UNIT : 1 Introduction to Psychology (ઇન્ટ્રોડક્શન ટુ સાઇકોલોજી):

KEY TERMS (કી ટર્મ્સ):

સાઇકોલોજી (Psychology) :

મેન્ટલ પ્રોસેસ અને બિહેવ્યર ની સાઇન્ટિફિક સ્ટડી ને સાઇકોલોજી (Psychology )(Psyche : Human mind, Logos : a Study) કહેવામાં આવે છે.

નર્સ (Nurse) :

નર્સ(Nurse)એ એક હેલ્થ પ્રોફેશનલ છે કે જે સાઇન્ટિફિક નોલેજ અને પ્રિન્સિપલ્સ નો યુટીલાઇઝેશન કરી સ્કીલ કેર અને આસિસ્ટન્સ (Skilled care and Assistance) પ્રોવાઇડ કરે છે.

નર્સિંગ (Nursing) :

નર્સિંગ(Nursing) એ એક પ્રોફેશન છે જે વ્યક્તિ, પરિવાર અને સમાજ (individual, family And Society) ની સ્કીલફુલ કેર અને સહાય (Skilled caring and Assisting) સાથે વ્યવહાર (Deal) કરે છે.

Introduction ( ઇન્ટ્રોડક્શન ) :

• સાયકોલોજીના વિકાસ સાથે તેનો અર્થ પણ બદલાતો ગયો.

• સાઇક નો શરૂઆતમા અર્થ સ્પીરીટ અથવા આત્મા થતો હતો, પરંતુ પાછળથી સ્પીરીટ ની જગ્યાએ માઈન્ડ (Mind) શબ્દનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો.

• માઈન્ડ એટલે મન, મન એટલે ચેતનાનો અભ્યાસ .

• સાયકોલોજી શબ્દ બે ગ્રીકવર્ડ નો બનેલો છે psyche (સાઇક) અને logos (લોગસ)

• 1590 સુધી psyche (સાઇક) શબ્દનો અર્થ સોલ (soul) અને logos (લોગસ) શબ્દનો અર્થ સ્ટડી થતો હતો. એટલે કે સાયકોલોજી નો અર્થ study of soul / spirit એવો થતો હતો.

• અહી soul શબ્દનો અર્થ ખૂબ જ વિશાળ છે .પાછળથી વિલિયમ જેમ્સ દ્વારા સોલ (soul) શબ્દની જગ્યાએ માઈન્ડ (Mind) શબ્દનો ઉપયોગ કર્યો.

• જેથી સાઇકોલોજી ની વ્યાખ્યા સ્ટડી ઓફ માઈન્ડ (Study of Mind) એવી થઈ. અહીં માઈન્ડ શબ્દ એ ફિલોસોફી નો શબ્દ છે જેથી વધારે પ્રોબ્લેમ ઊભા થયા.

• 19 મી સદીના અંતમા વિલહેમ વુડન્ટ એ માઈન્ડની જગ્યાએ બિહેવિયર શબ્દનો ઉપયોગ કર્યો.

એટલે સાઇકોલોજી ની નવી વ્યાખ્યા સ્ટડી ઓફ બીહેવીયર એવી કરવામા આવેલ હતી.

Definition of psychology (ડેફીનેશન ઓફ સાયકોલોજી):

• સાયકોલોજી શબ્દ બે ગ્રીક વર્ડ psyche (સાઇક) અને logos (લોગસ) પરથી ઉતરી આવ્યો છે.
• જેમા psyche શબ્દનો અર્થ Human mind થાય છે અને logos શબ્દનો અર્થ સ્ટડી થાય છે.
• સાયકોલોજી એટલે મેન્ટલ પ્રોસેસ અને બિહેવ્યર ની સાઇન્ટિફિક સ્ટડી ને સાઇકોલોજી (Psychology )(Psyche : Human mind, Logos : a Study) કહેવામાં આવે છે.આમા માઈન્ડની સાયન્ટીફિક સ્ટડી તેમજ તે કેવી રીતે કાર્ય કરે છે તેના વિશે પણ સ્ટડી કરવામા આવે છે.
  Or
• સાયકોલોજી એ હ્યુમન માઈન્ડ ની સાયન્ટિફિક સ્ટડી છે જેમા માઈન્ડ ના ફંકશન વિશે અને તેની બિહેવ્યર પર થતી અસર વિશે સ્ટડી કરવામા આવે છે.

Nature of Psychology (નેચર ઓફ સાયકોલોજી):

સાઇકોલોજી એ પોઝિટિવ સાયન્સ છે (Psychology is a positive Science).

સાયકોલોજી ફેક્ટ સાથે ડીલ કરે છે અને નેચરલી ઓપરેટ થાય છે.

સાયકોલોજી એ સાયન્ટિફિક મેથડ નો ઉપયોગ કરે છે (Psychology uses the scientific method).

સાઈકોલોજીએ કોઈ રિસર્ચ માટે અથવા સંશોધન માટે સાયન્ટિફિક મેથડનો ઉપયોગ કરે છે.

સાયકોલોજીએ ડેવલોપિંગ અને ગ્રોઇંગ સાયન્સ છે ( Psychology is a developing and growing science).

સાઈકોલોજી હંમેશા નવુ નવુ રિસર્ચ કરતુ રહે છે અને તેની ફિલ્ડ માં આગળ વધતું રહે છે.

સાઇકોલોજી એપ્લાઇડ સાયન્સ છે (Psychology is an applied science ).

સાઈકોલોજીએ તેના પ્રિન્સિપલ અને ટેકનિકનો બીજા ફિલ્ડમા ઉપયોગ કરે છે.

સાયકોલોજીએ બિહેવિયર ના ફેક્ટ વિશે સ્ટડી કરે છે ( Psychology studies the facts of behavior ).

સાયકોલોજી એ પશુઓમા તથા મનુષ્યમા બિહેવિયર વિશે અભ્યાસ કરે છે.

સાયકોલોજી જુદી જુદી બ્રાન્ચ ધરાવે છે ( Psychology has different branches).

જેમ કે સોશિયલ સાયકોલોજી, ફોરેન્સિક સાઇકોલોજી.

Subfields /Scope/Areas of Psychology (સબફીલ્ડ્સ/સ્કોપ/ એરિયા ઓફ સાઇકોલોજી):

સાઇકોલોજી એ એક બ્રોડ અને વૈવિધ્યસભર (Broad and Diverse) ફીલ્ડ છે. અનેક વિવિધ સબફીલ્ડ્સ અને સ્પેસીયાલીટી એરિયા ઉભરી આવ્યા છે. કનવીનીયન્સી (Convenience) અને સ્પેસીઅલાઇઝ્ડ સ્ટડી (Specialised Study) માટે સાઇકોલોજી ના વિષયવસ્તુ (Subject Matter) ને વિવિધ બ્રાન્ચીસ માં જૂથબદ્ધ (Grouped) કરી શકાય છે. આપણે તેને બે બ્રોડ કેટેગરી માં ડિવાઇડ કરીએ છીએ, એટલે કે

1) પ્યોર સાયકોલોજી (Pure Psychology) અને

2) એપ્લાઇડ સાઇકોલોજી (Applied Psychology).

Branches of Psychology (સાયકોલોજી ની બ્રાન્ચીસ )

સાયકોલોજીના અભ્યાસમા નીચે મુજબની શાખાઓ જોવા મળે છે.  

1. પ્યોર સાઇકોલોજી (Pure Psychology) :

પ્યોર સાઇકોલોજી ફ્રેમવર્ક (Framework) અને થીયરી (Theory) પ્રોવાઇડ કરે છે. તેનું કન્ટેન્ટ એ ઇકોલોજીકલ પ્રિન્સિપલ્સ અને થીયરી ના ફોર્મ્યુલેશન સાથે ડીલ (Deal) કરે છે. તે એનાલાઇસીસ અસેસમેન્ટ, મોડીફીકેશન અને બિહેવ્યર ઇમ્પ્રુવમેન્ટ માટે વિવિધ મેથડ અને ટેક્નીક સૂચવે છે.

2. એપ્લાઇડ સાયકોલોજી (Applied Psychology) :

એપ્લાઇડ સાઇકોલોજીમાં, પ્યોર સાઇકોલોજી દ્વારા ઉત્પન્ન અને ચર્ચા કરાયેલ થીયરી એ તેનું પ્રેક્ટીકલ શેપ મેળવે છે. અહીં, આપણે વાસ્તવિક વ્યવહારુ પરિસ્થિતિઓના સંદર્ભમાં સાઇકોલોજીકલ રુલ્સ, પ્રીન્સીપલ્સ, થીયરી અને ટેક્નીકો ના ઉપયોગના માર્ગો અને માધ્યમોની ચર્ચા કરીએ છીએ.

પ્યોર સાઇકોલોજીની બ્રાન્ચીસ નીચે મુજબ છે (Branches of Pure Psychology):

1. જનરલ સાયકોલોજી (General Psychology):

જેમા વ્યક્તિના જનરલ સાયકોલોજીકલ પ્રિન્સિપલ્સ અને તેની થિયરીનો અભ્યાસ કરવામા આવે છે. જેમા સાયકોલોજીના ફંડામેન્ટલ રૂલ્સ, વ્યક્તિના બિહેવિયર ની નોર્મલ સ્ટડી કરવામા આવે છે.

2. એબનોર્મલ સાયકોલોજી (Abnormal Psychology):

જેમા સાઇકોલૉજી ના અભ્યાસને સાઇકોપેથોલોજી તરીકે પણ ઓળખવામા આવે છે. જેમા મેન્ટલી ઈલ વ્યક્તિના ડીસીઝ અને તેને લગતી સાઇકોપેથોલોજીનો અભ્યાસ નો સમાવેશ કરવામા આવે છે.

3. સોશિયલ સાયકોલોજી (Social Psychology):

તેમા સમાજમા રહેતા લોકોના સોશિયલ પરસેપ્શન, સોશિયલ ઇન્ફ્લુઅન્સ અને ઇન્ટરેકશન ની સાયન્ટિફિક સ્ટડી કરવામા આવે છે.

4. એક્સપેરિમેન્ટલ સાયકોલોજી (Experimental Psychology):

જેમા અલગ અલગ રીતે લેબોરેટરીમા સાયકોલોજીકલ એક્સપેરિમેન્ટ કરવામા આવે છે. જેમા મેન્ટલ પ્રોસેસ, બિહેવિયર અને તેને લગતી સ્ટડી સ્ટોર કરવામા આવે છે.

5. બાયોલોજીકલ સાયકોલોજી (Biological Psychology):

જેમા બાયોલોજીકલ પ્રોસેસ એ માઈન્ડ અને બિહેવીયર પર કેવી રીતે અસર કરે છે તેને રિલેટેડ સ્ટડી કરવામા આવે છે.

6. પેરા સાઇકોલોજી (Pera Psychology):

આ સાયકોલોજી ની બ્રાન્ચમા અમુક સેન્સરી પરસેપ્શન અને એપ્લાઇડ પ્રોબ્લેમ્સ નો સમાવેશ કરવામાં આવે છે.

7. ડેવલપમેન્ટલ સાયકોલોજી (Developmental Psychology):

આ બ્રાન્ચમા વ્યક્તિના ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ને રિલેટેડ સ્ટડી કરવામા આવે છે. તેની કોગ્નિટિવિટી, સોસીયલ ફંકશન અને ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ ના અન્ય એરીયા સંબંધિત સ્ટડી કરવામા આવે છે.

એપ્લાઇડ સાયકોલોજીની બ્રાન્ચીસ નીચે મુજબ છે (Branches of Applied Psychology):

1. એજ્યુકેશન સાયકોલોજી (Educational Psychology):

જેમા સાયકોલોજી ને લગતા પ્રિન્સિપલ્સ અને એજ્યુકેશનલ થિયરી વગેરેના સબ્જેક્ટ મેટર નો સમાવેશ કરવામા આવે છે.

2. ક્લિનિકલ સાયકોલોજી(Clinical Psychology):

સાયકોલોજીની આ બ્રાંચમાં ડિસિઝ ના ક્લિનિકલ ડાયગ્નોસીસ, એસેસમેન્ટ અને ટ્રીટમેન્ટ પર ફોકસ કરવામા આવે છે.

3. ઇન્ડસ્ટ્રીયલ સાયકોલોજી (Industrial Psychology):

આ બ્રાન્ચમા કોઈ પણ કંપનીમા કામ કરતા એમ્પ્લોય તેને લગતા પ્રિન્સિપલ્સ, ઇન્ડસ્ટ્રીયલ એન્વાયરમેન્ટ અને તેને લગતા પ્રોબ્લેમ્સની સ્ટડી કરવામા આવે છે.

4. લીગલ સાયકોલોજી (Legal Psychology):

જેમા કોઈ પણ લીગલ કાયદાકીય રીતે ક્લાયન્ટ કે ક્રિમિનલ્સ સાથે સાયકોલોજીકલ પ્રિન્સિપલ્સ અને સાયકોલોજીકલ ટેક્નિક્સ ની સ્ટડી કરવામા આવે છે. જેમા ક્રાઇમ ડિટેકશન, ફોલ્સ વિટનેસ જેવા લીગલ ઇસયુઝ ની સ્ટડી કરવામા આવે છે.

5. મીલીટરી સાયકોલોજી (Millitary Psychology):

આમા મીલેટ્રી સર્વિસીસ વિશે સાયકોલોજીકલ પ્રિન્સિપલ્સ અને તેની સ્ટડી કરવામા આવે છે. જેમા યુદ્ધના સમયે સૈનિકો અને તેને લગતા બિહેવીયર અને સાયકોલોજીકલ પ્રિન્સિપલ્સ ની સ્ટડી કરવામા આવે છે.

6. સ્કૂલ સાયકોલોજી (School Psychology):

સાયકોલોજી ની આ બ્રાન્ચમા સ્કૂલમા અભ્યાસ કરતા બાળકોના ઈમોશનલ,  સોશિયલ અને એકેડેમિક ને લગતા મુદ્દાઓનો સ્ટડી કરવામા આવે છે.

Importance of Psychology in Nursing (ઈમ્પોર્ટન્સ ઓફ સાયકોલોજી ઇન નર્સિંગ):

• નર્સિંગ અને સાયકોલોજી એ બે અલગ અલગ ફિલ્ડ છે પરંતુ તે એકબીજા સાથે જોડાયેલ છે.
• નર્સિંગ ફીલ્ડમા હેલ્થ પ્રોબ્લેમ અને તેની રિકવરી પર ફોકસ કરવામા આવે છે જ્યારે સાયકોલોજીમા મેન્ટલ પ્રોસેસ અને બિહેવીયર વિશે સ્ટડી કરવામા આવે છે.
• નર્સિંગ અને સાયકોલોજી એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે કારણ કે નર્સ એ પેશન્ટને તેના પ્રોબ્લેમ માથી રિકવર કરતી વખતે તેણે પેશન્ટના બિહેવિયર અને ઈમોશનલ સ્ટેટસ જાણવા જરૂરી છે.
• નર્સ એ ડીફરન્ટ પીપલ્સ અને ડિફરન્ટ પ્રોબ્લેમ્સ સાથે ડીલ કરવાની હોય છે આથી તેને હ્યુમન સાયકોલોજી વિશે જરૂરી નોલેજ હોવુ જોઈએ.આથી નર્સિંગમા સાયકોલોજી વિશે જ્ઞાન હોવુ જરૂરી છે.

સાયકોલોજી વીલ હેલ્પ ધ નર્સ ટુ અન્ડરસ્ટેન્ડ હર સેલ્ફ (Psychology will help the nurse to understand her self).

• સાયકોલોજી એ નર્સને પોતાની જાતને સમજવામા મદદ કરે છે.
• સાયકોલોજી એ નર્સને પોતાના હેતુઓ, ઈચ્છાઓ, લાગણીઓ અને મહત્વકાંક્ષાઓને સમજવામા ઉપયોગી છે.
• નર્સ સાયકોલોજી ની મદદથી તેની એબિલિટી, સ્ટ્રેન્થ, વિકનેસ અને લિમિટેશન વિશે જાણી શકે છે.
• નર્સ એ બીજા સાથે કેવા રિલેશન રાખવા, બીજા સાથે કેવી રીતે વર્તવુ અને કઈ સિચ્યુએશનમા કેવુ રિએક્શન આપવુ એના વિશે જાણવા મળે છે.

સાયકોલોજી વીલ હેલ્પ ધ નર્સ ટુ અન્ડરસ્ટેન્ડ અધર પીપલ્સ (Psychology will help the nurse to understand other people).

• સાઇકોલોજી એ નર્સ ને બીજા લોકોનુ વર્તન સમજવામા મદદરૂપ થાય છે.
• જેની મદદથી નર્સ એ હેલ્થ ટીમના બીજા મેમ્બર જેમકે ડોક્ટર, પેશન્ટ અને તેના ફેમિલી મેમ્બર નુ વર્તન જાણી શકશે અને તેની સાથે મળીને સારામા સારુ કામ કરી શકશે.
• નર્સ પાસે હ્યુમન બિહેવિયર નુ સાયન્ટિફિક નોલેજ હોવાથી તે બીજા લોકોને સારી રીતે અને સહેલાઈથી સમજી શકે છે અને સારા ઇન્ટરપર્સનલ રિલેશનશિપ બનાવી શકે છે.
• સાઇકોલોજી એ નર્સને લોકો દ્વારા ઉપયોગમા લેવાતી જુદી જુદી ડિફેન્સ મેકેનિઝમ ને સમજવામા મદદ કરે છે.
• તે લોકોને બીહેવિયર પર રીતી રિવાજો અને સંસ્કૃતિની શુ અસર જોવા મળે છે તેના વિશે સમજશે અને લોકોને ઇફેક્ટિવ કેર પ્રોવાઇડ કરી શકશે.

સાઇકોલોજી વીલ હેલ્પ ધ નર્સ ટુ ઈમ્પ્રુવ સિચ્યુએશન બાય સોલ્વ પ્રોબ્લેમ એન્ડ ચેન્જ ઇન ધ એન્વાયરમેન્ટ (Psychology will help the nurse to improve situation by solve problem and change in the environment).

• નર્સ એ સાઇકોલોજી પાસેથી પ્રોબ્લેમ સોલ્વ કરવાની એબીલીટી શીખી જાય છે તે કોઈપણ પ્રોબ્લેમ સોલ્વ કરી શકે છે.
• મેન્ટલી ઇલનેસ અને હેન્ડીકેપના પરિણામે એડજસ્ટમેન્ટ સાધવામા અને તેના પરિણામે ઉત્પન્ન થતા પ્રોબ્લેમ ને સોલ્વ કરવામા સાયકોલોજી નો અભ્યાસ મદદરૂપ થાય છે.
• અમુક પ્રકારની બીમારી જેમ કે હાર્ટ ડીસીઝ, કેન્સર વગેરેને સારવારની મદદથી કંટ્રોલમા રાખી શકાય પરંતુ આ પ્રકારના રોગોને સંપૂર્ણપણે નાબૂદ કરી શકાતા નથી, પરંતુ તેમની સાથે સ્પેશિયલ પ્રકારનુ એડજસ્ટમેન્ટ કરીને જીવવુ પડે છે. આ માટે સ્પેશિયલ કોપિંગ સ્કિલની જરૂર પડે છે જે નર્સ સાયકોલોજી ના અભ્યાસ ની મદદથી જાણી શકે છે.

સી વિલ અન્ડરસ્ટેન્ડ ધ રિલેશનશિપ ઓફ બોડી, માઈન્ડ એન્ડ સ્પીરીટ(She will understand the relationship of body, mind and spirit).

• સાઇકોલોજી એ બોડી, માઈન્ડ અને સ્પીરીટ નો એકબીજા સાથેના સંબંધ જાણવામા અને તેઓ એકબીજા પર કઈ રીતે અસર કરે છે તે જાણવામા મદદ કરે છે.
• નર્સ એ જાણશે કે તેના ઈમોશન એ તેની બોડી પર કેવી રીતે અસર કરે છે અને તેવી જ રીતે તે પેશન્ટના ઇમોશનને પેશન્ટની બોડી પર થતા અસર વિશે જાણશે.

FOR UNLOCK 🔓 FULL COURSE NOW. MORE DETAILS CALL US OR WATSAPP ON- 8485976407.

સંપૂર્ણ કોર્ષને અનલોક 🔓 કરવા માટે અથવા વધુ માહિતી માટે નીચે મુજબના નંબર પર સંપર્ક કરો અથવા whatsapp કરો.-
8485976407