હાઇજીન નીડ્સ (Hygienic needs):

હાઇજીન (hygiene):

હાઇજીન મા બોડી ને નીટ અને ક્લિન રાખવામાં આવે છે જેના કારણે બોડીને ઇન્ફેક્શનમાંથી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય તથા પ્રોપર્લી હાઇજીન મેઇન્ટેન કરવાથી વેલ્બીંગ નો અનુભવ થાય છે.

પર્સનલ એન્ડ એન્વાયરમેન્ટલ હાઇજીન (Personal and Environmental Hygiene):

પ્રોપર પર્સનલ હાઇજીનની પ્રેક્ટિસ એ આપણા ડેઇલી લાઇફના એશેન્સીયલ પાર્ટમાંનો એક પાર્ટ છે. હેલ્થ અને સોસિયલ બંને કારણોસર ગુડ પર્સનલ હાઇજીન ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે.

હાઇજીન એ સામાન્ય રીતે પ્રેક્ટિસિસ નો સેટ (સમૂહ )છે કે જે હેલ્થ અને હેલ્થીલિવિંગના પ્રિઝર્વેશન સાથે એસોસીએટેડ હોય છે. ફોકસ એ મેઇન્લી પર્સનલ હાઇજીન પર છે જેમા હેઇર, બોડી, હેન્ડસ, ફિંગર્સ, ફિટ અને ક્લોથીન્ગ ની ક્લીન્લીનેસ અને મેસ્ટ્રુઅલ હાયજીન ને જોવામા આવે છે.

પર્સનલ નોલેજ, સ્કિલ અને પ્રેક્ટિસ માં ઇમ્પ્રુવમેન્ટ એ હેલ્થી પ્રેક્ટિસ માટેનું ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ બિહેવ્યર મા મોડીફાઇ કરી શકે છે જે સામાન્ય રીતે હાઇજીન પ્રમોશન પર ફોકસ કરે છે. સેફ હાઇજીન પ્રેક્ટિસમા હેલ્થી બીહેવ્યર ની બ્રોડ રેંજ નું ઇન્વોલ્વમેન્ટ થાય છે જેમ કે જમ્યા પહેલા હેન્ડ વોશિંગ કરવા અને ચાઇલ્ડ ના બોટમ ને ક્લિન કર્યા પછી પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા અને ફીસીસ નું પ્રોપર્લી ડિસ્પોઝલ કરવું વગેરે. હાઇજીન માટેની આવી ઇન્ફોર્મેશન ને કોમ્યુનિટીમા શેર કરવી જોઇએ જેના કારણે પબ્લિક એ હાઇજીન અને તેની સાથે અસોસીએટેડ હેલ્થ રિસ્ક ને અન્ડરસ્ટેન્ડ કરી શકે અને બેટર હાઇજીન પ્રેક્ટિસ નું પ્રોપર્લી યુઝ કરવા માટે તેમના બિહેવ્યર ને ચેન્જ કરી શકાય.

જોકે હાઇજીન અને ઇન્ફેક્શન એ એન્વાયરમેન્ટલ હેલ્થના વાઇટલ ફેક્ટર છે. ગ્લોબલ વોર્મિંગ જેવા ઉભરતા મુદ્દાઓ અને મેડિકલ કન્ડિશન વચ્ચેની લીન્ક થી વાકેફ રહેવું પણ સારું છે, ઉદાહરણ તરીકે ઘણી હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ આપણા એન્વાયરમેન્ટ અને લાઇફસ્ટાઇલ સાથે સંબંધિત છે સેડેન્ટરી લાઇફ સ્ટાઇલ વ્યક્તિને ઓબેસિટી, કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર ડિસીસ નો શિકાર બનાવે છે. આપણું એન્વાયરમેન્ટ એ બધું છે જે આપણી આસપાસ છે. તેમાં તમામ એક્સટર્નલ ઇન્ફ્લુઅન્સ અને કન્ડિશન્સ નો સમાવેશ થાય છે જે આપણા હેલ્થ, લાઇફ અને ગ્રોથ ને અસર કરી શકે છે. આ ઇન્ફ્લુઅન્સ એ કોન્સ્ટન્ટલી બદલાતા રહે છે અને આપણા હેલ્થ પર તેની અસર સરળતાથી જોઇ શકાતી નથી.

મીનિંગ ઓફ પર્સનલ હાઇજીન (Meaning of personal hygiene):

પર્સનલ હાઇજીન એ ઓવરઓલ હેલ્થ અને વેલબિન્ગ ને મેઇન્ટેઇન રાખવા માટે વ્યક્તિના બોડી અને ક્લોથીન્ગ ની ક્લીન્લીનેસ મેઇન્ટેઇન કરવાનુ ઇન્વોલ્વમેન્ટ કરે છે. પર્સનલ હાયજીન ને એક્સટર્નલ બોડી ની ક્લીન્લીનેસ અને ગ્રૂમિંગ મેઇન્ટેઇન કરવાના પ્રિન્સિપલ તરીકે વર્ણવી શકાય છે.

મીનિંગ ઓફ એન્વાયરમેન્ટલ હાઇજીન (Meaning of Environmental hygiene):

• એન્વાયરમેન્ટલ હાઇજીન એ એક્ટીવીટીસ નુ એક ગ્રુપ છે જેનો એઇમ એ પીપલ્સ ને અનસેનેટરી સેલ્ટર, એર સપ્લાઇસ અથવા બોડિલી નરિસમેન્ટ સેન્ટર્સ ના કારણે અરાઇઝ થતી ડેન્જરિયસ કન્ડિશન્સ થી પ્રોટેક્ટ કરવાનો છે
• આ કન્ડિશનમા અનસેનેટરી વોટર સપ્લાય, વેસ્ટ ડિસ્પોઝલ સિસ્ટમ, ફૂડ સોર્સ અને ટેમ્પરરી અથવા પર્મનેન્ટ હાઉસિંગ સ્ટ્રક્ચર નું ઇન્વોલ્વમેન્ટ થાય છે.

હેલ્થ કેરમાં એન્વાયરમેન્ટલ હાઇજીન (Environmental Hygiene in Health Care):

હેલ્થકેર સેટિંગ્સમા ઇન્ફેક્સિયસ ડિસિઝ ના ટ્રાન્સમિશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે કમ્પ્લીટ્લી એન્વાયરમેન્ટલ હાયજીન ઇમ્પોર્ટન્ટ છે. એન્વાયરમેન્ટલ હાઇજીન માં એપ્રોપ્રિએટ પ્રોડક્ટ નો ઉપયોગ કરીને સર્ફેસ ની ઇફેક્ટીવ ક્લીનિન્ગ, પેશન્ટ-કેર પ્રોસિઝરમાં યુઝ થતા મેડીકલ ઇક્વિપમેન્ટ અને ડિવાઇસ નું પ્રોપર્લી ડીકંટામીનેશન, શાર્પ, બ્લડ અને બોડી ફ્લુઇડ ના સ્પીલ્સ, વેસ્ટ અને લીનન ના સેફ અને એપ્રોપ્રિએટ હેન્ડલિંગ નુ ઇન્વોલ્વમેન્ટ થાય છે.

એન્વાયરમેન્ટલ સર્ફેસ ક્લીનિંગ (Environmental Surface Cleaning):

એન્વાયરમેન્ટલ ક્લિનિંગ દ્વારા સર્ફેસ પર રહેલા ઇન્ફેક્શિયસ એજન્ટ ની સંખ્યામાં ઘટાડો થાય છે અને ક્રોસ ઇન્ફેક્શન થવાના રિસ્ક પણ મીનીમાઇઝ થાય છે. ક્લીનીન્ગ એ એવી પ્રોસિઝર છે જે વોટર, ડીટરજન્ટ અને મીકેનિકલ એક્શન (ફ્રીક્શન) ના ઉપયોગ દ્વારા સર્ફેસ અથવા કોઇ વસ્તુમાંથી ફોરેઇન મટીરિયલ્સ ને (ઉદાહરણ તરીકે ડસ્ટ, સોઇલ, બ્લડ, સિક્રીસન, એક્સક્રીસન અને માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ) ફિઝીકલી રીતે રિમૂવ કરવા માંગે છે.

ક્લીનીંગ સ્ટાન્ડર્ડ્શ, ડિકન્ટામીનેશન ઓફ મેડિકલ ઇક્વિપમેન્ટ એન્ડ ડિવાઇસીસ (Cleaning Standards, Decontamination of Medical Equipment and Devices ) :

• વપરાયેલ પેશન્ટ કેર ઇક્વિપમેન્ટ ને એવી રીતે હેન્ડલ કરવું જોઇએ કે જે સ્કિન અને મ્યુકસ મેમ્બ્રેન નો એક્પોઝર, ક્લોથીન્ગ ના કંટામીનેશન અને અન્ય પેશન્ટ અને એન્વાયરમેન્ટ મા માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ ના ટ્રાન્સફર ને પ્રિવેન્ટ કરે.
• શેર કરેલ પેશન્ટ ના ઇક્વિપમેન્ટ્સ જેમ કે ઇન્ફ્યુઝન પંપ, ઓક્સિમીટર, BP કફ, કોમમોડ્સ અન્ય પેશન્ટ પર યુઝ કરતા પહેલા તેને ક્લીન અને ડિકન્ટામિનેટેડ કરવું આવશ્યક હોય છે. ઉપયોગમાં લેવાતી મેથડ એ CDC ગાઇડલાઇન સાથે સુસંગત હોવી જોઇએ.
• સ્પિલ્સ ને તરત જ અથવા શક્ય તેટલી વહેલી તકે રિમૂવ કરવા જોઇએ, અને સ્પિલ્સ ના સેટિંગ અને વોલ્યુમ પર આધાર રાખીને એરિયા ને ક્લિક અને ડિસઇન્ફેક્ટ કરવું જોઇએ. પેશન્ટ કેર એરિયામાં સોડિયમ હાયપોક્લોરાઇટ સોલ્યુશન (1%) એપ્લાય કરીને અને 10 મિનિટ માટે પેપર ટોવેલથી સ્પીલ ને કવર કરીને સ્મોલ સ્પિલ્સ ને ઇઝીલી મેનેજ કરી શકાય છે. પેપર ટોવેલ વડે તરત જ એરિયા ને સાફ કરો અને પછી ડિટર્જન્ટ અને વોટર થી એરિયા ને સાફ કરો. બ્લડ અથવા બોડી ફ્લુઇડ ધરાવતા લાર્જ સ્પિલ્સ (10 સે.મી.થી વધુ) હોવા જોઇએ અને ઉપર મુજબ ક્લિન કરવા ઉપરાંત, ક્લોરિન બેઝ્ડ ડિસઇન્ફેક્ટન્ટ નો યુઝ કરવો જોઇએ.
• પર્સનલ પરોટેક્ટીવ ઇક્વીપમેન્ટ્સ, જેમાં ઓછામાં ઓછા ગ્લોવ્સ નો સમાવેશ થાય છે, જ્યારે બ્લડ અને બોડી સબસ્ટન્સ ના સ્પિલ્સ ને ક્લીન કરતી વખતે વિયર કરવા આવશ્યક હોય છે.

સેફ હેન્ડલિંગ ઓફ શાર્પ્સ (Safe Handling of Sharps) :

તે ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે કે તમામ સ્ટાફ નીડલ, સ્કેલ્પલ્સ અને લેન્સેટ જેવા શાર્પ્સ મટીરિયલ્સ ના યુઝ સાથે સંકળાયેલ ઇન્જરી ના સ્વાભાવિક રિસ્ક થી વાકેફ હોય છે.

સેફ હેન્ડલિંગ ઓફ વેસ્ટ (Safe Handling of Waste) :

• તે ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે કે વેસ્ટ સાથે વર્ક કરતા તમામ સ્ટાફ મેમ્બર્સ એવી પ્રોસિઝર એડોપ્ટ કરે જે પોતાને અને તેમના એન્વાયરમેન્ટ માટે રિસ્ક ને રિડ્યુસ કરે. ડ્રેસિંગ અને બેન્ડેજીસ, મટીરીયલ્સ કે જે ફક્ત ડાઘવાળા હોય અથવા બોડી સબસ્ટન્સ સાથે મીનીમમ કોન્ટેક્ટમા હોય, ડિસ્પોઝલ નેપી, ઇનકન્ટીનન્સી પેડ્સ અથવા સેનિટરી નેપકિન્સ ને મેડિકલ વેસ્ટ તરીકે ગણવામાં આવતા નથી અને તેનો જનરલ વેસ્ટ તરીકે ડિસ્પોઝ કરી શકાય છે.
• બ્લડ અને બોડી ફ્લુઇડ ના કોન્ટેક્ટ માં આવતા અને ઇન્જરી સામે પ્રોટેક્શન માટે યોગ્ય કાળજી સાથે, તમામ કચરાનું હેન્ડલિંગ કરતી વખતે યોગ્ય પર્સનલ પ્રોટેક્ટીવ ઇક્વિપમેન્ટ્સ (PPE) પહેરવા આવશ્યક હોય છે.
• હેલ્થ કેર વર્કર્સ ને વેસ્ટ ના હેન્ડલિંગ માટે કરેક્ટ પ્રોસિઝર રીગાર્ડીંગ ટ્રેઇનિંગ આપવી.

સેફ હેન્ડલિંગ ઓફ લોન્ડ્રી એન્ડ લીનન ( Safe Handling of Laundry and Linen) :

બધા યુઝ થયેલા લીનન ને પ્રોપર્લી હેન્ડલ કરવા જેના કારણે માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ એન્વાયરમેન્ટ માં સ્પ્રેડ થતા પ્રિવેન્ટ કરી શકાય તથા સ્ટાફ મેમ્બર્સ ના ક્લોથીંગ ના કોન્ટેકમા આવતા અવોઇડ કરી શકાય

પેશન્ટ દ્વારા યુઝ થયેલા લીનન માટે નીચે પ્રમાણેના પ્રિન્સિપલ્સ એપ્લાય કરવા જોઇએ ( The following principles should be applied to linen used by the patient ):

• વપરાયેલ તમામ લીનન કંટામીનેટેડ માનવામાં આવે છે તેથી મીનીમલ હેન્ડલિંગ ની ભલામણ કરવામાં આવે છે.
• સ્કિન અને મ્યુકસ મેમ્બ્રેન ને બ્લડ અને બોડી ફ્લુઇડ ના કોન્ટેક્ટ માં આવતા પ્રિવેન્ટ કરવા માટે સોઇલ્ડ લેનિન ને હેન્ડલ કરતી વખતે યોગ્ય PPE (પર્સનલ પ્રોટેક્ટીવ ઇક્વિપમેન્ટ) પહેરવું આવશ્યક છે.
• કેર ના પોઇન્ટ પર તમામ લિનન નો યોગ્ય લીનન કન્ટેનરમાં ડિસ્પોઝ ( નીકાલ ) કરવો.
• લિનન કે જે બ્લડ અથવા બોડી ફ્લુઇડ થી હેવીલી કંટામીનેટેડ થયેલા છે જે લીક થઇ શકે છે તેથી તેને લીક-પ્રૂફ બેગ મા ડિસ્પોઝ કરવું જોઇએ અને ટ્રાન્સપોર્ટ કરતા પહેલા સિક્યોર કરવું જોઇએ.
• બધા યુઝ્ડ લીનન ના હેન્ડલિંગ કર્યા પછી પ્રોપર્લી હેન્ડ હાઇજીન મેઇન્ટેઇન કરવી જોઇએ.

પર્સનલ અને એન્વાયરમેન્ટલ હાઇજીન મેઇન્ટેઇન કરવામાં નર્સિંસ નો રોલ ( Role of nurses in maintaining personal and environmental hygiene) :

• હેન્ડ વોશિંગ ની પ્રેક્ટિસિસ ને પ્રોપર્લી ફોલો કરવું.
• એવરી પર્સનને ઇન્ફેક્શિયસ ગણવું અને સ્ટાન્ડર્ડ પ્રીકોશન્સ ને ફોલો કરવા.
• PPE (પર્સનલ પ્રોટેક્ટીવ ઇક્વિપમેન્ટ કીટ) પહેરવી. તેમને PPE ડોનિંગ અને રીમુવિંગ કરવાના સ્ટેપ્સ જાણતા હોવા જોઇએ.
• યુનિટ અને પેશન્ટ ના યુઝ માટે નીટ અને ક્લીન લીનન પ્રોવાઇડ કરવા.
• બાયો મેડિકલ વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ અંગે તમામ સ્ટાફ ને ટ્રેઇનિંગ આપો.
• ડીસીઝ પ્રિવેન્શન અને હેલ્થ પ્રમોશન આપવા અંગે પેશન્ટ અને પબ્લિક ને હેલ્થ એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.

હાઇજીન (Hygiene) :

પર્સનલ હાઇજીન એ પર્સન ના કમ્ફર્ટ અને વેલબીન્ગ ને મેઇન્ટેન રાખવા માટે નેસેસરી હોય છે.જુદા જુદા પર્સનલ અને સોસીયો-કલ્ચરલ ફેક્ટર્સ એ ક્લાયંટ ની હાઇજીન પ્રેક્ટિસિસ ને ઇન્ફ્લુઅન્સ કરે છે. નર્સ એ ક્લાયન્ટ ની સેલ્ફ-કેર કરવાની એબીલીટી નક્કી કરે છે અને ક્લાયન્ટ ની નીડ અને પ્રેફરન્સ અનુસાર હાઇજીનીક કેર પૂરી પાડે છે. હાઇજીન પ્રોવાઇડ કરતી વખતે, નર્સે ક્લાયન્ટની શક્ય હોય તેટલી ઇન્ડીપેન્ડેન્સી જાળવવી જોઇએ, પ્રાઇવસી મેઇન્ટેઇન રાખવી જોઇએ, રિસ્પેક્ટ પ્રોવાઇડ કરવી જોઇએ અને ક્લાઇન્ટ ના ફિઝિકલ કમ્ફર્ટ ને પ્રોત્સાહન આપવું જોઇએ.

હાઇજીન પ્રેક્ટિસીસ મા ઇન્ફ્લુએન્સીન્ગ ફેક્ટર્સ (Factors influencing in Hygiene practices):

1) પર્સનલ પ્રેફરન્સ (Personal preference):

દરેક વ્યક્તિની પોતાની ઇચ્છાઓ અને પસંદગીઓ હોય છે ક્યારે નહાવું , શેવ કરવું અને હેઇર કેર કરવી વગેરે .એવી જ રીતે દરેક વ્યક્તિ વ્યક્તિગત પસંદગીઓ, જરૂરિયાતો અને ફાઇનાન્સીયલ રિસોર્સીસ અનુસાર અલગ- અલગ પ્રોડક્ટ્સ ને પસંદ કરે છે. નર્સ એ ક્લાયન્ટ‌ ને ઇન્ડિવિઝ્યુઅલાઇઝ કેર કરવામા મદદ કરે છે.

2) સોશિયલ પ્રેક્ટિસીસ (Social Practices):

સોશિયલ ગ્રુપ હાઇજીન પ્રેક્ટિસીસ અને પ્રેફરન્સ ને ઇન્ફ્લુએન્સ કરે છે. ચાઇલ્ડહુડ દરમિયાન, હાઇજીન પ્રેક્ટિસ ફેમિલી કસ્ટમ્સ થી ઇન્ફ્લુઅન્સ થાય છે અને જેમ જેમ ચિલ્ડ્રન એ તેમના એડોલસન્સ મા એન્ટર થાય છે, હાઇજીન પ્રેક્ટિસ એ પીઅર ગ્રુપ ના બિહેવ્યર થી ઇન્ફ્લુઅન્સ થય શકે છે. એડલ્ટ યર્સ દરમિયાન, વર્ક ગ્રુપ્સ અને ફ્રેન્ડશ એ પીપલ્સ ની એક્સપેક્ટેશન્સ ને શેપ આપે છે અને ઓલ્ડર એડલ્ટ લોકોમાં લિવિંગ કન્ડિશન અને અવેઇલીબલ રિસોર્સીસ ને કારણે હાઇજીન પ્રેક્ટીસીસ બદલાઇ શકે છે.

3)સોશિયો ઇકોનોમિક સ્ટેટસ ( Socioeconomic status ):

હાઇજીન પ્રેક્ટિસીસ નો પ્રકાર અને હદ એ વ્યક્તિના ઇકોનોમીક રિસોર્સીસ થી ઇન્ફ્લુઅન્સ થાય છે. નર્સ નક્કી કરે છે કે કઇ પ્રોડક્ટ/સપ્લાય ક્લાયન્ટ ને પરવડી શકે છે.

4) હેલ્થ બીલીફ એન્ડ મોટીવેશન (Health Belief and Motivation):

વેલબિંગ માટે હાઇજીન ના ઇમ્પોર્ટન્સ અંગેનું નોલેજ હાઇજીન પ્રેક્ટિસીસ ને ઇન્ફ્લુએન્સ કરે છે. માત્ર નોલેજ એ ઇનફ નથી. ક્લાયન્ટ ને સેલ્ફ કેર જાળવવા માટે મોટીવેટ કરવું આવશ્યક હોય છે.

5) કલ્ચરલ બિલિફ્સ (Cultural Beliefs):

ક્લાઇન્ટ ની કલ્ચરલ્સ બિલીફ્સ અને પર્સનલ વેલ્યુસ એ હાઇજીન કેરમાં ઇન્ફ્લુઅન્સ કરે છે.

6) ફિઝીકલ કન્ડિશન (Physical condition):

અમુક પ્રકારની ફિઝિકલ લિમિટેશન્સ અથવા ડીસએબિલિટીસ ના કારણે હાઇજીનિક કેર પરફોર્મ કરવા માટેની ફિઝિકલ એનર્જી ઓછા પ્રમાણમાં હોય છે જે હાઇજીનીક પ્રેક્ટિસિસ ને અફેક્ટ કરે છે.ઉ.દા : ટ્રેક્શન ધરાવતા ક્લાયન્ટ અથવા જેને ઇન્ટ્રા- વિનસ લાઇન છે, તેને હાઇજીન મેઇન્ટેઇનન્સ માટે આસિસ્ટન્સ ની જરૂર પડશે.

સેફ, ક્લિન અને હાઇજીનીક એન્વાયરમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવામા નર્સ નો રોલ (Role of nurse in providing safe,clean & Hygienic Environment):

નર્સ એ પર્સન છે કે જે હોસ્પિટલ મા પેશન્ટના હેલ્થ માટે રિસ્પોન્સિબલ હોય છે. હોસ્પિટલમાં નર્સ એ પેશન્ટ ને ક્યુરેટીવ સર્વીસીસ પ્રોવાઇડ કરે છે અને સાથે સાથે પ્રિવેન્ટીવ સર્વિસીસ પણ પ્રોવાઇડ કરે છે જેના કારણે પેશન્ટ ને બીજા કોમ્પ્લિકેશન્સ થતા પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

પેશન્ટના હેલ્થના પ્રમોશન માટે એન્વાયરમેન્ટ એ ખૂબ અગત્યનો રોલ પ્લે કરે છે. પેશન્ટના હેલ્થ કન્ડિશન ને ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે પ્રમોટીવ એન્વાયરમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવું એ નર્સ નો અગત્યનો રોલ હોય છે નીચે મુજબના મેઝર્સ દ્વારા નર્સ એ પેશન્ટ ને થેરાપ્યુટીક એન્વાયરમેન્ટ ક્રિએટ કરવામાં મદદ કરે છે:

1) યુનિટ ક્લીનિંગ (Unit Cleaning):

યુનિટ ક્લીનીન્ગ એ મેઇન ઇમ્પોર્ટન્ટ ફેક્ટર છે. તે એન્ટિસેપ્ટિક સોલ્યુશન (સેવલોન અથવા લિસોલ) સાથે કાર્બોલાઇઝેશન કરશે. પેશન્ટ ના કોન્ટેક્ટ માં આવતી તમામ વસ્તુઓ, જેમ કે લોકર, કાર્ડિયાક ટેબલ, બેડ, I/V સ્ટેન્ડ વગેરે યોગ્ય રીતે કાર્બોલાઇઝ્ડ હોવી જોઇએ.

2) ફિઝિકલ સેટઅપ (Physical Setup):

યુનીટ નું ફિઝિકલ સેટઅપ પ્રોપર હોવું જોઇએ. ભીડને કારણે ઇન્જરી ન થાય તે માટે બેડ વચ્ચે પૂરતી સ્પેસ હોવી જોઇએ. એક બેડ સાથે એક ચેઇર અથવા ટેબલ હોવું આવશ્યક છે. વધારાની વસ્તુઓ યુનીટ માંથી રિમૂવ કરવી આવશ્યક છે.

3) નોઇસ ફ્રી એન્વાયરમેન્ટ (Noise free environment):

વોર્ડમાં અવાજ ઓછો કરવા માટે, વોર્ડમાં વધુ રિલેટીવ્સ ની એન્ટ્રી ને રિસ્ટ્રીક્ટ કરવું કારણ કે હોસ્પિટલમાં વધુ રિલેટીવ્સ ના કારણે વોઇસ પણ વધી શકે છે,અને ક્રોસ ઇન્ફેક્શન ની શક્યતાઓ પણ વધુ રહે છે. તેથી રિલેટીવ્સ ને હોસ્પિટલો ની પોલીસી અનુસાર મંજૂરી આપવી આવશ્યક હોય છે.

4) એસેપ્ટીક ટેક્નિક (Aseptic technique) :

જો વોર્ડમાં કોઇ ઇન્ફેક્ટેડ પેશન્ટ પ્રેઝન્ટ હોય તો એસેપ્ટીક ટેકનિક નો યુઝ કરવો.ત્યારબાદ ઇન્ફેક્ટેડ પેશન્ટ ને આઇસોલેટેડ યુનિટમા શિફ્ટ કરવું અને તેમને પ્રોપર્લી એસેપ્ટિક ટેક્નીક મેઇન્ટેન રાખીને ટ્રીટ કરવું એ નર્સની રિસ્પોન્સીબિલિટી રહે છે. ત્યારબાદ ઇન્ફેક્ટેડ પેશન્ટ ડિસ્ચાર્જ થયા બાદ સ્વીપર પાસે તે વોર્ડ ને એન્ટિસેપ્ટિક સોલ્યુશન દ્વારા ક્લીન કરાવવું.

5)ફ્યુમીગેશન (Fumigation):

એ નર્સ ની ડ્યુટી હોય છે કે અમુક સ્પેસિફિક સમય પછી દરેક યુનિટમા ફ્યુમીગેશન કરાવવું જેના કારણે એન્વાયરમેન્ટ માંથી ઇન્ફેક્શનને રીમુવ કરી શકાય.નર્સ એ વર્ગ IV ના એમ્પ્લોઇઝ ની તેમના કામ દરમિયાન સુપરવાઇઝ કરવું જોઇએ.

કેર ઓફ આઇસ (CARE OF EYES):

આઇસ કેર એ પ્રોસીઝર છે જેમાં આઇસ ને ક્લીનીન્ગ કરવામાં આવે અથવા આઇસ નુ ઇરીગેશન કરવામા આવે અને પ્રીસક્રાઇબ્ડ ઓક્યુલર પ્રિપ્રેરેશન નું ઇન્સ્ટીલેશન કરવામાં આવે છે અને તેને અસેસ કરવામાં આવે છે.આઇસ ની હાઇજીનીક કેર એ ઇનફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરે છે અને આઇસ ના ફન્કશન્સ ને મેઇન્ટેઇન કરવામા મદદ કરે છે. આઇસ ની હાઇજીનીક કેર એ હંમેશા જનરલ બાથિંગ પ્રોસીઝર ના પાર્ટ રૂપે કરવામાં આવે છે.

પર્પઝ (Purpose):

• પેઇન અને ડીસ્કંફર્ટ ને રિલિવ કરવા માટે.
• ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ અથવા ટ્રીટ કરવા માટે.
• આઇસ ની ક્લીન્લીનેસ મેઇન્ટેન કરવા માટે.
• આઇસ નું નોર્મલ ફંક્શન મેઇન્ટેન કરવા માટે.
• ઓબસ્ટ્રક્સન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• આઇસ ની ઇન્જરી પ્રિવેન્ટ તથા ટ્રીટ કરવા માટે.
• ડિસીઝ ને અર્લી સ્ટેજમા ડિટેક્ટ કરવા માટે.
• ડ્રગ ઇન્ડયુઝ ટોક્સિસિટી ને અર્લી સ્ટેજમા ડિટેક્ટ કરવા માટે.
• સિડેટેડ અને અનકન્સીયસ પેશન્ટ મા કોર્નીયા ને ડેમેજ થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

જનરલ ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ (General Instructions):

• અનકંસિયસ પેશન્ટમા આઇસ મા ઇંજરી થવાના રિસ્ક રહે છે તેથી આઇસ નું ડેઇલી વેટ કોટન સ્વેબ દ્વારા સ્વેબીંગ કરવું ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે.
• આઇસ ક્લિનિંગ એ હંમેશા ઇનર કેન્થસ થી આઉટર કેન્થસ તરફ જ કરવી.
• ક્રસ્ટ ને રિમૂવ કરવા માટે નોર્મલ સલાઇન નો યુઝ કરવો.
• બાથ સમય દરમિયાન બંને આઇસ એ સેપરેટ વોશક્લોથ ના પોર્શન દ્વારા ક્લીન કરવી.
• જ્યારે સ્ટરાઇલ પ્રોસિઝર હોય ત્યારે બંને આઇસ ને સેપરેટ કોટન સ્વેબ દ્વારા ક્લીન કરવી અને દરેક આઇસ ને એક જ સ્વેબ કરવી તથા સ્વેબ ની ઇનર સાઇડ પર ટચ કરવું નહીં.

ઇક્વિપમેન્ટ (Equipment):

• મેકિંન ટોસ અને ટોવેલ,
• કોટન બોલ,
• થમ્બ ફોર્સેપ,
• બોવેલ,
• કિડની ટ્રે,
• ક્લિન ફેસ ટોવેલ,
• સ્ટરાઇલ 0.9% સોડીયમ ક્લોરાઇડ.

પ્રિલિમ્નરી અસેસમેન્ટ (Preliminary Assessment):

Check:

• પેશન્ટ નો ડાયગ્નોસીસ ચેક કરવો.
• કોઇ સ્પેસિફિક ઇન્સ્ટ્રક્શન માટે ડોક્ટર્સ ઓર્ડર ને ચેક કરવો.
• પેશન્ટની જનરલ કન્ડિશન અસેસ કરવી.
• પેશન્ટ ની સેલ્ફ કેર એબિલિટી એસેસ કરવી.
• બધા આર્ટીકલ્સ એ યુનિટમાં અવેઇલેબલ છે કે કેમ તે અસેસ કરવું.

પ્રિપેરેશન ઓફ પેશન્ટ એન્ડ યુનિટ (Preparation of Patient and Unit):

• પેશન્ટ ને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી.
• એક્સપ્લેઇન કરવું કે પેશન્ટ એ તમને કેવી રીતે હેલ્પ કરી શકે છે.
• નર્સ ના કમ્ફર્ટેબલ વર્કિંગ માટે બેડ ને પ્રોપર્લી એડજસ્ટ કરવો.
• બેડસાઇડ ટેબલ પર આર્ટીકલ્સ ને અનુકૂળ રીતે અરેન્જ કરવા.
• જો કન્ડિશન પરમીટ હોય તો પેશન્ટ ને ફ્લેટ રાખવા માટે માથાની નીચે એક ઓશીકું છોડીને બધા ઓશીકા કાઢી નાખવા.
• પીલો અને બેડ ને હેડ ની નીચે મેકિનટોશ અને ટોવેલ થી પ્રોટેક્ટ કરવા.

પ્રોસિઝર (Procedure) :

• પેશન્ટને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી.
• પેશન્ટ ના હેડ ને પાછળની તરફ નમેલુ અને સાથે સારી રીતે સપોર્ટ આપવો.
• બેક્ટેરિયોસાઇડલ શોપ નો યુઝ કરીને હેન્ડ ને સારી રિતે વોશ કરવા.
• પૂરતો લાઇટ સોર્સ અવેઇલેબલ છે કે કેમ તે ખાતરી કરવું.
• સ્ટરાઇલ નોર્મલ સલાઇન ને બાઉલમાં નાખવું અને કોટન સ્વોબ વેટ કરવા.
• બધા સમય માટે પહેલા ઇન્ફેક્ટેડ અથવા અનઇનફ્લેમ્ડ આઇ ને ક્લીન કરવી.
• પેશન્ટની ફ્રન્ટમાં ઊભું રહેવું.
• સ્ટરાઇલ 0.9% નોર્મલ સલાઇન મા ડીપ કરેલા બે કોટન બોલ લેવા અને તેને સારી રીતે સ્ક્વિઝ કરો.
• એક જ સ્ટ્રેઇટ સ્ટ્રોક માં આઇસ ના ઇનર કેન્થસ થી આઉટર કેન્થસ ને ક્લીન કરવાનું સ્ટાર્ટ કરવું.
• આઇ બોલ પર પ્રેશર અપ્લાય કરવું નહીં.
• દરેક વખતે નવા સ્વેબ નો યુઝ કરવો, અને બન્ને આઇસ માટે સેપરેટ સ્વોબ નો યુઝ કરવો જ્યાં સુધી તમામ ડિસ્ચાર્જ એ રિમૂવ ન થાય ત્યાં સુધી પ્રોસીઝર ને રિપીટ કરવી.
• જ્યારે બન્ને આઇલીડ્સ એ કમ્પ્લીટ્લી ક્લીન તથા ડ્રાય થય જાય ત્યારબાદ પેશન્ટ ને કોમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• હોસ્પિટલ પોલિસી મુજબ વેસ્ટ ને પ્રોપર્લી ડિસ્કાર્ડ કરવું.
• હેન્ડ વોશ કરવા.
• પ્રોસિઝર ને નર્સિસ રેકોર્ડ શીટમાં રેકોર્ડિંગ કરવું.

આફ્ટર કેર ઓફ ધ પેસન્ટ એન્ડ આર્ટીકલ્સ ( Aftercare of the patient and articles ):

• કોઇપણ મેડિકેશન જો ઓર્ડર કરેલી હોય તો તેનું ઇન્સ્ટીલેશન કરવું.
• પેશન્ટ ના હેડ નીચેથી ટોવેલ અને મેકિનટોશ ને રીમુવ કરવુ.
• પેશન્ટના બેડ ની પોઝિશન એડજસ્ટ કરવી.
• બેડ ને પ્રોપર્લી બેડિન્ગ કરવી . પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• બધા આર્ટીકલ્સ યુટિલિટી રૂમમાં લઇ જવા. તેમને ક્લીન કરવા. બાઉલ ને બોઇલ કરવું. ટોવેલ ને લોન્ડ્રીમાં મોકલવો.
• આર્ટિકલ્સ ને પ્રોપર પ્લેસ પર રાખવા.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવું.
• પ્રોસિઝર ને ડેટ અને ટાઇમ સાથે રેકોર્ડિંગ કરવી.
• નર્સિસ રેકોર્ડ પર કરવામાં આવેલા ઓબ્ઝર્વેશન્સ નુ રેકોર્ડિંગ કરવું.

કેર ઓફ નોઝ (CARE OF NOSE):

નોઝ એ ફેસ પરથી એક્સટર્નલ મીડલાઇન પ્રોજેક્શન.
નોઝ નો પર્પસ એ પર્સન દ્વારા બ્રિધ કરવામાં આવેલી એર ને વાર્મ , ક્લીન, હ્યુમીડિફાઇ કરવા માટે હોય છે.
વધુમાં, તે વ્યક્તિ ને સ્મેલ અને ટેસ્ટ લેવામાં હેલ્પ કરે છે.
સેપ્ટમ નામના પાર્ટીશન દ્વારા નોઝ ને બે પેસેજવેમાં ડિવાઇડ કરવામાં આવે છે. આ પેસેજવેઝ માટે ઓપનીન્ગ એ નોસ્ટ્રીલ હોય છે. બોની પ્રોજેક્શન, જેને ટર્બીનેટ કહેવાય છે, દરેક બ્રિધીન્ગ પેસેજવે મા પ્રોટ્રુડ થાય છે.
તેઓ નોઝ ની ઇનર સર્ફેસ ના એરિયા ને ઇન્ક્રીઝ કરવામાં મદદ કરે છે.

પર્પઝ (Purpose):

• બેક્ટેરિયાના ગ્રોથ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ના નોઝ ને ક્લીન કરવા માટે.
• પેઇન અને ડીસ્કંફર્ટ ને રિલિવ કરવા માટે.
• ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ અથવા ટ્રીટ કરવા માટે.
• નોઝ ની ક્લીન્લીનેસ મેઇન્ટેન કરવા માટે.
• નોઝ નું નોર્મલ ફંક્શન મેઇન્ટેન કરવા માટે.
• ઓબસ્ટ્રક્સન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• નોઝ ની ઇન્જરી ને પ્રિવેન્ટ તથા ટ્રીટ કરવા માટે.
• ડિસીઝ ને અર્લી સ્ટેજમા ડિટેક્ટ કરવા માટે.
• નોઝ માં થતી ઇન્જરી ને પ્રિવેન્ટ તથા ટ્રીટ કરવા માટે.
• નોઝ માં થતા ડેમેજ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

ઇક્વિપમેન્ટસ (Equipments):

• કોટન,
• સલાઇન ઓર વોટર,
• ટોવેલ.

પ્રિલિમ્નરી અસેસમેન્ટ (Preliminary Assessment):

Check:

• પેશન્ટ નો ડાયગ્નોસીસ ચેક કરવો.
• કોઇ સ્પેસિફિક ઇન્સ્ટ્રક્શન માટે ડોક્ટર્સ ઓર્ડર ને ચેક કરવો.
• પેશન્ટની જનરલ કન્ડિશન અસેસ કરવી.
• પેશન્ટ ની સેલ્ફ કેર એબિલિટી એસેસ કરવી.
• બધા આર્ટીકલ્સ એ યુનિટમાં અવેઇલેબલ છે કે કેમ તે અસેસ કરવું.

પ્રિપેરેશન ઓફ પેશન્ટ એન્ડ યુનિટ (Preparation of Patient and Unit):

• પેશન્ટ ને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી.
• એક્સપ્લેઇન કરવું કે પેશન્ટ એ તમને કેવી રીતે હેલ્પ કરી શકે છે.
• નર્સ ના કમ્ફર્ટેબલ વર્કિંગ માટે બેડ ને પ્રોપર્લી એડજસ્ટ કરવો.
• બેડસાઇડ ટેબલ પર આર્ટીકલ્સ ને અનુકૂળ રીતે અરેન્જ કરવા.
• જો કન્ડિશન પરમીટ હોય તો પેશન્ટ ને ફ્લેટ રાખવા માટે માથાની નીચે એક ઓશીકું છોડીને બધા ઓશીકા કાઢી નાખવા.
• પીલો અને બેડ ને હેડ ની નીચે મેકિનટોશ અને ટોવેલ થી પ્રોટેક્ટ કરવા.

પ્રોસિઝર (Procedure) :

• પેશન્ટને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી.
• પેશન્ટ ના હેડ ને પાછળની તરફ નમેલુ અને સાથે સારી રીતે સપોર્ટ આપવો.
• બેક્ટેરિયોસાઇડલ શોપ નો યુઝ કરીને હેન્ડ ને સારી રિતે વોશ કરવા.
• પૂરતો લાઇટ સોર્સ અવેઇલેબલ છે કે કેમ તે ખાતરી કરવું.
• કોટન બોલ્સ અને વોટર દ્વારા નેઝલ સિક્રીસન ને પ્રોપર્લી રિમુવ કરવું.
• સિક્રીસન ને રીમુવ કરતી સમયે ન્યુ કોર્ટન બોલ્સ નો યુઝ કરવો. કમ્પ્લીટ્લી સિક્રીશન એ રીમુવ થઇ જાય ત્યાં સુધી પ્રોસીઝર રીપીટ કરવી.
• નોઝ પર પ્રેશર અપ્લાય કરવું નહીં.
• દરેક વખતે નવા સ્વેબ નો યુઝ કરવો, જ્યાં સુધી તમામ સીક્રીસન એ રિમૂવ ન થાય ત્યાં સુધી પ્રોસીઝર ને રિપીટ કરવી.
• જ્યારે નોઝ એ કમ્પ્લીટ્લી ક્લિન અને ડ્રાય થય જાય ત્યારે પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• હોસ્પિટલ પોલિસી મુજબ વેસ્ટ ને પ્રોપર્લી ડિસ્કાર્ડ કરવું.
• હેન્ડ વોશ કરવા.
• ઇક્વિપમેન્ટસ ને રિપ્લેસ કરવા.
• પ્રોસિઝર ને નર્સિસ રેકોર્ડ શીટમાં રેકોર્ડિંગ કરવું.

આફ્ટર કેર ઓફ ધ પેસન્ટ એન્ડ આર્ટીકલ્સ ( Aftercare of the patient and articles ):

• પેશન્ટ ના હેડ નીચેથી ટોવેલ અને મેકિનટોશ ને રીમુવ કરવુ.
• પેશન્ટના બેડ ની પોઝિશન એડજસ્ટ કરવી.
• બેડ ને પ્રોપર્લી બેડિન્ગ કરવું અને પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• બધા આર્ટીકલ્સને યુટિલિટી રૂમમાં લઇ જવા. તેમને ક્લીન કરવા. બાઉલ ને બોઇલ કરવું. ટોવેલ ને લોન્ડ્રીમાં મોકલવો.
• આર્ટિકલ્સ ને પ્રોપર પ્લેસ પર રાખવા.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવું.
• પ્રોસિઝર ને ડેટ અને ટાઇમ સાથે રેકોર્ડિંગ કરવી.
• નર્સિસ રેકોર્ડ પર કરવામાં આવેલા ઓબ્ઝર્વેશન્સ નુ પ્રોપર્લી રેકોર્ડિંગ કરવું.

કેર ઓફ ઇયર (CARE OF EARS):

નોર્મલ ઇયર ને મીનીમલ હાઇજીન ની જરૂર રહે છે. જે પેશન્ટ ને વધુ પડતું સેર્યુમેન (ઇયર વેક્સ) હોય અને ડિપેન્ડેન્ટ પેશન્ટ હોય અને જેમને હિયરીન્ગ aids હોય તેમને નર્સની આસિસ્ટન્સ ની જરૂર પડી શકે છે.

પર્પઝ (Purpose) :

• હિયરીન્ગ aids હોય તેમને હિયરિંગ એડ નું પ્રોપર્લી ફંક્શન જાળવી રાખવા માટે.
• પેશન્ટ ના ઇયર્સ પ્રોપર્લી ક્લીન કરવા માટે યોગ્ય ટેક્નીક નો યુઝ કરવા માટે.
• પેશન્ટ એ હિયરિંગ લોસ માટે પ્રિવેન્ટીવ ગાડલાઇન્સ ને ફોલો કરે.
• હિયરીન્ગ લોસ હોય તેવા પેશન્ટ ઇફેક્ટિવ્લી કોમ્યુનિકેશન કરી શકતા નથી.

ઇક્વિપમેન્ટસ(Equipments):

• કોટન બોલ,
• વાર્મ લીક્વીડ પેરાફીન અથવા વેજીટેબલ ઓઇલ,
• પેશન્ટ હિયરિંગ aids,
• શોપ, વોટર, ટોવેલ,
• ડમ્પ ક્લોથ

પ્રિપ્રેશન ઓફ પેશન્ટ (Preparation of patient):

• પેશન્ટ ને એક્સટર્નલ ઇયર ને ક્લિન કરવા માટે યોગ્ય રીતે ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ આપવું, કોટન ટીપ્ડ એપ્લીકેટર્સ અને હેરપેન્સ જેવી શાર્પ વસ્તુઓ નો યુઝ અવોઇડ કરવો જોઇએ, જેના કારણે ઇયર કેનાલમાં ઊંડે સેર્યુમેન થવા માટે નુ કારણ અથવા ટ્રોમા નું કારણ બને છે.
• ઇયર કેનાલમા પોઇન્ટીન્ગ ઓબ્જેક્ટ ને ઇન્સર્ટ કરવાનું અવોઇડ કરવા માટે પેશન્ટ ને ઇન્સ્ટ્રક્શન પ્રોવાઇડ કરવું.
• 65 વર્ષ થી ઉપરના પેશન્ટમા રેગ્યુલર્લી હિયરીન્ગ ચેક કરાવવા માટે પેશન્ટને એડવાઇઝ આપવી.
• હિયરીન્ગ લોસ ધરાવતા પેશન્ટ ના ફેમિલી મેમ્બર્સ ને બૂમો પાડવાનું ટાળવા અને તેના બદલે નીચા સ્વરમાં બોલવાની એડવાઇઝ આપવી.

પ્રોસિઝર (Procedure) :

• પેશન્ટ ની આઇડિન્ટી અને બર્થ ડેટ પૂછીને તેની આઇડેન્ટીટી ને કન્ફોર્મ કરવી.
• પેશન્ટ ને રિસ્ક અને બેનીફિટ્સ સહિતની પ્રોસીઝર સમજાવવી અને વેલીડ કનસન્ટ મેળવવી.
• ઇયર ની કેરફૂલી ઇવાલ્યુએસન કરતા પહેલા, પેશન્ટ ને સાંભળવું, સિમ્પટોમ્સ ને અસેસ કરવા અને પેશન્ટ ની હિસ્ટ્રી લેવી.
• પેશન્ટ ને કોઇ જાણીતી એલર્જી નથી, પેશન્ટ નો રેકોર્ડ અસેસ કરવો.
• ઇયર ને ક્લિન કરવા માટે પિન અથવા સ્લાઇડ્સ નો યુઝ કરવો નહીં. ઇયર ક્લીન કરવા માટે માત્ર ક્લીન બડ્સ નો યુઝ કરવો.
• જ્યારે ઇયર એ કમ્પ્લીટ્લી ક્લિન અને ડ્રાય થય જાય ત્યારે પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• હોસ્પિટલ પોલિસી મુજબ વેસ્ટ ને પ્રોપર્લી ડિસ્કાર્ડ કરવું.
• હેન્ડ વોશ કરવા.
• ઇક્વિપમેન્ટસ ને રિપ્લેસ કરવા.
• પ્રોસિઝર ને નર્સિસ રેકોર્ડ શીટમાં રેકોર્ડિંગ કરવું.

આફ્ટર કેર ઓફ ધ પેસન્ટ એન્ડ આર્ટીકલ્સ (Aftercare of the patient and articles):

• પેશન્ટ ના હેડ નીચેથી ટોવેલ અને મેકિનટોશ ને રીમુવ કરવુ.
• પેશન્ટના બેડ ની પોઝિશન એડજસ્ટ કરવી.
• બેડ ને પ્રોપર્લી બેડિન્ગ કરવું અને પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• બધા આર્ટીકલ્સને યુટિલિટી રૂમમાં લઇ જવા. તેમને ક્લીન કરવા. બાઉલ ને બોઇલ કરવું. ટોવેલ ને લોન્ડ્રીમાં મોકલવો.
• આર્ટિકલ્સ ને પ્રોપર પ્લેસ પર રાખવા.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવું.
• પ્રોસિઝર ને ડેટ અને ટાઇમ સાથે રેકોર્ડિંગ કરવી.
• નર્સિસ રેકોર્ડ પર કરવામાં આવેલા ઓબ્ઝર્વેશન્સ નુ પ્રોપર્લી રેકોર્ડિંગ કરવું.

કેર ઓફ ફીટ એન્ડ નેઇલ્સ( CARE OF FEET AND NAILS):

ડેફીનેશન (Definition) :

ફીટ અને નેઇલ કેર એ ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે વ્યક્તિના ફીટ અને નેઇલ ને ક્લિન કરવાનો ઉલ્લેખ કરે છે. ફીટ અને નેઇલ્સ ને ઇન્ફેક્શન, ઓડર્સ (બેડ સ્મેલ)અને ટીશ્યુસ ને થતી ઇન્જરી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે ,ખાસ કરીને ડાયાબિટીસના પેશન્ટ ને સ્પેશિયલ અટેન્શન આપવાની જરૂર હોય છે. પ્રોબ્લેમ્સ એ સામાન્ય રીતે એબ્યુસ અથવા ફીટ અને નેઇલ્સ ની પુઅર કેર જેમ કે, ઇમપ્રોપર ટ્રીમિંગ, કંટીન્યુઅસ હાર્ડ કેમિકલ્સ ના એક્સપોઝરમા આવવા ના કારણે, પુઅર્લી ફીટેડ શૂઝ વિયરીન્ગ કરવાથી તથા કોઇપણ ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે થાય છે.

ફિઝિકલ અસેસમેન્ટ ઓફ ફિટ (Physical Assessment of Feet):

• પેશન્ટના ફીટ નું કમ્પ્લીટલી એક્ઝામિનેશન જેમાં સ્કિન સરફેસ સાથે ટો (પગના અંગૂઠા) ના નંબર, સાઇઝ અને શેપ નું પણ કમ્પ્લિટલી એક્ઝામિનેશન કરવું.
• લિઝન્સ, ડ્રાઇનેસ,ઇન્ફ્લામેશન અને ક્રેકિન્ગ માટે ફીટ નુ પ્રોપર્લી ઇન્સ્પેક્શન કરવું.
• ટો (ફીટ ના અંગુઠા) ની વચ્ચે આવેલા એરીયા મા કોઇપણ ફંગલ ઇન્ફેક્શન છે કે કેમ તે અસેસ કરવા માટે કેરફૂલી ચેક કરવું.
• પેશન્ટ ના ગેઇટ નું પ્રોપર્લી અસેસમેન્ટ કરવું. પેઇનફુલ ફીટ ડીસઓર્ડર ના કારણે લિમ્પીંગ (લંગડાવુ) અથવા અનનેચરલ ગેઇટ થઇ શકે છે. નોર્મલી રીતે ટો ( ફુટ ની આંગળીઓ) એ સ્ટ્રેઇટ અને ફ્લેટ હોય છે. ફીટ એ એન્કલ (પગની ઘૂંટી) અને ટિબિયા સાથે સ્ટ્રેઇટ અલાઇનમેન્ટ મા હોવા જોઇએ.
• પેશન્ટ કે જેમને પેરિફેરલ વાસ્ક્યુલર ડિસીઝ છે જેમ કે ડાયાબિટીસ તેમને પેરીફેરલ એરિયા મા એડિક્યુએટ અમાઉન્ટમા સર્ક્યુલેશન થાય છે કે કેમ તે અસેસ કરવું. ડોર્સાલીસ પેડિસ અને પોસ્ટીરિયર ટીબીયલ પલ્સ ને પાલ્પેશન કરવાથી પેરિફેરલ એરિયા મા એડીક્યુએટ અમાઉન્ટમા બ્લડ પહોંચે છે કે નહીં તે અસેસ થઇ શકે છે. એડીમાં, સ્કિન કલરમા ચેન્જીસ , ટેક્સચર અને ટેમ્પરેચર એ પેશન્ટને સ્પેશિયલ ફૂટ કેરની નીડ છે કે કેમ તે ઇન્ડિકેટ કરે છે.
• ડાયાબીટીક પેશન્ટમા ન્યુરોપથી (ડીજનરેશન ઓફ પેરિફેરલ નવ્સ) છે કે કેમ તે ચેક કરવું. તે સેન્સેશન લોસ દ્વારા વર્ગીકૃત થયેલ છે અને ટચ માટે સેન્સેસન (પિનપ્રિક અને ટેમ્પરેચર) ચેક કરીને તેનું અસેસમેન્ટ કરવામાં આવે છે.
• નોર્મલ હેલ્થી નેઇલ્સ એ ટ્રાન્સપરન્ટ,સ્મૂથ અને કોનવેક્સ હોય છે, જેમાં નેઇલ બેડનો એન્ગલ લગભગ 160 ડિગ્રી હોય છે. નેઇલ્સ એ એક ક્યુટિકલ થી સરાઉન્ડેડ થયેલ હોય છે, જે સ્લોવ્લી નેઇલ્સ ની ઉપર ગ્રો થાય છે અને તેને રેગ્યુલર્લી બેક પુશ (ધકેલી) કરી દેવું જોઇએ.
• નેઇલ બેડ્સ અને ક્યુટીકલ્સ ની અરાઉન્ડમા રહેલી સ્કીન એ સ્મૂથ અને ઇન્ફલામેશન વગરની હોવી જોઇએ.
• ડીસીઝ ના કારણે નેઇલ્સના શેપ અને કર્વેચરમાં ચેન્જીસ થાય છે. નેઇલ બેડ્સ નું ઇન્ફ્લામેટ્રી લીઝન થવાના કારણે થીકન્ડ , હોર્ની નેઇલ્સ થય શકે છે જે નેઇલ બેડ થી સેપરેટ થઇ શકે છે.

કોમન ફૂટ એન્ડ નેઇલ પ્રોબ્લમ્સ (Common foot and nails problem):

ફુટ અથવા નેઇલ્સ ની પ્રોબ્લેમ્સ માટે રિસ્ક ધરાવતા પેશન્ટ છે:

• ઓલ્ડર એડલ્ટ્સ,
• ડાયાબિટીસ વાળા પેશન્ટ,
• હાર્ટ ફેઇલ્યોર અને રીનલ ડીસીઝ વાળા પેશન્ટ,
• સેરેબ્રો વાસ્ક્યુલર એક્સિડન્ટ (CVA)નો એટેક આવેલો હોય તેવા પેશન્ટ.

ફુટ અને નેઇલ્સ ની પ્રોબ્લેમ્સ પ્રકારો છે(Types of foot and nail problems are):

1) કેલસ (Callus):

તે એપીડર્મીસ નું થીકનીન્ગ થવું છે અને તેમાં હોર્ની, કેરાટોટિક સેલ્સ નો માસ છે. કેલસ એ સામાન્ય રીતે ફ્લેટ, પેઇનલેસ અને ફુટ ની સર્ફેસ પર અથવા હેન્ડ ના પામ પર જોવા મળે છે. સામાન્ય રીતે, તે લોકલ ફ્રિક્શન અથવા પ્રેશર ના કારણે થાય છે.

ઇમ્પલીકેશન (Implication):

જ્યારે ટાઇટ શુઝ વિયરીન્ગ કરવાનુ હોય ત્યારે ડિસ્કમ્ફર્ટ કન્ડિશન નું કારણ બની શકે છે.

નર્સિગ ઇન્ટરવેન્શન (Nursing Intervention):

• ફ્રિક્શન નું કોઝ બની શકે તેવા ટુલ્સ અથવા ઓબ્જેક્ટ ને હેન્ડલ કરતી વખતે પીપલ એ ગ્લોવ્ઝ નો યુઝ કરવો જોઇએ.
• પીપલ ને કમ્ફર્ટેબલ શૂઝ વિયરીન્ગ કરવા માટે એડવાઇસ આપવી.
• સેલ ના લેયર ને સોફ્ટ કરવા માટે, કેલસ ને ગરમ પાણી અને ઇપ્સમ સોલ્ટ માં ડિપ કરીને રાખવો. તે સોફ્ટન થઇ જાય પછી કેલસ રિમૂવ કરવા માટે પ્યુમિસ સ્ટોન નો યુઝ કરવો જોઇએ.
• ક્રીમ અથવા લોશન્સ નો યુઝ એ રિફોર્મેશન ને રિડ્યુસ કરી શકે છે.

2) કોર્ન(Corns):

કોર્ન ને કેરાટોસિસ (keratosis) પણ કહેવાય છે, સામાન્ય રીતે ફ્રિક્શન અને શૂઝ ના પ્રેશર ને કારણે થાય છે. તે ટો (અંગૂઠા) પર મેઇન્લી બોની પ્રોમીનેન્સી ઉપર જોવા મળે છે. કોર્ન એ સામાન્ય રીતે કોન શેપ, રાઉન્ડ અને રેઇઝ્ડ હોય છે.

ઇમ્પલીકેશન (Implication):

કોનીકલ શેપ અન્ડરલાઇન્ગ ડર્મીસ પર પ્રેશર લાવે છે અને તેને થીન અને ટેન્ડર બનાવે છે. ટાઇટ શૂઝ વિયરીન્ગ પર, પેઇન એ એગ્રાવેટેડ થાય છે. જો કોર્ન એ ગ્રો થાય, તો પર્શન એ પેઇન ને કારણે ગેઇટ માં અલ્ટ્રેશન નો ભોગ બની શકે છે.

નર્સિગ ઇન્ટરવેન્શન (Nursing Intervention):

સર્જીકલ રીમુવ એ નેસેસરી હોય છે જે સામાન્ય રીતે કોર્ન ની સાઇઝ તથા પેઇન ની સીવ્યારીટી પર ડીપેન્ડ કરે છે.

3) પ્લાન્ટર વાટ્સ(Planter warts):

ફંગેટીક લીઝન પગના તળિયા પર દેખાય છે અને પેપિલોમાવાયરસ ને કારણે થાય છે.

ઇમ્પલીકેશન (Implication):

વાટ્સ એ સામાન્ય રીતે કોન્ટાજીયસ હોય છે જે પેઇનફુલ હોય છે અને વોકિંગ મા ડિફીકલ્ટીસ અરાઇઝ કરે છે.

નર્સિગ ઇન્ટરવેન્શન (Nursing Intervention):

સેલીસીલીક એસિડ નું એપ્લિકેશન કરવું.

ઇલેક્ટ્રો ડેસીકેશન (ઇલેક્ટ્રિક સ્પાર્ક સાથે બળી જવું).

સોલિડ કાર્બન ડાયોક્સાઇડ સાથે ફ્રીઝિંગ કરવું.

4)એથલેટ્સ ફુટ (ટીનિયા પેડીસ) Athlete’s Foot (Tinea pedis):

તે ફુટ નું ફંગલ ઇન્ફેક્શન છે. આ કન્ડિશનમા , ટો (અંગૂઠા)ની વચ્ચે અને પગના તળિયા પર સ્કીન મા સ્કેલીનેસ અને ક્રેકીંગ થાય છે. ફ્લુઇડ ધરાવતા સ્મોલ બ્લીસ્ટર થઇ શકે છે. આ સમસ્યા સામાન્ય રીતે એવા લોકોમાં જોવા મળે છે જેમના ફુટ એ ટાઇટ ફિટીન્ગ શૂઝમા બંધ હોય ત્યારે ખૂબ જ સ્વેટીન્ગ થઇ ગયુ હોય.

ઇમ્પલીકેશન (Implication):

એથલેટ્સ ફુટ એ બોડી ના અધર પાર્ટસમાં, ખાસ કરીને હેન્ડ સુધી સ્પ્રેડ શકે છે. તે કોન્ટાજીયસ છે અને ફ્રિકવન્ટલી રિક્યુર્સ થાય છે.

નર્સિગ ઇન્ટરવેન્શન (Nursing Intervention):

• ફૂટને વેલ વેન્ટિલેટેડ રાખવા.
• ફૂટને પ્રોપર્લી ડ્રાય રાખવા.
• બાથીંગ અને પાઉડર અપ્લાય કરવાથી ઇન્ફેક્શન થતું પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.
• જો નેસેસરી હોય તો એન્ટીફન્ગલ ફુટ પાવડર નો યુઝ કરવો.
• ક્લીન શોક્સ અને સ્ટોકિંગ્સ ને વિયરિંગ કરવાથી તેના ઇન્સિડન્સ ને રિડ્યુસ કરી શકાય છે.

5) ઇન-ગ્રોન નેઇલ્સ(In-grown nails):

ટો નેઇલ્સ અથવા ફિન્ગરનેઇલ્સ એ નેઇલ્સ ની અરાઉન્ડ સોફ્ટ ટીશ્યુસમાં અંદરની તરફ ગ્રો થાય છે. ઇન-ગ્રોન નેઇલ્સ સામાન્ય રીતે ઇમપ્રોપર નેઇલ્સ કાપવાના પરિણામે થાય છે.

ઇમ્પલીકેશન (Implication):

ટો પર પ્રેશર આવવાના કારણે લોકેલાઇઝ પેઇન થય શકે છે.

નર્સિગ ઇન્ટરવેન્શન (Nursing Intervention):

એન્ટિસેપ્ટિક સોલ્યુશનમાં વારંવાર હોટ શોક ( પલાડવુ ) અને સ્કીનમાં ગ્રો થયેલા નેઇલ્સ ના પાર્ટ ને દૂર કરવાથી હેલ્પ મળી શકે છે. યોગ્ય નેઇલ ટ્રિમિંગ ટેકનીક ને ફોલો કરવી જોઇએ.

6) પેરોનીચિયા (Paronychia) :

નેઇલ્સ ની આસપાસની ટિશ્યુસ નુ ઇન્ફ્લામેશન હેંગનેઇલ (હેંગનેઇલ્સ એ એક સાઇન છે જે દર્શાવે છે કે ફિંગરનેઇલ્સ ની આસપાસની સ્કીન મા ઓઇલ નો અભાવ છે) અથવા અન્ય ઇન્જરી પછી થાય છે. તે એવા લોકોમાં થાય છે જેઓ વારંવાર પાણીમાં હાથ નાખે છે અથવા વારંવાર હાથ ધોતા હોય છે અને તે ડાયાબિટીસના પેશન્ટ માં પણ સામાન્ય છે.

ઇમ્પલીકેશન (Implication):

એરિયા ઇનફેક્ટેડ હોય શકે છે.

નર્સિગ ઇન્ટરવેન્શન (Nursing Intervention):

ટ્રીટમેન્ટ મા હોટ કોમ્પ્રેસ અથવા soaks અને એન્ટિબાયોટિક ઓઇટમેન્ટ્સ નો લોકલી યુઝ છે.

પેરોનીચિયા એ સામાન્ય રીતે હેન્ડની રેગ્યુલર હાઇજેનિક કેર મેઇન્ટેઇન રાખી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.

7) ફુટ ઓર્ડર્સ (Foot Odours) :

ફૂટ ઓર્ડર્સ એ સામાન્ય રીતે એક્સેસિવ પર્સપીરેશન ના કારણે થાય છે જે માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ ના ગ્રોથને પ્રમોટ કરે છે.

ઇમ્પલીકેશન (Implication):

ડીસ્કંફર્ટ અને બેડ સ્મેલ.

નર્સિગ ઇન્ટરવેન્શન (Nursing Intervention):

• ફિટ ને ફ્રિકવંટલી વોશિંગ કરવું.
• ફૂટ ડીઓડ્રન્સ અને પાવડર નો યુઝ કરવો.
• ક્લિન લાઇટવેઇટ (હળવા) ફૂટવેર પહેરવા.

પ્રોસિઝર ઓફ ફૂટ કેર (Procedure of foot care):

ડેફીનેશન (Definition) :

ફીટ અને નેઇલ કેર એ ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે વ્યક્તિના ફીટ અને નેઇલ ને ક્લિન કરવાનો ઉલ્લેખ કરે છે. ફીટ અને નેઇલ્સ ને ઇન્ફેક્શન, ઓડર્સ (બેડ સ્મેલ)અને ટીશ્યુસ ને થતી ઇન્જરી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે ,ખાસ કરીને ડાયાબિટીસના પેશન્ટ ને સ્પેશિયલ અટેન્શન આપવાની જરૂર હોય છે.પ્રોબ્લેમ્સ એ સામાન્ય રીતે ફીટ અને નેઇલ્સ ની પુઅર કેર જેમ કે, ઇમપ્રોપર ટ્રીમિંગ, કંટીન્યુઅસ હાર્ડ કેમિકલ્સ ના એક્સપોઝરમા આવવા ના કારણે, પુઅર્લી ફીટેડ શૂઝ વિયરીન્ગ કરવાથી તથા કોઇપણ ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે થાય છે.

પર્પઝ ઓફ ફૂટ કેર (Purpose of Foot Care):

ફુટકેર નો પર્પઝ એ ઓપ્ટિમલ ફૂટ હેલ્થ ને પ્રમોટ કરવું, કોમ્પ્લીકેશન્સ ને પ્રિવેન્ટ કરવું અને ઓવરઓલ વેલબિંગ ને પ્રમોટ કરવું.

1) પ્રિવેન્ટ ઇન્ફેક્શન (Prevent infection) :

રેગ્યુલર ફૂટ કેર કરવાથી ઇન્ફેક્શન ના સાઇન ને અર્લી ડિટેક્ટ કરવામાં હેલ્પ કરે છે.(જેમ કે , કટ્સ, બ્લીસ્ટર, અને ફન્ગલ ઇન્ફેક્શન).

2) પ્રમોટ સર્ક્યુલેશન (Promote circulation):

પ્રોપર્લી ફૂટ કેર કરવાથી જે પેશન્ટ ને સર્ક્યુલેટ્રી પ્રોબ્લેમ્સ અને ડાયાબિટીસ ની પ્રોબ્લેમ્સ હોય તેવા પેશન્ટ માં બ્લડ ફ્લો એ ફૂટના પાર્ટ પર ઇમ્પ્રુવ થઇને સર્ક્યુલેશન ને મેઇન્ટેન કરી શકાય છે.

3) રિડ્યુસ પેઇન એન્ડ ડીસકંફર્ટ (Reduce Pain and Discomfort):

પ્રોપર્લી ફૂડ કેર કરવાથી પ્રેશર પોઇન્ટ, કેલસ અને એવી કન્ડિશન કે જે ડીસકંફર્ટને ક્રિએટ કરે તે રિલીવ થાય છે.

4) પ્રિવેન્ટ અલ્સર એન્ડ ઇંજરી (Prevent Ulcers and Injuries) :

રેગ્યુલર ઇન્સ્પેક્શન અને કેર એ વુન્ડ અને અલ્સરેશન નુ અર્લી ડિટેક્શન કરવામાં હેલ્પ કરે છે. જે સામાન્ય રીતે ડાયાબિટીક પેશન્ટમાં ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે.

5) એનહાન્સ મોબિલિટી (Enhance Mobility):

હેલ્થી ફીટ એ મોબિલિટી ને ઇમ્પ્રુવ કરવામાં કન્ટ્રીબ્યુશન પ્રોવાઇડ કરે છે જે ડેઇલી લિવિંગ એક્ટિવિટીસમા ઇન્ડિપેન્ડન્સી માટે અગત્યનું હોય છે.

6) મેઇન્ટેઇન હાઇજીન (Maintain hygiene):

પ્રોપર્લી ફૂટ વોશિંગ અને નેઇલ ટ્રીમીંગ કરવાથી હાઇજીન એ મેઇન્ટેન થાય છે અને ઇન્ફેક્શન ના રિસ્ક પણ રીડ્યુઝ થાય છે.

ઇન્ડિકેશન્સ ઓફ ફૂટ કેર (Indications of Foot Care):

• ડાયાબિટીક પેશન્ટ,
• પેરીફેરલ વાસ્ક્યુલર ડીસીઝ,
• ન્યુરોપથી,
• એલ્ડર્લી પેશન્ટ,
• ઇન્ફેક્શન અને વુંડ હોય તેવા પેશન્ટ માં,
• કેલસ અને કોર્ન હોય તેવા પેશન્ટ ને,
• ડિફોર્મીટીસ વાળા પેશન્ટમાં,
• સ્વેલિંગ અને એડીમાં,
• પુઅર ફૂટ હાયજીન,
• જે પેશન્ટની મોબિલિટી લિમિટેડ હોય તેવા પેશન્ટમાં.

આર્ટીકલ્સ (Articles) :

અ ટ્રે કન્ટેઇનિંગ :

• સ્પંજ ક્લોથ -1: ફીટ નો કેલસ્ડ એરિયા ક્લીન કરવા માટે.
• મેકિન્ટોસ વિથ ટોવેલ : બેડ લીનન અને ગારમેન્ટ્સ ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• હેન્ડ ટોવેલ અથવા બાથ ટોવેલ -1 : સ્કીન ને ડ્રાય કરવા માટે.
• વેસેલીન અથવા ક્રીમ : ડ્રાયનેસ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે સ્કીન પર એપ્લાય કરવા.
• બિગ બેસીન વીથ વાર્મ વોટર: પેશન્ટના ફિટ ને ડીપ કરવા માટે.
• નેઇલકટર અથવા નેલ ફાઇલ: નેઇલ્સ ને ટ્રીમ અથવા કટ કરવા માટે.
• કિડની ટ્રે અને પેપર બેગ : વેસ્ટ ને રિસીવ કરવા માટે.
• ન્યુ લીનન નો સેટ : જો લીનન સોઇલ્ડ થાય તો ચેન્જ કરવા માટે.
• ગ્લોવ્સ ની પેઇર: ફિટ ને ક્લિનિંગ કરતી સમયે ક્રોસ ઇન્ફેક્શન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

પ્રોસિઝર (Procedure ):

• સોપ અને વોટર વડે પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• બધા આર્ટીકલ્સ ને પ્રોપર્લી પેશન્ટ સાઇટ પર અરેન્જ કરવા.
• જો પોસિબલ હોય તો પેશન્ટ ને ચેઇર પર સીટીંગ પોઝીશનમાં પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• વાર્મ વોટર ને બેસીન અને બાઉલમાં ફીલ કરવું (વોટર નું ટેમ્પરેચર: 43 – 44°C/ 100- 101°F).
• મેકિન્ટોશ સાથે ટોવેલ ને પેશન્ટ ના લેપ(ખોડા)પર પ્લેસ કરવું.
• ત્યારબાદ વોટર નું બાઉલ પેશન્ટના લેપ (ખોળા) મા પ્લેસ કરવું.
• ફ્લોર પર પેપર લાઇનીન્ગ પર બેસિન મૂકવું. પેશન્ટ ને તેની/તેણીની આંગળીઓને પાણીના બાઉલમાં ડૂબાડવા અને તેના પગ ગરમ પાણીથી ભરેલા બેસિનમાં 10-20 મિનિટ સુધી ડૂબાડવા માટે કહો.
• બેસિન અને બાઉલ ને દૂર કરવું અને આંગળીઓને સારી રીતે ડ્રાય થવા દેવી.
• નેઇલ કટર વડે આંગળીના નેઇલ્સ સીધા કાપો અને ફાઇલ વડે નખનો આકાર આપો.
• ગ્લોવ્ઝ પહેરો અને પેશન્ટ ના પગની કેલસ્ડ એરિયા (કઠણ જગ્યા)ને સ્પોન્જના કપડાથી સાફ કરો. પગ ડ્રાય કરવા અને પગના નખ કાપો.
• ફીટ અને હેન્ડ્સ પર વેસેલિન/ક્રીમ એપ્લાય કરવું.
• પલાળીને અને નખ કાપ્યા પછી નખ અને આસપાસની સ્કિન ની ઇન્સ્પેક્ટ કરવું.
• પ્રોસીઝર અને ઓબ્ઝર્વેશન્સનો રેકોર્ડ કરવો. જો સ્કીનમા કોઇ બ્રેક જણાય તો રિપોર્ટ કરવું.

આફ્ટર કેર (After care) :

• બધા આર્ટીકલ્સ ની પ્રોપર્લી વોશ કરવા.
• તેને પ્રોપર્લી ડ્રાય કરવા અને તેની પ્લેસ પર રિપ્લેસ કરવા.
• હેન્ડ ને પ્રોપર્લી થરલી (પ્રોપર્લી) વોશ કરવા.
• પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

સ્પેશિયલ કેર ફોર પેશન્ટ વિથ ડાયાબીટીસ ઓર પેરીફેરલ વાસ્ક્યુલર ડિસીઝ (Special Care for Patients with Diabetes or Peripheral Vascular Disease):

ડાયાબિટીક પેશન્ટ ના ફુટ અને નેઇલ્સ ની કેર કરવા માટે શું કરવું (What to do to care for the feet and nails of a diabetic patient):

• ડાયાબિટીસ અને પેરીફેરલ વાસ્કયુલર ડિસીઝ વાળા પેશન્ટમાં ફૂટ અને નેઇલ પ્રોબ્લેમ્સ ના રિસ્ક સ્પેશ્યલી વધારે પ્રમાણમાં હોય છે કારણ કે આવા પેશન્ટમાં પેરીફેરલ બ્લડ સપ્લાય ફીટમા પુઅર અમાઉન્ટ માં હોય છે. તેના કારણે ફિટમા સેન્સેસન રિડ્યુસ થાય છે. ડાયાબિટીસ વાળા પેશન્ટના ફુટમાં ટ્રોમા સ્કીનમાં બ્રેક સાથે અનનોટીસ્ડ (ધ્યાન વગર) રહી શકે છે, પુઅર સર્ક્યુલેશન ના કારણે ઇન્ફેક્શન એ ઇઝીલી ડેવલોપ થય શકે છે.
• બ્લીસ્ટર્સ, ઓપન શોર, કટ્સ, કલર માં ચેન્જીસ અથવા ઇન-ગ્રોન ટો નેઇલ્સ માટે ડેઇલી ફીટ ને નોટીસ કરવું અને ફીલ કરવું.
• દરરોજ પગ સાબુ અને લુકવાર્મ વોટર (નવશેકું પાણી)થી ધોવા. અંગૂઠા વચ્ચે વોશ કરવાનું ધ્યાન રાખવું.
• પગને ડ્રાય રાખવા, ખાસ કરીને અંગૂઠાની વચ્ચે. જો જરૂરી હોય તો, પાવડરનો ઉપયોગ કરવો.
• પગના નખને સ્ટ્રેઇટ કટ કરવા.સ્કીન ને સોફ્ટ રાખવું.
• ફીટ ની ઉપર અને નીચે મોઇશ્ચરાઇઝિંગ લોશન લગાવો. ટો (અંગૂઠા) વચ્ચે એપ્લાય ન કરવું.
• ડેઇલી ક્લીન શોક્સ ને ચેન્જ કરવા જે સારી રીતે ફીટ થતા હોય અને તેમાં હોલ અથવા ટેર્સ ન હોય.
• કોઇપણ ઇરીટેટીંગ ઓબ્જેક્ટ શૂઝમાં છે કે કેમ તે અસેસ કરવા માટે ડેઇલી શૂઝને એક્ઝામિન કરવું.
• જે પ્રોપર્લી ફિટ થતા હોય તેવા કમ્ફર્ટેબલ શુઝ વીયર કરવા.
• ડોક્ટર પાસે ફુટ નું રેગ્યુલર્લી ચેકઅપ કરાવવું.

ડાયાબિટીક પેશન્ટ ના ફુટ અને નેઇલ્સ ની કેર કરવા માટે શું ન કરવું (What not to do to care for the feet and nails of a diabetic patient):

• ફીટ ને ડ્રાય અને ક્રેક્કડ ન થવા દો.
• ટાઇટ સોક્સ અથવા ની(ઘૂંટણ) ની હાઇટ સુધીના સોક્સ ન પહેરવા.
• ફીટ ને વોશ કરવા માટે હોટ વોટર નો યુઝ કરવો નહીં.
• કોર્ન મેડીસીન્સ અથવા બ્લેડ્સ નો યુઝ કરવો નહીં.
• ટોર્ન (ફાટેલા) અથવા ટાઇટ શૂઝ પહેરવા નહીં.
• ફીટ ને ગરમ કરવા માટે હીટર અથવા હોટ વોટર બોટલ નો યુઝ કરવો નહીં. તે હાર્મ કરી શકે છે.

ડેઇલી ફૂટ કેર માટેની ઇમ્પોર્ટન્ટ ગાઇડલાઇન્સ (Important Guidelines for Daily Foot Care) :

• લ્યુકવાર્મ વોટરનો (હૂંફાળા પાણી) નો યુઝ કરીને ડેઇલી ફીટ વોશ કરવા અને પલાળી રાખવા (શોક કરવા).ફુટ ને સારી રીતે ડ્રાય કરવા. આ ઉપરાંત, અંગૂઠા ની વચ્ચે સારી રીતે ડ્રાય કરવા.
• કોર્ન અથવા કેલસ ને કટ કરવા નહીં અથવા કોમર્શિયલ રિમૂવર્સ નો યુઝ કરવો નહીં. ફિઝિશિયન ની કન્સલ્ટ લેવી.
• જો ફીટ એ વધારે પરસ્પીરેશન કરે છે, તો બ્લાન્ડ ફુટ પાવડર ને એપ્લાય કરવું. પોરસ(છિદ્રાળુ) અપર પાર્ટ સાથે શૂઝ ને વિયર કરવા.
• જો પગની બાજુમાં અથવા અંગૂઠાની વચ્ચે ડ્રાયનેશ જોવા મળે, તો લેનોલિન, બેબી ઓઇલ અથવા કોર્ન ઓઇલ એપ્લાય કરવું અને સ્કીન માં હળવા હાથે રબ કરવું.
• પગના નખ ને સ્ટ્રેઇટ આજુબાજુ અને સ્ક્વેર ફાઇલ કરો. સિઝર અથવા નેઇલ કટર નો યુઝ કરવો નહીં.
• મેડિકલ એડવાઇસ વિના એથલેટ્સ ફુટ અથવા અંગૂઠા ના નખની ટ્રીટમેન્ટ માટે કોઇપણ પ્રકારની પ્રિપેરેશન્સ નો યુઝ કરવો નહીં. ફિઝિશિયન અથવા પોડિયાટ્રિસ્ટ ની કન્સલ્ટ લેવી.
• ઇલાસ્ટિક સ્ટોકિંગ્સ, ની (ઘૂંટણ) હાઇ હોઝીયરી નો યુઝ અવોઇડ કરવો. લેગ્સ ને ક્રોસ કરવા નહીં કારણ કે તે લોવર એક્સટ્રીમીટીસ માં બ્લડ ફ્લો ના સર્ક્યુલેશન ને ઇમ્પેઇર કરે છે.
• પગની ઉપર અને સોલ (પગના તળિયે ), હીલ અને અંગૂઠા વચ્ચેના વિસ્તારો સહિત ડેઇલી ફીટ નું ઇનસ્પેક્સન કરવું.
• ડેઇલી ક્લીન સોક્સ અને સ્ટોકીન્સ વિયર કરવા. મોજાં હોલ્સ થી ફ્રી હોવા જોઇએ જે પ્રેશર નું કારણ બની શકે છે.
• ખુલ્લા પગે ન ચાલવું.
• યોગ્ય રીતે ફિટિંગ શુઝ વિયર કરવા જોઇએ. શુઝ ના તળિયા ફ્લેક્સિબલ હોવા જોઇએ અને સ્લીપરી(લપસણો) ન હોવા જોઇએ.
• લોવર એક્સટ્રીમીટીસ મા બ્લડ સર્ક્યુલેશન ને ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે ડેઇલી એક્સરસાઇઝ કરવી. ધીમે ધીમે ચાલો, એલીવેટ, રોટેટ, ફ્લેક્સ કરો અને એન્કલ( પગની ઘૂંટી)ઓ પર પગ લંબાવો. પગને બેડની બાજુઓ પર એક મિનિટ માટે લટકાવો અને પછી બંને પગને લંબાવો. સુપાઇન લાઇન ડાઉન સમયે એક મિનિટ માટે તેમને બેડ ની પેરેલેલ હોલ્ડ રાખો અને અંતે તેમને રેસ્ટ આપવું.
• પગ પર હોટ વોટર બોટલ અથવા હીટિંગ પેડ લગાવવાનું અવોઇડ કરવું. વાર્મ શોક્સ અને એક્સ્ટ્રા કવરીન્ગનો યુઝ કરવો.
• માઇનર કટ્સ ને ઇમીડિયેટ્લી વોશ કરવા અને તેને સારી રીતે ડ્રાય થવા દેવું. સ્કીન પર માત્ર હળવા એન્ટીસેપ્ટિક્સ અપ્લાય કરવા જોઇએ. મરક્યુરોક્રોમ અથવા આયોડિન ના એપ્લિકેશન અવોઇડ કરવું.
• કટ અને લેસરેશન્સ ની ટ્રીટમેન્ટ માટે ફિઝીશિયન નો કોન્ટેક્ટ કરવો અને તેમની કનસન્ટ લેવી.

કેર ઓફ માઉથ / ઓરલ કેવિટી (Care of mouth/oral cavity) :

કેર ઓફ માઉથ એ ટીથ ને મીકેનીકલી રીતે ક્લીન કરીને અને માઉથ રિન્સીન્ગ કરીને માઉથ ને ક્લિન્સિન્ગ કરીને વિક અથવા ડેબીલીટેટેડ પીપલ્સ ને આસિસ્ટન્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટેની પ્રોસિઝર છે.

માઉથ એ રેસ્પીરેટ્રી ટ્રેક અને ખાવામાં આવતા ફુડ બંને માટે એન્ટ્રીનું પોર્ટલ છે. ચ્યુવિન્ગ ની પ્રોસેસ એ ફુડ ના ડાયજેશન નું ફસ્ટ સ્ટેપ છે. ક્લીન માઉથ એ ફેસ ને અન્ય કોઇપણ ફિચર્સ કરતાં વધુ આકર્ષણ આપે છે. લિપ્સ,ટીથ, ગમ્સ અને અન્ય ઓરલ સ્ટ્રક્ચર નું સ્વાસ્થ્ય વ્યક્તિ માટે ઘણું મહત્વ ધરાવે છે. ગુડ ઓરલ હાયજીન ને પ્રિવેન્ટીવ અને થેરાપ્યુટીક મેઝર્સ ની જરૂર હોય છે. જમ્સ ના ગ્રો માટે માઉથ એ એક આઇડિયલ ઇન્ક્યુબેટર પણ બની જાય છે; તેની પ્રોપર કેર ઓરલ ડિસીઝ અને ટીથ ને ડેમેજ થતું અટકાવે છે. યોગ્ય સફાઇ માટે બ્રશિંગ અને ફ્લસિંગ એ જરૂરી છે. ઓરલ કેર ડેઇલી પ્રોવાઇડ કરવી આવશ્યક છે.

ઇન્ડિકેશન્સ (Indications) :

• માઉથ બ્રિધર્સ,
• જે પેશન્ટ નીલ પર ઓરલ હોય,
• ઓરલ સર્જરી પેશન્ટ હોય (સ્ટરાઇલ સ્પેશિયલ માઉથ કેર),
• જે પેશન્ટ ઓક્સિજન ઇનહાલેશન્સ પર હોય,
• 3 યર્સ થી અન્ડર ના ચિલ્ડ્રન હોય તેમા,
• જે પેશન્ટ એ એડિક્યુએટ ઓરલ હાઇજીન મેઇન્ટેઇન ન કરી શકતા હોય.

પર્પઝ ઓફ ઓરલ હાઇજીન (Purpose of Oral Hygiene) :

• માઉથ, ટીથ, ગમ્સ, અને લીપ્સ નું હેલ્થી સ્ટેટ તથા હાઇજીન મેઇન્ટેન રાખવા માટે.
• ફુડ પાર્ટીકલ્સ, પ્લેક અને બેક્ટેરિયા ને ટીથ તથા માઉથ માંથી ક્લિન કરવા માટે.
• એપેટાઇટ ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા માટે.
• વેલબિન્ગ સેન્સ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.
• ગમ્સ ને મસાજ કરવા માટે.
• અનપ્લીઝન્ટ ઓડર્સ અને ટેસ્ટના કારણે થતા ડિસ્કમ્ફર્ટ ને રિસીવ કરવા માટે.
• ગમ્મ્સ ઇન્ફેક્શન અને ઇનફ્લામેશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• અનપ્લીઝન્ટ ઓર્ડર્સ અને ટેસ્ટ ના કારણે થતા ડિસ્કમ્ફર્ટ ને એલિવિએટ (ઘટાડવું) કરવા માટે.
• એપેટાઇટ ને સ્ટિમ્યુલેટ કરવા માટે વેલ્બિન્ગ અને કમ્ફર્ટ ને એનહાન્સ કરવા માટે.
• ઓરલ ટીશ્યુસ માં શોર, કેરીસ, તથા ઇન્ફેક્શન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• મ્યુકસ મેમ્બ્રેન માં થતી ડ્રાયનેસને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

કન્સિયસ પેશન્ટમા (In a conscious patient) :

આર્ટીકલ્સ (Articles) :

અ ક્લિન ટ્રે કન્ટેઇનિંગ:

• અ સ્મોલ મેકિન્ટોશ સાથે ફેસ ટોવેલ: બેડ અને ગારમેન્ટ્સ ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• ટમ્બલર/ ફિડીન્ગ કપ સાથે પ્લેઇન વોટર: માઉથને રિંન્સ અને ક્લીન કરવા માટે.
• સોફ્ટ બ્રિસ્ટલ્ર્ડ ટુથ બ્રશ.
• ટુથપેસ્ટ / ટુથ પાવડર/ અવેઇલેબલ ડેન્ટ્રીફીસ.
• માઉથ વોશ સોલ્યુશન

• સોડિયમ ક્લોરાઇડ,
• થાયમોલ,
• પોટેશિયમ પરમેંગેનેટ નું ડાયલ્યૂટેડ સોલ્યુશન 1: 1000,
  
• લીસ્ટેરીન / ક્લોરહેક્ઝીડીન.

• કોટન એપ્લિકેટર્સ/ કોટન બોલ્સ.
• ઇમોલિયન્ટ: ગ્લિસરીન લિક્વિડ પેરાફીન, વેસેલીન, કોકોનટ ઓઇલ.
• K – બેસીન, એમેસીસ બેસીન – 2.
  કિડની ટ્રે.
  પેપર બેગ.
  ક્લીન ગ્લોવ્સ.

પ્રિપેરેશન ઓફ પેશન્ટ (Preparation of Patient):

• ઓરલ કેવીટીની કન્ડિશન ચેક કરવી.
• પેશન્ટની સેલ્ફ કેર માટેની એબીલીટી ચેક કરવી.
• પેશન્ટની જનરલ કન્ડિશન ચેક કરવી.
• પેશન્ટ ને નીડ હોય તેટલી માઉથ કેરની ફ્રિકવન્સી ને અસેસ કરવી.
• પેશન્ટ ની મુવમેન્ટ અને પોઝિશનિંગ માટેના સ્પેસિફીક પ્રિકોસન્સ ને ધ્યાનમાં રાખવા.

પ્રોસિઝર (Procedure) :

• પેશન્ટ નું કન્ડિશન , તેના માઉથનું કન્ડિશન અને તેના કન્સિયસનેસ લેવલ ને અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ ના લિપ્સ, ટીથ, બકલ મ્યુકોઝા, ગમ્સ , પેલેટ અને ટંગને ઇનસ્પેક્ટ કરવું.
• પેશન્ટને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી અને તેના એક્ટિવ ઇનવોલ્વમેન્ટ માટે એન્કરેજ કરવું.
• સ્ક્રીન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને બેડની સાઇડમાં અને નર્સ ની નજીકમા લાવવા.
• હેન્ડ વોશ કરવા અને ગ્લોવ્સ વિયર કરવા.
• ક્લાઇન્ટ ટોલરેટ કરી શકે તેટલું હાઇ ફાવલર અથવા સેમી ફાવલર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને સ્મોલ મેકિંનટોસ સાથે ફેસ ટોવેલ ને ચેસ્ટ પર રાખવું.
• પેશન્ટના ચીનની નજીકમાં કિડની બેસીન ને રાખવું.
• બ્રશમાં ટૂથપેસ્ટ એપ્લાય કરવું.
• બ્રશને બેઝિન ઉપર હોલ્ડિંગ કરી થોડા અમાઉન્ટમાં ટુથપેસ્ટ પર વોટર રેડવું.
• પેશન્ટ ને ઇન્સ્ટ્રક્શન આપવું અથવા ટુથ બ્રશ ના બ્રિસ્ટલ્સ ને 45 ડિગ્રીના એન્ગલ ગમ લાઇન થી પકડી રાખો. દરેક ટીથ ના ગમથી ક્રાઉન સુધી બ્રશ કરીને અપર અને લોવર ટીથ ની અંદરની અને બહારની સર્ફેસ ને બ્રશ કરો.
• બીટીન્ગ સર્ફેસ ને આગળ-પાછળ સાફ કરો, પહેલા દૂરની બાજુ અને પછી નજીકની બાજુ અને ઉપલા જો(જડબા)ને પહેલા અને પછી નીચલા જો(જડબા)ને ક્લીન કરવું.
• પેશન્ટ ને ટન્ગ પર સમાન એન્ગલ (45°) પર બ્રશ પકડવા દો અને ગેગ રીફ્લેક્સ ની શરૂઆત ન થાય તેની કાળજી લેતા હોરિઝોન્ટલી ટંગ પર લાઇટ્લી બ્રશ કરો.
• પેશન્ટ ને માઉથ માં પાણી લઈને અને કિડની ટ્રેમાં થૂંકીને મોંને સારી રીતે કોગળા કરવા દો.
• પેશન્ટ ને ડિઝાયર્ડ મુજબ માઉથ-વોશ વડે માઉથ રિન્સ કરવા દો.
• ફેસ ટોવેલ વડે માઉથ ને વાઇપ કરવામાં આશિસ્ટ કરવું.
• લિપ્સ ઉપર ઇમોલીયન્ટ એપ્લાય કરવું.

આફ્ટર કેર (After care):

• પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવા માટે આસિસ્ટ કરવું.
• વેસ્ટ ને ડીસ્કાર્ડ કરવું.
• યુઝ્ડ થયેલા આર્ટીકલ્સ ને ક્લીન કરવું અને ઇક્વીપમેન્ટ્સ ને રાઇટપ્લેસ પર રિપ્લેસ કરવું.
• હેન્ડ ને પ્રોપર્લી વોશ કરવા.
• પ્રોસિઝર નો ટાઇમ, સોલ્યુશન યુઝ કરેલું હોય તે અને પેશન્ટના ફેસ ની કન્ડિશન નું પ્રોપર્લી ડોક્યુમેન્ટેશન કરવું.

ઓરલ કેર ઓફ અનકન્શીયસ પેશન્ટ (Oral care of unconscious patient):

અનકન્શીયસ પેશન્ટ મા ઓરલ કેર એ ટીથ ને મીકેનીકલી રીતે ક્લીન્સિન્ગ કરીને અને માઉથ ને ક્લિન કરીને અનકંસિયસ પીપલ્સ ને ઓરલ કેર પ્રોવાઇડ કરવા માટેની પ્રોસિઝર છે. ગુડ ઓરલ હાયજીન એ પ્રિવેન્ટીવ અને થેરાપ્યુટીક મેઝર્સ માટે જરૂરી હોય છે. જમ્સ ના ગ્રો માટે માઉથ એ એક આઇડિયલ ઇન્ક્યુબેટર પણ બની જાય છે; તેની પ્રોપર કેર ઓરલ ડિસીઝ અને ટીથ ને ડેમેજ થતું પ્રિવેન્ટ કરે છે. યોગ્ય સફાઇ માટે બ્રશિંગ અને ફ્લસિંગ એ જરૂરી હોય છે. અનકન્સિયસ પેશન્ટ માં ઓરલ કેર ડેઇલી અને દર 1- 2 hours ના ઇન્ટરવલ મા પ્રોવાઇડ કરવી જરૂરી હોય છે.

ઇન્ડિકેશન્સ (Indications):

• માઉથ બ્રિધર્સ,
• જે પેશન્ટ નીલ પર ઓરલ હોય,
• ઓરલ સર્જરી પેશન્ટ હોય (સ્ટરાઇલ સ્પેશિયલ માઉથ કેર),
• જે પેશન્ટ ઓક્સિજન ઇન્હાલેશન્સ પર હોય,
• 3 યર્સ થી અન્ડર ના ચિલ્ડ્રન હોય તેમા,
• જે પેશન્ટ એ એડિક્યુએટ ઓરલ હાઇજીન મેઇન્ટેઇન ન કરી શકતા હોય.

પર્પઝ ઓફ ઓરલ હાઇજીન (Purpose of Oral Hygiene) :

• માઉથ નુ હેલ્થી સ્ટેટ મેઇન્ટેઇન રાખવા માટે.
• માઉથ, ટીથ, ગમ્સ, અને લીપ્સ નું હેલ્થી સ્ટેટ તથા હાઇજીન મેઇન્ટેન રાખવા માટે.
• ફુડ પાર્ટીકલ્સ, પ્લેક અને બેક્ટેરિયા ને ટીથ તથા માઉથ માંથી ક્લિન કરવા માટે.
• એપેટાઇટ ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા માટે.
• વેલબિન્ગ સેન્સ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.
• ગમ્સ ને મસાજ કરવા માટે.
• અનપ્લીઝન્ટ ઓડર્સ અને ટેસ્ટના કારણે થતા ડિસ્કમ્ફર્ટ ને રિલીવ કરવા માટે.
• ગમ ઇન્ફેક્શન અને ઇનફ્લામેશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• અનપ્લીઝન્ટ ઓર્ડર્સ અને ટેસ્ટ ના કારણે થતા ડિસ્કમ્ફર્ટ ને એલિવિએટ કરવા માટે.
• એપેટાઇટ ને સ્ટિમ્યુલેટ કરવા માટે વેલ્બિન્ગ અને કમ્ફર્ટ ને એનહાન્સ કરવા માટે.
• ઓરલ ટીશ્યુસ માં શોર, કેરીસ, તથા ઇન્ફેક્શન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• મ્યુકસ મેમ્બ્રેન માં થતી ડ્રાયનેસ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

સોલ્યુશન કોમન્લી યુઝ્ડ (Solution Commonly Used):

• પોટેશિયમ પરમેગ્નેન્ટ (KMNO4): 1: 5000- 1: 6000.
• હાઇડ્રોજન પેરોક્સાઇડ (H2 O2 ) : 1: 8.
• સોડિયમ ક્લોરાઇડ (Nacl): 1 tsf ટુ અપાઇન્ટ ઓફ વોટર.
• લેમન જ્યુસ (C6 H8 O7) : 2 સ્પુન્સ કપ ઓફ વોટર.

અનકન્સિયસ પેશન્ટમા (In an unconscious patient) :

આર્ટીકલ્સ (Articles) :

અ ક્લિન ટ્રે કન્ટેઇનિંગ:

• અ પેઇર ઓફ ગ્લોવ્સ : ક્રોસ ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• સ્મોલ મેકિન્ટોશ વિથ ફેસ ટોવેલ: બેડ અને ગારમેન્ટ્સ ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• અ બાઉલ કન્ટેઇનિંગ સોલ્યુશન: આ ઓક્સિડાઇઝીન્ગ એજન્ટ તરીકે વર્ક કરે છે.
• અ બાઉલ વિથ પ્લેઇન વોટર ગોઝ પીસ ને વેટ કરવા માટે.
• અ ટ્રે વિથ ફોર્બ્સેપ – 1 ગોઝ પીસ ને હોલ્ડ કરવા માટે.
• અ ગોઝ પીસ ઇન અ કન્ટેઇનર માઉથને ક્લીન કરવા માટે.
• માઉથ ગેગ – 1 જ્યારે પેશન્ટ એ હેલ્પલેસ હોય ત્યારે માઉથને ઓપન રાખવા માટે.
• ટંગ ડિપ્રેશર – 1 ટન્ગ ને પ્રેસ કરવા માટે .
• કોટન એપ્લિકેટર્સ/ કોટન બોલ્સ ઇમોલિયન્ટ ને એપ્લાય કરવા માટે.
• ઇમોલિયન્ટ: ગ્લિસરીન લિક્વિડ પેરાફીન, વેસેલીન, કોકોનટ ઓઇલ મસલ્સ મેમ્બ્રેન ને સુથન કરવા માટે.
• K – બેસીન,
  એમેસીસ બેસીન -2.
  કિડની ટ્રે.
  પેપર બેગ.
• અ બાઉલ ઓફ વોટર જો પેશન્ટ ને ડેન્ચર્સ હોય તો તેને રિસીવ કરવા માટે.

પ્રિપેરેશન ઓફ પેશન્ટ (Preparation of Patient):

• ઓરલ કેવીટીની કન્ડિશન ચેક કરવી.
• પેશન્ટની સેલ્ફ કેર માટેની એબીલીટી ચેક કરવી.
• પેશન્ટની જનરલ કન્ડિશન ચેક કરવી.
• પેશન્ટ ને નીડ હોય તેટલી માઉથ કેરની ફ્રિકવન્સી ને અસેસ કરવી.
• પેશન્ટ ની મુવમેન્ટ અને પોઝિશનિંગ માટેના સ્પેસિફીક પ્રિકોસન્સ ને ધ્યાનમાં રાખવા.
• ડોક્ટર્સ ઇન્સ્ટ્રકશન્સ ને પ્રોપર્લી ફોલો કરવા.
• આર્ટિકલ્સ ને પ્રોપર્લી અરેન્જ કરવા.
• પેશન્ટ ને પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ની કન્ડિશન , તેના માઉથનું કન્ડિશન અને તેના કન્સિયસનેસ લેવલ ને અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ ના લિપ્સ, ટીથ, બકલ મ્યુકોઝા, ગમ્સ , પેલેટ અને ટંગને ઇનસ્પેક્ટ કરવું.
• પેશન્ટ સ્ક્રીન પ્રોવાઇડ કરી ને તેમને પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી.
• શોપ અને વોટર દ્વારા હેન્ડ વોશ કરવા અને ગ્લોવ્સ વિયર કરવા.
• માઉથ વોશ માટે એન્ટિસેપ્ટિક સોલ્યુશન પ્રિપેઇર કરવું.
• પેશન્ટ ને સ્મોલ મેકિંનટોસ સાથે ફેસ ટોવેલ ને પેશન્ટ ના હેડ નીચે પ્લેસ કરવું.
• પેશન્ટના ચીકની નજીકમાં કિડની ટ્રે ને રાખવી.
• પેશન્ટના અનકંસિયસ સ્ટેટમાં તેના માઉથ માં વોટર રેડવું નહીં.
• પેશન્ટ ના માઉથમાં સારી રીતે પ્રોટેક્ટેડ એક ગૅગ મૂકવુ અને ફોર્સેપ્સની આસપાસ ગોઝ પીસ નો ટુકડો લપેટવુ અને ટીપ્સને કમ્પ્લીટ્લી કવર કરવું.
• ગોઝ પીસ ને મોઇસ્ટન કરવું અને તેને ક્લીનીન્ગ એજન્ટમાં ડિપ કરવું, દરેક ટીથ ને જેન્ટલી રિતે સ્વેબ કરવું, ટીથ ની સાઇડ્સ ને ક્લિન કરવાની કાળજી લેવી.
• ટીથ ની અંદરની અને ચિનિંગ સપાટી ને ક્લીન કરવા માટે માઉથ ગૅગ નો યુઝ કરવો.
• માઉથ ગેગ ને પોઝીશનમા રાખીને, ગોઝ પીસ થી કવર થયેલી આર્ટરી ફોર્સેપ્સ નો યુઝ કરીને ટન્ગ ને ક્લિન કરવી.
• લિપ્સ અને ટંગ ને સોફ્ટ રાખવા માટે ઇમોલિઅન્ટ એપ્લાય કરવું.

આફ્ટર કેર (After care) :

• કિડની ટ્રે, મેકિન્ટોશ અને ટોવેલ ને રિમૂવ કરવા.
• પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• વેસ્ટ ને ડીસ્કાર્ડ કરવું.
• યુઝ્ડ થયેલા આર્ટીકલ્સ ને ક્લીન કરવું અને ઇક્વીપમેન્ટ્સ ને રાઇટ પ્લેસ પર રિપ્લેસ કરવા.
• યુનિટ ટાઇડી કરવું.
• હેન્ડ ને પ્રોપર્લી શોપ અને વોટર દ્વારા વોશ કરવા.
• પ્રોસિઝર નો ટાઇમ, સોલ્યુશન યુઝ કરેલું હોય તે અને પેશન્ટના ફેસ ની કન્ડિશન નું પ્રોપર્લી ડોક્યુમેન્ટેશન કરવું.

બેડ બાથ (Bed bath) :

બેડ બાથ એ ડિપેન્ડેન્ટ પેશન્ટ ના એન્ટાયર બોડી ને ક્લિન કરવાની અથવા બેડ પર ડિપેન્ડેન્ટ અને ફિઝીકલી અથવા મેન્ટલી રીતે સેલ્ફ કેર કરવા અને સેલ્ફ કેર ને મેઇન્ટેઇન કરવા માટે કેપેબલ ન હોય તેવા પેશન્ટ ને બાથ આપવાની પ્રોસીઝર છે.બેડ બાથ એ એવા પેશન્ટ ને આપવામાં આવે છે જેઓ બેડ મા કન્ફાઇન્ડ (મર્યાદિત) હોય અને તે ફિઝિકલી અને મેન્ટલી રીતે સેલ્ફ કેર માટે કેપેબલ ન હોય. સ્કીન એ એક સેન્સરી અને એક્સક્રીટરી ઓર્ગન છે. તે ખૂબ જ સેન્સીટીવ હોય છે. તેથી, પેશન્ટ ને બાથીન્ગ કરાવવું અને સ્કિન ને ડર્ટ, માઇક્રોઓર્ગેઝમ્સ ના એક્યુમ્યુલેશન થી ફ્રી થવા દેવી અને સ્કિન ને બેડ શોર થી પણ પ્રિવેન્ટ કરવી જરૂરી હોય છે.

પર્પઝ (Purpose):

• બોડી ને કલીન કરવા માટે.
• સર્ક્યુલેશન ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા માટે.
• વેલ્બીંગ ની ફીલિંગ્સ પ્રોડ્યુસ કરવા માટે.
• બેડ ઓર્ડર ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• સેલ્ફ એસ્ટીમ ને ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે.
• રિલેક્સેશન અને કમ્ફર્ટ ને પ્રમોટ કરવા માટે.
• એક્ટિવ અને પેસિવ એક્સરસાઇઝ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.
• ફટીગ ને રિલીવ કરવા માટે અને સ્લીપ ઇન્ડ્યુસ કરાવવા માટે.
• સ્કિન થ્રો થતાં એલિમિનેશન ને ઇન્ક્રીઝ કરાવવા માટે.
• નર્સ-પેશન્ટ રિલેશનશિપ ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે.

જનરલ ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ (General instructions):

• સ્ક્રીન અથવા કર્ટઇન્સ નો યુઝ કરી પેશન્ટ ની પ્રાઇવસી મેઇન્ટેન કરવી.
• પેશન્ટ નું યુનિટ એ કમ્ફર્ટેબલી રીતે વાર્મ અને ડ્રાફ્ટ્સ મુક્ત હોવું જોઇએ.
• પેશન્ટને બેડ બાથ એ મીલ્સ પ્રોવાઇડ કર્યા પછી ઇમિડીએટ્લી પ્રોવાઇડ કરવું જોઇએ નહીં કારણ કે તે ડાઇજેસન ના નોર્મલ પ્રોસેસ ને અફેક્ટ કરે છે.
• પેશન્ટ ના અનનેસેસરી એક્ઝર્સન ને અવોઇડ કરવું જોઇએ.
• પેશન્ટના ઓવર એક્સપોઝર ને અવોઇડ કરવું.
• પ્રેશર પોઇન્ટ્સ અને સ્કીન ક્રીઝ અને ફોલ્ડ્સ પર ખાસ ધ્યાન આપવું.
• પ્રોસિઝર સમય દરમિયાન પ્રોપર્લી બોડી મીકેનિઝમ્સ નો યુઝ કરવો.
• ક્લીનીંગ એ ક્લીનેસ્ટ થી ઓછા ક્લીન એરિયા તરફ કરવું.
• વોટર નું ટેમ્પરેચર એ સામાન્ય રીતે પેશન્ટના કમ્ફર્ટ અકોર્ડીંગ રાખવું જોઇએ જેમાં એડલ્ટ માટે વોટર નું ટેમ્પરેચર 110 ° F થી 115 ° F ( 43 – 45 ° C ) અને ચિલ્ડ્રન માટે 100 ° F થી 105 ° F હોવું જોઇએ.
• બેડ શિટ્સ ને વેટ થતું પ્રિવેન્ટ કરવું.
• ફસ્ટ પેશન્ટના એક્સટ્રીમીટીસ ની દૂર ની સાઇટ ક્લીન કરવી.

બેડ બાથ માટે જરૂરી આર્ટીકલ્સ (Articles needed for Bed Bath) :

• આર્ટિકલ્સ ને પ્લેસ કરવા માટેની ટ્રોલી.
• મેકીનટોશ સાથે ડ્રો શિટ: પેશન્ટ ના ક્લોથ્સ અને બેડશીટ ને સોઇલિન્ગ થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• બાથ બેસિન – 1 : બેડ બાથ માટે વોટર લેવા માટે.
• સ્પોન્જ ક્લોથ -2 : એક સ્પંજ ક્લોથ શોપ ને એપ્લાય કરવા માટે અને બીજું સ્કીન ને ક્લીન કરવા માટે.
• નાની બાઉલ(વાટકી)-1 : સોપ લગાવવા માટે વપરાતું સ્પન્જ ક્લોથ રાખવા માટે.
• સાબુ ની ડિશ સાથે સાબુ : સ્કિન ને ક્લિન કરવા માટે.
• બાથ ટુવાલ-1 : સ્કિન ને ડ્રાય કરવા માટે.
• ફેસ ટુવાલ-1 : પેશન્ટ ના ફેસ ને ડ્રાય કરવા માટે.
• બાથ બ્લેન્કેટ/શીટ – 1 : પેશન્ટને કવર કરવા માટે.
• બોડી પાવડર અથવા ઓઇલ : પ્રેશર પોઇન્ટ્સ ને ટ્રીટ કરવા માટે અને ડ્રાયનેસ ને અવોઇડ કરવા માટે.
• નેઇલ કટર અથવા કાતર : નેઇલ્સ ને ટ્રીમ કરવા માટે.
• કોમ્બ અને ઓઇલ : હેઇર ને પ્રોપર્લી કોમ્બ કરવા માટે.
• એક કિડની ટ્રે અને પેપર બેગ: વેસ્ટ ને કલેક્ટ કરવા માટે.
• જગ્સ-2 : હોટ અને કોલ્ડ વોટર ને કલેક્ટ કરવા માટે.
• બકેટ – 1 : વેસ્ટ પેપર ને ડિસ્કાર્ડ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ના ક્લોથ્સ નો સેટ : ક્લોથ ને ચેન્જ કરવા માટે.
• સ્ક્રીન/કર્ટેઇન: પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવા માટે.
• એક લોન્ડ્રી બેગ : સોઇલ્ડ લીનન ને ડિસ્કાર્ડ કરવા માટે.
• બાથ થર્મોમીટર : વોટર નું ટેમ્પરેચર ચેક કરવા માટે.

પ્રિપ્રેશન ઓફ ધ પેશન્ટ (Preparation of the patient ):

• પેશન્ટ અને એન્વાયરમેન્ટને પ્રોપર્લી પ્રિપેર કરવા.
• પેશન્ટના ટોલરન્સ લેવલ, એક્ટિવિટી માટેનું લેવલ કોગ્નિટિવ લેવલ અને મસ્ક્યુલોસ્કેલેટલ ફંક્શન ને પ્રોપર્લી અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ અને તેમના રિલેટિવ્સ ને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી જેના કારણે પેશન્ટ ના રિલેટીવ્સ ના પાર્ટીશીપેશન માટે તેમને એન્કરેજ કરી શકાય.
• બેડ ને પ્રોપર પોઝિશનમાં એડજસ્ટ કરવો જેના કારણે પ્રોપર બોડી મિકેનિક્સ મેઇન્ટેન કરી શકાય.
• પેશન્ટને બેડની એજ (કિનારી) પર લાવવા અને નર્સની નજીકમાં લાવવા.
• પેશન્ટને સ્ક્રિન અથવા કર્ટેઇન દ્વારા પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી.
• જો પેશન્ટની કન્ડિશન પ્રોપર હોય તો બેકરેસ્ટ ને રીમુવ કરી પેશન્ટના હેડ ની નીચે એક પીલો રાખવો.
• વિન્ડો અને ડોર્સ ને પ્રોપર્લી ક્લોઝ કરવા તથા રૂમ એ ડ્રાફ્ટ થી ફ્રી હોવો જોઇએ તેની ખાતરી કરવી.
• જો પેશન્ટ ને જરૂરી હોય તો તેમને બેડપાન અથવા યુરીનલ પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટના ટોપ લીનન અને ક્લોથ ને રીમુવ કરવા.
• પેશન્ટ ને ટોપ લીનન ના રિપ્લેસ મા બાથ બ્લેન્કેટ/સીટ પ્રોવાઇડ કરવી.

પ્રોસિઝર (Procedure) :

• શોપ અને વોટર દ્વારા પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• ક્લીન ક્લોવ્ઝ વિયર કરવા.
• પેશન્ટ સાઇડ બધા આર્ટીકલ્સ ઇઝીલી લય શકાય તેવી રીતે અરેન્જ કરવા.
• ત્યારબાદ હોટ અને કોલ્ડ વોટર ને બેસિન માં મિક્સ કરવું.અને વોટર માં કોણી મૂકીને અથવા હેન્ડ ની ડોરસમ સરફેસ ટોલરન્સ માટે ટેમ્પરેચર મેઝર કરવું.(જો કે વોટર એ થર્મોમીટર થી ચેક કરવું વધુ પ્રીફરેબલ હોય છે).
• નહાવાનો ટુવાલ પેશન્ટ ની ચેસ્ટ પર ચીન ની નીચે મૂકવો.
• ફોરહેડ, ચીક, નોઝ, નેક અને ઇયર્સ વોશ કરવા અને ડ્રાય કરવા. કોઇપણ એબનોર્માલિટી માટે ઓબ્ઝર્વેશન કરવું.
• પૂછો કે શું પેશન્ટ ને ફેસ પર સાબુ નો ઉપયોગ કરવો છે.
• ફેસ ટોવેલ વડે પેશન્ટ નું ફેસ ડ્રાય કરવું.
• નહાવાના ટુવાલ ને સૌથી દૂરના હાથની નીચે લંબાઇ મુજબ મૂકવો. જમણા હાથને સ્પોન્જ ટુવાલથી લપેટવો. હાથને ઉંચો કરીને અને પેશન્ટ ના કાંડા અને કોણીને ડિસ્ટલ (દૂર) થી પ્રોક્ઝીમલ (નજીક) સુધી લાંબા, મજબૂત સ્ટ્રોક સાથે સપોર્ટ આપીને પેશન્ટ ના હાથ ને સાબુ અને પાણીથી વોશ કરવા.
• એક્ઝિલા ને સારી રીતે વોશ કરતી વખતે માથા ઉપર હેન્ડ રેઇઝ્ડ કરવુ અને સપોર્ટ આપવો.
• આર્મ અને એક્ઝિલા ને પ્રોપર્લી રિંન્સ કરી અને ડ્રાય કરવા જો જરૂરી હોય તો ટેલકમ પાવડર એપ્લાય કરવો.
• નહાવાના ટુવાલને અડધા ભાગમાં ફોલ્ડ કરો અને બેસિન ને ટુવાલ પર મૂકો. પેશન્ટ ના હાથને પાણીમાં બોળી દો. ફિંગર્સ અને નેઇલ્સ વચ્ચેની સ્કિન પર સ્પેશિયલ અટેન્સન આપીને સારી રીતે વોશ કરવા અને ડ્રાય કરવા.
• બીજા હાથ માટે તે જ રિપીટ કરવું.
• પેશન્ટ ની ચેસ્ટ ને બાથ ટોવેલથી કવર કરી દેવું અને બાથ બ્લેન્કેટ ને અંબેલીકસ ના લેવલ સુધી ફોલ્ડ કરવો.
• એક હાથથી, ટુવાલની એજ (ધાર) ને છાતીથી દૂર કરો. હળવા હાથથી, લાંબા મજબૂત સ્ટ્રોકનો ઉપયોગ કરીને ચેસ્ટ ને ક્લીન કરવી.
• ફિમેલ પેશન્ટ માં બ્રેસ્ટ ની નીચે સ્કીન ફોલ્ડ્સ ને વોશ કરવા માટે સ્પેશિયલ કેર લેવી. વોશ અને રિન્સ પિરીયડ વચ્ચે ચેસ્ટ ને કવર કરીને રાખવી.
• પ્રોપર્લી ડ્રાય થવા દેવું.
• ચેસ્ટ પર ટુવાલ બાકી રાખીને, બાથ બ્લેન્કેટ ને પ્યુબિક રિજીયન મા પાછા ફોલ્ડ કરો. અંબેલીકસ અને એબડોમીનલ ફોલ્ડ પર સ્પેશિયલ અટેન્શન આપીને એબડોમન ને ક્લિન કરવું.
• વોસિંગ અને રિન્ઝિન્ગ કરતી સમયે એબડોમન ને પ્રોપર્લી કવર કરીને રાખવું.
• પ્રોપર્લી ડ્રાય થવા દેવું.
• ટોવેલ ને રિમૂવ કરવો અને બાથ બ્લેન્કેટ ને પાછો મુકવો અને પેશન્ટને કમ્પ્લીટ્લી કવર કરવું.
• વોટર ને ચેન્જ કરવું.
• વેસ્ટવોટર ને બકેટમાં ડિસ્કાર્ડ કરવું.
• પેશન્ટ ને પ્રોન અથવા સાઇડ લાઇનિન્ગ પોઝીશનમાં ટર્ન કરવા. પેશન્ટ ની સાઇડમા એક ટુવાલ લેન્થવાઇસ (લંબાઈની દિશામાં) મૂકવો.
• પેશન્ટ ના શોલ્ડર અને થાઇ પર બાથ બ્લેન્કેટ સરકાવીને ડ્રેપ (લપેટાયેલા) રાખો.
• નેક થી બટક્સ સુધીની બેકને વોશ, રિન્સ કરો અને ડ્રાય કરવી , બેક સુકાઇ ગયા પછી ઝડપી સર્ક્યુલર મુવમેન્ટ સાથે , લોન્જીટ્યુડિનલ,સર્ક્યુલર મુવમેન્ટ નો યુઝ કરીને કોકોનટ ઓઇલ સાથે કમ્પ્લીટ્લી બેક રબ કરવી.
• બધા પ્રેશર પોઇન્ટ્સ પર સ્પેશિયલ અટેન્શન આપવું.
• પેશન્ટ ને અપર ગારમેન્ટ્સ પહેરાવવા અને બાથ બ્લેન્કેટ વડે પેશન્ટ ને કવર કરવુ.
• મિડલાઇન તરફ બાથ બ્લેન્કેટ ને ફોલ્ડ કરીને સૌથી દૂરના લેગ ને બહાર કાઢો.
• ની (ઘૂંટણ)ને ફ્લેક્સ કરો. બાથ ટોવેલ ને લેગ ની નીચે લેન્થવાઇસ (લંબાઇની દિશામાં) મૂકવો.
• રિક્વાયર્ડ મુજબ વોટર ચેન્જ કરવું.
• બેસિન ને ટુવાલ પર મૂકવું અને પગ ને બેસિનમાં રાખવા.
• એન્કલ(પગની ઘૂંટી)થી ની ( ઘૂંટણ )સુધી અને ની(ઘૂંટણ) થી થાય સુધી વોશ કરવા માટે લોન્ગ, ફિર્મ સ્ટ્રોક નો યુઝ કરવો અને સારી રીતે ડ્રાય કરવા.
• અંતે ટો (પગના અંગૂઠા) અને નેઇલ્સ પર સ્પેશિયલ અટેન્શન આપીને વોટર મા ફુટ ક્લિન કરવા.
• ફક્ત જીનાઇટલ એરિયા ને એક્સપોઝ કરીને, પેરીનિયમ ને થરલી (સારી રીતે) ક્લીન કરો અને તેને ડ્રાય કરવા. સ્કિનફોલ્ડસ પર સ્પેશિયલ અટેન્સન આપવું. જો પેશન્ટ આમ કરવા એબલ હોય તો તે જાતે કરી શકે છે.
• પેશન્ટ ને લોવર ગારમેન્ટ્સ વિયર કરાવવા. બાથ બ્લેન્કેટ રિમૂવ કરવું. પેશન્ટ ને ટોપ લિનન થી કવર કરવા.

આફ્ટર કેર ઓફ ધ પેશન્ટ (After care of the patient) :

• ફિન્ગર્સ ના નેઇલ્સ અને ટો ના નેઇલ્સ કટ કરવા.
• જરૂર જણાય તો ઓઇલ લગાવો અને વાળમાં કોમ્બ કરવું.
• પરમીશન મુજબ હોટ ડ્રિન્કસ ઓફર કરવું.
• જો જરૂરી હોય તો બેડ લેનિન ચેન્જ કરવું.
• પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટ અને પ્રોપર અલાઇનમેન્ટ માટે પોઝીશન આપવી.
• બાથિન્ગ સમયે પેશન્ટ ને હાઇજીન વિશે એજ્યુકેટ કરવાની આ ઓપોરચ્યુનીટી લેવી.
• ત્યાર બાદ, તેમના રિલેટીવ્સ ને પર્શનલ હાઇજીન જાળવવાના ઇમ્પોર્ટન્સ વિશે એજ્યુકેટ કરવું.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• બાથ દરમિયાન કરવામાં આવેલા બધા ઓબ્ઝર્વેશન્સ સાથે કરવામાં આવેલી પ્રોસીઝર ને નર્સ ના રેકોર્ડશિટ માં રેકોર્ડ કરવું.

આફ્ટર કેર ઓફ ધ આર્ટીકલ્સ (After care of the articles):

• તમામ આરટીકલ્સ ને યુટિલિટી રૂમમાં લઇ જાઓ અને તેને સાબુ અને પાણીથી સાફ કરો. તેમને તેમના રિસ્પેક્ટીવ પ્લેસ પર
  ડ્રાય કરી અને રિપ્લેસ કરવું.
• જો પેશન્ટ એ કોઇ ઇનફેક્ટેડ ડિસીઝ થી સફર થતા હોય તો તે લિનન અને અધર આર્ટીકલ્સ ને ડિસઇન્ફેક્ટ કરવા.

થેરાપ્યુટીક બાથ (THERAPEUTIC BATH) :

થેરાપ્યુટીક બાથ એ ડિસીઝ કન્ડિશન ને ટ્રીટ કરવા માટે અને સિંમ્ટોમ્સ ને રિડ્યુસ કરવા માટે એડમિનિસ્ટર કરવામાં આવે છે.

ક્લોરહેક્સિડાઇન ગ્લુકોનેટ (CHG : Chlorhexidine gluconate) : આ માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ ના કોલોનાઇઝેશન ને ડિક્રીઝ કરવા માટે યુઝ કરવામાં આવે છે અને VAP (વેન્ટિલેટર એસોસિએટેડ ન્યુમોનિયા) અને અન્ય HAIs (હોસ્પિટલ એક્વાયર્ડ ઇન્ફેક્શન) ને રિડ્યુસ કરવામા મદદ કરે છે.

સિટ્ઝ બાથ (Sitz bath): પોટેશિયમ પરમેગ્નેટ નો યુઝ અહીં થાય છે. તેનો ઉપયોગ પેરીનેલ સર્જરી અથવા હેમોરહોઇડ્સ પછી પેઇન અને ઇનફ્લામેશન ને ડિક્રીઝ કરવા માટે થાય છે.

હોટ વોટર બાથ (Hot water bath) : તે સ્પાઝમ અને મસ્ક્યુલર ટેન્શન્સ ને રિલીવીન્ગ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

વાર્મ વોટર વિથ સોલ્ટ (Warm water with salt) : તે મસલ્સ ને રિલેક્સિંગ અને શુથિન્ગ (કમ્ફર્ટેબલ) ઇફેક્ટ આપવા માટે યુઝ થાય છે.

કુલ વોટર બાથ (Cool water bath) : ફિવર અને મસલ્સ ટેન્શન ને રીડયુઝ કરવા માટે.

ઓટમીલ બાથ (Oatmeal bath): સ્કીન ઇરીટેશન રિડ્યુસ કરવા માટે, ડ્રાય સ્કીન ને સોફ્ટન અને લુબ્રિકેટ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

કોર્ન સ્ટાર્ચ બાથ (Corn starch bath): સ્કિન ઇરીટેશન રિડ્યુસ કરવા માટે વપરાય છે.

કેર ઓફ હેઇર (Care of hair):

પર્સન નો અપિરીયન્સ અને વેલ બિન્ગ ની ફિલીન્ગ્સ એ સામાન્ય રીતે હેઇર લુક પર ડિપેન્ડ કરે છે. સામાન્ય રીતે, હેઇર અને સ્કાલ્પ ઉપરની સ્કિન એ ડ્રાય અથવા ઓઇલી હોતી નથી. હેલ્થી સ્કાલ્પ ઉપરની સ્કીન ના હેલ્થી હેઇર કોન્સ્ટન્ટલી ફોલિન્ગ થતા રહે છે અને તેની જગ્યાએ ન્યુ હેઇર ગ્રોથ થાય છે. પર્સન ની જનરલ હેલ્થ એ હેઇર ના ગ્રોથ ને અફેક્ટ કરે છે. જો કે, ફિઝિકલ ચેન્જીસ, ઇમોશનલ અને ફિઝિકલ સ્ટ્રેસ, એજીન્ગ, ઇન્ફેક્શન અને અમુક ડિસીઝ અથવા ડ્રગ્સ હેર ની કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક ને અફેક્ટ કરી શકે છે. હેર લોસ થવા(એલોપેસીયા) હેર કેર ની ઇમપ્રોપર પ્રેક્ટિસ થી થય શકે છે.

પર્પઝ (Purpose):

• હેઇર ને ક્લીન અને હેલ્ધી મેઇન્ટેન કરવા માટે.
• વેલબિંગ ની ફિલીન્ગ્સ મળી શકે તે માટે.
• હેઇરલોશ ને પ્રિવેન્ટ કરી અને હેઇરગ્રોથ ને પ્રમોટ કરવા માટે.
• ડસ્ટ, ડેન્ડ્રફ અને ઓઇલ ના એક્યુમ્યુલેશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• બ્લડ સર્ક્યુલેશન ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા માટે.
• સ્કાલ્પ ને ઓબ્ઝર્વ કરવા માટે.
• પેડિક્યુલાઇ ( જૂ )ને પ્રિવેન્ટ અને ટ્રીટ કરવા માટે.
• ઇચિંગ અને ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

હેઇર કેર માટેના મેઝર્સ (Measures for hair care) :

બ્રશિન્ગ એન્ડ કોમ્બીન્ગ (Brushing and Combing):

હેઇર ને ક્લિન રાખવા અને હેઇર સાફ્ટ સાથે સમાનરૂપે ઓઇલ નું ડિસ્ટ્બ્યુશન કરવા માટે હેઇર ને ડેઇલી બ્રશ કરવાની જરૂર છે. જે પેશન્ટ એ સેલ્ફ કેર કરવા સક્ષમ છે તેમને ડેઇલી હેઇર કેર રાખવા માટે એન્કરેજ કરવા જોઇએ. જે પેશન્ટ સેલ્ફ કેર કરવામા અનએબલ હોય તેમને નર્સ દ્વારા મદદ કરવી જોઇએ.

લોન્ગહેઇર ને થોડી એક્સ્ટ્રા કેર જરૂર પડે છે. જ્યારે પેશન્ટ એ શોર્ટ પિરીયડ માટે પણ બેડમા કન્ફાઇન્ડ હોય છે. જ્યારે સ્કાલ્પ ને લેસરેશન અથવા ઇન્સીઝન લાગે છે, ત્યારે બ્લડ અને ટોપીકલ મેડિકેશન પણ ટેન્ગલીન્ગ (ગૂંચવણ)નું કારણ બની શકે છે. વારંવાર બ્રશિન્ગ અને કોમ્બિંગ કરવાથી લોન્ગ હેઇર નીટલી ગ્રુમ્ડ થાય છે.braids વારંવાર ગૂંચ ટાળવા માટે મદદ કરી શકે છે, પરંતુ braids ખૂબ ટાઇટ ન હોવી જોઇએ.

આર્ટીકલ્સ (Articles):

• બાથ ટોવેલ – 2 : એક શોલ્ડર અને ગારમેન્ટ્સ ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે અને બીજું બેડક્લોથ્સનું પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• ક્લીન કોમ્બ: પેશન્ટ ના હેઇર ને કોમ્બ કરવા માટે.
• કાર્બોલિક લોશન 1:20 અથવા ડેટોલ 1:40 સાથે કિડની ટ્રે : કોમ્બ ને ડિસઇનફેક્ટ કરવા માટે.
• એક કંટેઇનરમાં ઓઇલ : ટેન્ગલ્સ ને રીમુવ કરવા માટે અને હેઇર ને નરિસ કરવા માટે.
• પેપર બેગ : લોસ થયેલા હેઇર ને કલેક્ટ કરવા માટે.
• એક એપ્રોન : નર્સિંસ ના યુનિફોર્મ ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.

પ્રિપ્રેશન ઓફ ધ પેશન્ટ (Preparation of the patient):

• પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી એક્સપ્લાનેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• જો પોસીબલ હોય તો પેશન્ટને ચેઇર / સ્ટૂલ ઉપર બેસાડવું અથવા બેડ ઉપર પેશન્ટ ને ફાવલર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• એક ટોવેલ ને પેશન્ટના શોલ્ડર ઉપર પ્લેસ કરવું.
• બેડ લેનિન અને પીલો ઉપર એક ટોવેલ પ્લેસ કરવો; અને અન્ય પેશન્ટ ના શોલ્ડર પર પ્લેસ કરવું બોટમ શીટ તેમજ પેશન્ટ ના ક્લોથ ને પ્રોટેક્ટ રાખવા માટે.

સ્પેપ્સ ઓફ પ્રોસીઝર (Steps of procedure):

• પ્રોપર્લી રીતે બ્રશ/કોમ્બ કરવા માટે, હેઇર ને બે પાર્ટમાં ડિવાઇડ કરવા. પછી દરેક સેક્સન ને વધુ બે પાર્ટ માં ડિવાઇડ કરવા. હેઇર ને સ્મોલર સેક્સનમા ડિવાઇડ કરવાથી ઇઝી બ્રશિન્ગ કરવામાં કરી શકાય છે.
• સ્કાલ્પ થી હેઇરના એન્ડ તરફ બ્રશિન્ગ/કોમ્બિંગ કરવામાં આવે છે.
• જો ટેન્ગલ્સ (ગૂંચવણો) પ્રેઝેન્ટ હોય, તો નર્સ હેઇર ના નાના લોક ને સ્કાલ્પ ની નજીક ફિર્મલી પકડી ને અને લોકના લુઝ એન્ડ ને કોમ્બ કરીને અલગ કરવા માટે ફિન્ગર્સ નો યુઝ કરી શકે છે. આ કોમ્બિંગ દરમિયાન સ્કાલ્પ ના પેઇનફુલ ખેંચાણને પ્રિવેન્ટ કરે છે.
• ઓઇલ લગાવવાથી અથવા હેઇર ને વોટર, આલ્કોહોલ અથવા લોશનથી મોઇસ્ચર કરવાથી, ઘણી વખત ઇઝીલી કોમ્બિંગ કરવા માટે ટેન્ગલ ફ્રી થાય છે.
• જો કન્ટ્રોલ ની બહાર ટેન્ગલ્સ (ગૂંચ) હોય તો પેશન્ટ ની વ્રીટન કન્સલ્ટ (લેખિત સંમતિ) થી જ ગૂંચ કાપી શકાય છે.
• વાંકડિયા વાળ ને કોમ્બ કરવા માટે, નેકલાઇન થી સ્ટાર્ટ કરો અને ફોરહેડ સુધી પહોંચે ત્યાં સુધી ધીમે ધીમે વાળને બહારની તરફ લીફ્ટ અને ફ્લફ કરવું.
• નર્સ એ એક સમયે હેડ ની એક સાઇડ કોમ્બ કરે છે અને પછી બીજી બાજુ રિપીટ કરે છે.
• હેઇર ને સારી રીતે કોમ્બિંગ કર્યા પછી, પેશન્ટ ને વધુ કમ્ફર્ટેબલ બનાવવા માટે હેઇર ને ઇયર ની પાછળ હેડ ની દરેક બાજુએ બે – એકમાં Braid લેવી.
• પેપર બેગમાં લૂઝ થયેલા હેઇર ને ડિસ્કાર્ડ કરવા અને જો કોઇ લાઇસ હોય તો તેને લોશનમાં
  નાખવા.

આફ્ટર કેર ઓફ ધ પેશન્ટ એન્ડ આર્ટીકલ્સ (After care of the patient and articles) :

• ટોવેલ અને કિડની ટ્રે ને રિમૂવ કરવા.
• પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• આર્ટીકલ્સ ને પ્રોપર્લી રિપ્લેસ કરવા.
• હેન્ડ પ્રોપર્લી વોશ કરવા.
• સ્કાલ્પ અને હેઇર ની કન્ડિશન ને ડેટ અને ટાઇમ સાથે નર્સિંગ રેકોર્ડ શીટમાં ડોક્યુમેન્ટ કરવું.

હેઇર વોશ (Hair wash):

શેમ્પુઇન્ગ (હેડ બાથ) Shampooing (Head Bath) :

પર્શન ની ડેઇલી રુટીન એ સામાન્ય રીતે શેમ્પુઇન્ગ ની ફ્રિકવન્સી ડીસાઇડ કરે છે.બેડ માં સ્ટે હોય તેવા પેશન્ટ ને વધુ પડતું પર્સપીરેશન થાય છે અથવા કોઇપણ ટ્રીટમેન્ટ કે જેનાથી હેઇર માં બ્લડ અથવા સોલ્યુશન નીકળી જાય છે તેમને વારંવાર શેમ્પૂ કરવાની જરૂર પડી શકે છે.શેમ્પૂ કેવી રીતે આપવું તે પેશન્ટ ની ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ ને ફોલોવ કરવાની કેપેબીલિટી અને ડિસ્કમ્ફર્ટ ફિલ કર્યો વિના પર્ટિક્યુલર પોઝિશન જાળવી રાખવાની પેશન્ટ ની એબીલીટી પર ડિપેનડ કરે છે.
જે પેશન્ટ ને ચેઇર માં બેસવાની છૂટ હોય તેઓને સામાન્ય રીતે સિંકની સામે શેમ્પૂ કરી શકાય છે. જો પેશન્ટ એ બેસી શકતા ન હોય તો, હેડ અને નેક ની નીચે એક નાનો પીલો અથવા ટોવેલ રાખીને પથારીની કિનારે માથું સહેજ લટકાવવા દેવું.

પર્પઝ (Purpose):

• હેઇર ને ક્લીન અને હેલ્ધી મેઇન્ટેન કરવા માટે.
• વેલબિંગ ની ફિલીન્ગ્સ મળી શકે તે માટે.
• હેઇરલોશ ને પ્રિવેન્ટ કરી અને હેઇરગ્રોથ ને પ્રમોટ કરવા માટે.
• ડસ્ટ, ડેન્ડ્રફ અને ઓઇલ ના એક્યુમ્યુલેશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• બ્લડ સર્ક્યુલેશન ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા માટે.
• સ્કાલ્પ ને ઓબ્ઝર્વ કરવા માટે.
• પેડિક્યુલાઇ ( જૂ )ને પ્રિવેન્ટ અને ટ્રીટ કરવા માટે.
• ઇચિંગ અને ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

શેમ્પૂ કરવા માટે જરૂરી આર્ટીકલ્સ (Articles needed for shampooing):

• અ પેઇર ઓફ ગ્લોવ્ઝ : ઇન્ફેક્શન ટ્રાન્સમિશન ઘટાડો કરવા માટે.
• બાથ ટોવેલ 2 : એક પીલો ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે અને બીજો હેઇર ને ડ્રાય કરવા માટે.
• વોશ ક્લોથ અથવા ફેસ ટોવેલ: આઇસ ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• બાથ બ્લેન્કેટ 1: પેશન્ટને કવર કરવા માટે.
• મેકીનટોસ: એક ચાટ બનાવવા માટે અને બીજું પીલો (ઓશીકું) અને બેડક્લોથ્સ ને પ્રોટેક્ટ રાખવા માટે.
• એક બાઉલમાં કોટન બોલ્સ અને ગોઝ પીસ : ઇયર ને પ્લગ કરવા માટે અને આઇસ ને કવર કરવા માટે.
• ઓઇલ : હેઇર ને મસાજ કરવા માટે.
• શેમ્પૂ અથવા લિક્વિડ શોપ : હેઇર ને ક્લીન કરવા માટે.
• હેઇર કોમ્બ : હેઇર ને કોમ્બ કરવા માટે.
• કિડની ટ્રે અને પેપર બેગ : લોસ થયેલા હેઇર ને અને યુઝ થયેલા કોટન પ્લક ને કલેક્ટ કરવા માટે.
• બેસિન-1, મગ-1 : વોટર લેવા માટે.
• બકેટ-1 : ડર્ટી વોટરને કલેક્ટ કરવા માટે.
• જગ્સ-2 : પાણી નું તાપમાન જાળવી રાખવા માટે એક ગરમ પાણી માટે અને એક ઠંડા પાણી માટે.

પ્રિપ્રેશન ઓફ ધ પેશન્ટ (Preparation of the patient) :

• પેશન્ટને પ્રોસિઝર કમ્પ્લીટ્લી એક્સપ્લેઇન કરવી.
• બધા આર્ટીકલ્સ ને બેડ સાઇડ પર પ્રોપર્લી કલેક્ટ અને અરેન્જ કરવા.
• સ્ક્રીન નો યુઝ કરી પેશન્ટ ને પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી.
• વિન્ડોઝ ને ક્લોઝ કરવી અને ફેનને ઓફ કરવા જેના કારણે હવા ની લહેર આવતી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.
• પેશન્ટને બાથ બ્લેન્કેટ વડે કવર કર્યા બાદ ટોપ લીનન ને રીમુવ કરવું.
• પેશન્ટ ને ત્રાંસા રાખવા અને હેડ ને નમાવવા માટે શોલ્ડર નીચે પીલો(ઓશીકું) મૂકવું.
• પીલો ને મેકિનટોશ અને ટોવેલ વડે કવર કરવું.
• મેકિન્ટોશ સાથે ચાટ બનાવો અને તેને પેશન્ટ ના હેડ નીચે મૂકવું, જેથી બકેટ માં પાણીનો નિકાલ થાય.
• ઇયર્સ માં કોટન બોલ્સ ને પ્લગ કરવા અને આઇસ ને સ્પંજ ક્લોથ વડે કવર કરવી જેના કારણે વોટરના આઇસ અને ઇયર્સમાં જવાના ચાન્સીસ ને રિડયુઝ કરી શકાય.

સ્ટેપ્સ ઓફ પ્રોસિઝર (Steps of procedure) :

• શોપ અને વોટર દ્વારા હેન્ડ પ્રોપર્લી વોશ કરવા.
• હેઇર ને પ્રોપર્લી કોમ્બ કરવા જેના કારણે જો કોઇ ટેંગલ્સ (ગૂંચ) રહેલી હોય તો પ્રોપર્લી રીમુવ થઇ શકે અને હેઇર પ્રોપર્લી ક્લીન થઇ શકે.
• પેશન્ટની આઇસ ને સ્પંજ ક્લોથ વડે કવર કરવી તથા ઇયર્સ ને કોટન પ્લક દ્વારા કવર કરવા પેશન્ટ ને પ્રોપર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• વોટર નું ટેમ્પરેચર ( 43 ° થી 44 ° C) 110 ° F થી 115 ° F જેટલું રાખવું. (પેશન્ટના ટોલરન્સ મુજબ વોટર નું ટેમ્પરેચર ડિફરન્ટ હોય શકે છે).
• જ્યાં સુધી પેશન્ટના હેઇર કમ્પ્લીટ્લી વેટ થઇ જાય ત્યાં સુધી વોટરને મગ વડે સ્લોલી પેશન્ટના હેઇર ઉપર રેડવું.
• ત્યારબાદ થોડા અમાઉન્ટમાં શેમ્પુ એપ્લાય કરવું.
• બંને હાથ વડે ઉપરની તરફ વર્ક કરવુ. હેરલાઇન થી સ્ટાર્ટ કરવું અને નેક ના પાછળના ભાગ તરફ વર્ક કરવું. હેડ ની પાછળની બાજુ વોશ કરવા માટે એક હાથથી હેડ ને થોડું ઉંચુ કરવું.
• ફિંગર ટિપ્સ વડે પ્રેશર અપ્લાય કરી સ્કાલ્પ માં મસાજ કરવી.
• હેર ને વોટર વડે પ્રોપર્લી વોશ કરવા અને એ ખાતરી કરવી કે શેમ્પૂ એ હેઇર માંથી કમ્પ્લીટ્લી રિમૂવ થયેલું છે.
• બાથ ટોવેલમા હેડને પ્રોપર્લી કવર કરવું.
• આઇસ ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે યુઝ થયેલા કપડાના ટુકડા વડે ફેસ ને ડ્રાય કરવું. અને નેક અને શોલ્ડર ને પણ પ્રોપર્લી ડ્રાય કરવા.
• હેઇર અને સ્કાલ્પ ને પ્રોપર્લી ડ્રાય કરવા જો જરૂર જણાય તો સેકન્ડ ટોવેલ નો યુઝ કરવો.
• ચાટ રિમૂવ કરવું અને તેને બેસિન માં મૂકવું. કાનમાં વપરાયેલ કોટન પ્લગ ને પેપર બેગમાં ડિસ્કાર્ડ કરવા.

આફ્ટર કેર (After care):

• પીલો (ઓશીકા)પર મૂકેલા ટુવાલ પર હેઇર સ્પ્રેડ કરવા અને તેને ડ્રાય થવા દેવા.
• પેશન્ટ ને કોમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• જો લીનન વેટ અથવા સોઇલ થયેલું હોય તો તેને પ્રોપર્લી ચેન્જ કરવું.
• હેઇરની કન્ડિશન ને પ્રોપર્લી ઇન્સ્પેક્ટ કરવી.
• હેઇર ને વોશ કર્યા બાદ બધા આર્ટિકલ્સ ને પ્રોપર પ્લેસ પર રિટર્ન કરવા.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• પ્રોસીઝર ને નર્સના રેકોર્ડમાં રેકોર્ડ કરવા અને હેઇર અથવા સ્કાલ્પ ની કન્ડિશન ને લગતા ફાઇન્ડિન્ગ્સ પણ પ્રોપર્લી રેકોર્ડ કરવા.
• બેડસાઇડ પર પાછા ફરવું. જ્યારે વાળ ડ્રાય થય જાય, ત્યારે હેઇર ને પ્રોપર્લી કોમ્બ કરવા. પીલો પર સ્પ્રેડ થયેલા ટોવેલ ને રિમૂવ કરવુ અને પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

કેર ઓફ જેનીટેલીયા(Care of Genitalia)

પેરીનીયલ કેર/ મીએટલ કેર (perineal care / Meatal care):

ઇન્ટ્રોડક્શન (Introduction) :

પેરીનીયલ કેર ને પેરીનીયલ-‌જેનિટલ કેર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.પેરીનીયલ હાઇજીનમાં બેક્ટેરિયા કે જે વાર્મ, ડાર્ક અને મોઇસ્ટ એન્વાયરમેન્ટ માં રેપીડ્લી ઇન્ક્રીઝ થાય છે તેના ગ્રોથ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે એક્સટર્નલ જેનીટેલીયા અને પેરીનિયમ ના ક્લીનિંગ નું ઇન્વોલ્વમેન્ટ થાય છે.પેરીનીયલ કેર માં શોપ અને વોટર દ્વારા, ઓન્લી વોટર દ્વારા અથવા કોમર્શિયલી પ્રિપેઇર્ડ પેરીવોશ દ્વારા વોશિંગ કરવાનું ઇનવોલ્વ થાય છે. તે પેશન્ટ બાથ (નહાવા) ના પાર્ટ અથવા સેપરેટ પ્રોસિઝર તરીકે પર્ફોર્મ કરવામાં આવે છે. પેરીનીયલ એરીયા એ પેથોજેનીક ઓર્ગેનિઝમ્સ ના ગ્રોથ માટેનો કન્ડ્યુસિવ (અનુકૂળ) એરિયા છે કારણ કે તે વાર્મ, મોઇસ્ટ એરિયા હોય છે અને વેલ વેન્ટિલેટેડ એરીયા હોતો નથી. આ એરિયામાં ઘણા ઓરિફિસ જેમ કે યુરીનરી મીએટસ, વજાઇનલ ઓરિફિસ અને એનસ આવેલા હોવાથી પેથોજેનીક ઓર્ગેનિઝમ્સ એ ઇઝીલી બોડીમાં એન્ટર થઇ શકે છે.

પ્રોસિઝર ઓફ પેરીનીયલ કેર (Procedure of perineal care):

પેરીનીયલ કેર એ પેરીનિયમની કેર છે જેમાં જરૂરીયાત મુજબ સર્જીકલ એસેપ્ટીક ટેકનીક અથવા મેડીકલ એસેપ્ટીક ટેકનીક નો યુઝ કરીને એક્સટર્નલ જીનાઇટાલીયા અને સરાઉન્ડિન્ગ એરિયા ને ક્લિન કરવાનો ઇનવોલ્વમેન્ટ થાય છે. બેડ ઓર્ડર ને પ્રિવેન્ટ કરવા અને કમ્ફર્ટ ને પ્રમોટ કરવા માટે પ્રોપર્લી ક્લીન્લીનેસ મેઇન્ટેન રાખવી એસેન્શિયલ હોય છે.

પ્રિન્સીપલ (Principle ):

પેરીનીયલ કેર માટે સૌથી પર્ટીનન્ટ (સુસંગત) પ્રિન્સીપલ એ છે કે પેરીનીયમ ને સૌથી ક્લીનેસ્ટ થી લેસ ક્લિન એરિયા સુધી ક્લીન કરવું.

પર્પઝ ઓફ પેરીનિયલ કેર (Purpose of perineal care):

• ક્લીન્લીનેસ ને પ્રમોટ કરવા માટે.
• ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• ઇરીટેટીન્ગ સિક્રીસન ને રીમુવ કરવા માટે.
• હિલીંગ ને પ્રમોટ કરવા માટે.
• કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

જેમને પેરીનિયલ એરિયાના સ્પેશિયલ અટેન્શન ની જરૂરિયાત હોય છે તેવા પેશન્ટ (Patients who require special attention to the perineal area):

• પેશન્ટ કે જે સેલ્ફ કેર કરવામાં અનએબલ હોય.
• જે પેશન્ટને જીનાઇટો યુરીનરી ટ્રેક નું ઇન્ફેક્શન થયેલું હોય.
• જે પેશન્ટ ને યુરીન અને સ્ટુલની ઇનકન્ટીનન્સી હોય.
• જે પેશન્ટને એક્સેસિવ અમાઉન્ટ માં વજાઇનલ ડ્રેઇનેજ તથા બ્લિડિંગ થતું હોય.
• જે પેશન્ટને ઇન્ડ્વેલિન્ગ કેથેટર હોય.
• પોસ્ટપાર્ટમ પેશન્ટ હોય.
• પેશન્ટ કે જેમને જીનાઇટો યુરીનરી સિસ્ટમ ની સર્જરી થયા પછી.
• જે પેશન્ટને પેરિનીયલ એરિયામાં ઇન્જરી, અલ્સર અથવા તો સર્જરી થયેલી હોય.

પ્રિલિમિનરી અસેસમેન્ટ (Priliminary assessment):

• પેશન્ટની પેરીનીયલ સ્કીન, ઇચીન્ગ, ઇરીટેશન, અલ્સર એડીમાં અને સીક્રીસન ની કન્ડિશન અસેસ કરવી.
• પેરીનિયલ કેર નીડ અને ફ્રિકવન્સી અસેસ કરવી.
• પેરીનીયલ કેર ‘એસેપ્ટિક’ ટેકનીક કે ‘ક્લીન’ ટેક્નીક હેઠળ થવી જોઇએ (યાદ રાખો કે જ્યારે વુન્ડ હોય ત્યારે પેરીનેલ કેર એસેપ્ટીક ટેકનીક હેઠળ થવી જોઇએ).
• કોઇપણ લીઝન્સ, ઓર્ડર્સ, સ્કાર, ઇન્ફ્લામેશન, એક્સકોરિયેશન અને લિમ્ફનોડ એન્લાર્જ થયેલી છે કે કેમ તે અસેસ કરવું.
• કોઇપણ સ્પેસીફીક ઇન્ટ્રકશન માટે ફિઝિશિયન ઓર્ડર ને ચેક કરવું.
• પેશન્ટની સેલ્ફ કેર એબીલીટી ને અસેસ કરવી.
• પેશન્ટની ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ ને ફોલો કરવા માટેની મેન્ટલ એબિલિટી ને અસેસ કરવી.
• પેશન્ટના યુનિટમાં આર્ટીકલ્સ અવેઇલેબલ છે કે કેમ તે ચેક કરવું.

આર્ટીકલ્સ (Articles) :

• મેકિંનટોસ વિથ ટોવેલ : બેડ ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• વાર્મ એન્ટિસેપ્ટિક સોલ્યુશન સાથેનો જગ : પેરીનિયમ ને ક્લીન કરવા માટે.

• અ સ્ટરાઇલ ટ્રે કન્ટેઇનિંગ:
  એક બાઉલમાં સ્ટરાઇલ વેટ કોટન બોલ્સ: પેરીનીયમ ને ક્લીન કરવા માટે.
  સ્ટરાઇલ ગોઝ પીસ : પેરીનિયમ ને ડ્રાય કરવા માટે.
  આર્ટરી ફોર્સેપ અ પેઇર ઓફ સ્ટરાઇલ ગ્લોવ્સ: ક્લિનિંગ માટે સ્વેબ્સ ને હોલ્ડ કરવા માટે.
• કિડની ટ્રે /પેપર બેગ : વેસ્ટ ને રિસીવ કરવા માટે.
• અ ડ્રેપ શીટ: પેશન્ટ ને ડ્રેપ કરવા માટે.
• સ્ટરાઇલ પેડ્સ અને ડ્રેસિંગ્સ : પેશન્ટ ને ક્લિન રાખવા માટે.
• ક્લિન લીનન : પેશન્ટને ક્લીન રાખવા માટે.
• સોપ અને સોપ ડિશ, ટોવેલ: હેન્ડ વોશ કરવા માટે.
• અ બેડ પાન : જો પેશન્ટ ને યુરિન અને સ્ટુલ પાસ કરવાની જરૂરિયાત રહે તો.

પ્રિપ્રેશન ઓફ ધ પેશન્ટ એન્ડ ધ યુનિટ ( Preparation of the patient and the unit) :

• પેશન્ટને પ્રોસિઝર કમ્પ્લીટ્લી એક્સપ્લેઇન કરવી.
• સ્ક્રીન અને ડ્રેપ દ્વારા પેશન્ટ ને પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી.
• વજાઇનલ એક્ઝામિનેશન માટે પેશન્ટ ને ડ્રેપ કરવા.
• બેડ ના ફુટ એન્ડ સુધી ટોપ લીનન ને ફોલ્ડ કરવું.
• એઇર કુશન અથવા ની પિલ્લો જેવી પ્રોસીઝર મા ઇન્ટરફિયર કરે તેવા તમામ આર્ટીકલ્સ ને રીમુવ કરવા.
• પેશન્ટના હેડને રેઇઝ્ડ કરવા માટે એકસ્ટ્રા પિલ્લો પ્રોવાઇડ કરવો.
• ડ્રાફ્ટ્સ અવોઇડ કરવા માટે યુનિટ પ્રિપેઇર કરવું.
• બેડને વર્કિંગ હાઇટ પર એડજસ્ટ કરવો.
• જ્યારે બેડપૅન મૂકવામાં આવે ત્યારે સોઇલ થવાથી બચવા માટે ડ્રો શીટ ને અપોઝીટ બાજુએ ફેરવો અથવા ડ્રો શીટની ઉપર બટક્સ ની નીચે મેકિન્ટોશ મૂકવો.
• બેડપૅન ઑફર કરો, તમારી વર્કિંગ સાઇડ પર બેડ પર ક્લીન બેડ પાન રાખવું. પેશન્ટ ને તેમના ની(ઘૂંટણ)ને ફ્લેક્સ કરવા અને મેટ્રસ સામે પગ પ્રેશ કરીને બટક્સ ને ઉપાડવા કહો. લેફ્ટ આર્મ ને વેઇસ્ટ ની નીચે સરકતી વખતે બેડપૅન ને પોઝીશન માં મૂકવું અને પેશન્ટ ને બેડપૅન પર જેન્ટલી હાથે નીચે કરો, તેને એડજસ્ટ કરો જેથી તે પેશન્ટ માટે કમ્ફર્ટેબલ હોય.
• પેડ્સ ને અનટાઇ કરવું.ડિસ્ચાર્જ નું કલર, ઓડર અને અમાઉન્ટ માટે ઓબ્ઝર્વેશન્સ કરવું. પેપર બેગમાં પેડ ને ડિસ્કાર્ડ કરવું.
• પેશન્ટ ને થોડા સમય માટે છોડી દેવા જેથી કરીને જો જરૂરી હોય તો તે યુરિન અથવા સ્ટૂલ પાસ કરી શકે (જો પેશન્ટ એ ખૂબ ઇલ હોય અથવા વિક હોય અને બેહોશ થવાની સંભાવના હોય તો તેને ક્યારેય એકલા ન છોડો).
• ટોઇલેટ વોશ-ડાઉન ટ્રે મેળવવી અને બેડસાઇડ ટેબલ પર આર્ટિકલ ને કન્વિનીયન્ટ્લી (અનુકૂળ)રીતે ગોઠવો.

સ્ટેપ્સ ઓફ પ્રોસિઝર (Steps of procedure) :

• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• પેરીનિયમ પર વોટર રેડવું.
• વેટ સ્વેબ નો યુઝ કરીને પેરીનિયમ ક્લીન કરવા.
• ફોર્સેપ્સ સાથે સ્વેબ ને પકડી રાખવું અને ઉપરથી નીચેની તરફ એનલ કેનાલ તરફ ક્લિન કરવું.
• એક સ્વેબિંગ માટે એક સ્વેબનો યુઝ કરવો.
• નીચેના ક્રમમાં મીડલાઇનથી બહારની તરફ પેરીનિયમ ક્લિન કરવું.
  •વલ્વા,
  •લેબિયા મેજોરા ની બંને બાજુએ,
  •લેબિયા મેજોરાની અંદર બંને બાજુએ.
  •બંને બાજુઓ પર લેબિયા મેજોરાની આઉટસાઇડ(બહાર).

• પેરીનીયલ રિજીયન અને એનસ ને સારી રીતે ક્લીન કરવા.
• પહેલાની જેમ હિપને સપોર્ટ આપીને બેડપેન ને રિમૂવ કરવું. પેશન્ટ ને એક બાજુ ફેરવો અને ડ્રાય રેગપીસ થી બટક્સ ને ડ્રાય કરવા.

આફ્ટર કેર (After care):

• જો જરૂરી હોય તો મેડિસીન અને પેડ એપ્લાય કરવું.
• જો એક્સ્ટ્રા મેકિન્ટોશ નો યુઝ થતો હોય તો તેને રિમૂવ કરવું.
• જો જરૂરી હોય તો લિનન ને ચેન્જ કરવું અને બેડ ક્લોથ્સ ને સ્ટ્રેઇટેન કરવા.બેડ લિનન ને અરેન્જ કરવું.
• પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• બેડપૅન ને સેનિટરી ઍનેક્સ પર લઇ જવું. કોટન સ્વેબ ને રિમૂવ કરવા અને ટોઇલેટ મા કનટેન્ટ ને એમ્પટી કરવું.
• બધા આર્ટિકલ્સ ને પ્રોપર્લી ક્લીન કરવા.
• ફોર્સેપ્સ ને બોઇલ કરવા.
• આર્ટિકલ્સ ને પ્રોપર્લી રિપ્લેસ કરવા.
• સ્ક્રીન ને રીમુવ કરવી અને યુનિટ ને પ્રોપર્લી ટાઇડી કરવું.
• પ્રોપર્લી શોપ અને વોટર વડે હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• ડેટ અને ટાઇમ અને ઓબ્ઝર્વેશન્સ સાથે પ્રોસીઝર રેકોર્ડ કરવી

કેર ઓફ પ્રેશર પોઇન્ટ્સ ( બેક કેર)(Back care):

ડેફીનેશન (Defination):

બેક કેર કે ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ ના થેરાપ્યુટીક અને કમ્ફર્ટ મેઝર્સ માટે બેકને ક્લિનિંગ અને મસાજિંગ કરવા માટેની પ્રોસિઝર છે.

પર્પઝ (Purpose):

• બેક પર થતા બેડસોર ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• સર્ક્યુલેશન ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા માટે.
• બેડસોર ના સાઇન ને અર્લી ડિટેક્ટ કરવા માટે.
• પ્રેશર પોઇન્ટ્સ માંથી પ્રેશર ને રિલીવ કરવા માટે અને પેશન્ટની પોઝિશન ચેન્જ કરવા માટે.
• સ્કીન ને ક્લીન અને ડ્રાય જાળવી રાખવા માટે.
• પેશન્ટ ને રિફ્રેશ કરવા માટે અને ફટીગ ને રીલીવ કરવા માટે.
• સ્લીપ ને એનહાન્સ કરવા માટે.
• વેલબિન્ગ ની સેન્સ ને ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે.

સ્ટેપ્સ ફોર બેક મસાજ (Steps for back massage) :

1.એફ્લ્યુરેજ(Effleurage)

2.પેટ્રિસેજ(Petrissage)

3.હેન્ડ ઓવર હેન્ડ(Hand over hand)

4.ફ્રીક્શન(Friction)

5.બ્રશ સ્ટ્રોક(Brush stroke)

6.નીડિન્ગ(Kneeding)

7.ટેપીન્ગ(Tapping)

1.એફ્લ્યુરેજ (Effleurage):

તે સ્મૂથ લોન્ગ-લોન્ગ સ્ટ્રોક છે જે હેન્ડ ને અપ અને બેક મા નીચે તરફ મૂવ કરે છે. હેન્ડ ને સ્લાઇટ્લી ડાઉન મૂવ કરવામાં આવે છે. હેન્ડ ને બેક ઉપર ફીર્મલી રીતે મુવ કરવામાં આવે છે. જો સ્લો લાઇટ પ્રેશરનો યુઝ કરવામાં આવે તો આ રબ (ઘસવા) ની રિલીવિન્ગ અને સિડેટીવ ઇફેક્ટ હોય છે.

2.પેટ્રિસેજ (Petrissage):

તેમાં શોર્ટ, ક્વિક સ્ટ્રોક સાથે બંને હેન્ડ થી બેક ની મસાજ કરવી.

3.હેન્ડ ઓવર હેન્ડ (Hand over hand):

તેમાં અલ્ટરનેટ હેન્ડ વડે શોર્ટ ક્વિક સ્ટ્રોક વડે બેક ની મસાજ કરવી.

4.ફ્રીક્શન (Friction):

સર્ક્યુલેટરી મોશન અને અપવાર્ડ મેનરમાં તમારા થમ્બ વડે બેક ની મસાજ કરવી. સેક્રમ થી સ્ટાર્ટ કરીને શોલ્ડર સુધી આખી બેક કવર થય જાય ત્યાં સુધી દરેક વખતે વધુ બહારની તરફ મસાજ કરવી.

5.બ્રશ સ્ટ્રોક(Brush stroke):

મસાજ કમ્પ્લીટ કરવા માટે તમારી ફીન્ગર ટીપ્સ થી બેક ને લાઇટ્લી સ્ટ્રોક કરવી.

6.નીડિન્ગ(Kneeding):

બંને હાથ સાથે નીડિન્ગ ની જેમ બેક પર લાઇટ સ્ટ્રોક કરવા.

7.ટેપીન્ગ(Tapping):

બંને હેન્ડ વડે બેક ને સ્લાઇટ્લી ટેપ કરવી.

જનરલ ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ (General instructions):

• જે પેશન્ટ એ પ્રેશર સોર માટે સસેપ્ટીબલ હોય તેમની પ્રોપર્લી એક્સ્પ્લાનેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• જે પેશન્ટ એ કમ્પ્લીટ્લી બેડ મા હોય જેમ કે, પેરેલાઇઝ્ડ, અનકંસિયસ અને બેડરિડન હોય તેમને તથા તેમના રિલેટીવ્સ ને પ્રોપર્લી એક્સપ્લાનેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• બેક કેર એ પોઝિશન ચેન્જીસ દ્વારા ફોલો જોઇએ.
• બેક કેર પેશન્ટ ને પ્રોવાઇડ કરતી સમયે પેશન્ટ ના બેક ની સ્કીન ના ઓબ્ઝર્વેશન દ્વારા પ્રેશરસોર નું અર્લી ડિટેકશન થઇ શકે છે.
• બેક કેર પ્રોસિઝર કર્યા બાદ કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ નો યુઝ કરવો જોઇએ.

આર્ટિકલ્સ (Articles):

• સ્ક્રીન: પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવા માટે.
• મેકીનટોસ વિથ કવર : બેડ લીનન ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• ફ્રેશ બેડ લીનન અને પેશન્ટ ના ક્લોથ્સ: જરુરિયાત હોય તો ચેન્જ કરવા માટે.

ટ્રે કન્ટેઇનિંગ (Try Containing ):

• સ્મોલ બેસીન: વોટર લેવા માટે.
• સ્પંજ ક્લોથ: શોપ અને વોટર દ્વારા બેક ને વોશ કરવા માટે.
• શોપ વિથ શોપ ડિશ: સ્કિન ને ક્લિન કરવા માટે.
• સ્પીરિટ/ ઓઇલ: સ્કીન ડ્રાય કર્યો પછી સ્કિન પર એપ્લાય કરવા માટે.
• પાવડર : ફ્રીક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• ટોવેલ: સ્કીન ને ડ્રાય કરવા માટે.
• કિડની ડીશ : વેસ્ટ ને રિસીવ કરવા માટે.

પ્રિપ્રેશન ઓફ ધ પેશન્ટ (Preparation of the patient):

• પેશન્ટ ને બેક કેર ની નીડ છે કે કેમ તે અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ ને પ્રોસીઝર પ્રોપર્લી એક્સપ્લેઇન કરવી.
• પેશન્ટ ને બેડની સાઇડ પર મુવ કરવા માટે આસિસ્ટ કરવું અને કમ્ફર્ટેબલ વર્કિંગ હાઇટ પર બેડ ને પ્રોપર્લી એડજસ્ટ કરવું.
• સ્ક્રીન ને પ્લેસ કરી પેશન્ટ ને પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી.

સ્ટેપ્સ ઓફ પ્રોસિઝર (Steps pf procedure) :

• ક્લાઇન્ટ ને લેટરલ અથવા પ્રોન પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટના બેક, શોલ્ડર , અપર આર્મ અને બટક્સ ને એક્સપોઝ કરવા અને બોડી ના બાકી રહેલા પાર્ટને બાથ શીટ વડે પ્રોપર્લી કવર કરવું.
• વાર્મ વોટર વડે પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• બેક ને સર્વાઇકલ સ્પાઇન થી કોક્સિક્સ સુધી માઇલ્ડ શોપ વડે સારી રીતે વોશ કરવી, સોપ ને સારી રીતે વોશ કરવું અને ડ્રાય કરવું.
• હથેળી પર સ્પિરિટ/ ઓઇલ લો અને સ્પિરિટ/ઓઇલ નું ઇવાપોરેશન થઇ જાય અને સ્કીન ડ્રાય ન થાય ત્યાં સુધી સર્ક્યુલર મોશન મસાજ માં તેને આખી બેક પર લગાવો.

મસાજીન્ગ ધ બેક (Massaging the back):

• તમારા હાથની હથેળીઓ પર થોડી માત્રામાં તેલ/લોશન લેવું અને તેને એક મિનિટ માટે પકડી રાખવું.
• તમારી હથેળીનો યુઝ કરીને, સર્ક્યુલર સ્ટ્રોક્સ નો ઉપયોગ કરીને સેક્રલ વિસ્તારમાં શરુઆત કરવી.
• તમારા હાથને બેક ના સેન્ટરમાં અને પછી બંને સ્કેપ્યુલા ઉપર મુવ કરવા.
• સ્કેપ્યુલા ઉપર સર્ક્યુલર મોશન માં મસાજ કરવું.
• તમારા હાથને બેક ની સાઇડ્સ થી નીચે મૂવ કરવા.
• રાઇટ અને લેફ્ટ ઇલિયાક ક્રેસ્ટ ઉપરના એરિયા ને મસાજ કરવું.
• વિવિધ પ્રકારના સ્ટ્રોક્સ અને એપ્રોપ્રિયેટ પ્રેશર નો યુઝ કરીને વ્યવસ્થિત પેટર્ન માં બેક મસાજ કરવી.
• ઇફ્લ્યુરેજ (લાઇટ ગ્લાઇડિંગ સ્ટ્રોક) સાથે સ્ટાર્ટ કરવું.
• પછી ધીમેધીમે ગ્રાસ્પિન્ગ અને કમ્પ્રેશન મોશન (પેટ્રિસેજ) ને અલ્ટરનેટીન્ગ કરીને પેશન્ટ ની સ્કીન ને ભેળવી દેવી. ફિંગર ટિપ્સનો યુઝ કરીને વધારાની લાંબી, સ્ટ્રોકિંગ મુવમેન્ટ સાથે મસાજ ને કમ્પ્લીટ કરવી જે આખરે ફરીથી પ્રેશરમાં લાઇટર બને છે.
• બેક પર ટેલકમ પાવડર એપ્લાય કરવું.
• ત્યારબાદ મેકિંનટોસ અને ટોવેલ ને રીમુવ કરવા.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી ક્લોથ્સ વિયર કરાવવા.
• પેશન્ટને તેની બેક પર ટર્ન કરાવી કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

આફ્ટર કેર (After care) :

• સ્ક્રીન ને રીમુવ કરવી.
• આર્ટિકલ્સ વોશ કરીને યુટીલિટી રૂમમાં પ્લેસ કરવા તેને તેની રાઇટ પ્લેસ પર રિપ્લેસ કરવા.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• નર્સિંગ ઇન્ટરવેન્શન અને ક્લાઇન્ટ ના રિસ્પોન્સ ને પ્રોપર્લી રેકોર્ડ કરવું.
• કોઇપણ અનયુઝવલ ફાઇન્ડિંગ હોય તો તેને પ્રોપર્લી રેકોર્ડ કરવું.

ડેક્યુબીટસ અલ્સર અથવા બેડ સોર્સ (DECUBITUS ULCERS OR BED SORES) :

ડેક્યુબિટસ અલ્સર ને પ્રેશર સોર (Pressure sore) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે અથવા ડેક્યુબિટ એ ટીશ્યુસ ના અલ્સેરેટેડ અથવા સ્લોઉડ એરિયા છે જે લાંબા સમય સુધી મેટ્રસ પર લાઇન્ગ ડાઉન થવાના કારણે અથવા ચેઇર પર સીટીન્ગ કરવાથી થતા પ્રેશર પર ડિપેન્ડ હોય છે, પરિણામે સર્ક્યુલેશન સ્લો થાય છે અને ફાઇનલી ટીશ્યુસ એ ડેથ થાય છે.

કોમન સાઇટ્સ (Common sites) :

બેડ સોર એ સામાન્ય રીતે બોની પ્રોમીનેન્સીસ એરીયા કે જ્યાં એડીક્યુએટ અમાઉન્ટમાં બ્લડ સપ્લાય પહોંચતું નથી તે જગ્યા પર મેઇન્લી રીતે જોવા મળે છે અને જે સામાન્ય રીતે પેશન્ટ ની પોઝિશન પર ડીપેન્ડ કરે છે.

સુપાઇન પોઝીશનમાં (In supine position):

હેડ નો બેક નો પાર્ટ, સ્કેપુલા, સેક્રલ એરિયા, એલ્બો અને હિલ એ બોની પ્રોમિનન્સીસ એરીયા છે.

સાઇડ લાઇન્ગ પોઝીશનમાં (In side lying position):

ઇયર , શોલ્ડર નો એક્રોમિયન પ્રોસેસ , હિપનો ગ્રેટરટ્રોકેન્ટર , મીડીયલ અને લેટરલ કોન્ડાયલ્સ અને એન્કલ જોઇન્ટ નો મેલીઓલસ વગેરે.

સિટિન્ગ પોઝીશનમાં (In sitting position):

હેડ, શોલ્ડર, સેકરમ, બટક્સ,હિલ

પ્રોન પોઝીશનમાં (In prone position) :

ઇયર્સ,એક્રોમીયન પ્રોસેસ , બ્રેસ્ટ, જીનાઇટલ એરિયા, ની(ઘૂટણ) અને ટો.

કોઝીસ ઓફ પ્રેશર સોર (Causes of pressure sore) :

• પ્રેશર એ સામાન્ય રીતે પ્રેશર સોર થવા માટેનું પ્રાઇમરી કોઝ છે. બીમાર વ્યક્તિમાં, મેટ્રસ સામે રેસ્ટ કરતી ટિશ્યુસ ના એરિયા એ સેન્સીટીવ એરિયા છે. આ એરિયા માં પ્રેશર ના કારણે વેઇટ ધરાવતા એરિયામા સર્ક્યુલેશન ફેઇલ્યોર સાથે બ્લડ સપ્લાયમા ઘટાડો થાય છે અને પરિણામે ટીશ્યુ ડેમેજ થાય છે.
• નીચેની કન્ડિશનમાં માં વિસ્તારો પર પ્રેશર ઇન્ક્રીઝ થાય છે.
• જ્યારે બેડમાં કોઇ લમ્પ્સ અથવા ક્રિસીઝ પ્રેઝન્ટ હોવાના કારણે.
• બોડી ના ઇનકરેક્ટ પોઝિશનિંગ ના કારણે.
• પોઝીશન ફ્રીક્વંટ્લી ચેન્જીસ ન થવાના કારણે.

1) ફ્રીક્શન(Friction):

રફ અને હાર્ડ સર્ફેસ એ ટિશ્યુસ ને ડેમેજ કરી શકે છે. બેડની રફ સર્ફેસીસ ના કોન્ટેક માં આવવાના કારણે, બેડ ક્લોથ માં રહેલા વ્રીંકલ્સ (કરચલીઓ) ના કારણે, હાર્ડ સર્ફેસીસ અથવા ફોરેઇન બોડી પ્રેઝન્સ હોવાના કારણે સ્કીન મા ફ્રિક્શન થઇ શકે છે અને અલ્ટીમેટ્લી તેના કારણે ટીશ્યુ ડેમેજ થાય છે.

2) મોઇસ્ચર(Moisture):

પ્રોલોન્ગ સમય સુધી સ્કીન એ મોઇશ્ચર ના કોન્ટેક માં રહેવાના કારણે સ્કીન માં મેશરેશન થઇ શકે છે.

3) પેથોજેનિક ઓર્ગેનિઝમ્સ ની પ્રેઝન્સ (Presence of pathogenic organisams) :

જ્યારે પર્સનલ હાઇજિન પ્રોપર્લી મેઇન્ટેઇન કરવામાં આવતી નથી ત્યારે ઇન્ફેક્શન એ સ્કિન માં સેટલ ડાઉન થય શકે છે.

પ્રિડિસ્પોઝિંગ કોઝીસ (Predisposing causes):

• બેડ સોર ના સ્ટેજિસ,
• ઇમપેઇર્ડ સર્ક્યુલેશન,
• એડીમાં,
• ઓબેસિટી.

પ્રિવેન્શન ઓફ પ્રેસર સોર (Prevention of pressure sore) :

• પ્રેશર શોર થવાની સંભાવના વાળા પેશન્ટ ને આઇડેન્ટીફાય કરવા.
• પ્રોન પેશન્ટના સ્કીન નું ડેઇલી એક્ઝામિનેશન કરવું.
• પેશન્ટને ક્લીન અને ડ્રાય રાખવું.
• પેશન્ટની એવરી 2 hourly પોઝીશન ચેન્જ કરતી રહેવી.
• લીનન ના વેઇટ ને ટેક ઓફ કરવા માટે બેડ ક્રેડલ નો યુઝ કરવો.
• ક્રેકિંગ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પેશન્ટની સ્કીન ને લુબ્રિકેટ કરવી.
• પેશન્ટની સ્કીન ને યુરીન,ફીસીસ , સ્વેટ વગેરે જેવા બોડી સબસ્ટન્સ ના કારણે ડેમેજ થતી પ્રોટેક્ટ કરવી.
• પેશન્ટ નું પ્રોપર્લી ફ્લુઇડ બેલેન્સ મેઇન્ટેઇન રાખવું અને પ્રોપર્લી ગુડ ડાયટ પ્રોવાઇડ કરવો.
• પ્રેશર પોઇન્ટ્સ પર સર્ક્યુલેશન ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા માટે પ્રોપર્લી મસાજિંગ કરવું.
• જો પેશન્ટ ને બેડપાન પ્રોવાઇડ કર્યું હોય તો જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે પેશન્ટને પ્રોપર્લી લિફ્ટ કરવા.
• બેડ મેકિંગ એ વ્રીન્કલ્સ(કડચલી) વગર પ્રોપર્લી કરવી.
• પ્રેશર ને ડિક્રીઝ કરવા માટે એઇર મેટ્રસ અથવા વોટર મેટ્રસ નો યુઝ કરવો.
• પેશન્ટની પર્સનલ હાઇજીન પ્રોપર્લી મેન્ટેઇન રાખવી.
• પેશન્ટની બોડી પર બેડ ઉપર રહેલા કોઇપણ ઓબ્જેક્ટ ના કારણે થતાં ફ્રિકશન ને પ્રિવેન્ટ કરવું.
• પ્રેશર પોઇન્ટ્સ પર રહેલા વેઇટ ને ટેકઓફ કરવા માટે કમ્ફર્ટ ડિવાઇઝ નો યુઝ કરવો.
• પેશન્ટ ને બેડ માં મુવ કરવા માટે એન્કરેજ કરવું.

સાઇન એન્ડ સિમ્પટોમ્સ ઓફ પ્રેસર સોર (Sign and symptom of pressure sore):

• પ્રેશર સોરના અર્લી સિમ્પ્ટોમ્સ મા રેડનેસ, ટેન્ડરનેસ અને ડિસ્કમ્ફર્ટ જોવા મળે છે.આ એરિયા એ ટચ કરવાથી કોલ્ડ અને લોકલ એડિમા સાથે ઇનસેન્સીટીવ હોય છે.
• પછીથી આ એરિયા બ્લુ ,પર્પલ મોટલ્ડ બને છે. કંટીન્યુઅસ પ્રેશર આવવાના કારણે ગેંગરીન ડેવલોપ થાય છે અને અફેક્ટેડ એરિયા એ બંધ થઇ જાય છે.

સ્ટેજિસ ઓફ પ્રેશર અલ્સર (Stages of pressure ulcer):

સ્ટેજ I : સ્કીન ની રેડનેસ જે ન તો મસાજ દ્વારા રિલીવ્ડ આપે છે અને ન તો તેના કારણે થયેલા પ્રેસર થી રિલીફ મળે છે.

સ્ટેજ: II : તેમાં સુપરફિશિયલ ટિશ્યૂ ડેમેજ થાય છે અને સ્કીન બ્રેક ડાઉન ઇન્વોલ્વિન્ગ થાય છે.

સ્ટેજ: III : સ્કીન ને ઇનવોલ્વ કરતા અલ્સરેશન, જેમાં સબક્યુટેનીયસ ટીશ્યૂસ નું ઇન્વોલ્વમેન્ટ થઇ શકે અથવા ન પણ હોય,આ તે સ્ટેજ છે જે સેરોસેન્ગ્વિનસ ડ્રેઇનેજ પ્રોડ્યુસ કરે છે.

સ્ટેજ : IV : આ સ્ટેજમાં ડિપ સ્ટ્રક્ચર્સમા અલ્સરેશન જોવા મળે છે સાથે ડીપ ટિશ્યૂસ અથવા સ્ટ્રક્ચર્સ જેમકે ફેસિયા, કનેક્ટીવ ટિશ્યુસ, મસલ્સ અને બોન માં પણ ઇન્વેસન થાય છે.

ટ્રીટમેન્ટ (Treatment) :

એક વખત ડેક્યુબીટસ અલ્સર ડેવલોપ થાય ત્યાર બાદ તેને ટ્રીટ કરવું ડીફીકલ્ટ હોય છે કારણ કે તે ઇન્ફેક્શન મા સંવેદનશીલ હોય છે. તેથી વુન્ડ ને કંટામીનેશન થતું પ્રોટેક્ટ કરવા માટે પ્રોપર્લી પ્રિકોશન્સ લેવા જોઇએ.

નીચેના મેઝર્સ નર્સો દ્વારા લેવામાં આવે છે (The following measures are taken by nurses):

1) જો પેશન્ટને કોઇપણ અર્લી સાઇન અને સિમ્પટોમ્સ જોવા મળે તો ફરધર ડેમેજ થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે ફિઝીશિયન ને ઇમીડિયેટ્લી રિપોર્ટ કરવો.

2) પેશન્ટની 2 અવર્સલી (દર બે કલાકે) પોઝીશન ચેન્જ કરતું રહેવું.

3) ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે સ્ટ્રીક એસેપ્ટિક ટેકનીક નો યુઝ કરવો.

4) એરિયા ને ક્લીન કરવા માટે નોર્મલ સલાઇન નો યુઝ કરવો.

5) વુન્ડ ને હીલિંગ કરવા માટે બધા પોસિબલ મેઝર્સ એપ્લાય કરવા.

(i) 150 વોલ્ટના બલ્બ દ્વારા 10 મિનિટ માટે હિટ એપ્લાય કરવામાં આવે છે જે વુન્ડ થી 45 થી 60 cm દૂર રાખવામાં આવે છે.

(ii) વુન્ડ પર ઇન્સ્યુલિન ના થોડા ડ્રોપ્સ નાખવામાં આવે છે અને પછી તેને ક્લિન અને ડ્રાય કરવા દેવામાં આવે છે.

(iii) ગ્રેન્યુલેટેડ સુગર સાથે અલ્સર કેવીટી ને ફિલ કરવી.

6) ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ માટે વુન્ડ ની સર્ફેસ પર ઝીંક ઓક્સાઇડ કે જે વોટરપ્રૂફ ઓઇન્ટમેન્ટ છે તે એપ્લાય કરવું.

7) જો સ્લોઉ હાજર હોય, તો તે એરિયા ને દિવસમાં બે વાર હાઇડ્રોજન પેરોક્સાઇડથી ક્લીન કરવું.

8) જો વુન્ડ મા ઇન્ફેક્શન લાગેલું હોય, તો ફિઝીશિયન એ ઇન્ફેક્શન ની ટ્રીટમેન્ટ માટે એન્ટિબાયોટિક્સ પ્રિસ્ક્રાઇબ કરવી આવશ્યક છે.

8) પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ ને પ્રોવાઇડ કરવા જરૂરી હોય છે.

9) બેડ પર મેટ્રસ (એઇર, વોટર)અરેન્જ કરવા જોઇએ.