PAPER SOLUTION NO.14 (23/03/2021)

Q-1

a. Define Otitis media and enlist types of Otitis media. ઓટાઇટીસ મીડીયાની વ્યાખ્યા લખો અને તેના પ્રકારોની યાદી બનાવો.05

ઓટાયટીસ મીડિયાએ ત્રણ વર્ડનો બનેલો છે. ઓટી એટલે ઇયર, આઇટીસ એટલે ઇન્ફ્લામેશન અને મિડિયા મિન્સ મીડલ ઇયર. મિડલ ઇયરના ઇન્ફેક્શન તથા ઇન્ફ્લામેશન ને ‘ઓટાયટીસ મીડિયા’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

• “Otitis” means: inflammation of the Ear (ઇન્ફ્લામેશન ઓફ ધ ઇયર).
• “Media”Means : middle (મીડલ).

મિડલ ઈયર ના ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફ્લામેશન ને ઓટાયટીસ મીડિયા (otitis media) કહેવામાં આવે છે.

આ ઇન્ફ્લામેશન એ sore throat , (cold) કોલ્ડ અથવા અધર અપર રેસ્પિરેટિવ ટ્રેક ઇન્ફેક્શન ( upper respiratory track infection)હોય ત્યાંથી મિડલ ઇયર માં સ્પ્રેડ થાય છે અને તે વાયરસ અથવા બેક્ટેરિયાના કારણે હોઈ શકે છે અને એક્યુટ અને ક્રોનિક ( Acute and Cronic)પણ હોઈ શકે છે.તેમાં ફ્લ્યુઈડનું એક્યુમિનેશન એ મિડલ ઇયરમાં થાય છે અને તેના કારણે થાય buldging થાય છે અને તે દુખાવો કરે છે.

type (ટાઈપ્સ):

1)Acute otitis media (એકયુટ ઓટાઇટીસ મીડિયા) :

એકયુટ ઓટાઇટીસ મીડિયાને Acute supurrative otitis media અથવા purulent otitis media પણ કહેવામાં આવે છે.એક્યુટ ઓટાઇટીસ મીડિયામાં એક્યુટ ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફ્લામેશન થાય છે.તેની તાત્કાલિક શરૂઆત અને થોડા સમય માટે હોય છે.આમાં એક્યુટ ઇન્ફેક્શન મિડલ ઈયર નું થાય છે અને તે છ અઠવાડિયા ( 6 week ) ની અંદર સુધીમાં હોય છે.

2)Cronic otitis media (ક્રોનિક ઓટાયટીસ મીડીયા) :

Cronic otitis media ને ક્રોનિક સપ્યુરેટિવ ઓટાટીસ મીડિયા (Cronic supurrative otitis media) પણ કહેવામાં આવે છે.ક્રોનિક સપ્યુરેટીવ ઓટાઇટીસ મીડિયામાં મિડલ ઈયર નું ઇન્ફેક્શન લાંબા સમય સુધીનું હોય છે અને તેમાં ઈયરની ટીશ્યુ ડેમેજ થાય છે અને cronic ઓટાઇટિસ મીડિયા એ એક્યુટ ઓઇટિસ મીડિયાના વારંવાર એપિસોડ આવવાના કારણે થાય છે.

ક્રોનિક ઓટાયટીસ મીડીયા એ મિડલ ઇયર માં ફ્લુઇડ નું એક્યુમ્યુલેશન થવાના કારણે થાય છે.અને મિડલ ઇયરના ઇન્ફેક્શનમાં માસ્ટરોઈડ બોનનું પણ ઈનવોલર્મેન્ટ હોય છે.

b. Describe clinical manifestations of Otitis media ઓટાઇટીસ મીડીયાના કલીનીકલ મેનીફેસ્ટેશન્સ વર્ણવો.05

Clinical Manifestations (લક્ષણો):

• Ear Pain (Otalgia) – કાનમાં તીવ્ર દુખાવું.
• Fever – તાવ (ખાસ કરીને બાળકોમાં).
• Hearing Loss – થોડીક સાંભળવામાં તકલીફ.
• Irritability in Children – બાળકોમાં ચીડિયાપણું.
• Ear Discharge (if perforation occurs) – કાનમાંથી પ્રવાહ થવો.
• Fullness or Pressure in Ear – કાનમાં ભરાવ અથવા દબાવની લાગણી.
• Tugging or Pulling at Ear – બાળક વારંવાર કાન ખેંચે છે.
• Vertigo or Imbalance (in severe cases) – ચક્કર કે સંતુલનનો અભાવ.

Mnemonic to Remember Symptoms: “HEAR FIST UP”

H – Hearing loss (હિયરીન્ગ લોસ)
E – Ear discharge (ઇયર ડિસ્ચાર્જ)
A – Appetite loss ( એપેટાઇટ લોસ )
R – Red tympanic membrane ( રેડ ટીમ્પેનીક મેમ્બ્રેન )
F – Fever ( ફીવર )
I – Irritability (ઇરીટેબીલીટી)
S – Sleep disturbance (સ્લીપ ડિસ્ટર્બન્સ)
T – Tugging at ear (ટગીન્ગ એટ ઇયર)
U – Unsteady balance (અનસ્ટેડી બેલેન્સ)
P – Pain in ear (પેઇન ઇન ઇયર)

C.Prepare nursing care plan for patient with Otitis media. ઓટાઇટીસ મીડીયાના દર્દીનો નર્સીન્ગ કેર પ્લાન બનાવો. 10

Diagnosis 1: Acute Pain

Diagnosis (ડાયગ્નોસીસ):

Acute Pain related to inflammation and pressure in the middle ear due to Otitis Media as evidenced by verbal report of ear pain, restlessness, and pain score ≥ 5.

Assessment (અસેસમેન્ટ):

• પેશન્ટ પેઇનની ફરિયાદ કરે છે
• પેઇન સ્કોર ≥ 5
• રેસ્ટલેસ અને ચિંતા
• ઇયર માં પ્રેશર અનુભવાય છે

Goal (ગોલ):

• પેશન્ટનું પેઇન 48 કલાકમાં ઘટીને પેઇન સ્કોર 3 કે ઓછા લેવલે આવે.

Planning (પ્લાનિંગ):

• દર 4 કલાકે પેઇન સ્કોર assess કરવો.
• કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન આપવી.
• પેઇન મેનેજમેન્ટ વિશે એજ્યુકેશન આપવું

Implementation (ઇમ્પ્લીમેન્ટેશન):

• ઓર્ડર મુજબ પેઇન રિલીવરની મેડીકેશન આપવી.
• ગરમ કંપ્રેસ કાન પર મુકવો.
• અવાજ ઓછો પાડવો અને શાંતિપૂર્ણ વાતાવરણ આપવું.
• પેઇન સ્કોર દર 4 કલાકે નોંધવો.

Evaluation (ઇવાલ્યુએશન):

• પેઇન સ્કોર 3 કે ઓછા લેવલે પહોંચ્યો.
• પેશન્ટ આરામ અનુભવે છે
• રેસ્ટલેસનેસમાં ઘટાડો થયો છે

Diagnosis 2: Risk for Infection

Diagnosis (ડાયગ્નોસીસ):

Risk for Infection related to fluid accumulation in the middle ear providing medium for bacterial growth.

Assessment (અસેસમેન્ટ):

• ફીવર
• ઇયર માથી ડિસ્ચાર્જ
• અંદર ફ્લૂઈડ જેવું અનુભવાય
• CBC અથવા Otoscopic અસેસમેન્ટ જે ઇન્ફેક્શન દર્શાવે છે.

Goal (ગોલ):

• પેશન્ટ ઇન્ફેક્શનના લક્ષણ વિના 72 કલાક સુધી રહેશે.

Planning (પ્લાનિંગ):

• ઇનફેક્શન ના લક્ષણો માટે દર 8 કલાકે ઓબ્ઝર્વેશન
• સ્ટરાઇલ ટેક્નિક અપનાવવી
• જંતુનાશક દવાઓ નિયમિત આપવી

Implementation (ઇમ્પ્લીમેન્ટેશન):

• ડોક્ટરનાં ઓર્ડર મુજબ એન્ટિબાયોટિક આપવી.
• કાન સાફ કરવા સ્ટરાઇલ ગોઝ પેડ ઉપયોગ કરવો.
• હાથ ધોવાનો સૂચન આપવો.
• વાયરલ અને બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન વચ્ચેનો ભેદ સમજાવવો

Evaluation (ઇવાલ્યુએશન):

• તાવ, પ્રવાહ અને લાલાશમાં ઘટાડો
• નવી ચેપની જાણવટ ન થાય
• પેશન્ટ સફાઈ અંગેની સુચનાઓ અનુસરે છે

Diagnosis 3: Impaired Hearing

Diagnosis (ડાયગ્નોસીસ):

Impaired Hearing related to fluid retention and pressure in the middle ear as evidenced by reduced response to auditory stimuli and complaints of muffled hearing.

Assessment (અસેસમેન્ટ):

• અવાજ પ્રતિ પ્રતિસાદ ઓછો
• પેશન્ટ મફલ્ડ અવાજની ફરિયાદ કરે છે
• ઓટોસ્કોપ દ્વારા કાનમાં ફ્લુઇડ વિઝીબલ થાય છે

Goal (ગોલ):

• 5 દિવસમાં સાંભળવામાં સુધારો નોંધાય.

Planning (પ્લાનિંગ):

• દર 12 કલાકે હીયરિન્ગ એબીલીટી ચકાસવી
• ENT physician ને refer કરવો
• ફેમેલીને હિયરીન્ગ માટે સપોર્ટિવ મેથડ શીખવવી

Implementation (ઇમ્પ્લીમેન્ટેશન):

• સાંભળવામાં સહાય માટે નજીકથી બોલવું
• auditory stimulus પર પ્રતિસાદ assess કરવો
• ENT નોધ આપી તપાસ કરાવવી
• ચિંતાને ઓછી કરવા મેન્ટલ સપોર્ટ આપવો

Evaluation (ઇવાલ્યુએશન):

• પેશન્ટ અવાજ ઓળખે છે
• સાંભળવામાં સુધારો
• ફરી ફરી પુછવાના બનાવો ઘટે છે

Diagnosis 4: Knowledge Deficit

Diagnosis (ડાયગ્નોસીસ):

Knowledge Deficit related to lack of understanding about Otitis Media and home care management as evidenced by frequent questions and improper medication use.

Assessment (અસેસમેન્ટ):

• પેશન્ટ અને ફેમેલી મેડીકેશન લેતા હોય
• Otitis Media વિષે શંકાઓ પુછે છે
• હોમ કેર ગાઈડલાઈન્સ સામે અજ્ઞાનતા

Goal (ગોલ):

પેશન્ટ અને ફેમેલી Otitis Media વિશે પૂરતું નોલેજ મેળવે અને દવાઓ યોગ્ય રીતે લેવાનું શરૂ કરે.

Planning (પ્લાનિંગ):

• શિક્ષણ માટે બુકલેટ કે વિઝ્યુઅલ એડ્સ તૈયાર કરવી
• દવાઓ વિશે ડેમો આપવો
• follow-up વિશે માહિતગાર કરવો

Implementation (ઇમ્પ્લીમેન્ટેશન):

• દવાઓ ક્યારે, કેટલા સમય માટે લેવી તે સમજાવવી
• કાનની સાચી સાફસફાઈ શીખવવી
• ફોલોઅપ વિઝિટ માટે રીમાઈન્ડ આપવો
• શિક્ષણ બાદ return demonstration કરાવવી

Evaluation (ઇવાલ્યુએશન):

• પેશન્ટ દવાઓ નિયમિત લે છે
• દૈનિક કાળજી બાબત પ્રશ્નો નથી પૂછતો
• સાચી રીતથી કાનની સફાઈ કરે છે.

OR

a. Define Myocardial Infarction (MI) & Enlist causes of Myocardial Infarction.માયોકાર્ડીયલ ઇન્ફ્રાક્સશન ની વ્યાખ્યા આપો અને તે થવાના કારણોની યાદી બનાવો. 05

ડેફીનેશન (Definition):

આ એક પ્રકારની મેડિકલ ઈમરજન્સી છે. જેમા હાર્ટને બ્લડ સપ્લાય કરતી કોરોનરી આટ્રીમા બ્લોકેજ આવવાના કારણે હાર્ટના માયોકાર્ડીયમ ના મસલ્સને બ્લડ સપ્લાય ન મળવાના કારણે તેનુ પરમેનેન્ટ ડેમેજ થાય તે કન્ડિશનને માયોકાર્ડિયલ ઇન્ફ્રાકશન્સન કહેવામા આવે છે.આમા આર્ટરી મા બ્લોકેજ આવવાનુ કારણ એ થ્રોમ્બસ ફોર્મેશન તથા એથેરોસક્લેરોસિસ ની કન્ડિશન હોય છે. જેથી માયોકાર્ડિયમ ને ઓક્સિજનેટેડ બ્લડ સપ્લાય મળતી નથી અને તેના મસલ્સ ટિસ્યૂ નેક્રોસ થાય છે.

માયોકાર્ડીયલ ઇન્ફાર્કશનના કારણો (Causes of Myocardial Infarction):

1.કોરોનરી આર્ટરી ડિઝીઝ (Coronary Artery Disease – CAD):

• એથેરોસ્ક્લેરોસિસ (Atherosclerosis): બ્લડ વેસલ્સમાં પ્લેક (Fatty Deposits) થવાથી બ્લોકેજ થવી.
• આ MIનું સૌથી સામાન્ય કારણ છે.

2.થ્રોમ્બોસિસ (Thrombosis):

• બ્લડ ક્લોટ (Blood Clot) બનીને કોરોનરી બ્લડ વેસલ્સ બ્લોક થઈ જવી.

3.કોરોનરી આર્ટરી સ્પાઝમ (Coronary Artery Spasm):

• બ્લડ વેસલ્સમાં અચાનક કડક સંકોચન થવાથી બ્લડ ફ્લો ઘટી જવો (જેમ કે કોકેઇન જેવા નશીલા પદાર્થો લીધા બાદ).

4.હાઈ બ્લડ પ્રેશર (Hypertension):

• લાંબા સમય સુધી ઊંચું બ્લડ પ્રેશર હાર્ટની બ્લડ વેસલ્સને નુકસાન પહોંચાડે છે.

5.હાઈ કોલેસ્ટેરોલ લેવલ (Hyperlipidemia):

• બ્લડમાં વધારાનું કોલેસ્ટેરોલ (Cholesterol) અને ટ્રાઇગ્લિસરાઇડ્સ (Triglycerides) હોવાથી બ્લડ વેસલ્સમાં પ્લેક વધે છે.

6.સ્મોકિંગ (Smoking):

• નિકોટિન (Nicotine) અને અન્ય રસાયણોથી બ્લડ વેસલ્સને નુકસાન થવું અને બ્લડ ક્લોટિંગની શક્યતા વધવી.

7.ડાયાબિટીસ મેલિટસ (Diabetes Mellitus):

• બ્લડ શુગર વધવાથી કોરોનરી બ્લડ વેસલ્સમાં પ્લેક વધે છે અને હાર્ટ એટેકનો જોખમ વધી જાય છે.

8.ઓબેસિટી (Obesity) અને સેડેન્ટરી લાઇફસ્ટાઇલ (Sedentary Lifestyle):

• વધારાનું વજન, કસરતનો અભાવ અને અયોગ્ય જીવનશૈલી હાર્ટ એટેકનું જોખમ વધારશે.

9.સ્ટ્રેસ (Stress):

• સતત માનસિક તણાવથી બ્લડ પ્રેશર વધે છે અને હાર્ટની બ્લડ વેસલ્સ પર પ્રેશર આવે છે.

10.ફેમિલી હિસ્ટરી (Family History):

• હાર્ટ ડિસીઝનો પરિવારિક ઇતિહાસ (Genetic Predisposition).

b. Enlist clinical manifestations of Myocardial Infarction. માયોકાર્ડીયલ ઇનફ્રાક્શન ના કલીનીકલ મેનીફેસ્ટેશનનું લીસ્ટ બનાવો.05

• આ કન્ડિશનમા માયોકાર્ડિયમને પૂરતુ ઓક્સિજનેટેડ બ્લડ ન મળવાના કારણે ઇસ્ચેમિક પેઇન એ મુખ્યત્વે જોવા મળે છે.
• તેમા ચેસ્ટના વચ્ચેના ભાગે એટલેકે રીટ્રોસ્ટર્નલ ચેસ્ટ પેઇન અથવા તો ચેસ્ટ હેવીનેશ જોવા મળે છે.
• આ પેઇન એ ખૂબ જ હેવી હોય છે અને તે લેફ્ટ સાઈડના જો (jaw) અને આર્મ બાજુએ રેડિયેટ પણ થતુ હોય છે.

• આ કન્ડિશનમા નોસિયા તથા વોમીટીંગ પણ જોવા મળે છે.
• સીમ્પેથેટિક નર્વસ સિસ્ટમના સ્ટીમ્યુલેશન ના કારણે પ્રોફયુઝ સ્વેટિંગ એટલે કે ડાયાફોરેસીસ પણ જોવા મળે છે અને સ્કિન એ કોલ્ડ અને કલેમી જોવા મળે છે.

• કાર્ડીયાક આઉટપુટમા ઘટાડો થવાના લીધે હાઇપોટેન્શન અને ટેકીકાર્ડીયા પણ જોવા મળે છે.
• વ્યક્તિમા શોક ની પરિસ્થિતિ જોવા મળે છે અને બ્રિધિંગ ડિફીકલ્ટી કે શોર્ટનેસ ઓફ બ્રીધ પણ જોવા મળે છે.

• વ્યક્તિમા એન્ઝાઈટી, પાલ્પીટેશન અને હેડેક પણ જોવા મળે છે.
  આ કન્ડિશનમા કાર્ડીયાક એરિધમિયા પણ જોવા મળે છે.
• આ ખૂબ જ સિવીયર મેડિકલ ઇમરજન્સીની કન્ડિશન છે. સમયસર ટ્રીટમેન્ટ ન મળવાના કારણે વ્યક્તિનુ ડેથ પણ થઈ શકે છે.

c. Write down management of Myocardial Infarction. માયોકાર્ડીયલ ઇનફ્રાક્શન નું મેનેજમેન્ટ લખો.10

• આ એક ઇમર્જન્સી મેડિકલ કન્ડિશન છે. જેમા તાત્કાલિક મેનેજમેન્ટ કરવામા આવે છે.
• માયોકાર્ડિયમ ની ઓક્સિજન ડિમાન્ડ ઘટાડવા માટે વ્યક્તિને રેસ્ટ આપવો તેમજ ઓક્સિજન થેરાપી સ્ટાર્ટ કરવી.

• વ્યક્તિને ઈમોશનલ સપોર્ટ આપવો અને એન્ઝાઇટી રીડયુઝ કરવાના પ્રયત્નો કરવા.
• નાઇટ્રોગ્લિસેરાઇડ્સ મેડિસિન્સ આપવાથી દર્દીને પેઇન મા રાહત અનુભવાય છે.
• પેઈન મેનેજમેન્ટ માટે મોરફિન પણ આપવામા આવે છે.

• વ્યક્તિની જનરલ કન્ડિશન તેમજ તેનુ કાર્ડીયાક ફંક્શન નુ રેગ્યુલર મોનીટરિંગ કરવુ જોઈએ અને કોમ્પ્લિકેશન માટે ઓબ્ઝર્વ કરતા રહેવુ જોઈએ.
• પેશન્ટનુ હિમોડાયનેમિક સ્ટેટસ મોનીટર કરવુ તેમજ તેના યુરિન આઉટપુટને પણ મોનિટર કરવામા આવે છે.

• ઇમર્જન્સી કન્ડિશનમા ડોક્ટર ઓર્ડર મુજબ થ્રોમ્બોલાઇટીક થેરાપી, બ્લડ થીનર મેડિસિન્સ આપવી જોઈએ.
• દર્દીનુ કોન્સીયસનેસ લેવલ મોનિટર કરવુ, તેનુ ન્યુટ્રીશનલ સ્ટેટસ મોનિટર કરવુ અને જનરલ કન્ડિશન ઓબ્ઝર્વ કરતા રહેવી.

• દર્દીને જરૂરિયાત મુજબ અને ડોક્ટર ઓર્ડર મુજબ સ્ટૂલ સોફ્ટનર્સ અને સેડેટિવ્સ મેડિસિન્સ પણ આપવામા આવે છે.
• દર્દીને તેની લાઇફ સ્ટાઇલ મોડીફીકેશન બાબતે ડાએટ, એક્સરસાઇઝ, નોન ફાર્મેકોલોજીકલ મેનેજમેન્ટ આ તમામ બાબત વિશે હેલ્થ એજ્યુકેશન આપવુ.

• દર્દીને તેના રિસ્ક ફેક્ટર્સ મીનીમાઇઝ કરવા માટે સલાહ આપવી.
  મેડિસિન સમયસર લેવી તથા ફોલોઅપ કેર બાબતે પણ સમજાવુ.
• સિવિયર કેસમા સર્જીકલ કે ઇન્વેઝિવ પ્રોસિજર પણ કરવામા આવે છે. આ પ્રોસિજર ની તમામ કેર લેવી તેમજ તેના પ્રિકોશન્સ બાબતે પણ સમજાવુ.

Q-2 Write Short Notes (Any Five) ટૂંક નોંધ લખો (કોઇ પણ પાંચ) 5×5 – 25

a. Osteoporosis – ઓસ્ટીયોપોરોસિસ

Osteoporosis (ઓસ્ટીયોપોરોસિસ):

Osteoporosis (ઓસ્ટીયોપોરોસિસ) એ એક skeletal disorder (સ્કેલેટલ ડિસઓર્ડર) છે જેમાં bone density (બોન ડેન્સિટી) ઘટી જાય છે અને bones (બોન્સ) વિક અને ફ્રેજાઇલ બની જાય છે. આ કન્ડિશનમાં બોનમાંથી ખનિજ ઘટી જવાથી તે બ્રેક ડાઉન થવાના રિસ્કમાં આવી જાય છે : ખાસ કરીને hip (હિપ), spine (સ્પાઇન) અને wrist (રિસ્ટ) માં.

બોન કેવી રીતે અફેક્ટ થાય છે?

સામાન્ય રીતે બોન કન્ટીન્યુઅસ remodeling (રીમોડેલિંગ) ની પ્રોસેસ હેઠળ હોય છે – જેમાં જૂના બોન તૂટી જાય છે અને નવા બોન બને છે. પરંતુ Osteoporosis (ઓસ્ટીયોપોરોસિસ) માં:

Bone resorption (બોન રિસોર્પ્શન) > Bone formation (બોન ફોર્મેશન)
એટલે કે જૂના બોન તૂટી રહ્યા છે પણ નવા એટલી ઝડપથી નહિ બની રહ્યા, જેના કારણે બોન થીન અને વિક બને છે.

કારણો (Causes):

1.Aging (એજિંગ): ઉંમર વધતા bone density (બોન ડેન્સિટી) ઘટી જાય છે.

2.Estrogen deficiency (ઇસ્ટ્રોજન ડેફિસિયન્સી): મહિલાઓમાં મેનોપોઝ પછી Estrogen (ઇસ્ટ્રોજન) નું લેવલ ઘટે છે, જે બોનના ઘાટ પર અસર કરે છે.

3.Calcium deficiency (કેલ્શિયમ ડિફિસિયન્સી) અને Vitamin D deficiency (વિટામિન D ડિફિસિયન્સી)

4.Sedentary lifestyle (સેડન્ટરી લાઇફસ્ટાઇલ): શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ.

5.Certain medications (સર્ટન મેડિકેશન્સ): જેમ કે Corticosteroids (કોર્ટિકોસ્ટિરોઇડ્સ)

6.Alcohol (એલ્કોહોલ) અને Smoking (સ્મોકિંગ)

સિમ્પટોમ્સ (Symptoms):

• Osteoporosis (ઓસ્ટીયોપોરોસિસ) ને “Silent disease (સાયલન્ટ ડિસીઝ)” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે કારણ કે શરૂઆતમાં કોઇ લક્ષણ ન હોય.
• આ ખ્યાલ ત્યારે આવે છે જ્યારે નાની ઈજા પછી પણ બોન તૂટી જાય:
• બેક માં સતત દુખાવો (vertebral fractures – વર્ટિબ્રલ ફ્રેક્ચર્સ)
• ઊંચાઈ ઘટી જવી
• ખંભા અથવા હિપનું તૂટી જવું
• વાળેલા/મોડેલા સ્ટાન્સ (Stooped posture – સ્ટૂપ્ડ પોસ્ટર)

રિસ્ક ફેક્ટર્સ (Risk Factors) :

• 50 વર્ષથી વધુ ઉંમરની ફીમેલમા
• મેનોપોઝ પછીની વુમનમા
• ફેમેલી હિસ્ટ્રી (Family history )
• ઓછી બોડી વજન ધરાવતી વ્યક્તિઓ
• લાંબા સમય સુધી Steroids (સ્ટિરોઇડ્સ) લેતા પેશન્ટમા

ડાયગ્નોસીસ (Diagnosis):

Bone Mineral Density Test (બોન મિનરલ ડેન્સિટી ટેસ્ટ) : જેને DEXA scan (ડેક્સા સ્કેન) કહે છે, એ સૌથી સામાન્ય અને માન્ય પરીક્ષણ છે.

પરિણામો T-score (ટી-સ્કોર) દ્વારા માપવામાં આવે છે:

≥ -1.0 : Normal

-1.0 થી -2.5 : Osteopenia (ઓસ્ટીઓપેનિયા)

≤ -2.5 : Osteoporosis (ઓસ્ટીયોપોરોસિસ)

ટ્રીટમેન્ટ (Treatment):

1.Lifestyle modification (લાઇફસ્ટાઇલ મોડિફિકેશન)

રેગ્યુલર એક્સરસાઇઝ : ખાસ કરીને weight-bearing exercises (વેઇટ બેરિંગ એક્સરસાઇઝીસ)

ધૂપથી Vitamin D (વિટામિન D) મેળવવો

સ્મોકિંગ અને આલ્કોહોલ ટાળવા

2.Supplementation (સપ્લિમેન્ટેશન)

Calcium (કેલ્શિયમ) : દૈનિક જરૂરિયાત મુજબ

Vitamin D3 (વિટામિન D3)

3.Medications (મેડિકેશન્સ):

Bisphosphonates (બિસફોસ્ફોનેટ્સ): જેમ કે Alendronate (એલેનડ્રોનેટ), Risedronate (રાઇઝેડ્રોનેટ)

SERMs – Selective Estrogen Receptor Modulators (એસઈઆરએમ્સ): જેમ કે Raloxifene (રેલોક્સિફિન)

Parathyroid hormone analogs (પેરાથાયરોઇડ હોર્મોન એનાલોગ્સ): જેમ કે Teriparatide (ટેરિપેરેટાઇડ)

Denosumab (ડેનોસુમેબ): રેંક લિગેન્ડ ઇનહિબિટર : છ મહિને એકવાર ઇન્જેક્શન તરીકે અપાય છે

પ્રિવેન્શન (Prevention):

એડોલેસન્સ થી જ એડીક્યુએટ Calcium (કેલ્શિયમ) અને Vitamin D (વિટામિન D) લેવુ

રેગ્યુલર એક્સરસાઇઝ કરવી.

સ્મોકિંગ અને અલ્કોહોલ અવોઇડ કરવું.

મેનોપોઝ પછી Bone density testing (બોન ડેન્સિટી ટેસ્ટિંગ) કરાવવી

Osteoporosis (ઓસ્ટીયોપોરોસિસ) એ બોનની ડેન્સીટી ઘટતી એક ક્રોનિક પ્રોબ્લેમ છે. સામાન્ય રીતે ગ્રેજ્યુઅલી ડેવલોપ થાય છે અને લક્ષણ વિના આગળ વધે છે એટલે તેને Silent disease (સાયલન્ટ ડિસીઝ) કહે છે. જો યોગ્ય સમયે diagnosis (ડાયગ્નોસિસ) અને treatment (ટ્રીટમેન્ટ) ન લેવાય તો fracture (ફ્રેક્ચર) થવાનું રિસ્ક ખૂબ વધી જાય છે.

b.Warming signs of cancer – કેન્સર ના વોર્નીંગ સાઇન્સ

Warning sign of cancer (કેન્સરના ભયસૂચક ચિહ્નનો):
CAUTION
1) C: change in bowel and bladder habbit (બોવેલ અને બ્લાડર હેબીટ મા ચેંજિસ)
2) A: A sore that does not cure.(ઘાવ કે જે રુજાતો નથી)
3) U: Unusual bleeding and discharge.(અસામાન્ય બ્લિડીંગ અથવા ડિચ્ચાર્જ)
4) T: Thickenin of lump in breast or any other parts.(બોડિ ના કોઇ ભાગ મા કે બ્રેસ્ટ મા જાડો લમ્પ જોવા મળવો)
5) l: Indiagetion and difficulty in swallowing.(ખોરાક પચવા કે ગળવા મા તક્લિફ)
6) O: Obvious change in mole.(કોઇ મસા આવેલા ફેરફરો)
7) N: Naging cough and soreness.(વારે વારે ઉધરસ આવવી)

1. Change in bowel and bladder habit (બોવેલ અને બ્લાડર હેબીટ મા ચેંજિસ).
Description : નોર્મલ વ્યક્તિમાં bowel ની હેબિટ એ એક થી બે વખત હોય છે.
તેમાં ચેન્જ થઈને 3 થી 5 વખત થઈ જાય છે.
Bladder: એક સામાન્ય વ્યક્તિ એ યુરીન પાંચ થી છ વખત દિવસમાં પાસ આઉટ કરે છે. તે વધીને 10 થી 20 વખત યુરીન પાસ કરે છે.
1)યુરીન અને સ્ટુલ ને કન્સીસ્ટન્સી સાઈઝ અને ફ્રિકવન્સી માં ચેન્જ થાય છે. યુરીન અને સ્ટુલ માં બ્લડ પ્રેઝન્ટ હોય છે.

2. A sore that does not cure (ઘાવ કે જે રુજાતો નથી).
Description :
1): આમાં ચાંદી એ મોટી જ થતી જાય છે.
2): તે એકદમ દુખાવા વાળી હોય છે.
3): તેમાંથી લોહી નીકળે છે.
આમાં બોડીમાં ગમે તે જગ્યા પર ચાંદી પડે અથવા તો અલ્સર થાય તે ક્યારેય પણ રુજાતા નથી તે મટવાના બદલે તેમાં વધારો અને અતિશય વધારો જોવા મળે છે.

3.Unusual bleeding and discharge.(અસામાન્ય બ્લિડીંગ અથવા ડિચ્ચાર્જ)
Description :
1) : યુરિન અને સ્ટુલ માંથી બ્લડ આવે છે.
2) : બોડી ના ગમે તે જગ્યા પર થી બ્લડ નીકળે છે જેમ કે 1)nipple, 2)penis.
બોડી ના ગમે તે ભાગમાંથી ગમે તે જગ્યા પરથી બ્લીડિંગ અથવા ડિસ્ચાર્જ નીકળે છે આ એક પ્રકારના કેન્સરની સાઇન છે.

4.Thickening of lump and mass in breast or any other parts of the body .(બોડી ના કોઇ ભાગ મા કે બ્રેસ્ટ મા Thick લમ્પ જોવા મળવો).
Description : જો લંપ અને માસ હોય તો તે ક્યારે પણ ઠીક થતા નથી.
તેની જગ્યા પર તે વધારે અને વધારે મોટું થાય છે.
અને તે લંપ અને માસમાં વધારે દુખાવો પણ થાય છે અને એકદમ ગાંઠા જેવું બની જાય છે.

5.Indiagetion and difficulty in swallowing (ખોરાક પચવા કે ગળવા મા તક્લિફ).
Description : આમાં જે પણ વસ્તુ ખાઈ તેનું પાચન થતું નથી અને તેને જમવાનું ગળવામાં મુશ્કેલી પડે છે. જે વ્યક્તિને કેન્સર થાય છે તેના વોર્નિંગ તરીકે ફૂડ નું રીગર્જિટેશન( પાછું આવવું ) થાય છે.

6.Obvious change in mole (કોઇ મસા આવેલા ફેરફરો).
Description : કોઈપણ માસ અને લંપ હોય તો તેની સાઈઝમાં ચેન્જ થાય છે.
લમ્પ અને માસ ઓછું થવાની જગ્યા પર તે વધારે મોટા થતા જાય છે.

7.Nacrosis,nagging cough and hoarseness (વારે વારે ઉધરસ આવવી).
જ્યારે પણ કફિંગ એન્ડ Naging થાય છે ત્યારે હોર્સનેસ સાઉન્ડ ફીલ થાય છે.

• અવાજમાં ફેર પડે છે.
• અવાજ એ જાડો થાય છે.
• કફ માં લોહી નીકળે છે.
• આ બધી સાઇન એ કેન્સરની વોર્નિંગ સાઇન છે.

c. Tetanus – ટીટેનસ

• ટીટેનસ એ ક્લોસ્ટ્રીડિયમ ટીટેની બેક્ટેરિયા દ્વારા બોડીમા તેની ટોક્સિક ઇફેક્ટ ફેલાવી નર્વસ સિસ્ટમમા અસર કરતી એક કન્ડિશન છે.
• ટીટેનસ મા શરીરમા સિવીયર અને અનકન્ટ્રોડ મસલ્સ સ્પાઝમ જોવા મળે છે.

• તેમા મસલ્સ સ્પાઝમ ના કારણે લોક જો એટલે કે જડબાનો ભાગ ન ખુલે આ પ્રકારની કન્ડિશન પણ જોવા મળે છે.
• રેસ્પિરેશન ના મસલ્સમા સ્પાઝમ આવવાના કારણે શ્વાસોશ્વાસ સારી રીતે ન લઈ શકવાના કારણે વ્યક્તિનુ ડેથ પણ જોવા મળે છે.

• બોડી મા આવેલા તમામ મસલ્સ મા અનકંટ્રોલડ સ્પાઝમ જોવા મળે છે. આ કન્ડિશન એ વેક્સિન અને ઇમ્યુનાઈઝેશન દ્વારા પ્રિવેન્ટ કરી શકાય એ પ્રકારની છે.

કોઝીઝ ફોર ટીટેનસ..

• ટીટેટસ માટેના કોઝિટિવ ઓર્ગેનિઝમ એ જમીનમા જોવા મળે છે. તે જમીનમા સુસુપ્ત અવસ્થા મા રહેલ હોય છે અને કોઈ પણ ઘાવ કે જખમ દ્વારા તે શરીરમા અંદર પ્રવેશી અને બોડીમા નર્વસ સિસ્ટમ ઉપર અસર કરે છે અને તેના સાઇન અને સિમ્પટમ્સ જોવા મળે છે.
• મુખ્યત્વે આ માઇક્રો ઓર્ગેનિઝમ એ શરીરમા કટ પડવાથી બોડીમા અંદર દાખલ થાય છે.

ક્લિનિકલ મેનીફેસ્ટેશન્સ.

• આ કન્ડિશનમા ખાસ કરીને મસ્ક્યુલર રીજીડીટી અને મસ્ક્યુલર સ્પાઝમ જોવા મળે છે.
• બોડીમા આવેલા તમામ મશલ્સ મા સ્પાઝમ આવી શકે છે.
• ફેસ ના મસલ્સ મા સ્પાઝમ ના લીધે લોક જો (lock jaw) ની કન્ડિશન જોવા મળે છે.

• બેક ના મસલ્સ ના સ્પાઝમ ના કારણે સ્પાઇનનો કર્વેચર વળાંક વાળો થઈ જાય છે જે કન્ડિશનને ઓપીસ્થોટોનસ તરીકે ઓળખવામા આવે છે.
• રેસ્પીરેશન મસલ્સમા સ્પાઝમ આવવાના કારણે બ્રેધીંગ ડિફીકલ્ટી જોવા મળી શકે છે.
• સખત મસ્ક્યુલર સ્પાઝમ ની કન્ડિશનને ટીટેની તરીકે પણ ઓળખવામા આવે છે. આ સખત સ્પાઝમ ના કારણે બોડીમા મસલ્સ રપ્ચર થવા તથા બોડી ના કોય પણ ભાગ મા ફ્રેક્ચર થવુ એ પણ જોવા મળી શકે છે.

• ફેસના મસલ્સ મા સ્પાઝમ આવવાના કારણે જીભ બહાર નીકળેલી તથા એક્સેસિવ સ્વેટિંગ, ડ્રોલિંગ તથા સોલોવીંગ ડિફીકલ્ટી પણ જોવા મળી શકે છે.

• યુરીન પાસ કરવામા અને સ્ટુલ પાસ કરવામા પણ પ્રોબ્લેમ જોવા મળી શકે છે.
• સિવીયર કન્ડીશનમા વ્યક્તિનુ ડેથ પણ જોવા મળે છે.

ડાયગ્નોસ્ટીક ઇવાલ્યુએશન.. હિસ્ટ્રી, ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન અને ક્લિનિકલ મેનિફેસ્ટેશન્સ પરથી ડાયગ્નોસીસ કરી શકાય છે.

મેનેજમેન્ટ..

• આ કન્ડિશનમા વ્યક્તિને કોઈપણ પ્રકારની બહારની સ્ટીમ્યુલેશન ન મળે એ રીતે તેને isolate કરવામા આવે છે તથા બેડ રેસ્ટ આપવામા આવે છે.
• એન્ટીબાયોટિક થેરાપી ડોક્ટર ઓર્ડર મુજબ આપવામા આવે છે.

• આ કન્ડિશનમા ટીટેનસ ના ઈમ્યુનો ગ્લોબ્યુલીન આપવામા આવે છે.
• બોડીમા આવતા મસલ્સ સ્પાઝમને કંટ્રોલ કરવા માટે સેડેટીવ્સ મેડિસિન આપવામા આવે છે.

• બ્રિધીંગ ડિફીકલ્ટી ના કેસમા ઓક્સિજન થેરાપી આપવામા આવે છે. જો વધારે સિવીયર કન્ડિશન હોય તો મિકેનિકલ વેન્ટિલેટરની મદદ થી આર્ટિફિશિયલ રેસ્પીરેશન પણ આપવામા આવે છે.

• આમા વ્યક્તિને નીલ બાઈ માઉથ (NBM) રાખવામા આવે છે. આથી પેરેન્ટ્રલ ન્યુટ્રીશન અને ઇન્ટ્રા વિનસ ફ્લૂઇડ થેરાપી દ્વારા ફ્લૂઈડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ બેલેન્સ મેન્ટેઈન કરવામા આવે છે.

• આમા લોકલ અફેક્ટેડ એરિયા પર સર્જીકલ ડિબ્રાઇનમેન્ટ ના પ્રોસિજર દ્વારા વુંડ ક્લીન કરવામા આવે છે. જેથી ટોક્સિન નો સોર્સ મીનીમાઈઝ કરી શકાય.

પ્રિવેશન એન્ડ હોમ કેર.

• જ્યારે કોઈપણ ઘાવ સ્કીન પર પડે કે કોઈપણ વસ્તુ લાગે અને સ્કીન બ્રેક ડાઉન થાય ત્યારે તેને એન્ટિસેપ્ટિક સોલ્યુશન અને રનીંગ વોટર થી ક્લીન કરવી જેથી ટીટેનસના માઇક્રો ઓર્ગેનિઝમ નુ ઇન્ફેક્શન પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

• બ્લડિંગ સ્ટોપ કરવા માટે ક્લીન ક્લોથ નો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
• સ્કિન પર પડેલા વુન્ડ ની રેગ્યુલર કેર, ડ્રેસિંગ અને હાઈજીનિક મેઝરમેન્ટ લેવા જોઈએ.

• આ કન્ડિશન એ એક ઇમ્યુનાઈઝેશન દ્વારા પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે તથા ન્યુ બોર્ન કે નિયોનેટમા ડિલિવરી વખતે ના પ્રિકોશન્સ રાખવાથી આ કન્ડિશન ન્યુ બોર્ન અને નિયમોનેટ મા પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.

• ટીટેનસ વેક્સિન દ્વારા આ કન્ડિશન કમ્પલીટલી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે જેનુ complet ઇમ્યુનાઇઝેશન શેડ્યૂલ બાળકોમા અપાવવુ ખૂબ જરૂરી હોય છે.
• ટીટેનસ નો બુસ્ટર ડોઝ પણ અપાવવો જરૂરી હોય છે.

d. Cataract – કેટરેક્ટ

કેટરેક્ટ એ ઓક્યુલર કન્ડિશન છે જેમાં ક્લીઅર ક્રિસ્ટલાઇન લેન્સમાં ક્લાઉડીંગ અને ઓપેસિટી જોવા મળે છે. જેને કારણે બ્લર્ડ વિઝન જોવા મળે છે.

causes of cataract (કોઝીસ ઓફ કેટરેક્ટ):

કેટરેક્ટ એ ઘણા બધા ફેક્ટરને કારણે જોવા મળે છે. જે નીચે મુજબ છે :

• એજ
• હેરિડિટરી (જીનેટીક ફેક્ટર)
• એક્સપોઝર ટુ યુવી લાઇટ
• એક્સપોઝર ટુ હીટ
• સ્મોકિંગ
• ઓબેસીટી
• ડાયાબિટીસ
• આઇ ઇન્જરી
• પ્રિવીયસ આઇ સર્જરી
• ઇન્ટ્રાઓક્યુલર ડિસઓર્ડર
• યુઝ ઓફ મેડીકેશન (કોર્ટીકોસ્ટીરોઇડ, ઓરલ કોન્ટ્રાસેપ્ટીવ) Write classification of cataract (રાઇટ ક્લાસિફિકેશન ઓફ કેટરેકટ)

ક્લાસિફિકેશન એકોર્ડિંગ ટુ કોસ

• એજ રીલેટેડ (સીનાઇલ) કેટરેકટ : આ મોસ્ટ કોમન ટાઇપ છે જે લેન્સમાં એજ રીલેટેડ ચેન્જીસ થવાને કારણે જોવા મળે છે.
• કન્જીનેટલ કેટરેકટ : કન્જીનેટલ કેટરેકટ એ જન્મ સમયે પ્રેઝન્ટ હોય છે. જે જીનેટીક ફેક્ટરને કારણે જોવા મળે છે.
• સેકન્ડરી કેટરેકટ : સેકન્ડરી કેટરેકટ એ આઇ કન્ડિશન અથવા સિસ્ટેમિક કન્ડિશનને કારણે ડેવલપ થાય છે. જેમકે ડાયાબિટીસ, ટ્રોમા, ઇન્ફલામેશન
• ટ્રોમેટીક કેટરેકટ : ટ્રોમેટીક કેટરેકટ એ આઇમાં પેનેટ્રેટિંગ અથવા બ્લન્ટ ટ્રોમા થવાને કારણે જોવા મળે છે.
• રેડીએશન કેટરેકટ : રેડીએશન કેટરેકટ એ આયોનાઇઝ રેડીએશનના કોન્ટેકમાં હોવાને કારણે જોવા મળે છે.
• ઇલેક્ટ્રિકલ કેટરેકટ : ઇલેક્ટ્રિકલ કેટરેકટ એ ઇલેક્ટ્રીક ઇન્જરી અથવા હાઇ વોલ્ટેજ ઇલેક્ટ્રિકલ કરંટના કોન્ટેક્ટમાં આવવાથી જોવા મળે છે.
• ટોકસિક કેટરેકટ : ટોકસિક કેટરેકટ એ ટોક્સિક કેમિકલ અથવા મેડીસિનના સંપર્કમાં આવવાને કારણે જોવા મળે છે.
• મેટાબોલીક કેટરેકટ : મેટાબોલીક કેટરેકટ એ મેટાબોલીક ડીસઓર્ડરને કારણે જોવા મળે છે. જેમકે ગેલેકટોસેમિયા, વિલ્સન ડીઝીસ

ક્લાસિફિકેશન એકોર્ડિંગ ટુ લોકેશન વિથીન લેન્સ

ન્યુક્લિયર કેટરેકટ : ન્યુક્લિયર કેટરેકટમાં લેન્સનો ન્યુક્લિયર પાર્ટ કલાઉડી થયેલ જોવા મળે છે.

સુપરા ન્યુક્લિયર કેટરેકટ : સુપરા ન્યુક્લિયર કેટરેકટમાં ન્યુક્લિયરનો ઉપરનો પાર્ટ એટલે કોરટેક્સનો ડીપર પાર્ટ અફેક્ટ થયેલો હોય છે.

કોર્ટીકલ કેટરેકટ : કોર્ટીકલ કેટરેકટમાં કોરટેકસ અફેક્ટ થાય છે એટલે કે લેન્સનું આઉટર લેયર અફેકટ થાય છે.

કેપ્સ્યુલર કેટરેકટ : કેપ્સ્યુલર કેટરેકટમાં લેન્સની આજુબાજુ આવેલ કેપ્સ્યુલ અફેકટ થાય છે.

પોસ્ટેરિયર સબ કેપ્સ્યુલર કેટરેકટ : પોસ્ટેરિયર સબ કેપ્સ્યુલર કેટરેકટમાં લેન્સ કેપ્સ્યુલનો બેકનો પાર્ટ અફેકટ થાય છે. ક્લાસિફિકેશન એકોર્ડિંગ ટુ ડિગ્રી ઓફ ઓપેસિટી

ઇનસીપીએન્ટ કેટરેક્ટ : આ કેટરેક્ટનો અર્લી સ્ટેજ છે. જેમાં મિનીમલ વિઝ્યુઅલ સિમ્પ્ટમ્સ જોવા મળે છે અને લેન્સમાં સ્લાઇટલી ઓપેસિટી જોવા મળે છે.

ઇમમેચ્યુર કેટરેક્ટ : આ સ્ટેજમાં લેન્સમાં મોડીરેટ ઓપેસિટી જોવા મળે છે અને નોટીસેબલ વિઝ્યુઅલ ઇમ્પરમેન્ટ જોવા મળે છે.

મેચ્યુર કેટરેક્ટ : આ સ્ટેજમાં લેન્સમાં કમ્પ્લીટલી ઓપેસિટી જોવા મળે છે અને તેના કારણે સિગ્નિફિકેટ વિઝ્યુઅલ ઇમ્પરમેન્ટ અને બ્લાઇન્ડનેસ જોવા મળે છે.

હાઇપર મેચ્યુર કેટરેક્ટ : આ સ્ટેજમાં લેન્સ મટીરીયલનું લિકવીફેકશન જોવા મળે છે અને લેન્સ કેપ્સુલમાં શ્રિંકજ (સંકોચન) જોવા મળે છે.

clinical manifestations of cataract (ક્લિનિકલ મેનીફેસ્ટેશન ઓફ કેટરેક્ટ):

• ક્લાઉડેડ, બ્લર્ડ એન્ડ ડીમ વિઝન
• ટ્રબલ સીઇંગ એટ નાઇટ
• પુર વિઝન એટ નાઇટ
• ડબલ વિઝન ઇન વન આઇ
• હેલોસ અરાઉન્ડ લાઇટ (લાઇટની આજુબાજુ ડિસ્ક અથવા સર્કલ જોવા મળે)
• લ્યુકોકોરિયા ઓર વ્હાઇટ પ્યુપિલ
• ફોટોફોબિયા
• રીડયુસ લાઇટ ટ્રાન્સમિશન
• ડીક્રીઝ વિઝ્યુઅલ એક્યુટી
• ડીક્રીઝ કલર પરસેપ્શન

Write diagnostic evaluation of cataract (રાઇટ ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન ઓફ કેટરેકટ)

• હિસ્ટ્રી કલેક્શન
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન
• વિઝ્યુઅલ એક્યુટી ટેસ્ટ
• સ્લિટ લેમ્પ એક્ઝામિનેશન
• ટોનોમેટ્રી
• અલ્ટ્રાસાઉન્ડ

Write management of cataract (રાઇટ મેનેજમેન્ટ ઓફ કેટરેકટ)

• ફેકોઇમલસિફીકેશન : ફેકોઇમલસિફીકેશન એ કેટરેકટ સર્જરી માટે ઊપયોગમાં લેવાતી મોડર્ન મેથડ છે. જેમાં અલ્ટ્રાસાઉન્ડ એનર્જીનો ઉપયોગ કરીને ક્લાઉડી લેન્સને બ્રેકઅપ કરવમાં આવે છે અને તેને રીમુવ કરવામાં આવે છે.
• ઇન્ટ્રાઓકયુલર લેન્સ ઇમ્પ્લાનટેશન : કેટરેકટને રીમુવ કર્યા બાદ આઇમાં ઇન્ટ્રાઓકયુલર લેન્સ ઇમ્પ્લાન્ટ કરવામાં આવે છે એટલે કે આઇના નેચરલ લેન્સને આર્ટિફિસિયલ લેન્સ વડે રીપ્લેસ કરવામાં આવે છે.
• એક્સ્ટ્રા કેપ્સ્યુલર કેટેરેકટ એક્સટ્રેકશન : ECCE માં લેન્સ અને કેપસુલના એન્ટેરિયર પોર્શનને રીમુવ કરવામાં આવે છે જ્યારે પોસ્ટેરિયર કેપ્સ્યુલને ઇનટેકટ રાખવામાં આવે છે.
• ઇન્ટ્રા કેપ્સ્યુલર કેટેરેકટ એક્સટ્રેકશન : ICCE માં લેન્સ તેમજ કેપ્સયુલને રીમુવ કરવામાં આવે છે. પ્રિઓપરેટિવ કેર :
• સૌપ્રથમ પેશન્ટને આઇડેન્ટીફાઇ કરવું અને ફાઇલ પર કેટરેકટ સર્જરી માટેનો ડોક્ટરનો ઓર્ડર ચેક કરવો.
• ત્યારબાદ પેશન્ટને એપ્રોપ્રિએટ હિસ્ટ્રી કલેક્ટ કરવી.
• તેનું ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન કરવું.
• પેશન્ટના વાઇટલ સાઇન મોનિટર કરવા.
• સર્જરી માટેના નેસેસરી બ્લડ ટેસ્ટ કરાવવા. (જેમકે કમ્પ્લીટ બ્લડ કાઉન્ટ, HIV, Hbsag, એક્સ રે, ECG)
• પેશન્ટને પ્રોસિજર એક્સપ્લેન કરવી, તેના ઇન્ડીકેશન અને કોન્ટ્રાઇન્ડીકેશન વિશે જણાવવું. જેથી તેના ફિયર અને એન્ઝાઇટીને દૂર કરી શકાય.
• સર્જરી માટે પેશન્ટની અને તેના ફેમિલી મેમ્બરની કન્સલટ લેવી.
• પેશન્ટને ફેસ વોશ કરવા માટે કહેવું અને આઇલેસીશ કટ કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટની ઓપરેશન કર્યા પહેલાં છ થી આઠ કલાક નીલ પર ઓરલ રહેવા કહેવું.
• ઓપરેશન કર્યાના થોડાક સમય પહેલા માયડ્રિયાટિક અને સાઇકલોપ્લેજીક આઇડ્રોપ એડમિનિસ્ટ્રર કરવા. જે પ્યુપિલને ડાયલેટ અને પેરાલાઇઝ કરે છે.
• પેશન્ટને એન્ટીબાયોટિક અને એન્ટીઇમેટિક ડ્રગ એડમિનિસ્ટર કરવી. પોસ્ટ ઓપરેટિવ કેર :

કેટરેકટમાં સર્જરી પૂર્ણ થયા બાદ પેશન્ટની થોડીક જ કલાકમાં ડિસ્ચાર્જ કરી દેવામાં આવે છે.

• સર્જરી પૂર્ણ થયા બાદ પેશન્ટના વાઇટલ સાઇન મોનિટર કરવા.
• પેશન્ટને ઓપરેટિંગ કોઈપણ પ્રકારના સીમ્પ્ટમ્સ જોવા મળે છે કે નહીં તે ચેક કરવું.
• પેશન્ટને ઓપરેટિંગ આઇ પર પ્રેશર લગાવવાનું અવોઇડ કરવા કહેવું.
• પેશન્ટને ઓપરેટીંગ આઇને વારંવાર ટચ કરવા અને રબિંગ કરવાનું અવોઇડ કરવા કહેવું.
• પેશન્ટને ઓપરેટીંગ આઇની ઓપોઝિટ સાઇડ પર સુવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટની આઇ ડ્રોપ ઇન્સ્ટીલેશન માટેની ટેકનીક ડેમોસ્ટ્રેટ કરીને બતાવવી.
• પેશન્ટને આઇસિલ્ડ વિયર કરવા માટે કહેવું. જેથી આઇને ઇન્જરી થતી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.
• પેશન્ટને સ્નીઝીંગ, કફિંગ અને સ્ટેઇને કરવાનું અવોઈડ કરવા કહેવું કારણકે તેનાથી ઇન્ટ્રા ઓક્યુલર પ્રેશરમાં વધારો થઇ શકે છે.
• પેશન્ટની ક્લોઝ વર્ક કરવાનું અવોઇડ કરવા કહેવું.

e. Disaster Triage – ડીઝાસ્ટર ટ્રાયેજ

Define triage (ડીફાઇન ટ્રાયેજ)

• ટ્રાયેજ એ ફ્રેન્ચ વર્ડ ‘ટ્રાઇર’ પરથી ઉતરી આવેલ છે જેનો અર્થ ‘ટુ શોર્ટ આઉટ’ અથવા ‘ચુસ કરવું’ એવો થાય છે.
• ટ્રાયેજ એ એક પ્રોસેસ છે જેનો ઉપયોગ ઇમરજન્સી તેમજ મેડિકલ સેટિંગમાં કરવામાં આવે છે જેમાં પેશન્ટને તેની કંડીશનની સિવિયારીટીને આધારે પ્રાયોરિટી આપવામાં આવે છે.
• ટ્રાયેજમાં જે પેશન્ટને અર્લી ટ્રીટમેન્ટની જરૂર છે તેવા પેશન્ટને કલર કોડની મદદથી સેપરેટ કરીને અર્લી ટ્રીટમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

Write types of triage (રાઇટ ટાઇપસ ઓફ ટ્રાયેજ)

1) સિમ્પલ ટ્રાયેજ :

જ્યારે માસ કેસયુલીટી ઇન્સિડન્સ હોય, પેશન્ટને તેની નીડના આધારે કવિકલી અસેસ અને કેટેગરાઇઝ કરવાના હોય અને રિસોર્સિસ લિમિટેડ હોય ત્યારે સિમ્પલ ટ્રાયેજનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. સિમ્પલ ટ્રાયેજમાં START (સિમ્પલ ટ્રાયેજ એન્ડ રેપિડ ટ્રીટમેન્ટ) મેથડ તેમજ કલર કોડ સિસ્ટમ (રેડ, યલો, ગ્રીન અને બ્લેક) જેવી મેથડનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

2) એડવાન્સ ટ્રાયેજ :

એડવાન્સ ટ્રાયેજનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે હોસ્પિટિલાઇઝ સેટિંગમાં કે જ્યાં વધારે રિસોર્સિસ અવાઇલેબલ હોય છે ત્યાં કરવામાં આવે છે જેમાં મોર ડીટેલમાં એક્સામીનેશન કરવામાં આવે છે. એડવાન્સ ટ્રાયેજમાં મુખ્યત્વે ઇમરજન્સી સિવીયારીટી ઇન્ડેક્સ (ESI) મેથડનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. જેમાં પેશન્ટને લેવલ 1 (મોસ્ટ અર્જન્ટ) થી લઇને લેવલ 5 (લીસ્ટ અર્જન્ટ) સુધી કેટેગરાઇઝ કરવામાં આવે છે.

Write about color code of triage (રાઇટ અબાઉટ કલર કોડ ઓફ ટ્રાયેજ)

• રેડ કલર :

રેડ મિન્સ ઇમરજન્સી. રેડ કલર ‘ઇમીડીયેટ શબ્દ’ ઇન્ડીકેટ કરે છે. એટલે કે લાઇફ થ્રેટનિંગ કન્ડીશન ધરાવતા વિક્ટીમને રેડ કલર આપવામાં આવે છે. એટલે કે તેવા લોકોને ઇમિડીયેટ ઇન્ટરવેનશન જરૂર છે. ઊદાહરણ તરીકે સિવિયર રેસ્પાયરેટરી ડિપ્રેશન, બ્રેઇન હેમરેજ

• યેલો કલર :

યેલો મિન્સ અર્જન્ટ. આવા લોકો સીરીયસ કન્ડીશન ધરાવે છે પણ લાઇફ થ્રેટનિંગ નહિ આથી એટલે કે ઇમીડીયેટ ઇન્ટરવેનશનની જરૂર પડતી નથી.

• ગ્રીન કલર :

ગ્રીન મિન્સ ડિલેયડ. માઈનર ઇન્જરી જેમ કે વુંડ જેવી ઇન્જરી માટે ગ્રીન કલર આપવામાં આવે છે.

• બ્લેક કલર :

બ્લેક મિન્સ ડેસિઝડ (મૃત) ઓર એક્સપેક્ટન્ટ. જે લોકો ડેડ થય ગ્યા છે અથવા તો જેને સિવિયર ઇન્જરી થયેલ છે અને તે સરવાઇવ કરી શકે તેમ નથી તો તેવા લોકોને બ્લેક કલર આપવામાં આવે છે.

Write advantages of triage (રાઇટ એડવાન્ટેજીસ ઓફ ટ્રાયેજ)

• પેશન્ટને તેની સિવીયારિટી અને અર્જન્સીના આધારે પ્રાયોરિટી આપવામાં આવે છે જેથી તેમને અર્લી ટ્રીટ કરી શકાય.
• ડીફીકલ્ટ ડીસિઝનને ઇઝી કરવામાં ઉપયોગી છે.
• રેપિડ ઇનીશ્યલ અસેસમેન્ટની સુવિધા આપવામાં આવે છે.
• રિસોર્સિસ એ ઇફેક્ટિવલી યુઝ થાય છે અને તેનો વેસ્ટ પ્રિવેન્ટ થાય છે તેની ખાતરી થાય છે.
• ક્રિટિકલ સર્વિસના વેઈટીંગ ટાઇમને મિનિમાઇઝ કરે છે.

f. AIDS – એઇડ્સ

AIDS ( એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનો ડેફિસીયન્સી સિન્ડ્રોમ):

એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનો ડેફિશન્સી સિન્ડ્રોમ (AIDS) એ ફેટલ ઇલનેસ છે. તે મુખ્યત્વે હ્યુમન ઇમ્યુનો ડેફિશન્સી વાયરસ ( human immuno deficiency virus/ HIV ) દ્વારા ટ્રાન્સમિટ છે.વ્યક્તિએ એક વખત HIV થી ગ્રસ્ત થાય છે પછી તે લાઇફ ટાઇમ રહે છે. એચ.આઇ.વી. ( HIV ) એ વ્યક્તિની ઇમ્યુન સિસ્ટમ ને વીક કરે છે તેથી વ્યક્તિની બોડીમાં ગમે તે ઇન્ફેક્શન સરળતાથી લાગી શકે છે. તેથી એઇડ્સ મા એક લક્ષણ નહીં પરંતુ ઘણા બધા લક્ષણ નો સમુહ છે તેથી સિન્ડ્રોમ કહેવામાં આવે છે. તેનો ઇન્ક્યુબેસન પિરિયડ એ 2 મંથ થી લઇને 4 વર્ષ સુધીનો હોય છે.

કારણ ( Causes ):

• હ્યુમન ઇમ્યુનો ડેફિશન્સી વાયરસ,
• Hiv 1,
• Hiv 2,
• સેક્સ્યુઅલ વર્કર
• હેલ્થ કેર વર્કર,
• કોઇપણ એચ.આઇ.વી ઈન્ફેક્ટેડ વ્યક્તિના બ્લડ સિમેન,સેરેબ્રોસ્પાઇનલ ફ્લુઇડ, ટીચર્સ, સલાઇવા,બ્રેસ્ટ મિલ્ક, સર્વાઇકલ અથવા વજાઇનલ સિક્રીસન ના કોન્ટેક્ટ માં આવવાના કારણે.
• HIV ઇન્ફેક્ટેડ પાર્ટનર સાથે સેક્સ્યુઅલ એક્ટિવિટી ના કારણે.
• ઇન્ફેક્ટેડ નીડલ તથા સિલીંજ ને ઇન્જેક્ટ કરવાના કારણે.
• ઇન્ફેક્ટેડ મધર થ્રુ તેના ચાઇલ્ડ મા ટ્રાન્સમિશન થય શકે છે.
• કન્ટામિનેટેડ બ્લડ ના કોન્ટેક્ટ/ એક્સપોઝર મા આવવા ના કારણે.
• બ્લડ ટ્રાન્સફયુઝન.
• ઓર્ગન ટ્રાન્સફ્યુઝન.
• વ્યક્તિ કે જેને ઓલરેડી સિફિલસ અથવા તો કોઇ પણ એવા સેક્સ્યુઅલ ટ્રાન્સમિટેડ ડિસિઝ હોય તેવા વ્યક્તિ કોન્ટેક્ટ માં આવવાના કારણે.

લક્ષણો અને ચિન્હો (Sign and Symptoms ):

• વજન ઓછો થવો,
• ડાયરિયા થવા,
• આર્થરાલ્જીયા,
• કંટીન્યુઅસ એક મહિના સુધી કફ,
• તાવ આવવો,
• ફેરિંજાઇટીસ,
• લીંફનોડ સ્વેલિંગ ,
• મસ્ક્યુલર સિસ્ટમ વીક થવી,
• ડિસ્પનીયા,
• હેડએક,
• લીવરનું એન્લાજર્મેન્ટ થવું.
• માથામાં દુખાવો થવો.
• સોર થ્રોટ.
• સ્પ્લીન નું એનલાર્જમેન્ટ થવું.
• માઉથ સોર.
• નોઝીયા અને વોમીટિંગ.
• સ્કિન રેસીસ.
• થાક લાગવો.
• ઓરલ અલ્સર.
• ભૂખ ન લાગવી.
• વજન ઓછો થવો.
• રાતના સમયે પરસેવો વડવો.
• લિમ્ફનોડમાં સ્વેલિંગ આવવુ.
• ડાયરિયા
• માઉથ, એનસ તથા જીનાઇટલ એરિયા મા સોરનેસ થવુ.
• સ્કીન માં રેસીસ પડવા. ન્યુરોલોજીકલ સીમટોમ્સ જોવા મળે છે.

મોડ ઓફ ટ્રાન્સમિશન ( Mode of Transmition) :

ફેલાવો:

1) સેક્સ્યુઅલ ટ્રાન્સમિશન: સેક્સ્યુઅલ કોન્ટેક્ટ દ્વારા એચ.આઇ.વી તથા એઇડ્સ નું ટ્રાન્સમિશન થાય છે.

2)ટ્રાન્સમિશન થ્રુ બ્લડ:
ઇન્ફેક્ટેડ બ્લડ ના ટ્રાન્સમિશન દ્વારા અથવા તો કોઇપણ ઇનફેક્ટેડ બ્લડ ના ડાયરેક્ટ કોન્ટેક્ટ માં આવવાના કારણે પણ એઇડસ નું ટ્રાન્સમિશન થાય છે.

3)પેરીનેટલ ટ્રાન્સમિશન:
ઇન્ફેક્ટેડ મધર દ્વારા બાળક માં ટ્રાન્સમિટ થય શકે છે.

ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન ( Diagnostic Evaluation):

• હિસ્ટ્રી કલેક્શન,
• ફિઝીકલ એક્ઝામિનેશન.
• રિકોમ્બીનેટ DNA
• ટેક્નિક
• PCR (પોલિમરેસ ચેઇન રિએક્શન).
• ELISA ( એન્ઝાઇમ લિન્ક્ડ ઇમ્યુનો સોરબન્ટ એસે).
• વાયરલ આઇસોલેસન ઇન કલ્ચર.
• લિમ્ફનોડ બાયોપ્સી.
• રેપિડ Hiv એન્ટિબોડી ટેસ્ટ.
• વેસ્ટર્ન બ્લોટ એન્ટીબોડી ટેસ્ટિંગ.
• Hiv viral load test.
• કમ્પ્લીટ બ્લડ કાઉન્ટ.
• CD4CELL Count.

મેડિકલ મેનેજમેંટ ( Medical mangement):

1) ન્યક્લિઓસાઇડ રિવર્સ ટ્રાન્સક્રિપ્ટેઝ ઇન્હિબીટર( NRTI) :

EX: LAMIVUDINE
ZIDOVUDINE.

2) નોન ન્યક્લિઓસાઇડ રિવર્સ ટ્રાન્સક્રિપ્ટેઝ ઇન્હિબીટર (NNRTI):

EX: EFAVIREN
( SUSTIVA).

ETRAVIRINE
( INTELENCE).

3)પ્રોટીએસ ઇન્હીબિટર:

Ex: ataxanavir.
Duranavir.

4) એંટ્રી or ફ્યુઝન ઇન્હીબિટર:

EX: enfuvirtide
( fuzeon),
Maraviroc
( selzentry).

5) ઇન્ટીગ્રેસ ઇન્હીબિટર:

EX: raltegravir
( isentress).

નર્સિંગ મેનેજમેંટ ( Nursing management ):

• પેશન્ટને પ્રોપર્લી પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને ડીપ બ્રીધિંગ એક્સરસાઇઝ માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ નુ હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ મેઇન્ટેન રાખવુ.
• પેશન્ટનું ન્યુટ્રીશનલ સ્ટેટસ અસેસ કરવું.
• જે ડાયટ એ હાઇ પ્રોટીન અને હાઈ કેલેરી વાળું હોય એવું પેશન્ટ ને પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટને ફ્રેશ ફ્રુટ, વેજીટેબલ્સ , હોલ ગેઇન અને પ્રોટીન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ ને ઇઝીલિ ડાઇજેસ્ટ થત જાય તેવું ફૂડ પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ ને ડેઇલી માઉથ કેર કરવી.
• પેશન્ટને લાઇક હોય તેવું ફૂડ પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટનો સોશિયલ સપોર્ટ મેઇન્ટેન કરવો.
• પેશન્ટ સાથે ટાઇમ સ્પેન્ડ કરવો.
• પેશન્ટ તથા તેના ફેમેલી મેમ્બર્સ સાથે પ્રોપર્લી ઇન્ટરેક્શન કરવું.
• પેશન્ટની સ્કીન ઇન્ટીગ્રેટી અસેસ કરવી.
• પેશન્ટને બેક કેર પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને પર્સનલ હાઇજીન ની ઇમ્પોર્ટન્સ વિશે કહેવું.
• જે વ્યક્તિને ઇન્ફેક્શન હોય તેનાથી પેશન્ટને દૂર રહેવું.
• પેશન્ટ એ બેરિયર મેથડ નો કોન્ટ્રાસેપટિવ્સ તરીકે ઉપયોગ કરવો.
• જો પેશન્ટ એ સ્મોકિગ કરતા હોય તો સ્મોકિંગ અવોઇડ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• હેલ્થ કેર વર્કરને સ્ટ્રીક્ટ એસેપ્ટીક ટેકનીક મેઇન્ટેન રાખવા માટે કહેવુ.

પ્રિવેન્શન ( Prevention ):

• અનપ્રોટેડ સેક્સ્યુઅલ કોન્ટેક્ટ અવોઇડ કરવા માટે અને બેરિયર મેથડ એ કોન્ટ્રાસેપટીવનો ઉપયોગ કરવા માટે પેશન્ટ ને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવુ.
• જે મધર એ કોઇપણ Sexually transmitted disease હોય તેને પ્રેગ્નેન્સીને અવોઇડ કરવું. કેમકે તેના બાળકમાં પણ તે ઇન્ફેક્શન એ ટ્રાન્સમિટ થય શકે છે.
• માસ મીડિયા અને ટેલિવિઝનમાં પણ Sexually હેલ્થ વિશે awareness લાવવા માટેની એડવર્ટાઇઝમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવી.
• જે વ્યક્તિને એચ.આઇ.વી.નુ ઇન્ફેક્શન હોય તેને કોઇપણ પ્રકારનો બ્લડ અથવા તો ઓર્ગન ડોનેશન ન કરવું જોઇએ.
• બ્લડ ટ્રાન્સફયુઝન પહેલા પ્રોપર્લી ટેસ્ટ કરાવવુ.
• હોસ્પિટલ અને ક્લિનિકમાં સ્ટ્રીક સ્ટેરીલાઇઝેશન પ્રેક્ટિસ નો યુઝ કરવો.
• યુઝ થયેલા નીડલ અને સીરીંઝ નો ઉપયોગ ના કરવો.
• જે વ્યક્તિ ઇનફેક્ટેડ હોય તેના બ્લડ અને બોડી ફ્લુડ ના કોન્ટેક્ટમાં આવવુ ન જોઇએ.
• પેશન્ટ ને એઇડ્સ વિશે પ્રોપર્લી એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવુ.
• પેશન્ટને એન્ટિવાયરલ ટ્રીટમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને સાઇકોલોજીકલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.
• એચ.આઇ.વી એ એક સેક્સ્યુઅલી ટ્રાન્સમિટેડ ડિસીઝ છે.
• ઉપયોગ કરેલા રેઝરનો ઉપયોગ ન કરવો.
• યુઝ કરેલા ટુથ બ્રશનું ઉપયોગ ન કરવો.
• યુઝ કરેલા નીડલ અને સીરીજ નું ઉપયોગ ન કરવો.
• ડિસ્પોઝેબલ નીડલ અને સીરીંજ નો ઉપયોગ કરવો.
• જો ફરી નીડલ અને સીરીજ નો ઉપયોગ કરવો હોય તો તેને પ્રોપર રીતે ઓટોક્લેવ કર્યા પછી જ તેનો ઉપયોગ કરવો.
• જો વુમન એ AIDS અથવા ઇન્ફેક્શન વાડી હોય તો તેને પ્રેગનેન્સી અવોઇડ કરવી જોઈએ કારણકે aids અને Hiv એ ન્યુબોર્ન બેબી માં ટ્રાન્સમિટ થવાના ચાન્સીસ રહે છે.
• Aid and Hiv ના પ્રિવેન્શન માટે કયા કયા પગલાં લય શકાય તેના વિશે હ્યુમન બિંગમાં એજ્યુકેશન આપવું.
• બધા જ પ્રકારના માસ મીડિયા અને ટેકનોલોજી નો ઉપયોગ કરી એચ.આઈ.વી અને એઇડ્સ ના પ્રિવેન્શન માટે કયા કયા મેઝર્સ લય શકાય તેના માટે વ્યક્તિઓમાં જાગૃતતા લાવવી.
• જે વ્યક્તિ એ એચ.આઇ.વી અને એઇડ્સ ના હાઇરિસ્ક મા હોય તેવા વ્યક્તિના બ્લડ અને અધર બોડી ઓર્ગન નું ડોનેશન અવોઇડ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• જ્યારે બ્લડને ટ્રાન્સફયુઝન કરવાનું હોય અથવા બ્લડ લેવાનું હોય ત્યારે એચ.આઇ.વી અને એઇડ્સ નું સ્ક્રિનિંગ કરાવવું.
• હોસ્પિટલ અને ક્લિનિકમાં સ્ટરીલાઝેશન ટેકનીક નું ઉપયોગ કરવો.
• શક્ય હોય ત્યાં સુધી ડિસ્પોઝેબલ નીડલ અને સિરીંજનો ઉપયોગ કરવો.
• જો શક્ય ન હોય તો સ્ટરીલાઇઝ્ડ થયેલા નીડલ અને સીરીજ નો ઉપયોગ કરવો.
• ટેબલેટ zidovudine નો કયૂરેટિવ મેઝર્સ તરીકે ઉપયોગ કરવો.
• ઇન્ફેક્ટેડ બ્લડ અને બોડી ફ્લુઇડ ના કોન્ટેક્ટમાં આવવાનુ અવોઇડ કરવુ.
• જ્યારે બ્લડ અને બોડી ફ્યુઇડ ના કોન્ટેક્ટ માં આવતા હોય ત્યારે મેડિકલ પર્સનલ એ યુનિવર્સલ પ્રિકોશન નું ધ્યાન રાખવું અને પર્સનલ પ્રોટેક્ટીવ ઇક્વિપમેન્ટ(PPE)kit નો ઉપયોગ કરવો.
• જ્યારે ઇન્જેક્શન અને સ્કીન પિયર્સિંગ કરતા હોય ત્યારે ખૂબ જ પ્રિકોશન્સ રાખવું.
• સ્ટરીલાઝેશન તથા ડિસઇન્ફેક્ટન્ટ નો ઇફેક્ટિવ રીતે ઉપયોગ કરવો.
• વ્યક્તિને AIDS વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવુ.
  A=Avoidable,
  I=Incurable,
  D=Disease,
  S=Syndrome. વિશે હેલ્થ એજ્યુકેશન આપવું.
• સ્ટુડન્ટ ની એઇડ્સ ડીસીઝ વિશે પ્રોપર રીતે સમજાવવું.
• લોકોને એ પણ એજ્યુકેશન આપવું કે એઇડ્સ એ કોઇપણ પ્રકારના માખી અથવા મચ્છરો દ્વારા ફેલાતું નથી પરંતુ અનપ્રોટેક્ટેડ સેક્સ્યુઅલી કોન્ટેક્ટ દ્વારા ફેલાય છે.
• લોકોને એજ્યુકેશન આપવું કે એઇડ્સ એ કપડા દ્વારા ફેલાતું નથી પરંતુ બ્લડ અને બોડી ફ્લુઇડ દ્વારા ફેલાય છે.
• જે હોસ્પિટલમાં વર્ક કરતા સ્ટાફ કે જેમને એચ.આઇ.વી અને એઇડ્સ નથી તે મેમ્બરને પ્રોપર્લી પ્રીકોશન રાખવુ.
• વ્યક્તિને કે જેમને એચ.આઇ.વી અને એઇડ્સ છે તેમને એન્ટી રેટ્રો વાયરલ થેરાપી આપવી.

G. Glaucoma – ગ્લુકોમા

Define Glucoma (ડીફાઇન ગ્લુકોમા):

• ગ્લુકોમા એ આઇ કન્ડીશનનું ગ્રુપ છે. જેમાં ઇન્ટ્રાઓક્યુલર પ્રેસર હાઇ થવાને કારણે ઓપ્ટિક નર્વ ડેમેજ થાય છે જેને કારણે ઇરરીવર્સીબલ બ્લાઇન્ડનેસ જોવા મળે છે.
• ગ્લુકોમા એ ગ્રુપ ડિસઓર્ડર છે. જેમાં આઇની ડ્રેનેજ સિસ્ટમમાં એબ્નોર્માલીટી જોવાને કારણે આઇમાં ફલુઇડ બિલ્ડ અપ થાય છે જેને કારણે ઇન્ટ્રાઓકયુલર પ્રેશરમાં વધારો જોવા મળે છે તેના કારણે ઓપ્ટિક નર્વ ડેમેજ થાય છે અને ટોટલી વિઝન લોસ જોવા મળે છે. Write types of glucoma (રાઇટ ટાઇપ્સ ઓફ ગ્લુકોમા)

ગ્લુકોમાને મુખ્યત્વે બે ટાઇપમાં ક્લાસિફાઇ કરવામાં આવેલ છે :

• 1) કન્જીનેટલ ગ્લુકોમા
• 2) એકવાઇર્ડ ગ્લુકોમા

1) કન્જીનેટલ ગ્લુકોમા :

કન્જીનેટલ ગ્લુકોમા એ ગ્લુકોમાનો રેર ટાઇપ છે જેમાં ડ્રેનેજ સિસ્ટમમાં કન્જીનેટલ ડિફેક્ટ જોવા મળે છે જેના કારણે ત્યાં એકવીયસ હ્યુમરનો ભરાવો થાય છે અને ઇન્ટ્રાઓક્યુલર પ્રેશરમાં વધારો જોવા મળે છે અને ઓપ્ટિક નર્વ ડેમેજ થાય છે.

2) એકવાઇર્ડ ગ્લુકોમા :

એકવાઇર્ડ ગ્લુકોમા મુખ્યત્વે 40 વર્ષ પછીની ઉંમરે જોવા મળે છે. એકવાઇર્ડ ગ્લુકોમાને બે ટાઇપમાં ક્લાસિફાઇ કરવામાં આવેલ છે.

• A) પ્રાઇમરી ગ્લુકોમા
• B) સેકન્ડરી ગ્લુકોમા

A) પ્રાઇમરી ગ્લુકોમા :

પ્રાઇમરી ગ્લુકોમા એ એકવીયસ હ્યુમરના પથવેમાં એબ્નોર્માલિટીને કારણે જોવા મળે છે. પ્રાઇમરી ગ્લુકોમાને નીચે મુજબ બે ટાઇપમાં વહેચવામાં આવેલ છે :

i) પ્રાઇમરી ઓપન એંગલ ગ્લુકોમા (POAG) :

પ્રાઇમરી ઓપન એંગલ ગ્લુકોમા એ ગ્લુકોમાનો મોસ્ટ કોમન ટાઇપ છે. જેને બીજા ક્રોનિક ઓપન એંગલ ગ્લુકોમા અને ક્રોનિક સિમ્પલ ગ્લુકોમા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. જેમાં એકવીયસ હ્યુમરનું અવર પ્રોડક્શન જોવા મળે છે અથવા તો એકવીયસ હ્યુમરના પાથવેમાં ઓબ્સ્ટ્રક્શન જોવા મળે છે જેને કારણે એકવીયસ હ્યુમરનો પર આવો થાય છે જેના કારણે ઇન્ટ્રા ઓક્યુલર પ્રેશરમાં વધારો થાય છે અને ઓપ્ટિક નર્વ ડેમેજ થાય છે.

ii) પ્રાઇમરી એંગલ ક્લોઝર ગ્લુકોમા :

પ્રાઇમરી ક્લોસર એંગલ ગ્લુકોમાને બીજા નેરો એંગલ ગ્લુકોમા અને એકયુટ કન્જેસટીવ ગ્લુકોમા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ એક ઓક્યુલર ઇમરજન્સી છે કારણ કે રેપીડલી ઓનસેટ થાય છે અને જો તેને 4-5 દિવસની અંદર ટ્રીટ કરવામાં ન આવે તો તેના કારણે બ્લાઇન્ડનેસ જોવા મળે છે. પ્રાઇમરી ક્લોસર એંગલ ગ્લુકોમા એ આઇના ફ્રન્ટ સ્ટ્રક્ચરમાં એબનોર્માલિટી હોવાને કારણે જોવા મળે છે. જેમાં પોસ્ટેરીયર કોર્નીયલ સરફેસ અને એન્ટિરિયર આઇરિસ વચ્ચે આવેલો એંગલ એ નેરો જોવા મળે છે જેને કારણે એકવીયસ હ્યુમરના પાથવેમાં ઓબસ્ટ્રક્શન જોવા મળે છે અને એકવીયસ હ્યુમરનો આઉટલો બ્લોક થઈ જાય છે જેના કારણે ઇન્ટ્રા ઓક્યુલર પ્રેશરમાં વધારો થાય છે.

B) સેકન્ડરી ગ્લુકોમા :

સેકન્ડરી ગ્લુકોમા મુખ્યત્વે આઇ કન્ડિશન અથવા ડીઝીસને કારણે જોવા મળે છે. જેમકે યુવેઆઇટીસ, ટ્રોમા, ટ્યુમર, ઇન્ટ્રાઓક્યુલર હેમરેજ, પ્રીવિયસ સર્જરી. ગ્લુકોમાના આ ટાઇપમાં ગ્લુકોમા તેમજ અન્ડરલાઇન કોઝને ટ્રીટ કરવામાં આવે છે.

Write diagnostic evaluation of glucoma (રાઇટ ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન ઓફ ગ્લુકોમા)

• હિસ્ટ્રી કલેક્શન
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન
• ટોનોમેટ્રી
• વિઝ્યુઅલ એક્યુટી ટેસ્ટ
• વિઝ્યુઅલ ફિલ્ડ ટેસ્ટીંગ
• ગોનિયોસ્કોપી
• પેચીમેટ્રી
• ઓપ્ટિક નર્વ ઇમેજિંગ
• ઇવાલ્યુએશન ઓફ ડ્રેનેજ એંગલ

Write medical management of glucoma (રાઇટ મેડિકલ મેનેજમેન્ટ ઓફ ગ્લુકોમા)

• પ્રોસ્ટાગ્લેન્ડિન એનાલોગ : પ્રોસ્ટાગ્લેન્ડિન એનાલોગ એ એકવીયસ હ્યુમરનો આઉટ ફલો વધારે છે અને ઇન્ટ્રાઓકયુલર પ્રેશરમાં ઘટાડો કરે છે. પ્રોસ્ટાગ્લેન્ડિન એનાલોગ તરીકે લેટાનોપ્રોસ્ટ, બિમાટોપ્રોસ્ટ આઇડ્રોપનો ઉપયોગ કરવો.
• બીટા બ્લોકર : એકવીયસ હ્યુમરનું પ્રોડક્શન ઘટાડવા તેમજ ઇન્ટ્રાઓક્યુલર પ્રેશર ઘટાડવા માટે બીટા બ્લોકર આઇ ડ્રોપનો ઉપયોગ કરવો. ઉદાહરણ તરીકે ટિમોલોલ, બીટાઝોલોલ
• આલ્ફા એગોનિસ્ટ : આલ્ફા એગોનિસ્ટ એ એકવીયસ હ્યુમરનું પ્રોડક્શન ઘટાડે છે અને તેનું આઉટફલો વધારે છે અને ઇન્ટ્રાઓક્યુલર પ્રેશરમાં ઘટાડો કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે બ્રિમોનીડાઇન આઇ ડ્રોપ
• કાર્બોનિક એનહાઇડ્રેઝ ઇનહિબીટરસ : કાર્બોનિક એનહાઇડ્રેઝ ઇનહિબીટરસ એ એકવીયસ હ્યુમરનું પ્રોડક્શન ઘટાડે છે જેને કારણે ઇન્ટ્રા ઓક્યુલર પ્રેશરમાં ઘટાડો જોવા મળે છે. ઉદાહરણ તરીકે બ્રિન્ઝોલામાઇડ આઇ ડ્રોપ

Write surgical management of glucoma (રાઇટ સર્જીકલ મેનેજમેન્ટ ઓફ ગ્લુકોમા)

• ટ્રેબેક્યુલેક્ટોમી : ટ્રેબેક્યુલેક્ટોમીમાં ન્યુ ડ્રેનેજ સિસ્ટમ ક્રિએટ કરવામાં આવે છે જેનાથી એકવીયસ હ્યુમર આઇમાંથી એક્ઝિટ કરી શકાય અને ઇન્ટ્રાઓકયુલર પ્રેશર ઘટાડી શકાય.
• ગ્લુકોમા ડ્રેનેજ ઇમ્પ્લાન્ટ : આ પ્રોસિજરમાં આઇમાં સ્મોલ ડીવાઇસ ઇમ્પ્લાન્ટ કરવામાં આવે છે જે એક્વીયસ હ્યુમરને ડ્રેન કરવામાં મદદ કરે છે.
• મીનીમલ ઇન્વેસિવ ગ્લુકોમા સર્જરી : આ પ્રોસિજર એ ટ્રેડિશનલ સર્જરી કરતા લેસ ઇન્વેસિવ છે જેમાં ટ્રાબેક્યુલર મેશવર્ક બાયપાસ અથવા સુપ્રાકોરોઇડલ ડ્રેનેજ થ્રુ એકવીયસ હ્યુમરનું આઉટફલો વધારવામાં આવે છે.
• લેસર ટ્રાબેક્યુલોપ્લાસ્ટી : લેસર ટ્રાબેક્યુલોપ્લાસ્ટીમાં લેસરની મદદથી ડ્રેનેજને ઇન્હાસ કરવામાં આવે છે જેથી ઇન્ટ્રાઓકયુલર પ્રેશરને રીડયુસ કરી શકાય.
• સાઇકલોફોટોકોએગ્યુલેશન : સાઇકલોફોટોકોએગ્યુલેશનમાં લેઝરનો ઉપયોગ કરીને એકવીયસ હ્યુમરનું પ્રોડકશન ઘટાડવામાં આવે છે અને ઇન્ટ્રાઓકયુલર પ્રેશર રીડયુસ કરવામાં આવે છે.
  Foreign body in eye (ફોરેન બોડી ઇન આઇ)

• ફોરેન બોડી ઇન આઇ એટલે બહારથી કોઈપણ પ્રકારનું ઓબ્જેક્ટ અથવા પાર્ટીકલ આઇની અંદર ફસાઈ જવું.
• સમથીંગ ધેટ એન્ટર ધ આઇ ફ્રોમ આઉટસાઇડ ધ બોડી.

ફોરેન બોડી એ એ આઇના ક્યાં પાર્ટમાં રહેલી છે તેના આધારે તેને બે ભાગમાં વહેચવામાં આવેલ છે :

• i) એક્સ્ટ્રાઓક્યુલર ફોરેન બોડી
• ii) ઇન્ટ્રાઓક્યુલર ફોરેન બોડી

i) એક્સ્ટ્રાઓક્યુલર ફોરેન બોડી : આ ટાઇપમાં ફોરેન બોડી એ કન્જકટાયવા અથવા કોર્નિયામાં જોવા મળે છે. કન્જકટાયવા ફોરેન બોડી તરીકે મુખ્યત્વે ડસ્ટ, સેન્ડ, કોન્ટેક્ટ લેન્સ, કોસ્મેટિક વગેરે જોવા મળે છે. તેમજ કોર્નિયલ ફોરેન બોડી તરીકે મેટલ પીસ તેમજ રસ્ટી ઓબજેકટ જોવા મળે છે.

ii) ઇન્ટ્રાઓક્યુલર ફોરેન બોડી : ઇન્ટ્રાઓક્યુલર ફોરેન બોડીમાં ફોરેન બોડી એ આઇના અંદરના પાર્ટમાં પેનીટ્રેટ થયેલ જોવા મળે છે. જેમાં ફોરેન બોડી તરીકે આયર્ન, કોપર, લીડ, સ્ટોન, ગ્લાસના પાર્ટીકલ્સ જોવા મળે છે.

h. Mastitis – માસ્ટાઇટીસ

માસ્ટાઇટીસ (Mastitis) ની ડેફીનેશન :

માસ્ટાઇટીસ (Mastitis) એ બ્રેસ્ટ ટીશ્યુ (Breast Tissue) માં થતું ઈન્ફ્લામેશન (Inflammation) છે, જે મોટાભાગે ઈન્ફેક્શન (Infection) ના કારણે થાય છે. ખાસ કરીને બ્રેસ્ટફીડિંગ કરાવતી ફિમેલ (Female) માં, મિલ્ક ડક્ટ (Milk Duct) બ્લોક થવાથી કે બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન (Bacterial Infection) થવાથી માસ્ટાઇટીસ જોવા મળે છે. આ કન્ડિશન (Condition) માં બ્રેસ્ટનો ભાગ પેઇન (Pain) કરતો, રેડ (Redness) દેખાતો, સ્વેલિંગ (Swelling) ધરાવતો અને ક્યારેક પસ (Pus) ભરાયેલો થઈ શકે છે. સિવ્યર કન્ડિશન માં સર્જરી (Surgery) દ્વારા પસ ડ્રેઇનેજ (Drainage) કરવાની જરૂર પડે છે.

ઇટિયોલોજી

• કોમન ઓર્ગેનિઝમ એ સ્ટેફાયલોકોકસ એયુરિયસ છે. ઇન્ફેક્શન નો સોર્સ એ બેબી નું નોઝ,થ્રોટ,સ્કિન અને આઇસ છે.
• માસ્ટાઇટીસ માં બે રીતે ઇન્ફેક્શન લાગી શકે છે:
• એક ઇન્ફેક્શન એ ક્રેક્ડ નીપલ દ્વારા લાગે છે અને ઇન્ટ્રા લોબ્યુલર ટીશ્યુસ માં સ્પ્રેડ થાય છે.
• અથવા
• બ્રેસ્ટ માં ઓલરેડી પ્રેઝન્ટ ઓર્ગેનિઝમ્સ નું મલ્ટિપ્લિકેશન થાય છે.
• જવાબદાર કારણોમાં પુઅર નર્સિંગ, મેટર્નલ ફટીગ, ક્રેકડ નીપલ, મિલ્ક સ્ટેસીસ, બ્રેસ્ટ એન્ગોર્જમેન્ટ, કેરલેસ હેન્ડલિંગ વગેરે હોઇ શકે છે.

લક્ષણો તથા ચિન્હો:

• શરૂઆત એ પોસ્ટ પાર્ટમ ના ફર્સ્ટ 2-4 વિકસ માં થાય છે, છતાં એક્યુટ માસ્ટાઇટીસ ડીલેવરી ના ઘણા વિકસ પછી પણ થઇ શકે છે તેમાં જોવા મળતા લક્ષણો અને ચિન્હો નીચે મુજબ છે જેમ કે,
• જનરલાઇઝ્ડ મલેઇસ,
• હેડેક,
• 102°ડિગ્રી કે તેનાથી વધારે ફિવર સાથે રાઇગર,
• અફેક્ટેડ બ્રેસ્ટ માં સિવ્યર પેઇન થવું.
• સ્વેલીન્ગ અને સ્કીન એ રેડ,હોટ, ટેન્ડર અને ટેન્સ ફિલ થાય.
• સાઇન:
• ટોક્સિક ફિચર્સ પ્રેઝન્ટ હોવા,
• નીપલ ના અપેક્ષ પર સાથે બ્રેસ્ટ પર વેજ સેપન ના સ્વેલીન્ગ પ્રેઝન્ટ હોવા.
• ઓવરલાઇન સ્કિન એ હોટ તથા ફ્લસ્ડ થવી.
• ઓવરલાઇન સ્કિન એ ટેન્સ તથા ટેન્ડર લાગે છે.

પ્રિવેન્શન

• ચાઇલ્ડ ને ફીડિંગ પ્રોવાઇડ કરતી વખતે કમ્પલીટલી હેન્ડ વોશિંગ કરવું.
• દરેક વખતે ફિડીન્ગ આપતા પહેલાં અને પછી નીપલ ક્લીન અને ડ્રાય કરવી.
• નોઝોકોમીઅલ ઇનફેક્શન રેટ ઘટાડવો.

મેનેજમેન્ટ:

• બ્રેસ્ટ ને સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.
• વધારે ઓરલ ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.
• મધર ને બ્રેસ્ટ ફિડીન્ગ ની પ્રોપર પોઝિશન અને ગુડ અટેચમેન્ટ ની ટેક્નીક શીખવાડવી.
• ફિડીન્ગ એ ફસ્ટલી અનઅફેક્ટેડ સાઇડ થી સ્ટાર્ટ કરવું, તેથી લેટ ડાઉન રિફ્લક્સ થશે.અફેક્ટેડ બ્રેસ્ટ ને મેન્યુઅલી એમ્પટી કરવી.
• જો ઇન્ફેક્શન એ માઇલ્ડ હોય , તો બ્રેસ્ટ ફિડીન્ગ કન્ટીન્યુ રાખવું અને જો મિલ્ક માં પસ જોવા મડે,તો બ્રેસ્ટ મિલ્ક આપવું નહિ અને બ્રેસ્ટ પમ્પ કે મેન્યુઅલી એક્સપ્રેસ કરી બ્રેસ્ટ ને એમ્પટી કરવી.
• બ્રેસ્ટ મિલ્ક નું સેમ્પલ એ બેક્ટેરિયોલોજીકલ એક્ઝામિનેશન માટે મોકલવું.
• એન્ટીબાયોટીક જેવા કે ડાઇક્લોક્સીલીન, એરીથ્રોમાયસીન, અને એનાલજેસીક સુચવ્યા મુજબ આપવા.

Q: 3 (A) Fill in the blanks ( ખાલી જગ્યાઓ પૂરો) 10

1) Normal WBC count in the body is …… શરીરમાં નોર્મલ ડબ્લ્યુ.બી.સી કાઉન્ટ …… હોય છે. 👉 4,000 – 11,000 / mm³ of blood
(શરીરમાં નોર્મલ ડબ્લ્યુ.બી.સી કાઉન્ટ 4,000 થી 11,000 / mm³ હોય છે.)

2) Intraocular pressure is measured by …… ઇન્ટ્રાઓકયુલર પ્રેશર …… ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ દ્વારા મપાય છે.👉 Tonometer (ટોનોમીટર)
(ઇન્ટ્રાઓકયુલર પ્રેશર ટોનોમીટર દ્વારા મપાય છે.)

3) Rheumatic heart disease is a complication of …… રૂમેટીક હાર્ટ ડીસીસ એ …… નું કોમ્પ્લીકેશન છે.👉 Rheumatic Fever (રૂમેટીક ફીવર)
(રૂમેટીક હાર્ટ ડીસીઝ એ રૂમેટીક ફીવરનું કોમ્પ્લીકેશન છે.)

4) Enlargement of breast in male is called …… પુરૂષમાં બેસ્ટની સાઇઝ માં વધારો થાય તેને …… કહેવાય છે. 👉 Gynecomastia (ગાયનેકોમાસ્ટિયા)
(પુરૂષમાં બેસ્ટની સાઇઝમાં વધારો થાય તેને ગાયનેકોમાસ્ટિયા કહેવાય છે.)

5) Peritonsilar Abscess is called …… પેરીટોસિલર અબ્સેસ ને …… કહે છે. 👉 Quinsy (ક્વિન્સી) (પેરીટોન્સિલર અબ્સેસને ક્વિન્સી કહે છે.)

6) CA.B.G stand for …… સી.એ.બી.જી નું પુરૂ નામ આપો …… 👉 Coronary Artery Bypass Grafting (કોરોનરી આર્ટરી બાયપાસ ગ્રાફ્ટિંગ) (સી.એ.બી.જી નું પૂરું નામ — કોરોનરી આર્ટરી બાયપાસ ગ્રાફ્ટિંગ.)

7) PUVA therapy stand for …… PUVA થેરાપી નું પૂરું નામ આપો …… 👉 Psoralen + Ultraviolet A Therapy (સોરાલેન + અલ્ટ્રાવાયોલેટ એ થેરાપી) (PUVA થેરાપી નું પૂરું નામ — સોરાલેન + અલ્ટ્રાવાયોલેટ એ થેરાપી.)

8) M.R.I. Stand for …… એમ. આર. આઇ નું પૂરું નામ આપો …… 👉 Magnetic Resonance Imaging (મેગ્નેટિક રેઝોનન્સ ઇમેજિંગ) (એમ.આર.આઈ નું પૂરું નામ — મેગ્નેટિક રેઝોનન્સ ઇમેજિંગ.)

9) AIDS Stand for …… એઈડ્સ નું પૂરું નામ આપો …… 👉 Acquired Immuno Deficiency Syndrome (એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનો ડિફિશિયન્સી સિન્ડ્રોમ) (એઈડ્સ નું પૂરું નામ – એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનો ડિફિશિયન્સી સિન્ડ્રોમ.)

10) Surgical Repair of nasal septum is called …… નેઝલ સેપ્ટમ ના સર્જીકલ રિપેઇર …… તરીકે ઓળખાય છે. 👉 Septoplasty (સેપ્ટોપ્લાસ્ટી) (નેઝલ સેપ્ટમના સર્જીકલ રિપેરને સેપ્ટોપ્લાસ્ટી તરીકે ઓળખાય છે.)

(B) State whether following statements are True or False. નીચેના વિધાનો ખરા છે કે ખોટા તે જણાવો.10

1) Alopecia is a side effect of chemotherapy એલોપેસીયા એ કીમોથેરાપીની સાઇડ ઇફેક્ટ છે. 👉 True (સાચું)… કીમોથેરાપી દવાઓ હેર ફોલિકલ સેલ્સ (Hair Follicle Cells) ને અસર કરે છે એટલે એલોપેસિયા થાય છે.

2) Herpes Zoster is caused by Herpes Simples. હર્પીસ ઝોસ્ટર એ હર્પીસ સીમ્પ્લેક્સ દ્વારા થાય છે. 👉 False (ખોટું)
હર્પીસ ઝોસ્ટર વેરિસેલા-ઝોસ્ટર વાયરસ (Varicella-Zoster Virus) થી થાય છે, હર્પીસ સિમ્પ્લેક્સથી નહીં.

3) Keratoplasty is a modern treatment of Cataract. કેરેટોપ્લાસ્ટી એ કેટરેક્ટ ની મોર્ડન ટ્રીટમેન્ટ છે.👉 False (ખોટું)
કેરેટોપ્લાસ્ટી એટલે કોર્નીયલ ટ્રાન્સપ્લાન્ટ (Corneal Transplant), જ્યારે કેટરેક્ટની ટ્રીટમેન્ટ ફેકોએમ્યુલ્સિફિકેશન (Phacoemulsification) છે.

4)Thalassemia is a hereditary disease. થેલેસેમીયા એ વારસાગત રોગ છે. 👉 True (સાચું)
થેલેસેમિયા એ જનૅટિક હિમોગ્લોબિન ડિસઓર્ડર (Genetic Hemoglobin Disorder) છે જે વારસામાં મળે છે.

5) Zoonosis is a disease spread by fomites. ઝુઓનોસિસ એ ફોમાઇટ્સ દ્વારા ફેલાતી બીમારી છે. 👉 False (ખોટું) ઝુઓનોસિસ (Zoonosis) એ પ્રાણીઓમાંથી માણસોમાં ફેલાતી બીમારી છે, ફોમાઇટ્સ (Fomites) દ્વારા નહીં.

6) Snellen’s chart is used for vision test. સ્નેલેન ચાર્ટ નો ઉપયોગ વીઝન ટેસ્ટ માટે થાય છે. 👉 True (સાચું) સ્નેલેન ચાર્ટ (Snellen’s Chart) વિઝ્યુઅલ અક્યુટી (Visual Acuity) ટેસ્ટ માટે વપરાય છે.

7)Inflammation of nasal mucosa is known as sinusitis. નેઝલ મ્યુકોઝા ના ઇન્ફલામેશન ને સાઇનુંસાઇટીસ કહે છે. 👉 False (ખોટું)
નેઝલ મ્યુકોઝા ના ઇન્ફ્લામેશનને રાઇનાઇટિસ (Rhinitis) કહે છે. સાઇનસનું ઇન્ફ્લામેશન સાઇનસાઇટિસ (Sinusitis) છે.

8) Sty is an inflammation of the Lacrimal gland. સ્ટાય એ લેક્રીમલ ગ્લેંડ નું ઇન્ફ્લામેશન છે. 👉 False (ખોટું)
સ્ટાય (Stye / Hordeolum) એ આઇલિડના સેબેશિયસ ગ્લેંડ (Sebaceous Gland of Eyelid) નું ઇન્ફ્લામેશન છે, લેક્રીમલ ગ્લેંડનું નહીં.

9) First degree burn is painless. ફર્સ્ટ ડીગ્રી બર્ન પેઇનલેસ હોય છે. 👉 False (ખોટું)
ફર્સ્ટ ડીગ્રી બર્નમાં ત્વચાનો એપિડર્મિસ (Epidermis) જ અસરગ્રસ્ત હોય છે, અને તેમાં દુખાવો (Pain), લાલાશ (Redness), સ્વેલિંગ (Swelling) થાય છે. એટલે પેઇનલેસ નથી.

10) The graft of the patient taken from his own body is called Autograft. દર્દીના જ બોડી માંથી લેવામાં આવતા ગ્રાફ્ટ ને ઓટોગ્રાફ્ટ કહે છે. 👉 True (સાચું)
પેશન્ટના પોતાના શરીરમાંથી લેવાયેલ ગ્રાફ્ટને Autograft (ઓટોગ્રાફ્ટ) કહે છે.

(C) Write Maltiple Choice Questions. નીચેનામાંથી સાચો વિકલ્પ લખો.10

1) Causative organism is responsible for theumatic fever રૂમેટીક ફીવર માટે જવાબદાર ઓર્ગેનીઝમ છે.

✅ a) Beta hemolytic streptococci – બીટા હીમોલાઈટીક સ્ટેપ્ટોકોકાઈ

b) Staphylococci સ્ટેફાઇલોકોકાઇ

c) H-pyloric એચ-પાઈલોરીક

d) Pneumococci – ન્યુમોકોકાઇ

2) in young adult lateral curvature of spine noted, which is called …… એક યુવાનમાં સ્પાઇનલ કોર્ડમાં લેટરલ કર્વેયર હોય તેને કહેવાય.

a) Lordosis – લોર્ડોસીસ

b) Kyphosis – કાઇફોસીસ

✅ c) Scoliosis – સ્કોલીયોસીસ

d) All of above – ઉપરના બધા જ

3) Complications of fracture are …… ફ્રેક્ચર ના કોમ્પ્લીકેશન્સ છે.

a) Fat embolism – ફેટ એમ્બોલીઝમ

b) Compartment syndrome – કમ્પાર્ટમેન્ટ સિન્ડ્રોમ

C)Malunion-માલયુનીયન

✅d) All of the Above – ઉપરના બધા જ

4) The test most often used in detecting cervical cancer is ….. સર્વાઇકલ કેન્સરના ડાયગ્નોસીસ કરવા માટે ટેસ્ટ સૌથી વધારે વપરાય છે.

a) Schillers test ( સીલર્સ ટેસ્ટ)

✅b) Pap smear test ( પેપ સ્મીયર ટેસ્ટ)

c) Hurler’s test- હુલર ટેસ્ટ

d) None of above – આ બધા માથી એક પણ નહીં.

5)White patches in Skin due to absence of melanin is called …… મેલેનીન ની ખામીની ચામડી ઉપર જોવા મળતા સફેદ ચકામાં ને કહે છે……

a) Caratotenemia – કેરેટોટેનેમીયા

✅b) vitiligo – વીટીલીગો

C)Telengectasia – ટેલેન્જેક્ટેસીયા

d) Psoriasis – સોરીયાસીસ

6) CA 125 is Associated with …… CA 125 કોની સાથે સંકળાયેલ છે.

a) Colon cancer – કોલોન કેન્સર

✅b) Ovarian cancer – ઓવેરિયન કેન્સર

C) Pancreas cancer – પેન્ક્રીયાસ કેન્સર

d) Breast cancer – બ્રેસ્ટ કેન્સર

7) Tracheostomy is usually performed between the …… Tracheal ring. ટ્રેકીયોસ્ટોમી એ મોટાભાગે …… ટ્રેકીયલ રીંગ ના કાર્ટીલેજ વચ્ચે કરવામાં આવે છે.

a) 2nd & 4rth

✅b) 3rd & 4 rth

C) 4th & 5th

d) None of the above

8) Shock which is resulting from severe allergic Reactions …… શોક જે સિવ્યર એલર્જીક રિએક્શન ના લીધે જોવા મળે છે.

a) Distributive Shock – ડીસ્ટ્રીબ્યુટીવ શોક

b) Septic shock – સેપ્ટીક શોક

✅c) Anaphylactic shock – એનાફાયલેક્ટીક શોક

d) Neurogenic shock – ન્યુરોજેનીક શોક

9) Inflammation of cornea is called as …… કોર્નીઆ ના ઇન્ફ્લામેશન ને કહે છે.

a) Iridocyclitis – ઇરીડોસાયક્લાઇટીસ

b) iritis – આઇરાઇટીસ

✅c) Keratitis – કેરેટાઇટીસ

d) Mastoiditis – માસ્ટોઇડાઇટીસ

10) A capnography monitor is a device that measures…… કેપ્નોગ્રાફી મોનિટર નામના સાધન થી મપાય છે.

a) O2

✅b) CO2

c) N2

d) None of the above