ALTERED IMMUNE RESPONSE (અલ્ટર્ડ ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ):

Definition (ડેફીનેશન):

1) Define/explain immunity (ઇમ્યુનિટી ની વ્યાખ્યા આપો):

ઇમ્યુનિટી એ એક પ્રકારનું રેઝીસ્ટન્સ છે કે જે host ની બોડી દ્વારા કરવામાં આવે છે. જ્યારે કોઇ પણ ફોરેઇન બોડી અથવા એન્ટીજન બોડીમાં એન્ટર થાય ત્યારે હોસ્ટના બોડીની ઇમ્યુન સિસ્ટમ એક્ટિવેટ થઇ તે એન્ટીજન વિરુદ્ધ ફાઇટ કરે છે અને એન્ટીબોડી ને પ્રોડ્યુસ કરે છે તેને ઇમ્યુનિટી (Immunity) કહે છે.

2) Define/explain allergy (એલર્જી ની વ્યાખ્યા આપો) :

એલર્જી એ મુખ્યત્વે બોડીના ઇમ્યુન સિસ્ટમની જે harmless substance હોય તેના વિરુદ્ધ પણ ઇનએપ્રોપ્રિએટ (inappropriate) અને harmfull immune રિસ્પોન્સ જોવા મળે તેને એલર્જી (Allergy) કહેવામાં આવે છે.

3) Define/explain allergens (એલર્જન્સ ની વ્યાખ્યા આપો) :

Allergens તે એવા સબસ્ટન્સ હોય છે કે જે બોડીમાં એલર્જી ની કન્ડિશન એક્ટિવેટ કરવા માટે જવાબદાર હોય છે અને તે બોડીમાં forien body તરીકે વર્તે છે.

4) Define/explain antibody (એન્ટીબોડીની વ્યાખ્યા આપો ) :

Antibody એ એક પ્રકારનું પ્રોટીન સબસ્ટન્સ છે. જ્યારે બોડી એ કોઇપણ સ્પેસિફિક એલર્જનના કોન્ટેકમાં આવે તેના વિરુદ્ધ fight કરવા માટે બોડીમાં એન્ટીબોડી ( Antibody ) પ્રોડ્યુસ થાય છે.

5) Define/explain hypersensitivity. (હાઇપરસેન્સીટીવીટી ની વ્યાખ્યા આપો) :

હાઇપરસેન્સીટીવીટી એ જ્યારે બોડીમાં કોઇ એન્ટીજન એન્ટર થાય તેના વિરુદ્ધ રિસ્પોન્સ પ્રોવાઇડ કરવા માટે ઇમ્યુન સિસ્ટમ ઓવર એક્ટીવેશન થાય તો તેને હાઇપરસેન્સીટીવીટી કહેવામાં આવે છે.(overactivation of immune response against allergens its called hypersensitivity).

6) Define/explain histamine.(હિસ્ટામાઇન ની વ્યાખ્યા આપો) :

Histamine એ body નું substance છે કે જ્યારે બોડીમાં કોઇપણ એલર્જીક કન્ડિશન ક્રિએટ થાય ત્યારે histamine નુ લેવલ increase થાય છે. Histamine એ ગેસ્ટ્રીક સિક્રિશનને ઇન્ક્રીઝ કરે છે, capillary નુ ડાયલેટેશન કરે છે, અને બ્રોન્કિઅલસ સ્મુધ મસલ્સ નું constriction (સંકોચન) કરે છે.

7) Define/explain Anaphylaxis.(એનાફાઇલેક્સિસ ની વ્યાખ્યા આપો) :

જ્યારે હ્યુમન બોડી એ કોઇપણ એન્ટીજન ના એક્સપોઝરમાં આવે ત્યારે હ્યુમન બોડીમાં ઇમિડીયેટ એલર્જીક રીએક્શન સ્ટાર્ટ થાય છે અને તે હાઇપર એક્ટિવ ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ પ્રોવાઇડ કરે છે તથા વિધિન અ મિનિટ એલર્જીક રિએક્શન સ્ટાર્ટ થાય છે અને બોડીમાં સાઇન અને સીમટોમ્સ જોવા મળે છે તેને anaphylaxis (એનાફાઇલેક્સિસ) કહેવામાં આવે છે.

8)Define/explain immunoglobulin.(ઇમ્યુનોગ્લોબ્યુલીન ની વ્યાખ્યા આપો):

ઇમ્યુનોગ્લોબ્યુલીન એક પ્રકારનું પ્રોટીન સબસ્ટન્સ છે કે જે એન્ટીબોડીની જેમ જ વર્ક કરતું હોય છે.

9) Define/explain lymphocytes.(lymphocytes ની વ્યાખ્યા આપો) :

આ એક પ્રકારના સેલ હોય છે કે જે સર્ક્યુલેટિંગ એન્ટીબોડી ને પ્રોડ્યુસ કરવામાં મહત્વનો ભાગ ભજવે છે.

10) Define/explain Atopic dermatitis. (એટોપીક ડર્મેટાઇટિસની વ્યાખ્યા આપો):

એટોપિક ડર્મેટાઇટિસ એ ટાઇપ વન પ્રકારની હાઇપરસેન્સીટીવીટી ( Type I hypersensitivity ) રિએક્શન છે અને મુખ્યત્વે તેના સાઇન અને symptoms સ્કિનમાં જોવા મળે છે. જેમ કે ખંજવાળ આવવી, રેડનેસ થવું તથા સ્કીન lesions જોવા મળવા.

11) Diffused Redness of skin its called … ERYTHEMA (એરિથેમા).

12) Define/explain mast cells (માસ્ટ સેલની વ્યાખ્યા આપો):

Mast સેલ્સ એ કનેક્ટિવ ટીશ્યુસના સેલ છે, કે જેના granules મા heparin અને histamine આવેલા હોય છે.

13) inflamation of the nasal mucosa it’s called… RHINITIS (રાઇનાઇટિસ).

14) give other name of HIVES (હાઇવ્સ)… URTICARIA (અર્ટીકેરીયા).

Explain/define immunity (ઇમ્યુનીટી ):

• ઈમ્યુનિટી એ એક પ્રકારનું રેઝિસ્ટન્સ છે કે જે હોસ્ટની બોડી દ્વારા એક્ટિવેટ થાય છે .
• જ્યારે કોઈપણ ફોરેન બોડી / એન્ટિજન એ host ની બોડીમાં એન્ટર થાય ત્યારે જે antibody એ એન્ટીજન વિરુદ્ધ ફાઈટ કરે છે તેને ઇમ્યુનિટી કહેવામાં આવે છે.
• જ્યારે બોડીમાં કોઈ એન્ટીજન / ઇન્ફેક્શન એન્ટર થાય તો તેની વિરુદ્ધમાં બોડીની ફાઈટ કરવાની ક્ષમતાને ઇમ્યુનીટી કહે છે.

Factore affecting immunity (ઇમ્યુનિટીને અફેક્ટ કરતા ફેક્ટર ) :

1)Nutritional Factores (ન્યુટ્રીશનલ ફેક્ટર).

2)Hormons (હોર્મોન્સ).

3)sex (જાતિ).

4)General health (જનરલ હેલ્થ).

5)Age (એજ).

6)Defence mechanisms (ડિફેન્સ મિકેનિઝમ).

7)mechanical barriers and surface secretion (મિકેનિકલ બેરિયર અને સર્ફેસ સિકરીસન).

8)stress (સ્ટ્રેસ).

1)Nutritional Factores (ન્યુટ્રીશનલ ફેક્ટર).

• BALANCED DIET એ બોડીની ઇમ્યુન સિસ્ટમને increase કરે છે.
• NUTRITIONAL DEFICIENCY ના કારણે ઇમ્યુન સિસ્ટમ ઈમ્પૅડ થાય છે.
• આમ ન્યુટ્રીશનલ ફેક્ટર એ immune સિસ્ટમને અફેક્ટ કરે છે.

• Ex: PEM: (PROTIEN ENERGY MALNUTRITION) ,
• BLINDNESS (DUE TO DEFICIENCY OF VITAMIN A)

2)Hormons (હોર્મોન્સ):

જ્યારે બોડીમાં હોર્મોન્સ એ ખૂબ વધી જાય અથવા ખૂબ ઓછા થાય ( increase or decrease ) તો ઇમ્યુન સિસ્ટમમાં ડિસ્ટર્બન્સ આવે છે.

Ex:

• cortisol,
• Thyroid,
• Estrogen,
• Progesterone,
• Testosterone etc.

3) sex ( જાતિ/લિંગ ):

• જાતિ પ્રમાણે અમુક ડીઝીઝ એ જોવા મળે છે.
• Ex : hemophilia ( હિમોફીલિયા : હિમોફીલિયા એ એવી ડીઝીઝ કન્ડિશન છે કે જેમાં બ્લડ clot પ્રોપરલી થતું નથી તેના કારણે જ્યારે કોઈ ઇન્જરી થાય તો એક્સેસીવ અમાઉન્ટમાં બ્લેડિંગ જોવા મળે છે).
  -> Sickle cell Anemia( સિકલ સેલ એનિમિયાએ જીનેટીક ડિસઓર્ડર છે કે જેમાં રેડ બ્લડ સેલનું આકાર દાતરડા ( sickle) જેવો થાય છે)
• આ એવા ડીસીસ છે કે જે મેલમાં વધુ જોવા મળે છે અને ફિમેલમાં ઓછા પ્રમાણમાં જોવા મળે છે તથા ફિમેલ એ કેરિયર( carrier) તરીકે વર્તે છે.

4)General health (જનરલ હેલ્થ) :

વ્યક્તિની જનરલ વેલ બિંગ તથા તેની હેલ્થ કન્ડિશન કેવી છે તે પણ ઇમ્યુનિટી ને અસર કરે છે.

જો વ્યક્તિએ

-> Adopte healthy habits (હેલ્થી હેબીટ્સ ને એડોપ્ટ કરવાથી),

-> maintain personal hygiene ( પર્સનલ હાઇજીન મેઇન્ટેઇન કરીને),

-> tack a balanced diet ( બેલેન્સ ડાયટ લેવાથી ) …. તો વ્યક્તિની ઇમ્યુન સિસ્ટમ સ્ટ્રોંગ થાય છે.

5)Age (એજ):

• જુદા જુદા લોકોમાં જુદા જુદા પ્રકારની ઇમ્યુનિટી જોવા મળે છે.
• old age: ઓલ્ડ એજ વ્યક્તિ હોય તેની ઇમ્યુનિટી એ એડલ્ટ વ્યક્તિ હોય તેની ઇમ્યુનિટી કરતા ઓછી હોય છે કારણ કે ઓલ્ડ એજ વ્યક્તિની ઇમ્યુન સિસ્ટમ એ ડિકલાઈન( decline) થતી હોય છે.
• neonates( from 0 to 28 day baby) : નિયોનેટમાં ઇમ્યુન સિસ્ટમ એ અંડર ડેવલોપ હોય છે તેથી નિયોનેટ્સમાં ઇન્ફેક્શન એ ખૂબ ઝડપથી લાગે છે.
• આમ, એજ પ્રમાણે પણ ઇમ્યુન સિસ્ટમ અફેક્ટ કરે છે.

6) Defence mechanisms (ડિફેન્સ મિકેનિઝમ):

• જો બોડીએ હ્યુમોરલ તથા સેલ્યુલર ઇમ્યુનિટી ( humoral immunity( B lymphocytes)/cellular immunity (T lymphocytes)) પ્રોપર બનાવે તો બોડી એ પ્રોપર રીતે ડિફેન્સ કરી શકે છે.

7) mechanical barriers and surface secretion (મિકેનિકલ બેરિયર અને સર્ફેસ સિકરીસન) :

• જો બોડીમાં સ્કિન ઇન્ટેક હોય તો high ડિગ્રી પ્રોટેક્શન પ્રોવાઇડ કરે છે.
• ( intact skin માં આઉટર હોરની લેયર ( horney layer) આવેલું હોય છે, તેમાં કેરેટીન( keratin) પ્રેઝન્ટ હોય છે. આ કેરેટીન એ epidermis layer ને shield પ્રોવાઈડ કરે છે.)

surface secretion:

• આપણી સ્કિનમાં સીબેસીયસ ( sebaceous) secretion તથા શ્વેટ ( sweat)નું secretion થતું હોય છે.
• આ secretion એ બેક્ટેરિયાસાઈડ ( bactericidal) અને ફંગીસાઈડ (fungicide) તરીકે વર્ક કરે છે.
• [Bactericidal:= kill the bacteria],
• [fungicide:= kill the Fungi] તેથી ઈમ્યુનિટી ને strength પ્રોવાઇડ થાય છે.

8) stress (સ્ટ્રેસ) :

• જો કોઈ વ્યક્તિ એ લાંબા સમયથી સ્ટ્રેસમાં હોય તો તે વ્યક્તિમાં સ્ટ્રેસના કારણે કોર્ટિઝોલ હોર્મોન નું લેવલ increase થાય છે અને જો બોડીમાં કોર્ટિઝોલ હોર્મોન ઇન્ક્રીઝ હોય તો તેની ઇમ્યુન સિસ્ટમ એ week કરે છે.
• આમ સ્ટ્રેસના કારણે પણ ઈમ્યુનિટી અફેક્ટ જોવા મળે છે.
• આ બધા ફેક્ટર એ ઈમ્યુનિટીને અફેક્ટ કરે છે.

=> Immunity (ઇમ્યુનિટી):

ઇમ્યુનિટી એ એક પ્રકારનું રેઝિસ્ટન્સ છે કે જે હોસ્ટની બોડી દ્વારા એક્ટિવેટ થાય છે .
જ્યારે કોઇપણ ફોરેઇન બોડી (એન્ટિજન) એ હોસ્ટ ની બોડીમાં એન્ટર થાય ત્યારે હોસ્ટ ની બોડીના જે એન્ટીબોડી એ એન્ટીજન વિરુદ્ધ ફાઇટ કરે છે તેને ઇમ્યુનિટી ( Immunity ) કહેવામાં આવે છે. જ્યારે બોડીમાં કોઇ એન્ટીજન ( ફોરેન બોડી) એન્ટર થાય તો તેની વિરુદ્ધમાં બોડીની ફાઇટ કરવાની ક્ષમતાને ઇમ્યુનીટી ( immunity ) કહે છે.

There are two types of immunity (ઇમ્યુનિટીના બે ટાઇપ પડે છે) :

1) ઇનનેટ ઇમ્યુનીટી ( innate immunity)
2) એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનિટી (Acquired immunity)

(1) ઇનનેટ ઇમ્યુનિટી (innate immunity/( IN BORN)):

ઇનનેટ ઇમ્યુનિટી એ એવી ઇમ્યુનિટી છે કે જે વ્યક્તિને by born/by birth જોવા મળે છે.આ એક પ્રકારની નેચરલ ઇમ્યુનિટી છે.

(2) એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનિટી (Acquired immunity/(AFTER BORN)):

બર્થ થયા પછી વોલ લાઇફ દરમિયાન બોડીને જે ઇમ્યુનિટી મળે તેને એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનિટી કહેવામાં આવે છે.

TYPES OF INNATE IMMUNITY (ઇનનેટ ઇમ્યુનિટીના ટાઇપ) :

1)SPECIES IMMUNITY
(સ્પીસીસ ઇમ્યુનિટી),

2)RACIAL IMMUNITY
(રેશીયલ ઇમ્યુનિટી),

3)INDIVIDUAL IMMUNITY
(ઇન્ડીવિડ્યુઅલ ઇમ્યુનિટી)

1)species immunity
(સ્પીસીસ ઇમ્યુનિટી: જુદી જુદી પ્રજાતિઓ પ્રમાણે જુદી જુદી ઇમ્યુનિટી હોય છે)

2)Racial immunity
(રેશ્યલ ઇમ્યુનિટી: જુદી જુદી જાતિ પ્રમાણે જુદી જુદી ઇમ્યુનિટી જોવા મળે છે.)

3)individual immunity
( ઇન્ડીવિડ્યુઅલ ઇમ્યુનિટી : દરેક વ્યક્તિગત રીતે જુદી જુદી ઇમ્યુનિટી હોય છે).

TYPES OF ACQUIRED IMMUNITY (એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનિટીના ટાઇપ) :

1)ACTIVE IMMUNITY
(એક્ટિવ ઈમ્યુનિટી),

2)PASSIVE IMMUNITY
(પેસિવ ઇમ્યુનિટી)

1)Active immunity (એક્ટિવ ઈમ્યુનિટી):

(એક્ટિવ ઈમ્યુનિટી: જે ઇમ્યુનીટી એ બોડી દ્વારા જ ઉત્પન્ન થાય તેને એક્ટિવ ઈમ્યુનિટી કહે છે)

એક્ટિવ ઇમ્યુનિટીના પણ બે ટાઈપ હોય છે (There are also two types of active immunity):

A)Active natural immunity (એક્ટિવ નેચરલ ઇમ્યુનિટી) :

(એક્ટિવ નેચરલ ઇમ્યુનિટી: એ જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ એ ઇન્ફેક્શન ના એક્સપોઝરમાં આવે ત્યારે તે વ્યક્તિમાં ઇમ્યુનિટી જોવા મળે તેને એક્ટિવ નેચરલ ઇમ્યુનિટી કહે છે.)

B)Active artificial immunity (એક્ટિવ આર્ટિફિશિયલ ઈમ્યુનિટી):

(એક્ટિવ આર્ટિફિશિયલ ઈમ્યુનિટી: જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ ને ઈમ્યુનાઇઝેશન કરવામાં આવે અને તે વ્યક્તિમાં ઇમ્યુનિટી ડેવલપ થાય તો તેને એક્ટિવ આર્ટિફિશિયલ ઇમ્યુનિટી કહેવામાં આવે છે.)

2) PASSIVE IMMUNITY (પેસિવ ઈમ્યુનિટી):

(પેસિવ ઇમ્યુનીટી : જે ઇમ્યુનીટી એ બીજા દ્વારા ડેવલોપ થાય તેને પેસીવ ઇમ્યુનીટી કહે છે આ ઇમ્યુનીટી એ own બોડી માં ડેવલપ થતી નથી).

પેસિવ ઇમ્યુનિટીના પણ બે ટાઇપ પડે છે (There are also two types of active immunity):

A) passive natural immunity (પેસિવ નેચરલ ઇમ્યુનીટી) :

(પેસિવ નેચરલ ઇમ્યુનીટી: જ્યારે ફીટસ એ મધરના womb માં હોય અને મધરમાંથી ફિટસ ને જે ઇમ્યુનિટી મળે તેને પેસીવ નેચરલ ઇમ્યુનિટી કહે છે.)

B) passive artificial immunity (પેસિવ આર્ટિફિશિયલ ઇમ્યુનીટી):

(પેસિવ આર્ટિફિશિયલ ઇમ્યુનીટી જ્યારે કોઈ બીજા પાસેથી એન્ટીબોડી બનાવીને તેને બીજાના બોડીમાં તૈયાર ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે તો તેને પેસિવ આર્ટિફિશ્યલ ઇમ્યુનિટી કહે છે).

Full information of Classification of innate immunity (ઇનનેટ ઇમ્યુનિટીના ક્લાસિફિકેશનનું ફુલ ઇન્ફોર્મેશન) :

1)INNATE IMMUNITY (ઇનનેટ ઇમ્યુનિટી):

Other 3 types of innate immunity

1)species immunity
( સ્પીસીસ ઇમ્યુનિટી),

2)Racial immunity
( રેસીયલ ઇમ્યુનિટી),

3) Individual immunity
(ઇન્ડીવિડ્યુઅલ ઇમ્યુનિટી)

1)INNATE IMMUNITY (ઇનનેટ ઇમ્યુનિટી):

ઇનનેટ ઇમ્યુનિટી એ એવી ઇમ્યુનિટી છે કે જે વ્યક્તિને by born/by birth જોવા મળે છે.આ એક પ્રકારની નેચરલ ઇમ્યુનિટી છે.

there are 3 types of innate immunity

1) species immunity (સ્પીસીસ ઇમ્યુનિટી):

આ પ્રકારની ઇમ્યુનિટી એ ચોક્કસ પ્રજાતિમાં જ જોવા મળે છે.

• Ex: human beings ,
• Plants ,
• Animals .

આ બધામાં અલગ અલગ ઇમ્યુનિટી હોય છે તેને સ્પીસીઝ ઇમ્યુનિટી કહે છે.

આ ઇમ્યુનિટી એ કોઇપણ ચોક્કસ પ્રજાતિના બધા જ મેમ્બર્સમાં જોવા મળે છે.

Ex:

1) human beings એ પ્લાન્ટ્સ તથા એનિમલમાં રહેલા પેથોજન સામે ટોટલી રેઝિસ્ટન્સ હોય છે તેથી એ પ્લાન્ટ અને એનિમલ કે જેમને ડીઝીઝ હોય છે તેના કોન્ટેકમાં આવવા છતાં પણ તેમને disease થતું નથી કારણ કે હ્યુમન બિન્ગ એ ટોટલી તેનાથી resist હોય છે.

2) Rat ( ઉંદર) મા ડીપ્થેરિયાના પ્રતિ ઇમ્યુનિટી હોય છે .પરંતુ હ્યુમન બિંગમાં ડીપ્થેરિયા ના પ્રતિ ઇમ્યુનિટી હોતી નથી તેથી હ્યુમન બિંગ એ ડીપ્થેરિયાથી infacted અથવા સસેપ્ટેબલ થઇ જાય છે.

3) પક્ષીઓમાં કોલેરાના માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ એ ઇન્ફેક્શન કરી શકતા નથી. પરંતુ હ્યુમન બિંગ એ તેનાથી ઇન્ફેક્ટેડ અથવા સસેપ્ટેબલ થઇ જાય છે.

4) ડોગ, શીપ, અને હોર્સને ટ્યુબરક્યુલોસીસ થતું નથી. પરંતુ હ્યુમન બિંગ માં ટ્યુબરકોલોસીસ જોવા મળે છે.આમ, દરેક પ્રજાતિ પ્રમાણે જુદી જુદી ઇમ્યુનિટી જોવા મળે છે.

2)Racial immunity (રેશીયલ ઇમ્યુનિટી):

જુદી જુદી પ્રજાતિઓ હોય તેમાં જુદા જુદા જાતિના લોકો જોવા મળે છે તે બધા જાતિના લોકોમાં જુદા જુદા પ્રકારની ઇમ્યુનિટી જોવા મળે છે.

Ex:

• 1)South Indian people,
• 2)North Indian people

આવી અલગ અલગ જાતિમાં અલગ અલગ પ્રકારની ઇમ્યુનીટી જોવા મળે છે.

1) Algerian sheep હોય તેને anthrax ના વિરુદ્ધમાં ઇમ્યુનિટી હોય છે.પરંતુ European sheep મા
Anthrax ના વિરુદ્ધ resist હોતું નથી તેથી તેમાં એન્થ્રેક્સ ડીસીઝ જોવા મળે છે.

2) white people કરતા બ્લેક people’s (negros)મા વધુ ઇમ્યુનિટી જોવા મળે છે.

3) વાઇટ પીપલ માં ટ્યુબરક્યુલોસિસ થવાના વધુ ચાન્સ રહે છે, જ્યારે બ્લેક પિપલ માં ટ્યુબરક્યુલોસિસ થવાના ચાન્સ ઓછા રહે છે. આમ દરેક જાતિના લોકોમાં જુદા જુદા પ્રકારની ઇમ્યુનિટી જોવા મળે છે.

3) individual immunity (ઇન્ડીવિડ્યુઅલ ઇમ્યુનિટી):

• ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ ઇમ્યુનીટી અલગ અલગ લોકોમાં અલગ અલગ પ્રકારની જોવા મળે છે.
• Ex: એક ઘરમાં ચાર વ્યક્તિ રહે છે તેમાંથી ત્રણ વ્યક્તિને કોમન કોલ્ડ છે અને એક વ્યક્તિને નથી તો તે એક વ્યક્તિની ઇમ્યુનિટી એ કોમન કોલ્ડ માટે વધુ હોય છે .આમ, દરેક વ્યક્તિની ઇમ્યુનિટી એ જુદા જુદા પ્રકારની હોય છે.

The mechanisms of innate immunity (ઇનનેટ ઇમ્યુનિટી નું મિકેનિઝમ):

1)SKIN ( સ્કીન ) :

• સ્કીનમાં મિકેનિકલ બેરિયર હોય છે.
• સ્કીનમાં હોર્ની લેયર (horney layer)( keratin ) આવેલું હોય છે કે જે સ્કિન ના epidermis layer ને shield કરે છે અને તે કવચ તરીકે વર્ક કરે છે.
• જેના કારણે જે pathogenic બેક્ટેરિયા, વાયરસ, અને માઇક્રો ઓર્ગેનિઝમ હોય તે બોડીમાં એન્ટર થતા નથી.
• સ્કીનના સ્વેટ માં સોલ્ટ નું હાઇ કોન્સન્ટ્રેશન હોય છે કે જે પેથોજન્સને kill કરવા માટે રિસ્પોન્સીબલ હોય છે.
• સ્કીનમાં સીબેસીયસ secretions હોય છે અને આ sebaceous secretions માં બેક્ટેરિયોસાઇડલ ઇફેક્ટ હોય છે કે જે બેક્ટેરિયાને કિલ કરવા માટે જરૂરી હોય છે.

2)Respiratory track (રેસ્પીરેટ્રી ટ્રેક) :

• રેસ્પીરેટ્રી ટ્રેકમાં nasal mucosal લેયર હોય છે અને આ મ્યુકોઝલ લેયરમાં જો કોઇ માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ ઇન્ટર થાય તો તે ત્યાં જ stuck થઇ જાય છે.
• જો માઇક્રોઓર્ગેનીઝ એ nose માં stuck થાય તો sneezing દ્વારા બોડીની બહાર નીકળી જાય છે.
• નેઝલ કેવીટીમાં સિલિયા (cilia) જેવા hair આવેલા હોય છે કે જે air માં જતા પેથોજેનીક માઇક્રોઓર્ગેનિઝમને ત્યાં ટ્રેપ કરી રાખે છે અને તેને બોડીમાં એન્ટર થવા દેતા નથી.
  આમ, respiratory track પણ immunity ને boost કરે છે.

3)Gastrointestinal track (ગેસ્ટેરોઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેક):

• આપણા માઉથમાં સલાઇવા હોય છે આ સલાઇવામાં lysosomes રહેલા હોય છે જે pathogens ને કિલ કરવાનું કામ કરે છે.
• સ્ટમકમાં રહેલા હાઇડ્રોક્લોરિક એસિડ( HCL) ના કારણે Stomach ની પીએચ એસિડિક હોય છે.
• જો કોઇ pathogenic બેક્ટેરિયા એ stomach માં જાય તો ત્યાં રહેલી એસિડિક પીએચ ના કારણે માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ એ kill થાય છે અને ઇમ્યુનીટી એ બુસ્ટ થાય છે.

4)conjuctiva ( કંજક્ટીવા):

• આંખોમાં ટીયર્સ હોય છે અને આ ટિઅર્સમાં લાઇસોઝોમ આવેલું હોય છે કે જે બેક્ટેરિયો સાઇડલ તરીકે વર્ક કરે છે અને બેક્ટેરિયાને કિલ કરે છે.
• Tears એ eyes ને flush કરે છે જ્યારે કોઇપણ માઇક્રો ઓર્ગેનિઝમ એ eyes માં જાય તો tears દ્વારા ફ્લશ થઇ જાય છે અને તે ઇમ્યુનિટીને બુસ્ટ કરવામાં work કરે છે.

5)Genitourinary track (જીનાઇટોયુરીનરી ટ્રેક ):

• યુરીન એ flush કરે છે અને urethra ને ક્લીન કરે છે જ્યારે કોઇ પણ માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ એ યુરેથ્રા સુધી આવે તો યુરીન દ્વારા flush થઇ બહાર નીકળી જાય છે અને તે ઇમ્યુનિટી ને boost કરે છે.
• આમ, બોડીમાં આ મિકેનિઝમ ના કારણે ઇમ્યુનિટી એ બુસ્ટ થાય છે.

Full information about AQUIRED IMMUNITY (એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનિટી વિશેની ફુલ માહિતી) :

After birth during whole life દરમિયાન બોડીની જેટલી ઇમ્યુનિટી મળે છે તેને એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનિટી કહે છે.

એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનિટીના બે ટાઇપ હોય છે.

1)ACTIVE IMMUNITY
(એક્ટિવ ઈમ્યુનિટી),

2)PASSIVE IMMUNITY
(પેસિવ ઇમ્યુનિટી)

1) ACTIVE IMMUNITY (એક્ટિવ ઇમ્યુનિટી),

જ્યારે કોઇપણ એન્ટીજન એ બોડીમાં એન્ટર થયા બાદ બોડી એ પોતાની રીતે જ એન્ટીજન વિરુદ્ધ માં એન્ટીબોડી પ્રોડ્યુસ કરી તેને એક્ટિવ ઇમ્યુનિટી કહેવામાં આવે છે.(active immunity develop after entry of antigen)

Active immunity ના 2 types પડે છે.

1)Active natural immunity (એક્ટિવ નેચરલ ઇમ્યુનિટી),

આ ઇમ્યુનિટી એ નેચરલ હોય છે અને એક્ટિવ પણ હોય છે તેથી તેને એક્ટિવ નેચરલ ઇમ્યુનિટી કહેવામાં આવે છે.આ ઇમ્યુનિટી એ ત્યારે અરાઇઝ થાય છે જ્યારે એન્ટીજન એ બોડીમાં જાય છે અને તે એન્ટીજન વિરુદ્ધ બોડીમાં એન્ટીબોડી પ્રોડ્યુસ થાય છે ત્યારે બોડીમાં ઇમ્યુનિટી જોવા મળે છે અને આ ઇમ્યુનીટી લાઇફ long હોય છે.

A) humoral immunity (હ્યુમોરલ ઇમ્યુનિટી),

Humoral ઇમ્યુનિટી એ બોડી ના plasma માંથી ડેવલોપ થાય છે.

B) cell-mediated immunity (સેલ મીડિયેટેડ ઇમ્યુનિટી)

સેલ મીડિયેટેડ ઇમ્યુનીટી એ મુખ્યત્વે T- lymphocytes માંથી ડેવલોપ થાય છે.

T- lymphocytes તે બોડીમાં કોઇપણ એન્ટીઝન વિરુદ્ધ ડિફેન્સ પ્રોવાઇડ કરે છે કોઇપણ માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ વિરુદ્ધ કે જે ક્રોનિક બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન હોય તેમાંથી પ્રોટેક્ટ કરે છે.

2)Active artificial immunity (એક્ટિવ આર્ટિફિશિયલ ઇમ્યુનીટી)

Artificial means ( man made) કૃત્રિમ રીતે બનાવેલું હોય અને તે nature સાથે રિલેટેડ હોતું નથી.

જ્યારે કોઇ ઇમ્યુનિટી એ વેક્સિન પ્રોવાઇડ કરી અને તેના વિરુદ્ધ body મા antibody produce થાય તેને આર્ટિફિશિયલ એક્ટિવ ઇમ્યુનિટી (Artificial Active immunity) કહેવામાં આવે છે.

• Ex: BCG (Baccilus callmate guarine),
• hepatitis,
• DPT (Deptheria, Pertussis, Tetanus),
• DT (Deptharia, Tetanus),
• pentavelent etc.

2) PASSIVE IMMUNITY (પેસિવ ઇમ્યુનિટી):

પેસિવ ઇમ્યુનીટી : જે ઇમ્યુનીટી એ બીજા દ્વારા ડેવલોપ થાય તેને પેસીવ ઇમ્યુનીટી કહે છે આ ઇમ્યુનીટી એ own બોડી માં ડેવલપ થતી નથી).

પેસિવ ઇમ્યુનિટીના 2 types પડે છે:

1) passive natural immunity ( પેસિવ નેચરલ ઇમ્યુનિટી).

2) passive Artificial immunity ( પેસિવ આર્ટિફિશિયલ ઇમ્યુનીટી).

1) passive natural immunity (પેસિવ નેચરલ ઇમ્યુનિટી):

• આ ઇમ્યુનિટી એ મધર દ્વારા ફીટસને મળે છે તેને પેસિવ નેચરલ ઇમ્યુનિટી કહે છે.
• આ ઇમ્યુનિટી ને કંજીનાઇટલ ઇમ્યુનિટી (congenital immunity) પણ કહે છે.
• Ex: 1)IgG( immunoglobulin G) એ પ્લેસેન્ટામાંથી ફિટસ ને મળે છે.
• 2)IgA (immunoglobulin A) એ Breast મિલ્ક માંથી ફિટસ ને મળે છે.
• These two antibody IgG and IgA એ મધરમાંથી fetus ને મળે છે તેથી તેને પેસિવ નેચરલ ઇમ્યુનિટી કહેવામાં આવે છે.

2) passive Artificial immunity (પેસિવ આર્ટિફિશિયલ ઇમ્યુનીટી):

આ ઇમ્યુનિટી એ આર્ટિફિશિયલ (man made) હોય છે.

આમાં એન્ટીબોડીને ડાયરેક્ટ્લી Recipients ના બોડીમાં એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવામાં આવે છે.

Given by:

1)antitoxin,
2)antibacterial,
3)antiviral,

• Ex: Tetanus toxoid ( TT),
• Gas gangrene antitoxin,
• Anti venom sera,
• Anti lymphatic serum.

આ એન્ટીબોડીએ immediate પ્રોટેક્શન પ્રોવાઇડ કરે છે તથા ટેમ્પરરી સમય માટે હોય છે.

use of passive immunization

1) passive ઇમ્યુનાઇઝેશન એ બોડીમાં તાત્કાલિક immunity પ્રોવાઇડ કરે છે.

2) Active ઇમ્યુનિટી ને suppress કરે છે.

3) જો કોઇ સિરિયસ ઇન્ફેક્શન હોય તો તેને ટ્રીટ કરવા માટે ઇમીડીએટલી ઇમ્યુનિટી પ્રોવાઇડ કરે છે.

ALTERED IMMUNE RESPONSE (અલ્ટર્ડ ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ):

Immune Response (ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ ):

ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ એ એક પ્રકારની reactivity છે કે જે એન્ટીજન દ્વારા સ્ટીમ્યુલેટ થાય છે એટલે કે જ્યારે human બોડીમાં કોઇ antigen એન્ટર થાય ત્યારે body ની immune સિસ્ટમ એ એક્ટિવેટ થઇ અને તે એન્ટીજન પ્રત્યે એન્ટીબોડી બનાવે છે અને એન્ટીજન – એન્ટીબોડી રિએક્શન (Antigen – Antibody Reaction) જોવા મળે છે તેને ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ કહેવામાં આવે છે.

There are two type of immune response (ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ બે પ્રકારના હોય છે):

હ્યુમન બોડી ઇન્ફેક્શિયસ પેથોજન્સ (pathogens) જેવા કે બેક્ટેરિયા, વાયરસ, ફંગસ અને પેરાસાઇટ્સ સામે પોતાની ઇમ્યુન સિસ્ટમ (immune system) એક્ટીવેટ કરે છે. આ પ્રોટેક્શન માટે બે મેઇન ટાઇપ્સ ના ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ જોવા મળે છે:

1) હ્યુમોરલ ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ (Humoral Immune Response)

2) સેલ મીડીયેટેડ ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ (Cell Mediated Immune Response)

1) હ્યુમોરલ ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ (Humoral Immune Response):

હ્યુમોરલ ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ એ એવી રિએક્શન છે જેમાં B લિંફોસાઇટ્સ (B lymphocytes) અથવા B સેલ્સ (B cells) એન્ટિબોડી (antibody) પ્રોડ્યુસ કરે છે. જ્યારે કોઇ એન્ટિજન (antigen) બોડીમાં એન્ટર કરે છે ત્યારે B સેલ્સ તેને આઇડેન્ટીફાઇ કરી, તેની અગેઇન્સ્ટમા એન્ટિબોડી બનાવે છે. આ એન્ટિબોડી ત્યારબાદ બ્લડ પ્લાઝમા (blood plasma) અને લિમ્ફ (lymph) માં પ્રસરી ( Diffuse ) થય જાય છે અને એન્ટિજન સાથે બાઇન્ડ થયને તેને એલીમીનેટ કરે છે અથવા ફેગોસાઇટોસિસ (phagocytosis) માટે પ્રીપેઇર કરે છે.

આ રિએક્શન ની કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ (Characteristics of this reaction) :

• B સેલ્સ (B cells) દ્વારા પ્રક્રિયાવાળું (Processed by B cells)
• એન્ટિબોડી (antibody) ઉત્પન્ન થાય છે (Produces antibodies)
• મુખ્યત્વે બ્લડ અને લિમ્ફ જેવા દ્રવ પદાર્થોમાં કાર્યરત (Mainly active in fluids such as blood and lymph)
• ખાસ કરીને બેક્ટેરિયા અને બહારના વાયરસ સામે અસરકારક (Especially effective against bacteria and foreign viruses)

2) સેલ મીડીયેટેડ ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ (Cell Mediated Immune Response):

સેલ મીડીયેટેડ ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ એ એવી રિએક્શન છે જે T લિંફોસાઇટ્સ (T lymphocytes) અથવા T સેલ્સ (T cells) દ્વારા કંટ્રોલ થાય છે. આ રિસ્પોન્સ એન્ટિબોડી પર ડિપેન્ડ નથી. T સેલ્સ બોડીમાં આવેલા ઇન્ફેક્ટેડ સેલ્સ (infected cells), કેન્સર સેલ્સ (cancer cells), અથવા ટ્રાન્સપ્લાન્ટેડ સેલ્સ (transplanted cells) ને ડાયરેક્ટ ડિસ્ટ્રક્શન કરે છે. સાથે જ, T સેલ્સ વિવિધ સાઇટોકાઇન્સ (cytokines) પ્રોડ્યુસ કરે છે જે અન્ય ઇમ્યુન સેલ્સને એક્ટીવ કરે છે.

આ રિસ્પોન્સ ની કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક (Characteristics of this response ):

• T સેલ્સ (T cells) દ્વારા ઓપરેટેડ (Operated by T cells)
• એન્ટિબોડી નહીં પણ ડાયરેક્ટ સેલ બેઝ્ડ એક્શન્સ (Direct cell-based response, not antibodies)
• વાયરસથી ઇન્ફેક્ટેડ સેલ્સ, કેન્સર સેલ્સ, અને અન્ય નોન-સેલ્ફ સેલ્સ સામે ઇફેક્ટીવ (Effective against virus-infected cells, cancer cells, and other non-self cells)
• સાયટોકાઇન્સ (cytokines) નું પ્રોડક્શન થતું હોય છે. (Produces cytokines)

Health history and laboratory investigations of Allergic disorders.(એલર્જીક ડિસઓર્ડર ની હેલ્થ હિસ્ટ્રી તથા તેના લેબોરેટ્રી ઇન્વેસ્ટિગેશન્સ‌):

Health history (હેલ્થ હિસ્ટ્રી):

• પેશન્ટની હિસ્ટ્રી કલેક્શન તથા તેનું ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન કરવાથી પેશન્ટને કોઇપણ એલર્જીક ડિસઓર્ડર છે કે નહીં તેનો ખ્યાલ આવે છે.

Laboratory evaluation (લેબોરેટ્રી ઇવાલ્યુએશન):

1)CBC : complete blood count (કમ્પ્લીટ બ્લડ કાઉન્ટ):

• Check the WBC level ( સામાન્ય રીતે વાઇટ બ્લડ છે એ નોર્મલ હોય છે પરંતુ જો કોઇ ઇન્ફેક્શનની કન્ડિશન થાય તો WBC count એ ઇન્ક્રીઝ થાય છે).
• Check the level of eosinophil count (ઇઓસિનોફિલ કાઉન્ટનું લેવલ ચેક કરવું).

2)Total serum immunoglobulin levels (ટોટલ સીરમ ઇમ્યુનોગ્લોબ્યુલિન લેવલ):

• for assessment of ig E level in blood (બ્લડમાં igE લેવલના એસેસમેન્ટ માટે).

3)Skin test (સ્કીન ટેસ્ટ) :

• intradermal injection, superficial application of solutions,
• prick test,
• scratch test,

Intradermal testing (ઇન્ટ્રાડર્મલ ટેસ્ટીન્ગ):

• 0.5.ml or 1ml sterile syringe કે જે 26 થી 27 guaze વાડી નિડલ હોય તેનો યુઝ કરી 0.02 થી 0.03 ml એલર્જન ને ઇન્ટ્રાડર્મલી ઇન્સર્ટ કરવું.
• Niddle ને intradermal ઇન્સર્ટ કરી સ્મોલ અમાઉન્ટ allergens Introduce કરવું કે જે ઇન્સર્ટ કરવાથી ઇન્જેકટેડ સાઇટ ઉપર બ્લેબ ( bleb : a raised area) એ ક્રિએટ થાય અને તે લગભગ પાંચ મિલીમીટર જેટલો ડાયામીટર હોવો જોઇએ અને આ ટેસ્ટ એ ત્યારે પોઝિટિવ ગણાય જ્યારે ઇન્જેકટેડ side પર Redness, itching, wheal જેવા symptoms જોવા મળે.
• તો આ પ્રમાણે સ્કીન ટેસ્ટ એ એલર્જન ને assess કરવા માટે કરવામાં આવે છે.

4)Provoking testing (પ્રોવોકીન્ગ ટેસ્ટીન્ગ) :

પ્રોવોકીન્ગ ટેસ્ટીન્ગ એ એવી ટેસ્ટ છે જેમાં Bodyને suspected allergen સાથે deliberately exposedમાં લાવવામાં આવે છે, જેથી Body તેની સામે ઈમ્યુન રિસ્પોન્સ અથવા હાઇપરસેન્સિટિવ રિએક્શન આપે છે કે નહીં તે જાણી શકાય.

પરપઝ (Purpose):

• વ્યક્તિને ચોક્કસ એલર્જન (અલર્જી ઉત્પન્ન કરનાર પદાર્થ) સામે સેન્સિટિવિટી (Sensitivity) છે કે નહીં તે જાણવા માટે.
• અલર્જીક પ્રતિક્રિયા (Allergic Reaction) ની તીવ્રતા અને પ્રકાર નિર્ધારિત કરવા માટે.
• અન્ય ટેસ્ટ સ્પષ્ટ પરિણામ ન આપે ત્યારે Diagnosis ની ખાતરી કરવા માટે.

મેથડ (Method):

આ ટેસ્ટમાં suspected એલર્જન ને Bodyના ટાર્ગેટ ઓર્ગન (Target Organ) – જેમ કે નોઝ (Nose), આઇસ (Eye), લંગ્સ (Lungs) અથવા ઓરલ રુટ (Oral Route) દ્વારા આપીને બોડીની ઇમીડિયેટ એન્ડ ડિલેઇડ રિએક્શન (Immediate or Delayed Reaction) ઓબ્ઝર્વ કરવામાં આવે છે.

પ્રકારો (Types):

1.નેઝલ પ્રોવોકીન્ગ ટેસ્ટ (Nasal Provoking Test):
નાકમાં એલર્જન આપીને રાઈનાઈટીસ (Rhinitis) કે નાકની અલર્જી (Nasal Allergy) માટે તપાસ કરવામાં આવે છે.

2.બ્રોંકિયલ પ્રોવોકીન્ગ ટેસ્ટ (Bronchial Provoking Test):
શ્વાસ દ્વારા એલર્જન આપીને શ્વાસની તકલીફ અથવા અસ્થમા (Asthma) માટે તપાસ થાય છે.

3.કન્જન્કટાઇવલ પ્રોવોકીન્ગ ટેસ્ટ (Conjunctival Provoking Test):
આંખમાં એલર્જન આપીને એલર્જીક કંજક્ટીવાઇટીસ (Allergic Conjunctivitis) માટે તપાસ થાય છે.

4.ઓરલ ફુડ/ ડ્રગ પ્રોવોકીન્ગ ટેસ્ટ (Oral Food/Drug Provoking Test):
ખોરાક અથવા દવા દ્વારા શરીરની અલર્જી (Allergy) માટે ચકાસણી કરવામાં આવે છે.

રિઝલ્ટ (Result):

• પોઝીટીવ રિઝલ્ટ (Positive Result): જો સ્કીન પર દાદ, નાકમાં છીંક, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ જેવા લક્ષણો દેખાય તો તે એલર્જી માટે પોઝિટિવ ગણાય.
• નેગેટીવ રિઝલ્ટ (Negative Result): જો કોઈ લક્ષણ ન જણાય તો તે પદાર્થ એલર્જીનું કારણ નથી.

પ્રોવોકીન્ગ ટેસ્ટીન્ગ એ એવી ટેસ્ટ છે જેમાં શરીરને suspected allergen ઉત્પન્ન કરનાર પદાર્થ (Allergen) સાથે સંપર્કમાં લાવી અલર્જીક રિએક્શન (Allergic Reaction) થાય છે કે નહીં તે ચકાસવામાં આવે છે.
આ ટેસ્ટ હંમેશા ટ્રેઈન મેડિકલ પ્રોફેશનલ (Trained Medical Professional) દ્વારા જ કરવી જોઈએ.

5) Full form of RAST test is (RADIO ALLERGO SORBENT TEST) (રેડિયો એલર્ગો સોરબંટ ટેસ્ટ):

આ ટેસ્ટ એ allergen ને assess કરવા માટે યુઝ થાય છે.

Hypersensitivity (હાઇપરસેન્સીટીવીટી):

હાઇપરસેન્સિટિવિટી એ આપણા બોડીના ઇમ્યુનિટી નું અલ્ટર્ડ સ્ટેજ છે કે જે કોઇ antigen એ હ્યુમન બોડીમાં એન્ટર થાય છે ત્યારે હ્યુમન બોડીની ઇમ્યુન સિસ્ટમ એ હાઇપરએક્ટિવ થઇ અને તેના પ્રત્યે રિસ્પોન્સ પ્રોવાઇડ કરે છે અને બોડીમાં જે unacceptable symptoms ક્રિએટ કરે છે તેને Hypersensitivity કહેવામાં આવે છે.

Four types of hypersensitivity (ચાર ટાઇપ્સ ની હાઇપરસેન્સીટીવીટી ):

1) type ‌: 1 hypersensitivity is called ANAPHYLACTIC HYPERSENSITIVITY ( એનાફાઇલેકટીક હાઇપરસેન્સીટીવીટી),

2) type : 2 hypersensitivity is called CYTOTOXIC HYPERSENSITIVITY (સાઇટોટોક્સિક હાઇપરસેન્સીટીવીટી),

3) type: 3 hypersensitivity is called IMMUNE COMPLEX HYPERSENSITIVITY( ઇમ્યુન કોમ્પ્લેક્સ હાઇપર સેન્સીટીવીટી),

4) Type : 4 hypersensitivity is called DELAYED HYPERSENSITIVITY (ડીલેઇડ સેન્સીટીવીટી)

1) types: 1 hypersensitivity (Anaphylactic hypersensitivity : એનાફાઇલેકટીક હાઇપર સેન્સીટીવીટી)

• ટાઇપ 1 હાઇપરસેન્સીટીવીટી ને ખૂબ જ severe ટાઇપની હાઇપરસેન્સીટીવીટી કહેવામાં આવે છે.
• ટાઇપ વન હાઇપરસેન્સિટી માં ઇમિડીયેટ રિએક્શન ( immediate reaction) જોવા મળે છે જ્યારે કોઇ એન્ટીજન ના એક્સપોઝરમાં આવવા પછીના વિધિન અ મિનિટમાં રિએક્શન જોવા મળે છે.
• ટાઇપ વન પ્રકારની હાઇપરસેન્સીટી માં બોડી ના ઘણા tissues માં oedema જોવા મળે છે જેમકે larynx તથા હાઇપોટેન્શનની કન્ડિશન પણ જોવા મળે છે.
• Type 1 hypersensitivity mediated by Ig-E antibody.
  And helper is T -lymphocytes .

Symptoms :

• હાઇપોટેન્શન,
• મ્યુકસનું secretions વધુ પ્રમાણમાં થવું,
• ખંજવાળ આવવી,
• એલર્જીક રાઇનાઇટીસ,
• Hay fever,
• એલર્જીક conjunctivitis,
• Hives,
• એનાફાઇલેક્ટીક શોક (Anaphylactic shock) it’s a common symptom in type 1 hypersensitivity.

2) type : 2 hypersensitivity (Cytotoxic hypersensitivity સાઇટોટોક્સિક હાયપર સેન્સીટીવીટી):

• આ પ્રકારની હાઇપરસેન્સિટિવિટી થાય છે ત્યારે બોડીએ પોતાના નોર્મલ સેલ્સ હોય તેને એન્ટીજન તરીકે વર્તી અને એન્ટીબોડી રિએક્શન ક્રિએટ કરે છે.
• Type 2 reactions stimulated by exogenous antigen ex: foreign tissues, cells or drug reactions.
• type 2 hypersensitivity mediated by IgG and Igm antibody
• Ex: Autoimmune hemolytic Anemia (આમાં આપણી જ body ની immune સિસ્ટમ એ આપણા જ body ના રેડ બ્લડ સેલ્સ નું ડીસ્ટ્રકશન કરે છે અને બ્લડની deficiency જોવા મળે છે તેને autoimmune hemolytic Anemia કહેવામાં આવે છે).

3) Type : 3 hypersensitivity (immune complex hypersensitivity (ઇમ્યુન કોમ્પ્લેક્સ હાઇપર સેન્સીટીવીટી) :

આ પ્રકારની હાઇપરસેન્સિટિવિટીમાં જ્યારે કોઇ એન્ટીજન એન્ટીબોડી સાથે bind થાય ત્યારે immune complex ફોર્મ થાય છે.

Ex:

• SLE (Systemic lupus erythematous) ,
• RA (Rheumatoid arthritis) ,
• Nephritis,
• Certain type of Bacterial endocarditis.

4) type : 4 Delayed hypersensitivity (ડીલેઇડ હાઇપરસેન્સીટી):

• આ પ્રકારની હાઇપરસેન્સીટીવિટી ને સેલ્યુલર હાયપરસેન્સિવિટી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
• આ પ્રકારની હાઇપરસેન્સિટિવિટી એ કોઇપણ એલરજન્ટના કોન્ટેકમાં આવ્યા બાદ 24 થી 48 કલાક બાદ તેના સાઇન સિમ્ટોમ્સ જોવા મળે છે તેથી તેને Delayed હાઇપરસેન્સીટીવીટી કહેવામાં આવે છે.
• this Hypersensitivity is mediated by T cells and macrophages.
• Ex:
  intradermal injection of tuberculin (ઇન્ટ્રાડર્મલ ઇન્જેક્શન ઓફ ટ્યુબરક્યુલીન),
  PPD (Purified protien derivatives/પ્યુરીફાઇડ પ્રોટીન ડેરીવેટીવ્સ ),
  contact dermatitis ( કોન્ટેક્ટ ડર્મેટાઇટીસ).

ALLERGIC REACTIONS (એલર્જીક રિએક્શન ):

Explain the Allergic disorders (એલર્જીક ડિસ્ઓર્ડર ને વણૅવો):

Define/explain Allergy (એલર્જી) :

એલર્જી (Allergy) એ એવી Hypersensitive Reaction છે જેમાં બોડીમાં કોઇ harmless સબસ્ટન્સ હોય ત્યારે બોડીના ઇમ્યુન સિસ્ટમ (Immune System) ની તે harmless substance ની Against પણ ઇનએપ્રોપ્રિએટ (inappropriate) અને harmfull response જોવા મળે તેને એલર્જી (allergy) કહેવામાં આવે છે.

Define/Explain Allergens (એલર્જન્સ ને વર્ણવો):

Allergens એ બોડીમાં ફોરેઇન બોડી તરીકે વર્તે છે.

એલર્જન્સ એ એવા substance હોય છે કે જે બોડીમાં એલર્જીની કન્ડીશન એક્ટિવેટ કરવા માટે રિસ્પોન્સીબલ હોય છે.જ્યારે એન્ટીજન એ environmental or exogenous (external) હોય છે અને immune response શરૂ કરે છે ત્યારે તેને એલર્જી કહે છે. એન્ટીજન જે રોગપ્રતિકારક પ્રક્રિયા શરૂ કરે છે તેને એલર્જન કહે છે.

Types (ટાઇપ્સ):

એલર્જી રિએક્શનના બે ટાઇપ છે (There are two types of allergic reactions) :

એટોપિક અને નોન – એટોપિક ડિસઓર્ડર (Atopic and Non Atopic allergic reactions):

1) Atopic (એટોપીક) :

એટોપિક ડિસઓર્ડર માં વારસાગત (hereditary pridisposition) રીતે IgEના લોકલ રિએક્શન અને એન્ટીબોડીઝ પ્રોડક્શન હોય છે.

• ઉદાહરણ તરીકે (Ex) :
• Anaphylaxis (એનાફાઇલેક્સીસ) ,
• Allergic Rhinitis (એલર્જીક રાઇનાઇટીસ) ,
• Allergic asthma (એલર્જીક અસ્થમા) ,
• Atopic dermatitis (એટોપીક ડર્મેટાઇટીસ) .

2) Non Atopic (નોન એટોપીક) :

• નોન એટોપિક : તે વારસાગત હોતું નથી (it does not have genetic predisposition) .
• ઉદાહરણ તરીકે (Ex) : લેટેક્ષ એલર્જી. એક પ્રકારનું ટાઈપ 1 અને ટાઈપ 4નું હાઈપરસેન્સિટીવીટી રિએક્શન છે.

Define /Explain Anaphylaxis (એનાફાઇલેક્સિસ ને વર્ણવો):

• એનાફાઇલેક્સિસ એ કોઇપણ ચોક્કસ પ્રકારના એન્ટિજન અને એન્ટીબોડી વચ્ચેના ઇમીડીયેટ ઇમ્યુનોલોજીક રિએક્શન ( હાઈપર સેન્સીટીવીટી ) ને એનાફાઇલેક્સિસ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જ્યારે mediatorsએ ચોક્કસ પ્રકારના રિએક્શન રિલીઝ કરે છે ત્યારે એનાફિલેક્સિસ રિએક્શન જોવા મળે છે.(mediators – હિસ્ટામાઇન , પ્રોટીએસીસ એ એક મીડિયેટર્સ છે જે માસ્ટ સેલ દ્વારા ઉત્પન્ન થાય છે. મીડિયેટર્સ એ જ્યારે બોડીમાં એન્ટીજન એન્ટર થાય ત્યારે એક્ટિવ થાય છે ) . આ એક જીવન જોખમી એલર્જી રિએક્શન છે (Anaphylaxis reaction is a severe life threatening condition ) અને તે થોડીક મિનિટોમાં જ થઈ શકે છે. ( ઉદાહરણ તરીકે : દવાના ઇન્જેક્શન પછી , માખીના ડંખ પછી ).

• Anaphylaxis reaction result from IgE antibody .એનાફાઇલેક્ટીક રીએક્શન એ ત્યારે ટ્રિગર થાય છે જ્યારે કોઇપણ એન્ટીજન એ
• inhalation (ઇન્હાલેશન) ,
• Ingestion (ઇન્જેશન) ,
• Injection (ઇન્જેક્શન) or
• skin contect (સ્કીન કોન્ટેક્ટ ) દ્વારા body ના એક્સપોઝર માં આવે.

PATHOPHYSIOLOGY (પેથોફિઝિયોલોજી):

એનાફાઇલેક્સિસ એ ઝડપથી શરૂ થતું સીવીયર એલર્જીક રીએક્શન છે જે બોડીની ઘણી સિસ્ટમોને અસર કરે છે આ પ્રક્રિયા એ માસ્ટ સેલ અને બેઝોફીલ્સ માંથી રિલીઝ થતા ઇન્ફ્લામેન્ટરી મેડીયેટર્સ અને સાઈટોકાઇન્સ દ્વારા થતા ઇમ્યુનોલોજીક રીએક્શન દ્વારા થાય છે , પરંતુ ઘણીવાર તે નોન ઇમ્યુનોલોજીક મિકેનિઝમ દ્વારા પણ થાય છે.

IMMUNOLOGIC (ઇમ્યુનોલોજીક) :

ઇમ્યુનોલોજીક મિકેનિઝમમાં ઇમ્યુનોગ્લોબ્યુલિન E ( IgE ) એ એન્ટીજન સાથે જોડાય છે. ફોરેઇન મટીરીયલ એ એલર્જીક રીએક્શનને સક્રિય કરે છે ; ફોરેઇન મટીરીયલ એટલે બહારથી શરીરમાં દાખલ થયેલ એન્ટીજન ). એન્ટીજન સાથે જોડાયેલ IgE એ માસ્ટ સેલ અને બેઝોફીલ્સ પર રહેલા FcaRI રિસેપ્ટરને એક્ટિવેટ કરે છે , તેનાથી ઇન્ફ્લામેટરી મીડિયેટર્સ જેવા કે હીસ્ટામાઇન રિલીઝ થાય છે. ત્યારબાદ આ મીડિયેટર્સ એ બ્રોન્કીયલ સ્મુધ મસલ્સનું કોન્ટ્રાકશન વધારે છે , વાસૉડાયલેશનને આગળ વધારે છે , બ્લડ વેસલ્સ માંથી ફ્લુઇડ નું લીકેજ વધારે છે અને હૃદયના સ્નાયુઓનું ડિપ્રેશન કરે છે. આ એક ઇમ્યુનોલોજીક મિકેનિઝમ પણ છે જે IgE પર આધાર રાખતું નથી , પરંતુ તે માનવોમાં થાય છે કે કેમ તે જાણી શકાયું નથી.

NON – IMMUNOLOGIC (નોન ઇમ્યુનોલોજીક) :

નોન ઇમ્યુનોલોજીક મિકેનિઝમમાં એવા પદાર્થોનો સમાવેશ થાય છે જે ડાયરેક્ટલી માસ્ટ સેલ અને બેઝોફિલ્સના Degranulationનુ કારણ બને છે. ( Degranulation – આ એક સેલ્યુલર પ્રોસેસ છે જેમાં બોડીમા જ્યારે એલર્જન દાખલ થાય ત્યારે હિસ્ટામાઇન જેવા પદાર્થો રીલીઝ થાય છે). તેમાં અલગ અલગ માધ્યમ , ઓપોઇડ , તાપમાન ( ગરમ કે ઠંડુ ) અને વાઈબ્રેશન જેવા પરિબળોનો સમાવેશ થાય છે.

ફોરેઇન એન્ટીજન
⬇️
ચોક્કસ પ્રકારના એન્ટીબોડીઝ એ માસ્ટ સેલ અને બેઝોફિલ્સ પર હાજર હોય છે
⬇️
તેનાથી હિસ્ટામાઇન અને બીજા બાયો એક્ટિવ મેડીએટર્સ રિલીઝ થશે
⬇️
હવે પ્લેટલેટ , ઇઓસીનોફિલ્સ અને ન્યુટ્રોફિલ્સ એક્ટિવ થશે
⬇️
વાસ્કયુલર પરમીએબીલીટી બદલાશે અને તેના કારણે ફ્લશિંગ , urticaria , એનજીઓઈડીમા અને હાઇપોટેન્શન અને બ્રોન્કો કોન્સ્ટ્રક્શન જોવા મળશે
⬇️
બ્રોંકોસ્પાઝમ , મ્યુકોઝલ ઇડીમાં અને ઇન્ફ્લામેશન પ્રેઝન્ટ જોવા મળશે.

Explain Etiology (ઇટીયોલોજી ને વર્ણવો):

1)food ( ફુડ ) 🍛: બાળકોમાં એક મેઇન commone cause છે.

• Ex:
• 🥜 peanuts (પીનટ્સ),
• 🌾Wheat (વીટ) ,
• Shell fish (સેલ ફીસ),
• 🐟 fishes (ફીસીસ),
• Chick pea (ચીક પી) ,
• 🥛 milk (મીલ્ક),
• 🥚 egg (એગ),
• 🍚 Rice (રાઇસ).

2) Medication (મેડીકેશન) 💊: એડલ્ટ માં મોસ્ટ કોમન bigger ફેક્ટર એ મેડીકેશન છે.

• antibiotics ( like : penicillin),
• NSAID group drug
• ( Aspirine),
• Chemotherapy,
• herbal preparations,
• vaccines.

3) venom (વીનોમ): ઇન્સેક્ટસ ના ડંખ મારવાથી અથવા bitting કરવાથી.

• Ex: Honey bee ( હની બી )🐝

4) less common cause is ( લેસ કોમન કોઝ ) :

• Physical factors (ફિઝીકલ ફેક્ટર્સ),
• Biological agent (બાયોલોજીકલ એજન્ટ),
• Latex ( લેટેક્ષ ),
• Hormonal changes (હોર્મોનલ ચેન્જીસ),
• Food additives ( ફુડ એડીટીવ્સ ),
• Food colour (ફુડ કલર) , etc.

Explain risk factore (રિસ્ક ફેક્ટર ને લખો):

Atopic disease (એટોપીક ડિસીઝ)
Ex:

• Atopic asthma (એટોપીક અસ્થમા),
• Atopic eczema (એટોપીક એક્ઝીમા),
• Atopic Rhinitis (એટોપીક રાઇનાઇટીસ).

Explain Clinical manifestation/sign and symptoms (લક્ષણો તથા ચિન્હો ને લખો):

એનાફિલેક્સીસ રિએક્શનના લક્ષણો એ એલર્જન કે જે તમારામાં એલર્જી કરે છે તેના સંપર્કમાં આવ્યાના 5 – 30 મિનિટમાં જોવા મળે છે. થોડાક કેસમાં એનાફિલેક્સિસના લક્ષણો એ એક કલાકથી વધારે સમય પછી જોવા મળે છે.

Mild reaction (માઈલ્ડ રિએક્શન):

• Itching (ખંજવાળ આવવી),
• પેરીફેરલ એરિયામાં ટીંગલીંગ સેન્સેશન
  (ઝણઝણાટી) થવું.
• warmth sensation (વાર્મ્થ સેન્સેસન),
• માઉથ અને થ્રોટમાં ફૂલનેસ અનુભવવું.
• નેઝલ કન્જેશન થવું.
• પેરીઓરબીટલ ( periorbital ) એરિયામાં સ્વેલીન્ગ આવવું.
• આંખમાં ટિઅર્સ (આંસુ) આવવા.

Moderate reaction (મોડરેટ રિએક્શન) :

• flushing (ફ્લશિન્ગ),
• warmthness (વાર્મ્થનેસ),
• Itching (ખંજવાળ આવવી),
• anxiety (એન્ઝાઇટી),
• Bronchial Spasm (બ્રોન્કીયલ સ્પાઝમ થવું).
• Difficulty in breathing (બ્રિધિંગ માં ડીફીકલ્ટી થવી).
• Oedema in airway (એરવેમાં એડીમાં આવવું).
• dyspnea (ડિસ્પ્નીયા).
• Cough (કફ આવવો).
• wheezing sound ( high pitch music sound).

Severe systemic reaction ( સિવ્યર સિસ્ટેમીક રિએક્શન્સ ):

• Severe Broncho Spasm (સિવ્યર બ્રોંકો સ્પાઝમ),
• Severe Laryngeal Oedema (સિવ્યર લેરીન્જીઅલ ઇડીમાં),
• Severe Dyspnoea સિવ્યર ડિસ્પનીયા (બ્રિધિંગ માં ડિફીકલ્ટી થવી),
• Severe Dysphagia સિવ્યર ડિસ્ફેજીયા (ગળવામાં તકલીફ પડવી),
• સાઇનોસિસ ( bluish discolouration of skin, nails, around the eyes and lips )
• hypotension (હાઇપોટેન્શન),
• Abdominal cramps (એબડોમીનલ ક્રેમ્પ્સ),
• Diarrhoea (ડાયરિયા),
• nausea ( નોઝીયા ),
• vomiting (વોમીટીન્ગ),
• shock (શોક),
• Cardiac arrest ( કાર્ડીયાક અરેસ્ટ ) ,
• Coma ( કોમા ) .

Explain the Diagnostic Evaluation (ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન લખો)

• history tacking and physical examination ( હિસ્ટ્રી ટેકિંગ એન્ડ ફિઝીકલ એક્ઝામીનેશન ),
• allergy testing ( એલર્જી ટેસ્ટીન્ગ) ,
• wbc count (ડબલ્યુ.બી.સી. કાઉન્ટ ) .
• RAST TEST ( Radio Allergo Sorbate Test).
• mesures the blood pressure (બ્લડ પ્રેશર મેઝરમેન્ટ ).

Explain the management of Anaphylaxis Reaction (એનાફાઇલેક્સિસ રિએક્શન નું મેનેજમેન્ટ લખો):

Medical management (મેડીકલ મેનેજમેન્ટ):

મેનેજમેન્ટ એ સિસ્ટેમિક રીએક્શનની સિવિયારીટી પર આધાર રાખે છે. તેમાં રેસ્પાયરેટરી (શ્વાસોચ્છવાસ) અને સર્ક્યુલેટરી ના કાર્યોનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવે છે.

Mild symptoms :

1) Apinephrine dose: 0.2-0.5 ml 1:1000 diluted

• Route : Subcutaneous/intramuscular
• time: within 10-15 minutes.
• 0.5 ml એપીનેફ્રીન dilute 1 : 1000 સબક્યુટેનિયસ અથવા ઇન્ટરામસ્કયુલર દર 10 – 15 મિનિટે ફિઝિશિયનના ઓર્ડર મુજબ પેશન્ટને આપવામાં આવે છે.

2)provide antihistamine (એન્ટીહિસ્ટામાઇન),

3)provide corticosteroids (કોર્ટીકોસ્ટીરોઇડ).

Moderate and Severe reaction ( મોડરેટ એન્ડ સિવ્યર રિએક્શન ):

• increase the amount of epinephrine
• dose: 0.5ml (1:10,000) ,
• Route: intravenously,
• Time: within 5-10 minutes.
• પેશન્ટના એરવેની patency મેઇન્ટેન રાખવી.
• પેશન્ટને ઓક્સિજન થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ના વાઇટલ સાઇન ચેક કરવા.( blood pressure, temperature,
  Pulse, Respiration).
• પેશન્ટને warm રાખવું.
• પેશન્ટને એન્ટી histamine ( benadryl, diphenhydramine)
  પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટનું બ્લડપ્રેશર મેઇન્ટેન રાખવું એડીક્યુએટ અમાઉન્ટ મા fluid પ્રોવાઇડ કરીને/volume expander provide કરીને.
• પેશન્ટ ને કોર્ટીકોર્સ્ટીરોઇડ પ્રોવાઇડ કરવી (prednisone,methyle prednisone).
• પેશન્ટનું respiratory status monitore કરવુ.
• પેશન્ટ નું કંસિયસનેસ લેવલ ચેક કરવું.
• પેશન્ટને જો Respiratory distress હોય તો intubate કરવું.
• પેશન્ટને ventilatory સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

Nursing Management (નર્સિન્ગ મેનેજમેન્ટ):

• પેશન્ટના એરવે, બ્રિધિગ અને સર્ક્યુલેશન ( ABC ) મોનિટર કરવું.
• પેશન્ટના વાઇટલ સાઇન ( બ્લડ પ્રેશર , પલ્સ , રેસ્પિરેશન , ટેમ્પરેચર અને SpO2) અસેસ કરવા.
• પેશન્ટની ફ્લુઇડ અને મેડિસિનના એડમિનિસ્ટ્રેશન માટે ઇન્ટ્રાવિનસ ( IV ) લાઇનની પેટન્સી મેઇન્ટેન રાખવી.
• જો કોઇ ઇન્ટ્યુબેશન ઇક્વિપમેન્ટ ની જરૂરિયાત હોય તો તેને રેડી રાખવા.
• પેશન્ટને જો જરૂર હોય તો ઓક્સિજન નો સપોર્ટ આપવો.
• પેશન્ટએ Allergen કોન્ટેક્ટમાં ન આવે તે માટે કહેવું.
• પેશન્ટને એન્ટીબાયોટિક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને એલર્જન્સથી દૂર રહેવા કહેવું જેનાથી એનાફિલેક્સિસ રિએક્શન ને અટકાવી શકાય ( ઉદાહરણ તરીકે : જે દવા અથવા એન્ટીબાયોટિક આપવાની હોય તેનો એલર્જીક ટેસ્ટ કરવો).

ATOPIC ALLERGIC REACTIONS (એટોપિક એલર્જીક રિએક્શન) :

એટોપિક એલર્જીક રિએક્શનમાં Allergic Rhinitis (એલર્જીક રાઇનાઇટિસ) , Allergic Asthma (એલર્જીક એસ્થમા), Atopic Dermatitis (એટોપિક ડર્માટાઇટિસ / એક્ઝિમા) , અ્ટીકેરીયા અને એનજીઓઈડીમા નો સમાવેશ થાય છે.

ALLERGIC RHINITIS (એલર્જીક રાઇનાઇટિસ) :

Allergic Rhinitis (એલર્જીક રાઇનાઇટિસ) ને hay fever અથવા Seasonal Allergic Rhinitis ( સીઝનલ એલર્જીક રાઇનાઇટિસ) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ એક ટાઈપ-1નુ હાઇપરસેન્સિટીવીટી રિએક્શન છે (Allergic Rhinitis is called type 1 hypersensitivity reaction) . હવામાં ઉડતા રજકણો , ધૂળ , પરાગ , નિંદણ , ઘાસ , મોલ્ડ ના કારણે એલર્જીક રાઇનાઇટીસ થાય છે.તે આંખના કન્જકટાઇવાના પાર્ટને અને અપર રેસ્પાયરેટરી ટ્રેકના મ્યુકોઝાના પાર્ટને વધારે અસર કરે છે.

( એલર્જીક રાઇનાઇટિસ (Allergic Rhinitis) એ નાકની મ્યુકસ મેમ્બ્રેનની Hypersensitive Reaction છે,
જેમાં બોડીની Immune System હવામાં રહેલા એલર્જન (Allergen) સામે IgE એન્ટિબોડી દ્વારા Hypersensitive Reaction આપે છે, જેના પરિણામે છીંક, નાકમાંથી પાણી પડવું અને નાકની અંદર સ્વેલિંગ જેવા લક્ષણો જોવા મળે છે ).

લક્ષણો =>

• છીંક આવવી
• નેસલ કન્જેશન
• નાકમાંથી ચોખ્ખો અને પાણી જેવો ડીસ્ચાર્જ નીકળવો
• નાકમાં ખંજવાળ આવવી
• ગળામાં ખંજવાળ
• નરમ તાળવુ અને આંખ

ઘણીવાર પેશન્ટના ઇન્ફ્લામેન્ટરી મીડીએટર્સના એક્ટિવ થવાના કારણે શ્વાસ નળીના સ્મુધ મસલ્સનું કોન્ટ્રાકશન જોવા મળે છે અને તેના કારણે દર્દીને શ્વાસમાં તકલીફ , કફ , જાડા ગળફા , વિઝિંગ ( આ એક એબનોર્મલ રિસ્પાઈરેટ્રી સાઉન્ડ છે ) અને ટાઈટનેસ ઈન ચેસ્ટ જોવા મળે છે.

Explain the cause/Etiology (કારણ લખો):

• Air born,
• pollens( પરાગ),
• dust( ધૂળ),
• molds( મોલ્ડ),
• weeds( નીંદણ),
• grasses( ઘાસ),

Explain sign and symptoms/clinical manifestation (લક્ષણો અને ચિન્હો લખો):

• છીંક આવવી,
• નેઝલ કન્જેશન,
• watery nessal ડિસ્ચાર્જ,
• નેઝલ ઈચિંગ (itching),
• ગળામાં ,સોફ્ટ પેલેટમાં તથા આંખમાં ખંજવાળ આવવી,
• વીઝીંગ સાઉન્ડ,
• ડિસ્પનીયા,
• coughing,
• tightness in chest,
• thick sputum,
• માથું દુખવું,
• થાક લાગવો,
• કનસિયસનેસ લેવલ લોસ થવું.
• loss if sleep.

Explain the Diagnostic Evaluation (ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન લખો)

• history tacking and physical examination.
• total serum IgE test,
• peripheral blood count,
• nasal smear,
• nasal provocation test.

Explain the management of Allergic Rhinitis (એલર્જીક રાયનાઈટીસ નું મેનેજમેન્ટ લખો):

1)Avoidance therapy,

2)pharmacological therapy,

1)Avoidance therapy,

Allergic થેરાપીમાં એવી થેરાપી પ્રોવાઈડ કરવી કે જેના કારણે વ્યક્તિને એલર્જી હોય તેવા વસ્તુથી તે વ્યક્તિને દૂર રહેવા માટે કહેવું અને વ્યક્તિને જે વસ્તુ ના કારણે એલર્જી થતી હોય તેને અવોઇડ કરવા માટે કહેવું.

2)pharmacological therapy,

• provide antihistamine,
• provide adrenergic agents,
• provide mast cell stabiliser,
• provide corticosteroids.

Explain the Dermatitis (ડર્મેટાઇટિસ ને વર્ણવો) :

1) Define Dermatitis (ડર્મેટાઇટિસ ને વ્યાખ્યાયિત કરો):

• Inflamation of the Dermis layer of the skin its called dermatitis. (સ્કિનના ડર્મિસ લેયરમાં ઇન્ફ્લામેશન ને ડર્મેટાઇટિસ કહેવામાં આવે છે).

2) Explain the type of Dermatitis (ડર્મેટાઇટિસના ટાઇપ લખો):

1)ATOPIC DERMATITIS ( એટોપીક ડર્મેટાઇટિસ),

2)CONTECT DERMATITIS ( કોન્ટેક ડર્મેટાઇટિસ) ,

3)DERMATITIS MEDICAMENTOSA ( ડર્મેટાઇટિસ મેડિકામેન્ટોઝા).

1)ATOPIC DERMATITIS (એટોપીક ડર્મેટાઇટિસ):

• Atopic dermatitis એ type 1 immediate hypersensitivity reaction (હાઈપરસેન્સીટીવીટી રિએક્શન) છે.Atopic dermatitis is due to IgE antibody (તે IgE એન્ટિબોડી દ્વારા થતી એટોપિક એલર્જીક Reaction છે).એટોપિક ડર્મિટાયટીસ એ મુખ્યત્વે ઇન્ફન્ટ અને ચિલ્ડ્રન માં જોવા મળે છે. એટોપીક ડર્મેટાઇટિસમાં skin ના લેયરમાં હિસ્ટામાઇનના વધુ પ્રમાણને કારણે skin મા pruritus તથા ઇરીટેબિલિટી જોવા મળે છે.
• દર્દીમાં હાઇપરસેન્સિટીવીટીની ફેમીલી હિસ્ટ્રી જોવા મળે છે. તેના લક્ષણોમાં બ્લડ વેસલ્સમાં વાઞોડાયલેશન થવાના કારણે ઇન્ટરસ્ટીયલ ઇડીમાં અને વેશીકલની રચના થતી જોવા મળે છે. પેશન્ટને ખંજવાળ , સ્કીનમાં અતિશય બળતરા , સ્કીન ડ્રાયનેસ અને પરસેવો થાય છે. જો સ્કીનને વારંવાર અડકો અથવા ખંજવાળો તો ત્યાં તાત્કાલિક રેડનેસ જોવા મળે છે.

2) CONTECT DERMATITIS ( કોન્ટેક ડર્મેટાઇટિસ):

• contect dermatitis is a type 4 delayed hypersensitivity reaction.( કોન્ટેક ડર્મેટાઇટિસ એ ટાઈપ 4 પ્રકારનું ડિલેઇડ હાઈપરસેનસીટીવીટી રિએક્શન છે).કોન્ટેક ડર્મિટાઇટીસ એ મુખ્યત્વે સ્કીનના કેમિકલ તથા કોઈ એલર્જેન્સ ના ડાયરેક્ટ કોન્ટેક્ટમાં આવવાના કારણે જોવા મળે છે. ઉદાહરણ તરીકે ; ધાતુ જેની અંદર પારો અથવા નિકલ હોય , સૌંદર્ય પ્રસાધનો , ઝેર , ઓક , રબર વગેરે ).
• તેના લક્ષણોમાં ઇચિંગ, , રેડનેસ , બર્નિંગ સેન્સેસન, , સ્કીન લિઝન ( પેપ્યુલ , વેસિકલ અને બુલે ) અને સ્વેલિન્ગ જોવા મળે છે. તેમાં ચામડીમાં પોપડા પડવા , સુકાવવું અને છેલ્લે ચામડીની છાલ નીકળતી જોવા મળે છે. વારંવાર આ થવાના કારણે સ્કીન જાડી થઈ જાય છે અને પીગમેન્ટરી ચેન્જીસ જોવા મળે છે.

3) DERMATITIS MEDICAMENTOSA (ડર્મેટાઇટિસ મેડિકામેન્ટોઝા) (Drug reaction):

• ડર્મેટાઇટિસ મેડિકામેન્ટોઝા એ ટાઈપ 1 પ્રકારની immidiate hypersensitivity રિએક્શન છે.આ ડર્મેટાઇટિસ એ કોઈ મેડિકેશનના ડાયરેક્ટ સ્કીન કોન્ટેક્ટમાં આવવાના કારણે જોવા મળે છે. આ ડર્મેટાઇટિસ એ જો કોઈ વ્યક્તિને મેડિકેશન્સની એલર્જી હોય તેવા વ્યક્તિમાં જોવા મળે છે તેથી તેને તે મેડીકેશન લેવા માટે સ્ટોપ કરવા કહેવું જોઈએ.

3)Explain Etiology /cause (કારણ વર્ણવો):

• કોઈપણ એલર્જીક વસ્તુના કોન્ટેક્ટ માં આવવાના કારણે.
• કોઈપણ ઇરીટન્ટ મટીરીયલ ના કોન્ટેક્ટ માં આવવાના કારણે.
• 💊 medications ના કારણે.

4)Explain sign and symptoms/clinical manifestation (લક્ષણો અને ચિન્હો લખો):

• ખંજવાળ આવવી,
• બર્નિંગ થવું,
• skin માં રેડનેસ આવવી,
• સ્કિનમાં lesions થવા,
• એડીમાં થવું,
• wheeling, crusting and finally dring of skin,

5) Explain the Diagnostic Evaluation (ડાયગનોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન વર્ણવો ):

• history tacking and physical examination.
• complete blood count (કમ્પ્લીટ બ્લડ કાઉન્ટ ( CBC )),
• assessment of WBC count ,
• RAST TEST ( radio allergo sorbate test / રેડિયોએલર્જીઓ સોરબન્ટ ટેસ્ટ ( RAST )),
• sputum of nasal and bronchial secretion test for present of eosinophil (Eosinophilsની હાજરી તપાસવા માટે નાક અને શ્વાસનળીના સિક્રીશનનો ટેસ્ટ)
• assess the 🫁 Pulmonary function test (પલ્મોનરી ફંકશન ટેસ્ટ).
• patch test on the skin .

Explain Management of Dermatitis (ડર્મેટાઇટિસ નું મેનેજમેન્ટ લખો ):

Medical management (મેડિકલ મેનેજમેન્ટ):

• provide antihistamine medicine to the patient (પેશન્ટને એન્ટીહિસ્ટામાઇન મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી).
• provide corticosteroids medicines to the patient (પેશન્ટને કોર્ટીકોસ્ટીરોઇડ મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી).
• provide antipruritic drug (પેશન્ટને એન્ટીપ્રુરાઇટીક ડ્રગ પ્રોવાઇડ કરવી).
• provide decongestant drug (પેશન્ટને ડીકંજેસ્ટન્ટ ડ્રગ પ્રોવાઇડ કરવી).
• provide mast cell stabilising drug( cromolin/ nedocromil this drug inhibit the release of histamine) (પેશન્ટને માસ્ટ સેલ સ્ટેબિલાઇઝિંગ ડ્રગ પ્રોવાઇડ કરવી).
• provide leuckoterine recepter antagonist to the patient (પેશન્ટને લ્યુકોટેરાઇન રિસેપ્ટર એન્ટાગોનીસ્ટ પ્રોવાઇડ કરવી).
• provide immunotherapy to the patient (પેશન્ટને ઇમ્યુનોથેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી).
• ક્લોથને માઈલ્ડ ડિટરજન્ટ દ્વારા વોશ કરવા.
• વિન્ટરમાં ડ્રાય air હોય છે તેને humidify કરવું.
• રૂમ ટેમ્પરેચર એ 20°c ડિગ્રી સેલ્સિયસ થી 22°c ડિગ્રી સેલ્સિયસ ની વચ્ચે રાખવું.
• જેના કારણે એલર્જીક કન્ડિશન થતી હોય તેવી વસ્તુઓથી દૂર રહેવું જેમકે એનિમલ ,ડસ્ટ, સ્પ્રે, પર્ફ્યુમ વગેરે.
• skin ને moisturise રાખવી.

Explain the Nursing Management (નર્સિંગ મેનેજમેન્ટને વર્ણવો):

Nursing Assessment (નર્સિંગ અસેસમેન્ટ):

• પેશન્ટ ની eyes , skin, mouth વગેરે assess કરવુ.
• પેશન્ટની કમ્પ્લીટ હેલ્થ હિસ્ટ્રી લેવી.
• પેશન્ટની બોડીમા કોઈપણ rashes, breathing ડીફીકલ્ટી છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.
• પેશન્ટનું કમ્પ્લીટ ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન કરવું.
• વારંવાર વાઈટલ સાઇન ( તાપમાન , પલ્સ , રેસિપિરેસન અને બ્લડ પ્રેશર ) ચેક કરવા અને હાયપોટેન્શન , ટેકીકાર્ડીયા અને ટેકીપ્નીયા માટે તપાસવું.
• સ્કીનમાં કલર , કેપીલરી રિફિલ , તાપમાન અને સોજા માટે તપાસવું.
• કોન્સીએસનેશનુ લેવલ ચેક કરવું.

Nursing Management (નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ):

• પેશન્ટના વાઇટલ સાઈન assess કરવા.
• પેશન્ટનું સ્કીન કલર અસેસ કરવું.
• પેશન્ટનું consciousness લેવલ assess કરવું.
• પેશન્ટને બ્લડ ટ્રાન્સફયુઝન કરતા પહેલા કોઈ પણ એલર્જી કન્ડિશન છે કે નહીં તે પૂછવું.
• પેશન્ટને એડવાઇઝ કરવું કે એલર્જન ને( foods,insects, Environmental ellergens) આઈડેન્ટીફાય કરવું.
• પેશન્ટને એડવાઇઝ કરવું કે કોઈપણ મોલ્ડ અથવા તો પરાગરજ ના એક્સપોઝરમાં ન આવે.
• પેશન્ટને જે ફૂડ દ્વારા એલર્જી થતી હોય તે ફૂડ નું આઇડેન્ટીફાય કરવું.
• પેશન્ટને એડવાઈઝ કરવી કે તેના ઘરમાંથી ડસ્ટને રીમુવ કરવી.
• પેશન્ટની ને જે એલર્જી હોય તેનું early આઇડેન્ટીફાય કરી તેમની યોગ્ય ટ્રીટમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને પ્રિસ્ક્રાઈબ કરેલી મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

Urticaria ( hives – શીળસ )

• અર્ટીકેરીયા એ ટાઈપ 1 પ્રકારની હાઈપરસેન્સિટીવીટી એલર્જીક રિએકએશન છે.જેમાં ટ્રાન્ઝીઅન્ટ વહીલ્સ ( પીન્કીસ, રેઇઝ્ડ, સ્વેલ અને પસ વાળા એરિયા ) , ખંજવાળ અને લોકલ ડીસકમ્ફર્ટ જોવા મળે છે. તે શરીરના કોઈપણ ઓર્ગનમાં જોવા મળે છે અને સાઈઝ અને શેપમાં અલગ અલગ હોય છે.
• તે એલર્જનના સંપર્કમાં આવ્યા પછી ડેવલોપ થાય છે અને થોડાક મિનિટો અથવા કલાકો સુધી રહે છે. હિસ્ટામાઇન રિલીઝ થાય છે અને તેના કારણે લોકલાઈઝ વાઝોડાઇલેશન, વ્હીલ અને ફ્લેરિંગ જોવા મળે છે તેમાં બોડીના બીજા ઓર્ગનનું પણ સમાવેશ થાય છે જેમ કે Larynx ,gastero intestinal track માં પણ અસર કરે છે અને urticaria માં કોઈપણ એલર્જન ના એક્સપોઝરમાં આવ્યા પછી મિનિટ અથવા કલાકમાં તેના sign and symptoms જોવા મળે છે.

ANGIONEUROTIC EDEMA (એન્જીયોન્યુરોટિક એડીમા):

• તે એક પ્રકારનું લોકલ સ્કીન લિઝન છે. તેમાં સ્કીનનું ડીપ લેયર નો પણ સમાવેશ થાય છે અને તેના કારણે તેમાં discrete lesion ( એવા લિઝન કે જેમાં એકબીજાથી અલગ પાડી શકાય તેવી બોડર હોય ) કરતા વધારે સોજા જોવા મળે છે.આ લિઝન આંખની પાપણ (eye lids) , હોઠ (Lips) ,જીભ(Tongue) , સ્વરપેટી (Larynx) , હાથ (Hand), પગ (Foot) ,Gasterointestinal Track અને જનાઈટલ એરીયા (genital area ) નો મુખ્યત્વે સમાવેશ થતો હોય છે. સોજો મુખ્યત્વે ચેહરાથી શરૂ થાય છે અને પછી એરવે અને બોડી ના અલગ અલગ એરિયામાં આગળ વધે છે.
• લિઝનમાં Burning Sensation થાય છે અથવા ખંજવાળ આવે છે અને જો તે Gasterointestinal Trackમાં હોય તો તેના કારણે પેટમાં દુખાવો (Abdominal Pain ) પણ થઈ શકે છે.

FOOD ALLERGY (ફૂડ એલર્જી):

• ફૂડ એલર્જી રિએક્શન ત્યારે થાય છે જ્યારે બોડીની ઇમ્યુન સિસ્ટમ એ કોઈ પણ ફૂડ અથવા ફૂડ ના સબસ્ટન્સ વિરુદ્ધ over react કરે ત્યારે ફૂડ એલર્જી જોવા મળે છે. Hypersensitivity reaction એ કોઈ ફૂડ એલર્જેન્સ ના એક્સપોઝરમાં આવવાના વિધિન અ મિનિટમાં (Within a minute) મા જોવા મળે છે. તે જોખમી છે અને ઇન્જેક્શન એપીનેફ્રીન ( એડ્રીનાલીન ) આપીને તેની તરત જ સારવાર કરી શકાય છે.સૌથી વધારે સિવિયર એલર્જીક રીએક્શન એ એનાફિલેકસીસ છે – આખા બોડી માટે જીવન જોખમી પ્રતિક્રિયા જેના લીધે Breathing Difficulty , બ્લડ પ્રેશર ઘટી જવું ( હાઇપોટેન્શન ) અને Heart rate માં ઘટાડો જોવા મળે છે.

ફૂડ જેના કારણે એલર્જી થઈ શકે છે (Foods that can cause allergies):-

• (Egg) ઈંડા,
• (Milk) દૂધ,
• (Peanut) મગફળી,
• (Tree nuts) વૃક્ષોના બદામ,
• (Seeds) બીજ ( તલ અને સરસવના બીજ / Sesame and mustard seeds ),
• (Fish) માછલી,
• (Shellfish) શેલફિશ,
• (Wheat) ઘઉં,
• (Soy products) સોયાની ઉત્પાદનો,

Explain sign and symptoms / Clinical manifestation (લક્ષણો અને ચિન્હો લખો):

• લોકલ રિએક્શનમા Diarrhea, અથવા Vomiting થઈ શકે છે.
• અર્ટીકેરીયા ( ફૂડનું Absorption થાય ત્યારે થતો સિસ્ટેમિક રિસ્પોન્સ ).
• શોર્ટનેસ ઓફ બ્રિધ ( હાફ ચડવી , શ્વાસ લેવામાં તકલીફ )
• વિઝિંગ સાઉન્ડ (wheezing Sound)
• વારંવાર ઉધરસ આવી (Repititive Cough)
• શોક અથવા સર્ક્યુલેટરી કોલેપ્સ ( બ્લડ સર્ક્યુલેશન પ્રોપર ન પહોંચે )
• જીભ , હોઠ , હાથ , પગ અને જનાઈટલ એરિયામાં એન્જીઓઇડીમાં ( લોકલ ટીશ્યુમાં સોજો /Angioedema ( swelling of tongue, lips ,Hands, Feet, etc…) જોવા મળે છે.
• ગળામાં ક્રૅકાશ અને ગળવામાં તકલીફ થાય છે
• સ્કીન પેલ ( ઝાંખી ) અથવા બ્લુ થાય છે
  ખોરાક ખાધાના લગભગ બે કલાકમાં આ બધા લક્ષણો જોવા મળે છે અથવા તે મિનિટોમાં જ દેખાતા હોય છે. મોડું રિએક્શન ( 4-6 કલાક પછી ) પણ આવી શકે છે. મોટાભાગે બાળકોમાં લક્ષણ તરીકે Eczema જોવા મળે છે.

Explain the Diagnostic Evaluation (ડાયગનોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન વર્ણવો ):

લક્ષણોની ડિટેઈલમાં હિસ્ટ્રી લેવી (History tacking and physical examination):

• તેમણે કેટલું અને શું ખાધું છે ?
• લક્ષણો આવવામાં કેટલો સમય લાગ્યો ?
• કયા કયા લક્ષણોનો તમને અનુભવ થયો છે અને તે કેટલા સમય સુધી રહ્યા ?

સ્કીન ટેસ્ટ (Skin test) :

• ફૂડ એલર્જન માટે ખોરાકને પ્રવાહી સ્વરૂપમાં થોડા પ્રમાણમાં સ્કીનની ઉપર અથવા પાછળના ભાગે મૂકવામાં આવે છે , પછી સ્કીનને નીડલ વડે પ્રીક કરીને પ્રવાહીને નીચે જવા દેવામાં આવે છે. જો તે જગ્યાએ ઉપસેલી ફોડલી જેવું જોવા મળે તો તેને પોઝિટિવ ટેસ્ટ એટલે કે તે ફૂડને એલર્જન તરીકે ગણવામાં આવે છે.

બ્લડ ટેસ્ટ (Blood test) :

કોઈપણ ચોક્કસ ખોરાકમાં એન્ટીબોડી IgEની માત્રાને જાણવા માટે આ ટેસ્ટ કરવામાં આવે છે.

TREATMENT (ટ્રીટમેન્ટ) :

• ટ્રીટમેન્ટનો મુખ્ય ઉદ્દેશ પેશન્ટને એડવાઇઝ પ્રોવાઇડ કરવી કે જે ફૂડ દ્વારા તેને એલર્જીક રિએએશન થતી હોય તેને avoid કરવું.
• પેશન્ટને કાળજીપૂર્વક ખોરાકની ઉત્પાદનોમાં રહેલા લેબલને ચેક કરવા માટે સલાહ આપવી.
• પેશન્ટને કહેવું કે જ્યારે કોઈપણ હોટલમાં જમતા હોય ત્યારે ધ્યાન રાખવું.
• એપીનેફ્રીન એ એક સેફ ડ્રગ છે.
• સ્ટીરોઈડ ( ઉદાહરણ તરીકે : કોર્ટીસોન ) એ ઇમર્જન્સીમાં આપી શકાય છે.
• એન્ટીહિસ્ટામાઇન : ડાયફિનહાઇડ્રામાઇન ( બેન્ડ્રાઇલ ) અને સીટ્રીઝીન આપી શકાય છે.
• શોર્ટ એક્ટિંગ બ્રોન્કોડાયલેટસૅ પણ આપી શકાય છે.

SERUM SICKNESS (સીરમ સિકનેસ):

• સીરમ સિકનેસ એ ટાઈપ 3 હાઇપરસેન્સીટીવીટી રિએક્શન ( type 3 hypersensitivity reaction) છે જે હીટ્રોલોગસ અથવા કોઈ બહારનું પ્રોટીનના ઇન્જેક્શનથી અથવા થોડીક દવાઓ જેવી કે પેનિસિલિન અને સલ્ફોનામાઈડના રિસ્પોન્સ તરીકે સીરમ સિકનેસ થઈ શકે છે. તેના કારણે સર્ક્યુલેશનમાં IgG અથવા lgM એન્ટીજન – એન્ટીબોડી ઇમ્યુન કોમ્પ્લેક્સ ની રચના થાય છે. આ કોમ્પ્લેક્સ એ નાની બ્લડ વેસલ્સની Wall,ઉપર કિડની ની wall ઉપર તથા જોઈન્ટ ની Wall ઉપર ડિપોઝિટ જમા થાય છે.

ETIOLOGY (કારણો) :

દવાઓ (DRUGS) :

એન્ટીટોક્સિન્સ ( ટીટેનમ એન્ટીટોક્ઝિન )Antitoxin ( tetanum Antitoxin) , એન્ટીવીનોમ્સ (Antivenom) , સ્ટ્રેપટોકાઈનીઝ (Streptokinase), વેક્સિન (vaccine) , એન્ટિબાયોટિક (સીફાલોસ્પોરિન , સિપ્રોફ્લોક્સાસિન Antibiotics (cephalosporine, ciprofloxacine) , ફ્યુરોક્સેન (Furoxane) , મેટ્રોનીડઝોલ (Metronidazole) , પેનિસિલિન (Penicillin) , સ્ટ્રેપટોમાઈસીન (Streptomycine) , ટેટ્રાસાઈકલીન (Tetracycline) , સલ્ફોનામાઈડ (Sulphonamides) , એલોપ્યુરીનોલ (Allopurinol) , બાર્બીટ્યુરેટ (Barbiturates) , કાર્બામેઞેપાઇન (Carbamazapine) , આયોડિડ્સ (Iodides).

એન્ટીબોડીઝ (Antibodies) :

મોનોક્લોનલ એન્ટિબોડીઝ. ઉદાહરણ તરીકે : Infliximab ( ક્રોન્સ ડીસીઝ અને રૂમેટોઇડ આર્થરાઇટિસમાં વપરવામા આવે છે , omalizub નો ઉપયોગ એલર્જી સંબંધિત અસ્થમા ની ટ્રીટમેન્ટમાં થાય છે , rituximab નો ઉપયોગ ઘણા રોગોને ટ્રીટ કરવા થાય છે જેમ કે રૂમેટો લોજિક ડિસઓર્ડર , લિમ્ફોમાં.

Explain sign and symptoms/clinical manifestation (લક્ષણો અને ચિન્હો લખો):

• તાવ ( 104°F તાપમાન ) , સામાન્ય રીતે ફોલ્લીઓ પહેલા દેખાય છે.
• અર્ટીકેરીયા અથવા ખંજવાળ અને ફોલ્લીઓ
• જોઈન્ટ પેઈન થવુ ( arthralgia ) મુખ્યત્વે આંગળી અને અંગૂઠા ના સાંધામાં જોવા મળે છે.
• લિમ્ફએડીનોપથી ( લસિકા ગાંઠો માં સોજો જોવા મળે છે , મુખ્યત્વે ઇન્જેક્શન આપેલું હોય તેની નજીક , ગળા અને માથામાં ).
• થાકી જવું
• હાયપોટેન્શન
• ગ્લોમેરૂલોનેફ્રાઇટીસ (glomerulonephritis)
• પ્રોટીન્યુરિયા ( proteinuria : યુરીનમાં પ્રોટીન ની હાજરી )
• હેમેચ્યુરીયા ( hematuria, : યુરીનમાં લોહીની હાજરી )
• શોક (shock)

Explain the Diagnostic Evaluation (ડાયગનોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન વર્ણવો ):

• પેશન્ટ પાસેથી પૂરતી હિસ્ટ્રી ના આધારે અને અત્યારે આપેલી દવાઓના આધારે ડાયગ્નોસ કરી શકાય છે.

TREATMENT (ટ્રીટમેન્ટ) :

• એલર્જીટ રિએક્શન કરતી દવા ને બંધ કર્યા બાદ લક્ષણો સામાન્ય રીતે 4 – 5 દિવસમાં અદ્રશ્ય થઈ જાય છે.
• કોર્ટીકોસ્ટીરોઇડ્સ . ઉદાહરણ તરીકે : હાઈડ્રોકોર્ટીસોન તથા એન્ટીહિસ્ટામાઇન્સ અને એનાલજેસીક (આઇબ્રુફેન) આ મેઇન લાઇન ઓફ ટ્રીટમેન્ટ છે.
• પ્લાઝમાફેરેસીસ ( પ્લાઝમા માં રહેલા હાનિકારક ઘટકોને દૂર કરવામાં આવે છે ) પણ કરી શકાય છે.

PREVENTION (પ્રિવેન્શન):

• સીરમ સીકનેસ ને પ્રેરિત કરતા એન્ટીટોક્સિન ને ટાડવા. એ તેના પ્રિવેન્શન માટે શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે.
• એન્ટિબાયોટિક ( પેનિસિલિન ) આપતા પહેલા સ્કિન ટેસ્ટ કરવો જોઈએ.

latex Allergy (લેટેક્ષ એલર્જી):

• લેટેકસ એલર્જી એ મેડિકલ ટર્મ છે કે જેમાં નેચરલ રબર ( naturally rabar ) તથા સિન્થેટિક ( man made ) રબર હોય તેના કારણે એલર્જીક રિએકશન જોવા મળે છે. લેટેક્સ એલર્જી એ લેટેક્ષમાં જોવા મળતા અમુક પ્રોટીનનું રિએક્શન છે જે કુદરતી રબર , રબરના વૃક્ષમાંથી નીકળતું દૂધ જેવું પ્રવાહીના કારણે ઉદભવે છે.

• હેલ્થ કેર ફેસિલિટીઝમાં ગ્લોવ્સ અને એ સિવાયની ઘણી બધી લેટેક્ષ વાળી પ્રોડક્ટનો ઉપયોગ થાય છે. ઉદાહરણ તરીકે : lV ટ્યુબિંગ (Iv tubing) , સિરીંજ (Syringe) , ઓક્સિજન માસ્ક (O2 mask) , યુરીનરી કેથેટર (Urinary catheter) ,એધેસીવ ટેપ (Adhesive tape).ગ્લોવ્સ (Gloves) ને મકાઈના સ્ટાર્ચ વડે પાવડર કરેલા હોય છે અને જ્યારે દૂર કરવામાં આવે છે ત્યારે આ કણો હવામાં ભળી જાય છે. તેના કારણે Respiratory System અને Skin બંને લેટેક્ષના Contectમાં આવે છે.

• કુદરતી રબર એ લેટેક્ષ રબરના ઝાડમાંથી લેવામાં આવેલા પ્રવાહીમાંથી બનાવવામાં આવે છે. લેટેક્ષ સર્જીકલ ગ્લોવ્સ , બલુન , કોન્ડમ , રબર બેન્ડ , રબર બોલ , બેબીની ફીડિંગ બોટલ – આ બધામાં કુદરતી રબર હોય છે. ફળો જેવા કે કેળા (🍌 banana) , એવોકેડોસ (🥑evocado) , ચેસ્ટનટ (🌰 chestnuts) , કીવી (🥝kiwis) અને ટમેટા (🍅 tomato) ની અંદર આવેલું પ્રોટીન એ કુદરતી રબર માં આવેલા પ્રોટીનને સમાન હોય છે. આ બધા ખાદ્ય પદાર્થો ના કારણે લેટેક્ષ એલર્જી થવાની શક્યતા વધારે છે.

TYPES OF LATEX ALLERGY (લેટેક્ષ એલર્જીના ટાઈપ):

there are two type of latex Allergy (લેટેક્સ એલર્જી બે પ્રકારની હોય છે)

1)type :1 IgE mediated immidiate hypersensitivity reaction,

2)type : 4 Delayed hypersensitivity reaction.

લેટેક્ષ પ્રોટીન એ એલર્જન છે જેના કારણે લેટેક્ષ એલર્જી થાય છે. વ્યક્તિ જેટલો લેટેક્ષ પ્રોટીનના વધુ સંપર્કમાં આવે છે તેમ તેનામાં લેટેક્ષ એલર્જી થવાની શક્યતા વધી જાય છે.

Explain sign and symptoms/clinical manifestation (લક્ષણો અને ચિન્હો લખો):

• ખંજવાળ (itching) ,
• શુષ્કતા (dryness) ,
• સ્કીનમાં તિરાડ અને પછી રેડનેસ (cracking of the skin followed by redness) ,
• સોજો અને પોપડા જેવા લક્ષણો 24 – 48 કલાકમાં જોવા મળે છે (swelling and crusting occur within 24-48 hours). મોટાભાગે આ લક્ષણો હાથની પાછળ જોવા મળે છે.
• લાંબા સમય સુધી આના સંપર્કમાં આવવાથી lichenification ( સ્કીન જાડી અને સખત થવી ) , સ્કેલિગ (ખરબચડી ) અને હાઇપરપિગ્મેન્ટેશન (hyperpigmentation) જોવા મળે છે.
• ટાઇપ 1 હાઈપરસેન્સીટીવીટીમાં, રાયનાટીસ (rhinitis,) ,
• અસ્થમા (asthma) ,
• કન્જકટીવાઇટીસ (conjunctivitis) અને એનાફિલેક્સીસ (anaphylaxis) જોવા મળે છે.
• પેશન્ટને અર્ટીકેરીયા (urticaria) ,
• વિઝિંગ (wheezing),
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ (shortness of breath) ,
• સ્વરપેટીમાં સોજો (laryngeal oedema) ,
• હાર્ટ રેટ વધારે (increased heart rate) ,
• એનજીઓઈડીમાં (Angioedema) , હાઇપોટેન્શન (Hypotention) અને કાર્ડિયાક અરેસ્ટ (cardiac arrest) હોઈ શકે છે.

Explain the Diagnostic Evaluation (ડાયગનોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન વર્ણવો ):

• ડોક્ટર લેટેક્ષ એલર્જીના અનુભવો અને તેના લક્ષણો વિશે જાણશે. આ સાથે ડોક્ટર આખું ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન કરશે જેનાથી બીજી કોઈપણ મેડિકલ પ્રોબ્લેમ હોય તો તેને જાણી શકાય.
• આ સાથે બીજી બે ટેસ્ટ કરવા માટે પણ સલાહ કરી શકે છે:

1 – સ્કીન ટેસ્ટ (Skin Test) :

• આ ટેસ્ટમાં સ્કીનમાં કાણું પાડીને તેને લેટેક્સના સંપર્કમાં લાવે છે અને લેટેક્સ પ્રત્યેનું રિએક્શન ઓળખવામાં આવે છે. આ ટેસ્ટમાં , થોડી માત્રામાં લેટેક્ષને હાથની સ્કીન ના આગળના ભાગે અથવા પાછળના ભાગે મૂકવામાં આવે છે. ત્યારબાદ સ્કીનને નીડલ વડે પ્રિક કરીને થોડા અમાઉન્ટમાં લેટેક્ષને સ્કિનની નીચે જવા દેવામાં આવે છે. જો તમે આ પર્ટિક્યુલર પદાર્થ થી એલર્જીક છો , તો તે જગ્યાએ સ્કીનમાં ઊભી થયેલી ફુડલી જેવું જોવા મળશે (એલર્જીક રીએક્શન ). આમ આ પ્રમાણે latex Allergy ને assess કરવા માટે સ્કિન ટેસ્ટ કરવામાં આવે છે.

2 – બ્લડ ટેસ્ટ (Blood Test) :

• બ્લડ ટેસ્ટમાં ઇમ્યુન સિસ્ટમનો લેટેક્ષ પ્રત્યેનું રિસ્પોન્સ ચેક કરવામાં આવે છે જે લોહીમાં રહેલા એલર્જી એન્ટીબોડી દ્વારા ચેક કરવામાં આવે છે જેને ઇમ્યુનોગ્લોબ્યુલીન E એન્ટીબોડીઝ કહે છે. બ્લડ સેમ્પલને મેડિકલ લેબોરેટરીમાં મોકલવામાં આવે છે કે જ્યાં તેને લેટેક્ષની સેન્સિટીવીટી માટે ચેક કરવામાં આવે છે.

MEDICAL MANAGEMENT (મેડિકલ મેનેજમેન્ટ):

• એવી પ્રોડક્ટ કે જેમાં લેટેક્ષ હોય તેનો ઉપયોગ ટાળવો.
• એન્ટીહીસ્ટામાઇન અને એપીનેફ્રીનનો ઉપયોગ કરવો.
• હેલ્થ કેર પ્રોવાઇડર્સને નોન લેટેક્ષ પ્રોડક્ટ વાપરવા માટે કહેવું.
• ગ્લોવ્સ કાઢીયા પછી હાથ ધોવા માટે સલાહ આપવી , જેનાથી લેટેક્ષ ના સંપર્ક ને ઘટાડી શકાય.

Nursing Management (નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ):

• લેટેક્ષ પ્રત્યે સેન્સિટીવ હોય તેવા કામદારોને ઓળખવા માટે હેલ્થ કેર પ્રોવાઇડર પાસેથી સંપૂર્ણ હિસ્ટ્રી ભેગી કરવી.
• hay fever , અસ્થમા અને અમુક ખોરાકની એલર્જી ધરાવતા લોકોમાં રિસ્ક ફેક્ટર નું અસિસમેન્ટ કરવું.
• લોકોને પાવડર વગરના ગ્લોવ્સ વાપરવા માટે કહેવું.
• લેટેક્ષ વગરના ગ્લોવ્સનો ઉપયોગ કરવો
• ગ્લોવ્સ રીમુવ કર્યા પછી હાથ ધોવા
• એવી જગ્યાને સાફ રાખવી કે જ્યાં લેટેક્ષ વાળી ધૂળ હોય.

PREVENTING LATEX ALLERGY (પ્રિવેન્ટીંગ લેટેક્ષ એલર્જી ):

પાવડરવાળા ગ્લોવ્સનો ઉપયોગ ટાળવો
લેટેક્ષ ગ્લોવ્સને ઘણીવાર લેટેક્ષના બારીક પાવડર વડે આવરીત કરેલ હોય છે જે તેમને એકબીજા સાથે ચોટવામાં મદદ કરે છે. જો કે , આ પાવડર લેટેક્ષ પ્રોટીનને હવામાં લઈ જાય છે , જેનાથી તે શ્વાસમાં જાય છે. પાવડર વગરના ગ્લોવ્સ હવામાં લેટેક્ષ પ્રોટીનનો ફેલાવો રોકવામાં મદદ કરે છે જેનાથી લેટેક્ષ એલર્જી થવાના રિસ્ક ઘટી જાય છે. તેથી તમારા કામદારોને પાવડર વગરના અને લો-પ્રોટીન લેટેક્ષ ગ્લોવ્સ આપવા.

કાળજીપૂર્વક ગ્લોવ્સ પસંદ કરવા

• જો પૂરતા લેટેક્ષ વગરના ગ્લોવ્સ હોય તો તેને પસંદ કરવા.
• ઘર કામ માટે લેટેક્ષના સર્જીકલ ગ્લોવ્સ કરતા રબરના જાડા ગ્લોવ્સનો ઉપયોગ કરવો.
• જો જરૂર ન હોય તો ગ્લોવ્સ પહેરવા નહીં. જેમકે બ્લડ પ્રેશર અથવા પલ્સ લેતી વખતે ગ્લોવ્સ પહેરવાની જરૂર હોતી નથી.
• જો ખોરાક બનાવતી વખતે ગ્લોવ્સ ની જરૂર હોય તો પ્લાસ્ટિક અથવા નોન લેટેક્ષ ગ્લોવ્સ પસંદ કરવા.

લેટેક્ષ ગ્લોવ્સનો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ કરવો

• ગ્લોવ્સ પહેરતા પહેલા અને કાઢ્યા પછી હાથને સરખી રીતે ધોઈ અને સુકવવા.
• તેલવાળી હાથની ક્રીમ અથવા લોશનનો ઉપયોગ ટાળવો. તે લેટેક્ષ ને તોડી નાખે છે અને પ્રોટીન હાથમાં વધારે ચોંટી રહે છે.
• ગ્લોવ્સને પહેરતી વખતે અથવા રીમુવ કરતી વખતે તેને ખેંચવા નહીં.

IMMUNOTHERAPY (ઇમ્યુનોથેરાપી):

ઇમ્યુનોથેરાપીમાં જે એલર્જન હોય તેને ડીસેન્ટીટાઇઝેશન/ હાઇપોસેન્સિટાઇઝેશન કરવામાં આવે છે. ઇમ્યુનોથેરાપી એ મુખ્યત્વે IgE( immunoglobulin E) mediated disease હોય તેના માટે યુઝ થાય છે.. આ થેરાપીની સકસેસફૂલ સારવાર માટે સમય અને અનુપાલન જરૂરી છે.

INDICATION (ઇન્ડીકેશન્સ):

• એલર્જીક રાઇનાઇટિસ
• કન્જકટીવાઇટીસ
• એલર્જીક અસ્થમા
• ડંખથી થતી એલર્જી કે જે એલર્જનને અવોઇડ કરવાથી કંટ્રોલ થતી નથી.

GOAL OF IMMUNOTHERAPY (ઇમ્યુનોથેરાપીનો ગોલ):

• ઇમ્યુનોથેરાપીનો ગોલ એ સર્ક્યુલેશન માં રહેલા IgEનું લેવલ ઘટાડવાનો છે , આ સાથે એન્ટીબોડી IgGનું લેવલ વધારવાનો છે જેનાથી સેલ મીડીએટર સેન્સિટીવિટી ને ઘટાડી શકાય.

MECHANISM OF ACTION (મિકેનિઝમ ઓફ એક્શન):

• એલર્જીક પેશન્ટમાં એલર્જનના સંપર્કમાં આવતા જ IgE ઇમ્યુનોગ્લોબ્યુલીનનું લેવલ વધે છે અને એન્ટીબોડી એલર્જન સાથે કમ્બાઇન થાય છે અને હિસ્ટામાઇન ઉત્પન્ન થાય છે.
• એલર્જન સરળતાથી IgG ઇમ્યુનોગ્લોબ્યુલિન સાથે જોડાઈ છે. ઇમ્યુનોથેરાપીમાં , એલર્જનના બહારથી ઇન્જેક્શન આપવામાં આવે છે જે IgGના લેવલના વધારે છે. IgGસાથે જોડાયેલ એલર્જન એ માસ્ટ સાથે IgE ને જોડાવા દેતું નથી જેનાથી માસ્ટ સેલના ડીગ્રેન્યુલેશનને અટકાવે છે અને ટીસ્યુમાં નુકસાન પહોંચાડતી પ્રક્રિયાઓની સંખ્યામાં ઘટાડો થાય છે. ઇમ્યુનોથેરાપી IgG અને એલર્જન સ્પેસિફિક T સપ્રેશરનું લેવલ ઘટાડે છે.

METHOD OF ADMINISTRATION (મેથડ ઓફ એડમિનિસ્ટ્રેશન):

• સ્કીન ટેસ્ટ અથવા બ્લડ ટેસ્ટ દ્વારા ચોક્કસ એલર્જનને ઓળખવામાં આવે છે.
• ઓળખાયેલ એલર્જન્સ ( એલર્જી વેક્સિન ) ના ઇન્જેક્શન શરૂ કરવામાં આવે છે.
• શરૂઆતમાં , એક અઠવાડિયાના અંતરાલે થોડા અમાઉન્ટમાં ડાયલ્યુટ કરેલી એલર્જી વેક્સિન આપવામાં આવે છે.
• અમાઉન્ટ અને સાંદ્રતા ધીમે ધીમે વધારવામાં આવે છે અને વધારેમાં વધારે સહનશીલ હોય ત્યાં સુધી ડોઝ આપવામાં આવે છે.
• વધારેમાં વધારે લાભ મેળવવા માટે મેન્ટેનન્સ ડોઝમાં કેટલાક વર્ષો સુધી 2 – 4 અઠવાડિયાના અંતરાલે ઇન્જેક્શન આપવામાં આવે છે.
• ઘણા બધા એલર્જન હવે સ્ટાન્ડર્ડડાઇઝ થઈ ગયા છે ( ધૂળના જીવાત , બિલાડી ઘાસ અને રાગવીડ પરાગ , હાયમેનોપ્ટેરા ઝેર [ પીળા જાકીટ , પીળા અને સફેદ ચહેરાવાળા શીંગડા , મધમાખી , ભમરી ] ).

NURSING MANAGEMENT ( નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ):

• ઇન્જેક્શન પછી એના ફિલેકસીસ ક્યારેક જ થાય છે પરંતુ રિસ્ક રહે છે.
• ઇન્જેક્શન આપતી વખતે એપીનેફ્રીન , પ્રશિક્ષિત કર્મચારીઓ અને ઇમર્જન્સી સાધનો જેવી હેલ્થ કેર ફેસીલીટી ઉપલબ્ધ હોવી જોઈએ.
• ઇન્જેક્શન આપ્યા પછી 30 મિનિટ સુધી પેશન્ટને ઓફિસમાં રહેવા કહેવું , આ સમય દરમિયાન એનાફિલેકસીસ થવાના રિસ્ક હોય છે.
• જો ઇન્જેક્શન પછી વધારે લોકલ રિએક્શન ( રેડનેસ , ઈન્ડ્યુરેશન ) થાય તો પછીના ડોઝની માત્રા ચેક કરીને ઘટાડીને આપવી ; જેનાથી સિસ્ટમેટિક રિએક્શન થતું ઘટાડી શકાય.
• જો કેટલાક અઠવાડિયા સુધી ઇન્જેક્શન આપવાનું ચૂકી જવાય , તો રિએક્શન ને અટકાવવા માટે ડોઝ ઘટાડવાની જરૂર પડી શકે છે.
• દવાઓ , જેવી કે એનટીહિસ્ટામાઇન અને ડીકંજીસ્ટન્ટ એ જ્યાં સુધી લક્ષણોમાં રાહત ન થાય ત્યાં સુધી ચાલુ રાખવી ( ૧૨ – ૨૪ મહિના ).
• ઇમ્યુનોથેરાપીની અસરને વધારવા માટે પર્યાવરણીય નિયંત્રણો જાળવવા જોઈએ.

Define autoimmune disease (ઓટોઇમ્યુન ડીઝિઝ ની વ્યાખ્યા આપો:

• નોર્મલી રીતે body ની ઇમ્યુન સિસ્ટમ એ બોડી ના own સેલ્સ ની અગેઇન્સ્ટમા કોઇપણ એન્ટીબોડી પ્રોડ્યુસ કરતી નથી પરંતુ Autoimmune Disease મા નોર્મલ સેલ ની અગેઇન્સ્ટમા જ body ની ઇમ્યુન સિસ્ટમએ એન્ટીબોડી પ્રોડ્યુસ કરે છે અને નોર્મલ સેલ ને ડેમેજ કરે છે તેને ઓટોઇમ્યુન ડીસીઝ કહેવામાં આવે છે.

Define Rheumatoid Arthritis (રયુમેટોઇડ આથૅરાઇટીસ ને વ્યાખ્યાયિત કરો).

• Rheumatoid Arthritis એ એક ક્રોનીક, સિસ્ટેમિક, ઓટોઇમ્યુન કનેક્ટિવ ટીશ્યુસ નો ડિસઓર્ડર છે કે જે joints ની આજુબાજુ આવેલ synovial membrane હોય તેના tissues નુ ઇન્ફ્લામેશન ક્રિએટ કરે છે અને સાથે સાથે synovial members નુ destruction અને Proliferation કરે છે અને તેના કારણે જોઇન્ટ માં Destruction, Ankylosis (stiffness of joint) and Deformity (શારીરિક ખોટ) આવે છે.
• Autoimmune disease મા નોર્મલ સેલની અગેઇન્સ્ટમા જ body ની ઇમ્યુન સિસ્ટમએ એન્ટીબોડી પ્રોડ્યુસ કરે છે અને નોર્મલ સેલ ને ડેમેજ કરે છે તેને ઓટોઇમ્યુન ડીસીઝ કહેવામાં આવે છે. જોઇન્ટમાં પેઇન ,સ્ટીફનેસ ,
  ઇમમોબિલિટી આવે છે.
• Rheumatoid arthritis એ બોડીના બીજા ઓર્ગન્સ ને પણ અફેક્ટ કરે છે જેમાં Skin, eyes, lungs, અને blood vessels નુ પણ ઇન્વોલ્વમેન્ટ હોય છે.

Explain Etiology of Rheumatoid Arthritis (રયુમેટોઇડ આથૅરાઇટીસ ના કારણો):

• રયુમેટોઇડ આથૅરાઇટીસનું exact કોઝ અનનોન છે.
• જીનેટીક ફેક્ટરના કારણે ( કોઇ માતા પિતાને આ ડીઝીઝ હોય તો તેના ચાઇલ્ડ માં આવવાની શક્યતા રહે છે),
• સ્ટ્રેસ લેવાના કારણે.
• sex: women are more likely to develop Rheumatoid Arthritis.
• કોઇપણ ઇન્ફેક્શીયશ એજન્ટ ના કારણે.
• એજ મુખ્યત્વે 30 થી 60 વર્ષની વચ્ચેની ઉંમરમાં.
• એન્વાયરમેન્ટલ ફેક્ટરના કારણે.
• ફેમિલી હિસ્ટ્રી હોવાના કારણે.
• હોર્મોનલ ઇફેક્ટ ના કારણે.
• લોંગ ટર્મ સ્મોકિંગ કરવાના કારણે.
• મેટાબોલીક તથા બાયોકેમિકલ એબનોર્માલીટી ના કારણે.
• કોઇપણ બેક્ટેરિયા, ફંગલ, virus ઇન્ફેક્શનના કારણે.
• ઇમ્યુનોલોજીકલ રિસ્પોન્સ ના કારણે.

Explain the Stages of Rheumatoid Arthritis (રયુમેટોઇડ આથૅરાઇટીસના સ્ટેજીસ વર્ણવો).

1) Sinovitis (સાઇનોવાઇટિસ),

2) Pannus formation (પાનુસ ફોર્મેશન),

3) Fibrous tissues Ankylosis (ફાઇબ્રસ ટીશ્યુ એન્કાઇલોસીસ),

4) Bony Ankylosis (બોની એંકાઇલોસીસ).

1) Sinovitis (સાઇનોવાઇટિસ):

• સાઇનોવાઇટિસ સ્ટેજમા જ્યારે બોડીમાં ઇન્ફેક્શન લાગે ત્યારે એ ઇન્ફેક્શન એ જોઇન્ટ ના synovial membrane મા લાગે છે અને તેના કારણે synovial members મા ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફ્લામેશન લાગે છે અને તેથી synovitis થાય છે અને synovial fluid એ increase થાય છે.

2) Pannus formation (પાનુસ ફોર્મેશન):

• આમા, synovial fluid એ ઇન્વેડ થતું જાય છે કે અને તે ખુબ જ thick બને છે અને આ ફ્લ્યુઇડ એ જોઇન્ટના કેપ્સ્યુલ ની આજુબાજુમાં increase થાય છે.

3) Fibrous tissues Ankylosis (ફાઇબ્રસ ટીશ્યુ એન્કાઇલોસીસ):

• આમાં સાઇનોવિયલ ફ્લુઇડ એ ખુબ જ ઇન્ક્રિશ થાય છે અને તે સ્ટીફ બને છે અને તે જોઇન્ટ ની આજુબાજુ stuck થઇ જાય છે અને એક હાર્ડ સ્ટ્રક્ચર નું ફોર્મેશન કરે છે.

4)Bony Ankylosis (બોની એંકાઇલોસીસ):

• આમાં ફાઇબ્રસ ટીસ્યુ એ ખૂબ જ હાર્ડ સ્ટ્રક્ચર બનાવે છે તથા બોન જેવું ફોર્મેશન કરે છે અને તેના કારણે જોઇન્ટ એ ઇમમોબિલાઇઝ થાય છે અને તેમાં સ્ટિફનેસ આવી જાય છે.

કોઇપણ ઇટિયોલોજિકલ ફેક્ટરના કારણે.
|
\/
synovial membrane નુ ઇન્ફેક્શન થાય છે.
|
\/
synovial members નુ inflammation થાય છે.
|
\/
synovial members માથી synovial fluid secrete થાય છે.
|
\/
આ ફ્લુઇડ એ બોનમાં પ્રોગ્રેસ થઇ અને એક્યુમ્યુલેશન થાય છે.

|
\/

ત્યાર બાદ બોન એ ખુબ જ હાર્ડ અને સ્ટીફ બને છે કે જે ઇમમોબિલાઇઝ bone હોય છે.
|
\/
Rheumatoid arthritis .

Explain Clinical Manifestation/ sign and symptoms (લક્ષણો તથા ચિન્હો વર્ણવો):

• જે અફેક્ટેડ જોઇન્ટ હોય તે રેડ , warm થાય છે.
• joints એ સોજી જાય છે તથા સ્ટીફ અને ટેન્ડર થાય છે.
• જોઇન્ટ માં પેઇન થાય છે.
• જોઇન્ટમાં મોર્નિંગ stiffness આવે છે.
• ત્રણ કરતાં વધારે બોનમાં આર્થરાઇટિસ થાય છે.
• જોઇન્ટ એ swollen ( sponge like ) થય જાય છે.
• હાથના જોઇન્ટ માં આર્થરાઇટિસ થાય છે.
• firm bumps of tissues under the skin on Arms.
• રયુમેટોઇડ નોડ્યુલ્સ બને છે.
• Rh factor positive.
• એંકલ્સમાં ફ્લુઇડનું એક્યુમ્યુલેશન થાય છે.
• જોઇન્ટ એ પોતાનું રેન્જ ઓફ મોશન લોસ કરે છે અને ડિફોમ્ડ ( deformed ) બની જાય છે.
• muscular Atrophy around affected joint.

Ulnar Deviation (અલનાર ડેવિએશન):

આમાં ફિંગર એ અલનાર સર્ફેસ તરફ ડેવીએટ થાય છે.

Swan Neck Deformity (સ્વાન નેક ડીફોર્મિટી):

આમાં ફિંગર એ સ્વાન સેપ બને છે.

Bouterine Deformity (બોઉટેરાઇન ડીફોર્મિટી):

આમા, finger એ bent વડી જાય છે.

• knock knee.
• Sleep માં ડીફીકલ્ટી .
• Numbness and tingling sensation.
• Burning sensation in hand and foot.
• સ્કીનની અંદર મોડ્યુલ ફોર્મેશન થવું.
• આંખમાં બર્નિંગ સેન્સેશન થવું.
• ખંજવાળ આવવી તથા ડિસ્ચાર્જ નીકળવું.
• મોઢું તથા આંખ એ ડ્રાય થવી.
• છાતીમાં દુખવું.
• વિકનેસ આવવી.
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડવી.
• થાક લાગવો.
• ભૂખ ન લાગવી.
• વજન ઓછો થવો.
• લો ગ્રેડ ફીવર આવવો.
• Malaise.
• ડિપ્રેશન.
• lymphadenopathy.
• બ્લડવેશલ્સમાં ઇન્ફ્લામેશન થવું.
• મલ્ટીપલ ઓર્ગન નું ઇન્વોલમેન્ટ હોવું ( pericarditis, Osteoporosis, Anemia, subcutaneous nodules, vasculities,neuropathy, fibrotic lungs disease).

Explain Diagnostic Evaluation (ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન લખો):

• history tacking and physical examination ( હિસ્ટ્રી ટેકીન્ગ એન્ડ ફિઝીકલ એક્ઝામીનેશન ).
• Rheumatoid factor test: RA positive (રુમેટોઇડ ફેક્ટર ટેસ્ટ ).
• Antinuclear Antibody test (એન્ટીન્યુક્લીયર એન્ટીબોડી ટેસ્ટ).
• Erythrocyte sedimentation rate (ESR – એરીથ્રોસાઇટ સેડીમેન્ટેશન રેટ ).
• C- reactive protien ( crp test C : રીએક્ટીવ પ્રોટીન ).
• complete Blood count test ( કમ્પ્લીટ બ્લડ કાઉન્ટ ) .
• comprehensive metabolic panel ( to monitor kidney and liver function).
• synovial fluid analysis (synovial fluid changes from transperant to milky ,cloudy, and dark yellow fluid).
• Arthroscopic examination (એન્થ્રોસ્કોપીક એક્ઝામીનેશન ) .
• X Ray ( એક્સ રે ) .
• joint Ultrasound ( જોઇન્ટ અલ્ટ્રાસાઉન્ડ ) .
• MRI (એમ.આર.આઇ.) .

Explain the management of rheumatoid Arthritis (રુમેટોઇડ આર્થરાઇટીસ નું મેનેજમેન્ટ લખો):

Medical Management (મેડીકલ મેનેજમેન્ટ):

1) NSAID (NON STEROIDAL ANTI INFLAMMATORY DRUG):

આ મેડિસિન એ પેઇન તથા ઇન્ફલામેશન ને દૂર કરવા માટે યુઝ થાય છે.

Ex: ibuprofen,
Naproxen sodium.

2) DMARDs ( Disease modifying Antirheumatic Drugs):

આ મુખ્યત્વે મોડરેટ થી સિવ્યર Rheumatoid Arthritis હોય તેવી conditions મા આપવામાં આવે છે.

Ex: imuran,
Anti malarial medication,
Panicillamine and mithotrexate.

3) Antimalarial medication :

આ મેડિસિનમાં મુખ્યત્વે હાઇડ્રોક્સીક્લોરોક્વીન ( hydroxyquloroquine ) સાથે મીથોટ્રેક્ઝેટ (methotrexate) એ યુઝ થાય છે.

4)corticosteroid ( કોર્ટીકોસ્ટીરોઇડ ) :

કોર્ટીકોસ્ટીરોઇડ એ ઇન્ફ્લામેશન ને રિલીવ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

5)Biological agent ( બાયોલોજીકલ એજન્ટ) :

Tnf-a antagonist એ B cell, T cell ને ટાર્ગેટ કરે છે.

• Biological agent મા actemra,
• Rituxan,
• Remicade,
• Enbrel,
• Kindred નો સમાવેશ થાય છે.

6) Immunosupressants (ઇમ્યુનોસપ્રેસન્ટ્સ):

જે immune system એ રયુમેટોઇડ આથૅરાઇટીસ મા out of control હોય છે આ મેડિકેશન એ immune સિસ્ટમને વીક કરે છે કે .

Ex: Azathioprine (imuran, azasan),
Cyclosporine.

7) tumor necrosis factor a :

આ મેડિસિન એ જે ઇન્ફ્લામેટ્રી કેમિકલ હોય તેને ઇન્હીબીટ કરે છે કે જે tumor necrosis factor હોય તેને ઇન્હીબિટ કરે છે.

Explain Surgical management ( એક્સપ્લેઇન સર્જીકલ મેનેજમેન્ટ ) :

1) joint fusion (જોઇન્ટ ફ્યુઝન) :

આમાં જોઇન્ટ નું સર્જીકલી ફ્યુઝન કરવામાં આવે છે જોઇન્ટને સ્ટેબિલાઇઝ કરવા માટે.

2) Synovectomy (સાયનોવેક્ટોમી) :

આમાં જોઇન્ટ લાઇનિંગ ને રીમુવ કરવામાં આવે છે.

આ મુખ્યત્વે જે ઇન્ફલેમ tissues હોય તેને રીમુવ કરવા માટે યુઝ થાય છે કે જે પેઇન ને ક્રિએટ કરે છે.

Synovectomy એ મુખ્યત્વે સ્વેલિંગને ઓછું કરવા માટે તથા જોઇન્ટ ડેમેજને સ્લો કરવા માટે યુઝ થાય છે.

3) tendon repairs ( ટેન્ડન રિપેઇર ) :

જોઇન્ટ ની આજુબાજુ આવેલા ટેંન્ડન કે જે ઇન્ફ્લેમ થયેલા હોય તથા ડેમેજ થયેલા હોય તે ટેંડન ને લોસ થાય છે તેના કારણે સર્જન એ જોઇન્ટ ની આજુબાજુ આવેલા tendon ને Repair કરે છે અને તેને સ્ટેબલ રાખે છે.

4) total joint replacement (ટોટલ જોઇન્ટ રિપ્લેસમેન્ટ):

જોઇન્ટ રિપ્લેસમેન્ટમાં સર્જન એ ડેમેજ થયેલા જોઈન્ટ પાર્ટને રીમુવ કરે છે અને તેની બદલે prosthesis કે જે મેટલ અથવા પ્લાસ્ટિકના બનેલા હોય તે ઇન્સર્ટ કરે છે.

Explain nursing management (નર્સિન્ગ મેનેજમેન્ટ ):

• પેશન્ટનું પેઇન લેવલ અસેસ કરવુ.
• પેશન્ટ ને મોર્નિંગ stiffness થાય છે કે કેમ તે અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ નોન ફાર્મેકોલોજીકલ મેનેજમેન્ટ માટે એન્કરેજ કરવુ.
  જેમકે yoga,relaxation techniques, guided imaginary, and rhythmic breathing.
• પેશન્ટને હોટ તથા કોલ્ડ એપ્લિકેશન માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને પ્રિસ્ક્રાઇબ કરેલી મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને એક્ટિવિટી વચ્ચે રેસ્ટ કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટન ફ્રિકવન્ટલી રેસ્ટ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને ફિઝિકલ એક્ટિવિટી કરવા માટે કહેવું જેમકે વોકિંગ, સ્વિમિંગ વગેરે.
• પેશન્ટને આસિસ્ટીવ ડિવાઇસ નો યુઝ કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને તેની ફીલિંગ્સ વર્બલાઇઝ કરવા માટે કહેવુ.
• પેશન્ટને ડિસીઝ તથા તેની ટ્રીટમેન્ટ વિશે કમ્પ્લીટ એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટને સ્ટ્રીક એસેપ્ટિક ટેકનીક મેઇન્ટેન રાખવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું કે self care activities મા participate થાય.
• પેશન્ટ ને સેલ્ફ હેલ્પગ્રુપ તથા સપોર્ટ ગ્રુપ સાથે જોઇન થવા માટે એન્કરેજ કરવું.

1) Explain SLE (SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOUS) DISEASE (સિસ્ટેમીક લ્યુપસ એરીધમાટસ) :

Full form of SLE IS SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOUS (સિસ્ટેમીક લ્યુપસ એરીધમાટસ). SLE એ એક પ્રકારનો ઓટોઇમ્યુનડિસીઝ છે કે જેમાં બોડીના કનેક્ટિવ ટીશ્યુસ અફેક્ટ થાય છે.

SLE એ 15 થી 40 વર્ષની age દરમિયાન commanly જોવા મળે છે. પરંતુ તે ગમે તે એજ દરમ્યાન જોવા મળી શકે છે. SLE માં બોડીના મલ્ટીસિસ્ટમ અફેક્ટ ( Multisystem Affect ) થાય છે.

• Affected organs are:
• Skin (સ્કીન) ,
• Joint (જોઇન્ટ) ,
• Kidney (કીડની),
• Heart (હાર્ટ),
• Lungs (લંગ્સ),
• Blood vessels ( બ્લડ વેસલ્સ),
• And Brain are also affected (બ્રેઇન પણ અફેક્ટ થાય છે).

2) Explain the Etiology/cause (કારણ લખો):

• The exact causes is unknown means Idiopathic disease .
• જીનેટીક cause કારણે,
• અલ્ટ્રાવાયોલેટ light ના કારણે,
• Drugs/medication
  ( ex:isoniazid/procanamide/quinidine also cause the SLE. )

3)Explain the type of SLE (સિસ્ટમિક લ્યુપસ એરીધમાટોસ ના ટાઇપ લખો):

SLE ના ટોટલ પાંચ ટાઇપ પડે છે.

1)Discoid lupus Erythematous ( ડિસ્કોઇર્ડ લ્યુપસ એરીધમાટોસ ):

• આ ટાઇપમાં મુખ્યત્વે બોડીમાં સ્કીન એ અફેક્ટ થાય છે.
• આ ક્રોનિક સ્કીન ડીસઓર્ડર છે.
• આમાં સ્કીન ઉપર raised rashes જોવા મળે છે. જે
  Commonly face, scalp or elsewhere in body ઉપર જોવા મળે છે.
• આમાં rashes એ અમુક દિવસો સુધી તથા અમુક વર્ષો સુધી પણ જોવા મળે છે.

2)Subacute cutaneous lupus erythematous ( સબએક્યુટ ક્યુટેનીયસ લ્યુપસ એરીધમાટસ ):

• આમાં મુખ્યત્વે બોડી માં લિઝન્સ ( lesions) જોવા મળે છે પરંતુ જ્યારે સૂર્યના કિરણો ના એક્સપોઝરમાં (Due to ultraviolet light) આવે ત્યારે જ જોવા મળે છે.
• આમાં લિઝન્સ ( lesions) બને છે પરંતુ તેમાંથી scar નું ફોર્મેશન થતું નથી.

3) Drug induced lupus erythematous ( ડ્રગ ઇન્ડીયુસ લ્યુપસ એરીધમાટસ ):

આ મુખ્યત્વે મેડીકેશન્સ ( Drugs) ના કારણે જોવા મળે છે.

• Ex: isoniazid,
• Quinidine etc.

4) Neonatal lupus erythematous ( નીયોનેટલ લ્યુપસ એરીધમાટસ):

• આમાં મુખ્યત્વે neonate ( 0 to 28 days ) સિસ્ટેમિક લ્યુપસ એરિધમાટોસ જોવા મળે છે.
• જ્યારે કોઇ વુમન માં systemic lupus erythematous ની કન્ડિશન હોય અને તે women એ બાળકને જન્મ આપે તો તે બાળકમાં પણ systemic lupus erythematous થવાના ચાન્સ રહે છે તેથી તેને neonatal systemic lupus erythematous કહેવામાં આવે છે.

5)Sjograne syndrome (જોગરન સિન્ડ્રોમ):

Sjograne સિન્ડ્રોમમાં બોડીની ઇમ્યુન સિસ્ટમ એ exocrine ગ્લેન્ડ ( that secret tear and saliva)ને destroy કરે છે.

• Tear:lacrimal gland,
• saliva:salivary gland .

જ્યારે ઇમ્યુન સિસ્ટમ એ આ ગ્લેન્ડને destroy કરે ત્યારે તેમાં ઇન્ફ્લામેશન જોવા મળે છે. તેથી સલાઈવા અને ટીયર્સ એ ઓછા પ્રમાણમાં secrete થાય છે.

તેના કારણે ઓરલ કેવીટી તથા આઈસ નું મોસ્ટરાઈઝેશન ( moisturisation) ઓછું થઈ જાય છે. result in dry oral mucosa ( xerostomia) and dry eyes ( xeropthelmia).

4) Explain the sign and symptoms/clinical Manifestations (લક્ષણો તથા ચિન્હો લખો):

• General Discomfort,
• થાક લાગવો,
• fever,
• weight loss,
• Arthralgia ( જોઇન્ટ માં પેઇન થવું),
• myalgia ( મસલ્સ મા પેઇન થવું ),
• રેસ (કોમન્લી ફેસ પર જોવા મળે છે) ,
• chest pain,
• Alopecia ( hair loss),
• skin is sensitive to sun,
• oedema/swelling legs,
• oedema around the eyes.

specific sign of systemic lupus erythematous ( સિસ્ટેમીક લ્યુપસ એરીધમાટોસ ના સ્પેસીફીક સાઇન) :

1) Malar rash/Butterfly Rash (મલાર રેસ / બટરફ્લાય રેસ ):

• Butterfly shape red colour rash on face (ફેસ પર રેડ કલરના બટરફ્લાય રેસ જોવા મળે છે).Rash is flate, raised and rashes are worse by sun exposure.

2) Reynoad ‘s phenomena (રેનોઆડ ફેનોમેના) :

• fingers become white due to lack of blood supply Than bluish,Than due to return blood supply colour is red (બ્લડ સપ્લાય ઓછું હોવાના કારણે ફિન્ગર્સ એ વાઇટ થાય છે ત્યારબાદ બ્લુઇસ અને બ્લડ સપ્લાય રિટર્ન થવાના કારણે ફિન્ગર્સ એ રેડ થાય છે).

3) Mouth ulcer ( માઉથ અલ્સર ) :

• Painless sore in mouth/nose (માઉથ તથા નોઝમા પેઇનલેસ સોર જોવા મળે છે).

5) Explain the Diagnostic evaluation of SLE (સિસ્ટમિક લ્યુપસ એરિધમાટસ નું ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવોલ્યુશન લખો):

• History tacking and physical examination (હિસ્ટ્રી ટેકીન્ગ એન્ડ ફિઝીકલ એક્ઝામીનેશન).
• complete blood count (કમ્પ્લીટ બ્લડ કાઉન્ટ) .
• check the white blood cell count (વાઇટ બ્લડ સેલ કાઉન્ટ) .
• check the erythrocyte sedimentation rate ( એરીથ્રોસાઇટ સેડીમેન્ટેશન રેટ ચેક કરવું).
• Skin Biopsy ( સ્કીન બાયોપ્સી ).
• kidney Biopsy (કિડની બાયોપ્સી) .
• X Ray ( એક્સ રે).

6) Complications of SLE ( SLE ના કોમ્પ્લીકેશન્સ) :

• Pericarditis ( inflamation of the outer layer of heart. )
• heart attack,
• strock,
• change in memory (due to lack of blood supply to the brain),
• Seizures ( Abnormal impulses generate from the brain)

7) Explain Management of SLE (SLE નું મેનેજમેન્ટ લખો):

Medical management (મેડીકલ મેનેજમેન્ટ):

1) પેશન્ટના પેઇન તથા ઇન્ફલામેશન ને રિડ્યુસ કરવા માટે નોન સ્ટીરોઇડલ એન્ટી ઇન્ફ્લામેન્ટ્રી ડ્રગ પ્રોવાઇડ કરવી (NSAID).

EX: IBUPROFEN,
NEPROXEN.

2) ઇન્ફ્લામેશન ને રિડ્યુસ કરવા માટે કોર્ટીકોસ્ટીરોઇડ ડ્રગ પ્રોવાઇડ કરવી.

3)provide antimalarial drug For mild immunosuppresant use with other drugs .

Ex:
hydrochloroquine,
Chloroquine.
Quinacrine.

4)provide immunosuppresant drug to the patient.

Ex: cyclophosphomide( if involve kidney and brain).

5)plasma exchange therapy:
આમાં પ્લાઝમા નું એક્સચેન્જ કરાવવામાં આવે છે.

6)ઇન્ટ્રાવિનસલી ઇમ્યુનોગ્લોબ્યુલીન.

7)સિવ્યર કેસીસમા સ્ટેમ સેલ્સ ટ્રાન્સપ્લાન્ટેશન.

8) Explain nursing management (નર્સિન્ગ મેનેજમેન્ટ ):

• lesions ઓછા કરવા.
• પેશન્ટને સન ના એક્સપોઝરમાં ન આવવા માટે એડવાઇસ આપવી.
• પેશન્ટનું પેઇન લેવલ ઓછું કરવું.
• જો પેશન્ટને જોઇન્ટ પેઇન થતું હોય તો તેને mobilisation કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને એક્સરસાઇઝ કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટના વાઇટલ સાઇન assess કરવા.
• પેશન્ટને એક્સરસાઇઝ વચ્ચે વચ્ચે રેસ્ટ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી સ્કીન કેર કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને પ્રોપર રેસ્ટ લેવા માટે કહેવું.

1) Ankylosis Spondylitis (એંકાયલોસીસ સ્પોન્ડાઇલાઇટીસ):

• એંકાયલોસીસ સ્પોંડીલાઇટીસ એ ક્રોનિક ઇન્ફ્લામેટ્રી ડિસઓર્ડર છે.આ ડીઝિઝ એ બોડીમાં સૌથી પહેલા એક્ઝિઅલ સ્કેલેટલ ( Axial skeletan) ને અફેક્ટ કરે છે સાથે સાથે spinal cord ( vertebral joint and large joint) પણ અફેક્ટ કરે છે આમાં મુખ્યત્વે vertebral column માં Pain , stiffness જોવા મળે છે.
• આ ડીસીઝ એ મેલ માં ફિમેલની સાપેક્ષે વધુ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે તથા એડલ્ટમાં વધુ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે.

2) Etiology/cause of Ankylosis spondylitis (કારણ આપો):

• ઇડીયોપેથીક,
• જિનેટિક cause ના કારણે.
• HLA-B27 antigen is the main cause of Ankylosis spondylitis.
• અનહાઇજીનીક લાઇફસ્ટાઇલ

3) Name of the affected organ ( અફેક્ટેડ ઓર્ગન્સ ના નામ ):

• eyes ( આઇસ ),
• lungs ( લંગ્સ ),
• heart ( હાર્ટ ),
• kidney( કિડની ),
• peripheral nervous system( પેરીફેરલ નર્વશ સિસ્ટમ ), and
• vertebral joints ( વરટીબ્રલ જોઇન્ટ્સ ) .

આ બધા જ ઓર્ગન એ એંકાયલોસિસ સ્પોન્ડીલાઇટીસ મા અફેક્ટ થાય છે.

4) Clinical manifestation/sign and symptoms of Ankylosis spondylitis (એન્કાઇલોસીસ સ્પોંડીલાઇટીસ ના સાઇન અને સીમટોમ્સ લખો):

• લો બેક પેઇન થવું જે બટક્સ તથા હીપ એરિયામાં લેગ સુધી રેડીયેટ થાય છે.
• સ્ટીફનેસ ( જકડાઇ જવું).
• એક્ટીવિટી સાથે સ્ટીફનેસ ઇન્ક્રીઝ થાય છે.
• Impaired mobility (ઇમ્પેઇર્ડ મોબીલીટી),
• Impaired movement (ઇમ્પેઇર્ડ મુવમેન્ટ),
• systemic ઇન્ફેક્શનસ
• fever (ફીવર),
• Fatigue (ફટીગ) ,
• Anorexia( loss of appetite)
• વજન ઓછો થવો.
• Inflammation of iris/uveitis
• Hyperkyphosis (Hyperkyphosis is an excessive forward curvature of the upper spine (thoracic region), typically over 40-45 degrees).
• વિકનેસ આવવી,
• Neck pain,
• જોઇન્ટ પેઇન થવું,
• Risk of hypertension,
• Risk of heart disease,
• Bowel dysfunction,
• કોનસ્ટીપેશન.

5) Diagnostic Evaluation of Ankylosis Spondylitis (એંકાઇલોસીસ સ્પોંડીલાઇટીસ નું ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન):

• X Ray ( એક્સ‌ રે ),
• MRI (એમ.આર.આઇ.) ,
• Blood test (બ્લડ ટેસ્ટ),
• Erythrocyte sedimentation rate is be increase (એરિથ્રોસાઇટ સેડીમેન્ટેશન રેટ ઇન્ક્રીઝ થાય ) .
• white blood cell count is increased (વાઇટ બ્લડ સેલ કાઉન્ટ ઇન્ક્રીઝ થાય).
• Assess complete blood count (કમ્પ્લીટ બ્લડ કાઉન્ટ)
• Genetic test ( જીનેટીક ટેસ્ટ)
• assess HLA-B27

6) Management of Ankylosis Spondylitis (એન્કાઇલોસિસ સ્પોંડીલાઇટીસ નું મેનેજમેન્ટ):

Medical management :

• provide NSAID (Non steroidal Antiinflammatorydrug) drug .
• Ex: ibuprofen,
• provide corticosteroids to the patient,
• provide physiotherapy to the patient for improve the mobility of patients.
• provide DMARD( disease modifying anti rheumatic drugs)
• Ex: salfasalasine,
  Methotrexate.

surgical management of patients with Ankylosis spondylitis :

• repair damage joint.
• laminectomy.

Explain the Nursing Management of patients with Ankylosis spondylitis (નર્સિન્ગ મેનેજમેન્ટ):

• પેશન્ટને સ્પાઇનલ poisture ગુડ રાખવા માટે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન મેન્ટેન રાખવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને એક્સરસાઇઝ કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને એક્સરસાઇઝ વચ્ચે વચ્ચે રેસ્ટ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને સ્મોકિંગને સ્ટોપ કરવા માટે કહેવું.

GVHD IS GRAFT VERSUS HOST DISEASE (ગ્રાફ્ટ વર્શેસ હોસ્ટ ડીસીઝ) :

GVHD (GRAFT VERSUS HOST DISEASE) – ગ્રાફ્ટ વર્શેસ હોસ્ટ ડીસીઝ

ડેફીનેશન (Definition):

• GVHD એટલે Graft Versus Host Disease (ગ્રાફ્ટ વર્શેસ હોસ્ટ ડીસીઝ). આ એક એવી સિવ્યર કન્ડિશન છે જેમાં ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરાયેલા donor graft (ડોનર ગ્રાફ્ટ) ના લાઇવ બ્લડ સેલ્સ ખાસ કરીને T-lymphocytes (ટી લિમ્ફોસાઇટ્સ) રિસીપીયન્ટના બોડીને એટલે કે host body (હોસ્ટ બોડી) ને ફોરેઇન તરીકે આઇડેન્ટીફાઇ કરે છે અને તેના સામે ઇમ્યુન રિસ્પોન્સ (immune response) શરૂ કરે છે. પરિણામે host ના ટિશ્યુ (tissue) ને ડેમેજ થાય છે.

કોઝીસ (Cause):

• આ ડિસીઝ એ મુખ્યત્વે Bone Marrow Transplantation (બોન મેરો ટ્રાન્સપ્લાન્ટેશન) અને Stem Cell Transplantation (સ્ટેમ સેલ ટ્રાન્સપ્લાન્ટેશન) પછી થાય છે.
• જ્યારે donor ના immunocompetent T-cells (ઇમ્યુનોકોમ્પિટન્ટ ટી સેલ્સ) host ના antigen-presenting cells (એન્ટીજન પ્રેઝેન્ટિંગ સેલ્સ) ને ઓળખે છે અને તેમને ફોરેઇન માને છે, ત્યારે આ ડિસીઝ થાય છે.

પેથોફિઝિયોલોજી (Pathophysiology):

Recognition Phase (રેકોગ્નીશન ફેઝ): donor T-cells host ના antigen ને ફોરેઇન તરીકે ઓળખે છે.

Activation Phase (એક્ટિવેશન ફેઝ): donor T-cells એક્ટીવ થાય છે અને cytokines (સાઇટોકાઇનસ) નું સિક્રીશન કરે છે.

Effector Phase (ઇફેક્ટર ફેઝ): આ cytokines host ની tissues (ટિશ્યુઝ) પર અટેક કરે છે, ખાસ કરીને skin, liver અને gastrointestinal tract પર.

ટાઇપ્સ (Types):

Acute GVHD (એક્યુટ ગ્રાફ્ટ વર્શેસ હોસ્ટ ડીસીઝ):

• ટ્રાન્સપ્લાન્ટ પછી 100 દિવસની અંદર થાય છે.
• મુખ્યત્વે skin rash, jaundice, diarrhea જેવા લક્ષણો દેખાય છે.

Chronic GVHD (ક્રોનિક ગ્રાફ્ટ વર્શેસ હોસ્ટ ડીસીઝ):

• ટ્રાન્સપ્લાન્ટ પછી 100 દિવસ બાદ થાય છે.
• લાંબા ગાળાના ઇમ્યુનોલોજિકલ અને ફાઇબ્રોટિક ફેરફારોથી થાય છે.

Sign and symptoms/clinical manifestation of GRAFT VERSUS HOST DISEASE (ગ્રાફ્ટ વર્શેસ હોસ્ટ ડીસીઝ ના લક્ષણો તથા ચિન્હો):

Skin માં : Erythematous rash (એરિથેમેટસ રેશ), itching (ઈચિંગ), peeling (પિલિંગ).

Liver માં : Jaundice (જૉન્ડિસ), hepatomegaly (હેપેટોમેગેલી), bilirubin (બિલિરૂબિન) વધવું.

Gastrointestinal tract માં : Diarrhea (ડાયરિયા), abdominal pain (એબ્ડોમિનલ પેઇન), nausea (નૉઝિયા)

Other Symptoms (અન્ય લક્ષણો) : weight loss (વેઇટ લોસ), fatigue (ફટીગ), infection susceptibility (ઇન્ફેક્શન પ્રોન્સ)

જો સિમ્ટોમ્સ કે માત્ર ગેસ્ટેરો ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેકમાં તથા સ્કીનમાં જ હોય તો તેનો prognosis સારો રહે છે પરંતુ જો મલ્ટીસિસ્ટમ ઈનવોલ્વ હોય તો prognosis એ બહુ સારો રહેતો નથી.

Management Of GRAFT VERSUS HOST DISEASE ( ગ્રાફ્ટ વર્શેસ હોસ્ટ ડીસીઝ નુ મેનેજમેન્ટ) :

ટ્રીટમેન્ટ (Treatment):

• Immunosuppressive Therapy (ઇમ્યુનોસપ્રેસિવ થેરાપી): corticosteroids જેમ કે prednisolone, methylprednisolone.

• Calcineurin Inhibitors (કેલ્સીન્યુરિન ઇનહિબિટર્સ): Cyclosporine, Tacrolimus.

• Monoclonal Antibodies (મોનોક્લોનલ એન્ટીબોડીઝ): Anti-thymocyte globulin (એન્ટી થાયમોસાઇટ ગ્લોબ્યુલિન).

• Supportive Therapy (સપોર્ટિવ થેરાપી): Infection control (ઇન્ફેક્શન કન્ટ્રોલ), Nutritional support (ન્યુટ્રીશનલ સપોર્ટ), Hydration (હાઇડ્રેશન).

• પેશન્ટને કોર્ટીકોસ્ટેરોઈડ મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને ઇમ્યુનોસપ્રેશન્ટ એજન્ટ ( methotrexate, Cyclosporine) પ્રોવાઇડ કરવું.
• જ્યારે બ્લડ ટ્રાન્સફયુઝન કરવાનું હોય ત્યારે તેને પ્રોપર અસેસમેન્ટ કરવું.
• પેશન્ટને કોઈપણ Adverse રિએક્શન છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.
• પેશન્ટને skin Redness, erythema, swelling છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.
• પેશન્ટને ઇમ્યુનોસપ્રેસીવ થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને બીજા કોઈ સાઈન અને સીમટોમ્સ હોય તો તાત્કાલિક ડોક્ટરને જાણ કરવી.

પ્રિવેન્શન (Prevention):

• પ્રોપર HLA matching donor પસંદ કરવા.
• T-cell depletion (ટી સેલ ડીપ્લીશન) ટેકનિક્સ ઉપયોગ કરવી.
• Prophylactic immunosuppression (પ્રોફિલેક્ટિક ઇમ્યુનોસપ્રેશન) ટ્રાન્સપ્લાન્ટ પહેલાં અને પછી આપવી.
• GVHD એટલે donor ની ઇમ્યુન સેલ્સ host ના ટિશ્યુ સામે રિએક્શન કરે છે અને host ના ઓર્ગન્સ જેમ કે સ્કિન, લીવર અને ઇન્ટેસ્ટાઇનને નુકસાન પહોંચાડે છે. આ સિવ્યર અને ક્યારેક લાઇફ થ્રીએટનીન્ગ કન્ડિશન બની શકે છે. ટાઇમ્લી આઇડેન્ટીફીકેશન અને પ્રોપર ઇમ્યુનોસપ્રેસિવ ટ્રીટમેન્ટ થી પેશન્ટ ની લાઇફ બચાવી શકાય છે.