Normal Dietary Requirements
a) Energy: Calorie, Measurement,
Body Mass Index, BasalMetabolic
Rate – determination and factors
affecting
b) Balanced Diet – nutritive value
of foods, calculation for different
categories of people, normal
food requirement calculation.
Menu plan. Combination of
food affecting and enhancing
the nutritive value of the diet.
c) Budgeting for food, low cost
meals, food substitutes.
d) Diseases and disorders caused by
the imbalance of nutrients.
e) Food allergy –causes, types, diet
modifications in glutein, lactose
and protein intolerance etc.
f) Food intolerance – inborn errors of
metabolism
UNIT:- (III)
💫 Topic:
▲Energy and BMR:
🍽 Introduction:
વિદ્યાર્થીઓને કાર્ય કરવા માટે ઊર્જાની જરૂરિયાત, ખોરાકનું ઓક્સિડેશન, ગ્લાયકોલિસિસ દ્વારા ઊર્જાનું ઉત્પાદન અને ક્રેબ્સ ચક્ર વગેરે વિશે પૂછો.
તે ભૌતિકશાસ્ત્રમાં વપરાતી નાની કેલરી કરતાં એક હજાર ગણી છે.
એક કિલો કૅલરી 4.186 કિલો જૉલ્સ બરાબર છે. તેથી 1000 કિલો કેલરી 4.186 x 10³ કિલોજુલ અથવા 4.186 મેગા જૌલ જેટલી થાય છે.
To learn the energy value of various foods:
1 gram carbohydrate yields 4.1 kcal energy.
1 gram Fat yields 9.45 kcal energy.
1 gram Protein yields 5.65 kcal energy.
સંપૂર્ણ શારીરિક અને માનસિક આરામ અને શરીરનું સામાન્ય તાપમાન અને શોષણ પછીની સ્થિતિમાં (એટલે કે છેલ્લું ભોજન લીધાના 12 કલાક પછી) વિષયની ઊર્જા ચયાપચયને (energy metabolism) ને મૂળભૂત ચયાપચય (basal metabolism) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
To learn about determination of BASAL METABOLISM of an individual:
Basal metabolism (મૂળભૂત ચયાપચય) સામાન્ય રીતે બેનેડિક્ટ અને Roth (રોથ)ના ઉપકરણનો ઉપયોગ કરીને નક્કી કરવામાં આવે છે.
ઉપકરણ એ ક્લોઝ સર્કિટ સિસ્ટમ છે જેમાં લગભગ 6 લિટર ક્ષમતાના મેટલ સિલિન્ડરમાંથી ઓક્સિજનમાં શ્વાસ લે છે અને તે રીતે ઉત્પાદિત CO2 ટાવરમાં હાજર સોડા-લાઈમ દ્વારા શોષાય છે.
ઓક્સિજન સિલિન્ડર બહારની ટાંકીમાં હાજર પાણી પર તરે છે.
નાકની ક્લિપ પહેરે છે અને 6 મિનિટ સુધી સિલિન્ડરમાં હાજર ઓક્સિજનને મોં દ્વારા શ્વાસ લે છે.
વપરાયેલ O2 નું વોલ્યુમ તેની સાથે જોડાયેલ પેન દ્વારા ફરતા ડ્રમ સાથે જોડાયેલા ગ્રાફ પેપર પર રેકોર્ડ કરવામાં આવે છે.
વિષય શોષણ પછીની સ્થિતિમાં હોવાથી, RQ 0.82 માનવામાં આવે છે અને O2 ના એક લિટરની કેલરી મૂલ્ય 4.8 K કેલરી તરીકે લેવામાં આવે છે.
🍽 BMR ને અસર કરતા પરિબળો – BMR ને અસર કરતા પરિબળોની ચર્ચા આ રીતે કરવામાં આવી છે –
🍽 The energy requirements of Adult male for various types of physical activities are as follows:
Means calorie requirements: 65
(Kcal/hr) range : –
Means calorie requirements: 75
(Kcal/hr) range : –
Means calorie requirements: 85
Means calorie requirements : 120
(Kcal/hr) range : 100-140
Mean calories requirment: 225
(Kcal/hr) range : 150-290
Means calorie requirements: 375
(Kcal/hr) range : 300-440
Means calorie requirements: 525
(Kcal/hr) range : 450-590
Means calorie requirements: 675
(Kcal/hr) range 600-750
🍽 Calculation of energy requirements of an individual:
(1) મૂળભૂત ચયાપચય (basal metabolism)
(2) કાર્ય માટે જરૂરી વધારાની ઊર્જા (aditional energy required for work)
(3) વિશિષ્ટ
ખોરાકની ગતિશીલ ક્રિયા (specific dynamic action of food)
⭐ Topic: balanced diet
To introduce balanced diet:
અત્યાર સુધી આપણે ખોરાક, ખોરાક અને પોષક તત્વોનું વર્ગીકરણ, તેમના પોષણ મૂલ્ય અને કેલરી સહિત શરીરની જરૂરિયાત વિશે ચર્ચા કરી છે.
હવે પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે સંતુલિત આહાર કેવી રીતે બનાવવો.
🍽 To define balanced diet:
સંતુલિત આહારને “જેમાં ખાદ્યપદાર્થોના વિવિધ જૂથો જેમ કે ઉર્જા આપનાર ખોરાક, શરીર નિર્માણ ખોરાક અને યોગ્ય પ્રમાણમાં રક્ષણાત્મક ખોરાકનો સમાવેશ થાય છે તે રીતે વ્યાખ્યાયિત કરી શકાય છે જેથી વ્યક્તિને તમામ પોષક તત્વોની ન્યૂનતમ જરૂરિયાતો મેળવવાની ખાતરી મળે”.
અથવા
સંતુલિત આહારને “જે
(1) પૂરતી સંખ્યામાં કેલરી
(2) પ્રોટીન, ચરબી અને કાર્બોહાઇડ્રેટની પૂરતી માત્રા
(3) આરોગ્ય, જીવનશક્તિ અને સામાન્ય સુખાકારી જાળવવા માટે વિટામિન્સ અને ખનિજોની પૂરતી માત્રા પ્રદાન કરે છે તે તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરી શકાય છે. .
🍽 To enlist factors determining balanced diet:
વ્યક્તિનો સંતુલિત આહાર વિવિધ પરિબળો દ્વારા પ્રભાવિત અને નિર્ધારિત થાય છે જેમ કે:
તે સ્પષ્ટ કરવું જરૂરી છે કે સંપૂર્ણ સંતોષકારક આહાર કોઈ વ્યક્તિ માટે સંતુલિત આહાર બની શકે છે, જ્યારે તે કોઈક માટે અપૂરતો અને અસંતુલિત હોઈ શકે છે અથવા કોઈ અન્ય માટે અતિશય હોઈ શકે છે.
કારણ કે દરેક વ્યક્તિ માટે પોષક તત્વોની જરૂરિયાત અલગ-અલગ હોય છે, તેથી સંતુલિત આહાર પણ અલગ-અલગ લોકો માટે અલગ-અલગ હોય છે.
🍽 To enlist the principles of planning a balanced diet:
Balanced diet (સંતુલિત આહાર) નું આયોજન કરતી વખતે નીચેના સિદ્ધાંતો ધ્યાનમાં લેવા જોઈએ.
➤ મુખ્ય ખોરાક: ઘઉં, ચોખા, બાજરી, કાર્બોહાઇડ્રેટ પૂરા પાડતા શાકભાજી જેવા કે બટાકા, કેળા જેવા ફળો.
➤ વધારાનો પ્રોટીન ખોરાક: કઠોળ, કઠોળ, માંસલ ફળો, દૂધની બનાવટો, માંસ, માછલી, ઈંડા..
➤ રક્ષણાત્મક ખોરાક: લીલા પાંદડાવાળા અને અન્ય શાકભાજી અને ફળો.
➤ ચરબી અને ખાંડ: દરેક ભોજનમાં, રસોઈનું તેલ અથવા ઘીનો અમુક જથ્થો અને વધારાની કેલરી પૂરી પાડવા માટે, ખાંડ, ગોળ, મધ વગેરે.
બજેટ મુજબ સંતુલિત આહાર નીચે મુજબ પ્રકાર હોઈ શકે છે.
સંતુલિત આહારનું આયોજન કરવાના પગલાં:
1) વ્યક્તિ અને તેની/તેણીની વિશિષ્ટ લાક્ષણિકતાઓને ઓળખો.
ઉંમર, sex, activity level , આવક, સામાજિક-આર્થિક background, ધર્મ, પ્રદેશ જ્યાં રહે છે.
2) ઊર્જા અને પ્રોટીન માટે RDA નો સંપર્ક કરો. (આ ખાતરી કરે છે અન્ય પોષક તત્વોની પર્યાપ્તતા)
3) નીચેના જૂથોની કુલ માત્રા નક્કી કરો.
Energy giving (ઉર્જા આપવી): અનાજ
મૂળ અને કંદ
ચરબી અને તેલ
ખાંડ અને ગોળ
Body building (શારીરિક નિર્માણ): દૂધ અને દૂધની બનાવટો
માંસ/મરઘા/ઈંડા
કઠોળ
Protective/regulatory (રક્ષણાત્મક/નિયમનકારી):
શાકભાજી અને ફળો.
4) ભોજન વચ્ચે નક્કી કરેલ કુલ રકમનું વિતરણ કરો.
5) ખાવાના ભોજનની સંખ્યા નક્કી કરો
6) દરેક ભોજન માટે દરેક જૂથમાં વસ્તુઓ અને તેમની રકમ નક્કી કરો મેનુની યોજના બનાવો.
7) દરેક ખાદ્ય જૂથના સમાવેશ માટે દિવસનો આહાર તપાસો અને નક્કી કરેલ રકમ.
⭐ Topic: disease and disorder caused by the imbalance of nutrients:
Meaning of nutritional imbalance:
આહારમાં તમામ જરૂરી પોષક તત્વોના વધુ પડતા અથવા અપૂરતા સેવનને કારણે આ સ્થિતિ ઊભી થાય છે.
🍽 List of all disease and disorder caused by imbalance nutrition:
🍽 Macro nutrient-imbalance disorder:
In children-
Protein energy malnutrition(PEM)
a. Kwashiorkor
b. Marasmus
In pregnancy
-Premature Delivery
Low birth weight baby
Vitamin A:
Night blindness,
Conjunctival xerosis,
Bitots Spot
Vitamin B1:
Dry Beri-beri
Wet Beri-Beri
Infantile Beri-Beri
Vitamin B2:
Angular stomatitis
Cheilosis
Glossitis
Vitamin B3: Pellegra
Vitamin B6: Peripheral neuritis
Vitamin B9 Megaloblastic anaemia,
Glossitis,
Cheilosis,
Gastro intestinal disturbance,
Infertiliy
Vitamin12:
Megaloblastic anaemia,
Dermyelinating neurological lesion in the spinal cord,
Infertility
Vitamin C:
Scurvy
Vitamin D:
Rickets,
Osteomalacia
Vitamin K: Decreased Prothombin content,
Prolonged Blood clotting time,
Vitamin E:
Reproductive Failure,
Haemolysis of RBC
Muscular dystrophy
Calcium:
Decrease rate of growth,
Osteoporosis,
Tetany
Phosphorus:
weak bones and teeth
Sodium and Chloride:
Muscular cramps,
Hypertension
Potassium:
Muscular weakness,
Muscular paralysis
Magnesium:
Depression,
Muscular weakness,
Vertigo,
Iron:
Iron deficiency Anaemia
Iodine:
Goiter
Floride:
Dental flurosis
Skelton flurosis
Dental caries
Zinc:
Skin disorder,
Growth Retardation,
Alopecially
Copper:
Neutropenia,
Manganese: Blurred speech,
Tremors of hands,
Skeltol abnormality
Cobalt:
Goiter,
Polycythemia
Chromium:
Disturbance in glucose, fat , protein metabolism
To explain each disease caused by imbalance nutrition:
Carbohydrates:
નબળાઈ- ઉર્જાનું સ્તર ઓછું થવુ, થાક લાગવો
વજન ઘટાડવું – ઉંમરની સરખામણીમાં ઓછું વજન
હાઈપોગ્લાયસેમિઆ – બ્લડ ગ્લુકોઝનું સ્તર સામાન્ય મૂલ્ય કરતાં ઓછું.
Obesity (સ્થૂળતા) – વધારાનું વજન
હાઈપરગ્લાયસેમિઆ – લોહીમાં શર્કરાનું સ્તર સામાન્ય મૂલ્ય કરતાં વધુ.
🍽 Protein:
વજન ઘટાડવું – ઉંમરની સરખામણીમાં ઓછું વજન
Reduced સબક્યુટેનીયસ ફેટ-સબક્યુટેનીયસ ફેટનું loss
એડીમા – શરીરમાં અસામાન્ય પ્રવાહી રીટેન્શન
ઘા રૂઝાવવામાં વિલંબ – ઘા રૂઝાવવામાં વધુ સમય લાગે છે
સામાન્ય સુસ્તી – થાકની સ્થિતિ
સિરોસિસ ઓફ લિવર – ક્રોનિક લીવર ડેમેજ જે લીવર ફેલ્યોર તરફ દોરી જાય છે.
In children-
🍽 PEM-પ્રોટીન એનર્જી કુપોષણ (malnutrition)
ક્વશિઓર્કોર-વિચ્છેદ સ્વરૂપ, સામાન્યીકૃત એડીમા સાથે આહાર પ્રોટીનની ઉણપના કારણે થાય છે.
મેરાસમસ– કુપોષણનું વિચ્છેદ સ્વરૂપ કે જેમાં શરીરમાં ચરબી, સ્નાયુઓનો ક્રોનિક બગાડ થાય છે
ગર્ભાવસ્થામાં-
પ્રીમેચ્યોર ડિલિવરી – ગર્ભાવસ્થાના 37 અઠવાડિયા પહેલા બાળકની ડિલિવરી
LBW- 2.5 કિલોથી નીચેનું બાળકનું વજન
FAT:
વજન ઘટાડનાર વ્યક્તિ – શરીરનું વજન અસામાન્ય રીતે ઘટે છે
સબક્યુટેનીયસ ફેટનું loss – ત્વચાની અંતર્ગત ચરબી અસામાન્ય રીતે ગુમાવવી.
Obesity (સ્થૂળતા) – અસામાન્ય વજનમાં વધારો.
કોરોનરી હાર્ટ ડિસીઝ – ચરબી (plaque)ને કારણે હૃદયની બિમારી કોરોનરી ધમનીઓમાં જમા થાય છે.
🍽 Micro nutrient:
Conjunctival xerosis (કન્જુક્ટીવલ ઝેરોસિસ)-
નેત્રસ્તરનું શુષ્કતા
Bitot spot (બીટોટ સ્પોટ) –
સ્ક્લેરા અથવા આંખના બોલ પર સફેદ અથવા પીળાશ પડતા ડાઘ
Wet beri beri – પગમાં એડીમાં
Infantile beri beri- તે શિશુને અસર કરે છે
Angular સ્ટેમેટીટીસ – મોંના મ્યુકોસાની બળતરા
Cheilisis – હોઠના ક્રેકીંગ
Glossitis – જીભનો દુખાવો
Pellagra disorder– ઝાડા, ત્વચાનો સોજો, dementia
મેગ્લોબ્લાસ્ટિક એનિમિયા (Megaloblastic anemia) – એનિમિયાનો એક પ્રકાર
Glossitis – જીભની બળતરા
Chelosis
Gastro intestinal disturbance
Infertility – પ્રજનન માટે અસમર્થતા
મેગાલોબ્લાસ્ટિક એનિમિયા
કરોડરજ્જુમાં ડિમેલિનેટિંગ (dermyelinating) ન્યુરોલોજીકલ જખમ (lesion)
🍽 વંધ્યત્વ (infertility)
સ્કર્વી – પેઢામાંથી રક્તસ્ત્રાવ
રિકેટ્સ – વિકૃતિ અથવા વળાંકવાળા પગ
ઑસ્ટિઓમાલેસિયા – હાડકાંનું નરમ પડવું
પ્રોથોમ્બિન સામગ્રીમાં ઘટાડો
લાંબા સમય સુધી લોહી ગંઠાઈ જવાનો સમય
🍽 પ્રજનન નિષ્ફળતા
Haemolysis of RBC (આરબીસીનું હેમોલિસિસ)-
આરબીસીનું breakdown
મસ્ક્યુલર ડિસ્ટ્રોફી- સ્નાયુ રોગનું એક જૂથ છે જે મસ્ક્યુલોસ્કેલેટલ સિસ્ટમને નબળી પાડે છે..
Minerals:
ઓસ્ટીયોપોરોસીસ – હાડકાનું નરમ પડવું
Tetany- સ્નાયુઓની આંચકી અથવા અનૈચ્છિક સંકોચન.
હાયપરટેન્શન:– બ્લડ પ્રેશરમાં વધારો
-ડેન્ટલ ફલોરોસિસ:- દાંત પર સફેદ કે પીળા ધબ્બા
–skelton ફ્લોરોસિસ:– હાડકા અને રજ્જૂનો રોગ
Dental caries:- દાંતની સમસ્યા જેમાં પોલાણ રચનાનો સમાવેશ થાય છે.
Other trace elements:
🍽 Food allergy:
એ ખોરાક પ્રત્યેની અસામાન્ય રોગપ્રતિકારક પ્રતિક્રિયા છે.
તે અસામાન્ય પેશી (abnormal tissue) પ્રતિક્રિયા છે જે કોઈ ચોક્કસ ખોરાક લીધા પછી વ્યક્તિમાં થાય છે. તે જીવન માટે જોખમી સ્થિતિ હોઈ શકે છે.
🍽 Food intolerance:
તે એન્ઝાઇમની ઉણપને કારણે થાય છે, અમુક ખાદ્ય પદાર્થોનું યોગ્ય રીતે પાચન થતું નથી..
To describe cause of food allergy:
Cause:
સૌથી સામાન્ય ખોરાકની એલર્જીમાંની એક સંવેદનશીલતા છે..
✓ Peanuts, Member of the Bean family.
✓ Tree nuts : cashews, Brazil nuts, hazelnuts, pine nuts, coconuts, and walnuts
✓ Seeds- including sesame seeds
✓ Poppy seeds-contain oils where protein is present,
✓ Egg allergies affect about one in fifty children.
✓ Milk, from cows, goats or sheep,
✓ Dairy products such as cheese.
✓ Allergenic proteins include soy, wheat, fish, shellfish
✓ Vegetables,
✓ Maize,
✓ Spices,
✓ Synthetic and natural colors,
✓ Chemical additives.
Enlist the types of food allergy:
Food allergy
Pollen allergy
Skin allergy
Dust allergy
Insect sting allergy
Pet allergy
Drug allergy
Shellfish allergy
Egg allergy
Milk allergy
Tomato allergy
Latex allergy
Mould allergy
Latex allergy
4) feature: symptoms according to AAAAI – (AMERICAN ACADEMY OF ALLERGY AND ASTHMA AND IMMUNOLOGY)
Food allergy:
Skin- hives itchiness swelling
GI- vomiting and diarrhoea
Respiratory- abnormal
Food intolerance: intestinal gas abdominal pain in the area core symptoms
5) feature: common food
Food allergy:
Egg, fish peanut, milk , nuts from tree, walunt, almond, hazel nut ,shellfish , wheat
Food intolerance: beans, cabbage ,citrus fruit , grains, milk e
and proceed meal
6) feature : how common
Food allergy: 7% of children (1 in 20 kids below 5 year of age)
Food intolerance:
1 in 25 adults
Describe diagnosis of food allergy:
🍽 Diagnosis:
Medical history
🍽 Skin test:
હાથ પર ત્વચા પરીક્ષણ એ એલર્જી શોધવા માટેની એક સામાન્ય રીત છે. પાણીનો અર્ક શંકાસ્પદ ખોરાક ને ત્વચા પર નીચેની રીતે લાગુ પડે છે.
• સ્ક્રેચ ટેસ્ટ
• પેચ ટેસ્ટ
Patch test:
Blood test for food specific IgE antibodies
or
oral food challenge
Differential diagnosis:
🍽 Lactose intolerance:
આ (લેક્ટેઝ) એન્ઝાઇમની ઉણપને કારણે છે
🍽 Celiac disease:
આ એક autoimmune ડિસઓર્ડર છે જે gliadin (ઘઉં, રાઈ અને જવમાં હાજર) જેવા ગ્લુટેન પ્રોટીન દ્વારા ઉશ્કેરવામાં આવે છે.
C1 esterase અવરોધક ઉણપ (વારસાગત એન્જીયોએડીમા) tare રોગ છે.
🍽 Treatment of allergy:
1) Drug-
lantiallergic drug such as Antihistamines & cortisone
2) Diet-
1.synthetic diets
2.Elimination diets
3.Restricted diets.
Explain treatment of food allergy and diet modification:
Diet modification – gluten free :
Dextrin – ઘઉંમાંથી બનાવેલ
ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય (gluten) મુક્ત
સ્વાદ સામાન્ય રીતે ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય (gluten free) મુક્ત હોય છે.
સંશોધિત ખોરાક સ્ટાર્ચ (modified food starch) ગ્લુટેન મુક્ત છે.
ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય (gluten free) મુક્ત ખોરાકમાં ઓટ્સને (osts) સલામત ગણવામાં આવે છે
જ્યારે ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય (gluten free) મુક્ત અનાજમાંથી બનાવવામાં આવે ત્યારે બીયર (beer) ગ્લુટેન-મુક્ત હોય છે. જવમાંથી બનેલી અને ગ્લુટેનને દૂર કરવા માટે પ્રોસેસ કરાયેલી બીયરને ગ્લુટેન ફ્રી ગણવામાં આવતી નથી.
પ્રિસ્ક્રિપ્શન અને ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવાઓમાં ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય (gluten) હોઈ શકે છે, જો કે મોટાભાગની દવાઓ ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત (gluten free) છે.
Processed cheese (પ્રોસેસ્ડ ચીઝ) (ઉદાહરણ તરીકે સ્પ્રે ચીઝ)માં ગ્લુટેન હોઈ શકે છે.
વાસ્તવિક ચીઝ ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત (gluten free) છે.
સોયા સોસ (soy souce) સામાન્ય રીતે ઘઉંમાંથી આથો બનાવવામાં આવે છે. માત્ર ઘઉં વગર બનેલી સોયા સોસ ગ્લુટેન ફ્રી છે. ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત (gluten free) લેબલ સાથે સોયા સોસ માટે જુઓ
કારામેલ રંગ (caramel colour) લગભગ હંમેશા મકાઈમાંથી બનાવવામાં આવે છે જે ગ્લુટેન ફ્રી હોય છે.
Hydrolyzed vegetable protein (હાઇડ્રોલાઇઝ્ડ વેજીટેબલ પ્રોટીન) એ એક વાક્ય છે જેનો ફેડરલ નિયમન (federal regulations) હેઠળ ફૂડ લેબલ પર ઉપયોગ થવો જોઈએ નહીં. ફૂડ પ્રોસેસરોએ “શાકભાજી” ઓળખવી પડશે. તેથી તમે વાંચી શકો છો
“હાઇડ્રોલાઇઝ્ડ wheat પ્રોટીન,” જે ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત રહેશે નહીં (not gluten free).
અથવા “હાઈડ્રોલાઈઝ્ડ સોયા પ્રોટીન,” જે ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત (gluten free) છે.
નીચેના ખોરાક:
દૂધ, માખણ, માર્જરિન, વાસ્તવિક ચીઝ, સાદા દહીં, મોટાભાગની આઈસ્ક્રીમ ગ્લુટેન વિના.
કેનોલા સહિત વનસ્પતિ તેલ.
સાદા ફળો, શાકભાજી (તાજા, સ્થિર અને તૈયાર), માંસ.
કઠોળ
સીફૂડ, બટાકા, ઈંડા, બદામ, અખરોટનું માખણ, કઠોળ અને
નિસ્યંદિત સરકો ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત છે.
નિસ્યંદિત આલ્કોહોલિક પીણાં ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત છે.
મસાલા ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત છે.
મોનો અને ડિગ્લિસરાઈડ્સ ચરબી છે અને ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત છે.
The following food:
દૂધ, માખણ, margarine , real ચીઝ, plain દહીં, મોટાભાગની આઈસ્ક્રીમ ગ્લુટેન વિના.
કેનોલા (canola) સહિત વનસ્પતિ તેલ.
સાદા ફળો, શાકભાજી (તાજા, સ્થિર અને તૈયાર), માંસ.
કઠોળ, સીફૂડ, બટાકા, ઈંડા, બદામ, અખરોટનું માખણ, કઠોળ અને
નિસ્યંદિત સરકો ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત (gluten free) છે.
🍽 Distilled vinegar is gluten free.
Distilled આલ્કોહોલિક પીણાં ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત (gluten free) છે.
મસાલા (spices) ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત (gluten free) છે.
મોનો અને ડિગ્લિસરાઈડ્સ ચરબી છે અને ધાન્યના લોટમાં રહેલું નત્રિલ દ્રવ્ય મુક્ત (gluten free) છે.
🍽 Lactose free diet:
1) Beverages:
🍽 Food allowed:
Non-dairy milk substitutes; Lactaid milk, soy milk, rice drink; carbonated drinks, fruit juices/drinks; lemonade
🍽 Food to avoid:
Whole, low fat, nonfat milk;
half & half, cream; powdered, condensed, evaporated, goat, chocolate milk;
2) breads/starch:
Food allowed:
French bread, graham crackers, saltines, oatmeal, rice cereals, cream of wheat, plain potatoes, rice, pasta
Food to avoid:
Most bread, crackers, and cereal; muffin, biscuit, waffle, pancake, and cake mixes; macaroni and cheese, or au gratin potatoes
3) protein food:
Food allowed:
Plain meat, poultry, or fish: Kosher hot dogs,meat, eggs, natural peanut butter
Food to avoid:
Creamed meats, poultry, and fish; cheese, cheese
4) protein food:
Food to avoid:
spreads, c omelets, quiche, peanut butter with added milk solids
5) vegetables and fruits:
Food allowed:
5) vegetables and fruits:
Food allowed:
Fruit and vegetables prepared without milk
Fruit and vegetables prepared without milk
Food to avoid :
Food to avoid :
Creamed. breaded, or buttered vegetables
6) fat:
Food allowed:
Non-dairy creamers and whipped topping
Food to avoid:
Butter, margarine, salad dressings and sauces containing milk; cream; sour cream, cream cheese
7) deserts:
Food allowed:
Non-dairy frozen sorbet; food cake;custard and pudding made with water or milk substitute
Food to avoid:
Ice cream, ice milk;yogurt, chocolate, cakes, pies, custards and puddings made with milk
8) sweets:
Food allowed:
Molasses, syrup
Food to avoid:
Toffee, butterscotch, caramel: artificial sweeteners
9) baby food:
Food allowed:
Plain vegetables, fruit; combination dinners that do not contain milk products
Food to avoid:
Custards; creamed spinach or corn
Enlist the inborn errors of metabolism:
Lysosomal storage disorder:
Lydosomes ની અંદર વિવિધ એન્ઝાઇમની ખામીઓ ઝેરી પદાર્થોના નિર્માણમાં પરિણમી શકે છે, જેના કારણે મેટાબોલિક ડિસઓર્ડર થાય છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
Hurler સિન્ડ્રોમ (અસામાન્ય હાડકાની રચના અને વિકાસમાં વિલંબ)
Niemann- pick રોગ (બાળકો માં યકૃતનું વિસ્તરણ (enlargement) , ખોરાક લેવામાં મુશ્કેલી અને nerve damage)
Gaucher disease (હાડકાંનો દુખાવો, મોટું યકૃત અને ઓછી પ્લેટલેટની સંખ્યા, ઘણીવાર હળવી, બાળકો અથવા પુખ્ત વયના લોકોમાં)
Fabry ડિસીઝ : (બાળપણમાં હાથપગમાં દુખાવો, કિડની અને હૃદય રોગ અને પુખ્તાવસ્થામાં સ્ટ્રોક; માત્ર પુરુષો જ અસરગ્રસ્ત છે)
Krabbe રોગ : (પ્રગતિશીલ ચેતા નુકસાન, નાના બાળકોમાં વિકાસમાં વિલંબ)
Galactosemia:
સુગર ગેલેક્ટોઝનું breakdown થી કમળો, ઉલ્ટી અને યકૃતના enlargement તરફ દોરી જાય છે.
Maple syrup urine disease:
BCKD નામના એન્ઝાઇમની ઉણપ ચેતા નુકસાનના પરિણામોનું કારણ બને છે, અને પેશાબમાંથી syrup જેવી ગંધ આવે છે .
Phenylketonuriab (PKU): એન્ઝાઇમ PAH ની ઉણપ જો સ્થિતિ ઓળખવામાં ન આવે તો માનસિક મંદતા પરિણમે છે.
ગ્લાયકોજેન સ્ટોરેજ disease: ખાંડના સંગ્રહની સમસ્યાઓ લોહીમાં શર્કરાનું સ્તર નીચું તરફ દોરી જાય છે.
Friedrich ataxia: fratacin નામના પ્રોટીનથી સંબંધિત સમસ્યાઓ ચેતા નુકસાન અને ઘણીવાર હૃદયની સમસ્યાનું કારણ બને છે.
Metal મેટાબોલિઝમ ડિસઓર્ડર: લોહીમાં ટ્રેસ મેટલ્સનું સ્તર ખાસ પ્રોટીન દ્વારા નિયંત્રિત થાય છે. વારસાગત મેટાબોલિક ડિસઓર્ડર પ્રોટીનની ખામી અને શરીરમાં ધાતુના ઝેરી સંચયમાં પરિણમી શકે છે:
Wilson disease (યકૃત, મગજ અને અન્ય અવયવોમાં ઝેરી કોપરનું સ્તર એકઠું થાય છે)
Hemochromatosis (આંતરડા વધુ પડતા આયર્નને શોષી લે છે)
Discuss prevention of food allergy:
4 મહિનાથી વધુ સમય સુધી સ્તનપાન એટોપિક dermatitis ને અટકાવે છે.
સખત આહારનું પાલન કરી શકાય છે.
ત્વચાના સંપર્ક, ઇન્હેલેશન, ચુંબન, રમતગમતમાં ભાગીદારી દ્વારા એલર્જનનો સંપર્ક.
🍽 DIETARY REQUIREMENTS & DEFICIENCY DISEASES.
The Calorie (કેલેરી):-
ખોરાક ની energy ની valueદર્શાવવા વપરાતા શબ્દ ને કેલેરી કહેવામાં આવે છે.
efinition:-
૧ ગ્રામ પાણીના ઉષ્ણતાપમાને ૧ ડિગ્રી સેન્ટીગ્રેડ વધારવા માટે જરૂરીયાત જેટલી ફારમીને કેલેરી કહેવામાં આવે છે.
કેલેરીને હંમેશા જુલમાં માપવામાં આવે છે. જે energy નું યુનિટ d ની વેલ્યુ નીરો પ્રમાણે છે. । ફિલ્ક કુલરી
આની સામાન્ય એનર્જી
CEO=4calory /1 g.m. – 17 kj. (જુલ)
Protein=tqcalory / 1 g.m. – 17 kij. (જુલ)
Fat-9 calory /1g.m. -37 k.j. (જુલ)
🍽 Factors affecting energy Requirement
મનુષ્ય માં કેલેરીની જરૂરીયાત જોવા માટે નીચેના factorsણવા રોડે જે નીચે પ્રમાણે છે.
(1) Age
(2) Sex
(3) Working Condition
(4) Body Composition
(5) PhysicalActivity
🍽 Daily Requirement of Energy :-
વ્યકિત કોઈપણ ધંધો ન કરતી હોય અને તેની daily activities જેવી કે બેડી રહેવાનું, ઉભુ રહેવાનું, ચાલવવાનું, આ વ્યકિતને કેટલી કેલેરી વપરાય છે. તેના અંદાજ પ્રમાડો !or) જરૂરીયાત નકકી થાય છે. સામાન્ય કામ કરતા અને બેઠાડુ જીવન જીવનાર તે નીચે મુજબની ચેટોરી ની જરૂર પડે છે.
(1) Eight Hours in Bed – 498.7 Calory
(2) Eight Hours Light Work – 748.0 Calory
(3) Eight Hours With Out Work – 1220.0 Calry
ટુંકમાં જો ૫૫ કિલો body cight હોય તો ૨૪૦૦ કેલરીની જરૂર પડે છે.. ! work માટે અને તેમાં મધ્યમ work હોય તો ૨૮૦૦ કેલેરીની જરૂર પડે છે. જસારે સખત પરિશ્રમ લ વ્યકિતને ૩૯૦૦ કેલેરીની જરૂર પડે છે. જો સ્ત્રીનું વજન ૪૫ કિલો હોય .. તેને ૧૯૦૦ કેલેરી નો પડે છે. light work માટે સ્ત્રીઓ ને ૨૨૦૦ કેલેરી અને મધ્યમ work “ઓ ને ૩૦૦૦ કેલેરી મત હોય છે.
Balancediet (સમતોલ આહાર) :
જે diet માંથી પુરતા પ્રમાણ માં કેલેરી ઉપરાંત આરોગ્યની જાળવણી માટે ખોરાકના બધા જ ઘટકો જરૂર મુજબ પુરતા પ્રમાણમાં પ્રાપ્ત થઈ શકે તેને balance diet કહેવામાં આવે છે. વ્યકિત ન જાતી, ઉંમર, રહેણી કહેણી, રિત રિવાજ અને આરોગ્યનું ધોરણ અલગ અલગ હોય છે. તેથી સમતો આહારનું પ્રમાણ પણ અલગ-અલગ જોવા મળે છે.
Composition of Balanced diet:-
(1)Cereals- 400 gm
(2) Pulses- 55 to 70 gm
(3) Leafy vegetables – 100 ગ્રામ,
(4) Othervegetables – ૫ ગ્રામ
(5) Roots & tubers- 75 gm
(6)Milk- ૨૦૦ ગ્રામ
(7) Fats – ૩૦ ગ્રામ
(8) Fruits- ૩૦ ગ્રામ
(9)Sugar – ૩૦ ગ્રામ
(10) મટન – ૩૦ ગ્રામ
d11) ઈડા – ૩૦ ગ્રામ
આ બધુ જ વ્યકિત ના જીવન ધોરણ અને જાતિ પ્રમાણે ખોરાક માં લેવામાં આવે છે.
🍽 Factors affecting selection and planning of meals.
India જેવા ગરીબ દેશમાં પુરતો ખોરાક ન મળતો હોય ત્યાં planning કેવી રીતે કરવુ તે પ્રશ્ન ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી community માં nutrition educafionતુબ જ જરૂરી છે. માત્ર education આપવું એટલુ જ નહી સાથે સાથે પ્રેકટીકલ કરી બતાવવું પણ રા છે.
Planning ઉપર અસર કરતા પરીબળો :-
(1)Income
(2) Family size
(3)Religion (ધંધો)
(4) Habit
(5) ધંધો
(6) Knowledge
Advantages of planning:-
(૧) જુદા જુદા પ્રકારનો ખોરાક પસંદ કરવામાં મદદ રૂપ થાય છે.
(૨) family ના દરેક members ને પુરતુ nutrition પુરૂ પાડી શકાય છે.
(3) manu પ્રિપેર કરીને આકર્ષક રીતે પિરસવામાં આવે છે.
(૪) એક વખત તૈયાર કરેલુplanning ધણા બધા દિવસો સુધી ચાલે છે.
Nutritive Valueof “food ltems:-
આપણે જે ને લઈએ છીએ. તેમાંથી ઘણા nutri: on આપણને મળે theta . તેની ટ્રેટીવ value, food અનેstut ના આધારે વર્ગીકરણ કરવામાં આવે છે.
(1) Cereals & Mallets
આપણા દરરોજના ખોરાકમાં અનાજનો જથ્થો વધુ હોય છે. જેમ કે ધંઉ, ચોખા, જુવાર, લાજરી, ચોખા વગેરેને ત્રણ ભાગમાં વંહેચવામાં આવે છે.
(૧) બહારનું પડ
(૨) અંદરનું પડ
(3) તેની સૌથી અંદરનું પડ હોય છે.
બહારના પડ માં પ્રોટીન, fat અને મીનરલ્સ હોય છે. અંદરના પડમાં સ્ટાર્ચ નું પ્રમાણ વધુ પડતું હોય છે. ચોખા ને પોલીશ કરવામાં આવે ત્યારે તે ખુબ જ આકર્ષક દેખાય છે. પરંતુ જયારે તેનું પોલીશ ઓછુ થાય ત્યારે સ્વાદ પરથી પરખાય છે. તેનું ઉપરનું પડ, જેમાં fat, પ્રોટીન, અને મીનરલ્સ, હોય છે. જે
નાશ પામે છે. ચોખા ને ધોવાથી તેમજ રાંધવાથી તેમના તત્વો નાશ પામે છે. વારંવાર ધોવાથી વિટામીન – બી, સ્ટાર્ચ, વિટામીન-ડી, નાશ પામે છે. અને ચોખાને ઓસાવવાથી તેમાં રહેલા પોષક તત્વો નાશ પામે છે.
ચોખા પછીનું અગત્યનું અનાજ ધંઉં છે. આખા ધંઉં ને દળાવી ને લોટના સ્વરૂપમાં ઉપયોગ માં લેવાય છે. જેમાં પ્રોટીન વધુ હોય છે.
(2)Pulses (Legumes) :-
ભારતીય ખોરાકમાં અનાજ પછી બીજા નંબરે કડોળ આવે છે. જેમાં મગ, મઠ, ચણા, સોસાબીન વગે આમાં first class protein સમાયેલુ છે. તેથી તેને ગરીબ માણસનું પ્રોટીન કહેવામાં આવે છે. આમાં વિટામીન-બી અને ક્ષારનો સમાવેશ થાય છે. સોયાબીન માં ૪૦% થી પણ વધુ પ્રોટીન મળે છે. તે C ઉપરાંત કેસર માં પણ વધુ પ્રોટીન હોય છે.
(3)Vegetables:-
લીલા પાંદડા વાળા શાકભાજી જેમાં મેથી, તાંદળજો, પાલકની ભાજી, મુળાની ભાજી,વગેરે નો સમાવેશ થાય છે. તેમાંધી વીટામીન – એ, બી, અને મીનરલ્સ વઘારે મળે છે. આ દરેક ભાજી જેનાથી કબજીયાત અટકાવી મારા છે, કોઈપણ વ્યકિત્ત એ દરરોજ ની ૧૦૦ ગ્રામ ભાજી ખાવી જોઈએ. મુળમાં યતી vcgetables:•
આ પ્રકારના વેજીટેલલમાં સુરણ, બટાકા, રતાળુ, ગાજર વગેરે નો સમાવેશ થાય છે. ગાજર ને પણ કંદમુળ તરીકે ગણવવામાં આવે છે. આ દરેક કંદમુળ માંથી કેલ્શીયમ, પ્રોટીન, વિટામીન મળી રહે દરરોજનું ૫ ગ્રામ
કંદમુળ લેવું જોઈએ. બાકી રહેલા બધા જ શાકભાજી જેવા કે રીંગણા, ટામેટા, કોબીજ પરીરે માંચી પણ વિટામીન અને મીનાહસ મળી રહે છે. દરરોજ નું ૮૦ ગ્રામ શાક લેવું
(4)GroundNuts & Oilseeds :-
આની અંદર વેજીટેબલનો ઉપયોગ વધારે પ્રમાણમાં કરેલો હોય છે. જે માંથી ફેટ અને પ્રોટીન વધારે પ્રમાણ માં મળી રહે છે. લીબીયા કે જે જમીન માં ઉગાડવામાં આવે છે.જે માંથી ફેટ અને પ્રોટીન વધારે પ્રમાણ માં મળી રહે છે.
(5)Fruits:-
Fruits ને protective food પણ કહેવામાં આવે છે. મનુષ્યના ખોરાક માં તેનું ખાસ મહત્વ છે. તેથી ઘણા fruits ને કાચા પણ ખાઈ શકાય છે. fruits માંથી વિટામીન અને મીનરલ્સ મળી રહે છે. વિટામીન- સી વધુ પ્રમાણ માં મળી રહે છે.
(6) Milk & Milk Products (દુધ અને દુધની બનાવટ) :-
દુધ તે સંપુર્ણ ખોરાક કહેવામાં આવે છે. બુદ્ધિ વિકાસ અને આરોગ્ય માટે તેમા દરેક પ્રકારના તત્વો સમાયેલા છે. જન્મ થી બાળક ને મોટુ થાય ત્યાં સુધી દુધ આપવામાં આવે છે. નાના બાળકો માટે ઉપરનું દુધ આપવાનું હોય ત્યારે ગાય અથવા બકરીનું દુધ વધારે સૌથી ઉતમ ગણાય છે.
Nutrition value:- મીલ્કમાં દરેક food ના factor હોય છે.
પ્રોટીન :- મિલ્ક તેમાં પ્રોટીન પુષ્કળ પ્રમાંામાં સમાયેલુ હોય છે. ગાયના દુધમાં આલ્યુમીન વધુ પ્રમાણમાં હોય છે. જયારે શરૂઆતમાં માતાના દુધ માં ખુબ જ પ્રમાણમાં પ્રોટીન સમાયેલુ હોય છે. આલ્ટોન
વિટામીન -એ – દુધમાં વિટામીન -એ વધુ પ્રમાણમાં મળે છે. ભેંસ ના દુધમાં fat નું પ્રમાણ સૌથી વધારે
CHO :- દરેક પ્રકારના દુધમાં milksugar હોય છે.
Mineral:- શરીરને જરૂરી બધા મિનરલ્સ દુધમાંથી મળી રહે છે. જેમાં કેલ્શીયમ અને પ્રોટીન વધુ પ્રમાણ
માં હોય છે. દઉંધમાં આર્યન અને વિટામીન-સી સિવાય બધા જ વિટામીન નો સમાવેશ થયેલો હોય છે. દર્દી
શ્રુધની બનાવટોમાં આપણા દેશમાં વપરાતી સામાન્ય બનાવટો નીચે પ્રમાણે છે.
(a) curd :- દુધને ઉકાળીને body temperature જેટલું ઠંડુ કરવુ. તેમાં થોડુ દંહી ઉમેરવુ. અને આખો દિવસ ઢાંકીને રાખી મુકવુ. જેથી બીજા દિવસે તે જામી ગયેલુ હશે. દુધના જેટલી જ ન્યુટ્રેટીવ value દહીંમાં હોય છે.
(b) Ghee :- તે ૧૦૦% મિલ્ક fat છે. ૧૦૦ ગ્રામ ઘી માંથી ૧૦૦૦ કે ૨૦૦૦ યુનિટમાં વિટામીન -એ સમાયેલુ હોય છે. તદ્ ઉપરાંત વિટામીન- ડી પણ મળે છે,
(c) Butter :- બટરમાં ૮ર % milk fat હોય છે. તેમાં protein અને water હોય છે. ગરમ વાતાવરણ માં બટર પીગળે છે. પરંતુ ઠંડા વાતાવરણ માં strong બની જાય છે.
(d) Butter milk દુધને ઉકાળી ને ઠંડુ પાડી તેમાંની બધી જ fat કાઢી લેવામાં આવે છે. અને જે પ્રવાહી રહે છે. તેને butter milk eહે છે.
(7)Animalfoods :-
(1) Meat (મટન) :- ગાય, બકરી, વગેરે ને મારી નાખીને તેમાંથી માંસ કાઢી લેવામાં આવે છે. તેમાં ૨૦% પ્રોટીન, ૧૦ થી ૨૦% fnt અને 1 ચી ૨% મીનરલ્સ હોય છે.
(2) fish :- તેના ઘણા પ્રકાર છે. તેમાંથી કેલ્શીયમ, આયોડીન અને ફોસ્ફરસ ખુબ જ પ્રમાણ માં મળી રહે છે. માછલી ના તેલમાંથી પણ oil બનાવાય છે. આ કોડ લીવર ઓઈલ નો ઉપયોગ કોઈ પણ કેપ્સુલ ના બહાર ના આવરણમાં કરવામા આવે છે.
(3) eggs :- ઈડા તે બે પ્રકાર ના મળતા હોય છે. દેશી તેમજ વિલાયતી ઈડાના બે ભાગ હોય છે. સફેદ અને પીળો. ઈંડામાંથી ૬ ગ્રામ પ્રોટીન, ૫ ગ્રામ fat, ૩૦ ગ્રામ કેલ્શીયમ, ૧૫ ગ્રામ આર્યન મળી રહે છે. તેને firstclassprotein તરીકે ગાવામાં આવે છે.
(8) Fats & Oil :-
સારૂ રાંધવા માટે અને સારો taste જીભને લગાવવા માટે તેલ તથા ઘી નો ઉપયોગ થાય છે. ft તે વધુ પ્રમાણમાં લેવામાં આવે તો શરીરમાં ઓબેસીટી વધી જાય છે. ખોરાક માં તેલ અને ધી નો વધારે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. તેલમાં મગફળી તેલ, કપાસીયાનું તેલ, રાયડાનું તેલ, સુર્યમુખીનું તેલ, કોપરાનું તેલ, વગેરે. ઘી માં ગાય અને ભેંસ, વગેરેનો ઉપયોગ મગફળી તેલ રસોઇ બનાવવામાં થાય છે.
(9) Condiments & spices (મરીમસાલા) :-
મરી મસાલામાં તજ, લર્વાંગ, મરી વગેરે ગરમ મસાલા છે. તે ખોરાકમાં વાનગી બનાવવામાં વપરાય છે. આ ગરમ મસાલાનો ઉપયોગ સૌથી વધારે નોન વેઝ માં કરવામાં આવે છે. જે વધુ પડતો મસાલાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે તો પેટમાં burning થાય તેમજ મોઢામાં ચાંદા પડે છે.
(10) Miscellaneous foods:-
Cold Drink(ઠંડા પીણા ):- fenta, coca cola, mirinda, thmps up, pepsy etc., Alcoholic drink:- વ્હીસ્કી, બીયર, વાઈન, ડ્રગ્સ વગેરે
Non alcoholic drink:-
(૧) કોફી :- કોફી તે ઠંડા પ્રદેશનું પીણુ છે. તે નવર્સ system ને ઉતેજીત કરે છે.
(૨) Tea – ટી :- ચા ના બે પ્રકાર છે. સુકી અને લીલી ચા. આ પણ નર્વસ સીસ્ટમ ને સ્ટીમ્યુલન્ટ કરે છે. ચાનો ઉપયોગ સૌથી વધારે ભારત દેશમાં થાય છે. ચા માં રેનીન અને ટેનીન નામ નું તત્વ આવેલુ હોય છે, (૩) કોકો :– coco તે તેના ફળ ના દાણા માંથી બનાવવામાં આવે છે. આ પણ નર્વસ સીસ્ટમ ને સ્ટીમ્યુલન્ટ કરે છે.