MSN 1 UNIT 1 INTRODUCTION ( THE HISTORY OF MODERN MEDICINE AND SURGERY)

THE HISTORY OF MODERN MEDICINE AND SURGERY ( ધ હીસ્ટ્રી ઓફ મોર્ડન મેડીસીન એન્ડ સર્જરી):

INTRODUCTION (ઇન્ટ્રોડક્શન):

USEFUL TERMINOLOGIES (યુઝફુલ ટર્મીનોલોજી):

ACUTE ILLNESS (એક્યુટ ઈલનેશ)

Acute illness કે જેમા severe symptoms (ગંભીર લક્ષણો) હોય પરંતુ તે થોડા સમય (short duration) માટે હોય છે. તે ટૂંક સમય મા રીકવર પણ થઈ જાય છે.

cronic illness (ક્રોનિક ઈલનેશ)

આ બીમારીઓ લાંબા ગાળે એટલે કે લાંબા સમયે થતી હોય છે. આ બીમારીના કારણે વ્યક્તિની કાર્ય કરવાની ક્ષમતામા ધીમે ધીમે ઘટાડો થાય છે. જે સામાન્ય રીતે આખા જીવનમા શરીરમા ધીમે ધીમે ફેરફારો થાય અને એ ખૂબ મોટી માંદગીમા પરિણમે છે અને આ બીમારીઓ સામાન્ય રીતે ન બદલી શકાય (ક્યોર ન થાય) તેવી હોય છે. લાંબા ગાળાની બીમારીઓ લાંબા સમય સુધી ચાલે છે અને આ બીમારીઓ વ્યક્તિના સમગ્ર જીવન દરમ્યાન એમ જ રહે છે.

ACUTE INFLAMMATION (એક્યુટ ઇન્ફ્લામેશન)

Acute inflammation મા Local vascular and Exudative ફેરફારો દ્વારા વર્ગીકૃત થયેલ છે અને તે સામાન્ય રીતે બે અઠવાડિયા કરતા ઓછા સમય સુધી ચાલે છે. કોઈ પણ બોડી ના ભાગ મા ઇન્ફેકશન લાગે તે પ્રોસેસ ને ઇન્ફ્લામેશન કહે છે.

આમા જે તે બોડી ના ઇન્ફ્લામેશન વાળા ભાગ મા રેડનેસ, સ્વેલીંગ, પેઈન, વાર્મ્થનેશ (ગરમ) જોવા મળે છે. બોડી મા ઇન્ફ્લામેશન થવાનુ મુખ્ય કારણ એ પેથોજ્નીક માઈક્રોઓર્ગેનીઝ્મ હોય છે.

ASEPSIS (એસેપ્સિશ)

એસેપ્સીસ એટલે રોગ ઉત્પન્ન કરવાવાળા સૂક્ષ્મજીવોથી મુક્ત રહેવાની સ્થિતિને એસેપ્સિસ કહે છે. (free from disease producing microorganisms).

DIESEASE (ડીસીઝ)

ડીસીસ એ એવી પરિસ્થિતિ છે કે જેમા શરીરનુ સ્વાસ્થ્ય બગડે છે. વ્યક્તિનું આરોગ્ય બરોબર રહેતું નથી માનવ શરીર ના ફીઝીયોલોજીકલ ફંક્શન્સ મા ફેરફાર થાય છે. વ્યક્તિ અમુક કાર્ય કરી શકતા નથી અને તેના શરીરનુ વાઈટલ ફંક્શન પણ બગડે છે. મુખ્યત્વે ડીસીઝ એ પેથોજનિક માઈક્રોઓર્ગેનીઝ્મ ના કારણે જોવા મળે છે.

HEALTH (હેલ્થ)

આરોગ્ય એ સંપૂર્ણ physical( શારીરિક), Mental (માનસિક), Social (સામાજિક), Spiritual (ધાર્મિક) Wellbeing ને કહી શકાય, not merely an absence of disease and infirmity. (માત્ર રોગ અથવા અશક્તિની ગેરહાજરી નહી).

ILLNESS (ઈલનેશ)

માંદગીમાં લોકોની કાર્યક્ષમતા ઓછી થતી જાય છે. લોકોએ કોઈપણ પ્રકારના ફિઝિકલ અને ઈમોશનલ બેલેન્સ જાળવી શકતા નથી અને તેના કારણે વ્યક્તિની કાર્યક્ષમતામાં વિક્ષેપ પડે છે.

INFECTON (ઇન્ફેક્શન)

જ્યારે કોઈપણ સુક્ષ્મજીવાણુની લોકો ના શરીરમા એન્ટ્રી થાય છે અને તે જીવાણુનું grow થઈ અને તેમનું મલ્ટિપ્લિકેશન (ગુણન એટલે કે સંખ્યામાં વધારો થવો) થાય છે અને તે ડીઝીઝ ઉત્પન્ન કરે છે તેને ઇન્ફેક્શન કહેવામા આવે છે.

MODE OF TRANSMISSION (મોડ ઓફ ટ્રાન્સમિશન)

આ એક પ્રકારની ટ્રાન્સફરની પદ્ધતિ છે કે જેમા સૂક્ષ્મ જીવાણુઓ એક જગ્યા પરથી બીજી જગ્યા પર વહન કરે છે. સામાન્ય રીતે ડીસીઝ ફેલાવાની રીત ને મોડ ઓફ ટ્રાન્સમિશન કહે છે. દા.ત. ડાઈરેકટ કોન્ટેક્ટ, ડ્રોપલેટ્સ વગેરે.

PORTAL OF EXIT (પોર્ટલ ઓફ એક્ઝીટ)

આ બોડીમા આવેલી એવી જગ્યા છે કે જ્યાંથી બોડીમાં રહેલા સૂક્ષ્મ જીવાણુઓ બહાર નીકળવા માટે નો માર્ગ ધરાવે છે. દા . ત. યુરીન અને સ્ટુલ દ્વારા, નોઝ અને ઓરલ કેવીટી દ્વારા વગેરે.

PORTAL OF ENTRY (પોર્ટલ ઓફ એન્ટ્રી)

આ બોડી ની એવી જગ્યા છે કે જ્યાંથી માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ હોસ્ટ (એટલે કે યજમાન) ના બોડી મા એન્ટર થાય છે. દા.ત. નોઝ, ઓરલ કેવીટી, બ્રેક થયેલી સ્કીન અને મ્યુકસ મેમ્બ્રેન વગેરે જગ્યાઓ દ્વારા માઈક્રો ઓર્ગેનીઝ્મ બોડીમાં દાખલ થાય છે અને ડીસીઝ ફેલાવે છે.

Reservoir (રિઝર્વીયર)

આ એવી જગ્યા છે કે જ્યા કોઈપણ સૂક્ષ્મ જીવાણુ ગ્રો એટલે કે વિકાસ થાય છે અને તેમનુ મલ્ટીપ્લિકેશન થઈ શકે છે.

susceptible host (સસેપટીબલ હોસ્ટ)

આ એવા વ્યક્તિ છે કે જે વ્યક્તિઓમા સૂક્ષ્મ જીવાણુઓ એન્ટર થાય તો તે લોકો તેમની સામે લડી શકતા નથી . તેથી સૂક્ષ્મ જીવાણુઓ વિકાસ પામે છે અને તેમનું ગુણન (વધારો) થાય છે અને તેના કારણે ડીઝિઝ ઉત્પન્ન થાય છે અને આ લોકો એ સૂક્ષ્મ જીવાણુઓનું પ્રતિકાર કરી શકતા નથી.

Terminal illness (ટર્મિનલ ઇલનેસ)

ટર્મિનલ ઇલનેસ એ એવા પ્રકારની ઈલનેસ અથવા ડીઝીઝ છે કે જે ઈલનેસ ને કયોર કરી શકાતી નથી. તે જીવલેણ હોય છે કે જેમા વ્યક્તિને પોતાનું જીવન જીવવા માટેની તક રહેતી નથી.

Trends (ટ્રેન્ડસ)

ટ્રેન્ડ એટલે અમુક ચોક્કસ ડાયરેક્શનમાં બદલાવ આવવો અથવા કોઈપણ નિયમમા સુધારા વધારા કરવા. કોઈ પણ ક્ષેત્ર મા થયેલા નવા સુધારાઓ ને ટ્રેન્ડસ કહેવામા આવે છે.

Wound (વુંન્ડ)

વુંડ એ body મા થાય છે કે જેમાં બોડી ના સેલ, ટીશ્યુસ અને સ્ટ્રકચરની કંટીન્યુટીમાં બ્રેકડાઉન અથવા કટ થાય છે. આ બ્રેકડાઉન એ ઇન્ટર્નલ અથવા એક્સર્નલ કોઈ પણ પ્રકારની ફિઝિકલી ઈંજરી ના કારણે થાય છે તેને wound કહે છે.

આ યુનિટ માં નીચે મુજબ ના ટોપિક નો સમાવેશ કરવામા આવેલ છે.

a. BREIF HISTORY OF EVOLUTION OF MORDEN MEDICINE AND SURGERY.

b. THEORY OF ILLNESS AND ITS CAUSATION – ILLNESS AS HUMAN EXPERIENCE.

c. REVIEW OF NURSING PROCESS AND NURSING CARE PLAN.

A) BREIF HISTORY OF EVOLUTION OF MORDEN MEDICINE 💊 AND SURGERY (મેડીકલ અને સર્જીકલ ના વિકાસ ની હિસ્ટરી).

Medical surgical nursing (મેડીકલ સર્જીકલ નર્સિંગ):

જ્યારે કોઈપણ પેશન્ટ એ હોસ્પિટલમા આવે તેમની કોઈપણ પ્રકારની ઇલનેસ, ઇન્ફ્લામેશન કે ડીસીઝ કંડીશન ની સારવાર માટે મેડીસીન્સ ના ઉપયોગ કરીને ક્યોર કરવામાં આવે તેને મેડીસીન બ્રાંચ કહે છે અને જયારે મેડિકલ ટ્રીટમેન્ટ દ્વારા કંડીશન treat ન થાય અને તે લોકોને સર્જીકલ ટ્રીટમેન્ટ (શસ્ત્ર ક્રિયા) ની જરૂર પડે તો તેને સર્જીકલ બ્રાંચ કહેવામા આવે છે. આમ મેડીસીન અને સર્જરી ના ઉપયોગ દ્વારા કોઈ પણ પેશન્ટની કેર કરવામા આવે છે.

આ બંને શાખા મા અલગ અલગ પ્રકાર ની નર્સિંગ કેર ના ઉપયોગ દ્વારા પેશન્ટ ની કેર કરવામાં આવે તેને મેડીકલ સર્જીકલ નર્સિંગ (Medical Surgical Nursing) કહેવામાં આવે છે.

Evolution of modern medicine and surgery (ઇવોલ્યુશન ઓફ મોર્ડન મેડીસીન એન્ડ સર્જરી):

તબીબી વિજ્ઞાન નો ઇતિહાસ જેને સંસ્કૃતિના ઇતિહાસના એક ભાગ તરીકે ગણવામાં આવે છે. તે તાર્કિક રીતે Mesopotamia માં શરૂ થયો.

MEDICINE AND SURGERY IN THE ANCIENT WORLD (મેડીસીન એન્ડ સર્જરી ઇન ધ એનસીયન્ટ વર્લ્ડ):

શસ્ત્ર ક્રિયાનો પ્રથમ પુરાવો પથ્થર યુગની ટ્રેપિડ કંકાલ છે.
કેટલાક પુખ્ત વયની લોકોની ખોપરીમા કાણા હતા. કદાચ તે મગજ પર દબાણ છોડવા માટે માથાની ઈજાઓ વાળા લોકો પર કરવામા આવ્યુ હતુ.
તેમના મતે ઈજા અને માંદગીની સારવાર સામાન્ય જ્ઞાન અને જાદુનુ મિશ્રણ હતું.
લોકો જાણતા હતા કે પડવાથી હાડકા તૂટે છે અને આગને કારણે દાઝી જવાય છે પ્રાણીઓના કરડવાથી અને માનવ શાસ્ત્રોથી ઘા (ઈજા) થાય છે .
આદીમ લોકો માનતા હતા કે રોગોના કારણોમાં દુષ્ટ આત્માઓ અથવા દુશ્મન દ્વારા કરવામાં આવેલ જાદુ છે.
ઈલાજ એ દુષ્ટ આત્માને બહાર કાઢવાનું જણાય છે.

ANCIENT EGYPT MEDICINE (પ્રાચીન ઇજિપ્તની દવાઓ) 💊:

લગભગ 3000 b.c.મા ઇજિપ્ત ની સંસ્કૃતિ પર પડદો ઉભો થયો.
સંસ્કારી સમાજમાં કેટલાક લોકો વિશિષ્ટ નોકરીઓ કરતા હતા.
ઇતિહાસમાં જાણીતા પ્રથમ ડોક્ટર એ શેખેત એનાચ જ હતા. તેમણે ફારુન ના નસકોરા ને સાજા કર્યા હતા.
બીજા ડોક્ટર કે જેમને આપણે જાણીએ છીએ તે ઈમ્હોટેપ હતા.
જે ફારુન ના વઝીર અથવા વડાપ્રધાન હતા.
તેઓ એક ડોક્ટર પણ હતા અને તેઓ એટલા પ્રખ્યાત હતા કે તેમના મૃત્યુ પછી તેમને ભગવાન તરીકે પૂજવામાં આવતા હતા.
ઇજિપ્ત ના ડોક્ટરોએ જડીબુટ્ટીઓ અને ખનીજો માંથી મેળવેલી દવાઓની વિશાળ શ્રેણીનું ઉપયોગ કર્યો.
તેઓ વાઈન અથવા બીયર સાથે પિતા અથવા ક્યારેક કણક સાથે ભેળવીને ગોળી બનાવતા હતા.
ઇજિપ્ત ના ડોક્ટરો પણ ઘાવ માટે મલમ નો ઉપયોગ કરતા હતા.
ઇજિપ્તવાસીઓ માનતા હતા કે માનવ શરીર એ સિંચાઈની નહેરોની જેમ અભિનયથી ભરેલું છે તેઓ લોહી, પેશાબ ,અને મળ, આંસુ, અને વીર્યને વહન કરતા હતા.
ઇજિપ્ત ના લોકો જાણતા હતા કે સિંચાઈ નહેરો ક્યારેક અવરોધિત (બ્લોક) થઈ જાય છે જે માનવ શરીરમાં પેસેજ બ્લોક થઈ જાય તો તે કારણ બની શકે છે તેને ખોલવા માટે ઇજિપ્તવાસીઓ રેચક અને પ્રેરિત ઉલટીઓનો ઉપયોગ કરતા હતા.
ઇજિપ્તવાસીઓ clamps, suture, and cauterization નો ઉપયોગ કરતા હતા.
તેમની પાસે પ્રોબ, આરી, ફોરશેપ, સ્કાલપેલ અને કાતર જેવા સર્જીકલ સાધનો હતા.
તેઓ પણ જાણતા હતા કે મધ એ ઘા ને ચેપ લાગતા અટકાડવામાં મદદ કરે છે તે કુદરતી એન્ટિસેપ્ટિક છે.
તેઓએ વિલોની છાલથી ઘાવને પણ પોશાક આપ્યો જે મધ જેવી જ સમાન અસર ધરાવે છે.
વધુમા ઇજિપ્તના લોકો સ્વચ્છ હતા તેઓ દરરોજ નિયમિતપણે નહાતા ધોતા અને કપડા બદલતા જેનાથી તેમના સ્વાસ્થ્યમાં મદદ મળી શકે.

Ancient Greek medicine (પ્રાચીન ગ્રીક દવા)

આધુનિક દવાઓ ના મૂડ પ્રાચીન ગ્રીસમાં છે.
મોટાભાગના ગ્રીસ લોકો (એસ્ક્રેલેપિયસ) asclepius નામના ઉપચારના દેવમાં માનતા હતા.
જે લોકો બીમાર હતા તેઓ ભગવાનને બલિદાન અથવા અર્પણુ આપતા હતા.
ત્યારબાદ તેઓ તેમના મંદિરમાં રાત ભર સૂઈ જતા.
તેઓ માનતા હતા કે ભગવાન તેમની ઊંઘમાં એટલે કે સપનામાં તેમની મુલાકાત લેશે અને જ્યારે તેઓ જાગી જશે ત્યારે તેવું સાજા થઈ જશે.
તે જ સમયે ગ્રીક ડોક્ટરોએ રોગનું તર્કસંગત સિદ્ધાંત વિકસાવ્યો અને ઉપચાર ની શોધ કરી.
સૌથી પ્રખ્યાત ગ્રીક ડોક્ટર હિપોકેટ્સ છે.
હિપોક્રેટ્સ એ ભારપૂર્વક જણાવ્યુ હતુ કે ડોક્ટરોએ દર્દીઓના લક્ષણોનુ કાળજી પૂર્વક નિરીક્ષણ કરવુ જોઈએ અને તેની નોંધ લેવી જોઈએ.
હિપોપ્રેટ્સ એ પણ તમામ જાદુનું અસ્વીકાર કર્યો અને તે હર્બલ ઉપચારમાં માનતો હતો.
સંખ્યાબંધ ગ્રીકઓએ અનુમાન કર્યું કે માનવ શરીર તત્વોનુ બનેલુ છે. તે તત્વો યોગ્ય રીતે સંતુલિત હતા તે વ્યક્તિ સ્વસ્થ હતા જો કે તે અસંતુલિત થઈ જાય તો બીમાર પડી જાય.
છેવટે એરિસ્ટોટલ એ વિચાર્યું કે શરીર ચાર પ્રકારના humor નું બનેલું છે. તેમા કફ , લોહી, પીળો પીત અને કાળો પિત્ત છે.
જો કોઈ વ્યક્તિ પાસે એક હ્યુમર વધારે હોય અથવા ઓછો હોય તો તે વ્યક્તિ બીમાર પડી જાય.

Roman medicine 💊 (રોમન દવાઓ)

રોમન સામ્રાજ્ય ઘણી વાર ગ્રીક હતું રોમન સમયમા ગેલન ફેમ ડોક્ટર બન્યા.
ગેલેેન ચાર સમજના સિદ્ધાંતને માનતા હતા તે બીમારીની સારવારમા પણ વિશ્વાસ રાખતા હતા.
તેથી જો કોઈ દર્દીને શરદી થાય તો ગેલેન તેને મરી જેવા ગરમ પદાર્થ આપતા.
રોમન નામના વારો એ સૂચવ્યું કે નાના પ્રાણીઓ રોગ પેદા કરે છે તેઓ હવા દ્વારા વહન કરવામાં આવ્યા હતા અને નાક અને મો દ્વારા શરીરમાં પ્રવેશ્યા હતા.
રોમનું કુલ ઇજનેરો હતા અને તેઓએ જાહેર આરોગ્યની વ્યવસ્થા બનાવી હતી.
રોમનો પણ જાણતા હતા કે ગંદકી રોગને ઉત્તેજન આપે છે. તેઓએ સ્વચ્છતાના મહત્વની પ્રશંસા કરી. તેઓએ નગરોમાં શુદ્ધ પાણી બનાવવા માટે જળચરો બનાવ્યા.

Medicine in middle age (મેડીસીન ઇન મીડલ એજ):

ઈસ્લામિક વિશ્વમા દવાનો વિકાસ થયો.
દસમી સદીમા ઓલરાઝી (પશ્ચિમમાં રાઝેઝ )તરીકે ઓળખાય છે. આ નામના પશ્ચયન ડોક્ટર શીતળા અને ઓરી અબુકાસીસ વચ્ચેનું તફાવત પારખનારા સૌપ્રથમ હિમોફીલિયા વિશે લખે છે.
મુસ્લિમોએ ઘણી હોસ્પિટલો સ્થાપી તેઓએ નિસ્યંદન અને ઉત્કૃષ્ટતાની પણ શોધ કરી. (પદાર્થોને પ્રવાહી સ્થિતિમાંથી પસાર થયા વિના સીધા ઘનમાંથી વરાળમાં બદલીને શુદ્ધ કરવું) .
મધ્ય યુગમાં માત્ર મઠોમાં જ સ્વચ્છતા હતી. Streams ને સ્વચ્છ પાણી પૂરું પાડે છે ગંદા પાણીનો ઉપયોગ શૌચાલય સાફ કરવા માટે કરવામાં આવતો હતો જે અલગ રૂમમાં હતા.

Medicine in 16 th century (મેડીસીન ઇન 16મી સદી):

ગીરોલામો ફ્રિકાસ્ટોરો એ સૂચવ્યું કે ચેપી રોગો એ રોગના બીજને કારણે થાય છે કે જે પવન દ્વારા (ડ્રોપલેટ્સ) વહન કરવામાં આવે છે અથવા સ્પર્શ દ્વારા (ડાઇરેકટ કોન્ટેક્ટ) પ્રસારિત (ફેલાય) થાય છે.
લિયોનાડો દા વિંસી એ માનવ શરીરનું વિછેદન કર્યું અને તેણે જે જોયું તેના વિશે સચોટ ચિત્રો બનાવ્યા, અન્ય મહાન સર્જન એમ્બ્રોઇઝ પારે હતા.
16 મી સદીમાં સર્જનનો એ ઘા પર તેલ નાખ્યું તેણે ઈંડા સફેદી ,ગુલાબનું તેલ, અને ટરપેન્ટાઇનનું મિશ્રણ બનાવ્યું અને શોધ્યું કે તે તેલ કરતાં વધુ સારું કામ કરે છે.
પારે કૃત્રિમ અંગો પણ ડિઝાઇન કર્યા 1513 માં યુકેરીયાઝ રોઝલીએ બાળ જન્મ વિશે નું પુસ્તક રોઝેન ગાર્ડન પ્રકાશિત કર્યું.
1540માં ધ બર્થ ઓફ મેનકાઇન્ડ નામનું અંગ્રેજી અનુવાદ પ્રકાશિત કર્યો તે એક પ્રમાણભૂત લખાણ બની ગયું છે. જો કે મિડ વાઈફ સ્ત્રીઓ હતી. 16મી સદીમાં syphilis સામાન્ય હતો.

17 th century Medicine (મેડીસીન ઇન 17 મી સદી):

ઇટાલિયન સેન્ટોરિયો નામના વ્યક્તિએ તબીબી થર્મોમીટર (કલીનીકલ થર્મોમીટર) ની શોધ કરી હતી.
1628માં વિલિયમ હાર્વે શોધી કાઢ્યું કે શરીરની આસપાસ લોહી કેવી રીતે ફરે છે હારવે ને સમજાયું કે હૃદય એક પંપ છે દર વખતે જ્યારે તે સંકોચન કરે છે ત્યારે તે લોહીને બહાર કાઢે છે.
લોહી શરીરની આસપાસ ફરે છે હારવેએ પછી અંદાજ લગાડ્યો કે દર વખતે કેટલું લોહી પંપ કરવામાં આવે છે.
છેવટે 1683 માં એન્ટોઇન લ્યુવેન હુંકે સૂક્ષ્મ જીવોનું અવલોકન કર્યું.
ડોક્ટરોએ શોધી કાઢ્યું કે સિનકોના બાર્ક વૃક્ષની છાલ વડે મેલેરિયા ની સારવાર થાય છે કારણ કે તેમાં ક્વિનાઇન હોય છે.

18 th century Medicine (મેડીસીન ઇન 18 મી સદી):

જૂન હન્ટરે tracheostomy ની શોધ કરી.
લીંબુનો રસ આપીને સ્કર્વી ની સારવાર શોધી કાઢી.
એડવર્ડ ઝેનર ને અછબડા ની રસી મળી.

19 th century medicine (મેડીસીન ઇન 19 મી સદી):

રેનલેને સ્ટેથોસ્કોપ ની શોધ કરી.
લુઈ પાશ્રરે હડકવા માટેની રસી બનાવી.
ટાઈફોઈડ માટેની પણ રસી શોધાઈ હતી.
રબરના મોજા (ગ્લવ્ઝ)નો સૌ પ્રથમ ઉપયોગ 1890 માં સર્જરીમાં થયો હતો.
બેનર શો ફ્લોરેન્સ નાઇન ટીંગલ અને મેરી સિકોલ દ્વારા ઘણો સુધારો થયો.
જેમણે 1854 ના ક્રિમિનલ યુદ્ધ દરમ્યાન સૈનિકોની સંભાળ લીધી હતી.
19 મી સદીમાં ગ્રેટ ઓરમોન્ડ સ્ટ્રીટ સહિત અને હોસ્પિટલ ની સ્થાપના કરવામાં આવી.
1864 માં જીન હેનરી ડુનાન્ટે આંતરરાષ્ટ્રીય રેડ ક્રોસ ની સ્થાપના કરી.
1865 થી બ્રિટનમાં મહિલાઓને ડોક્ટર બનવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.

20 th century Medicine (મેડીસીન ઇન 20 મી સદી):

વિવિધ રક્ત પ્રકારો ઓળખવામાં આવ્યા હતા.
ઇન્સ્યુલિન અને EEG ની પણ શોધ કરવામાં આવી હતી.
એલેક્ઝાન્ડર ફ્લેમિંગ એ પેનિસિલિનની શોધ કરી હતી.
પોલિયો રસીની પણ શોધ થઈ હતી.
પ્રથમ હદય અને ફેફસાનું ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરવામાં આવ્યું હતું.
Who એ સ્મોલ બોક્સ અને સીટી સ્કેનને નાબૂદ કર્યું હતું અને એમ. આર. આઈ. (MRI)ની શોધ કરવામાં આવી હતી.
જનીન ઉપચાર 1990 માં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો.

Evoluation of surgery (ઇવોલ્યુશન ઓફ સર્જરી):

સુશ્રુત એ શસ્ત્ર ક્રિયામાં મહાન નીપૂણતા પ્રાપ્ત કરી.
400 બીફોર ક્રાઈસ્ટમાં સુશ્રુત સંહિતા તરીકે ઓળખ તેમના પ્રસિદ્ધ લખાણું આવશ્યપણે શસ્ત્ર ક્રિયાને સમર્પિત છે.
તેમાં આયુર્વેદનું સર્જીકલ લખાણ છે અને તે પણ સ્પષ્ટ છે.
વેસિકલ કેલ્ક્યુલી, ગુદા ભગંદર (ફીસ્યુલા, હરસ) ,અસ્થિ ભંગ (ફ્રેકચર), અસામાન્ય પ્રસુતિમાં ગર્ભનું નિષ્કર્ષણ (ફીટલ ઈન્વેસ્ટીગેશન), અંગ વિચ્છેદન (એમ્પ્યુટેશન), ગાંઠનું વિછેદન (ટ્યુમર રીમુવલ), સારણગાંઠની મરામત (હર્નિયા રીપેર), અને મોતિયાના ઓપરેશન (કેટ્રેક્ટ સર્જરી), અને વેગેરે ના ઓપરેશન કરવામાં આવ્યા હતા.
રાયનો પ્લાસ્ટિ અને પ્લાસ્ટિક સર્જરી પણ કરવામાં આવી હતી.
તેમણે તેમના ઉપયોગ અને સંબંધિત પેશીઓના આધારે છરીઓ (નાઈફ) અને સોયનો (નીડલ) ઉલ્લેખ કર્યો.
આવી રીતે મોડર્ન મેડિસિન અને સર્જરી અસ્તિત્વમાં આવી.

B)THEORY OF ILLNESS AND ITS CAUSATION – ILLNESS AS HUMAN EXPERIENCE.

concept of Illness (માંદગી નો ખ્યાલ).

માંદગીમા લોકોની કાર્ય કરવાની ક્ષમતા ઓછી થતી જાય છે. કોઈપણ પ્રકારના ફિઝિકલ અને ઈમોશનલ સ્ટેટસ વચ્ચે વ્યક્તિ બેલેન્સ જાળવી શકતા નથી અને તેના કારણે વ્યક્તિની કાર્યક્ષમતામાં વિક્ષેપ પડે છે.
માંદગી એ વ્યક્તિ નુ એવુ સ્ટેટ છે કે જેમા વ્યક્તિની ઈમોશનલ, બૌદ્ધિક, તાર્કિક ,સામાજિક, ધાર્મિક, વર્ક કરવા માટેની એબિલિટી ઓછી કરી દે છે.
કોઈપણ બીમારીના કારણે વ્યક્તિએ પોતાની દરરોજની સામાન્ય કાર્યક્ષમતા હોય એ પણ ઓછી થઈ જાય છે અને તેના કારણે વ્યક્તિને ખૂબ જ અસર કરે છે.

Two Types of illness ( બીમારીના બે પ્રકાર હોય છે).

1) acute illness (એક્યુટ ઈલ્નેશ)

2) chronic illness (ક્રોનિક ઈલ્નેશ)

1. Acute illness (એક્યુટ ઈલ્નેશ)

આ બીમારી એ તાત્કાલિક થાય છે. આ બીમારીના કારણે વ્યક્તિની કાર્ય કરવાની ક્ષમતામા ઘટાડો આવે છે. આ બીમારીમા લક્ષણો ડેવલપ થવાની ઝડપ ખૂબ વધારે હોય છે અને પ્રમાણ મા ટૂંકા સમયગાળામા થાય છે. આ બીમારીઓ ને ઉલટાવી શકાય (ક્યોર કરી શકાય) તેવી હોય છે.

2. cronic illness (ક્રોનિક ઈલ્નેશ)

concept of disease ( ડીસીઝ નો ખ્યાલ):

ડીસીઝ એ શરીરના સામાન્ય કાર્યમા કોઈપણ પ્રકારનુ વિક્ષેપ (ડીસ્ટર્બન્સ) ઊભો કરે છે.આ ડીસીઝ નુ ચોક્કસ કારણ હોય છે અને તેના લક્ષણો મુખ્યત્વે ઓળખી શકાય તેવા હોય છે.

ઓક્સફોર્ડ ઇંગ્લિશ ડીક્ષનરી પ્રમાણે ડીસીઝ ને એવી રીતે વ્યાખ્યાયિત કરવામા આવ્યુ છે કે જેમાં શરીરના અંગ અથવા અંગની એવી સ્થિતિ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામા આવે છે કે જેમા તેના કાર્યોમા બદલાવ આવે છે અને આર્થિક દ્રષ્ટિકોણ થી ડીસીઝ ની એન્વાયર્નમેન્ટ સાથે માનવ જીવન તંત્ર ના ગેરવ્યવસ્થા તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામા આવે છે.

ડીસીઝ એ એવી સ્થિતિ છે કે જેમા શરીરનુ સ્વાસ્થ્ય નબળુ પડે છે. આ સ્વાસ્થ્યના કારણે માનવ શરીર એ કોઈ પણ પ્રકારનુ મહત્વપૂર્ણ કાર્ય કરી શકતુ નથી એટલે કે તેમની કાર્યક્ષમતામા ખોટ આવે છે.

સમાજશાસ્ત્રના દ્રષ્ટિકોણ થી ડીસીઝ ને એક સામાજિક ઘટના તરીકે ગણવામા આવે છે. જે તમામ સમાજમા બનતી હોય છે અને સમાજમા પ્રચલિત ચોક્કસ સાંસ્કૃતિક દડોના સંદર્ભમાં વ્યાખ્યાયિત કરવામા આવે છે. સૌથી સરળ વ્યાખ્યા એ છે કે ડીસીઝ એ સ્વાસ્થ્યની વિરુદ્ધ છે જે સામાન્ય કાર્ય અથવા સંપૂર્ણ શારીરિક અથવા માનસિક સુખાકારીની સ્થિતિમાંથી કોઈપણ ચેન્જ છે કારણકે હેલ્થ અને ડીસીઝ પરસ્પર વિરુદ્ધ પરિસ્થિતિઓ હોય છે.

Who એ આરોગ્યની વ્યાખ્યા કરી છે પરંતુ ડીસીઝ ની નહી. આનુ કારણ એ છે કે ડીસીઝ મા દેખીતા (subclinical) કેશો થી લઈને ગંભીર પ્રગટ બીમારી સુધીના ઘણા સેટ્સ હોય છે. કેટલાક ડીસીઝ તીવ્ર (એક્યુટ) રીતે શરૂ થાય છે. દાખલા તરીકે ફૂડ પોઈઝનિંગ અને કેટલાક ઓચિંતી રીતે થાય છે દાખલા તરીકે માનસિક બીમારી ,સંધિવા વગેરે.

કેટલાક ડીસીઝ મા વાહક સ્થિતિ (કેરિયર) જોવા મળે છે. જેમા વ્યક્તિ બાહ્ય રૂપે સ્વસ્થ રહે છે અને અન્યને ચેપ લગાડી શકે છે દાખલા તરીકે ટાઇફોઇડ તાવ .

કેટલા કિસ્સાઓમા એક જ જીવ એક કરતાં વધુ રોગોનું કારણ બની શકે છે. દાખલા તરીકે streptococcus બેક્ટેરિયા હોય છે અને કેટલા લાંબા સમય સુધી ચાલે છે જ્યારે કેટલાક રોગો બીમારી ઘણી કરી શકે છે ત્યારે બીમારી નક્કી કરવી સરળ છે પરંતુ ઘણા રોગોમાં ડાયાબિટીસ હાયપરટેન્શન જેવી બીમારીની જેમ સામાન્ય અને અસામાન્ય વચ્ચેની સરહદ હોય છે. ડીસીઝ નુ અંતિમ પરિણામ પરિવર્તનશીલ છે.

Causes of disease (રોગના કારણો)

ડીસીઝ એ એક અસામાન્ય સ્થિતિ છે. જે સજીવના શરીરને અસર કરે છે. તે ઘણી વખત અર્થઘટન કરવામા આવ્યુ છે. ચોક્કસ લક્ષણો અને ચિન્હો સાથે સંકળાયેલી કલીનીકલ કંડીશન છે તેના કારણે થઈ શકે છે. બાહ્ય પરિબળો જેમ કે ચેપી રોગ અથવા તે આંતરિક તકલીફને કારણે પણ થઈ શકે છે.

causes of disease (રોગના કારણો)

1)Mechanical causes (મિકેનિકલ કોઝ).

2)Biological causes (બાયોલોજીકલ કોઝ).

3) Normative causes (નોર્મેટીવ કોઝ).

4)Nutritional causes (ન્યુટ્રીશનલ કોઝ).

5) Environmental Causes (એન્વાયરમેન્ટલ કોઝ).

1)Mechanical causes (મિકેનિકલ કોઝ)

આ કારણમા બોડી ના સ્ટ્રકચર ને નુકસાન પહોંચાડે છે અને બોડીના નોર્મલ ફંક્શનમા કોઈ પણ પ્રકારની ખામી ના કારણે ડીઝીઝ થાય છે. દા.ત. ઇન્જરી થવી, વુંડ થવુ, ફ્રેકચર થવુ વગેરે..

2)Biological causes (બાયોલોજીકલ કોઝ)

બાયોલોજીકલ કારણો પણ શરીરના કાર્યને અસર કરે છે અને તેનું પરિણામ છે આનુવંશિક ખામી (જીનેટીકલ ડીફેક્ટ), એજન્ટ ઉપદ્રવ (ઓર્ગેનીઝ્મ), અને ચેપ (ઇન્ફેકશન), રોગ પ્રતિકારક તંત્રમાં ફેરફાર અને સામાન્ય ઓર્ગન્સ ના સ્ત્રાવમા ફેરફાર.

3)Normative causes (સામાન્ય કારણો)

સામાન્ય કારણો મનોવૈજ્ઞાનિક છે, પરંતુ તેમા મન અને શરીરને પ્રતિક્રિયા (બોડી માઈન્ડ રીલેશનશીપ) શામિલ હોય છે. જેથી આ કારણો ના લીધે બોડી માં તથા માનસિક તકલીફો ઉભી થાય છે.

4)Nutritional Causes (ન્યુટ્રીશનલ કોઝ)

ડેવલપિંગ કન્ટ્રી મા પોષક તત્વોની ઉણપ, ફળો અને શાકભાજીના અપુર્તા વપરાશને કારણે ડીસીઝ નુ મુખ્ય કારણ જોવા મળે છે.

5)Environmental causes (એન્વાયર્નમેન્ટલ કોઝ)

એન્વાયર્નમેન્ટલ કોઝ વ્યક્તિના વિકાસમા મુખ્ય ફાળો આપે છે. ડીસીઝ તેમા નીચેના પદાર્થોનો સમાવેશ થાય છે. જેમ કે રસાયણો, સિગારેટમા રહેલું એસિડ આલડીહાઇડ ,એલર્જીન્ટ જેમ કે પરાગ ધૂળના, જીવાત ,ભેજ ,બિલાડીના વાળ ,વગેરે અને માનવીય પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા ઉત્પાદિત પ્રદૂષકો જેમ કે સલ્ફર ઓક્સાઇડ, નાઇટ્રોજન ડાયોક્સાઇડ, કાર્બન મોનોક્સાઈડ ,અથવા કાર્બન ડાયોક્સાઇડ, કાર્બનિક સંયોજનો કાર્બન મોનોક્સાઈડ કિરણોત્સર્ગી પ્રદૂષકો વગેરે અને ચેપી એજન્ટો જેમ કે વાયરસ, બેક્ટેરિયા વગેરે ના કારણે ઘણા ડીસીઝ ઉત્પન્ન થાય છે.

આમ રોગના કારણોમા મિકેનિકલ કોઝ, કેમિકલ કોઝ, ર્નોર્મેટીવ કોઝ, ન્યુટ્રિશનલ કોઝ, બાયોલોજીકલ કોઝ અને એન્વાયરમેન્ટલ કોઝ વગેરે કારણો નો સમાવેશ થાય છે.

concepts of disease causation (કોન્સેપ્ટ ઓફ ડીસીઝ કોઝેશન):

A.Germ theory of Disease (જર્મ થીયરી ઓફ ડીસીઝ) :

Disease agent …… Man ……. Disease.

1873 માં pasture એ રોગના સુક્ષ્મજીવ સિદ્ધાંતને આગળ ધપાવ્યો આ થીયરી જણાવે છે કે ઘણા રોગો શરીરની અંદર ચોક્કસ સૂક્ષ્મજીવો (માઈક્રોઓર્ગેનીઝ્મ્સ) ની હાજરી અને ક્રિયાઓને કારણે થાય છે. તે એક માર્ગદર્શક સિદ્ધાંત છે.
રોગના સુક્ષ્મ જંતુના સિદ્ધાંતમા અંકિત થીયરી કારણની વિભાવનાને સામાન્ય રીતે કારણભૂત એજન્ટ અને રોગ વચ્ચેના એક થી એક સંબંધ તરીકે ઓળખવામા આવે છે.
રોગના સુક્ષ્મ જંતુઓને સિદ્ધાંત એક ક્રાંતિકારી ખ્યાલ હતો .
જેના કારણે ઘણા રોગચાળાના નિષ્ણાંતોએ રોગના કારણને એક તરફી દ્રષ્ટિ કોણ અપનાવ્યો.
જીવાણુઓના સિદ્ધાંત પહેલા એવું વ્યાપક રીતે માનવામાં આવતું હતું કે રોગ એ હાનિકારક ગંધ દ્વારા ફેલાય છે રોગ ફેલાવતી પરિસ્થિતિઓમાં માસનું સડવું, ખુલી ગટરો, અને આવી વસ્તુઓ ઘણીવાર ખૂબ જ દુર્ગંધ યુક્ત હતી. ગંધ અને રોગ એક સાથે સંકળાયેલા હતા.
આમ કોઈપણ ડીઝીસ થવાના કારણોમાં સૂક્ષ્મ જીવોનો મુખ્ય ફાળો રહેલો હોય છે એ જમૅ થિયરી દર્શાવે છે.

Epidemiological tried (એપીડેમોલોજીકલ ટ્રાયડ):

Agent (ડીઝીઝ ઉત્પન્ન કરતાં પરિબળો),

Host (યજમાન),

And

environment (વાતાવરણ).

Epidemiological tried (એપીડેમોલોજીકલ ટ્રાયડ):

ચેપી રોગના કારણનુ પરંપરાગત મોડલ કે જેને એપીડેમોલોજીકલ ટ્રાયડ તરીકે ઓળખાય છે.
આ tried માં બાહ્ય એજન્ટ્સ નો સમાવેશ થાય છે. હોસ્ટ અને એક એન્વાયરમેન્ટ નો સમાવેશ કરવામાં આવે છે. જેમા કોઈપણ ડીઝિઝ નો ફેલાવો થવામાં એજન્ટ, હોસ્ટ અને એન્વાયરમેન્ટ નો સમાવેશ મુખ્ય હોય છે.
આ એપિડેમિયોલોજિકલ મોડેલ એ ઘણા વર્ષોથી ઉપયોગમાં છે. તે રોગચાળાના નિષ્ણાંતોને વિવિધ વર્ગના પરિબળો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મદદ કરી ખાસ કરીને ચેપી રોગોના સંદર્ભમાં.વેક્ટરનુ ઉત્તમ ઉદાહરણ એનોફીલીસ મચ્છર છે.
જેમ મચ્છર ચેપગ્રસ્ત હોસ્ટ માથી લોહી લે છે. તે પરોપજીવી પ્લાઝમોડિયમ ને ચૂંટી લે છે. પ્લાઝમોડિયમ માટે હાનિકારક છે. જોકે લાડ ગ્રંથિમાં સંગ્રહિત થયા પછી મચ્છર જેના પર ખોરાક લે છે તેને ઇન્જેક્ટ કર્યા પછી પ્લાઝમોડિયમ ચેપગ્રસ્ત માનવમાં મેલેરિયા નુ કારણ બની શકે છે મેલેરિયા માટે વાહક તરીકે કામ કરે છે .

Agent

એજન્ટ પરિબળો ડીસીઝ ના ફેલાવા ની સાંકળમાં પ્રથમ કડી એ ડીસીઝ ના એજન્ટ છે. ડીસીઝ એજન્ટ એ પદાર્થ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે. જીવંત અથવા નિર્જીવ અથવા બળ અથવા મૃત, અમૃત ની અતિશય હાજરી અથવા સંબંધિત અભાવ જે રોગ પ્રક્રિયાને કાયમી બનાવવા માટે શરૂ કરી શકે છે.

Host

હોસ્ટ પરિબળોમાં વિવિધ લાક્ષણિકતાઓનો સમાવેશ થાય છે .
હોસ્ટ પરિબળો એ હદ સુધી મહત્વપૂર્ણ છે કે તેઓ અસર કરે છે.
પ્રથમ:= ચેપના સ્ત્રોતના સંપર્કમાં આવવાનો જોખમ અને
બીજું :=હોસ્ટ ની પ્રતિકાર અથવા ચેપ અને રોગ પ્રત્યે સંવેદનશીલતા.
હોસ્ટ પરિબળોમાં આ સામેલ હોઈ શકે છે .
ઉંમર ,લિંગ ,વંશીય ,જુથ, પોષણની સ્થિતિ, સામાજિક આર્થિક સ્થિતિ.
વ્યક્ત વર્તણુક: જેમ કે ધુમ્રપાન, આહાર ,પીવાનું, જાતીય વ્યવહાર, કસરત, ઇમ્યુનાઈઝેશન સ્થિતિ, અથવા રસી વગર.
શારીરિક સ્થિતિઓ: ગર્ભાવસ્થા, તરણાવસ્થા, થાક ,રોગપ્રતિકારક શક્તિ, પહેલા અસ્તિત્વમાં રહેલા રોગો વગેરે.

Environment

રોગ નો અભ્યાસ ખરેખર માણસ અને તેના પર્યાવરણનો અભ્યાસ છે.
બાહ્ય અથવા મેક્રો પર્યાવરણની “વ્યક્તિગત માનવ યજમાન, જીવંત અને નિર્જીવ અને જેની સાથે તે સતત ક્રિયા પ્રતિક્રિયા કરે છે તે બધું જ બાહ્ય છે”. તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે, જેમાં હવા ,પાણી, ખોરાક, રેહનાક વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

Agent factor

Nutritional agent, mechanical agent, chemical agent, physical agent, social agent, absence or Insufficiency or Excess, Biological agents.

Other causes for disease producing

બીજા કારણોમાં હદય રોગ, કેન્સર વગેરે ડીસીઝ નો પણ સમાવેશ થાય છે.

ડીસીઝ એ જ્યારે કોઈપણ સૂક્ષ્મ જીવાણુઓ એ હોસ્ટ ના બોડીમા એન્ટર થાય અને તે સૂક્ષ્મ જીવોનુ ગુણન થાય અને તેનુ મલ્ટિપ્લિકેશન થાય છે. તે હોસ્ટ ના બોડીમા રોગને ઉત્પન્ન કરે છે. આમ એજન્ટ, હોસ્ટ અને એપિડેમિયોલોજીકલ એજન્ટ એ ડીસીઝ કરવા માટેનુ એક મોડલ તરીકે વર્તે છે.

C) review of nursing process and nursing care plan ( રિવ્યૂ ઓફ નર્સિંગ પ્રોસેસ એન્ડ કેર પ્લાન).

Nursing process (નર્સિંગ પ્રોસેસ):

નર્સિંગ પ્રોસેસ એ નર્સિંગ કેર નક્કી કરવા, પ્લાનીંગ બનાવવા, અમલમાં મુકવા (ઈમ્પલીમેન્ટેશન), અને મૂલ્યાંકન (ઈવાલ્યુશન) કરવા માટે ઉપયોગમા લેવાતી ક્રિયાઓનો સમૂહ છે.
નર્સિંગ પ્રોસેસ એ હેલ્થ કંડીશન નુ મૂલ્યાંકન કરવાની યોગ્ય સંભાળની જરૂરિયાતોનુ નિદાન કરવાની, સંભાળ નુ પ્લાનીંગ ઘડવાની, પ્લાનીંગ ની શરૂઆત કરવાની અને પ્લાનીંગ ની અસરકારકતા નુ મૂલ્યાંકન કરવાની પરિસ્થિતિ ની પધ્ધતિસરની પદ્ધતિ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરી શકાય છે.
નર્સિંગ પ્રોસેસ એ આયોજન ની વ્યવસ્થિત અને સંગઠિત પદ્ધતિ છે અને ગુણવતા યુકત અને વ્યક્તિગત નર્સિંગ સંભાળ પૂરી પાડે છે. તે સમસ્યાને હલ કરવાના અભિગમનો સમાનાર્થી છે. જે નર્સ અને ક્લાયન્ટ ને નર્સિંગ સંભાળની જરૂરિયાત નક્કી કરવા, કેર ની યોજના બનાવવા અને અમલમાં મુકવા અને પરિણામ નું મૂલ્યાંકન કરવા માટે નિર્દેશિત કરે છે. તે નર્સિંગ કેર ને કાર્યક્ષમ અને અસરકારક જોગવાઈ માટે gosh અભિગમ છે.
નર્સિંગ પ્રોસેસ નો ધ્યેય વાસ્તવિક અથવા સંભવિત સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓને ઘટાડવા અને અટકાવાનો છે. નર્સિંગ પ્રોસેસ કોઈપણ ક્રિયા પ્રતિક્રિયા મા લાગુ કરી શકાય છે. જેમા નસૅ અને ક્લાયન્ટ નો સમાવેશ થાય છે.

Objectives of Nursing Prosess ( નર્સિંગ પ્રોસેસ નો પ્રાથમિક ઉદ્દેશ્ય).

નર્સિંગ પ્રોસેસ નો પ્રાથમિક ઉદ્દેશ્ય દરેક દર્દીની નર્સિંગ કેર ને બુદ્ધિપૂર્વક ,વૈજ્ઞાનિક અને ન્યાય પૂર્ણ રીતે સંચાલિત કરવામા નર્સને મદદ કરવાનો છે.
દર્દીના આરોગ્યની જાળવણી (health maintein) કરવામાં મદદ કરે છે.
ક્લાઈન્ટ ને બીમારીથી બચાવવા માટે ઉપયોગી છે.
ક્લાઈન્ટના સ્વાસ્થ્યની સ્થિતિ (clinical condition) ઓળખવા માટે.
ક્લાઈન્ટની વાસ્તવિક (actual) અને તેની સંભવિત (potential) સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ (health problems) ઓળખવા માટે.
ક્લાઈન્ટ ને આપવામાં આવતી નર્સિંગ પ્રક્રિયાઓને પ્રાથમિકતા નક્કી (priority set) કરવા માટે.
ક્લાઈન્ટની ઓળખાયેલી ( need based) જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે.
ક્લાઈન્ટ ને પૂરતી હેલ્થ કેર ફેસીલીટી પ્રોવાઇડ કરવા માટે.
ક્લાઈન્ટ ને આપવામાં આવેલી નર્સિંગ પ્રોસિજરનું મૂલ્યાંકન (evaluation) કરવા માટે.
ટર્મિનલ બીમારી દરમિયાન ક્લાઇન્ટની શાંતિપૂર્ણ મૃત્યુમા (peaceful death) મદદ કરવા માટે.

steps of nursing process (સ્ટેપ્સ ઓફ નર્સિંગ પ્રોસેસ):

Assessment (એસેસમેન્ટ).

આમા પેશન્ટની કન્ડિશન વિશે માહિતી એકઠી કરવામાં આવે છે.

Diagnosis (ડાયગ્નોસીસ).

આમા પેશન્ટની પ્રોબ્લેમ્સ ને આઈડેન્ટિફિકેશન કરવામા આવે છે.

Planning (પ્લાનિંગ).

આમાં પેશન્ટ માટેનો ગોલ સેટ કરવામા આવે છે અને નર્સિંગ ઇન્ટરવેન્શન ની કેર નુ પ્લાનિંગ કરવામા આવે છે.

Implementation (ઇમ્પ્લીમેન્ટેશન).

આમા પ્લાનિંગ કરેલી નર્સિંગ ઇન્ટરવેશનનુ ઇમ્પલિમેન્ટેશન કરવામા આવે છે.

Evaluation (ઇવાલ્યુએશન).

આમા અસેસ કરવુ કે સેટ કરેલો ગોલ અને એક્સપેક્ટેડ આઉટકમ એ મેળવ્યુ છે કે નહી તે ચેક કરવામા આવે છે.

Nursing assessment (નર્સિંગ એસેસમેન્ટ):

નર્સિંગ એસેસમેન્ટ એ ક્લાઈન્ટ વિશે ડેટા અથવા માહિતી ભેગી કરવાની કે ચકાસવાની પ્રક્રિયા છે .
તે ક્લાઈન્ટની હેલ્થ નુ લેવલ, સ્વાસ્થ્ય પ્રથાઓ (હેલ્થ હેબીટ), ભૂતકાળની બીમારીઓ, સંબંધિત અનુભવો, અને આરોગ્ય સંભાળ (હેલ્થ કેર) ના લક્ષ્ય વિશે આધાર રેખા સ્થાપિત કરવામા મદદ કરે છે .
તે નવા દર્દી સાથે નર્સની પ્રથમ મુલાકાત દરમિયાન થી જ શરુ થાય છે અને આગળ ના સમય માં પણ તે ચાલુ રહે છે. આ મૂલ્યાંકનમાં મહત્વપૂર્ણ સંકેતો (vital sign) લેવા માથાથી પગ સુધી આકારણી (head to toe assessment) કરવા સંબંધી પૂછવાનો સમાવેશ થાય છે. તેના ચિન્હો અને લક્ષણો વિશેના પ્રશ્નો પૂછવા અને ધ્યાનપૂર્વક જવાબો સાંભળવા.

Nursing Diagnosis (નર્સિંગ ડાયગ્નોસીસ):

Nursing diagnosis એ ક્લાઈન્ટ ની સ્વાસ્થ્ય ની સ્થિતિની સંભવિત (potential) અથવા વાસ્તવિક (actual) સમસ્યાનું (problems) નુ assessment કરે છે.
જેની સારવાર માટે નર્સ લાઇસન્સ ધરાવતી હોવી જોઈએ તથા સક્ષમ હોય છે .તેમા ક્લાયન્ટ, કુટુંબ અને અન્ય નોંધપાત્ર લોકોની આ સમસ્યાઓને ઓળખવાનો સમાવેશ થાય છે.
નર્સિંગ અસેસમેન્ટ ના આધારે નર્સ Nursing Diagnosis ની રચના કરે છે.

Planning (પ્લાનિંગ):

પ્લાનિંગમા કોઈપણ નર્સિંગ કાર્ય કરતા પહેલા તેની વિશે વિચારવાની પ્રક્રિયા છે.
તેમાં કોઈપણ ચોક્કસ ગોલને મેળવવા માટે નર્સિંગ પ્રવૃત્તિઓ (Action) નો પ્લાનિંગ કરવામાં આવે છે અને ક્લાઈન્ટને કઈ કેર ની પહેલા જરૂરિયાત છે તે પ્રમાણે પ્લાનિંગ કરવામા આવે છે.

Implementation (ઇમ્પલીમેન્ટેશન):

અ।મા પ્લાનિંગ કરેલી પ્રક્રિયાઓનું ઇમ્પલીમેન્ટેશન કરવામા આવે છે.
આમા પેશન્ટની જરૂરિયાત પ્રમાણે Plan of Action અથવા નર્સિંગ પ્લાનિંગ ને ઇમ્પલિમેન્ટેશન કરવામા આવે છે. આમા પેશન્ટ ને એક્ચ્યુલ કેર પ્રોવાઈડ કરવામાં આવે છે.

Evaluation (ઇવાલ્યુએશન):

આમા ઇમ્પલિમેન્ટેશન કરેલી નર્સિંગ પ્રક્રિયાઓ નુ મૂલ્યાંકન કરવામા આવે છે.
આમા આપણે જે ગોલ સેટ કરેલો હોય એ પ્રમાણે ગોલ નુ એચિવમેન્ટ થયુ છે કે નહીં તે ઇવાલ્યુએશન કરવામાં આવે છે.

Nursing assessment (નર્સિંગ એસેસમેન્ટ):

નર્સિંગ અસેસમેન્ટ મા ક્લિનિકલ માહિતીના સંગ્રહ અને અર્થઘટનનું સંદર્ભ આપે છે.
તે ક્લાઈન્ટની સુખાકારીની સ્થિતિ (health status), કાર્યાત્મક ક્ષમતા (Functional Capasity), શારીરિક સ્થિતિ શક્તિઓ (Physical Condition) અને વાસ્તવિક (Actual) અને સંભવિત (Potential) સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા (Health Problems) નો માટેના પ્રતિભાવો વિશે ડેટા કલેક્ટ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામા આવે છે.
નર્સિંગ એસેસમેન્ટ મા નર્સ એ દર્દીનુ એસેસમેન્ટ કરે છે.
નર્સિંગ અસેસમેન્ટમા ક્લાઈન્ટની આરોગ્ય લક્ષી સમસ્યાઓ ,સંબંધિત અનુભવો ,આરોગ્ય પદ્ધતિઓ ,મૂલ્યો અને જીવનશૈલી ,આરોગ્ય ઇતિહાસ નું સમાવેશ થાય છે.
આમાં દર્દીનું અવલોકન દર્દી ,તેના કુટુંબીજનો ,અને અન્ય વ્યક્તિઓની મુલાકાત દર્દીની તપાસ, દર્દીના રેકોર્ડની તપાસ કરી, માહિતી એકત્ર કરવામાં આવે છે.

purposes of nursing assessment (પર્પઝ ઓફ નર્સિંગ અસેસમેન્ટ):

ક્લાઈન્ટ ના સ્વાસ્થ્યની માહિતી એકત્ર કરવા માટે.
ક્લાઈન્ટ નું સામાન્ય કાર્ય નક્કી કરવા માટે.
એકઠી કરેલી માહિતી ને ઓર્ગનાઈઝ કરવા માટે.
પેશન્ટ માટેની સંભવિત હાયપોથિસીસ બનાવવા માટે.
પેશન્ટ નું પૂરતું ઇન્વેસ્ટિગેશન કરવા માટે.
નર્સિંગ ડાયગ્નોશીશ બનાવવા માટે.
પેશન્ટને મેનેજ કરવાની સ્કીલને ઇમ્પ્રૂવ કરવા માટે અને પેશન્ટની પ્રોબ્લેમ ને હેન્ડલ કરવા માટે.
પેશન્ટની હેલ્થ પ્રોબ્લેમને અસેસ કરવા માટે.
ક્લાઈન્ટની સ્ટ્રેન્થ assess કરવા માટે.
ક્લાઈન્ટની હેલ્થ નીડ ને assess કરવા માટે.

Type of assessment (ટાઇપ્સ ઓફ અસેસમેન્ટ):

1.Initial assessment (ઈનીશીયલ એસેસમેન્ટ),

2.problem focused assessment (પ્રોબ્લેમ ફોકસડ અસસેસમેન્ટ),

3.Emergency assessment (ઇમર્જન્સી એસેસમેન્ટ),

4)time lapsed assessment (ટાઈમલેપ્સ અસેસમેન્ટ),

1.Initial assessment (ઈનીશીયલ એસેસમેન્ટ):

આ એસેસમેન્ટ એ પેશન્ટના એડમિશન થતા જ ચોક્કસ સમય મર્યાદામા કરવામા આવે છે.

2.problem focused assessment (પ્રોબ્લેમ ફોકસડ અસસેસમેન્ટ):

આ એસેસમેન્ટ એ કોઈપણ ચોક્કસ પ્રોબ્લેમ ને ઓળખવા માટે વહેલી તકે કરવામાં આવે છે.

ઉદાહરણ તરીકે યુરીનેશન પ્રોબ્લેમ નું status જાણવા માટે ઇન્ટેક આઉટપુટ અસેસ કરવામાં આવે છે.

3.Emergency assessment (ઇમર્જન્સી એસેસમેન્ટ):

આ એસેસમેન્ટ એ તાત્કાલિક કરવામાં આવે છે .

આ એસેસમેન્ટ એ કોઈપણ ફિઝિયોલોજીક અથવા સાયકોલોજી એસેસમેન્ટ કરવા માટે કરવામાં આવે છે .

આ અસેસમેન્ટ તે પેશન્ટ કોઈ લાઈફ threatening કન્ડિશન હોય ત્યારે કરવામાં આવે છે.

Ex:=clients Airway, Breathing status, Circulation after cardiac arrest.

4)time lapsed assessment (ટાઈમલેપ્સ અસેસમેન્ટ):

આ અસેસમેન્ટ એ ક્લાઈન્ટને એક ચોક્કસ સમયે આપવામા આવે છે. તે સમયમાં ક્લાઈન્ટ નું અસેસમેન્ટ કરવામાં આવે છે.

components of assessment (કમ્પોનન્ટ ઓફ અસેસમેન્ટ):

1) collecting data,

2) organized data,

3) validating data,

4) recording data.

1)collecting data.

કલેક્ટિંગ ડેટા એ એવી પ્રોસેસ છે કે જેમાં ક્લાઈન્ટની હેલ્થ સ્ટેટસ વિશેની માહિતી એકઠી કરવામાં આવે છે. જેમા ક્લાઈન્ટની હેલ્થ હિસ્ટ્રી, ફિઝિકલી એસેસમેન્ટ, ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન, લેબોરેટરી ટેસ્ટ, કરવામાં આવે છે ડેટામાં પાસ્ટ હિસ્ટ્રી અને પેશન્ટની present કમ્પ્લેન પણ કલેક્ટ કરવામાં આવે છે.

ડેટાનું કલેક્શન એ સિસ્ટેમેટિક અને કંટીન્યુઅસ હોવું જોઈએ કોઈપણ માહિતી ભુલાવી ન જોઈએ.

ડેટાનું કલેક્શન એ પેશન્ટની પ્રોબ્લેમને ધ્યાનમાં રાખીને કરવાનું હોય છે.

ડેટાનુ કલેક્શન કરીએ ત્યારે તે ડિસ્ક્રિપ્ટિવ અને કંપ્લીટ તથા એક્યુરેટ હોવું જોઈએ.

type of data

2 type of data

1)subjective data,

2)objective data.

1)subjective data: સબ્જેક્ટીવ ડેટા મા સિમટોમ્સ નો સમાવેશ થાય છે.

સબ્જેક્ટીવ data એ ક્લાઈન્ટ પોતાના શબ્દોમા કહે છે.

આ માહિતીમા અમુક વસ્તુઓનો સમાવેશ થાય છે જેમ કે એક ક્લાઈન્ટ નું એક્સપિરિયન્સ તેના ઈમોશન્સ એ માત્ર પોતાના જ શબ્દોમાં કહી શકે છે.

આમા માહિતી એ ફેમિલી મેમ્બર્સ દ્વારા અને ક્લાઈન્ટના જાણીતા દ્વારા પણ આપવામા આવે છે.

2)objective data: ઓબ્જેક્ટીવ ડેટામાં સાઈન ( sign) નો સમાવેશ થાય છે.

ઓબ્જેકટીવ ડેટા એ હેલ્થ ટીમ દ્વારા ઓબ્ઝર્વેશન દ્વારા ,ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન દ્વારા , લેબોરેટરી ટેસ્ટ દ્વારા, અને મેજરમેન્ટ, દ્વારા કરવામાં આવે છે.

sources of data:

1)primary source:

પ્રાઇમરી source માં ક્લાઈન્ટ નુ પોતાનુ જ સમાવેશ થાય છે .
જેમા ક્લાઈન્ટના સબ્જેકટીવ ડેટા નુ સમાવેશ થાય છે જે પોતાના જ શબ્દોમાં ક્લાઈન્ટ કહી શકે છે. આ માહિતી એ એક્યુરેટ હોય છે કેમ કે તેમાં ક્લાયન્ટ પોતે જ માહિતી પ્રોવાઇડ કરે છે.
Client પોતાની એક્યુરેટ માહિતી પ્રોવાઇડ કરે છે.
જેમાં ક્લાયન્ટની હેલ્થ નીડ, તેનુ લાઈફ સ્ટાઈલ પેટર્ન, તેની પાસ્ટ, અને તેના પ્રેઝન્ટ symptoms વગેરે ક્લાઈન્ટ પોતાના જ શબ્દોમાં કહે છે.

2)secondary source:

આ માહિતી એ ક્લાઈન્ટના પરિવારના સભ્યો અને અન્ય નોંધપાત્ર લોકો ક્લાઈન્ટના મેડિકલ રેકોર્ડ ,ચાર્ટ ,આરોગ્ય ટીમના અન્ય સભ્યો, અને સંબંધીત સંભાળ લેતા હોય તેવા વ્યક્તિઓ, પાસેથી એકત્ર કરવામા આવે છે.

કુટુંબ અને સંબંધીઓ: આ વ્યક્તિઓ ક્લાઈન્ટને સારી રીતે જાણે છે .

તે ક્લાઈન્ટ દ્વારા આપવામાં આવેલી માહિતીને પૂરક બનાવી શકે છે.
તેઓ શિશુઓ (Infant or children) ,ગંભીર રીતે બીમાર ,માનસિક રીતે વિકલાંગ ,અને બેભાન client માટે માહિતી નો પ્રાથમિક સ્ત્રોત છે.

આરોગ્ય સંભાળ ટીમ: આરોગ્ય સંભાળ ટીમના દરેક સભ્ય માહિતીનું સંભવિત સ્ત્રોત છે. તેઓ ડેટા ની ઓળખી અને તેનો સંચાર કરી શકે છે અને તેમજ અન્ય સ્ત્રોતોમાંથી માહિતી ચકાશી શકે છે.

જેમ કે રેકોર્ડ્સ, રિપોર્ટ, લેબોરેટરી ઇન્વેસ્ટેશન, વગેરે માંથી ક્લાઈન્ટની માહિતી એકત્ર કરી શકે છે.
આમ ઓબ્જેકટીવ ડેટા એ ક્લાઈન્ટ ના ફેમિલી મેમ્બર્સ, ક્લાઈન્ટ ના જાણીતા લોકો ,ફ્રેન્ડ્સ, રેકોર્ડ, રિપોર્ટ વગેરે માંથી મેળવી શકાય છે.

method of data collection:

1)observation (અવલોકન) :

આમા કોઈ પણ પેશન્ટ કે દર્દી નુ ઓબ્ઝર્વેશન કરી તેની માહિતી એકત્ર કરવામાં આવે છે.

2)interview (ઈન્ટરવ્યુ):

ઇન્ટરવ્યૂમા માહિતી મેળવવા, સમસ્યાઓ ઓળખવા ,પરિવર્તન નું મૂલ્યાંકન કરવા ,શીખવવા, અથવા સમર્થન અથવા પરામશ આપવામાં માટે ક્લાઈન્ટ સાથે ઇન્ટરવ્યૂ કરવું જરૂરી છે.

3)examination (તપાસ):

આમા માપના એકમો (મેઝરમેન્ટ), શારીરિક તપાસ, તકનીકો (ટેકનીક), પ્રયોગશાળા પરિણામો (લેબોરેટરી ઇન્વેસ્ટીગેશન) ના અર્થઘટનનો, ઉપયોગ કરીને આરોગ્ય સમસ્યાઓ (હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ) શોધવા, માટે પદ્ધતિસરના ડેટા સંગ્રહ કરવામાં આવે છે.

દા.ત. cephalocodel:=માથાથી પગ નું મૂલ્યાંકન,

body system approach (શારીરિક સિસ્ટમ અભિગમ):= શરીરની બધી સિસ્ટમની તપાસ કરવી.

review of system approach:= આમાં માત્ર ચોક્કસ affected area એક્ઝામિનેશન કરવાનો હોય છે.

2)organisation:

આમા નર્સ એ ક્લાઈન્ટ પાસેથી એકત્ર કરેલી માહિતીને ચોક્કસ ક્રમમા ગોઠવે છે.

3)validating data:

In simple word:=validating means cross checking the collected information
(વેલીડેટિંગ નો મતલબ એકત્ર કરેલી માહિતી ને ક્રોસ ચેકિંગ કરવું).
આમા એ ખાતરી કરવી કે કરેલી કલેક્ટેડ માહિતી એ fact અને true છે કે નહીં ડેટાનું ક્રોસ ચેકિંગ એ નીચે પ્રમાણે ગમે તે રીતે કરી શકાય છે.
ક્લાઈન્ટ ના ડેટા રી ચેક કરીને ઉદાહરણ તરીકે પલ્સ ,બ્લડપ્રેશર વગેરેને રિચેક કરવું.
સબ્જેકટીવ ડેટાને ઓબ્જેકટીવ ડેટા સાથે કન્ફોર્મ કરવું.
કલેક્ટેડ માહિતી ને એક્સપર્ટ લોકો દ્વારા રી ચેક કરવા માટે કહેવું ઉદાહરણ તરીકે ચેક કરેલા બ્લડ પ્રેશરને રિચેક કરવા માટે કહેવું.
કલેક્ટ કરેલી માહિતીને રી ચેક કરવું.
ક્લાઈન્ટ નું સ્ટેટમેન્ટ વેરીફીકેશન કરવું.
ક્લાઈન્ટ ના ફેમિલી મેમ્બર્સ અને તેમના ફ્રેન્ડ સાથે વેરીફીકેશન કરવું.
ખોટી માહિતીનું પણ વેરિફિકેશન કરવું.
અમુક પ્રકારની રેફરન્સ બુકનું પણ સહારો લેવો જેમાં ટેક્સ બુક, જર્નલ, રિસર્ચ સ્ટડી નો પણ મદદ લેવું.

4)Recording data:

ક્લાઈન્ટ પાસેથી મેળવેલી માહિતી નુ રેકોર્ડ્સ અને રિપોર્ટ્સ કરવો એ ખૂબ જ મહત્વનુ છે.
રેકોર્ડ એ એક્યુરેટ, કમ્પ્લીટ, અને સિમ્પલ લેંગ્વેજ માં, ઓર્ગેનાઈઝડ મેથડ માં હોવો જોઈએ.
બધી જ માહિતીનું પ્રોપર રેકોર્ડ રિપોર્ટ કરવો ખૂબ જ જરૂરી છે આ કરવાથી કોઈપણ માહિતી એ ommite (એટલે કે ભુલાય) જતી નથી.

Nursing diagnosis( નર્સિંગ ડાઇગ્નોસીસ):

નર્સિંગ નિદાન એ નર્સિંગ પ્રોસેસ નુ બીજુ પગલુ છે.પછી નર્સિંગ મૂલ્યાંકન થાય છે.
આ તબક્કામાં એકઠી કરેલી ડેટાનું વિશ્લેષણ (Analysis) કરી નર્સિંગ ડાઇગ્નોસીસ ના સમસ્યાના આધારે બનાવવામાં આવે છે.
North American Nursing diagnosis association ( Nanda) પદ્ધતિ મુજબ નર્સિંગ ડાઇગ્નોસીસ બનાવવામાં આવે છે.
નર્સિંગ ડાયગ્નોસીસ એ ક્લાઈન્ટની સંભવિત અને વાસ્તવિક માહિતી ને એકત્ર કરી બનાવવામાં આવે છે.
નર્સિંગ ડાયગ્નોસીસ એ
PES
P:=PROBLEM,

E:=ETIOLOGY,

S:= SIGN AND SYMPTOMS /DEFINING CARECTERISTIC.

PORPOSE OF NURSING DIAGNOSIS(પર્પઝ ઓફ નર્સિંગ ડાઇગ્નોસીસ)::

કલેક્ટેડ માહિતીનું એનાલાઇઝ કરવા માટે.
ક્લાઈન્ટ નું નોર્મલ ફંકશનલ સ્ટેટસ assess કરવા માટે.
લાઈટની સ્ટ્રેન્થ અને તેની weakness ઓળખવા માટે.
પેશન્ટ માટે ડાયગ્નોસીસ બનાવવા માટે.

characteristic of nursing diagnosis.

1) નર્સિંગ ડાયગનોસીસ એ ક્લિયર અને કોન્સાઇઝ હોવું જોઈએ.

2) ક્લાઈન્ટના એવીડન્સ પ્રમાણે નર્સિંગ ડાયનોસિસ બનાવતા હોવા જોઈએ.

3) આ પ્લાનિંગના બેઝિઝ ઉપર હોવું જોઈએ.

4) નર્સિંગ કેર એ પ્રોપર પ્રોવાઇડ કરતા હોવા જોઈએ.

Type of nursing diagnosis (ટાઇપ્સ ઓફ નર્સિંગ ડાઇગ્નોસીસ):

1) Actual diagnosis, (એકચ્યુલ ડાઇગ્નોસીસ),

2)High risk diagnosis (હાઈ રિસ્ક ડાયાગોસીસ) ,

3)wellness diagnosis (વેલનેસ ડાયગ્નોસીસ),

4)syndrome diagnosis (સિન્ડ્રોમ ડાયગ્નોસીસ).

1) Actual diagnosis(એકચ્યુલ ડાઇગ્નોસીસ):

આ ડાયગ્નોસીસ એ નર્સ જ્યારે ક્લાઇન્ટને assess કરતી હોય ત્યારે બનાવવામાં આવે છે. આ ડાઈગ્નોસીસ એ કલાઈન્ટ ની એક્ચ્યુલ નીડ પર આધારિત હોય છે.

imbalance nutrition less than body requirement related to Decreased appetite.
Disturbed sleep pattern related to cough ,fever and pain.
ineffective Airways clearance related to viscous secretion.
Acute pain related to cough Secondary to Pneumonia.
activity intolerance related to general weakness.

2)High risk diagnosis (હાઈ રિસ્ક ડાયાગોસીસ):

આ પ્રોબ્લેમ એ સંભવિત (Possible) સમસ્યાને વર્ણન કરે છે. તેનો અર્થ એ છે કે ક્લાઈન્ટ જો સમાન સ્થિતિમાં રહેતો અન્ય સમસ્યાઓ કરતા સમસ્યા વિકસાવવાની સંભાવના છે તે એક ક્લિનિકલ ચુકાદો છે કે સમસ્યા અસ્તિત્વમાં નથી તેની કોઈ ચિન્હો અને લક્ષણો પણ હાજર નથી.

જોખમી પરિબળો સૂચવે છે કે જે સમસ્યા ફક્ત ત્યારે જ વિકસિત થવાની સંભાવના છે જ્યાં સુધી તમે દરમિયાનગીરી ન કરો અથવા તેના વિશે કંઈક ન કરો .

ઉદાહરણ તરીકે એક મેદસ્વી ક્લાસ હિપ રિપ્લેસમેન્ટ સર્જરીમાં તે પસાર થાય છે તેથી દર્દીએ કંટીન્યુઅસ પથારી પર હોવાથી નસૅ એ નીચે પ્રમાણે રિસ્ક નર્સિંગ ડાયગ્નોસીસ બનાવી શકે છે.

risk for Impaired skin integrity related to surgery.
high risk for infection related to hospitalizations.

3)wellness diagnosis (વેલનેસ ડાયગ્નોસીસ):

આમાં કોઈ પણ ચોક્કસ વેલનેસ વિશે ડાયગ્નોસીસ બનાવવામાં આવે છે.

4)syndrome diagnosis (સિન્ડ્રોમ ડાયગ્નોસીસ):

આમાં લક્ષણોના સિન્ડ્રોમ વિશે નર્સિંગ ડાયગ્નોસીસ બનાવવામાં આવે છે.

Ex:= rape, Trauma, Syndrome.

statement of nursing diagnosis (નર્સિંગ ડાયગ્નોસીસ ના સ્ટેટમેન્ટ):

નર્સિંગ ડાયગ્નોસીસ ના સ્ટેટમેન્ટમાં ત્રણ ભાગ પડે છે.

1)problem,

2)Etiology,

3)definite characteristic .

1)problem:

પ્રોબ્લેમ માં ક્લાઈન્ટની પ્રોબ્લેમ્સ ને જણાવવાની હોય છે અને તેમાં આધારે નર્સિંગ ડાયગ્નોસીસ બનાવવાના હોય છે.

Ex: knowledge deficit, Acute, Chronic, Ineffective, Altered, Decrease.

2)Etiology:

નર્સિંગ ડાઇગ્નોસીસ નુ ઇટીયોલોજી ઘટક health problems ના એક અથવા વધુ કારણોને ઓળખે છે.

નર્સિંગ intervention મા administration મા દિશા આપે છે.

તે નર્સને વ્યક્તિગત દર્દીની સંભાળ આપવામાં મદદ કરે છે કારણ કે બે દર્દીઓને સમાન સમસ્યા હોઈ શકે છે .પરંતુ તેની ઇટિયોલોજી અલગ અલગ હોઈ શકે છે.

3) Definite characteristic:

આમા કોઈપણ પ્રોબ્લેમનું સાઇન અને સિમટમ્સ નુ ઇનવોલમેન્ટ થાય છે. આમા સબ્જેક્ટીવ અને ઓબ્જેક્ટીવ ડેટા નો સમાવેશ થાય છે.

Ex:=fluid volume deficit related to decrease oral intake manifested by dry skin and mucus membrane.

2)risk for Impaired skin integrity related to immobility manifested by Redness on skin.

planning (પ્લાનીંગ):

પ્લાનીંગ એ નર્સિંગ પ્રક્રિયાનું મહત્વનું ત્રીજું પગલું છે.
તે એક મહત્વપૂર્ણ પ્રવૃત્તિ છે કે જેમાં નર્સના વિચારોનો સમાવેશ થાય છે કે શું કરવાનું છે, ક્યારે કરવાનું છે ,ક્યાં કરવું છે, કોણ કરશે તે નક્કી છે.
પ્લાનીંગ મા ક્લાઈન્ટ સાથે પરિવાર સાથે અને આરોગ્ય સંભાર તેમના સભ્યો સાથેની ક્રિયા પ્રતિક્રિયાનું સમાવેશ થાય છે.
પ્લાનિંગમાં પેશન્ટની નીડ પ્રમાણે નર્સિંગ કેર એ નર્સ દ્વારા પ્લાનિંગ કરવામાં આવે છે અને તેને પેશન્ટની નીડ પ્રમાણે પેશન્ટને તે care પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.
પ્લાનીંગ એ નર્સિંગ પ્રક્રિયાનું એક ઇરાદાપૂર્વકનો વ્યવસ્થિત તબક્કો છે જેમાં નિર્ણય લેવા અને સમસ્યાનું નિરાકરણ સામેલ હોય છે.
પ્લાનિંગ એ નર્સિંગ નું બિહેવિયર છે કે જેમાં ક્લાઈન્ટને સેન્ટરમાં રાખી અને તેની નીડ પ્રમાણે ઇન્ટરવેશન પ્લાન કરવામાં આવે છે કોઈ ચોક્કસ ગોલને achieve કરવા માટે.
પ્લાનિંગ એ સિરીઝ ઓફ ઇવેન્ટ છે કે જેમાં કોઈ પણ ચોક્કસ ગોલને મેળવવા માટે કરવામાં આવે છે અને તે નર્સ દ્વારા કરવામાં આવે છે.

purposes of planning(પર્પઝ ઓફ પ્લાનીંગ):

ક્લાઈન્ટની એક્ટિવિટીમાં ચોક્કસ ડાયરેક્શન આપવા માટે.
કલાઇંટ ના care ની કંટીન્યુટી જાળવવા માટે.
ક્લાઈન્ટ ને તેની જરૂરિયાત પ્રમાણે નર્સિંગ કેર પ્રોવાઇડ કરવા માટે .

Types of planning (ટાઇપ્સ ઓફ પ્લાનીંગ):

1) Initial planning (ઈનીશીયલ પ્લાનિંગ)

2) ongoing planning (ઓનગોઇંગ પ્લાનિંગ)

3) Discharge planning (ડિસ્ચાર્જ પ્લાનિંગ)

1) Initial planning (ઈનીશીયલ પ્લાનિંગ):

આ પ્લાનિંગ એ ઇમિડિએટલી patient admission કર્યા પછી કરવામાં આવે છે.
આ planning એકદમ ઝડપથી અને શોર્ટ durationમા કરવાનું હોય છે કેમકે આમાં હોસ્પિટલ stay ઓછો હોય છે.

2) ongoing planning (ઓનગોઇંગ પ્લાનિંગ):

ઓનગોઈંગ પ્લાનિંગ એ બધી જ નર્સ દ્વારા કરવામાં આવે છે અને ક્લાઇન્ટની care પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.
આ પ્લાનિંગ એ દરરોજ કરવાનું હોય છે અને ongoing assessment બાદ પ્લાનિંગ કરવાનું હોય છે.

3) Discharge planning (ડિસ્ચાર્જ પ્લાનિંગ):

આ પ્લાનિંગ એ પેશન્ટ હોસ્પિટલમાંથી ડીસચાર્જ થાય ત્યારે તેને ઘરે કયા પ્રકારની કેર ની જરૂરિયાત છે તેના વિશે પ્લાનિંગ કરવામાં આવે છે.
અને ક્લાઈન્ટને કેવા પ્રકારનું એન્વાયરમેન્ટ ઘરે પ્રોવાઇડ કરવાનું હોય છે તથા ઘરે કોઈ સ્પેશિયલ કેર આપવી તેના માટે પ્લાનિંગ કરવામાં આવે છે.

Phases of planning:

પ્લાનિંગ એ એવી પદ્ધતિ છે કે નર્સ એ પેશન્ટ માટે કેવા પ્રકારની care પ્રોવાઈડ કરવી તેના માટે પ્લાનિંગ કરે છે.

1)setting priority (પ્રાથમિકતાઓ નક્કી કરવી).

2)determine goal and expected outcome. ( લક્ષ્ય અને અપેક્ષિત પરિણામો નક્કી કરવા).

3)selecting the nusing strategies. (નર્સિંગ વ્યુહ રચનાઓ પસંદ કરવી).

4) developing nusing care plan. (નર્સિંગ કેર પ્લાન બનાવવો).

1)setting priority:

પ્રાથમિકતાઓ નક્કી કરવી એ નિર્ણય લેવાની પ્રક્રિયા છે કે જેમાં દર્દીની સમસ્યાઓ નો નર્સ પૂછપરછ કરે છે અને તેને ક્રમમાં નક્કી કરે છે. સૌથી પહેલા કઈ નર્સિંગ કેર પ્રોવાઇડ કરવાની જરૂરિયાત છે તેને પ્રાયોરિટી આપે છે.

A)High priority:

હાઈ પ્રાયોરિટીમાં એવી સમસ્યાઓનું સમાવેશ થાય છે કે જેમાં પેશન્ટની પ્રોબ્લેમ જો સોલ્વ ન કરવામાં આવે તો એ ખૂબ જ મોટી નુકસાની કરે છે અને પેશન્ટને ગંભીર નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.

Ex:=ineffective Airways clearance after surgery related to abdominal Incision.

આમાં પેશન્ટના એરવે ને ક્લિયર કરવુ ખૂબ જ જરૂરી છે.

પેશન્ટની breathing pattern ને ઇમ્પ્રૂવ કરવા માટે તેથી Airway ક્લીયરન્સ એ નર્સિંગ કેર પ્લાન બનાવવામાં હાઈ પ્રાયોરિટી હોય છે.

B)intermediate priority:

આ પ્રાયોરિટીમા નર્સિંગ કેર પ્રોવાઇડ કરવામાં થોડું મોડુ થઈ જાય તો પણ ચાલે આ કોઈ પણ પ્રકારની ઇમર્જન્સી દર્શાવતુ નથી પરંતુ બને તેટલા વેહલા આમા કેર આપવામાં આવે છે.

Ex:=pain related to Surgical process.

આમાં ક્લાઈન્ટના દુખાવાની દૂર કરવામાં થોડી વાર લાગે તો પણ ચાલે આમાં તાત્કાલિક ઇન્ટરવેશનની જરૂર પડતી નથી.

C)low interventions:

લો પ્રાયોરિટીમા એવા નર્સિંગ કેરની સમાવેશ થાય છે કે જેમાં પેશન્ટને બહુ નુકસાન થતું નથી તેને વાર લાગે તો પણ ચાલે આમાં કોઈ પણ પ્રકારની ઈમરજન્સી હોતી નથી.

Example:=definitely knowledge related to smocking cessation program.

2)determine goal and expected outcome: (લક્ષ્યો અથવા અપેક્ષિત પરિણામ નક્કી કરવા)

આગળનુ પગલું એ લક્ષ્યો અથવા અપેક્ષિત પરિણામ (expected out come) નક્કી કરવાનું છે.

નર્સ એ દરેક નર્સિંગ ડાયગ્નોસીસ માટે તેના ગોલ અને એક્સપેકટેડ out come નક્કી કરે છે.

ગોલ એ નર્સિંગ ઇન્ટરવેશન દરમિયાન નક્કી કરેલો હોય છે કે જે અનુસાર ક્લાઈન્ટને કેર પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

Purpose of goal :

ક્લાઈન્ટ ની પ્રોગ્રેસ ને evaluate કરવા માટે.

નર્સિંગ ઇન્ટરવેશન એ કેટલું અસરકારક છે તે જોવા માટે.

Type of goals:

A)short term goal.

B)long term goal.

A)short term goal: આ શોર્ટ time ગોલ એ થોડાક સમયમાં જ task achieve કરવાનું હોય છે.લગભગ એક વિક ( week)ની અંદર જ achieve કરવાનું હોય છે કે જેમાં તાત્કાલિક નર્સિંગ કેર આપવાની જરૂરિયાત હોય છે.

2) long term goal: આ લાંબા ગાળાનો goal એ લાંબા ગાળા task achieve કરવાનું હોય છે. જે સામાન્ય રીતે અઠવાડિયા અને મહિનાઓ સુધીમાં મેળવવાનો હોય છે અને પેશન્ટ ના ડિસ્ચાર્જ પછી પણ આ ગોલ મેળવી શકાય છે.

Expected outcome:

આમાં પેશન્ટનું બિહેવીયર કે જે આપણે નર્સિંગ કેર દ્વારા અચિવ કરવાનું હોય છે તે એક્સપેક્ટેડ આઉટ કમ હોય છે.

3) selecting a nursing interventions: (નર્સિંગ ઇન્ટરવેન્શન પસંદ કરવા)

નર્સિંગ ઇન્ટર વેન્શન એ client ને પરિણામો મેળવવા માટે રચાયેલ હોય છે અને તેમના ચોક્કસ અભિગમ હોય છે.

નર્સિંગ ઇન્ટર વેન્શન ના કમ્પોનન્ટસ :

દરેક પરિણામને પરિપૂર્ણ કરવા માટે નર્સિંગ ઇન્ટરવેશનનું સમૂહ હોવો જોઈએ.

અસરકારક નર્સિંગ ઇન્ટરનેશન બને તે માટે નર્સિંગ ઇન્ટરવેન્શન સ્પષ્ટ અને સંક્ષિપ્તમાં હોવું જોઈએ.

નર્સિંગ ઇન્ટરવેશન એ ક્લાઈન્ટ ફેમિલી મેમ્બર્સ કન્સલ્ટન્ટ વગેરેની સલાહ દ્વારા બનાવવું જોઈએ.

નર્સિંગ ઇન્ટરવેશન એ ક્યાં કેટલા સમયે અને ક્યારે પૂર્ણ થશે તે ચોક્કસપણે લખેલું હોવું જોઈએ.

4) development of nursing care plan:

નર્સિંગ કેર પ્લાન લખવું એ આયોજન નુ પ્રારંભિક પગલું છે.

દર્દીનું મૂલ્યાંકન અને નિદાન કર્યા પછી નર્સ દરેક નર્સિંગ ડાયગ્નોસીસ ને પ્રાથમિકતા આપે છે.અને નર્સિંગ કેર પ્લાન નું ફોર્મેશન કરે છે.

How to write a nursing care plan.

column:1

Includes the nusing assessment according to the priority.

column 2:=

Nursing diagnosis,

Expected outcome,

column 3:=

includes nursing planning,

column:=4

Nursing interventions,

column:=5

contain evaluation.

Implementation(ઇમ્પલિમેન્ટેશન):

સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો ઇમ્પલિમેન્ટેશન એ પ્લાનિંગ ને અમલમાં મુકવાની પ્રક્રિયા છે.
આ નર્સિંગ પ્રક્રિયાનું ચોથું પગલું છે.
નર્સિંગ પ્લાનિંગ કરેલું care પ્લાન એ ક્લાઈન્ટની ઇમ્પલિમેન્ટેશન કરવાનું હોય છે.

Purpose of implementation(પર્પઝ ઓફ ઇમ્પલિમેન્ટેશન):

ટેકનિકલ નર્સિંગ કેર પૂરી પાડવા માટે.
ડીસીઝ ને નિવારવા માટે નર્સિંગ કેર પૂરી પાડવા માટે.
ક્લાઈન્ટ નું આરોગ્યનું શ્રેષ્ઠ લેવલ અપાવવા માટે.
ક્લાઈન્ટને પ્રોપર નર્સિંગ કેર પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

Evaluation (ઇવાલ્યુએશન):

ઇવાલ્યુએશન એ નર્સિંગ પ્રક્રિયાનું પાંચમું પગલું છે.
આમાં નર્સિંગ ઇન્ટરવેશન કે જે ક્લાઈન્ટને ઈમ્પ્લીમેન્ટ કરેલી હોય તેનુ ગોલ કે જે આપણે સેટ કરેલો હોય તે achieve કરેલો છે કે નહીં તે માટેનું ઇવાલ્યુએશન કરવામાં આવે છે.
ઈવાલ્યુએશન તબક્કામાં નર્સ નક્કી કરે છે કે નર્સિંગ કેર કે જે પેશન્ટને આપેલી છે તેનો ધ્યેય પ્રાપ્ત કરેલો છે કે નહીં.
સરળ ભાષામાં કહીએ તો આપણે જે નર્સિંગ દ્વારા નર્સિંગ કેર ક્લાઈન્ટને આપેલી હોય તે પ્રોપર ક્લાઈન્ટની હેલ્થમાં ઇમ્પ્રુવમેન્ટ થયું કે નહીં તે જોવા માટે કરવામાં આવે છે.

Purposes of evaluation (પર્પઝ ઓફ ઈવાલ્યુએશન):

જે nurse દ્વારા નર્સિંગ કેર પ્રોવાઇડ કરવામાં આવેલી છે પ્રોપર ઈમ્પલિમેન્ટેશન થયું છે કે નહીં તે જોવા માટે.
ક્લાઈન્ટ નું નર્સિંગ દ્વારા અપાયેલી care વિશેનો બિહેવિયર જોવા માટે.
nurse દ્વારા ગોલ સેટ કરેલો હતો તે એચીવ થયો છે કે નહીં તે જોવા માટે.
ક્લાઈન્ટ અને ફેમિલી મેમ્બર નર્સ દ્વારા અપાયેલી કેરમાં ઇન્વોલ્વમેન્ટ થયા છે કે નહીં તે જોવા માટે.
પેશન્ટ nurse ને કેટલો સાથ સહકાર આપે છે તે જોવા માટે.
નર્સિંગ ઇન્ટરવેશન કરેલું છે તેમાં કંઈ ભૂલ છે કે નહીં તે જોવા માટે.
આપેલી નર્સિંગ કેર એ કેટલી ક્વોલિટી વાળી છે તે જોવા માટે.

આમ, નર્સિંગ કેર પ્લાનમાં