Physical Needs

Key terms:

કમ્ફર્ટ(Comfort): કમ્ફર્ટ એ પેઇન, ટ્રબલ અને ટેન્શન માંથી ફ્રિડમ નું સ્ટેટ છે.

કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ(Comfort Devices) : કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ એ ડીસકમ્ફર્ટ ને દુર કરવા માટે અને કમ્ફર્ટને પ્રમોટ કરવા માટે યુઝ થાય છે જેમ કે પીલો ,હોટ બોટલ, કુશન વગેરે.

રેન્જ ઓફ મોશન(Range of motion) : રેન્જ ઓફ મોશન એ ક્લાઇન્ટ જોઇન્ટ ની નોર્મલ ફંકશન ને જાળવી રાખવા માટે કરે છે.

એબ્ડક્શન(Abduction): એબ્ડક્શન મા જોઇન્ટ ને મીડલાઇન થી દૂર મૂવ કરવામાં આવે છે.

એડડક્શન(Adduction): એડડક્શન મા જોઇન્ટ ને મીડલાઇન તરફ લાવવામાં આવે છે.

ફ્લેક્શન(Flexion) : ફ્લેક્શન મા બે બોન વચ્ચે નો એન્ગલ ડિક્રીઝ કરવામાં આવે છે.

એક્સટેન્શન(Extension) : એક્સટેન્શન માં બોન વચ્ચેનો એંગલ ઇન્ક્રીઝ કરવામાં આવે છે.

અપોઝીશન(Opposition): અપોઝીશન એ એક જ હાથની ફિંગર ટીપ્સ ને ટચ કરવા માટે હથેળી ની આરપાર થમ્બ ની મુવમેન્ટ છે.

સુપાઇનેશન(Supination): તેમા બોડી ના પાર્ટ્સ ને અપવાર્ડ (ઉપરની તરફ) કરવામાં આવે છે.

બેડ મેકિંગ(Bed making) : બેડ મેકિંગ એ હોસ્પિટલ મા પેશન્ટ માટે નીટ અને ક્લિન બેડ બનાવવાની પ્રોસિઝર છે.

રિસ્ટ્રેઇન(Restraints): રિસ્ટ્રેઇન એ પ્રોટેક્ટીવ ડિવાઇસ છે જેનો યુઝ ક્લાઇન્ટ ને પોતાને તથા બીજા પીપલ્સ ને હાર્મ (ઇન્જરી)થી બચાવવા માટે, બોડી પાર્ટ્સ ને ઇમમોબિલાઇઝ કરવા માટે, તથા એક્ટિવિટીસ ને રિસ્ટ્રીક્ટ કરવા માટે થાય છે.

સ્પ્લિન્ટ(Splint) : સ્પ્લિન્ટ એ એવું ડિવાઇસ છે કે જે અફેક્ટેડ બોડી પાર્ટ્સ ની અલાઇમેન્ટ જાળવી રાખવા માટે , તેનું ઇમમોબીલાઇઝેશન કરવા માટે અને સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

સાઇડ રેઇલ્સ(Side Rails): આ સેફટી મેઝર્સ છે, જે બેડની બંને બાજુઓ સાથે અટેચ થયેલા હોય છે જે ક્લાઇન્ટ ને બેડ માંથી બહાર નીકળતા અથવા ફોલ ડાઉન થતા અટકાવવા માટે યુઝ થાય છે.

બોડી મિકેનિક્સ(Body mechanics):

ડેફીનેશન(Definition): બોડી મિકેનિક્સ એ લિફ્ટિંગ, મુવીંગ, પોઝીશનિંગ અને ડેઇલી રૂટીન એક્ટિવિટી સમય દરમિયાન બેલેન્સ, પોસ્ચર તથા બોડી અલાઇમેન્ટ ને મેઇન્ટેન રાખવા માટેનું મસ્ક્યુલોસ્કેલેટલ સિસ્ટમ તથા નર્વસ સિસ્ટમ નું કો-ઓર્ડીનેટેડ એફર્ટ્સ છે.

બોડી મિકેનિક્સ એ એક મશીન તરીકે અને લોકોમોશન (ગતિના સાધન )તરીકે બોડી નો એફિસીયન્ટ યુઝ છે, બોડી મિકેનિક્સ એ બોડી નુ પોસ્ચર અને બેલેન્સ સિવાય બીજું કંઇ નથી. આમાં બોન, જોઇન્ટ, મસલ્સ, નવ્સ અને બ્રેઇન,એ પોસ્ચર અને બેલેન્સ જાળવવા માટે એકસાથે વર્ક કરે છે. ગ્રેવિટી એ બોડીમિકેનિક્સ મા ઇમ્પોર્ટન્ટ રોલ પ્લે કરે છે. ગ્રેવિટી નું સેન્ટર તે પોઇન્ટ પર લોકેટેડ છે જ્યાં માસ સેન્ટર્ડ હોય છે.

જ્યારે ઊભા હોય ત્યારે, ગ્રેવિટી નું સેન્ટર પેલ્વિસની સેન્ટર માં લોકેટેડ હોય છે, લગભગ અમ્બલિકસ અને સિમ્ફિસિસ પ્યુબિસની વચ્ચે. ગ્રેવિટી ની લાઇન એ એક વર્ટીકલ લાઇન છે જે ગ્રેવિટી ના સેન્ટર માંથી પસાર થાય છે. પૃથ્વી દ્વારા દરેક વસ્તુને તેના સેન્ટર તરફ સતત ખેંચવામાં આવે છે જે ગુડ પોસ્ચર અને બેલેન્સ જાળવવામાં મદદ કરે છે.

ઇમ્પોર્ટન્સ ઓફ બોડી મિકેનિક્સ( Importance of body mechanics):

પ્રોપર બોડીમિકેનિક્સ એ નર્સીસ ને તેના વર્કમાં ખૂબ જ ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે અને સાથે સાથે પેશન્ટને પણ ઇક્વલી બેનિફિશિયલ રહે છે.

નીચેના પોઇન્ટસ એ બોડી મિકેનિક્સ નું ઇમ્પોર્ટન્સ સમજાવે છે:

1. પ્રોપર બોડી અલાઇમેન્ટ અને પોસ્ચર એ ફટીગ અને ડીફોર્મિટી ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે યુઝ થાય છે.
2. તે બોડી ના ફિઝિયોલોજીકલ ફંકશન ને પણ પ્રમોટ કરે છે.
3. તે સરક્યુલેશન તથા ડાયજેશન મા પણ હેલ્પ કરે છે.
4. તે એનર્જી નો યુઝ ને ઘટાડે છે.
5. તે સ્ટ્રેઇન અને સ્પાઝમ વિના બોડી નું બેલેન્સ જાળવવામાં મદદ કરે છે.
6. તે થોરાસિક , એબડોમીનલ અને પેલ્વિક કેવિટી ની સાઇઝ તથા શેપને મેઇન્ટેન કરવામાં મદદ કરે છે જેના કારણે કાયફોસીસ , લોર્ડોસીસ તથા સ્કોલિયોસીસ ની કન્ડિશન ને પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.

પરપઝ ઓફ બોડી મિકેનિક્સ(Purposes of body mechanics):

બેલેન્સ ને પ્રોપર્લી મેઇન્ટેન કરવા માટે.
તે એનર્જી ના યુઝ ને ઘટાડે છે.
એક્સેસિવ ફટીગ ને રિડ્યુસ કરવા માટે.
મસલ્સ સ્ટરેઇન તથા ટેર્સ ને અવોઇડ કરવા માટે.
સ્કેલેટલ ઇન્જરીને અવોઇડ કરવા માટે.
પેશન્ટ ને થતી ઇન્જરી અવોઇડ કરવા માટે.

પ્રિન્સિપલ્સ ઓફ બોડી મિકેનિક્સ(Principles of body mechanics):

સપોર્ટ નો બેઝ જેટલો વાઇડ હોય તેટલી સ્ટેબિલિટી વધારે પ્રમાણમાં રહે છે.

ગ્રેવિટી નું સેન્ટર જેટલું નીચું હોય તેટલી સ્ટેબિલિટી વધારે પ્રમાણમાં રહે છે.

જરૂરી એનર્જી પ્રોવાઇડ કરવા માટે આર્મ તથા લેગ્સ ના સૌથી સ્ટ્રોન્ગેસ્ટ અને સૌથી લોન્ગેસ્ટ મસલ્સ નો યુઝ કરવો.

જ્યાં સુધી ગ્રેવિટી ની લાઇન એ તેના બેઝ ના સપોર્ટ માંથી પસાર થાય ત્યાં સુધી ઓબ્જેક્ટ નું ઇક્વિલીબ્રિયમ જાળવવામાં આવે છે.

મુવમેન્ટ્સ ની ડાયરેક્શન માં ફેસ કરવાથી સ્પાઇન ની એબનોર્મલ ટ્વીસ્ટીંગ ને પ્રિવેન્ટ કરે છે.

આર્મ અને લેગ વચ્ચે બેલેન્સ એક્ટિવિટી ને ડિવાઇડ કરવાથી બેક ની ઇન્જરી નું રિસ્ક ઓછું થાય છે.

કોઇ ઓબજેક્ટ ને ઉપાડવા કરતાં તેને ખેંચવી, ધક્કો મારવો કે રોલ કરવી સહેલુ હોય છે.

મુવમેન્ટ એ જર્કિ ના બદલે સ્મૂધ તથા કોઓર્ડીનેટેડ હોવી જોઇએ.

જ્યારે ખસેડવાની વસ્તુ અને તે જે સપાટી પર ખસેડવામાં આવે છે તે વચ્ચે ફ્રિકશન ઓછું થાય છે, ત્યારે તેને ખસેડવા માટે ઓછા બળની જરૂર પડે છે.

કોઇ ઓબ્જેક્ટ ને સ્ટાર્ટ કરવા અને સ્ટોપ કરવા કરતાં તેને મુવીંગ રાખવા માટે ઓછી એનર્જી અથવા ફોર્સ ની જરૂર પડે છે.

પોસીબલ હોય તેટલો આર્મ અને લેગ્સ ના મસલ્સ નો યુઝ કરો, બેક ના મસલ્સ નો શક્ય તેટલો ઓછો યુઝ કરવો.

ઓબજેક્ટ ને બોડી ની બને તેટલી નજીક રાખવું તેથી બેક , લેગ અને આર્મ પર ઓછો સ્ટ્રેઇન લાવે છે.

વેઇસ્ટ પર વધુ પડતું બેન્ડિંગ અવોઇડ કરવા માટે વર્ક ને કમ્ફર્ટેબલ હાઇટ પર રાખવું.

બેટર બેલેન્સ તથા પ્રોપર્લી સપોર્ટ માટે લેગ્સ ને અલગ રાખવા.

ઇન્જરી ની શક્યતા ઘટાડવા માટે બોડી ને ગુડ ફિઝીકલ કન્ડિશન માં રાખવુ.

વર્ક ના સમયગાળા વચ્ચે રેસ્ટ એ વર્ક ની એબીલીટી ને પ્રમોટ કરે છે.

બોડી મિકેનિક્સ(Body mechanics):

1)સ્ટેન્ડિંગ(Standing) :

હેડ એક્સટેન્ડેડ સાથે ચીન ટક્ડ ઇન હોવી જોઇએ.
બેક ના નોર્મલ કવ્ડ ને એક્ઝાગરેટેડ ન કરવી જોઇએ.
ચેસ્ટ એ સૌથી આગળ હોવી જોઇએ.
સોલ્ડર્સ એ થોડા એબડક્ટેડ હોવા જોઇએ.
એલ્બો એ લાઇટ્લી ફ્લેક્સડ.
વ્રિસ્ટ એક્સટેન્ડેડ હોવી જોઇએ.
ફિંગર્સ ફ્લેક્સડ.
એબડોમન ફ્લેટ અને રિલેક્સ હોવુ જોઇએ.
બટક્સ કોન્ટ્રેક્ટેડ.
થાઇ એક્સટેન્ડેડ અને સ્લાઇટ્લી એબડક્ટેડ
ની સ્લાઇટ્લી ફ્લેક્સડ હોવા જોઇએ.
લેગ્સ લગભગ 3 ઇંચ ના અંતરે પેરેલેલ હોવા જોઇએ.

2) સિટિંગ(Sitting):

સ્ટેન્ડિંગ કરતાં સિટિંગ પોઝીશન માં બેક પરનો સ્ટ્રેસ વધારે હોય છે.
હેડ સ્ટ્રેઇટ હોવું જોઇએ.
બેકની કર્વ્સ નોર્મલ હોવી જોઇએ.
ચીન ને ટક્ડ ઇન રાખવી.
ચેસ્ટ નો પાર્ટ ફોરવર્ડ આવવો જોઇએ.
સોલ્ડર એબડક્ટેડ હોવા જોઇએ.
એલ્બોસ ફ્લેક્સ સાથે સપોર્ટેડ હોવી જોઇએ.
વ્રિસ્ટ એક્સટેન્ડેડ અને ફિંગર્સ
ફ્લેક્સ હોવી જોઇએ.
એબડોમન ફ્લેટ અને રિલેક્સ હોવુ જોઇએ.
રાઇટ એન્ગલ ટ્રન્ક તરફ થાઇ ફ્લેક્સ હોવી જોઇએ.
ફીટ એ રાઇટ એન્ગલ લેગ તરફ ફ્લેક્સડ રાખવા અને ફ્લોર અથવા ફુટ રેસ્ટ પર સપોર્ટેડ રાખવા જોઇએ.
બટક્સ સાથે પ્રોપર્લી બેસીને બેક ના હોલો( પોલાણ ) ને ઇરાડિકેટ કરવું.
જ્યારે લાંબો સમય બેસવાનું હોય ત્યારે અવર્લી (કલાક દીઠ) ઉભા થવું , સ્ટ્રેચ કરવું અને રિલેક્સ કરવું.

3) બેન્ડિન્ગ(Bending):

એક ફુટ ને બીજાની સામે મૂકવો.
ની તેમજ હિપ્સ ને બેન્ડ કરવા.
ફ્લોર પરથી કોઇ વસ્તુ ઉપાડવા માટે બેક ને સ્ટ્રેઇટ રાખવી.

4) લિફ્ટિંગ વેઇટ(Lifting Weights):

તેવી રીતે ભાર કેરી કરવામાં આવે છે.
બંને લેગ્સ ને ફ્લોર પર ફિર્મલી રાખી ને અને વાઇડ કરીને ઊભા રહેવુ.
વેઇટ ની નજીક ઊભા રહેવું.
ની(ઘુંટણ)ને સ્લાઇટ્લી બેન્ડ કરવા.
જ્યારે કોઇ વેઇટ (ઓબ્જેક્ટ) ને ઉંચકતા હોય ત્યારે તેને બોડી ની ક્લોઝ માં રાખવું.
ટ્રન્ક નુ ટ્વિસ્ટીન્ગ અવોઇડ કરવું.
વેઇસ્ટ ના લેવલ થી ઉપર ઉચકવાનુ ટાળવા માટે પૂરતા ઊંચા ઊભા રહેવું.
પેશન્ટ ને બેડ પર ઊંચકવા માટે માથાનો છેડો લેવલ કરો.
ઉપાડવા ના બદલે પુશ કરવું વધુ સારું હોય છે.

5) કેરિંગ(વહન કરવું)(Carrying):

બંને લેગ્સ ને ફ્લોર પર ફ્લેટ રાખવા.
ઓબ્જેક્ટ ને ગ્રેવિટી ના સેન્ટર ની નજીક બોડી ની ક્લોઝ મા રાખવું.
હેડ ટટ્ટાર અને સ્ટ્રેઇટ રહેવું.

6) પુશિંગ (ધક્કો)(Pushing):

ઓબ્જેક્ટ ની ક્લોઝમા રહેવુ.
પ્રોપર્લી બોડી એલાઇમેન્ટમા રહેવું.
મસલ્સ ને ટેન્સ કરવા અને મુવમેન્ટ માટે પ્રિપેર થવું.
ઓબ્જેક્ટને બોડીની નજીકમા અને ગ્રેવિટીના સેન્ટરની નજીકમાં હોલ્ડ રાખવું.
ઓબ્જેક્ટ તરફ ઝુકવું.
ફોર્સ એડ કરવા માટે તમારા બોડી વેઇટ ના યુટીલાઇઝ થી દૂર જવું.

7) પુલિન્ગ (ખેંચવું)(Pulling): વસ્તુને તમારી તરફ ખેંચવા માટે તેનાથી દૂર ખેચાવુ.

8) રીચિંગ (પહોંચવું)(Reaching):

હેડ ના લેવલ થી ઉપરની વસ્તુ મેળવવા માટે.
ઑબ્જેક્ટ ની નજીક ઊભા રહેવું.
એક ફૂટ ને ફોરવર્ડ રાખવો અને એક ફૂટને પાછળ રાખવો.
બેક ને પ્રોપર્લી સ્ટ્રેઇટ રાખવી.
બંને હેન્ડ વડે પહોંચવું.
પેશન્ટ પર પ્રોસિઝર કરતી વખતે.
બેડ ની નજીક ઊભા રહેવું.
પેશન્ટ ને બેડની સેન્ટર માં લાવવા.
તમારા લેગ ને 3 ઇંચનું અંતર રાખવું.
તમારી બેક સ્ટ્રેઇટ રાખીને પેશન્ટ સુધી પહોંચવું.

9) સ્ટેન્ડિંગ પોઝિશનમા વર્ક કરતા સમયે(While working in standing position):

હંમેશા કામ તરફ ફેસ રાખવું.
તમારા ફિટ ને ≥ 3 ઇંચથી દૂર રાખવા.
તમારી બેક સ્ટ્રેઇટ રાખવી.

10) પેશન્ટ ને બેડ માંથી ચેઇર પર સીફ્ટ કરતી વખતે(While shifting a patient from bed to chair):

પેશન્ટ સામે ફેસ હોવુ જોઇએ.
તમારી બેક સ્ટ્રેઇટ અને લેગ્સ ને અલગ રાખવા.
પેશન્ટ ને બેડ ની એજ(કિનારી)પર બેસવા દેવું.
હંમેશા વર્ક તરફ ફેસ રાખવું.
દર્દીને લિફ્ટીંગ કરતી વખતે તમારા ની (ઘૂંટણ) વાળો.
એક જ સમયે ઉપાડવુ નહીં અને ટ્વિસ્ટ કરવું નહીં.
શિફ્ટ કરતા પહેલા ખુરશી/ટ્રોલીના વ્હીલ ને લોક કરવા.
જો પેશન્ટ હેલ્પલેસ હોય તો અન્યની મદદ લેવી.

ફેક્ટર અફેક્ટીન્ગ બોડી અલાઇનમેન્ટ એન્ડ મોબીલીટી(Factors Affecting body Alignment And Mobility):

મોબીલિટી(Mobility): મોબિલિટી એટલે કે ઇફેક્ટિવ સ્ટેન્ડિંગ,સીટિંગ અને વોકિંગ કે જેમાં બોડી મુવમેન્ટ્સ ઇન્વોલ્વ થાય છે.

બોડી મિકેનિક્સ(Body Mechanics): બોડી મિકેનિક્સ એટલે કે તેમાં લિફ્ટિંગ , બેન્ડિંગ , મુવીંગ જેવી એક્ટિવિટી પર્ફોર્મ કરવા માટે અલાઇમેન્ટ , પોસ્ચર અને બેલેન્સ નો કોઓર્ડીનેટેડ યુઝ કરવામાં આવે છે.

ફેક્ટર્સ અફેક્ટીન્ગ બોડી અલાઇનમેન્ટ એન્ડ મોબીલીટી(Factors Affecting body Alignment And Mobility):

1) કંજનાઇટલ પ્રોબ્લેમ(Conginital problem): કંજીનાઇટલ પ્રોબ્લેમ એ નોર્મલ મસ્ક્યુલોસ્કેલેટલ તથા ન્યુરોલોજીકલ ડેવલોપમેન્ટ ને અફેક્ટ કરે છે. કંજીનાઇટલ પ્રોબ્લેમ્સ જેમ કે કંજીનાઇટલ ડિસ્પ્લેસિયા એ ટ્રીટમેન્ટ દ્વારા કરેક્ટ થઇ શકે છે પરંતુ અમુક કન્ડિશન જેમકે સ્પાયનાબાઇફીડા અથવા સેરેબ્રલ પાલ્સી એ ક્યોર થય શકતા નથી તેથી ટ્રીટમેન્ટ નો એઇમ એ ગ્રેટેસ્ટ ડિગ્રીમાં ફંકશનલ મોબિલિટી ને પ્રમોટ કરવા માટે તથા કોમ્પલિકેશન્સ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે હોય છે.

2) ન્યુરોમસ્કયુલર ડેફીસીટ(Neuromuscular deficits): કોઇપણ ડિસીઝ કે જે નર્વસ સિસ્ટમની એબીલીટી ને ઇમ્પેઇર્ડ કરે છે કે જે મસ્કયુલર મુવમેન્ટ અને કોઓર્ડીનેશન અને ફંક્શનલ મોબીલીટી ને અવરોધે છે. ઘણીવાર આ ડિસઓર્ડર (જેમ કે મસ્ક્યુલર ડિસ્ટ્રોફી, પાર્કિન્સન રોગ અને મલ્ટીપલ સ્ક્લેરોસિસ) પ્રોગ્રેસિવ હોય છે, જેમા નોર્મલી મુવ કરવાની એબીલીટી એ ધીમે ધીમે ઘટતી જાય છે અને જ્યાં સુધી વ્યક્તિ બેડ અથવા વ્હીલચેર પર કન્ફાઇન્ડ ન થાય ત્યાં સુધી મુવમેન્ટ કરવાની એબીલીટી ને ડિસ્ટ્રોય કરે છે.

3) મસ્ક્યુલોસ્કેલેટલ ડેફીશીટ(Musculoskeletal deficites): મસ્ક્યુલોસ્કેલેટલ સિસ્ટમની કોઇપણ ઇમ્પેઇરમેન્ટ એ બોડી અલાઇમેન્ટ, જોઇન્ટ મોબીલીટી ,સ્કેલેટલ સ્ટ્રેન્થ અને બોડી મુવમેન્ટ અફેક્ટ કરી શકે છે.ઓસ્ટીયોપોરોસીસ ની જેમ બોન નું ડીમીનરલાઇઝેશન ફ્રેક્ચર નું રિસ્ક વધારે છે. રુમેટોઇડ આર્થરાઇટિસ મોબીલીટી ને લીમીટ કરે છે કારણ કે મુવમેન્ટ પેઇન નું કોઝ બને છે.

4) ટ્રોમા(Trauma): ટ્રોમા એ ઘણીવાર જોઇન્ટ્સ, ટેન્ડન, લીગામેન્ટ્સ, મસલ્સ અથવા બોન ના એક્સીડેન્ટલ ઇન્જરી માં પરિણમે છે. આવા ડેમેજ એ માઇનર હોઇ શકે છે, જે ટૂંકા સમય માટે બોડી અલાઇમેન્ટ અને મોબીલીટી ને અફેક્ટ કરે છે. સિવ્યર ટ્રોમા એ સ્પાઇનલ કોર્ડ અથવા બ્રેઇન ને એક્સટેન્સીવ ડેમેજ કરી શકે છે. જ્યારે સ્પાઇનલ કોર્ડ એ સિવ્યર ડેમેજ થાય છે, ત્યારે ઇન્જરી ના લેવલ થી નીચે પેરાલાઇસીસ થાય છે. પેરાપ્લેજિયા શબ્દનો ઉપયોગ પગમાં મોટર અને સેન્સરી ફંક્શન માં ઘટાડો દર્શાવવા માટે થાય છે. ક્વાડ્રિપ્લેજિયા નો ઉપયોગ હાથ અને પગના પેરાલાઇસીસ નું ઇન્વોલ્વમેન્ટ થાય છે.

5) અફેક્ટિવ ડિસઓર્ડર(Affective Disorders) : સિવ્યર અફેક્ટિવ ડિસઓર્ડર મોબીલીટી ને અવરોધે છે. ડિપ્રેશન અને કેટાટોનિક સ્ટેટ એ લિમીટેડ મોબીલીટી માં પરિણમે છે, જે ફિઝીકલ ઇમ્પેઇરમેન્ટ ને કારણે નહીં પરંતુ વ્યક્તિમાં મુવમેન્ટ ની ડિઝાયર નો અભાવ હોવાને કારણે થય શકે છે . ફિયર, ખાસ કરીને મુવમેન્ટ પરના પેઇન ના કારણે લોકો તેમની મુવમેન્ટ ને રિસ્ટ્રીક્ટ કરી શકે છે.

6) ક્રોનીક હેલ્થ પ્રોબ્લેમ(Chronic health problem): ક્રોનિક હેલ્થ કન્ડિશન એ મોબિલિટી ને ડિક્રીઝ કરે છે કારણ કે અમુક ડિસઓર્ડર એ મસલ્સમાં ઓક્સિજન તથા ન્યુટ્રીયંટ ને ઓછા પ્રમાણમાં પહોચાડે છે.લન્ગ્સ ના ડિસઓર્ડર એ સ્કેલેટલ મસલ્સ સહિત બોડી ના તમામ ટીશ્યુસ ને પહોંચાડવામાં આવતા ઓક્સિજન ના અમાઉન્ટ માં ઘટાડો કરે છે. કેન્સર અથવા અન્ય કન્ડિશન કે જે ન્યુટ્રીશન ના અમાઉન્ટ ને રિડ્યુસ કરે છે જે મુવમેન્ટ માટે જરૂરી ઊર્જા ને ઓછી કરે છે.

7) થેરાપ્યુટિક મોડાલીટીસ(Therapeutic Modalities): ઘણી વખત મુવમેન્ટ ને કોઇ મેડિકલ પ્રોબ્લેમ ને ટ્રીટ કરવા માટે લિમિટેડ કરવામાં આવે છે રીસ્ટ્રીક્ટીવ ડિવાઇસ જેમ કે કાસ્ટ , બ્રેસીસ અને સ્પ્લીંટ એ બોડી ના અમુક એરિયા ને ઇમમોબિલાઇઝ કરવા માટે યુઝ થાય છે કે જે હીલિંગ ને પ્રમોટ કરે છે. જેના કારણે મોબિલિટી એ ડિક્રીઝ થય શકે છે.

અલ્ટ્રેશન ઇન બોડી અલાઇમેન્ટ એન્ડ મોબીલીટી(Alterations in body alignment and Mobility):

ઇમમોબિલિટી(Immobility):

ઇમમોબિલિટી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બોડી પાર્ટ્સ અથવા તો વોલબોડી ને મુવમેન્ટ કરવામાં ઇનએબીલીટી હોય છે. ઇમમોબીલાઇઝેશન એ પ્રિસ્ક્રાઇબ અથવા મુવમેન્ટ નુ અનઅવોઇડેબલ રિસટ્રીક્શન હોય શકે છે.

ટાઇપ્સ ઓફ ઇમમોબિલિટી(Types of immobility):

1) સોશિયલ ઇમમોબિલિટી(Social immobility): સોશિયલ ઇન્ટરેક્શન ની નોર્મલ પેટર્ન મા ઇન્ટરપ્શન આવે અથવા વિડ્રોવલ ને સોસિયલ ઇમમોબિલીટી કહેવામા આવે છે.

2) ઇમોશનલ ઇમમોબિલિટી(Emotional immobility): જ્યારે સ્ટરેસર્સ એ કોપિંગ એબીલિટી કરતાં વધી જાય ત્યારે ઇમોશનલ ઇમમોબિલિટી થય શકે છે.

3) ઇન્ટેલેક્ચ્યુઅલ ઇમમોબિલિટી(Intellectual immobility): ઇન્ટેલેક્ચ્યુઅલ ઇમમોબિલિટી એ એવી વ્યક્તિઓમા થય શકે છે જેમની પાસે જરૂરી નોલેજ મેળવવાની ક્ષમતા નથી.

4) ફિઝીકલ ઇમમોબિલિટી(Physical immobility): ફિઝીકલ પ્રોબ્લમ્સ અથવા જરૂરી થેરાપ્યુટીક મેઝર્સ દ્વારા થઇ શકે છે.

મુવિંગ , લીફ્ટિંગ , ટ્રાન્સફરિંગ વોકિન્ગ ઓફ ધ પેશન્ટ(Moving,lifting,Transferring, Walking of the patient):

મુવિંગ અ ક્લાઇન્ટ અપ ઇન બેડ(Moving a client up in bed):

ક્લાઇન્ટ ટોલરેટ કરી શકે તેટલું બેડ નું હેડ એ ફ્લેટ પોઝીશનમાં તથા લો લેવલ માં એડજસ્ટ કરવું.

બેડ ને નર્સ ની ઊંચાઇ સુધી, ગ્રેવિટી ના સેન્ટર સુધી ઊંચો કરવો અને બેડ પરના વ્હીલ્સ ને લોક કરવુ.

ક્લાયન્ટ ને તેના હિપ્સ અને ની (ઘૂંટણ) ને ફ્લેક્સ કરવા અને ફિટ ને પોઝીશન આપવા માટે કહેવું જેથી તેઓ પુશિંગ કરવા માટે ઇફેક્ટીવ્લી રીતે યુઝ કરી શકે.

બધા પીલો ને રીમુવ કરવા અને એક પીલો ની બેડના હેડ ની સામે રાખવો જેના કારણે અપવાર્ડ મુવ થતા ક્લાઇન્ટના હેડ ને પ્રોટેક્ટ કરી શકાય.

જો ક્લાયંટ પાસે મોબિલીટી અથવા અપર એક્સટ્રીમીટીસ ની સ્ટ્રેન્થ લિમીટેડ હોય અને તે આસીસ્ટ(મદદ)ન કરી શકે તો તેના હાથને ચેસ્ટ પર મૂકવા.

ક્લાઇન્ટ ને કહેવું કે મુવમેન્ટ દરમિયાન નેક ને ફ્લેક્સ કરવી.

ટ્રંકને હિપ્સ થી આગળ વાળવુ. હિપ્સ, ઘૂંટણ, પગની ઘૂંટીઓ ને ફ્લેક્સ કરવી.

એક હેન્ડ ક્લાયંટ ની બેક અને સોલ્ડર નીચે અને બીજો હેન્ડ થાઇ ની નીચે રાખવો.

તમારા ગ્લુટીયલ, એબડોમન, લેગ્સ અને આર્મ ના મસલ્સ ને ટાઇટ કરવા.

પાછળના પગથી આગળના પગ પર અને ફરીથી પાછળ રોકો અને આગળના પગ પર વજન શિફ્ટ કરો કારણ કે ક્લાઇન્ટ હીલ વડે દબાણ કરે છે અને હાથ વડે ખેંચે છે. ક્લાયન્ટ ને બેડ ના હેડ તરફ ખસેડવું.

બેડ નું હેડ એલીવેટ કરવુ. ક્લાઇન્ટ ની નવી પોઝીશન માટે યોગ્ય સપોર્ટ ડિવાઇસ પ્રોવાઇડ કરવા.

મુવિંગ અ ક્લાઇન્ટ ટુ ધ સાઇડ ઓફ ધ બેડ(Moving a client to the side of the bed):

બેડ ની સાઇડ મા શક્ય તેટલું ક્લોઝ ઊભા રહેવું કે જેની તરફ ક્લાઇન્ટ ખસેડવામાં આવશે અને ક્લાઇન્ટ ની ચેસ્ટ ની સામે ઊભા રહેવું.

ક્લાઇન્ટ ના નીયર ના હેન્ડ ને તેના ચેસ્ટ પર મૂકવો.

તમારા ટ્રન્ક ને હિપ્સ થી આગળ વાળવુ. તમારા હિપ્સ, ઘૂંટણ અને એન્કલ (પગની ઘૂંટીઓ) ને ફ્લેક્સ કરવી.

તમારા આર્મ અને હેન્ડ ના પામ ને ક્લાઇન્ટ ના સસ્પર્સ ની નીચે એકસાથે એકસાથે મુકવા.

ક્લાઇન્ટ ના લેગ્સ અને ફીટ ને ખસેડવા માટે, તમારા હેન્ડ ને ક્લાઇન્ટ ના લેગ્સ ની નીચે એકસાથે નજીક મા રાખવા .

સાઇડ રેઇલ્સ ને એલીવેટ કરવી.

ટ્રાન્સફરિંગ અ ક્લાઇન્ટ ફ્રોમ અ બેડ એન્ડ વિલચેર(Transferring a client from a bed and wheelchair):

ક્લાયન્ટ ને બેડની સાઇડ માં સિટીન્ગ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામા મદદ કરો.

ક્લાયંટ ને સ્લીપર્સ પહેરવામાં મદદ કરવી.

ક્લાયન્ટ ની કમર ની આસપાસ ચુસ્તપણે ટ્રાન્સફર બેલ્ટ પ્લેસ કરવો.

બેડ ને તેની સૌથી નીચી સ્થિતિ પર નીચો કરો જેથી ક્લાઇન્ટ ના પગ ફ્લોર પર સપાટ રહે. ચેઇર ના વ્હીલ ને લોક કરો.

વ્હીલચેઇર ને બેડ ના જમણા ખૂણા પર અને શક્ય તેટલી બેડની નજીક મૂકો.

ક્લાઇન્ટને બેડ ની એજ પર બેસવા માટે આગળ વધવાનું કહો, હિપ્સ થી સહેજ આગળ ઝુકાવો, તેની નીચે મજબૂત પગ મૂકો અને બીજો પગ આગળ રાખો.

ક્લાઇન્ટ ને તેના હાથ બેડની સપાટી પર અથવા નર્સ ના સોલ્ડર પર રાખવા માટે કહો જેથી કરીને તે સ્ટેન્ડિંગ સમયે હેન્ડ દ્વારા પુશ કરી શકે.

ક્લાયન્ટ ની સામે સીધા ઊભા રહો : ટ્રન્ક ને હિપ્સ થી ફોરવર્ડ નમાવો. હિપ્સ, ની(ઘૂંટણ),પગની ઘૂંટીઓને ફ્લેક્સ કરો.

તમારા હાથ વડે ક્લાયન્ટ ની કમર અને ક્લાયન્ટ ની પીઠ પરના ટ્રાન્સફર બેલ્ટ ને પકડો.

તમારા ગ્લુટેલ, એબડોમન, લેગ્સ અને આર્મ ના મસલ્સ ને ટાઇટ કરવા.

ક્લાયન્ટ ને થોડી ક્ષણો માટે સીધા ઊભા સ્થિતિમાં સપોર્ટ આપવો.

ક્લાયન્ટને સ્ટરેન્જર પગને બીજા પગની પાછળ સહેજ રાખવા માટે કહો જેથી તેના પર વજન હોય. વ્હીલ ચેરના હાથ પર બંને હાથ મૂકવા માટે આગળ વધો.

ક્લાયન્ટ ને પોતાને વ્હીલ-ચેર સીટ પર પાછળ ધકેલી દેવા માટે કહેવું અને પરોપ્રર્લી પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ક્રચીસ(Crutches):

ક્રચીસ એ આર્ટિફિશિયલ ડિવાઇસ છે કે જે પેશન્ટ પોતાની રીતે વોક કરવા માટે સક્ષમ ન હોય તેવા વ્યક્તિ એ ક્રચિસ નો યુઝ કરે છે.

ક્રચિસ એ મુખ્યત્વે પેશન્ટ નું એમ્બ્યુલેશન તથા ઇન્ડિપેન્ડન્સ થવા માટે યુઝ થાય છે કે જેમના લોવર એક્સટ્રીમીટીસ મા ઇન્જરી થય હોય.

પ્રિપેરેશન ફોર ક્રચ વોકિંગ:

ક્લાઇન્ટને ઇન્ફોર્મ કરવું કે તે વેલ ફીટેડ શુઝ વિયર કરે.

ક્રચીસ ને યુઝ કરતા પહેલા પેશન્ટને ચેઇર નો આધાર લઈ અને પેશન્ટને સ્ટેન્ડ કરવા માટે કહેવુ કે જેના કારણે બેલેન્સ
એચીવ કરી શકાય.

પેશન્ટ ને દિવાલનો આધાર લઇને અને સ્ટેન્ડ કરાવવું તથા ન્યુટ્રલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ક્રચીસ વોકિંગ સ્ટાર્ટ કરતા પહેલા તેની પ્રેક્ટિસ કરવી જરૂરી છે.

પેશન્ટ ને પ્રોસિઝર એકસપ્લેઇન કરવી.

પેશન્ટને ફૂલ ક્લોથીંગ વિયર કરવા માટે કહેવું તથા નોન સ્લીપરી શૂઝ પહેરવા માટે કહેવુ .

ક્રચ વોકિંગ ગેઇટ(Crutch walking gait):

1)ફોર પોઇન્ટ ગેઇટ(Four point gait):

ફોર પોઇન્ટ ગેઇટ એ મુખ્યત્વે ત્યારે યુઝ કરવામાં આવે છે જ્યારે થોડા પ્રમાણમાં વેઇટ એ બંને લોવર એક્સટ્રીમીટીસ ઉપર બીયર કરી શકાય.

1)સૌથી પહેલા રાઇટ ક્રચ ને ફોરવર્ડ કરવું.

2)ત્યારબાદ લેફ્ટ લેગ ને ફોરવર્ડ કરવો.

3)ત્યારબાદ ડાબી ક્રચીસ ને આગળ કરવો.

4) ત્યારબાદ રાઇટ લેગ ને આગળ કરવું.

5) આવી રીતે ક્રચ – ફૂટ , ક્રચ- ફૂટ સિક્વન્સમાં રીપીટ કરવું.

2)થ્રી પોઇન્ટ ગેઇટ(Three point Gait):

થ્રી પોઇન્ટ ગેઇટ એ મુખ્યત્વે ત્યારે યુઝ કરવામાં આવે છે જ્યારે થોડા પ્રમાણમાં વેઇટ એ બીયરિન્ગ કરી શકાતું ન હોય.

1) થ્રી પોઇન્ટ ગેઇટ મા બંને ક્રેચીસ ને આગળ કરવું તથા જે અફેટેડ લેગ હોય તેને ફોરવર્ડ કરવો (નોન વેઇટ બીયરિન્ગ) .

2) ત્યારબાદ જે અનઅફેક્ટેડ લેગ હોય( સ્ટ્રોંગ લેગ)ને આગળ કરવું.

3) પાછુ આજ સિક્વન્સ મા રીપીટ કરવું.

3) ટુ પોઇન્ટ ગેઇટ(Two point Gait):

ટુ પોઈન્ટ ગેટ એ મુખ્યત્વે ત્યારે યુઝ કરવામાં આવે છે જ્યારે થોડા પ્રમાણમાં વેઇટ એ બંને લોવર એક્સટ્રીમીટીસ થી ઉપર બિયરીન્ગ કરવામાં આવે.

1) ડાબી બાજુ નો લેગ અને જમણી બાજુ ની ક્રચ ને સાથે આગળ ખસેડવી.

2) જમણા ક્રચ અને ડાબા લેગ ને એકસાથે આગળ ખસેડો.

3) ત્યારબાદ આજ સિક્વન્સ ને રીપીટ કરવી.

4) સ્વિંગ ટુ ગેઇટ(Swing to gait):

1)બંને ક્રચ ને એકસાથે આગળ સ્વિંગ કરો.

2)આર્મ વડે તેનું વેઇટ ઉપાડો અને ક્રચ પર સ્વિંગ કરો.

4)સ્વિન્ગ થ્રો ગેઇટ(Swing through gait):

1)બંને ક્રચને એકસાથે આગળ ખસેડો.

2)તેના વજન ને હાથ વડે ઉપાડો અને ક્રચમાંથી અને તેની બહાર
બંને એક્સટ્રીમીટીસ ને ક્રચ ની આગળ કરવી .

3) ત્યારબાદ આજ પેટનૅ માં રીપીટ કરવું.

રેંજ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ ( ROM: Range Of Motion Excercises):

રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ એ એવા પેશન્ટને મદદ કરે છે કે જે મુવમેન્ટ ન કરી શકતા હોય .એક્સરસાઇઝ જોઇન્ટ ની મોબીલીટી ને મસલ્સ સ્ટ્રેન્થ ને મેઇન્ટેઇન રાખવા માટે મદદ કરે છે.એક્સરસાઇઝ એ આખા દિવસમાં એક થી બે વખત પરફોર્મ કરવામાં આવે છે.એક્સરસાઇઝ એ સ્વતંત્ર રીતે અથવા કોઇપણ આસિસ્ટન્ટ સાથે પણ પર્ફોર્મ કરવામાં આવે છે.

” રેન્જ ઓફ મોશન” એક્સરસાઇઝ ના ટાઇપ્સ :

1.એક્ટિવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ(Active Range of Motion Exercises)

2.પેસીવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ(Passive Range of Motion Exercises)

1.એક્ટિવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ(Active Range of Motion Exercises):

એક્ટિવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ એ એવી એક્સરસાઇઝ છે કે જેમા દર્દી એ પોતે એક્સરસાઇઝ કરે છે.
આ એક્સરસાઇઝમાં કોઇપણ નર્સ અથવા ફિઝિકલ થેરાપીસ્ટ હોય તે દર્દી કે જે એક્સરસાઇઝ કરતું હોય તેનું સુપરવાઇઝ કરે છે કે દર્દી એ પ્રોપર રીતે એક્સરસાઇઝ કરે છે કે નહીં તે જોવા માટે.આ એક્ટિવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ કરવાથી મસલ્સની સ્ટ્રેંથમાં વધારો થાય છે તથા તે મસલ્સ સ્ટ્રેન્થની જાળવી રાખવામાં મદદ કરે છે.આ એક્સરસાઇઝ કરવાથી જોઇન્ટ પ્રોબ્લેમ તથા કોન્ટ્રાક્ચર એ ડેવલોપ થવાથી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.

2.પેસીવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ(Passive Range of Motion Exercises):

પેસીવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ એ દર્દી માટે નર્સ અથવા ફિઝિકલ થેરાપીસ્ટ હોય તે પેશન્ટ ને પરફોર્મ કરાવવામાં મદદ કરે છે.આ પ્રકારની એક્સરસાઇઝ એ એવા પેશન્ટ માટે કરવામાં આવી છે કે જે કમ્પ્લીટ્લી એ ઇમમોબીલાઇઝ હોય અને રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ ન કરી શકતા હોય તેવા પેશન્ટ માટે નર્સ અથવા ફિઝિકલ થેરાપીસ્ટ એ પરફોર્મ કરાવે છે.કારણ કે રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ માં મસલ્સ એ કોન્ટ્રાક્ટ પણ થતા નથી અને મસલ્સ સ્ટ્રેન્થ એ ઇન્ક્રીઝ તથા તે મેઇન્ટેન પણ થાય છે.અને આ માત્ર કોઇપણ નર્સ અથવા તો ફિઝિકલ થેરાપીસ્ટ દ્વારા પેશન્ટ ને કરાવવામાં આવે છે.

રેન્જ ઓફ મોશન ( ROM ) એક્સરસાઇઝ કરતી વખતે યાદ રાખવાના મુદ્દા:

રેન્જ ઓફ મોશન નું અસેસમેન્ટ કરતી વખતે, નર્સે ક્લાયંટની સ્ટીફનેસ , સોજો, પેઇન, લીમીટેડ મુવમેન્ટ અને અનઇક્વલ મુવમેન્ટ માટે ફિઝીકલી રીતે એક્ઝામીન કરવુ.

પેશન્ટ માટે એક્સરસાઇઝ માટેનો ચોક્કસ સ્પેસિફિક ટાઇમ શેડ્યુલ નક્કી કરવો.

જ્યારે કોઇ વીક ક્લાઇન્ટ હોય ત્યારે તે મુવમેન્ટ કરતા હોય ત્યારે પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

પેશન્ટ એ એક્સરસાઇઝ કરી શકવા માટે એબલ હોય તો જ પરફોર્મ કરાવવી.

જો પેશન્ટ ને એક્સરસાઇઝ કોન્ટ્રાઇન્ડીકેટેડ ના હોય તો તેની એક્સ્ટ્રીમીટીસ ને ફુલ રેન્જ ઓફ મોશનમાં પોસિબલ હોય ત્યાં સુધી મુવિંગ કરાવવું.

મુવમેન્ટ એ સ્લોલી તથા સ્મુથલી કરાવવી જેના કારણે પેઇન ના લેવલ ને રિડ્યુઝ કરી શકાય.

જોઇન્ટ ને તેની કેપીસીટી કરતાં વધારે પ્રમાણમાં મુવમેન્ટ ન કરાવવી.

એક્સરસાઇઝ દરમિયાન એક મુવમેન્ટ એ પાંચ વખત રીપીટ કરાવવી.

જ્યારે પેસીવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ પરફોર્મ કરાવતા હોય ત્યારે નર્સ એ પેશન્ટ ના બેડ ની નજીકમાં ઊભુ રહેવું.

એક્સરસાઇઝ ના ઇન્ડિકેશન:

મસ્કયુલોટેન્ડેનીયસ યુનિટ માં ઈંજરી થવા માટેના રિસ્ક ને ઓછુ કરવા માટે ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે.

પ્રોલોંગ ઇમમોબિલાઇઝેસન ને રીડયુઝ કરવા માટે.

જોઇન્ટ તથા સોફ્ટ ટીશ્યુસ નું નોર્મલ રેન્જ ઓફ મોશન કરવા માટે જરૂરી હોય છે.

મસલ્સ ના કોન્ટ્રાક્ચર ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

જોઇન્ટ ના ટીશ્યુસની ફ્લેક્સિબીલીટી મેક્સિમમ સુધી લાવવા માટે.

એક્સરસાઇઝ ના કોન્ટ્રાઇન્ડીકેશન:

જે વ્યક્તિએ પહેલેથીજ હાઇપરમોબાઇલ હોય તેવા વ્યક્તિમાં ન કરવી જોઇએ.

જે વ્યક્તિને કોઇપણ મેજર ડિસીઝ ની કન્ડિશન હોય તેવા વ્યક્તિઓ.

જે વ્યક્તિઓમાં જોઇન્ટ એ ઇન્ફ્લેમ્ડ હોય તેઓમાં.

પેસીવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ ના ગોલ:

જોઇન્ટ તથા કનેક્ટિવ ટીશ્યુસ ની મોબિલિટી ને મેઇન્ટેન કરવા માટે.

કોન્ટ્રેક્ચર ના ફોર્મેશન ને મીનીમાઇઝ કરવા માટે.

મસલ્સ ની મિકેનિકલ ઇલાસ્ટીસિટી મેઇન્ટેન કરવા માટે.

સર્ક્યુલેશન ને ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે.

સાયનોવિયલ ની મુવમેન્ટ ને ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે.

પેઇન ને ઇનહીબીટ કરવા માટે.

કોઇપણ ઇન્જરી અથવા તો સર્જરી પછી હીલિંગ ને ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે.

પેશન્ટ માં મુમેન્ટ માટેની અવેરનેસ લાવવા માટે.

એક્ટીવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ ના ગોલ:

મસલ્સની ફિઝિયોલોજીકલ ઇલાસ્ટીસીટી તથા કોન્ટ્રાક્ટિલિટી ને મેઇન્ટેન કરવા માટે.

કોન્ટ્રાક્ટિંગ મસલ્સ માંથી ફીડબેક પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

બોન તથા જોઇન્ટ ટીશ્યુની ઇન્ટીગ્રેટી ને સ્ટીમ્યુલેટ્સ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

સર્ક્યુલેશન ને ઇન્ક્રીઝ કરવા તથા થ્રોમ્બસ ફોર્મેશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

એક્ટિવિટી માટે કોઓર્ડિનેશન તથા મોટર સ્કિલને ડેવલોપ કરવા માટે.

ગાઇડલાઇન તથા પ્રિકોસન્સ:

મસલ્સ ને જોરથી ખેંચતા પહેલા તેને ગરમ કરવા જરૂરી હોય છે.

પેઇનફુલ જોઇન્ટ ની આજુબાજુ આવેલા મસલ્સ નું સ્ટ્રેચિંગ કરતા સમયે સાવચેતી રાખવી જોઇએ.

જે વ્યક્તિને ઓસ્ટીઓ પોરોસીસ હોય અથવા તો સસ્પેક્ટેડ ઓસ્ટીઓપોરોસીસ હોય તથા જે વ્યક્તિઓ લાંબા સમયથી બેડ રેસ્ટ કરતા હોય તેવા પેશન્ટ માં સ્ટ્રેચિંગ કરતી સમયે સાવધાની જાળવવી જોઇએ.

સ્ટરેચીન્ગ એ એક વીક માં ઓછામાં ઓછા ત્રણ વખત અને મેક્સિમમ પાંચ થી છ વખત કરવું જોઇએ.

વૃદ્ધ વ્યક્તિઓમાં સ્ટ્રેચિંગ કરતી સમયે સાવધાની રાખવી જોઇએ કેમકે તેમાં કોલેજન એ તેની ઇલાસ્ટીસીટી ને લોસ કરેલું હોય તથા તેમાં કેપીલરી બ્લડ સપ્લાય પણ ઓછો હોય છે.

ફ્લેક્સિબિલિટી ને ઇન્ક્રીઝ કરવા માટે મસલ્સની તેના ઇલાસ્ટિક રેન્જ ઓફ મોશન થી વધુ ભાર તથા ખેંચાયેલા હોવા જોઇએ.

જોઇન્ટ ની આજુબાજુ આવેલા લીગામેન્ટ તથા કેપ્સ્યુલ ને ઓવર સ્ટ્રેચિંગ ન કરવા જોઇએ.

બેલિસ્ટિક સ્ટ્રેચિંગ એ એવા પેશન્ટ દ્વારા જ કરવું કે જે પહેલેથી જ ફ્લેક્સિબલ હોય.

ફ્રેઇલ ઇન્ટિગ્યુમેન્ટરી વાડા પેશન્ટ એ સ્ટ્રેચિંગ કરતા સમયે સાવધાની રાખવી જોઇએ.

જે ઇક્વીપમેન્ટ જરૂરી હોય તેને રેડી રાખવા જોઈએ.

“ROM” માટેના પ્રિન્સિપલ્સ તથા પ્રોસિઝર:

એક્ઝામીનેશન, ઇવાલ્યુએશન એન્ડ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાનિંગ:

પેશન્ટના ઇમ્પેરમેન્ટ તથા લેવલ ઓફ ફંકશન ને એક્ઝામિન અને ઇવાલ્યુએટ કરવુ.

પેશન્ટ ને કોઇપણ પ્રીકોસન્સ છે કે નહીં તે અસેસ કરવુ.

પેશન્ટ ની એબિલિટી ને અસેસ કરવી:ROM( રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ)માટે.

પેશન્ટ એ ક્યા પ્રકારની એક્સરસાઇઝ કરવા માટે સક્ષમ છે તે અસેસ કરવું.

ACTIVE RANGE OF MOTION EXCERCISE (AROM) OR PASSIVE RANGE OF MOTION( PROM) EXCERCISE.

પેશન્ટ એ કેટલા પ્રમાણમાં હલન ચલન કરી શકે તે અસેસ કરવુ.

પેશન્ટની જનરલ કન્ડિશન અસેસ કરવી.

પેશન્ટના વાઇટલ સાઇન અસેસ કરવા.

પેશન્ટ ને કોઇપણ વાર્મથનેસ તથા એબનોર્મલ કલર છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.

ડોક્યુમેન્ટેનશ કરવુ.

રિ-ઇવાલ્યુએશન કરવુ.

પેશન્ટ પ્રીપેરેશન:

પેશન્ટ સાથે કોમ્યુનિકેટ કરવું.

પેશન્ટને કમ્પ્લીટ પ્રોસિજર એક્સપ્લેઇન કરવી.

પેશન્ટ ને ટાઇટ ક્લોથીંગ પહેરવા માટે ના કહેવું.

પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.

હેલ્થ કેર પર્સનલ એ પણ પ્રોપર પોઝિશન લેવી.

એક્ટિવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ(Active Range of motion Excercises):

એક્ટિવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ એ જોઇન્ટ ફંક્શન ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે મદદ કરે છે.

રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ કરવાથી જોઇન્ટ્સ એ પ્રોપર મુવેબલ થાય છે તથા મસલ્સ સ્ટ્રેન્થ ઇન્ક્રીઝ થાય છે.

મુવમેન્ટ કરવાથી જોઇન્ટ એ ફ્લેક્સિબલ થાય છે ,પેઇન લેવલ રીડ્યુસ થાય છે, બેલેન્સ તથા સ્ટ્રેન્થ પણ ઇમ્પ્રુવ થાય છે.

1)explain the neck excercise:

નેકની એક્સરસાઇઝ કરતા પહેલા બેસવું અથવા તો ઊભા રહેવુ.

ફેસ ને ફોરવર્ડ કરવું તથા બંને શોલ્ડર ની સ્ટ્રેઇટ અને રિલેક્સ રાખવા.

Head tilts forward and backward :

આમા હેડ ને આગળ તરફ લાવવુ તથા ચીન દ્વારા ચેસ્ટ ને ટચ કરવા માટેની કોશિશ કરવી.

ત્યારબાદ હેડને પાછળ તરફ લઈ જવું અને જ્યાં સુધી કમ્ફર્ટેબલ હોય ત્યાં સુધી બેકવર્ડ રાખવુ.

ત્યારબાદ હેડ ની પાછી નોર્મલ starting પોઝિશનમાં લાવવુ .

HEAD TILT SIDE TO SIDE:

આમા હેડને સાઇડ ટુ સાઇડ કરવુ તથા ઇયર ને સોલ્ડર સુધી લાવવા માટેની કોશિશ કરવી અને આ પ્રોસીજર એ બંને બાજુએ કરવું.

ત્યારબાદ હેડને પાછું નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવુ.

HEAD TURNS:

હેડને ટર્ન કરી તે સોલ્ડર તરફ લાવવાની કોશિશ કરવી.

ત્યારબાદ ચીન દ્વારા સોલ્ડર ને ટચ કરાવવું પરંતુ સોલ્ડર ને રેઇઝ ન કરવું ચીન ને ટચ કરવા માટે.

આ પ્રોસિઝર એ બંને સાઇડએ કરવી.

ત્યારબાદ નોર્મલ પોઝિશનમાં આવવું.

2) explain shoulder and elbow excercise:

ઉભા રહેવું અથવા બેસવું

બંને હાથની તમારી બાજુએ સીધા નીચે રાખવા.

તમારા શરીર તરફ હથેળી નો ચહેરો હોવો જોઇએ.

shoulder movement up and down:

બંને હાથની આગળ અને પછી માથા ઉપર ઉઠાવવા.

તેને વધારવાનો પ્રયાસ કરવો જેથી inner arm એ ઇયર ને ટચ કરી શકે.

ત્યારબાદ બંને હાથની પાછા નીચે લાવવા અને શક્ય હોય ત્યાં સુધી બોડીની પાછળ હાથને રાખવા.

ત્યારબાદ હાથને પાછા તેની નોર્મલ સ્થિતિ પર રાખવા.

explain the shoulder movement side to side :

વ્યક્તિના બંને હાથ એ ઊંચા કરવા અને પછી શક્ય હોય ત્યાં સુધી બંને હાથ એ માથા ઉપર ઉચા રાખવા.

ત્યારબાદ હાથને પાછા સાઇડમાં લાવવા ત્યારબાદ હાથને બોડીના આગળના ભાગમાં લાવવા અને એકબીજાથી વિરુદ્ધ સોલ્ડર સુધી હાથને પહોંચાડવા ત્યારબાદ હાથને પાછા તેની નોર્મલ પોઝિશન માં લાવવા.

shoulder rotation:

તમારા બંને shoulder ને તમારા કાન તરફ ઊભા કરવા.

જાણે કે શ્રગ(shrug) કરવાની કોશિશ કરતા હોવ.

ત્યારબાદ તેને પાછા શરૂઆતની સ્થિતિમાં નીચે રાખવા.

ત્યારબાદ સોલ્ડર ને આરામ આપવો તમારા સોલ્ડર ને પાછા ખેંચવા ત્યારબાદ તેમને પાછા આરામ કરવા માટે રહેવા દેવા.

ત્યારબાદ સોલ્ડર ને સરળ વર્તુળમાં ફેરવવા અને પછી સોલ્ડર ને પાછા બીજી વિરુદ્ધ દિશામાં ફેરવવા.

Elbow bent:

એલ્બો ને બેન્ટ વાળવું ત્યારબાદ ફિન્ગર ટીપ વડે સોલ્ડર ને ટચ કરવા માટે ના પ્રયત્નો કરવા અને પાછા હાથને નોર્મલ પોઝિશન માં લાવવા.

3)Arm and wrist excercise:

શાંતિથી બેસવું, ત્યારબાદ કોણીને વાળવી અને બંને હાથને સપાટ સપાટી ઉપર આરામ કરવા માટે રાખવા જેમકે ટેબલ અથવા ખોળામાં અને ખાતરી કરવું કે બંને કાંડા એ ઢીલી રીતે hangs કરે છે કે નહીં.

wrist bends:

તમારા બંને હાથની તમારા કાંડા તરફ પાછા વાળો કે જેથી તમારી આંગળીઓ એ celing( છત) નિર્દેશ કરે.

ત્યારબાદ તમારા હાથની નીચે તરફ વાળો કે જેથી તમારી આંગળીઓ એ ફ્લોર ( જમીન )ને નિર્દેશ કરે.

wrist rotation:

તમારા હાથની એક સાઇડમાંથી બીજી સાઇડ તરફ મુવ કરાવો .

પછી તમારા હાથની વર્તુળમાં એક દિશામાં ફેરવો ત્યારબાદ હાથની વર્તુળમાં બીજી દિશામાં ફેરવવું.

palm up , palm down:

એ જ પોઝિશનમાં રહેવું.

પરંતુ વળેલી કોણીને તમારી બાજુએ સામે tuck કરવું.

ત્યારબાદ હથેળીને નીચે કરવી અને હથેળી ને એવી રીતે ફેરવવી કે તે છત તરફ મુખ કરે પછી હથેળી ને ફેરવવી કે તેનો ચહેરો એ નીચે તરફ આવે.

4)Hand and finger excercise:

બેસવુ અથવા ઉભા રહેવુ ત્યારબાદ તમારો હાથ તમારી સામે રાખવો.

Finger bends:

એકદમ ટાઈટ મુઠ્ઠી વાળવી ત્યારબાદ તેને ઓપન કરવું અને હાથને રિલેક્સ કરવા.

Finger spread:

હાથને ઓપન કરવા ત્યારબાદ finger ને પોસિબલ હોય ત્યાં સુધી સ્ટ્રેચ કરવા.

પાછા ફિંગર્સ ને તેની નોર્મલ પોઝિશન માં લાવવા.

Finger to thumb:

ફિંગર ને થમ્બ વડે એક પછી એક ટચ કરવા.

Thumb to palm:

Thumb દ્વારા પામને touch કરવું.

5)Hip and knee excercise:

જો કોઇપણ વ્યક્તિને હિપની ઇન્જરી અથવા તો surgery હોય તો તેને hip એક્સરસાઇઝ કરવામાં આવે છે.

Hip and knee bends:

Point your toe .

ત્યારબાદ knee ને chest તરફ બેન્ડ કરવું.

ત્યારબાદ પગને પાછા સ્ટ્રેઇટ કરવા અને પાછા તેની બેડ ઉપર ફ્લેટ પોઝીશનમાં રાખવા.

leg lifts:

પગને ઊંચા કરવા ત્યારબાદ તેને હવામાં જ રહેવા દેવા અને પાછા તેને નોર્મલ પોઝિશન ઉપર બેડ ઉપર લાવવા.

leg movement side to side:

તમારા પગને ફ્લેક્સ કરવા ત્યારબાદ toe ને એવી રીતે રાખવા કે જેનો point એ છત ઉપર પોઇન્ટ થાય.

ત્યારબાદ તમારા પગને સાઇડ ટૂ સાઇડ મુવ કરાવવા અને પાછા પગને તેની નોર્મલ પોઝિશન માં લાવવા.

leg rotation in and out:

તમારા પગને બેડ ઉપર રાખવા ત્યારબાદ પગની એવી રીતે અંદર તરફ રોલ કરવા કે જેથી તેનો અંગૂઠો એ બેડ ને ટચ કરે ત્યારબાદ પગલી આઉટવાર્ડ તરફ રોલ કરવા કે જેથી પગની સૌથી નાની આંગળી એ બેડ ને ટચ કરે.

knee rotation in and out:

Bed ઉપર lie down કરવુ.

ત્યારબાદ ફુટ ને બેન્ડ વાળવા.

એવી રીતે બેન્ડ વાળવા કે જેથી પગના તળિયા એ બેડને ટચ કરે.

ત્યારબાદ ની( ઘુટણ ) નુ રોટેશન કરવું ત્યારબાદ ફુટ ને પાછા તેની નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવા.

6) Ankle and foot excercise:

ઉપર આરામથી sit કરવું.

Ankle bends:

તમારા પગની આંગળીઓને ફ્લોર ઉપર રાખવી તથા પગની હિલ ને ઉંચી કરવી.

ત્યારબાદ હિલને પાછી નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવી અને તેને ફ્લોર ઉપર રાખવી અને પગના આંગળીઓને raise કરવી.

Ankle rotation:

તમારા પગને ફ્લોર ઉપરથી થોડા ઊંચા લેવા ત્યારબાદ ankle ને સર્ક્યુલર મોશનમાં રોલ કરવા અને ત્યારબાદ તેને વિરુદ્ધ દિશામાં roll કરવા.

toe bends:

તમારા પગની આંગળીઓને જમીન તરફ rest કરવી ત્યારબાદ તેને છત તરફ સ્ટ્રેઇટ કરવી અને પાછું ફૂટને તેની નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવો.

toe spread:

તમારા પગની આંગળીઓને સ્પ્રેડ કરવી ત્યારબાદ પાછી તેને ભેગી કરવી.

પેસિવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ(Passive Range of motion Excercises):

પેસીવ રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ કરવાથી વ્યક્તિના જોઇન્ટ એ ફ્લેક્સિબલ બને છે.

એક્સરસાઇઝ કરવાથી વ્યક્તિના જોઇન્ટ્સ એ fully move થાય છે.

1)Neck excercise:

તમારા હાથ વડે પેશન્ટ ના હેડને સપોર્ટ પ્રોવાઈડ કરવો ત્યારબાદ પેશન્ટનું હેડ એ પાછુ નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવો દરેક એક્સરસાઇઝ કર્યા બાદ.

Head turn:

પેશન્ટ ના હેડ ની સાઈડ માં કરાવવું ત્યારબાદ તેને બીજી સાઈડમાં ટર્ન કરાવવું અને પાછું head ને નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવું.

Head tilt:

હેડ tilt માં પેશન્ટ ના હેડને ને શોલ્ડર તરફ વાળવું કે જેથી તેનુ head એ shoulder ને ટચ કરે અને ત્યારબાદ પાછું હેડને બીજા શોલ્ડર તરફ વાળવું અને હેડને પાછી નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવા.

chin to chest:

પર્સન નું હેડ એ ચીન તરફ વાળવું.

2)Shoulder and elbow excercise:

તમારા એક હાથ વડે પેશન્ટના ખભા ને સપોર્ટ આપો ત્યારબાદ તેના બીજા હાથ વડે પેશન્ટના wrist ને સપોર્ટ provide કરવો.

shoulder movement, up and down:

વ્યક્તિના હાથને આગળ તરફ ઊંચા કરાવવા અને માથાથી ઊંચા રાખવા અને પાછા હાથને સાઈડમાં નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવા.

shoulder movement, side to side:

વ્યક્તિના હાથ બને ત્યાં સુધી ઉચા કરાવવા અને પાછા તેને પોતાની નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવા.

elbow bends:

વ્યક્તિ ના હાથ એ એવી રીતે રાખવા કે જેથી તેની હથેળી એ ઉપર તરફ રહે ત્યારબાદ વ્યક્તિના હાથને બેન્ડ કરવા અને તેને સ્ટ્રેઇટ કરવા.

3)forearm and wrist excercise:

વ્યક્તિના કાંડા ને સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો તથા તેની આંગળીઓને પણ હોલ્ડ કરીને રાખવી.

Wrist bends:

વ્યક્તિના હાથની એવી રીતે વાળો કે જેથી તેની આંગળીઓ એ સીલીંગ તરફ રહે ત્યારબાદ તેના હેન્ડ ને ડાઉન તરફ એવી રીતે વાળો કે જેથી તેની આંગળીઓ એ ફ્લોર તરફ રહે.

wrist rotation:

વ્યક્તિના હાથને જેન્ટલી પકડવો ત્યારબાદ તેની wrist ને સર્ક્યુલર મોશનમાં રોટેશન કરાવવું અને પાછું તેને તેની વિરુદ્ધ દિશામાં રોટેશન કરાવવું.

Palm up and down:

વ્યક્તિના હાથને પ્રોપર રીતે પકડવો ત્યારબાદ તેના પામને સીલીંગ એ ફેસ કરે તેવી રીતે રાખવું અને ત્યારબાદ તેને નીચેની તરફ એવી રીતે રાખવું કે જેથી palm તે ફ્લોર ને ટચ કરે.

4)Hand and finger excercise:

તમારા બંને હાથ વડે વ્યક્તિના હાથને પકડવા.

finger bend:

વ્યક્તિના આંગળીઓને વાળવી તથા પાછી તેને સ્ટ્રેઇટ કરવી ત્યારબાદ એક એક આંગળીને વાળવી અને તેને સ્ટ્રેઇટ કરવી.

finger spread:

આમાં અંગૂઠાને તથા પેલી આંગળીને સ્પ્રેડ કરવી અને તેને નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવી ત્યારબાદ ફસ્ટ ફિંગર અને middle finger ને સ્ટ્રેઇટ કરવી અને તેને નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવી આવી રીતે આંગળીઓને વારાફરતી સ્ટ્રેટ કરવું અને તેને નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવી.

finger to thumb:

વ્યક્તિના અંગૂઠા વડે ફિંગર ટીપ ને ટચ કરાવવું. વારાફરતી દરેક ફિંગર ટિપ માં અંગૂઠાને ટચ કરાવવો અને નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવો.

finger rotation:

આમાં ફિંગરને વન ડાયરેક્શનમાં રોટેટ કરાવવું પાછું તેને અધર ડાયરેક્શનમાં રોટેટ કરાવવું.

ત્યારબાદ થમ્બને એક ડાયરેક્શનમાં રોટેટ કરાવવું અને પાછું અધર ડાયરેક્શનમાં rotation કરાવવુ આમ વારાફરતી બધી જ આંગળીઓને રોટેટ કરાવવું.

5) hip and knee excercise:

hip and knee bends:

ની ને બેન્ડ વાડવું અને તેને chest તરફ લાવવું ત્યારબાદ પાછું તેને નોર્મલ પોઝિશનમાં લાવવો.

Leg movement:

આમાં lag ને એક લેગથી બીજા લેગ ને સાઇડ ડાયરેક્શનમાં લાવવો ત્યારબાદ પાછું lag ને મીડલ પોઝિશનમાં લાવવું.

leg rotation:

વ્યક્તિને પોતાના એક lag ને બીજા lag તરફ લાવવું ત્યારબાદ તેને બહાર લઈ જવો.

6)Ankle and foot excercise:

Ankle bends:

આમાં વ્યક્તિના પગને વાળવા અને તેના પગને એવી રીતે વાળવા કે જેથી તેની પગની આંગળીઓ એ સીલીંગ તરફ રહે ત્યારબાદ પાછો અધર ડાયરેક્શનમાં એવી રીતે વાળવા કે જેથી તેની પગની આંગળીઓ એ pointed રહે.

Ankle rotation:

એંકલ રોટેશન માં વ્યક્તિના એન્કલને one ડાયરેક્શનમાં રોટેટ કરવા ત્યારબાદ તેને અધર ડાયરેક્શન મા rotate કરવા.

ટાઇપ્સ ઓફ મુવમેન્ટ એટ વેરીયસ જોઇન્ટ(Types of movements at various joints):

1) ફ્લેક્સન(Flexion): સર્ક્યુલેટિંગ બોન્સ વચ્ચે ના એંગલ્સ માં ઘટાડો કરવો અથવા ફ્લેક્શન મા બે બોન વચ્ચે નો એન્ગલ ડિક્રીઝ કરવામાં આવે છે.

• હેડ ને ચેસ્ટ તરફ બેન્ડીંગ કરવુ.
• ફોરઆર્મ (હાથ) ની અંદરના ભાગ તરફ પામ (હથેળી)ની મુવમેન્ટ.
• ફીસ્ટ( મુઠ્ઠી )બનાવવી.
• ટો ( લેગ્સ અંગૂઠો) ને ડાઉનવર્ડ તરફ બેન્ડ કરવો.

2) એક્સટેન્શન(Extention) : જોઇન્ટ્સ ને સ્ટ્રેઇટ કરવા. સર્ક્યુલેટિંગ બોન્સ વચ્ચે ના એંગલ્સ માં વધારો કરવો.જે બોડી ના એક ભાગને ફ્લેક્સ કર્યા પછી એનાટોમિકલ પોઝીશનમાં માં રિસ્ટોર કરવા અથવા એક્સટેન્શન માં બોન વચ્ચેનો એંગલ ઇન્ક્રીઝ કરવામાં આવે છે.

• હેડ ને ઇરેક્ટ (ટટ્ટાર)પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવુ.
  •ટો( અંગૂઠા)ને સ્ટ્રેઇટ કરવો.

3) હાઇપરએક્સટેન્શન(Hyperextension):

જોઇન્ટ ના પાર્ટ ને નોર્મલ ખસેડવું ,એક્સ્ટેન્શન્સ અથવા એક્સ્ટેન્શન્સ નું એનાટોમીકલ પોઝીશન ની કન્ડિશન થી આગળ વધવું તેને હાયપરએક્સ્ટેન્શન કહેવાય છે.જ્યારે બોડી ના જોઇન્ટ એ નોર્મલ રેન્જ કરતા વધારે એક્સટેન્ડ થાય તો તેને હાયપરએક્સ્ટેન્શન કહેવાય છે.

4) એબ્ડક્શન(Abduction):

એબ્ડક્શન મા જોઇન્ટ અથવા એક્સટ્રીમીટીસ ને મીડલાઇન થી દૂર મૂવ કરવામાં આવે છે.

• પાલ્મ ને પામ ના જોઇન્ટ માં લેટરલી (બાજુથી )ખસેડવી.

•હિપ જોઇન્ટ માં ફીમર ને લેટરલી થી ખસેડવું.

5) એડડક્શન(Adduction): એડડક્શન મા જોઇન્ટ અથવા એક્સટ્રીમીટીસ ને મીડલાઇન તરફ મૂવ કરવામાં આવે છે.

• ફિન્ગર્સ ને એકસાથે લાવવી.

6) સરકમડક્શન(Circumduction) :

બોડી ના એક ભાગને વાઇડેનીન્ગ સરકલ્સ ની જેમ અંદર ખસેડવું. તે ફ્લેક્શન , એબડક્શન, એક્સટેન્શન અને એડડક્શન ના કન્ટીન્યુઅસ સીકવન્સ ના પરિણામે થાય છે. દા.ત.

• હ્યુમરસ ને સોલ્ડર જોઇન્ટ ના સર્કલ માં મુવ કરાવવું.

7) રોટેશન(Rotation):

રોટેશન મા બોન એ તેની લોન્જીટ્યુડિનલ એક્સીસ ની આસપાસ ફરે છે.

• હેડ ને તેની સાઇડ થી સાઇડ મા રોટેટ કરવુ

બે ટાઇપ્સ:

I) ઇન્ટરનલ રોટેશન: ઇન્ટર્નલ રોટેશન માં એક્સિસ ના જોઇન્ટ અથવા તો એક્સ્ટ્રીમિટીસ ને પોતાની બોડીની મેડલાઇન તરફ ટર્ન કરવામાં આવે છે.

• ફુટ અથવા તો લેગ ને બીજા લેગ તરફ વાળવું.

II) એક્સટર્નલ રોટેશન: એક્સટર્નલ રોટેશન માં એક્સિસ ના જોઇન્ટ અથવા તો એક્સ્ટ્રીમિટીસ ને પોતાની બોડીની મેડલાઇન થી દૂર મુવ કરવામાં આવે છે.

• ફુટ અને લેગ ને બીજા લેગ થી દૂર કરવો.

8) સુપીનેશન(Supination):

તેમા બોડી ના પાર્ટ્સ ને અપવાર્ડ (ઉપરની તરફ) ટર્ન કરવામાં આવે છે.

9)પ્રોનેશન(Pronation): તેમા બોડી ના પાર્ટ્સ ને ડાઉનવર્ડ (નીચેની તરફ) ટર્ન કરવામાં આવે છે.

10)ઇન્વર્ઝન(Inversion):

ફીટ ને ઇનવાર્ડ તરફ ટર્ન કરાવવું, જેથી અંગૂઠા મીડલાઇન તરફ પોઇન્ટીન્ગ (નિર્દેશ) કરે.

11) ઇવર્ઝન(Eversion): ફિટ ને બહારની તરફ ફેરવો જેથી પગના અંગૂઠા મીડલાઇન થી દૂર તરફ પોઇન્ટીન્ગ (નિર્દેશ) કરે અથવા ઇન્ટરટેર્સલ જોઇન્ટ પર લેટરલી સોલ(પગનું તળિયું)ની મુવમેન્ટ કરાવવી જેથી સોલ્સ (પગનું તળિયું) એકબીજાથી દૂર રહે.

12)ડોર્સી ફ્લેક્શન(Dorsi Flexion):

પગની એન્કલ (ઘૂંટી)પર ડોર્સમ (ઉપર ની સપાટી) ની દિશામાં પગનું વાળવું. દા.ત. હીલ્સ પર ઊભા રહેવું.

13) પાલ્મર ફ્લેક્સન(Palmer Flexion): પગની એન્કલ (ઘૂંટી)ના સાંધામાં પગનું વાળવું પ્લાન્ટર ની ડાયરેક્સન માં (ઇન્ફીરીયર સર્ફેસ) દા.ત. અંગૂઠા પર ઊભા રહેવું.

14) અપોઝીશન(Opposition):

અપોઝીશન એ એક જ હાથની ફિંગર ટીપ્સ ને ટચ કરવા માટે હથેળી ની આરપાર થમ્બ ની મુવમેન્ટ છે.

15) લેટરલ ફ્લેક્સન(Lateral flexion):

લેટરલ ફ્લેક્સન ફ્રન્ટલ પ્લાન માં થાય છે. ફ્રન્ટલ પ્લાન માં ટ્રંકની મુવમેન્ટ થાય છે. તેમાં ઇન્ટરવર્ટિબ્રલ જોઇન્ટ નો ઇન્વોલ્વમેન્ટ થાય છે દા.ત. દરેક સોલ્ડર તરફ શક્ય હોય ત્યાં સુધી હેડ ને ટીલ્ટ કરાવવું.

બોડી ના જુદા જુદા ભાગોમાં મુવમેન્ટસ ના ટાઇપ્સ:

1) નેક : ફ્લેક્સન, એક્સ્ટેંશન, હાયપરએક્સ્ટેન્શન, લેટરલ ફ્લેક્સન, રોટેશન.

2) શોલ્ડર : ફ્લેક્સન, એક્સ્ટેંશન, હાયપરએક્સ્ટેંશન, એબડક્સન, એડડક્શન, ઇન્ટર્નલ રોટેશન, એક્સટર્નલ રોટેશન, સરકમડક્શન.

3) એલ્બો: ફ્લેક્સન એક્સ્ટેન્શન.

4) ફોર આર્મ : સુપિનેશન, પ્રોનેશન.

5) વ્રીસ્ટ: ફ્લેક્સન, એક્સ્ટેન્શન,હાયપરએક્સટેન્શન, એબડક્સન, એડડક્શન.

6) ફિન્ગર્સ : ફ્લેક્શન, એક્સ્ટેંશન,હાયપરએક્સ્ટેંશન, એબડક્સન એડક્શન.

7) થમ્બ : ફ્લેક્શન, એક્સટેન્શન, એબડક્સન, એડક્શન, અપોઝીશન.

8) હીપ : ફ્લેક્શન, એક્સ્ટેંશન, હાયપરએક્સટેન્શન, એડક્શન, એબડક્શન, ઇન્ટરનલ રોટેશન, એક્સટર્નલ રોટેશન, સરકમડક્શન.

9) ની ( ઘુટણ ) : ફ્લેક્શન, એક્સ્ટેંશન.

10) એન્કલ : ડોર્સલ ફ્લેક્સિયન, પ્લાન્ટર ફ્લેક્સિયન.

11) ફુટ: ઇન્વર્ઝન, ઇવર્ઝન.

12) ટો: ફ્લેક્શન, એક્સટેન્શન, એબડક્શન, એડડક્શન.

બોડી પોઝીશન(Body position) :

પોઝિશનિંગ : પેશન્ટ ને પોઝીશન આપવા માટેનો પર્પઝ એ હોય છે કે પેશન્ટ ને એવી રીતે પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે કે જેથી હેલ્થ કેર પર્સન એ પેશન્ટ ની થેરાપ્યુટિક ઇન્ટરવેન્શન પ્રોપર્લી પર્ફોર્મ કરી શકે. કોઇપણ મેડિકલ પ્રોસિઝર કરવા માટે પ્રોસિઝર તથા પેશન્ટ ની કન્ડિશન અકોર્ડિંગ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે. પેશન્ટ ને પોઝિશન એ તેની હેલ્થ ને ઇમ્પ્રૂવ કરવા માટે પણ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે તથા પેશન્ટ ને ઇમમોબિલિટી, ડિસએબિલિટી તથા ઇંજરી થતી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પણ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

પર્પઝ ઓફ પોઝિશન(Purpose of position):

પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટ તથા સેફ્ટી પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

પેશન્ટ ના અનનેસેસરી બોડી પાર્ટ્સ ને એક્સપોઝ થતું પ્રિવેન્ટ કરી પેશન્ટ ની પ્રાઇવસી તથા ડીગ્નીટી મેઇન્ટેન કરવા માટે.

સર્ક્યુલેશન ને ઇમ્પ્રુવ કરવા તથા પ્રેશર અલ્સર થતું પ્રિવેન્ટ કરી શકાય અને સ્કિન ઇન્ટિગ્રીટી મેઇન્ટેન રહી શકે.

પેશન્ટ ને પ્રોપર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવાથી પેશન્ટ નું એરવે ઓપન રહે છે તથા સર્ક્યુલેશન મેઇન્ટેઇન રહે છે.

બોડી અલાઇમેન્ટ એ પ્રોપર મેઇન્ટેન રહે છે અને ડિફોર્મીટી નું ફોર્મેશન થવાથી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.

પેશન્ટ ને પ્રોપર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવાથી નવ્સ ડેમેજ પણ થતી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.

પોઝીશન એ સ્પેસિમેન કલેક્ટ કરવા માટે પણ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

સર્જીકલ પ્રોસિજર પ્રોપર્લી પર્ફોર્મ કરવા માટે પેશન્ટ ને પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

ડીલીવરી અથવા લેબર ને કંડક્ટ કરવા માટે પણ પ્રોપર પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

કોઇપણ નર્સિંગ ઇન્ટરવેન્શન પ્રોવાઇડ કરવા માટે પેશન્ટ ને પ્રોપર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

ગાઇડલાઇન્સ ફોર પેશન્ટ પોઝીશનીન્ગ:

પેશન્ટ ને પોઝિશન પ્રોપર્લી એક્સપ્લેઇન કરવી.

પેશન્ટ ને પોસીબલ હોય તેટલું પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરતી સમયે આસીસ્ટ કરવા માટે એન્કરેજ કરવા.

પેશન્ટ ને પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરતી સમયે જરુર પડ્યે તેમના ફેમિલી મેમ્બર્સ ની પણ હેલ્પ લેવી.

પેશન્ટ ને પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરતી સમયે મિકેનિકલ Aids નો યુઝ કરવો જેમ કે બેડ બોડ્સ,સ્લાઇડ સીટ્સ, સ્લાઇડ બોર્ડ, પીલો, પેશન્ટ લિફ્ટસ અને સ્લિન્ગ્સ વગેરે.

પેશન્ટ ના બેડ ને પ્રોપર એડજસ્ટ કરવો કે જેનાથી પેશન્ટ ને કોઇપણ ઇન્જરી ન થાય તથા નર્સિંસ ની બોડી અલાઇમેન્ટ પ્રોપર મેઇન્ટેન રહી શકે.

પેશન્ટ ની પોઝિશન ફ્રિકવન્ટ ચેન્જ કરવી જેનાથી પ્રેશર અલ્સર ની કન્ડિશન થતી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

હંમેશા પેશન્ટ ને લિફ્ટ કરવું અને ફ્રિક્સન તથા શિયરિંગ ને અવોઇડ કરવું.

જ્યારે પણ પેશન્ટ ને પણ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરતા હોય ત્યારે ધ્યાન રાખવું કે પેશન્ટ ના બેડ પર જે બેડશીટ છે તેમાં કોઇપણ ફોલ્ડ ના હોય, ક્રીસીસ ના હોય , મોઇસ્ચર ના હોય તથા બેડ શીટ એ સ્મૂથ હોવી જોઇએ જો બેડ શીટ માં ક્રિસીસ ( કડચલી ) હોય તો પેશન્ટ ની બોડી પર પ્રેસર સોર ડેવલોપ થઇ શકે છે.

પ્રોપર બોડી મિકેનિક્સ:

પેશન્ટ ને પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરતી સમયે પેશન્ટ ની નજીકમાં રહેવું.

જ્યારે પણ પેશન્ટ ને પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરતા હોય ત્યારે બેક તથા નેક ને બેન્ડ કરવું નહીં.

ની ( ઘૂંટણ ) ને વાળવું તથા બોડી એ વધારે પ્રમાણમાં બેન્ડ કરવું નહીં તથા ફિટ ( પગ ) એ થોડા પ્રમાણમાં વાઇડ હોવા જોઇએ.

પેશન્ટ ને લિફ્ટ કરવા માટે આર્મ્સ તથા લેગ્સ નો યુઝ કરવો બેક નો યુઝ કરવો નહીં.ત્યારબાદ એબડોમીનલ તથા ગ્લુટીયલ મસલ્સ ને પ્રોપર્લી ટાઇટ કરવા.

પોઝીશન(Position):

1) સુપાઇન પોઝિશન/ ડોર્સલ/ હોરિઝોન્ટલ રિક્યુમ્બન્ટ પોઝીશન:

સુપાઇન પોઝિશન મા ક્લાઇન્ટ ને તેના બેક પર લાઇ ડાઉન કરવુ.

પેશન્ટ ની કન્ડિશન મુજબ લેગ્સ ને થોડા બેન્ડ પણ વાળી શકાય અથવા સ્ટ્રેઇટ પણ રાખી શકાય.

આર્મ્સ એ અપ અથવા ડાઉન પણ હોય શકે છે.

સુપાઇન પોઝીશનમાં હેડ ને પીલો વડે સપોર્ટ મળી શકે છે અને તેના લેગ્સ કાં તો લંબાયેલા અથવા સહેજ વળેલા હોય છે. પેશન્ટ ના ની (ઘૂંટણ) ની નીચે એક નાનો પીલો સામાન્ય રીતે તેને કમ્ફર્ટેબલ બનાવે છે એલ્બો, હીલ્સ, બટક્સ ની નીચે એર કુશન ની( ઘૂંટણ ) નીચે કોટન ની રિન્ગ પ્રોવાઇડ કરવાથી બેડ સોર અટકાવશે. બેડ રિડન પેશન્ટ માં, લેગ્સ ના ડ્રોપ ને રોકવા માટે ફુટ ડ્રોપ નો યુઝ કરવામાં આવે છે.

યુઝ :

સુપાઇન પોઝિશન એ મોસ્ટ કોમન્લી યુઝ થતી પોઝિશન છે. જ્યારે પેશન્ટ નુ હેડ ટૂ ટો અસેસમેન્ટ કરવામા આવે ત્યારે પેશન્ટ ને સુપાઇન પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

જ્યારે પણ પ્રોસિઝર એ બોડીના એન્ટિરિયર સાઇડમા કરવાની હોય જેમ કે એબડોમન માં અથવા થોરાસિક એરીયામા ત્યારે સુપાઇન પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

અમુક કાર્ડિયાક પ્રોસિઝર જેમકે એન્જીઓગ્રામ અને કાર્ડિયાક કેથેટરાઇઝેશન માં પણ સુપાઇન પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.
લંબર પંક્ચર પર્ફોમ કર્યા બાદ સેરેબ્રો સ્પાઇનલ ફ્લુઇડ (‌ CSF ) ના લીકેજ થવાના કારણે હેડએક થય શકે છે તેથી આ રિસ્ક ને મીનીમાઇઝ કરવા માટે સુપાઇન પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

બોડીના ફ્રન્ટ પાર્ટમાં કોઇ પ્રોસિઝર થયેલી હોય તો પેશન્ટ ને સુપાઇન પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે જેથી પ્રોસિજર થયેલો પાર્ટ એ પ્રોપર્લી હિલ થઇ શકે.

Check for :

પેશન્ટ ને જ્યારે સુપાઇન પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે ત્યારે પેશન્ટ ની બોડી ના બોની પ્રોમિનન્સી પાર્ટી જેમકે હિલ, કોકીક્સ, થોરાસીક વર્ટીબ્રા, સ્કેપ્યુલા, ઓસીપુટ પર પ્રેસર અલ્સર ડેવલોપ થાય છે અથવા નર્વ ડેમેજ પણ થય શકે છે તેથી પેશન્ટ ની બોડી ના બોની એરિયા ને વારંવાર ચેક કરતું રહેવું અને પેશન્ટને રીપોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

જો સ્પાઇનલ એનેસ્થેશિયા પ્રોવાઇડ કરેલું હોય અથવા સ્પાઇનની સર્જરી થયેલી હોય તો પેશન્ટને પીલો આપવો નહીં.

કોન્ટ્રાઇન્ડિકેશન્સ:

રેસ્પીરેટ્રી ડિસ્ટ્રેઝ
ઇન્ક્રીઝ ઇન્ટ્રાક્રેનીયલ પ્રેસર.

2) પ્રોન પોઝિશન(Prone position):

પ્રોન પોઝિશન એ સુપાઇન પોઝિશન ની અપોઝિટ હોય છે. જેમાં સુપાઇન પોઝિશન માં પેશન્ટને બેક પર લાઇ ડાઉન કરવામાં આવે છે જ્યારે પ્રોન પોઝિશન માં પેશન્ટને એબડોમન પર લાઇ ડાઉન કરાવવામાં આવે છે.

પ્રોન પોઝીશન માં પેશન્ટને એબડોમન પર લાઇ ડાઉન કરાવવામાં આવે છે ત્યારબાદ પેશન્ટ ના હેડ ને વન સાઇડ ટર્ન કરાવવામાં આવે છે.

પેશન્ટને એક પિલ્લો પણ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે જેના પર પેશન્ટ એ તેના હેડ ને પ્લેસ કરી શકે તથા પેશન્ટના લેગ્સ ને સ્ટ્રેઇટ રાખવામાં આવે છે.

પેશન્ટ ના આર્મ્સ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન માં અથવા તો આર્મ રેસ્ટ પર પણ રાખવામાં આવે છે.

યુઝ :

પ્રોન પોઝિશન એ ડ્રેઇનેજ તથા સિક્રીસન ને પ્રમોટ કરે છે તેથી જે અન્કન્સીયસ પેશન્ટ છે અથવા જે પેશન્ટ એ સીડેશન માંથી રિકવરી થાય છે તેવા પેશન્ટને પ્રોન પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે જેથી તેનું સિક્રીસન એ ડ્રેઇન થય શકે.

રેસ્પિરેટ્રી પ્રોબ્લેમ્સ વાળા પેશન્ટ માં પણ પ્રોન પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે જેથી સિક્રીસન એ ડ્રેઇન થય શકે.

પ્રોન પોઝીશન નો યુઝ પોસ્ટીરીયર થોરેક્સ, હીપ જોઇન્ટ ને અસેસ માટે થાય છે.

પ્રોન પોઝિશન માં પેશન્ટની બેક એ વિઝિબલ હોય છે તેથી કોઇ સર્જરી જે પોસ્ટીરિયર થોરેક્સ( બેક ) મા પર્ફોર્મ કરવાની છે અથવા પેશન્ટ ને બેક સાઇડ પર કોઇ બર્ન અથવા ઇન્જરી થયેલી છે તો એવી કન્ડિશનમાં પેશન્ટની પ્રોન પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

સ્પાઇનલ સર્જરી માટે પણ પ્રોન પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

જે પેશન્ટ માં લોવર એક્સટ્રિમીટીસ એ એમ્પ્યુટેશન કરવામાં આવેલી હોય તેમાં પેશન્ટ ને હિપ કોન્ટ્રાક્ચર થવાની શક્યતા રહે છે તેથી આ કોન્ટ્રાક્ચર થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પેશન્ટ ને પ્રોન પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

કોન્ટ્રાઇન્ડિકેશન:

સ્પાઇન ઇન્જરી
એબડોમીનલ સર્જરી થયેલી હોય ત્યારે.

Check for : પેશન્ટના બોની પ્રોમીનેન્સી જેમકે ટો, ની, એલ્બો, ઇયર, આઇસ માં કોઇપણ પ્રેશર અલ્સર ડેવલોપ થયેલું છે કે કેમ તે પ્રોપર્લી અશેષ કરવું.

૩) ફાવલર પોઝીશન(Fowler position):

ફાવલર પોઝીશન એ સુપાઇન પોઝીશન જેવી હોય છે પરંતુ ફાવલર પોઝિશન માં પેશન્ટ ના હેડ ને એલિવેટ કરવામાં આવે છે.

ફાવલર પોઝિશન ને સેમી સીટિંગ પોઝીશન પણ કહેવામાં આવે છે.

ફાવલર પોઝિશન માં એંગલ ના બેઝ પર ચાર વેરીએશન જોવા મળે છે:

1) લો ફાવલર(Low fowler) :

લો ફાવલર માં પેશન્ટના બેડને 15 થી 30 ડિગ્રી જેટલું એલિવેટ કરવામાં આવે છે.

2) સેમી ફાવલર(Semi Fowler) :

સેમી ફાવલર માં પેશન્ટના બેડને 30 થી 45 ડિગ્રી જેટલું એલિવેટ કરવામાં આવે છે.

3) સ્ટાન્ડર્ડ ફાવલર(Standard Fowler):

સ્ટાન્ડર્ડ ફાવલર માં પેશન્ટ ના બેડ ને 45 થી 60 ડિગ્રી જેટલું એલિવેટ કરવામાં આવે છે.

4) હાઇ ફાવલર(High Fowler):

હાઇ ફાવલર માં પેશન્ટ ના બેડ ને 60 થી 90 ડિગ્રી જેટલું એલિવેટ કરવામાં આવે છે.

યુઝ :

લો ફાવલર પોઝીશન:

આ પોઝિશન એ પોસ્ટ પ્રોસિઝર પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

લોવર બેક પેઇન ને રીડયુઝ કરવા માટે.

જ્યારે પેશન્ટ ને ડ્રગ એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવાની હોય ત્યારે અથવા ટ્યુબ ફીટીંગ દરમિયાન કરવા માટે લો ફાવલર પોઝિશન યુઝ થાય છે.

સેમી ફાવલર, ફાવલર પોઝિશન યુઝડ ફોર:

બ્રિધીન્ગ ડીફીકલ્ટી ને રીલીવ કરવા માટે.

સેમી ફાવલર પોઝિશન એ ઇન્ટ્રા ક્રેનિયલ પ્રેશર ( ICP )ને મેઇન્ટેન કરવા માટે તથા સેરેબ્રલ પરફ્યુઝન ને મેઇન્ટેન કરવા માટે યુઝ થાય છે.

એબડોમન પર સુચર્સ ટેન્શન ને રિલીવ કરવા માટે.

ફાવલર પોઝીશન એ એબડોમીનલ સર્જરી થયા બાદ એબડોમીનલ કેવીટી ના ડ્રેઇનેજ માં પણ હેલ્પ કરે છે.

ચાઇલ્ડ બર્થ સમય દરમ્યાન મધર ને કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

નેઝો ગેસ્ટ્રીક ( NG ) ટ્યુબ ના ઇન્સર્શન માં પણ યુઝફૂલ હોય છે.

કાર્ડિયાક આઉટપુટ ને પણ ઇન્ક્રીઝ કરે છે.

વેન્ટિલેશન ને ઇમ્પ્રુવ કરે છે.

હાઇ ફાવલર પોઝિશન એ એનાટોમિક ડિસરિફ્લેક્સિયા ને મેનેજ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

કોન્ટ્રાઇન્ડીકેશન્સ:

જ્યારે પેશન્ટ ને સ્પાઇનની કોઇ સર્જરી થયેલી હોય ત્યારે આ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરી શકાય નહીં.

Check for:

પેશન્ટ ને ફાવલર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કર્યા પછી જો પેશન્ટના ની (ઘૂંટણ) ના નીચે જો લાંબા સમયથી પીલો રાખવામાં આવે તો ડીપ વેઇન થ્રોમ્બોસીસ (DVT)થવાના ચાન્સીસ રહે છે તેથી પેશન્ટનું પ્રોપર્લી મોનિટરિંગ કરતું રહેવું.

આ પોઝિશન માં લોવર બોડી પર પ્રેશર ઇન્ક્રીઝ થવાના કારણે સ્કેપ્યુલા , સેક્રમ, કોકિક્સ, ની ( ઘૂંટણ ) ના બેક પર પ્રેસર થવાના રિસ્ક ઇન્ક્રીઝ થાય છે તેથી પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી મોનિટરિંગ કરતું રહેવું.

4) ડોર્સલ રિકમબેન્ટ પોઝિશન(Dorsal Recumbent position) :

આ પોઝિશન માં પેશન્ટને તેની બેક પર લાઇડાઉન કરાવવામાં આવે છે તથા લેગ્સ ને સેપરેટ રાખવા માટે એડવાઇઝ આપવામાં આવે છે અને તેના લેગ્સ એ ની( ઘૂટણ ) થી ફ્લેક્સ રાખવા માટે એડવાઇઝ આપવામાં આવે છે. તથા સોલ( પગના તળિયા) ને ફ્લેટ સરફેસ એટલે કે બેડ અથવા ટેબલ પર રાખવા માટે પેશન્ટ ને એડવાઇઝ આપવામાં આવે છે. પેશન્ટ ને એક પિલ્લો તેના હેડ નીચે પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

યુઝ :

આ પ્રોઝીશન એ મેઇન્લી ફીમેલ કેથેટરાઇઝેશન સમય દરમિયાન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

વલ્વલ અથવા વજાઇનલ એક્ઝામિનેશન દરમિયાન પણ પેશન્ટ ને આ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

પેરીનિયલ એરિયાની કેર દરમિયાન પણ આ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

વજાઇનલ ઓપરેશન દરમિયાન પણ ડોર્સલ રિકમબેન્ટ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

ડોર્સલ રિકમબેન્ટ પોઝિશન મા લેગ ને બેન્ડ કરવામાં આવે છે આ લેગ્સ એ બેન્ડ થવાના કારણે એબડોમીનલ મસલ્સ નુ કોન્ટ્રેક્ચર થાય છે તેથી એબડોમીનલ અસેસમેન્ટ દરમિયાન આ પોઝિશન કરવામાં આવતી નથી.

5) લીથોટોમી પોઝિશન(Lithotomy position):

આ પોઝિશન માં પેશન્ટને સુપાઇન પોઝીશનમાં લાઇડાઉન કરવા માટે કહેવામાં આવે છે અને પેશન્ટના લેગ્સ ને બેડ પર નહીં પરંતુ સ્ટીરપ્સ પર એલીવેટ રાખવામાં આવે છે. આ પોઝીશન માં પેશન્ટના હિપ્સને ફ્લેક્સ કરવામાં આવે છે કાલ્ફ મસલ્સ તથા હિલ એ બેડ પર નીચે ટચ થતી હોતી નથી પરંતુ ફ્લોર સાથે પેરેલલ હોય છે અને પેશન્ટની બેક એ સુપાઇન હોય છે.

આ પોઝિશન માં પેશન્ટના બટક્સ એ બેડની બરોબર એજ (કિનારી) પર આવેલા હોય છે અને લેગ્સ સ્ટીરપ્સ પર રાખવામાં આવે છે જે લેગ્સ ને સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે હોય છે જેથી પેશન્ટ એ તેના લેન્સ ને સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરી શકે. આ પોઝિશન માં લેગ્સ એ વેલ સેપરેટેડ હોય થાય એ હિપ્સથી ફ્લેક્સ હોય અને લેગ્સ એ થાઇ થી ફ્લેક્સ થયેલા હોય છે.

ટાઇપ્સ ઓફ લીથોટોમી પોઝિશન:

1) લો લીથોટોમી: આ પોઝિશન માં લેગ્સની પોઝિશન એ થોડા અમાઉન્ટ માં લો હોય છે

2) સ્ટાન્ડર્ડ લીથોટોમી: સ્ટાન્ડર્ડ લીથોટોમી પોઝિશન એ પ્રોસીઝર દરમિયાન પેશન્ટ ને પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

3) હાઇ લીથોટોમી: હાઇ લીથોટોમી મા લોવર લેગ્સ ને હાઇલી એલીવેટ કરવામાં આવે છે. તેથી તેને હાઇ લીથોટોમી કહેવામાં આવે છે.

યુઝ:

લીથોટોમી પોઝિશન એ મેઇન્લી કોઇપણ ગાયનેકોલોજીકલ એક્ઝામિનેશન અથવા ટ્રીટમેન્ટ માટે પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

લેબર સમય દરમિયાન લીથોટોમી પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

લીથોટોમી પોઝિશન એ યુરીનરી સિસ્ટમ માંથી સ્ટોન ને રીમુવ કરવા માટે અથવા યુરીનરી સિસ્ટમ ની પ્રોસિઝર હોય ત્યારે પણ લીથોતમે પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

રેક્ટલ ના એક્ઝામિનેશન ‌અથવા ઓપરેશન માટે પણ આ પોઝીશન આપવામાં આવે છે.

Check for:

એમ્બોલીઝમ,
સ્ટીરપ્સ ના કારણે નવ્સ ડેમેજ.

6) લેટરલ/ લેફ્ટ ઓર રાઇટ સાઇડ લાઇન્ગ પોઝીશન(Lateral or side lying position):

આ પોઝિશનમાં પેશન્ટ એ એક સાઇટ પર લાઇડાઉન હોય છે તે રાઇટ સાઇડ અથવા લેફ્ટ સાઇડ પણ હોય છે આ પોઝિશનમા
પેશન્ટ એ તેની બાજુ પર બંને ની( ઘૂંટણ) સાથે સહેજ લાઇ ડાઉન થાય છે.એબડોમન તરફ ફ્લેક્સડ, એક ઘૂંટણ બીજા કરતાં વધુ વડેલો હોય છે .હેડ ની નીચેનો પીલો હેડ ને સપોર્ટ આપે છે, પાછળ નો પીલો બેક ને સપોર્ટ આપે છે, આગળનો પીલો હેન્ડ અને એબડોમન ને સપોર્ટ આપે છે, ઘૂંટણ ની વચ્ચેનો પીલો ઉપલા પગનું વજન લે છે ડાબી લેફ્ટ લેટરલ પોઝિશન એ લેટરલ પોઝિશન જેવી જ હોય ​​છે પરંતુ પેશન્ટ ના હેડ ની નીચેનો પીલો લેફ્ટ સાઇડ મૂકવામાં આવે છે.

યુઝ:

આ પોઝિશન એ પેશન્ટની બોની પ્રોમીનન્સી એરિયા પરથી પ્રેશર ને રિલીવ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

મેઇન્લી બેક એરિયાના બોની પ્રોમીનન્સી તથા સેક્રલ એરિયા ની બોની પ્રોમિનન્સી પરથી પ્રેશર રીલીવ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

સીઝર, અનકન્સીયસ પેશન્ટ,એર વે ને ઓપન રાખવા માટે અને અમુક પ્રકારની સર્જરીમાં સિક્રીસન નું એસ્પીરેશન થતુ પ્રિવેન્ટ કરવા માટે લેટરલ અથવા સાઇડ લાઇન્ગ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

કોન્ટ્રાઇન્ડિકેશન:

પેશન્ટ ની હિપ રિપ્લેસમેન્ટ તથા ઓર્થોપેડિકસ સર્જરી થયેલી હોય તેમાં લેટરલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવાનું અવોઇડ કરવું.

Check for:

પ્રેશર ડેમેજ જેમકે ઇયર, શોલ્ડર, એલ્બો, હિપ તથા એંકલ પર કોઇ પ્રેશર અરાઇઝ થયેલું છે કે કેમ અસેસ કરવું.

તેનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે એનિમા, સપો-સિટોરીઝ આપવા, ગુદામાર્ગનું તાપમાન લેવા અને ગુદામાર્ગની તપાસ કરવા માટે થાય છે.

7) સિમ્સ પોઝિશન (સેમિ પ્રોન પોઝીશન)(Sim’s position):

આ પોઝિશન માં પેશન્ટ એ લેટરલ પોઝિશનમા નથી અને કમ્પ્લિટ્લી પ્રોન પોઝિશન મા પણ નથી તેથી પેશન્ટ લેટરલ તથા પ્રોન પોઝીશન ની વચ્ચેની પોઝીશનમાં હોય છે.આ પોઝિશનમા આ પેશન્ટ એ લેફ્ટ સાઇડ પર લાઇડાઉન થાય છે.પેશન્ટ નો લેફ્ટ આર્મ એ પેશન્ટ ની પાછળ હોય છે અને તેનો રાઇટ આર્મ એ શોલ્ડર તથા એલ્બો થી થોડી ફ્લેક્સ થયેલો હોય છે.
આ પોઝિશન માં પેશન્ટ નો રાઇટ એ ની ( ઘૂંટણ ) થી થોડો ફ્લેક્સ થયેલો હોય છે અને ની તથા લેફ્ટ લેગ એ ઓલમોસ્ટ સ્ટ્રેઇટ હોય છે.

સીમ્સ પોઝિશન માં જો પેશન્ટ એ લેફ્ટ સાઇડમા લાઇ ડાઉન થયેલ હોય તો લેફ્ટ પોઝીશન અને જો રાઇટ સાઇડ મા લાઇ ડાઉન થયેલ હોય તો રાઇટ સિમ્સ પોઝિશન કહેવામાં આવે છે.

યુઝ:

અનકન્સીયસ પેશન્ટ મા ફ્લુઇડ નુ એસ્પીરેશન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

પ્રેગ્નન્ટ વુમનમાં કમ્ફર્ટ માટે

સિમ્સ પોઝિશન મા પેરિનિયલ એરિયા એ પ્રોપર્લી વિઝીબલ હોય છે તથા જ્યારે એનીમા એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવાનું હોય ત્યારે પણ સિમ્સ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

અમુક ફીમેલ પેશન્ટ કે જે ડોર્સલ રીકમ્બન્ડ પોઝિશન ટોલરેટ ન કરી શકે તેવી વુમન માં કેથેટર ઇન્સર્શન માટે સિમ્સ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

સિમ્સ પોઝિશન એ બોની પ્રોમીનન્સી એરિયા પરથી પ્રેશર રીલીવ કરવા માટે પણ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે તથા પ્રેશર ડેમેજ ને રીલીફ કરવા માટે પણ આ પોઝિશન યુઝ થાય છે.

કોન્ટ્રાઇન્ડિકેશન:

ની ( ઘૂટણ ) અથવા હિપની ડિફોર્મીટી હોય ત્યારે આ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી નહીં.

Check for:

ઇયર,હિલ ની સાઇડ અને એન્કલ પર પ્રેસર ડેમેજ માટે અસેસ કરવું.

8)ટ્રેન્ડેલેનબર્ગ પોઝીશન(Trendelenburg Position):

ટ્રેન્ડેલેનબર્ગ પોઝિશન એ સુપાઇન પોઝીશન જેવી જ હોય છે પરંતુ આમાં એ ડીફરન્સ હોય છે કે ટ્રેન્ડેલેનબર્ગ પોઝીશન માં લેગ્સ એ હેડ ની કંપેરીઝન મા એલિવેટ થયેલા હોય છે હેડ એ ફીટ કરતા 30 થી 40 ડિગ્રી જેટલું લોવર પોઝિશનમા હોય છે અને લેગ્સ એ 45 ડિગ્રી એંગલ જેટલા એલિવેટ થયેલા હોય છે.

યુઝ :

આ પોઝિશન એ હાઇપોટેન્શન, શોક તથા હેમરેજની કન્ડિશનમા વિનસ રિટર્ન ને પ્રમોટ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

જો લોવર એક્સ્ટ્રીમિટીમા બ્લિડિંગ થતું હોય તો તેને રિડયુઝ કરવા માટે પણ ટ્રેન્ડેલેનબર્ગ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

અમુક કન્ડિશનમા ઇન્ટેસ્ટાઇન એ પેલ્વિક કેવીટીમા ડિસ્પ્લેસ થયેલ હોય છે ત્યારે આ કન્ડિશનમા ઇન્ટેસ્ટાઇન એ પેલ્વિક કેવિટી માંથી અપર અબડોમન સાઇટ પર પ્લેસ કરવા માટે પણ ટ્રેન્ડેલેનબર્ગ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

પોસ્ચ્યુરલ ડ્રેઇનેજમા પણ આ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

Check for:

આ પોઝિશન એ પેશન્ટ ને પ્રોલોન્ગ ટાઇમ સુધી આપવી નહીં કારણ કે તે ઇન્ટ્રા ક્રેનિયલ પ્રેસર ( ICP ) ને ઇન્ક્રીઝ કરી શકે છે.

9) રિવર્સ ટ્રેન્ડેલેનબર્ગ પોઝીશન(Reverse Trendelenburg):

આ પોઝિશનમા હેડ એ અપ હોય છે અને લેગ્સ એ ડાઉનવર્ડ હોય છે આ પોઝિશન ટ્રેન્ડેલેનબર્ગ પોઝીશન ની અપોઝીટ હોય છે તેથી તેને રિવર્સ ટ્રેન્ડેલેનબર્ગ પોઝીશન પણ કહેવામાં આવે છે.

યુઝ :

ગેસ્ટ્રો ઇસોફેજીયલ રિફ્લક્ષ ડિસીઝ ( GERD )

ઓબેસ પેશન્ટ મા પરફ્યુઝન ને પ્રમોટ કરવા માટે વેઇનમા એઇર એમ્બોલિઝમ ને ટ્રીટ કરવા માટે

પલ્મોનરી એક્સપિરેશન ની કન્ડિશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે આ પોઝિશન યુઝ થાય છે.

10) ની ચેસ્ટ પોઝીશન(Knee Chest position):

આ પોઝિશનમા પેશન્ટ એ પ્રોન પોઝિશનમા ની(ઘૂંટણ)તથા ચેસ્ટ પર લાઇડાઉન થયેલ હોય છે.ની ( ઘૂંટણ) એ ફ્લેક્સ હોય છે થાય એ લેગ્સના રાઇટ એન્ગલ પર હોય છે. પેશન્ટનું હેડ એ વન સાઇડ ટર્ન થયેલું હોવું જોઇએ તથા ચીકની નીચે સપોર્ટ માટે પીલો પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે. એક સ્મોલ પીલો એ સપોર્ટ માટે ચેસ્ટની નીચે પણ પ્લેસ કરવામાં આવે છે.આર્મસ એ હેડની અબોવ હોવા જોઇએ આર્મ એલ્બો થી ફ્લેક્સ થયેલા હોય છે.

યુઝ :

રેક્ટમ તથા વજાઇનલ એક્ઝામિનેશન માટે.

સિગ્મોઇડોસ્કોપી માટે.

પોસ્ટ પાર્ટમ ક્લાઇન્ટ માટે.

કોન્ટ્રાઇન્ડીકેશન્સ:

કાર્ડિયોવાસ્ક્યુલર તથા રેસ્પિરેટ્રી પ્રોબ્લેમ્સ હોય તેવા પેશન્ટમા.

Check for:

ક્લાઇન્ટ ને આર્થરાઇટિસ અથવા જોઇન્ટ ડીફોર્મિટી છે કે કેમ તે ચેક કરવું.

પેશન્ટ ને પ્રેસર ડેમેજ થયેલું છે કે કેમ તે ચેક કરવું.

11) ઓર્થોપ્નીક પોઝીશન ઓર ટ્રીપોડ પોઝીશન(Orthopneic position) :

આ પોઝિશનમા પેશન્ટને અપરાઇટ બેસાડવામાં આવે છે અને આગળની તરફ ટેબલ અથવા બેડ પર હેડ ની નીચે પિલ્લો અથવા સપોર્ટ રાખી હેડ ને આગળ તરફ ફોરવર્ડ કરી બેસાડવામાં આવે છે.

પર્પઝ :

મેક્સિમમ લન્ગ્સ ના એક્સપેન્શન માટે.

પેશન્ટ નુ ઓવરઓલ વેન્ટિલેશન ને ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે.

12) જેકનાઇફ પોઝિશન(Jackknife position):

આ પોઝિશન ને ક્રેશકે પોઝીશન કહેવામાં આવે છે જેમાં પેશન્ટ ને બેડ પર ફ્લેટ લાઇ ડાઉન કરાવવામાં આવે છે અને બેડને વચ્ચેના પાર્ટ પરથી અપ કરવામાં આવે છે તેનાથી પેસન્ટ નો હિપ નો પાર્ટ એ ઉપર તરફ આવે અને પેશન્ટના લેગ્સ તથા હેડ એ ડાઉનવર્ડ તરફ રહે માત્ર પેશન્ટ નો હિપ નો પાર્ટ એ અપવર્ડ તરફ હોય છે.

પર્પઝ:

આ પોઝિશન એ એનસ, રેક્ટમ, કોક્કિસ તથા અમુક પ્રકારની બેક સર્જરી અને એડ્રીનલ સર્જરી મા આ પોઝિશન યુઝ કરવામાં આવે છે.

13) કિડની પોઝિશન(Kidney position):

આ પોઝિશન ને મોડીફાઇડ લેટરલ પોઝીશન પણ કહેવામાં આવે છે પરંતુ આ પોઝિશન મા થોડુ મોડીફીકેશન કરવામાં આવે છે.આ પોઝીશન મા એબડોમન ને ઓપરેટિંગ બોડી તરફ લીફ્ટ કરવામાં આવે છે.

પર્પઝ: રેટ્રોપેરીટોનિયલ એરિયા ને એક્ઝામિનેશન કરવા માટે.

comfort device (કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ):

• કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ એ મેકેનિકલ ડિવાઇસ છે જે ઇન્ડીવિઝ્યુલને ઓપ્ટિમલ કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરે છે.
• કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ એ એક પ્રકારના આર્ટીકલ છે જેનો ઉપયોગ પેશન્ટને કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે થાય છે તેમજ ડિસકમ્ફર્ટને રિલીવ કરવા માટે થાય છે. આ ઉપરાંત તેનો ઉપયોગ કરેક્ટ પોસ્ચર મેન્ટેન કરવા માટે થાય છે.
• પેશન્ટ કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે ઘણા બધા પ્રકારના ડિવાઇસનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે જે નીચે મુજબ છે :

Enlist comfort device (એનલિસ્ટ કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ)

• Pillow (પિલો)
• Back rest (બેક રેસ્ટ)
• Bed cradle (બેડ ક્રેડલ)
• Bed blocks (બેડ બ્લોક)
• Rubber and cotton ring (રબર એન્ડ કોટન રિંગ)
• Mattress (મેટ્રેસ)
• Cardiac table (કાર્ડિયાક ટેબલ)
• Air cushion (એર કુશન)
• Sand bag (સેન્ડ બેગ)
• Foot board (ફૂટ બોર્ડ)
• Knee rest (ની રેસ્ટ)
• Hand roll (હેન્ડ રોલ)
• Trapeze bar (ટ્રેપેઝ બાર)
• Trochanter rolls (ટ્રોચેન્ટર રોલ્સ)
• Side rails (સાઇડ રેઇલ)

Write purpose of comfort device (રાઇટ પર્પઝ ઓફ કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ)

• કમ્ફર્ટને પ્રમોટ કરવા.
• ડિસકમ્ફર્ટને રિલીવ કરવા.
• બોડી પાર્ટ પરના પ્રેશરને રીલિવ કરવા.
• બેડસોરને પ્રિવેન્ટ કરવા.
• બોડી પાર્ટને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા.
• કરેક્ટ પોસ્ચર મેન્ટેન કરવા.
• ફોલ ડાઉન તેમજ એકસીડન્ટને પ્રિન્ટ કરવા.

Pillow (પિલો)

• પિલો એ એક પ્રકારનું કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ છે જે પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવા માટે ઉપયોગી છે.
• આ ઉપરાંત પિલોનો ઉપયોગ બોડીના વેરીયસ પાર્ટને સપોર્ટ આપવા માટે થાય છે.
• પિલોને ફોલ્ડ, રોલ તેમજ ટક કરી શકાતું હોવાથી તેનો ઉપયોગ પોઝિશન મેન્ટેન કરવા માટે થાય છે.
• આ ઉપરાંત પિલોનો ઉપયોગ હેડ, નેક, આર્મ, લેગ અને બેકના પાર્ટને સપોર્ટ કરવા માટે થાય છે.
• તેમજ પિલો એ એબ્ડોમિનલ મસલ્સ અને ની ટેન્ડનનું પેઇન રિલીવ કરે છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• પ્રોપર બોડી અલાઇમેન્ટ મેન્ટેન કરવા.
• બોડી પાર્ટને ગુડ અલાઇમેન્ટમાં સપોર્ટ આપવા માટે
• પ્રેશર રિડયુઝ કરવા.
• પેઇન રિલીવ કરવા.

Back rest (બેક રેસ્ટ)

• બેક રેસ્ટ એ મેકેનિકલ ડિવાઇસ છે જે સીટીંગ પોઝીશનમાં રહેલા પેશન્ટના બેકને સપોર્ટ તેમજ રેસ્ટ પ્રોવાઇડ કરે છે.
• બેક રેસ્ટને ઇચ્છિત એંગલ મુજબ એડજસ્ટ કરી શકાય છે.
• બેક રેસ્ટનો ઉપયોગ હેડ તેમજ બેકને એલીવેટ કરવા તેમજ તેને સપોર્ટ આપવા માટે થાય છે.
• બેક રેસ્ટનો ઉપયોગ કાર્ડિયાક તેમજ પલ્મોનરી ડીઝીસ ધરાવતા પેશન્ટમાં કરવામાં આવે છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• બેકને સપોર્ટ આપવા
• ડિસ્પ્નીયાને રિલીવ કરવા.
• ઇઝી બ્રિથિંગની ફેસિલીટી પ્રોવાઇડ કરવા.

Bed cradle (બેડ ક્રેડલ)

• બેડ ક્રેડલ એ સેમી સર્કયુલર શેપનું કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ છે જેનો ઉપયોગ બેડ લિનનના વેઇટને ટેક ઓફ કરવા મટે થાય છે.
• બેડ ક્રેડલ એ જુદી જુદી સાઇઝ તેમજ જુદા જુદા મટીરીયલના જોવા મળે છે.
• જેમ કે વુડન, મેટલ, ઈલેક્ટ્રોનિક
• બેડ ક્રેડલનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે બર્ન વાળા પેશન્ટમાં કરવામાં આવે છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• વેઇટ લિનનના પ્રેશરને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે
• બેડ લિનનના કલોથને પેશન્ટના કોન્ટેક્ટમાં આવતું પ્રિવેન્ટ કરવા. સ્પેશિયલી બર્નવાળા પેશન્ટમાં
• ડ્રાયિંગ પ્લાસ્ટર કાસ્ટ તેમજ બીજા કેસમાં હિટ એપ્લાય કરવા.

Bed blocks (બેડ બ્લોકસ)

• બેડ બ્લોક્સ એ મોટાભાગે વુડના બનેલા હોય છે. જે હાઇ અથવા લો હોય છે.
• બેડ બ્લોક્સને બેડના ફૂટની નીચે પ્લેસ કરવામાં આવે છે.
• બેડ બ્લોક્સનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે સ્પાઈનલ એનેસ્થેશિયા તેમજ ટોનસિલેકટોમી બાદ કરવામાં આવે છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• શોકને પ્રિવેન્ટ કરવા
• ટ્રેકશન પ્રોવાઇડ કરવા
• હેમરેજ અરેસ્ટ કરવા
• એનીમા રિટેઇન કરવા

Rings (રિંગ્સ)

• એર રિંગ એ સર્ક્યુલર રબર તેમજ કોટનનું બનેલું એક પ્રકારનું કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ છે. જે એરથી ઇન્ફલેટ થયેલ હોય છે. તેમજ તેને લિકેજ માટે ચેક કરવામાં આવે છે.
• આ એર રિંગને પેશન્ટના હિપની નીચે તેમજ બોની પ્રોમિનન્સ એરિયાની નીચે પ્લેસ કરવામાં આવે છે

Purpose (પર્પઝ) :

• બેડ સોરને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે
• બોની પ્રોમિનન્સ એરિયા પરનું ડાયરેક્ટ પ્રેસર રિલીવ કરવા માટે
• સર્કયુલેશન ઇમપ્રુવ કરવા માટે

Air mattress & water mattress (એર મેટ્રસ એન્ડ વોટર મેટ્રસ)

• એર મેટ્રસ એ એરથી ઇન્ફ્લેટ થયેલ હોય છે જયારે વોટર મેટ્રસ એ વોટરથી ભરેલું હોય છે.
• એર અને વોટર મેટ્રસનો ઉપયોગ ખૂબ જ થીન (પાતળા) તેમજ ઓબેસ પેશન્ટ કે જેને પ્રેશર સોર ડેવેલપ થવાના ચાન્સિસ છે તેવા પેશન્ટમાં કરવામાં આવે છે.
• આ મેટ્રસ એ બોડીના વેઇટને બધા જ ડાયરેકશનમાં ઇકવલી ડિસ્ટ્રીબ્યુટ કરવામાં મદદ કરે છે જેથી કોઇ એક બોડી પાર્ટ પર આવતા પ્રેશરને પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.
• એર તેમજ વોટર મેટ્રસ એ પ્લાસ્ટિકના બનેલા હોય છે જેમાં ચેમ્બરના બે સેટ આવેલ હોય છે.
• આ મેટ્રસને બેડ પર રાખવામાં આવે છે અને તેને લાઇટ બોટમ ક્લોથ વડે કવર કરવામાં આવે છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• સર્ક્યુલેશન ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે
• પ્રેશર સોરને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે
• કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે

Air cushion (એર કુશન)

• એર કુશન એ રાઉન્ડ શેપનું રબરમાંથી બનેલું રીંગ જેવુ સ્ટ્રકચર છે. જે એરથી ઇન્ફ્લેટ થયેલું હોય છે.
• એર કુશનનો ઉપયોગ બોડીના વેઇટને ટેક ઓફ કરવા માટે થાય છે.
• એર કુશનને ડાયરેકટલી સ્કીનના કોન્ટેક્ટમાં એપ્લાય કરી શકાતું નથી આથી તેને કવર વડે કવર કરવામાં આવે છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• બોડી વેઇટને ટેક ઓફ કરવા મટે
• બોડીના અમુક પાર્ટ પરનું પ્રેશર રિલીવ કરવા માટે

Sand bag (સેન્ડ બેગ)

• સેન્ડ બેગ એ સેન્ડ ફિલેડ એટલે કે રેતીની ભરેલી કેનવાસ, રબર અથવા પ્લાસ્ટિકની બેગ છે.
• ટ્રોચેન્ટર રોલની જગ્યા એ સેન્ડ બેગનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
• સેન્ડ બેગ એ જુદા જુદા વેઇટમાં અવેલેબલ હોય છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• બોડીને પ્રોપેર શેપ તેમજ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે
• ડિસકમ્ફર્ટ રિલીવ કરવા માટે
• બોડી પાર્ટ તેમજ એક્સ્ટ્રીમિટીસને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા.
• પ્રોપર બોડી અલાઇમેન્ટ મેન્ટેન કરવા.
• ફ્રેકચર બોનને સપોર્ટ આપવા.

Foot board (ફૂટ બોર્ડ)

• ફૂટ બોર્ડને ફૂટ રેસ્ટ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
• ફૂટ બોર્ડ એ ફ્લેટ પેનેલ અથવા બોર્ડ છે જે પ્લાસ્ટિક અથવા વુડમાંથી બનેલી હોય છે.
• જેનો ઉપયોગ ફિટને રેસ્ટને આપવા માટે થાય છે.
• ફૂટ બોર્ડને પેશન્ટના ફિટને ટચ થતું હોય તેમ પલાન્ટર સરફેસને પેરેલલ તેમજ મેટ્રેસથી પરપેન્ડીક્યુલર પ્લેસ કરવામાં આવે છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• ફિટની નોર્મલ પોઝિશન મેન્ટેન કરવા.
• ફિટના પ્લાન્ટર ફ્લેક્સનને પ્રિવેન્ટ કરવા.
• ફૂટ ડ્રોપને પ્રિવેન્ટ કરવા.
• કમ્ફર્ટ પ્રમોટ કરવા.

Knee rest (ની રેસ્ટ)

• પિલોની બદલામાં ની રેસ્ટનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
• ની રેસ્ટને ની ની અન્ડર પ્લેસ કરવામાં આવે છે અને ની ને કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.
• ઘણા ડોક્ટર એ ની પિલોનો ઉપયોગ કરવાની ના પાડે છે કારણ કે તેના કારણે થ્રોમ્બસ ફોર્મેશન થવાનો ડર રહે છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• ની ને રેસ્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે
• ની ની નીચે આવેલ ટેન્ડનને રિલેક્સ કરવા તેમજ ની પેઇન રિલીવ કરવા.

Hand rolls (હેન્ડ રોલ્સ)

• હેન્ડ રોલ એ કલોથનું બનેલું સિલિન્ડર શેપનું કમ્ફર્ટ ડિવાઇસ છે. જે 4-5 ઇંચ લોંગ હોય છે અને તેનો ડાયામીટર 2-3 ઇંચ હોય છે.
• હેન્ડ રોલમાં ક્લોથને રોલ અને ફોલ્ડ કરવામાં આવે છે અને ફિરમલી સ્ટીફ કરવામાં આવે છે.
• આ રોલને પાલ્મર સરફેસની અગેઇન્સ્ટ પ્લેસ કરવામાં આવે છે
• હેન્ડ રોલનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે થમ્બ અને ફિંગરને સ્લાઇટલી ફ્લેક્શન પોઝિશનમાં રાખવા માટે કરવામાં આવે છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• થમ્બને સ્લાઇટલી એડકટેડ રાખવા તેમજ તેને ફિંગરથી ઓપોઝિટ રાખવા માટે થાય છે.
• ફિંગરને સ્લાઇટલી ફ્લેકશન પોઝિશનમાં મેન્ટેન કરવા

Trapeze bar (ટ્રેપેઝ બાર)

• ઓવર હેડ ટ્રેપેઝ બાર એ ટ્રાયએન્ગલ શેપનું મેટલ બાર છે. જે મેટલ ફ્રેમ સાથે જોડાયેલું હોય છે જે બેડનાં હેડબોર્ડ અને ફૂટબોર્ડ સાથે અટેચ થયેલું હોય છે.
• આ ટ્રાયએન્ગલર મેટલ પાર્ટ એ બેડની ઉપરની બાજુ હોય છે જેનો ઉપયોગ પેશન્ટને મૂવ કરવા માટે તેમજ પેશન્ટની પોઝિશન ચેન્જ કરતી વખતે વેઇટને સપોર્ટ આપવા માટે થાય છે.

Side rails (સાઇડ રેઇલસ)

સાઇડ રેઇલસ એ એક પ્રકારના બાર (આડ) છે. જેને બેડની બને બાજુ લગાવવામાં આવે છે. જે બેડની લેન્થ જેવડા હોય છે. સાઇડ રેઇલસના ઉપયોગથી ફોલ ડાઉનને પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે. તેમજ સાઇડ રેઇલસ એ પેશન્ટને ઇઝીલી મુવમેન્ટ કરવામાં આસિસ્ટ કરે છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• ફોલ ડાઉનથી પ્રિવેન્ટ કરવા
• પેશન્ટને સેફટી પ્રોવાઇડ કરવા
• મોબિલીટી ઇન્ક્રીઝ કરવા
• સાઇડ ટુ સાઇડ રોલિંગ કરવામાં અને બેડ પરથી સિટિંગમાં થવામાં આસિસ્ટ કરવા

Wedge / abductor pillow (વેજ / એબ્ડકટર પિલો)

આ એક ટ્રાયએન્ગ્યુલર શેપનું પિલો છે. જે હેવી ફોમનું બનેલું છે.

Purpose (પર્પઝ) :

હિપ રિપ્લેસમેન્ટ સર્જરી કરાવ્યા બાદ લેગને એબ્ડકશન પોઝિશનમાં મેન્ટન કરવા

Cardiac table (કાર્ડિયાક ટેબલ)

આ એક પ્રકારની ટેબલ જેવી રચના છે. જેને બેડ પર પેશન્ટની આગળ પ્લેસ કરવામાં આવે છે. જેની પર પિલો રાખવામાં આવે છે જેથી પેશન્ટ એ રેસ્ટ કરી શકે છે અને લીન ફોરવર્ડ રહી શકે. પિલો વગર આ ટેબલનો ઉપયોગ મીલ અને રાઇટિંગમાં થાય છે. આ ટેબલનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે કાર્ડિયાક પેશન્ટ અને અસ્થમા વાળા પેશન્ટમાં થાય છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• પેશન્ટ એ પિલોની મદદથી તે ટેબલ પર રેસ્ટ કરી શકે છે.
• પેશન્ટને મીલ અને રાઇટિંગમાં મદદ કરે છે.

બેડ મેકિંગ(Bed Making):

બેડ મેકિંગ એ હોસ્પિટલમા પેશન્ટ માટે નીટ અને ક્લીન બેડ બનાવવાની પ્રોસિઝર છે.

બેડ મેકિંગ એ એક પ્રોસીઝર અથવા ટેક્નીક છે જેમાં પેશન્ટ ને સિચ્યુએશન અને પ્રોસીઝર અકોર્ડિંગ કમ્ફર્ટેબલ બનાવવા માટે વિવિધ પ્રકારના બેડ પ્રિપેર કરવામાં આવે છે.

હેલ્થ કેર ફેસેલીટીસ મા પેશન્ટ ને પાર્શીયલી અથવા કમ્પ્લીટ્લી રીતે બેડ પર કન્ફાઇન્ડ કરવામાં આવે છે.

બેડ એ પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટ તથા કરેક્ટ પોસ્ચર પ્રોવાઇડ કરવામાં મદદ કરે છે.તેમજ કેરગીવર્સ માટે યોગ્ય હાઇટ અને એક્સીસીબીલીટી પ્રોવાઇડ કરે છે.આઇડીયલ બેડ ડ્યુરેબલ, લાઇટવેઇટ, ખસેડવામા ઇઝી અને ક્લિન કરવામાં ઇઝી હોય છે.

હેલ્થકેર ફેસેલીટી મા સૌથી વધુ ઉપયોગમા લેવાતી બેડ એક ડિફરન્ટ પોઝીશનમાં એડજસ્ટ થાય છે. (આને ગેચ બેડ કહેવામાં આવે છે). આ બેડ ઇલેક્ટ્રિક મિકેનિઝમ થી ઇક્વીપ્ડ હોય છે જે એન્ટાયર બેડ ને નીચે કરે છે જેથી પેશન્ટ એ ઇઝીલી થી અંદર અને બહાર નીકળી શકે અને કેરગીવર એ ઇઝી કેરગીવીન્ગ માટે બેડ ને ઊંચો કરી શકે.મિકેનિઝમ બેડના હેડ અને ફુટ ને પણ નીચું અને ઊંચું કરી શકે છે. ઘણીવાર પેશન્ટ અને કેર ગીવર બંને બેડને ડિઝાયર મુજબ કરવા માટે કન્ટ્રોલ નો યુઝ કરી શકે છે. સામાન્ય રીતે, ટીવી, રીડિંગ લાઇટ અને નર્સ કોલ માટેના કન્ટ્રોલ એ બેડ કંટ્રોલમાં ઇન્વોલ્વ કરવામાં આવે છે. (કેટલાક એરિયામા ગેચ એડજસ્ટમેન્ટ હેન્ડ ક્રેન્કનો ઉપયોગ કરીને ઓપરેટ થય શકે છે).

ડેફીનેશન:

હોસ્પિટલ બેડ એ એવા ઇક્વીપમેન્ટ નો પીસ છે જેનો યુઝ હોસ્પિટલમા હોસ્પીટલાઇઝ્ડ પેશન્ટ દ્વારા કરવામાં આવે છે.

હોસ્પિટલ બેડ એ લોન્ગ ટર્મ કેર ફેસેલીટીસ તેમજ પેશન્ટ ના હોમ મા પણ જોવા મળે છે.

પેશન્ટ ના કમ્ફર્ટ , સેફ્ટી, મેડિકલ કન્ડીશન અને પોઝીશન ચેન્જ કરવાની એબીલીટી પર તેની ઇફેક્ટ માટે આઇડીયલ હોસ્પિટલ બેડનુ સીલેક્સન કરવું જોઇએ.

બેડ મેકિંગ:

પેશન્ટ ની પર્ટીક્યુલર કન્ડિશન માટે કમ્ફર્ટ અને યુઝફુલ પોઝીશન એન્સ્યોર કરવા માટે પેશન્ટ માટે ડિફરન્ટ ટાઇપ્સના બેડ પ્રીપેર કરવા માટે બેડ મેકિંગ કરવુ એ એક ઇમ્પોર્ટન્ટ નર્સિંગ ટેક્નીક છે. બેડ એ પેશન્ટ ની જરૂરિયાત મુજબ વિવિધ પોઝીશન માટે એડેપ્ટેબલ હોવું જોઇએ કારણ કે તેઓ( પેશન્ટ ) એ બેડમા વેરિયસ ટાઇમ સ્પેન્ડ કરે છે.

બેડ મેકિંગ એ હોસ્પિટલમા પેશન્ટ માટે નીટ અને ક્લીન બેડ બનાવવાની પ્રોસિઝર છે.

પર્પઝ ઓફ બેડ મેકિંગ(Purposes of Bed making) :

બેડ મેકિંગ નો મેઇન પર્પઝ એ પેશન્ટ ને સેફ્ટી, સિક્યોરીટી તથા કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરી કોમ્પ્લિકેશન્સ ને પ્રિવેન્ટ કરવું એ હોય છે.

પેશન્ટ ને રેસ્ટ અને સ્લીપ માટે સેફ તથા કમ્ફર્ટેબલ બેડ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

પેશન્ટ ને વોર્ડ નુ અથવા યુનિટ નું નીટ અને ક્લીન અપીરિયન્સ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

પેશન્ટ ને ફિઝિકલ તથા સાયકોલોજીકલ કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરી કોમ્પ્લીકેશન્સ ને પ્રીવેન્ટ કરવું.

પેશન્ટની નીડ્સ ને એડપ્ટ કરવા માટે તથા પેશન્ટ ની કોઇપણ ઇમરજન્સી અથવા ઇલનેસની ક્રિટિકલ કન્ડિશન સમય દરમિયાન રેડી રહેવા માટે.

પેશન્ટ ના યુનિટ નુ નીટ અપીરિયન્સ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

ટાઇમ,મટીરીયલ તથા એફટ્સ ને ઇકોનોમાઇઝ કરવા માટે.

ઇફેક્ટિવ નર્સ-પેશન્ટ રિલેશનશિપ નું ફોર્મશન કરવા માટે.

બેડ સોર ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

પેશન્ટને એક્ટિવ તથા પેસિવ એક્સરસાઇઝ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

પેશન્ટને ઓબ્ઝર્વ કરવા માટે જેમાં : બેડસોર પ્રેઝન્સ છે કે કેમ ઓરલ હાઇજીન, પેશન્ટ ની સેલ્ફ કેર માટેની એબિલિટી એ બેડ મેકિંગ સમય દરમિયાન ઓબ્ઝર્વ કરી શકાય છે.

ફ્રેસ તથા ક્લિન્લીનેસ અને પ્રમોટ કરવા માટે.

ક્લીન્લીનેસ ને પ્રમોટ કરવા માટે.

ઇફેક્ટિવ નર્સ-પેશન્ટ રિલેશનશિપ ને એસ્ટાબ્લીસ કરવા માટે

પેશન્ટ ને એક્ટિવ તથા પેસિવ એક્સરસાઇઝ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

સીક પેશન્ટ ની હોમ પર કેર કેવી રીતે કરવી તે રિલેટિવ્સ ને સમજાવવા મા હેલ્પ કરવા માટે.

બેડ મેકિંગ સમય દરમિયાન નર્સિસ નો પ્રોપર પોસ્ચર/ બોડી અલાઇમેન્ટ મેઇન્ટેઇન કરવા માટે.

પેશન્ટ કોમ્પ્લિકેશન્સ ને ઓબ્ઝર્વ, પ્રિવેન્ટ તથા આઇડેન્ટિફાઇ કરવા માટે.

પેશન્ટની નીડ ને એકમોડેટ કરવા માટે.

બેડ મેકિંગ દ્વારા પેશન્ટ એક્ઝર્સન ને રીડયુઝ કરવા માટે.

પેશન્ટની બોડી માંથી સ્કિન ઇરીટન્સ ને દૂર કરવા માટે.

સોઇલ તથા ડર્ટી થયેલા લીનન ને પ્રોપર્લી ડિસ્પોઝ કરવા માટે.

બેડ મેકિંગ નો બીજો પર્પઝ એ ટાઇમ, એફર્ટ્સ અને મટીરિયલ્સ ને પ્રોપર્લી સેવ કરવા માટે.

પ્રિન્સીપલ્સ ઓફ બેડ મેકિંગ(Principles of bed making) :

અપીરિયન્સ ની યુનીફોર્મીટી માટે નર્સિંગ યુનિટમા બધા બેડ એકસરખા પ્રીપેર કરવા માટે.

માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ એ સ્કીન પર પેશન્ટ જે આર્ટીકલ્સ નો યુઝ કરે છે તેમાં તથા એન્વાયરમેન્ટમા બધી જ જગ્યાએ પ્રેઝન્ટ હોય છે તે માઇક્રોઓર્ગેનીઝમ્સ એ ડાયરેક્ટ અથવા તો ઇનડાયરેક્ટ કોન્ટેક્ટ દ્વારા ટ્રાન્સફર થતા પ્રિવેન્ટ કરવા તથા માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ નું મલ્ટિપ્લિકેશન થતું પ્રિવેન્ટ કરવું

પ્રોપર્લી રીતે બનાવેલો બેડ એ કમ્ફર્ટેબલ, તેમા વ્રિંકલ્સ ના હોવી જોઇએ, પેશન્ટની કોઇ પણ સ્પેસિફિક નીડ હોય તો તે રેડીલી અવેઇલેબલ હોવી જોઇએ.

એક સેફ અને કમ્ફર્ટેબલ બેડ એ પેશન્ટ ને રેસ્ટ, સ્લીપ પ્રોવાઇડ કરશે અને પ્રોપર્લી પ્રીપેર કરેલ બેડ એ પેશન્ટ ને ઘણી કોમ્પ્લીકેશન્સ ને પ્રિવેન્ટ કરે છે.જેમ કે, બેડ સોર, ફુટ ડ્રોપ્સ વગેરે.

જ્યારે બેડ મેકિંગ કરતા હોય ત્યારે ગુડ બોડી મિકેનિક્સ યુઝ કરવી તથા દરેક મુવમેન્ટ પર્પઝ ફૂલ કરવી જોઇએ.

પ્રોપર બોડી મિકેનિક્સ મેઇન્ટેઇન કરવાથી બોડી અલાઇમેન્ટ મેઇન્ટેન રહે છે અને ફટીગ ને પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.

સિસ્ટેમેટીક વે મા ફંકશન કરવાથી ટાઇમ , એનર્જી અને મટીરીયલ એ સેવ થાય છે.

બધા લીનન ને પ્રોપર્લી ઓર્ડર મા હેન્ડલ કરવા જોઇએ જેથી માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ ને સ્પ્રેડ થતા પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

ક્લીન અથવા સોઇલ થયેલા લીનન ને શેક કરવા નહીં અથવા કાઢશો નહીં.

સોઇલ્ડ લિનન ને તમારા યુનિફોર્મ થી દૂર રાખવુ અને તેને લોન્ડ્રી હેમ્પરમા મૂકવા.

હોસ્પિટલના દરેક નવા પેશન્ટ ને ક્લીન બ્લેન્કેટ પ્રોવાઇડ કરવું.

લોન્ડરિંગ ની સેફ્ટી અને ઇકોનોમીક માટે કોટના લીનન નો યુઝ કરવો.

આર્મી મેડિકલ ડિપાર્ટમેન્ટ ની નીતિ ને પોલીસી ને, બધા મેટ્રસ અને પીલો પર પ્લાસ્ટિકના પ્રોટેક્ટીવ કવર નો યુઝ કરવો(જરૂર મુજબ બોટમ અથવા ફાઉન્ડેશન શીટ ને પ્રોટેક્ટ રાખવા માટે રબર અથવા લેમિનેટેડ કોટન ડ્રો શીટ નો યુઝ‌ કરવો).

જ્યારે સ્ટાન્ડર્ડ કોટન બેડસ્પ્રેડ ઉપલબ્ધ ન હોય, ત્યારે બ્લેન્કેટ કવર તરીકે ટોચની શીટનો યુઝ કરવો.

બેડ ના ટાઇપ્સ:

1.ઓપન બેડ
2.ક્લોઝ બેડ/અનઓક્યુપાઇડ બેડ
3.એડમીશન બેડ
4.ઓક્યુપાઇડ બેડ
5.કાર્ડિયાક બેડ
6.ફ્રેક્ચર બેડ
7.પોસ્ટ ઓપરેટિવ બેડ
8.એમ્પ્યુટેશન બેડ/ સ્ટમ્પ બેડ
9.ઓર્થોપેડિક બેડ
10.બર્ન બેડ

1.ઓપન બેડ:

ઓપન બેડ શબ્દનો યુઝ એ હોસ્પિટલના બેડ ને સૂચવવા માટે થાય છે જ્યારે બેડ એ પેશન્ટ દ્વારા ઓક્યુપાઇડ કરવામાં આવે છે. જ્યારે ન્યુ પેશન્ટ અથવા એમ્બ્યુલેટરી પેશન્ટ દ્વારા બેડ ઓક્યુપાઇ કરવામાં આવે ત્યારે બનાવવામાં આવેલ બેડ હોય તેને ઓપન બેડ કહેવાય છે.ઓપન બેડ શબ્દનો યુઝ એ હોસ્પિટલના બેડ ને ડિઝાઇન કરવા માટે થાય છે જ્યારે તે ક્લાયન્ટ દ્વારા ઓક્યુપાઇ કરવામાં આવે છે.

2.ક્લોઝ બેડ/અનઓક્યુપાઇડ બેડ:

ક્લોઝ બેડ/અનઓક્યુપાઇડ બેડ એ એક એમ્પટી બેડ છે જેમાં ટોપ ના કવર એવી રિતે અરેન્જ થયેલા હોય છે કે પેશન્ટ ના વેઇટીન્ગ વખતે સ્પ્રેડ ની નીચેના બધા લિનન ડસ્ટ અને ડર્ટ થી કમ્પ્લીટ્લી પ્રોટેક્ટેડ રહે છે. ક્લોઝ બેડ જે બીજા પેશન્ટ નુ એડમીશન ન થાય ત્યાં સુધી એમ્પટી રહે છે. પેશન્ટ ના એડમીશન થવા પર, ક્લોઝ બેડ ને ઓપન બેડમા ફેરવવામાં આવે છે.

3.એડમીશન બેડ:

આ એક બેડ છે જે ન્યુલી એડમીટ થયેલા પેશન્ટ ને રિસીવ કરવા માટે પ્રિપેઇર કરવામાં આવે છે.
એડમીશન બેડ એ જે પેશન્ટ ને વોર્ડમાં એડમીટ કરવામાં આવે છે તેમના માટે ખાસ રીતે બનાવેલ બેડ છે. તે એવી રીતે બનાવવામાં આવે છે કે પેશન્ટ અથવા ક્લાઇન્ટ ને ડિલે કર્યા વિના એડમીટ કરવામાં આવે છે.

4.ઓક્યુપાઇડ બેડ:

ઓક્યુપાઇડ બેડ એ બેડ છે જેમાં પેશન્ટ એ બેડ પર હોય તેવી રીતે બનાવવામાં આવે છે એક ઓક્યુપાઇડ બેડ એ જ્યાં પેશન્ટ એ ફિઝીકલી રીતે બેડમા અવેઇલેબલ હોય અથવા પેશન્ટ માટે બેડ રિટેઇન્ડ રાખવામા આવે.જ્યારે પેશન્ટ હજુ પણ બેડમા હોય ત્યારે એક ઓક્યુપાઇડ બેડ બનાવવામાં આવે છે.
આ પેશન્ટ ની સાથે બેડ બનાવવાનો છે (આ બેડ એવા પેશન્ટ માટે બનાવવામાં આવે છે જે બેડમાંથી બહાર નીકળી શકતા નથી.).

પર્પઝ:

પેશન્ટ ને શક્ય હોય તેટલું ઓછામાં ઓછું ડિસ્કમ્ફર્ટ સાથે બેડ બનાવવો.

ક્લીન અને ટાયડી અપીરિયન્સ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

સોઇલ્ડ લીનન ના કારણે સ્કીન બ્રેકડાઉન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

જ્યારે પેશન્ટ બેડ પર હોય ત્યારે બેડ લેનિન ને સ્કીલફુલી હેન્ડલ કરવા.

એક્ટિવ નર્સ પેશન્ટ રિલેશનશિપ નું ફોર્મેશન કરવા માટે.

5.કાર્ડિયાક બેડ:

કાર્ડિયાક બેડ એ કાર્ડિયાક ડિસીઝ વાડા પેશન્ટ માટે બનાવવામા આવે છે. કાર્ડિયાક બેડ એ એવી રીતે પ્રિપેઇર કરવામાં આવે છે કે જેમાં પેશન્ટ એ બેડ પર પિલ્લો અથવા ટેબલ ના સપોર્ટ દ્વારા સીટીંગ પોઝીશનમા રહી શકે.

કાર્ડિયાક બેડ મા જરુરી એક્સ્ટ્રા ઇક્વીપમેન્ટ:
બેક રેસ્ટ,
કાર્ડિયાક ટેબલ,
એક્સ્ટ્રા પીલ્લો,
ફુટ બોર્ડ.

6.ફ્રેક્ચર બેડ: ફ્રેક્ચર બેડ એ, ફ્રેક્ચર બોન, ડિસીસ્ડ બોન અથવા ડિફોર્મીટી વાળા પેશન્ટ માટે બનાવવામાં આવે છે. ફ્રેક્ચર બેડ નો ઉપયોગ લેગ્સ અથવા એક્સટ્રીમીટીસ ના ફ્રેક્ચર વાળા પેશન્ટ ને ફ્રેક્ચર બોર્ડ અથવા બેડ બોર્ડ પર રેસ્ટ કરતા ફિર્મ મેટ્રસ ના યુઝ દ્વારા ફિર્મ સપોર્ટ આપવા માટે બનાવવામાં આવે છે.

પર્પઝ:

ફ્રેક્ચર થયેલ ભાગને ઇમોબીલાઝ કરવા માટે.

સડન્લી જર્કી મુવમેન્ટ થતી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

ટ્રેકશન ને પ્રોપર પોઝિશનમા રાખવા માટે.

મેટ્રસ ના ઇમપ્રોપર સેગીન્ગ ( ઝૂલતુ ) પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

એક્સ્ટ્રા ઇક્વીપમેન્ટ:
ફ્રેક્ચર બોર્ડ,
સેન્ડ બેગ સાથે કવર,
બેડ ક્રેડલ,
એક્સ્ટ્રા પીલ્લો.

6.પોસ્ટ ઓપરેટિવ બેડ:

પોસ્ટ ઓપરેટિવ બેડ એ એવા પેશન્ટ માટે પ્રીપેર કરવામાં આવે છે કે જે સર્જીકલ ઓપરેશન થયા બાદ એને એનેસ્થેસીયા ની ઇફેક્ટમાથી રિકવર થતા હોય.પોસ્ટ ઓપરેટિવ બેડ અથવા સર્જીકલ બેડ એ સ્પેશિયલ પ્રકારનુ બેડ હોય છે કે જે પેશન્ટ એ ઓપરેશન માંથી રિકવર થતા હોય અથવા બીજી પ્રોસિઝર કે જેમાં પેશન્ટને એનેસ્થેસીયા એડમીનીસ્ટર કરેલુ હોય તેવા પેશન્ટ માટે બનાવેલ હોય છે.

એડીસનલ આર્ટીકલ્સ:

લાર્જ મેકિંનટોસ સાથે ટોવેલ,
વાઇટલ સાઇન ટ્રે,
I.v. સ્ટેન્ડ,
ઓક્સિજન સીલીન્ડર,
સક્કસન એપરેટસ,
હોટ વોટર બેગ.

7.એમ્પ્યુટેશન બેડ/ સ્ટમ્પ બેડ :

એમ્પ્યુટેશન બેડ એ પેશન્ટ માટે પ્રીપેઇર કરવામાં આવે છે કે જેમાં પેશન્ટ નો બોડી પાર્ટ કે જે એમ્પયુટેડ કરેલો હોય તે બોડી પાર્ટ્સ ને પ્રોપર્લી વિઝ્યુઅલાઇઝ કરી શકાય.

પર્પઝ:

સ્ટમ્પ મા કોઇ હેમરેજ થયેલું છે કે કેમ તે અસેસ કરવા માટે.

સ્ટમ્પ ને પ્રોપર પોઝિશનમા જાળવી રાખવા માટે.

8.ઓર્થોપેડિક બેડ:

ઓર્થોપેડિક બેડ આ પ્રકારના બેડ એ બોડી ને એવી રીતે સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે બનાવવામા આવે છે જે મસ્ક્યુલોસ્કેલેટલ હેલ્થ મા મદદ કરે છે, ખાસ કરીને જોઇન્ટ અથવા બેક ના પેઇન ધરાવતા પીપલ્સ માટે. ઓર્થોપેડિક બેડ મા સામાન્ય રીતે ફિર્મ અથવા મીડિયમ-ફિર્મ સપોર્ટ હોય છે જેથી સ્લીપીન્ગ વખતે સ્પાઇનલ કોર્ડ ની પ્રોપર અલાઇનમેન્ટ થય શકે.

9.ફ્રેક્ચર બેડ:

ફ્રેક્ચર બેડ એ, ફ્રેક્ચર બોન, ડિસીસ્ડ બોન અથવા ડિફોર્મીટી વાળા પેશન્ટ માટે બનાવવામાં આવે છે. ફ્રેક્ચર બેડ નો ઉપયોગ લેગ્સ અથવા એક્સટ્રીમીટીસ ના ફ્રેક્ચર વાળા પેશન્ટ ને ફ્રેક્ચર બોર્ડ અથવા બેડ બોર્ડ પર રેસ્ટ કરતા ફિર્મ મેટ્રસ ના યુઝ દ્વારા ફિર્મ સપોર્ટ આપવા માટે બનાવવામાં આવે છે.

પર્પઝ:

ફ્રેક્ચર થયેલ ભાગને ઇમોબીલાઝ કરવા માટે.

સડન્લી જર્કી મુવમેન્ટ થતી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

ટ્રેકશન ને પ્રોપર પોઝિશનમા રાખવા માટે.

મેટ્રસ ના ઇમપ્રોપર સેગીન્ગ ( ઝૂલતુ ) પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

એક્સ્ટ્રા ઇક્વીપમેન્ટ:
ફ્રેક્ચર બોર્ડ,
સેન્ડ બેગ સાથે કવર,
બેડ ક્રેડલ,
એક્સ્ટ્રા પીલ્લો.

10.બર્ન બેડ:

બર્ન બેડ એ સ્પેસિયલ ટાઇપ નો બેડ છે જે એવા પેશન્ટ માટે પ્રીપેઇર કરવામાં આવે છે કે જે પેશન્ટ ના બોડી એ લાર્જ અમાઉન્ટમા બર્ન થયેલું હોય.

પર્પઝ:

પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.
પેઇન ને રીલીવ કરવા માટે.
ઇન્ફેક્શન ને પ્રીવેન્ટ કરવા માટે.
ટોપ શીટ નો વેઇટ એ બેડક્રેડલ ઉપર પ્રોપર્લી ડિસ્ટ્રીબ્યુટ થય શકે અને ટોપ શીટ એ પેશન્ટની બોડી ને ટચ ન કરી શકે તે માટે.

બેડ મેકિંગ સમય દરમિયાન ની જનરલ ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ(General instructions During bed macking):

જે મુજબ બેડ કવરીંગ નો યુઝ હોય તે મુજબ પ્રોપર્લી ઓર્ડર મા મુકવા.

પેશન્ટ ના બેડ લેનિન ને હેન્ડલ કર્યો પછી હેન્ડ ને પ્રોપર્લી વોશ કરી લેવા. લિનન અને ઇક્વીપમેન્ટ્સ મા રહેલા સીક્રીસન અને એક્સક્રીસન એ માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ ને મલ્ટીપ્લીકેશન થવા માટે તથા ગ્રો થવા માટે પ્લેસ પ્રોવાઇડ કરે છે જે હેન્ડ/યુનિફોર્મ દ્વારા ડાયરેક્ટલી કે ઇનડાયરેક્ટલી રીતે ટ્રાન્સમીટ થઇ શકે છે.

સોઇલ થયેલા લીનન ને યુનિફોર્મ થી દૂર રાખવુ.

એક પેશન્ટ માટે યુઝ કરેલુ લિનન એ ક્યારેય બીજા પેશન્ટ ના બેડ પર (ક્ષણવાર માટે પણ) મૂકવું નહીં.

સોઇલ્ડ લીનને ડિસ્પોઝલ માટે ગેધર કરવામાં આવે તે પહેલાં તેને સીધા જ પોર્ટેબલ લિનન હેમ્પર અથવા પીલોકેશ મા મૂકવામાં આવે છે.

સોઇલ્ડ લીનન ને ક્યારેય હવામાં હલાવવામાં આવતું નથી કારણ કે હલાવવા થી લીનન માં રહેલા સીક્રીસન અને એક્સક્રીસન અને તેમાં રહેલા માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ ને ટ્રાન્સમીટ થય શકે છે.

બેડ મેકિંગ વખતે , બીજી બાજુ કામ કરતા પહેલા એક બાજુએ શક્ય તેટલી કમ્પ્લીટ્લી રીતે બેડ પ્રીપેર કરીને સમય અને શક્તિ બચાવવી.

લિનન સપ્લાય એરિયામા અનનેસેસરી ટ્રીપ્સ અવોઇડ કરવા માટે, બેડ મેકિંગ સ્ટાર્ટ કરતા પહેલા તમામ જરૂરી લિનન ને કલેક્ટ કરવા.

પેશન્ટ ના ફિટ માટે વધારાની જગ્યા પ્રોવાઇડ પાડવા માટે શીટમા વર્ટીકલ અથવા હોરીઝોન્ટલ ટો(અંગૂઠા )ની પ્લીટ બનાવવી.

વર્ટિકલ શીટમાં 5-10cm 1 થી ફુટ સુધી ફોલ્ડ કરવું.

હોરિઝોન્ટલ – લેગ ની નજીક બેડ ની આજુબાજુ 5-10cm શીટમાં ફોલ્ડ બનાવવું.

મેટ્રસ ની નીચે બેડિગ સમયે ટકિંગ કરતી વખતે, તમારા નેઇલ્સ ને પ્રોટેક્ટ રાખવા માટે હાથ ની હથેળી નીચેની તરફ હોવી જોઇએ.

બેડ મેકિંગ પ્રોસિઝર(Bed making procedure):

બેડ કવરનો ઓર્ડર:

મેટ્રસ કવર,
બોટમ શીટ,
રબર શીટ
કોટન (ક્લોથ) ડ્રો શીટ
ટોપ શીટ
બ્લેન્કેટ
પીલોકેશ
બેડસ્પ્રેડ

નોટ:

ચિલ્ડ્રન માટે પીલો નો યુઝ ન કરવો જોઇએ.

1)પ્રોસિઝર ફોર મેકિંગ ક્લોઝ્ડ બેડ:

ક્લોઝ બેડ/અનઓક્યુપાઇડ બેડ:

ક્લોઝ બેડ/અનઓક્યુપાઇડ બેડ એ એક એમ્પટી બેડ છે જેમાં ટોપ ના કવર એવી રિતે અરેન્જ થયેલા હોય છે કે પેશન્ટ ના વેઇટીન્ગ વખતે સ્પ્રેડ ની નીચેના બધા લિનન ડસ્ટ અને ડર્ટ થી કમ્પ્લીટ્લી પ્રોટેક્ટેડ રહે છે. ક્લોઝ બેડ જે બીજા પેશન્ટ નુ એડમીશન ન થાય ત્યાં સુધી એમ્પટી રહે છે. પેશન્ટ ના એડમીશન થવા પર, ક્લોઝ બેડ ને ઓપન બેડમા ફેરવવામાં આવે છે.

એસેન્સીયલ ઇક્વીપમેન્ટ:

બે લાર્જ શીટ,
રબર ડ્રો શીટ,
ડ્રો શીટ,
બ્લેન્કેટ્સ,
પીલોકેશ,
બેડસ્પ્રેડ.

હેન્ડ વોશ કરવા અને નેસેસરી મટીરિયલ્સ ને કલેક્ટ કરવા.

ચેઇર પર ઉપયોગમાં લેવાતુ મટીરિયલ્સ મૂકવું.

મેટ્રસ ને ટર્ન કરવું અને બેડ પર સરખી રીતે ગોઠવવું.

બોટમ શીટ ને કરેક્ટ સાઇડ ઉપર, શીટ ની સેન્ટરમાં બેડની સેન્ટરમાં અને પછી બેડ ના હેડ પર મૂકવું.

બેડ ના હેડ પર મેટ્રસ ની નીચે શીટ ને ટક કરવું અને કોર્નર ને મિટર કરવા.

જ્યાં સુધી તમે તે બાજુ પર બેડ બનાવવા નું કમ્પ્લીટ ન કરો ત્યાં સુધી બેડની એક બાજુ પર રહેવું.

બેડ ની સાઇડ્સ અને ફૂટ પર શીટ ને ટક કરવી, ખૂણાઓ ને મિટરિંગ કરવા.

શીટ્સ ને મેટ્રસ ની નીચે સ્મૂથલી ટક કરવું,ત્યાં કોઇ વ્રિન્કલ્સ (કરચલી) ન હોવી જોઇએ.

બેડની સેન્ટર મા રબર ડ્રો શીટ મૂકવી ત્યારબાદ સ્મૂથલી અને ટાઇટ્લી ટક કરવું.

રબર ડ્રો શીટ ઉપર કોટન ડ્રો શીટ મૂકવી અને પ્રોપર્લી ટક કરવું . રબર ડ્રો શીટ કમ્પ્લીટ્લી કવર કરી લેવી જોઇએ.

ઉપરની શીટ ને રોન્ગ સાઇટ એ , બેડ ની સેન્ટર માં શીટ પર સેન્ટરમાં ફોલ્ડ કરો અને બેડ ના માથાનો વાઇડ (પહોળો) છેડો મૂકો.

બેડ ના ફુટ ની શીટ ટક કરવી, કોર્નર ને મિટરિંગ કરવું.

બેડ ની સેન્ટરમાં બ્લેન્કેટ ની સેન્ટરમા બ્લેન્કેટ મૂકવું , બેડ ના ફુટ પર ટક કરો અને કોર્નર ને મિટર કરવું.

બ્લેન્કેટ ઉપર ટોપ શીટ ને ફોલ્ડ કરવી.

બેડસ્પ્રેડ ને રાઇટ સાઇડ ઉપર રાખીને તેને ટક કરવું.

બેડ ના ફુટ પરના કોર્નર ને મિટર કરવા.

બેડ ની બીજી બાજુ પર જાઓ અને બોટમ શીટ માં ટક કરો, ડ્રો શીટ, કોર્નર ને મિટરિંગ કરવા અને બધી કરચલીઓ સ્મૂથન કરીને, પીલોકેશ પર પીલો મૂકવો અને તેને બેડ પર મૂકવો.

બેડ એ નીટ અને સ્મૂથ હોવું જોઇએ.

બેડને જગ્યા એ અને ફર્નિચર ને ઓર્ડર મા રાખવું.

હેન્ડ પ્રોપર્લી વોશ કરવા.

ક્લોઝ્ડ બેડ એ અનઓક્યુપાઇડ બેડ છે.

જ્યારે ક્લોઝ્ડ બેડ “ઓપન કરવામા આવે છે”, ત્યારે ક્લાયન્ટ દ્વારા ઇઝી એન્ટ્રી માટે ટોપ શીટ,બ્લેન્કેટ અને બેડસ્પ્રેડ બેડ ના ફુટ સુધી ફોલ્ડ કરવામાં આવે છે.

મીટ્રેડ કોર્નર(Mitred corner) :

બેડ ની સાઇડ મા શીટ હેન્ગીન્ગ થતી હોય છે.

બેડ ના ફુટ થી લગભગ 12 ઇંચના અંતરે શીટની એજ( ધાર ) ને પકડો અને ટ્રાયેન્ગલ નું ફોર્મશન કરીને તેને ઉપર કરો. બેડ ની ટોપ પર ટ્રાયેન્ગલ ફોલ્ડ મૂકો, અને શીટ ના હેન્ગીન્ગ પાર્ટ ને મેટ્રસ ની બાજુની સામે સ્મૂથ બનાવવું.

બેડ ની ટોપ ની સામે ટ્રાયેન્ગલ ફોલ્ડ ને પકડીને મેટ્રસ ની નીચે શીટ ના હેન્ગીન્ગ થતા પાર્ટ ને ટક કરો.

ટ્રાયએન્ગલ ફોલ્ડ ને મેટ્રસ ની એજ( કિનારી) નીચે લાવો અને તેને નીચે ટક કરો. આ પ્રોસીઝર એ બેડ ના અપર કોર્નર અને ટોપ ના લિનન્સ માટે સમાન હોય છે.

પ્રોસિઝર ફોર મેકિંગ ઓપન બેડ(Procedure for making open bed):

ઓપન બેડ(Open bed):

ઓપન બેડ શબ્દનો યુઝ એ હોસ્પિટલના બેડ ને સૂચવવા માટે થાય છે જ્યારે બેડ એ પેશન્ટ દ્વારા ઓક્યુપાઇડ કરવામાં આવે છે. જ્યારે ન્યુ પેશન્ટ અથવા એમ્બ્યુલેટરી પેશન્ટ દ્વારા બેડ ઓક્યુપાઇ કરવામાં આવે ત્યારે બનાવવામાં આવેલ બેડ હોય તેને ઓપન બેડ કહેવાય છે.ઓપન બેડ શબ્દનો યુઝ એ હોસ્પિટલના બેડ ને ડિઝાઇન કરવા માટે થાય છે જ્યારે તે ક્લાયન્ટ દ્વારા ઓક્યુપાઇ કરવામાં આવે છે.

એસેન્સીયલ ઇક્વીપમેન્ટસ:

બોટમ શીટ.
36 ઇંચ મેકિન્ટોશ.
36 ઇંચ ડ્રો શીટ.
ટોપ શીટ.
બ્લેન્કેટ.
બેડ સ્પ્રેડ.
પીલો કેસ.
ડસ્ટર – 2.

હેન્ડ વોશ કરવા અને જરૂરી લિનન કલેક્ટ કરવા.

ચેઇર પર લિનન એ રીતે ઓર્ડર મા ગોઠવો જેમાં તેનો યુઝ કરવામાં આવશે.

પેશન્ટ અને રિલેટીવ્સ ને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી.

જો જરૂરી હોય તો પેશન્ટ ને સ્ક્રીન કરો અને ટોપ શીટ ને લુઝ કરવી.

પેશન્ટ નું હેડ ઉંચુ કરવું અને વધારાનું ઓશીકું રિમૂવ કરવું.

બોટમ બેડિંગ ને લુઝ કરવી અને ટોપ શીટ ને કવરની નીચેથી નીચે ખેંચીને દૂર કરવી.

મેકિન્ટોશ ને બ્રશ કરો અને તેને પેશન્ટ ની બેક ની નીચે લુઝલી રીતે પાછું ફેરવવું.

શક્ય હોય ત્યાં સુધી પેશન્ટ ની નીચે નીચેની શીટને રોલ કરવી.

બેડ ની સેન્ટર મા લંબાઇ મુજબની ફોલ્ડ સાથે મેટ્રસ‌ પર ક્લિન શીટ મૂકવી.

શીટને એડજસ્ટ કરો અને એન્ગલ બનાવીને ટોચ પર ટક કરો. પછી બાજુ પર ટક કરવા.

મેકિન્ટોશ ને બેડ પર મૂકવું.

બેડ ની સેન્ટર માં ક્લીન ડ્રો શીટ મૂકવી.

બોટમ શીટને ખેંચવી અને ટાઇટ કરો અને કોર્નર બનાવીને ટોચ પર ટક કરવું.

મેકિન્ટોશ અને ડ્રો શીટ ને ખેંચવું અને ટાઇટ કરવું અને સારી રીતે ટક કરવું.

કાઉન્ટર પેન ની ટોચ અને ટોચની શીટને બ્લેન્કેટ પર પાછી ફેરવો.

બીજી બાજુ પર પાછા ફરો, પ્રથમ બાજુની જેમ ટોચની બેડ માં ફોલ્ડ કરો અને ટક કરો.

પીલો ચેન્જ કરવો અને તેને પેશન્ટ ના હેડ અને સોલ્ડર નીચે મૂકવો.

ડર્ટી બોક્સ માં સોઇલ્ડ લીનન ને રિમૂવ કરવું.

પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ બનાવો અને હેન્ડ વોશ કરવા.

ઓક્યુપાઇડ બેડ(Occupied bed):

ઓક્યુપાઇડ બેડ:

ઓક્યુપાઇડ બેડ એ બેડ છે જેમાં પેશન્ટ એ બેડ પર હોય તેવી રીતે બનાવવામાં આવે છે.ઓક્યુપાઇડ બેડ એ જ્યાં પેશન્ટ એ ફિઝીકલી રીતે બેડમા અવેઇલેબલ હોય અથવા પેશન્ટ માટે બેડ રિટેઇન્ડ રાખવામા આવે.જ્યારે પેશન્ટ બેડમા હોય ત્યારે ઓક્યુપાઇડ બેડ બનાવવામાં આવે છે.
આ પેશન્ટ ની સાથે બેડ બનાવવાનો છે (આ બેડ એવા પેશન્ટ માટે બનાવવામાં આવે છે જે બેડમાંથી બહાર નીકળી શકતા નથી.).

પર્પઝ:

પેશન્ટ ને શક્ય હોય તેટલું ઓછામાં ઓછું ડિસ્કમ્ફર્ટ સાથે બેડ બનાવવો.

ક્લીન અને ટાયડી અપીરિયન્સ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

સોઇલ્ડ લીનન ના કારણે સ્કીન બ્રેકડાઉન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

જ્યારે પેશન્ટ બેડ પર હોય ત્યારે બેડ લેનિન ને સ્કીલફુલી હેન્ડલ કરવા.

એક્ટિવ નર્સ પેશન્ટ રિલેશનશિપ નું ફોર્મેશન કરવા માટે.

પેશન્ટને કમ્ફર્ટ , ક્લીન્લીનેસ તથા તથા પ્રોપર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

એસેન્સીયલ ઇક્વિપમેન્ટ:

બે લાર્જ શીટ,
ડ્રો શીટ,
પીલો,
જો જરૂરી હોય તો પાયજામા અથવા ગાઉન.

ઓક્યુપાઇડ બેડ બનાવવા માટેની પ્રોસીઝર:

જો આ સમયે પેશન્ટ ને કમ્પ્લીટ્લી બાથ ન કરવામાં આવે તો પેશન્ટ ની બેક ને વોશ કરીને તેની કેર રાખવી જોઇએ.

હેન્ડ વોશ કરવા તથા ઇક્વિપમેન્ટ ને કલેક્ટ કરવા.

પેશન્ટ ને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી.

બધા ઇક્વીપમેન્ટ્સ ને બેડ પર લઇ જાઓ અને તેનો યુઝ કરવાના હોય તે ક્રમમાં ગોઠવો.

ખાતરી કરવી કે બારીઓ અને દરવાજા બંધ છે.

જો શક્ય હોય તો, બેડને ફ્લેટ બનાવો.

બેડ ના હેડ થી શરૂ કરીને, મેટ્રસ માંથી બધી બેડિંગ ને ઢીલા કરો અને ડર્ટી લીનન મેળવવા માટે ચેઇર પર ડર્ટી પીલો(ઓશીકાઓ) મૂકો.

પેશન્ટ ની(ઘૂંટણ) ને વાળો અથવા પેશન્ટ ને ની ને વાળવા મા હેલ્પ કરવી. એક હાથ પેશન્ટ ના શોલ્ડર પર અને શોલ્ડર નો હેન્ડ પેશન્ટ ના ની( ઘૂંટણ ) પર રાખીને, પેશન્ટ ને તમારી તરફ ફેરવો.

હેલ્પલેસ પેશન્ટ ને ક્યારેય તમારાથી દૂર ટર્ન ન કરવું, કારણ કે આનાથી તે બેડ માંથી ફોલ ડાઉન (પડી) શકે છે.

જ્યારે તમે પેશન્ટ ને શક્ય તેટલી બેડ ની એજ (ધારની) નજીક કમ્ફર્ટેબલ અને સેફ બનાવી દો, ત્યારે તમારા ઇક્વીપમેન્ટ્સ ને તમારી સાથે લઇને બીજી બાજુ જાઓ.

તે બાજુની બેડિંગ લુઝ કરવી.

ફોલ્ડ, બેડ સ્પ્રેડ હેડ થી અડધા નીચે કરવું.

બેડિંગ ને પેશન્ટ ની ઉપર નીટ્લી રીતે ફોલ્ડ કરવી.

ડર્ટી બોટમ ની શીટ ને પેશન્ટ ની નજીક ફેરવો.

યુઝ થયેલી ટોપ શીટના સેન્ટર પર ક્લીન બોટમ શીટ પર મૂકો, બેડની સેન્ટરમા ફોલ્ડ કરવું. ઉપરનો અડધો ભાગ પેશન્ટ ની નજીક ફેરવો, ઉપર અને નીચેનો છેડો ચુસ્તપણે ટક કરો અને એન્ગલ ને મિટરીંગ કરવા.

જો જરૂરી હોય તો રબર શીટ પર અને ડ્રો શીટ મૂકો.

પેશન્ટ ને તમારી તરફ ક્લીન શીટ્સ પર ફેરવો અને બેડ ની એજ(ધાર) પર કમ્ફર્ટેબલ બનાવો.

બેડ ની અપોઝીટ બાજુ પર જાઓ તમારી સાથે બેસિન અને વોશ ક્લોથ લઇ પેશન્ટ ને બેક કેર આપવી.

જેન્ટલી ડર્ટી શીટ રિમૂવ કરો અને ડર્ટી પીલોકેશ મા મૂકો, પરંતુ ફ્લોર પર નહીં.

ડર્ટી બોટમ શીટ ને રિમૂવ કરવી અને ક્લીન લીનન ને અનરોલ કરવું.

છેડા અને મીટર કોર્નર ને ટાઇટ્લી ટક કરો.

પેશન્ટ ને ટર્ન કરો અને પોઝીશન ને કમ્ફર્ટેબલ બનાવવી.

દર્દીને તેની બેક પર ટર્ન કરાવવામાં આવે તે પહેલાં બેકરબ આપવો જોઇએ.

ક્લીન શીટ ને ટોપ શીટ પર મૂકો અને પેશન્ટ ને જો તે કન્સીયસ હોય તો તેને પકડી રાખવા માટે કહો.

બેડ ના ફુટ પર જાઓ અને ડર્ટી ટોપ શીટને રિમૂવ કરવી.

બ્લેન્કેટ અને બેડસ્પ્રેડ ચેન્જ કરો.

કોર્નર ને મિટર કરો.

લો બેડમા બાજુઓ સાથે ટક કરવી.

હાઇ બેડ પર લટકતી બાજુઓ છોડી દેવી.

બ્લેન્કેટ નીચે બેડસ્પ્રેડ ની ટોપ ને ફેરવવું.

ટોપશીટ ને બ્લેન્કેટ અને બેડસ્પ્રેડ પર પાછી ફેરવો.

ઓશીકું બદલો, ઓશીકું બદલવા માટે પેશન્ટ નું હેડ ઉપાડો.

પેશન્ટ ના ટો અને ચેસ્ટ પર ટોપ શીટ લુઝ કરવી.

ખાતરી કરવી કે પેશન્ટ એ કમ્ફર્ટેબલ છે.

બેડસાઇડ ટેબલ ક્લીન કરવું.

ડર્ટી લીનન ને રિમૂવ કરવું.

હેન્ડ વોશ કરવા.

પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

પોસ્ટ ઓપરેટિવ બેડ(Post operative bed):

પોસ્ટ ઓપરેટિવ બેડ એ એવા પેશન્ટ માટે પ્રીપેર કરવામાં આવે છે કે જે સર્જીકલ ઓપરેશન થયા બાદ એને એનેસ્થેસીયા ની ઇફેક્ટમાથી રિકવર થતા હોય.પોસ્ટ ઓપરેટિવ બેડ અથવા સર્જીકલ બેડ એ સ્પેશિયલ પ્રકારનુ બેડ હોય છે કે જે પેશન્ટ એ ઓપરેશન માંથી રિકવર થતા હોય અથવા બીજી પ્રોસિઝર કે જેમાં પેશન્ટને એનેસ્થેસીયા એડમીનીસ્ટર કરેલુ હોય તેવા પેશન્ટ માટે બનાવેલ હોય છે.

ઓબ્જેક્ટીવ્સ ઓફ બેડ મેકિંગ:

એવું બેડ બનાવવું કે જેમાં પેશન્ટ ને સેફ તથા કમ્ફર્ટેબલ ફીલ થય શકે.

ઇમરજન્સી સમય દરમિયાન પ્રિપેઇર રહેવા માટે.

મેટ્રસ તથા પિલ્લો પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.

પેશન્ટ ને બેડ પરથી ટ્રોલીમા ક્વિક્લી ટ્રાન્સફર કરવા માટે તથા જરા પણ ટાઇમ નો લોસ કર્યા વગર પેશન્ટની કેર કરવા માટે.

આર્ટીકલ્સ:

લાર્જ મેકિંનટોસ સાથે ટોવેલ,
ઇન્ફ્યુઝન સ્ટેન્ડ,
લીનન,
ટોપશીટ,
ટન્ગ ડિપ્રેશર,
પીલો,
ગોઝ પીસ,
હોટ વોટર બોટલ,
સક્કસન એપરેટસ,
ઓક્સિજન સિલીન્ડર,
આર્ટરી ફોર્સેપ,
એરવે,
વાઇટલ સાઇન ટ્રે,
I.v. સ્ટેન્ડ,
ઓક્સિજન સીલીન્ડર,
સક્કસન એપરેટસ,
હોટ વોટર બેગ,
બેડ બ્લોક્સ.

પ્રોસીઝર:

બેડ નુ ફાઉન્ડેશન એ એક્સ્ટ્રા મેકિન્ટોશ તથા ટોવેલ ને મૂકવા માટે બનાવવામાં આવે છે જેથી બેડ ને વોમીટ દ્વારા સોઇલ થવાથી બચાવવા માટે હેડ ના છેડે ટોવેલ મૂકવામાં આવે છે. ટોપલિનન નો ફુટ એન્ડ એ અનટક થયેલો રહે છે. તેઓ મેટ્રસ સાથે પણ પાછા ફોલ્ડ કરવામાં આવે છે. બેડ ની એક બાજુએ ઊભા રહીને, ટોચની લીનન ને અપોઝીટ સાઇટ પર બાજુએ ફેનફોલ્ડ કરવામાં આવે છે.

પેશન્ટ ની ઇમીડિયેટ કેર માટે અન્ય તમામ જરૂરી વસ્તુઓ જેમ કે ઇન્ફ્યુઝન સ્ટેન્ડ, બેડ બ્લોક્સ રેડી ટુ હેન્ડ હોવા જોઇએ. માથાના છેડે કોઈ ઓશીકું રાખવામાં આવતું નથી અથવા તેનો ઉપયોગ પેશન્ટ ને ઇન્જરી થી બચાવવા માટે થઇ શકે છે.

બેડ ને બ્લડ થી વેટ થવાથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે ઓપરેશન ની સાઇટ અનુસાર વધારાના એક્સ્ટ્રા મેકિન્ટોશ અને ડ્રોશીટનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. જો ઓશિકાનો ઉપયોગ ઓપરેટેડ એરિયા ને સપોર્ટ આપવા માટે કરવામાં આવે છે, તો તેને વોટરપ્રૂફ કવરથી પ્રોટેક્ટ રાખવું જોઇએ.

ફ્રેક્ચર બેડ(Fracture bed):

ફ્રેક્ચર બેડ એ, ફ્રેક્ચર બોન, ડિસીસ્ડ બોન અથવા ડિફોર્મીટી વાળા પેશન્ટ માટે બનાવવામાં આવે છે. ફ્રેક્ચર બેડ નો ઉપયોગ લેગ્સ અથવા એક્સટ્રીમીટીસ ના ફ્રેક્ચર વાળા પેશન્ટ ને ફ્રેક્ચર બોર્ડ અથવા બેડ બોર્ડ પર રેસ્ટ કરતા ફિર્મ મેટ્રસ ના યુઝ દ્વારા ફિર્મ સપોર્ટ આપવા માટે બનાવવામાં આવે છે.

પર્પઝ:

ફ્રેક્ચર થયેલ બોડી પાર્ટ ને ઇમોબીલાઝ કરવા માટે.

સડન્લી જર્કી મુવમેન્ટ થતી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

ટ્રેકશન ને પ્રોપર પોઝિશનમા રાખવા માટે.

મેટ્રસ ના ઇમપ્રોપર સેગીન્ગ ( ઝૂલતુ ) પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

એક્સ્ટ્રા ઇક્વીપમેન્ટ:
ફ્રેક્ચર બોર્ડ,
સેન્ડ બેગ સાથે કવર,
બેડ ક્રેડલ,
એક્સ્ટ્રા પીલ્લો.

પ્રોસીઝર:

હેન્ડ વોશ પ્રોપર્લી કરવા.

આર્ટીકલ્સ ને પ્રિપેર કરવા તથા બધા જ આર્ટીકલ્સ ને બેડ સાઇડ રાખવા.

ઓપન બેડ ની જેમ જ આ બેડ ને પ્રીપેર કરવામા આવે છે.અને એડીશનલ ફ્રેક્ચર બોર્ડ રાખવામાં આવે છે.

ફેક્ચર બોર્ડને ડાયરેક્ટલી બેડ સ્પ્રિંગ પર પ્લેસ કરવામાં આવે છે.

જો જરૂરી હોય તો‌ એક્સ્ટ્રા પીલ્લો ને પ્લેસ કરવા.

જો ફ્રેક્ચર બોર્ડ અવેઇલેબલ ના હોય તો સેન્ડ બેગ મુકવું.

જો જરૂરી હોય તો બેડ ક્રેડલ બેડ પર મૂકવો અને તે બેડ ક્રેડલ ઉપર ટોપ શીટ ને પ્લેસ કરવી.

ત્યારબાદ ખાતરી કરવી કે પેશન્ટ એ કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન મા છે કે કેમ તે જોવું.

બધા ઇક્વીપમેન્ટ્સ એ રિપ્લેશ કરવા.

વેસ્ટ ને પ્રોપર્લી ડિસ્કાર્ડ કરવુ

ત્યારબાદ હેન્ડ વોશ કરવા.

એમ્પ્યુટેશન બેડ/ સ્ટમ્પ બેડ(Amputation bed/Stump bed) :

એમ્પ્યુટેશન બેડ એ પેશન્ટ માટે પ્રીપેઇર કરવામાં આવે છે કે જેમાં પેશન્ટ નો બોડી પાર્ટ કે જે એમ્પયુટેડ/કટ કરેલો હોય તે બોડી પાર્ટ્સ ને પ્રોપર્લી વિઝ્યુઅલાઇઝ કરી શકાય.

એમ્પ્યુટેશન બેડ મા ટોપ લીલન ને બે પાર્ટમા ડિવાઇડ કરવામાં આવે છે. જેના કારણે એક્સ્ટ્રીમિટીસ નો એમ્પ્યુટેડ થયેલો પાર્ટ એ પેશન્ટ ને ડિસ્ટર્બ કર્યા વગર જ વિઝ્યુઅલાઇઝ કરી શકાય છે.

પર્પઝ:

સ્ટમ્પ મા કોઇ હેમરેજ થયેલું છે કે કેમ તે અસેસ કરવા માટે.

સ્ટમ્પ ને પ્રોપર પોઝિશનમા જાળવી રાખવા માટે યુઝ થાય છે.

બેડ ક્લોથનો વેઇટ એ પેશન્ટ ને ફીલ ના થાય અથવા પેશન્ટ ના બેડ ક્લોથ નું વેઇટ ટેક ઓફ કરવા માટે.

આર્ટીકલ્સ:

ઓપન બેડ ના બધા આર્ટીકલ્સ,
પીલો સાથે વોટર પ્રૂફ કવર,
બેડ ક્રેડલ,
બેડ વાર્મ કરવા માટે હોટ વોટર બેગ
એક્સ્ટ્રા ટોપ શીટ નો શીટ( ટોપ શીટ અથવા બ્લેન્કેટ),
એક્સ્ટ્રા ડ્રો શીટ,
સેન્ડ બેગ અને ટોવેલ જર્કી
મુવમેન્ટ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

પ્રોસીઝર:

પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશ કરવા.

બધા આર્ટીકલ્સ ટ્રે મા પ્રીપેર કરી તેને બેડ સાઇટ લાવવા.

ત્યારબાદ ઓપન બેડ ની જેમ જ બેડ ને પ્રિપેર કરવો.

ત્યારબાદ ટોપ લીનન ને બેડ ના ફુટ એન્ડ મા ટક કરવું ત્યારબાદ 18-20 cm જેટલુ સ્ટમ્પ લેવલ થી ઉપર કરવું. ટોપ લીનનને ફુટ એન્ડ તરફ ફોલ્ડ કરવું. જેના કારણે સ્ટમ્પ પ્રોપર્લી વિઝયુલાઇઝ કરી શકાય અને પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન મળી શકે.

ત્યારબાદ સેકન્ડ ટોપ લીનન ને સ્પ્રેડ કરી હેડ સાઇટ ફોલ્ડ કરવું અને તેને ઓક્યુપાઇડ બેડ ની જેમ ફોલ્ડ કરવું ત્યારબાદ જ્યાં સ્ટમ્પ કરેલો હોય તે સાઇડ પરથી ટોપ લીનન ને ફરી ફોલ્ડ કરવું. આ પ્રમાણે લીનન ના બે સેટ એ ઓવરલેપ થાય છે અને સ્ટમ્પ એ પ્રોપર્લી કવર થઇ શકે છે. જેના કારણે પેશન્ટ એ પ્રોપરલી કવર થય શકે છે અને સ્ટમ્પ ને વિઝ્યુઅલાઇઝ કરવા ની જરૂર હોય તો થય શકે છે.

ત્યારબાદ જો સ્ટમ્પ ને સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવાની જરૂરિયાત હોય તો સેન્ડ બેગ ને બેડ પર પ્લેસ કરવું.

ત્યારબાદ પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

જે કંઇ પણ ઇક્વિપમેન્ટ યુઝ કરેલા છે તેને ડિસ્કાર્ડ કરવા અથવા તો યુઝ કરી લીધા બાદ સ્ટરીલાઇઝ કરવા માટે મુકવા.

ત્યારબાદ હેન્ડ વોશ કરવા જેના કારણે ઇન્ફેક્શન નું સ્પ્રેડ થતું પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

કાર્ડિયાક બેડ(Cardiac bed):

કાર્ડિયાક બેડ એ કાર્ડિયોવાસ્કયુલર સિસ્ટમ ની ડિસીઝ વાડા પેશન્ટ તથા રેસ્પીરેટ્રી સિસ્ટમ ની ડિસીઝ વાડા પેશન્ટ માટે કાર્ડિયાક બેડ બનાવવામા આવે છે. કાર્ડિયાક બેડ એ એવી રીતે પ્રિપેઇર કરવામાં આવે છે કે જેમાં પેશન્ટ એ બેડ પર પિલ્લો અથવા ટેબલ ના સપોર્ટ દ્વારા સીટીંગ પોઝીશન મા રહી શકે અને પ્રોપર્લી બ્રિધિન્ગ લઇ શકે તેથી બ્રિધિન્ગ ડિફીકલ્ટી હોય તો તે રિલીવ થાય તો અને જો ચેસ્ટ પેઇન હોય તો તે પણ રિલીઝ થઇ શકે.

પર્પઝ ઓફ મેકિંગ કાર્ડિયાક બેડ:

ડિસ્પ્નીયા ની કન્ડિશન ને રિલીવ કરવા માટે.
જે પેશન્ટ ને કાર્ડીવાસ્ક્યુલર સિસ્ટમ રિલેટેડ તથા રેસ્પીરેટ્રી સિસ્ટમ રિલેટેડ ડિસીઝ હોય તેવા પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

કાર્ડિયાક બેડ મા જરુરી એક્સ્ટ્રા ઇક્વીપમેન્ટ:
બેક રેસ્ટ,
કાર્ડિયાક ટેબલ,
એક્સ્ટ્રા પીલ્લો,
ફુટ બોર્ડ.

પ્રોસિઝર :

પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશ કરવા.

ત્યારબાદ જે પણ આર્ટીકલ્સ હોય તેને પ્રોપર્લી પ્રિપેઇર કરી અને બેડ સાઇટ પર લાવવા.

ત્યારબાદ જેવી રીતે ઓપન બેડ ને પ્રિપેઇર કરવામાં આવે તેવી રીતે જ બેડ પ્રિપેર કરવો.

ત્યારબાદ બેકરેસ્ટ ને બેડ પર રાખવું અને હેડ સાઇડ તરફથી બેડને થોડું એલિવેટ કરવું. ત્યારબાદ પેશન્ટ ના હેડને પણ થોડું એલિવેટ કરવું જેના કારણે પેશન્ટ ને લો ફાવલર, સેમી ફાવલર અથવા‌ હાઇ ફાવલર પોઝિશન મળી રહે. અને આ ફાવલર પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવાથી લંગ્સ ને એક્સપાંડ થવાની એડિક્યુએટ સ્પેસ મળી રહે છે જેના કારણે પેશન્ટ એ પ્રોપર્લી બ્રિધિન્ગ લઇ શકે અને પેશન્ટ ને ડિસ્પનીયા ની કન્ડિશન હોય તો તે રીલીવ થાય છે.

ત્યારબાદ પેશન્ટની નીડ પ્રમાણે કાર્ડિયાક ટેબલને બેડ પર પ્રોપર્લી એડજસ્ટ કરવું.

કાર્ડિયાક ટેબલ ને પ્લેસ કર્યા બાદ પણ જો પેશન્ટને એક્સ્ટ્રા પીલો ની જરૂરિયાત હોય તો પ્રોવાઇડ કરવું.

પેશન્ટના ફુટ ને ફૂટબોર્ડ દ્વારા સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો જેના કારણે પેશન્ટ ના ફૂટને પ્રોપર્લી સપોર્ટ મળી રહે અને ફૂટ ડ્રોપ થતું પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ત્યારબાદ જે ઇક્વિપમેન્ટ ડિસ્કાર્ડ કરવાના હોય તે પ્રોપર્લી ડિસ્કાર્ડ કરવા અને સ્ટરીલાઇઝ કરવામાં માટેના જે એક ઇક્વીપમેન્ટ્સ હોય તેને પ્રોપર્લી સ્ટરીલાઇઝ કરવા માટે મોકલવા.

પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા જેના કારણે ઇન્ફેક્શન સ્પ્રેડ થતું પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

બર્ન બેડ(Burn bed):

બર્ન બેડ એ સ્પેસિયલાઇઝ બેડ હોય છે જે હોસ્પિટલમા એડમીટ થયેલા એવા પેશન્ટ માટે પ્રીપેઇર કરવામાં આવે છે કે જે પેશન્ટ ની બોડી મા લાર્જ અમાઉન્ટમા સ્કીન બર્ન થયેલું હોય, પેશન્ટ એ ખૂબ સિવ્યર કેસમા હોય અને તેમની બોડી નો લાર્જ પોર્શન હાર્મ થયેલો હોય એટલે કે બોડી નો લાર્જ પોર્શન બર્ન થયેલો હોય તો આ કેસ મા બર્ન બેડ નો યુઝ કરવામા આવે.

પર્પઝ:

પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.
પેશન્ટ ના પેઇન ને રીલીવ કરવા માટે.
પેશન્ટ ની બોડી મા ઇન્ફેક્શન થતું પ્રીવેન્ટ કરવા માટે.
ટોપ શીટ નો વેઇટ એ બેડક્રેડલ ઉપર પ્રોપર્લી ડિસ્ટ્રીબ્યુટ થય શકે અને ટોપ શીટ એ પેશન્ટની બોડી ને ટચ ન કરી શકે તે માટે.

એક્સ્ટ્રા ઇક્વીપમેન્ટ:

બેડ ક્રેડલ

પ્રોસિઝર :

પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશ કરવા જેથી ઇન્ફેક્શન ને સ્પ્રેડ થતું પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

ત્યારબાદ બર્ન બેડ માટેના આર્ટીકલ્સ હોય તેને પ્રોપર્લી પ્રિપેઇર કરી અને બેડ સાઇટ પર લાવવા.

ત્યારબાદ જેવી રીતે ઓપન બેડ ને પ્રિપેઇર કરવામાં આવે તેવી રીતે જ બેડ પ્રિપેર કરવો બેડ પર બ્લેન્કેટ રાખવું નહીં તથા સ્ટરાઇલ શીટ નો યુઝ‌ કરવો જેના કારણે ઇન્ફેક્શન સ્પ્રેડ થતું પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

ત્યારબાદ પેશન્ટની નીડ પ્રમાણે બેડ ક્રેડલ ને બેડ પર પ્રોપર્લી એડજસ્ટ કરવું જેના કારણે ટોપ શીટ નો વેઇટ એ બોડી પર આવી શકે નહીં અને ટોપ શીટ એ પેશન્ટની બોડીને ટચ થય શકે નહીં.

ટોપશીટ ને બેડ ક્રેડલ પર પ્રોપર્લી સ્પ્રેડ કરવું જેના કારણે ટોપ સીટ એ પેશન્ટની સ્કીન ને ટચ થઇ શકે નહીં.

પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ત્યારબાદ જે ઇક્વિપમેન્ટ ડિસ્કાર્ડ કરવાના હોય તે પ્રોપર્લી ડિસ્કાર્ડ કરવા અને સ્ટરીલાઇઝ કરવામાં માટેના જે એક ઇક્વીપમેન્ટ્સ હોય તેને પ્રોપર્લી સ્ટરીલાઇઝ કરવા માટે મોકલવા.

પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા જેના કારણે ઇન્ફેક્શન સ્પ્રેડ થતું પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

Restraints (રિસ્ટ્રેઇન્ટસ)

• રિસ્ટ્રેઇન એ એક પ્રકારના પ્રોટેકટિવ ડિવાઇસ છે. જે ઇન્ડીવિઝયુલની મુવમેન્ટ અને ફ્રીડમને લિમિટ આપે છે એટલે કે રિસ્ટ્રેઇનનો ઉપયોગ કોઈપણ બોડી પાર્ટને મોબીલાઇઝ કરવા માટે થાય છે એટલે કે કોઇ પણ બોડી પાર્ટની મુવમેન્ટને રીસ્ટ્રીક કરવા માટે થાય છે.
• હેલ્થ કેર સેટિંગમાં મુખ્યત્વે ફિઝિકલ રિસ્ટ્રેઇનનો ઉપયોગ થાય છે. જેમાં ફિઝિકલ ડિવાઇસ અથવા ટેકનિકનો ઉપયોગ કરીને બોડી પાર્ટની મુવમેન્ટ અથવા મોબીલીટીને રેસ્ટ્રિક્ટ કરવામાં આવે છે.
• રિસ્ટ્રેઇનનો ઉપયોગ હેલ્થ કેર, સાયકિયાટ્રિક અને કરેકશનલ સેટિંગમાં થાય છે.

Write down purpose of restraints (રાઇટ ડાઉન પર્પઝ ઓફ રિસ્ટ્રેઇન્ટસ)

• પેશન્ટને ફોલ ડાઉન થતા પ્રિવેન્ટ કરવા માટે
• ચાઇલ્ડને સેફ્ટી પ્રોવાઇડ કરવા માટે
• ક્લાઇન્ટને ઇન્જરીથી પ્રોટેકટ કરવા માટે
• ચાઇલ્ડને પ્રિસ્ક્રાઇબ કરેલ પોઝિશન મેન્ટેન કરવા માટે.
• પ્રોસિજર દરમિયાન ચાઇલ્ડની મુવમેન્ટને લિમિટ આપવા માટે
• કોન્સ્ટન્ટ ઈમમોબિલાઇઝેશન પ્રોવાઇડ કરવા માટે

Write down indication of restraint (રાઇટ ડાઉન ઇન્ડીકેશન ઓફ રિસ્ટ્રેઇન્ટસ)

• એજીટેશન ઓર એગ્રેશન
• સિઝર ઓર ટ્રેમર
• મેડિકલ પ્રોસિજર
• અલ્ટર મેન્ટલ સ્ટેટ
• સુસાઇડલ બિહેવ્યર

Write down contraindication of restraint (રાઇટ ડાઉન કોન્ટ્રાઇન્ડીકેશન ઓફ રિસ્ટ્રેઇન્ટસ)

• ઓસ્ટીયોપોરોસિસ
• રેસ્પાયરેટરી ડીઝીસ
• કાર્ડિયોવાસ્કયુલર ડીઝીસ
• પ્રેગ્નન્સી
• ચાઇલ્ડ બર્થ
• મેન્ટલ કન્ડીશન (PTSD, એન્ઝાઇટી)

Write types of physical restraints (રાઇટ ટાઇપ્સ ઓફ ફિઝિકલ રિસ્ટ્રેઇન્ટસ)

1) Mummy restraints
2) Elbow & knee restraints
3) Extremity restraints
4) Abdominal restraints
5) Jacket restraints
6) Mitten or finger restraints
7) Crib net restraints
8) Safety belt

1) Mummy restraints (મમ્મી રિસ્ટ્રેઇન્ટસ) :

• મમ્મી રિસ્ટ્રેઇન્ટસ એ ફિઝિકલ રિસ્ટ્રેઇન્ટસનો એક ટાઇપ છે જેનો ઉપયોગ ઇન્ફન્ટ તેમજ સ્મોલ ચિલ્ડ્રનમાં કરવામાં આવે છે.
• મમ્મી રિસ્ટ્રેઇન્ટસનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે હેડ તેમજ નેકના એક્સામિનેશન, તેની ટ્રીટમેન્ટ તેમજ પ્રોસિજર પર્ફોર્મ કરવા માટે થાય છે. જેમ કે આઇ ઇરીગેશન, ગેસ્ટ્રિક લવાજ જેવી પ્રોસિજર પર્ફોર્મ કરવા માટે.
• આ ઉપરાંત મમ્મી રિસ્ટ્રેઇન્ટસનો ઉપયોગ લિંબસની મુવમેન્ટને રીસ્ટીક કરવા માટે તેમજ લિંબસને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા માટે થાય છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• ઇન્ફન્ટના આર્મ અને લેગને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા.
• ચાઇલ્ડના હેડ અને નેકને એક્સામિનેશન કરવા.
• પ્રોસિજર પર્ફોર્મ કરવા માટે
• જુગ્લ્યુલર વેઇન પંચર કરવા માટે
• રાઇલ્સ ટ્યુબ પાસ કરવા માટે

Procedure (પ્રોસિજર) :

• સૌપ્રથમ બ્લેન્કેટ અથવા ડ્રોસીટને પૂરા ટેબલ અથવા બેડ પર સ્પ્રેડ કરવી અને તેના ઉપરના ભાગે ટ્રાયેંગલ બને તેવી રીતે ડ્રોસીટને ઉપરની બાજુએથી ફોલ્ડ કરવી.
• ત્યારબાદ બેબીની બેક સાઇડ બ્લેન્કેટ અથવા ડ્રોસીટ પર આવે તે રીતે બેબીને પ્લેસ કરવું.
• બેબીના એક હેન્ડને બોડીની નજીક રાખો ત્યારબાદ બ્લેન્કેટ અથવા ડ્રોસીટના ખૂણાને પકડીને બાળકના બોડીને કવર કરવું અને તેને બોડીની નીચે ઓપોસીટ બાજુએ ટક કરો.
• હવે બીજા હેન્ડને બોડીની નજીક રાખો અને બેબીના શરીરને લપેટીને ડ્રોસીટના બીજા ખૂણાને પકડીને ટક કરો.
• હવે આ રાઉન્ડ શીટને પગની નજીકના તળિયે લો અને તેને ચેસ્ટ તરફ ફોલ્ડ કરો અને તે શીટના ઉપરના ભાગે ટક કરો અથવા તો તે શીટના નીચે ભાગે પણ પિન કરી શકાય

2) Elbow restraints (એલ્બો રિસ્ટ્રેઇન્ટસ) :

• એલ્બો રિસ્ટ્રેઇન્ટ એ ફિઝિકલ રિસ્ટ્રેઇન્ટનો એક ટાઈપ છે.
• એલ્બો રિસ્ટ્રેઇન્ટનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે એલ્બોને એક્સટેન્ડ પોઝિશનમાં હોલ્ડ કરવા માટે થાય છે. જેથી તે ફેસ સુધી ન પહોંચી શકે.
• એલ્બો રિસ્ટ્રેઇન્ટનો ઉપયોગ એલ્બોના ફ્લેક્સનને પ્રિવેન્ટ કરવા તેમજ કન્ટ્રોલ કરવા માટે થાય છે.
• એલ્બો રિસ્ટ્રેઇન્ટનો ઉપયોગ સ્કાલપ વેઇન ઇન્ફયુશન લેતા ઇન્ફન્ટમાં તેમજ ક્લેફ્ટ લિપ રિપેરની સર્જરી કરાવેલ ઇન્ફન્ટમાં કરવામાં આવે છે.
• એલ્બો રિસ્ટ્રેઇન્ટ એ ડબલ પીસ ક્લોથ અથવા બીજા મજબૂત મટીરીયલમાંથી બનેલ હોય છે

Purpose (પર્પઝ) :

• હેડ અથવા ફેસ પર સર્જરી કરાવેલ હોય ત્યારે
• હેડ અથવા ફેસ પર એકઝેમા અથવા અન્ય સ્કીન ડિસઓર્ડર હોય ત્યારે
• સ્કાલ્પ વેઈન નીડલ પ્લેસ કરેલ હોય ત્યારે

Extrimity restraint (એક્સટ્રીમિટી રિસ્ટ્રેઇન્ટ)

• એક્સટ્રીમિટી રિસ્ટ્રેઇન્ટનો ઉપયોગ એક્સટ્રીમિટીની (લેગ એન્ડ આર્મ) મુવમેન્ટને લિમિટ આપવા માટે થાય છે.
• એક્સટ્રીમિટી રિસ્ટ્રેઇન્ટમાં વ્રિસ્ટ રિસ્ટ્રેઇન્ટ, એન્કલ રિસ્ટ્રેઇન્ટ અને એલ્બો રિસ્ટ્રેઇન્ટનો સમાવેશ થાય છે.
• આ રિસ્ટ્રેઇન્ટનો ઉપયોગ મેડિકલ પ્રોસિજર દરમિયાન, એગ્રેસિવ બિહેવ્યર, પોસ્ટ ઓપરેટિવ કેર દરમિયાન કરવામાં આવે છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• પ્રિવેન્ટ હાર્મ ટુ સેલ્ફ એન્ડ અધર
• એન્સયોર સેફ્ટી
• ડ્યુરિંગ મેડિકલ પ્રોસિજર

Abdominal restraint (એબ્ડોમિનલ રિસ્ટ્રેઇન્ટ)

• એબ્ડોમિનલ રિસ્ટ્રેઇન્ટનો ઉપયોગ ટોર્સો અથવા એબ્ડોમેનની મુવમેન્ટને લિમિટ આપવા માટે થાય છે.
• એબ્ડોમિનલ રિસ્ટ્રેઇન્ટ તરીકે એબ્ડોમિનલ બાઇન્ડર, એબ્ડોમિનલ સ્ટ્રેપ અને ટોર્સો રિસ્ટ્રેઇન્ટનો ઉપયોગ કરે છે.
• એબ્ડોમિનલ રિસ્ટ્રેઇન્ટનો ઉપયોગ પોસ્ટ ઓપ્રેટિવ કેર, મેડિકલ પ્રોસિજર અને ટ્રોમા કેર દરમિયાન થાય છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• એબ્ડોમિનલ મુવમેન્ટને પ્રિવેન્ટ કરવા
• સ્ટેબીલાઇઝ એબ્ડોમેન
• પ્રિવેન્ટ ફરધર ઇન્જરી

Body jacket (બોડી જેકેટ)

• બોડી જેકેટને વ્રેસ્ટ રિસ્ટ્રેઇન્ટ તરીકે પણ ઓળખમાં આવે છે.
• બોડી જેકેટને ટોર્સોની આજુબાજુ વ્રેપ કરવામાં આવે છે અને આર્મ, ચેસ્ટ અને એબ્ડોમેનની મુવમેન્ટને મિનીમાઇઝ કરવામાં આવે છે.
• આ રિસ્ટ્રેઇન્ટ બેડ સાથે અટેચ થયેલ હોય છે.

Purpose (પર્પઝ) :

• પ્રિવેન્ટ સેલ્ફ હાર્મ
• એનસ્યોર સેફટી
• રિડયુસ એજીટેશન
• ડ્યુરિંગ મેડિકલ પ્રોસિજર

Mitt restraint (મીટ રિસ્ટ્રેઇન્ટ)

• મીટેન રિસ્ટ્રેઇન્ટને ફિંગર રિસ્ટ્રેઇન્ટ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
• મીટ રિસ્ટ્રેઇન્ટ એ રિસ્ટ્રેઇન્ટનો એક ટાઈપ છે જેનો ઉપયોગ હેન્ડની મુવમેન્ટને લિમિટ આપવા માટે થાય છે.
• મીટ રિસ્ટ્રેઇન્ટ એ હેન્ડનો ઉપયોગ કરવા પ્રિવેન્ટ કરે છે.
• આથી આ રિસ્ટ્રેઇન્ટનો ઉપયોગ ચિલડ્રન અને સાયકિયાટ્રિક કન્ડીશનમાં કરવામાં આવે છે. જેથી પેશન્ટને ડ્રેસિંગ, ટ્યુબ, કેન્યુલા રિમુવ કરતા પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

Purporse (પર્પઝ) :

• પ્રિવેન્ટ રિમુવલ ઓફ મેડિકલ ડિવાઇસ
• પ્રિવેન્ટ સેલ્ફ ઇન્જરી
• પ્રોટેકટ અધરસ

Saftey belt (સેફટી બેલ્ટ)

• સેફ્ટી બેલ્ટને રિસ્ટ્રેઇન્ટ બેલ્ટ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
• સેફ્ટી બેલ્ટ રિસ્ટ્રેઇન્ટ એ ઇલેક્ટ્રીકલી નોન કંડક્ટિવ મટીરીયલનો બનેલો હોય છે.
• સેફ્ટી બેલ્ટનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે પેશન્ટને સ્ટ્રેચિસ તેમજ ઓપરેશન ટેબલ પરથી ફોલ ડાઉનને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે થાય છે.
• તેમજ સેફ્ટી બેલ્ટ એ પેશન્ટને બેડ છોડીને જતાં પ્રિવેન્ટ કરે છે.

Crib net restraint (ક્રિબ નેટ રિસ્ટ્રેઇન્ટ)

• ક્રિબ નેટ રિસ્ટ્રેઇન્ટને બેડ નેટ પણ કહે છે.
• આ રિસ્ટ્રેઇન્ટ એ ઇન્ફન્ટ તેમજ યંગ ચિલ્ડ્રનને બેડ તેમજ ક્રિબસમાંથી બહાર નીકળતું અટકાવે છે.
• આ રિસ્ટ્રેઇન્ટ એ મેશ તેમજ નેટનું બનેલું હોય છે, તેને ઇઝિલી ઇન્સ્ટોલ કરી શકાય છે તેમજ તે કોઈ પણ બેડ તેમજ ક્રિબ સાથે એડજેસ્ટ થઇ જાય છે.

Purpose (પર્પઝ)

• પ્રિવેન્ટ ફોલડાઉન
• એનસ્યોર સેફ્ટી
• રિડયુસ રિસ્ક ઓફ ઇન્જરી

Write down hazards and risk of restraints (રાઇટ ડાઉન હેઝાર્ડસ એન્ડ રિસ્ક ઓફ રિસ્ટ્રેઇનસ)

• ટિસ્યુ ડેમેજ
• ડેવલપમેન્ટ ઓફ પ્રેશર સોર
• સોર એન્ડ ગેંગરીન
• ઇન્જરી ટુ બ્રેકિયલ પ્લેકસિસ
• ડેમેજ એન્ડ ઇન્જરી ટુ ધ અધર પાર્ટ ઓફ બોડી
• ઇસ્ચેમિયા એન્ડ નર્વ ડેમેજ
• લોસ ઓફ મસલ્સ ટોન
• ફૂટ ડ્રોપ એન્ડ વ્રિસ્ટ ડ્રોપ
• રિડયુઝ બોડી માસ
• કોન્સ્ટીપેશન
• સાયકોલોજીકલ હેઝાર્ડસ (ફ્રસ્ટેશન, લોસ ઓફ ડિગ્નટી, ડિપ્રેશન)

Write down nursing responsibility during use of restraints (રાઇટ ડાઉન નર્સિંગ રિસ્પોન્સિબિલિટી ડ્યુરિંગ યુઝ ઓફ રિસ્ટ્રેઇન્ટસ)

• ક્લાયન્ટનો બિહેવિયર અસેસ કરવો તેમજ રિસ્ટ્રેઇન્ટસ માટેની તેની નીડ અસેસ કરવી.
• રિસ્ટ્રેઇન્ટસ માટે ડોક્ટરનો ઓર્ડર ચેક કરવો.
• હોસ્પિટલ પોલીસી મુજબ ક્લાયન્ટના ફેમિલી મેમ્બર તેમજ તેના ફ્રેન્ડસની ઓબટેઇન કન્સલ્ટ લેવી.
• ક્લાયન્ટના ફેમિલી મેમ્બર તેમજ તેના ફ્રેન્ડને રિસ્ટ્રેઇન્ટસની જરૂરિયાત, તેના ટાઈપ તેમજ તેની પ્રોસિજર વિશેની સંપૂર્ણ માહિતી પ્રોવાઇડ કરવી.
• રિસ્ટ્રેઇન્ટસ માટેની ઇન્સ્ટિટયૂટની પોલીસી તેમજ ગાઈડલાઈન ફોલો કરવી.
• રિસ્ટ્રેઇન્ટસ કરતી વખતે એડીકવેટ આસિસ્ટન્ટ સ્ટાફનો ઉપયોગ કરવો.
• લીસ્ટ રિસ્ટ્રિક્ટિવ, રિઝનેબલ અને એપ્રોપ્રિએટ રિસ્ટ્રેઇન્ટનો ઉપયોગ કરવો.
• પેશન્ટ એ ફ્રીલી મુવ કરી શકે તેનું ધ્યાન રાખવું.
• રિસ્ટ્રેઇન્ટસને કારણે સર્ક્યુલેશન સ્ટોપ થાય નહિ તેનું ખાસ ધ્યાન રાખવું.
• IV સાઇટની જગ્યાએ રિસ્ટ્રેઇન્ટસનો ઉપયોગ કરવો નહિ.
• રિસ્ટ્રેઇન્ટસ લગાવતા પહેલા બોની પ્રોમિનન્સ એરિયાને પેડ કરવો.
• રિસ્ટ્રેઇન્ટસ દરમિયાન પેશન્ટની સેફ્ટી, કમ્ફર્ટ, પ્રાઇવેસી, ડિગ્નીટીનું ધ્યાન રાખવું.
• રિસ્ટ્રેઇન્ટસમાં કોઇપણ પ્રકારની વ્રિંકલસના હોય તેનું ધ્યાન રાખવું.
• પેશન્ટને ઇઝીલી, ક્લોઝ તેમજ રેગ્યુલર ઉપસરવેશન કરી શકાય એવી જગ્યા પર રાખવું.
• રિસ્ટ્રેઇન્ટસ કરેલા પેશન્ટની દર 30 થી 60 મિનિટે વિઝીટ કરવી તેમજ તેનો રેગ્યુલર રિવ્યુ લેવો.
• બંને ત્યાં સુધી રિસ્ટ્રેઇન્ટસનો ઉપયોગ કરવાનું અવોઇડ કરવું તેમજ તેની બદલામાં બીજી પ્રેક્ટિસ, ઇન્ટરવેશન અને અલ્ટરનેટ ટેકનિકનો ઉપયોગ કરવો.
• રિસ્ટ્રેઇન્ટસ રિમુવ કરતી વખતે એક ટાઇમ પર એક જ રિસ્ટ્રેઇન્ટસ રિમુવ કરવું.
• યુઝ કરેલા રિસ્ટ્રેઇન્ટસનું ડોક્યુમેન્ટેશન કરવું.

Splints (સ્પ્લિન્ટસ)

• સ્પ્લિન્ટસ એ એક પ્રકારનું સપોર્ટ ડિવાઇસ છે જે હાર્ડ મટીરીયલનું બનેલું હોય છે. જેનો ઉપયોગ ઇન્જરી થયેલ બોડી પાર્ટને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા માટે થાય છે.
• મસ્ક્યુલોસ્કેલેટલની જુદી જુદી કન્ડિશનમાં જુદા જુદા સ્પ્લિન્ટસનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
• સ્પ્લિન્ટ એ પ્લાસ્ટિક, મેટલ, પ્લાસ્ટર અથવા તો ફાઇબર ગ્લાસનું બનેલું હોય છે. જે કોઈ સ્પેસિફિક સાઈઝ તેમ જ શેપનું બનેલું હોય છે.

Write down uses of splints (રાઇટ ડાઉન યુઝ ઓફ સ્પ્લિન્ટ)

• ઇન્જરી થયેલ એક્સટ્રીમીટીને ઇમમોબીલાઇઝ તેમજ પ્રોટેક્ટ કરવા.
• સ્વેલિંગને રિડયુસ કરવા અને પેઇનને રિલીવ કરવા.
• ગુડ એનાટોમિક ફ્રેકચર અલાઇમેન્ટ મેન્ટેન કરવા.

Write down types of splints (રાઇટ ડાઉન ટાઇપ્સ ઓફ સ્પ્લિન્ટ)

Hand / finger splints

• Ulnar gutter splint
• Radial gutter splint
• Thumb spica
• Finger splints

Forearm / Wrist splints

• Volar short arm splint
• Dorsal short arm splint
• Single sugar tong

Elbow / forearm splints

• Long arm posterior splint
• Double sugar tong
• Long arm splint

Knee splints

• Posterior knee splint
• Long leg splint

Tibia / Fibula splints

• Long leg splint
• Short leg shaft & distal

Foot

• Posterior ankle splint
• High top walking boot

Ulnar gutter splint (અલ્નાર ગટર સ્પ્લિન્ટ)

• અલ્નાર ગટર સ્પ્લિન્ટ એ પ્રોક્ષિમલ ફોરઆર્મથી લઇને ડિસ્ટલ ઇન્ટરફેલેન્જિયલ જોઇન્ટ સુધી લંબાયેલ હોય છે.
• આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ હેન્ડ અને વ્રિસ્ટની અલ્નાર સાઇડને સ્પોર્ટ આપવા તેમજ તેને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા થાય છે.
• અલ્નાર ગટર સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ પ્રોક્ષિમલ તેમજ મિડલ ફેલેંકસ અને ચોથી અને પાંચમી આંગળીની સોફ્ટ ઇન્જરીમાં પણ થાય છે. (એટલે કે આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ 4th & 5th મેટાકાર્પલમાં થયેલ ફ્રેક્ચર દરમિયાન થાય છે.)
• આ સ્પ્લિન્ટને એપ્લાય કરતી વખતે વ્રિસ્ટને થોડી એક્સટેન્ડ રાખવામાં આવે છે તેમજ મેટાકાર્પોફેલેન્જિયલ જોઇન્ટથી 70-90 ડિગ્રી એ ફ્લેક્સ કરવામાં આવે છે અને પ્રોક્ષિમલ ઇન્ટરફેલેન્જિયલ અને ડિસ્ટલ ઇન્ટરફેલેન્જિયલ જોઇન્ટને 5-10 ડિગ્રી એ ફ્લેક્સ કરવામાં આવે છે.

Radial gutter splint (રેડિયલ ગટર સ્પ્લિન્ટ)

• આ સ્પ્લિન્ટ એ ફોરઆર્મના લેટરલ આસ્પેક્ટથી લઇને ઇન્ડેક્સ ફિંગરના ડિસ્ટલ ઇન્ટરફેલેન્જિયલ સુધી લંબાયેલ હોય છે. જેમાં થમ્બ એ ફ્રી રહે છે.
• રેડિયલ ગટર સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ હેન્ડ અને વ્રિસ્ટની રેડિયાલ સાઇડને સપોર્ટ આપવા તેમજ તેને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા માટે થાય છે.
• આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે 2nd & 3rd મેટાકાર્પલના ફ્રેકચર દરમિયાન થાય છે.
• આ ઉપરાંત આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે રેડિયલ નર્વ અને થમ્બમાં થયેલ ઇન્જરીને ટ્રીટ કરવા માટે થાય છે. જેમ કે રેડિયલ નર્વ ઇન્જરી, થમ્બ સ્ટ્રેઈન ઓર સ્પ્રેઈન, સ્કેફોઇડ ફ્રેકચર
• આ સ્પિલન્ટ એપ્લાય કરતી વખતે વ્રિસ્ટને સ્લાઇટલી એક્સ્ટેન્શન રાખવામાં આવે છે તેમજ મેટાકાર્પોફેલેન્જિયલ જોઇન્ટને 70-90 ડિગ્રી એ ફ્લેક્સ રાખવામાં આવે છે અને ઇન્ટરફેલેન્જિયલ જોઇન્ટને 5-10 ડિગ્રી એ ફ્લેક્સ કરવામાં આવે છે.

Buddy taping (બડી ટેપિંગ)

• બડી ટેપિંગને ડાયનેમિક સ્પ્લિન્ટ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
• બડી ટેપિંગનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે માઇનર ફિંગર ઇન્જરીને ટ્રીટ કરવા માટે થાય છે. જેમ કે માઇનર ફિંગર સ્પ્રેઇન, અનડિસ્પ્લેસ્ડ શાફટ ફ્રેકચર ઓફ પ્રોક્ષીમલ એન્ડ મિડલ ફેલેન્કસ, ફિંગર લિગામેન્ટ્સ ઇન્જરી.
• આ ટેપિંગ એ એજસન્ટ ફિંગરને સપોર્ટ અને સ્ટેબિલિટી પ્રોવાઇડ કરે છે તેમજ તે ફિંગરની મુવમેન્ટને એલો કરે છે અને ફરધર ઇન્જરીથી પ્રોટેકટ કરે છે.

Thumb spica splint (થમ્બ સ્પાઇકા સ્પ્લિન્ટ)

• થમ્બ સ્પાઇકા સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ થમ્બ તેમજ વ્રિસ્ટને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા માટે થાય છે.
• થમ્બ સ્પાઇકા સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે થમ્બની ઇન્જરીને ટ્રીટ કરવા માટે થાય છે જેમ કે થમ્બ ફ્રેકચર, થમ્બ સ્પ્રેઇન, ગેમકીપર થમ્બ, થમ્બ આર્થરાઇટીસ
• ફોરઆર્મને ન્યુટ્રલ પોઝિશનમાં રાખીને વ્રિસ્ટને 25 ડિગ્રી એ એકસટેન્ડ રાખવમાં આવે છે અને થમ્બને ફંક્શન કરે તેવી પોઝિશનમાં રાખવામાં આવે છે. જેમ કે કોઈ પણ વસ્તુને હાથમાં રાખીને હોલ્ડ કરવી એ થમ્બની ફંક્શનલ પોઝિશન કહેવાય છે.

Volar short arm splint (વોલર શોર્ટ આર્મ સ્પ્લિન્ટ)

• વોલર શોર્ટ આર્મ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ હેન્ડ અને વ્રિસ્ટમાં થયેલ સોફ્ટ ટિસ્યુ ઇન્જરી કરવામાં આવે છે.
• આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ ટેમ્પરરી કાર્પલ બોનના ઇમમોબીલાઇઝેશન માટે થાય છે.
• આ સ્પ્લિન્ટ એ વોલર મિડ ફોરઆર્મથી લઇને ડિસ્ટલ પાલ્મર ક્રિઝ સુધી લંબાયેલ હોય છે. જેમાં વ્રિસ્ટને સ્લાઇટલી એક્સટેન્ડ રાખવામાં આવે છે.

Single sugar tong splint (સિંગલ સુગર ટોંગ સ્પ્લિન્ટ)

• સિંગલ સુગર ટોંગ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ થમ્બ અને વ્રિસ્ટને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા તેમજ તેને સપોર્ટ આપવા માટે થાય છે.
• સિંગલ સુગર ટોંગ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે ડિસ્ટલ રેડિયલ અને અલ્નાર ફ્રેકચર જેવી કન્ડીશનમાં કરવામાં આવે છે.
• આ ઉપરાંત તેનો ઉપયોગ થમ્બ સ્પ્રેઇન, વ્રિસ્ટ સ્પ્રેઇન જેવી કન્ડિશનમાં પણ કરવામાં આવે છે.
• આ સ્પ્લિન્ટ એ પ્રોક્ષીમલ પાલ્મર ક્રિઝ, વોલાર ફોરઆર્મ તેમજ એલ્બોની આજુબાજુ અને MCP જોઇન્ટના ડોર્સમ એરિયાને કવર કરે છે.
• આમાં ફોરઆર્મ એ ન્યુટ્રલ તેમજ વ્રિસ્ટ એ સ્લાઇટલી એક્સટેન્ડેડ પોઝિશનમાં રાખવામાં આવે છે.

Double sugar tong splint (ડબલ સુગર ટોંગ સ્પ્લિન્ટ)

• ડબલ ટોંગ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ ફોરઆર્મ, વ્રિસ્ટ, એલ્બો અને હેન્ડને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા તેમજ તેને સપોર્ટ કરવા માટે થાય છે.
• પહેલા સિંગલ સુગર ટોંગ સ્પ્લિન્ટને એપ્લાય કરવામાં આવે છે. ત્યારબાદ સેકન્ડ સુગર ટોંગ સ્પ્લિન્ટને એપ્લાય કરવામાં આવે છે.
• આ સેકન્ડ સુગર ટોંગ સ્પ્લિન્ટ એ એલ્બોથી લઇને એક્ષીલાથી 3 ઇંચ પ્રોક્ષીમલ સુધી લંબાઈ હોય છે.

U shaped aluminium splint (U શેપ એલ્યુમિનિયમ સ્પ્લિન્ટ)

• U શેપ એલ્યુમિનિયમ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ ફિંગર તેમજ ટોને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા તેમજ તેને સપોર્ટ કરવા માટે થાય છે.
• U શેપ એલ્યુમિનિયમ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે ડિસ્ટલ ફેલેન્જિયલ ફ્રેકચરમાં થાય છે. આ ઉપરાંત તેનો ઉપયોગ ફિંગર અથવા ટોના ફ્રેકચરમાં તેમજ ફિંગર અથવા ટોના સ્પ્રેઇન જેવી કન્ડીશનમાં થાય છે.
• આ સ્પ્લિન્ટને ડોર્સલ ફિંગર ટિપથી અને વોલાર ફિંગર ટિપની આજુબાજુ વ્રેપ કરવામાં આવે છે. તેમજ ડિસ્ટલ ઇન્ટરફેલેન્જિયલને એક્સટેન્શન પોઝિશનમાં ઇમમોબિલાઇઝ કરવામાં આવે છે.

Mallet finger splint (મેલેટ ફિંગર સ્પ્લિન્ટ)

મેલેટ ફિંગર સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે મેલેટ ફિંગરને ટ્રીટ કરવા માટે થાય છે. આ એક પ્રકારની કન્ડીશન છે જેમાં એક્સટેન્સર ટેન્ડન ડેમેજ થયેલા હોય છે જેના કારણે ફિંગરની ટિપ એ બેન્ટ વળેલી રહે છે સ્ટ્રેટ થય શકતી નથી.

Long arm posterior splint (લોંગ આર્મ પોસ્ટેરિયર સ્પ્લિન્ટ)

• લોંગ આર્મ પોસ્ટેરિયર સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ આર્મ, ફોરઆર્મ અને વ્રિસ્ટને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા તેમજ સપોર્ટ આપવા માટે થાય છે.
• આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ એલ્બો, પ્રોક્ષીમલ અને મિડ-શાફ્ટ ફોરઆર્મ અને વ્રિસ્ટ ઇન્જરીના મેનેજમેન્ટ થાય છે. જેમ કે ડિસ્ટલ રેડિયલ અથવા અલ્નાર ફ્રેક્ચર (ચિલ્ડ્રન), એલ્બો/ફોરઆર્મ ફ્રેકચર, એલ્બો ડિસલોકેશન
• આ સ્પ્લિન્ટ એ એક્સિલાથી લઇને પ્રોક્ષીમલ પાલ્માર સરફેસ સુધી લંબાયેલા હોય છે. જેમાં એલ્બો એ 90 ડિગ્રી એ ફ્લેક્સ રાખવામાં આવે છે. તેમજ થમ્બ એ ફ્રી રાખવામાં આવે છે.

Posterior knee splint (પોસ્ટેરિયર ની સ્પ્લિન્ટ)

• પોસ્ટેરિયર ની સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ ની જોઇન્ટને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા તેમજ તેને સપોર્ટ કરવા માટે થાય છે.
• આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ ની ને અફેક્ટ કરતી કંડીશન તેમજ ની ને લગતી ઇન્જરીને ટ્રીટ કરવા માટે થાય છે. જેમ કે ની ફ્રેકચર, ની ડિસલોકેશન, પોસ્ટ ઓપરેટિવ ની સર્જરી
• આ સ્પ્લિન્ટ એ ગ્લુટીયલ ક્રેઝથી લઇને મેલેઓલી પ્રોક્ષીમલ સુધી લંબાયેલ હોય છે તેમજ ની ને સ્લાઇટલી ફ્લેક્સ રાખવામાં આવે છે.
• આ સ્પ્લિન્ટને સિલિન્ડર સ્પ્લિન્ટ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

Long leg splint (લોંગ લેગ સ્પ્લિન્ટ)

• લોંગ લેગ સ્પ્લિન્ટ એ ઓર્થોટિક ડિવાઇસનો એક ટાઈપ છે જેનો ઉપયોગ લેગને સપોર્ટ આપવા તેમજ લેગને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા માટે થાય છે.
• લોંગ લેગ સ્પ્લિન્ટ એ થાઇ ટુ એંકલ સુધી લંબાયેલ હોય છે.
• આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે લેગ સાથે સંકળાયેલ કન્ડિશનને ટ્રીટ કરવા માટે થાય છે. જેમ કે ફીમર ફ્રેકચર, ટિબિયા અને ફિબ્યુલા ફ્રેકચર, ની લીગમેન્ટસ સ્પ્રેઇન

Posterior ankle splint (પોસ્ટેરિયર એન્કલ સ્પ્લિન્ટ)

• પોસ્ટેરિયર એન્કલ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ એન્કલને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા તેમજ તેને સપોર્ટ આપવા માટે થાય છે.
• આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ એન્કલ સાથે સંકળાયેલ કન્ડિશનને ટ્રીટ કરવામાં માટે થાય છે. જેમ કે એન્કલ સ્પ્રેઇન, એચિલીસ ટેન્ડોનોટીસ, ફૂટ ફ્રેકચર
• આ સ્પ્લિન્ટ એ ગ્રેટ ટો ના પ્લાન્ટર સરફેસથી લઈને ફિબ્યુલર હેડથી 2 ઇંચ દૂર સુધી લંબાયેલ હોય છે. એટલે કે આમાં
  સ્પ્લિન્ટ એ ફિબ્યુલર હેડથી નીચે સુધી જ જોવા મળે છે.

Toe plate extension splint (ટો પ્લેટ એક્સ્ટેન્શન સ્પ્લિન્ટ)

• ટો પ્લેટ એક્સ્ટેન્શન સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ ટો ને સપોર્ટ આપવા તેમજ તેને પ્રોટેકટ કરવા થાય છે.
• આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે ગ્રેટ ટો ના ઇમમોબીલાઇઝેશનમાં થાય છે.
• આ ઉપરાંત આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ ડિસ્ટલ મેટાટાર્સલ અને ફેલેન્જિયલ ફ્રેકચર જેવા કેસમાં થાય છે.
• આ સ્પ્લિન્ટ એ પ્લાન્ટર ફ્લેક્શનને પ્રોહીબીટ કરે છે અને ડોર્સીફ્લેક્શનને લિમિટ કરે છે.

Stirrup splint (સ્ટીરપ સ્પ્લિન્ટ)

• સ્ટીરપ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ એન્કલને ઇમમોબીલાઇઝ કરવા તેમજ તેને સપોર્ટ આપવા માટે થાય છે.
• આ સ્પ્લિન્ટનો ઉપયોગ એન્કલ સ્પ્રેઇન, એન્કલ ફ્રેકચર, ફૂટ ઇન્જરી જેવી કન્ડીશનમાં કરવામાં આવે છે.
• સ્ટીરપ સ્પ્લિન્ટ એ હીલની આજુબાજુ આવેલ લેટરલ મિડ કાલ્ફથી લઇને મિડિયલ મિડ કાલ્ફ સુધી લંબાયેલ હોય છે. તેમાં એન્કલને 90 ડિગ્રી એ ફ્લેક્સ રાખવામાં આવે છે.