Key terms:

એલીમિનેશન( Elimination) : એલીમિનેશન એટલે બોડી માંથી ઇન્ટેસ્ટાઇન, કિડની‌ ,લન્ગ્સ અને સ્કીન દ્વારા વેસ્ટ મટીરીયલ્સ જેમકે યુરિન, ફિસીસ,સ્વેટ અને ડિસ્ચાર્જ ના રીમુવ થવાની પ્રોસિઝર છે.
અથવા
એલીમિનેશન એ બોડી માંથી વેસ્ટ મટીરીયલ્સ ને રીમુવ કરવાની પ્રોસિઝર છે.

એનયુરિયા(Anuria): એનયુરિયા એટલે 24 કલાકમાં 100 ml કરતા ઓછા અમાઉન્ટમા યુરીન નુ ફોર્મેશન અને એક્સક્રીશન થવું.

ઓલીગયુરિયા(Oligouria): ઓલીગયુરિયા એટલે 24 કલાકમાં 500ml કરતા ઓછા અમાઉન્ટ મા યુરીન નુ ફોર્મેશન અને એક્સક્રીશન થવું.

પ્યુરિયા(pyuria): પ્યુરિયા એટલે યુરિનમા પસ નુ અમાઉન્ટ હોવું.

પોલિયુરીયા(Polyuria): પોલિયુરીયા એટલે ફ્લુઇડ ઇન્ટેક ના કોન્સન્ટ્રેશનમા એક સાથે વધારો ન થાય ત્યાં સુધી વધુ પડતા યુરિન નું ફોર્મેશન અને એક્સક્રીશન થવું. પોલિયુરીયા કન્ડિશનમા યુરિન નું પ્રોડક્શન 24 કલાકમાં 2,500 થી 3000 ml સુધી વધી જાય છે. તે ડાયાબિટીસ,ડાયયુરેટીક,કેફીન અને આલ્કોહોલ ના ઇન્જેશન ના કારણે હોઇ શકે છે.

હિમેટુરિયા(Hematuria): હેમેટુરિયા એ યુરિન માં બ્લડ ઇન્ડિકેટ કરે છે.

ડાયસ્યુરિયા(Dysuria): પેઇનફુલ વોઇડિન્ગ થવું,એટલે કે જે યુરિનેશન વખતે પેઇન અથવા બર્નિંગ ડિસ્કમ્ફર્ટ ની સેન્સેસન (યુરિન પાસ કરતી વખતે) દર્શાવે છે.

નોક્ચુરનલ (Nocturnal): નાઇટ ના સમયે થઇ રહ્યું છે અથવા એક્ટીવ છે.

નોક્ચુરિયા(Nocturia) : નોર્મલ સ્લીપિંગ અવર્સ દરમિયાન વોઇડિન્ગ થવું તેને નોક્ચુરિયા કહેવામાં આવે છે.

કોલોસ્ટોમી(Colostomy) : કોલોસ્ટોમી એટલે કોલોનમાં ઓપનિંગ બનાવવામાં આવે છે.

કેથેટરાઇઝેશન(Catheterization) : કેથેટરાઇઝેશન પ્રોસિઝર મા યુરીન ને રીમુવ કરવા માટે બ્લાડરમાં રબરટ્યુબ ને ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવામાં આવે છે.

બ્લાન્ડ ડાયટ (Bland Diet): બ્લાન્ડ ડાયટ એટલે એવું ડાયટ કે જે ઇરીટેટીંગ અને સ્ટીમ્યુલેટિંગ ફૂડ થી ફ્રી હોય છે.

કોલાઇટીસ (Colitis) : કોલોન માં ઇન્ફ્લામેશન થવું.

કોલોન રિસેક્શન (Colon resection) : લાર્જ ઇન્ટરસ્ટાઇન ના એક ભાગ ને કાપી નાખવું.

કોન્સ્ટીપેશન(Constipation): બોવેલ એમ્પટીન્ગમા ડિફિકલ્ટી થવી.

કોરોનલ સેક્સન (Coronal Section): કોરોનલ સેક્સન એ એનાટોમિકલ પ્લેન છે જે ઓર્ગન ને ડોર્સલ અને વેન્ટ્રલ સેક્સનમાં ડિવાઇડ કરે છે.

ક્રેડીઝ મેન્યુવર(Crede’ s maneuver): ક્રેડીઝ મેન્યુવર એક એવી ટેકનીક છે જેનો યુઝ એવા પેશન્ટના બ્લાડર માંથી યુરિન વોઇડ કરવા માટે થાય છે જે ડિસીઝ ને કારણે મદદ વગર વોઇડ કરી શકતા નથી. આ ટેકનીક બ્લાડરના લોકેશન પર, નેવેલની નીચે, એબડોમન પર મેન્યુઅલ પ્રેશર લાવીને કરવામાં આવે છે.

ડીફીકેટ (Defecate) : રેક્ટમ માંથી ફિકલ મેટર નું ઇવાક્યુએશન કરવું.

ડેન્ગલીન્ગ(Dangling): હેન્ગ અથવા લુઝલી રીતે સ્વિંગ.

ડેબિલિટેશન (Debilitation): સીરીયસ વિકનીન્ગ અને એનર્જી નો લોસ જે વ્યક્તિ ની રેગ્યુલર એક્ટિવિટીસ ને ચાલુ રાખવાની એબીલીટી ને અફેક્ટ કરે છે.

ડેફીકેટરી રિફ્લક્સ (Defecatory reflex): બોડી માંથી ફિકલ મેટર ને એક્સક્રીટ કરવાની અર્જ થવી.

ડિસ્ટેન્શન (Distension): અંદર પ્રેસર થી સ્વેલ થવું.

ડાયયુરનલ(Diurnal): દિવસ ના સમયે સંબંધિત અથવા બનતું.

ફ્લેટ્યુલેન્સ(Flatulence) : ડાઇજેસ્ટિવ ટ્રેકમાં ગેસના ફોર્મેશન નું કારણ અથવા સફરિન્ગ.

ગેસ્ટ્રેક્ટોમી(Gastrectomy): સ્ટમક ને કંપલીટ્લી રીમુવ કરવું.

હેમોરહોઇડ્સ(Haemorrhoids ): એનસમાં અથવા તેની નજીક વેરિસોઝ વેઇન.

હાઇગ્રોસ્કોપિક(Hygroscopic): સરળતાથી મોઇસ્ચર એબ્ઝોર્બ કરી લે છે.

ઇમ્પેક્શન(Impaction): પ્રેસ અથવા વેજ ફિર્મલિ.

ઇનકોન્ટીનેન્સી(Incontinence): વ્યક્તિના યુરિન અને ફીસીસ ના એક્સક્રીશન ને કંટ્રોલ કરવામાં અનએબલ હોવું.

જ્યુડિશીયસ(Judicious): સમજદારીથી નિર્ણય કરવો.

લક્ઝેટીવ(Laxative): ફિકલ વોલ્યુમ મા વધારો કરીને બોવેલ ઇવાક્યુએશન ને પ્રમોટ કરતી કોઇપણ વસ્તુ.

મેન્યુઅલ ડેક્સટેરીટી (Manual dexterity): તે તમારા હેન્ડ નો યુઝ સ્કીલફુલ, કોઓર્ડીનેટેડ રીતે વસ્તુઓને ગ્રુપ અને મેનીપ્યુલેટ કરવા અને નાની, પ્રિસાઇસ મુવમેન્ટ ને ડેમોન્સ્ટ્રેટ કરવા માટેની એબિલિટી છે.

ન્યૂરોજેનીક બ્લાડર ડિસ્ફંક્શન (Neurogenic bladder dysfunction) : બ્લાડર માંથી સેન્સરી નર્વ ફાઇબર્સ નું સ્પાઇનલ કોર્ડ સુધી ડિસ્ટ્રક્શન થવાના કારણે બ્લાડર ને કંટ્રોલ કરવા માટેનું અને વોઇડ માટેનું ફંક્શન એબસન્સ થવું.

ઓપીએટ્સ (Opiates) : ઓપીઅમ માંથી મેળવેલી સ્લીપ ઇન્ડ્યુસીન્ગ ડ્રગ.

પેરીસ્ટાલ્સિસ(Peristalsis): વોર્મ જેવી મુવમેન્ટ કે જેના દ્વારા એલિમેન્ટ્રી કેનાલ અથવા અન્ય ટ્યુબ્યુલર ઓર્ગન્સ જેમાં લોન્જીટ્યુડિનલ અને સર્ક્યુલર મસલ્સ ફાઇબર્સ હોય છે તેમના કન્ટેન્ટ ને આગળ ટ્રાન્સમિશન કરે છે.

રીફ્લેક્સ સ્પાસમ(Reflex Spasm): સડન વાયોલંટ ઇનવોલ્યુન્ટરી મસ્ક્યુલર કોન્ટ્રાકશન થવું.

રિગર્ગિટેશન(Regurgitatin): સ્વેલો(ગળેલા)કરેલા ફૂડ ને ફરીથી માઉથ સુધી લાવવું.

સિડેટીવ્સ (Sedatives): એક ડ્રગ જે ઇરીટેબલિટી અને એક્સાઇટમેન્ટ દૂર કરવા માટે કાર્ય કરે છે.

શોવ(Shove)/ધક્કો મારવો: વિગોરીયસ્લી,રફલી અથવા કેરલેસ્લી દબાણ(પુશ) કરવું.

સ્ટોમા કેર(Stoma care): એક ફ્લેક્સિબલ, બહારથી સોફ્ટ અને પ્રિમેચ્યોર કોલેપ્સ પ્રિવેન્ટ કરવા માટે અંદરથી ટફ કોલોસ્ટોમી એસેસરી છે, જે કોલોસ્ટોમી ધરાવતા પીપલ્સ માટે ડિઝાઇન થયેલી છે જેમના માટે ઇરીગેશન ઇન્ડીકેટ હોય છે.

સપોઝિટરીઝ(Suppositories): નાનો બોડી આકારનો ફ્યુસીબલ મેડીકેટેડ માસ હોય છે કે જેને ઇવાક્યુએશન માટે રેક્ટમ મા ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવામાં આવે છે.

ટ્રાન્ક્વીલાઇઝર(Tranquilliser): એવી ડ્રગ કે જે શાંત સુખદાયક ઇફેક્ટ ધરાવે છે.

વીસ્કસ(Viscous): થીક અને ગ્લસી.

એલિમિનેશન(Elimination):

એલિમિનેશન એટલે બોડી માંથી ઇન્ટેસ્ટાઇન, કિડની, લંગ્સ અને સ્કીન દ્વારા વેસ્ટ મટીરીયલ્સ જેમ કે યુરિન,ફિસીસ, સ્વેટ અને ડિસ્ચાર્જ ના રીમુવ થવા માટેની પ્રોસિઝર છે.

ઇમ્પોર્ટન્સ ઓફ એલિમિનેશન:

જેમ લાઇફ ની ક્વોલિટી માટે ડાયટરી ઇન્ટેક, ડાયજેશન અને એસિમિલેશન ઇમ્પોર્ટન્ટ છે, તેવી જ રીતે મેટાબોલિક વેસ્ટ પ્રોડક્ટ નું એલિમિનેશન કરવું ખૂબ જ ઇમ્પોર્ટન્ટ છે. જો ફૂડ ઇન્ટેક નું બોડી માંથી એલિમિનેશન કરવામાં ન આવે તો તેનાથી ઘણી હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ થાય છે.

ફૂડ,ફ્લૂઇડ વગેરેનું ઇન્જેશન જેટલું ઇમ્પોર્ટન્ટ છે તેટલું જ એલિમિનેશન કરવું પણ ઇમ્પોર્ટન્ટ છે.

જો એલિમિનેશન ના ઓર્ગન્સ એટલે કે કિડની,ઇનસ્ટેસ્ટાઇન એ નોર્મલી રીતે ફંક્શન કરે છે, તો વેસ્ટ મટીરીયલ એ બોડીમાં જેટલું ફાસ્ટ ફોર્મ થાય છે તેટલું જ ફાસ્ટ એલિમિનેટ થાય છે અને જેના કારણે પેશન્ટ ને રિકવરી ના ગુડ ચાન્સીસ રહે છે.બોડીમાં એક્સેસીવ વેસ્ટ એક્યુમ્યુલેશન થવાથી માત્ર વાઇટલ ઓર્ગન્સ નેજ ઇરીટેશન થતું નથી, પરંતુ તેને એલિમિનેશન કરતા ઓર્ગન્સ મા પણ ઇરીટેશન થાય છે અને તેના બ્રેકડાઉન નું કારણ બને છે. Ex: જ્યારે કોન્સ્ટીપેશન થાય ત્યારે ડિસ્કમ્ફર્ટ અરાઇઝ કરે છે પરંતુ જ્યારે કિડની “સડ ડાઉન” થાય ત્યારે વિધિન અવર્સ મા ડેથ થઇ જાય છે.

નર્સે એલિમિનેશન ની હેલ્થફુલ હેબીટ શીખવવી જોઇએ અને પીરીયોડીકલી હેલ્થ એક્ઝામીનેશન એન્કરેજ કરીને ડિસીઝ ને પ્રિવેન્ટ કરવા જોઇએ.

પેશન્ટને પ્રોપર ફેસીલીટી પ્રોવાઇડ કરવાની રિસ્પોન્સીબીલીટી નર્સની હોય છે અને બોવેલ અને બ્લાડર એલીમી નેશન વખતે પ્રાઇવસી મેઇન્ટેઇન રહે તેવી પીપલ ની ડીઝાયર હોય છે.

નર્સ એ એવી કન્ડિશન પ્રોવાઇડ કરવામાં મદદ કરે છે જે પ્રોપર રીતે એલીમીનેશન કરવા પ્રમોટ કરે છે.

નર્સે બોવેલ અને કિડની માંથી એલીમીનેશન ના નંબર, ક્વાન્ટીટી અને કેરેક્ટર ની નોટ કરવાની રિસ્પોન્સી બીલીટી સ્વીકારવી જોઇએ.

સેલી જ્હોન્સન, ટીચર અને નર્સો ના લીડર એ જણાવ્યું હતું કે નર્સ દ્વારા એક્સક્રીસન ની માઇક્રોસ્કોપિક એક્ઝામિનેશન એ ફિઝિશિયન ની જેમ પ્રોફેશનલ વર્ક છે.

બોડી વેસ્ટ ની ક્વોન્ટીટી અને ક્વોલિટી ના ઓબ્ઝર્વેશન અને રેકોર્ડિંગ માં નર્સ એ ઘણી ઇમ્પોર્ટન્ટ રોલ અને રિસ્પોન્સી બીલીટી પ્લે કરે છે, તેણીએ એલિમિ નેશન પ્રોસેસ ની નોર્મલ ફિઝિયોલોજી એટલે કે બોવેલ, કિડની કેવી રીતે એલિમિનેશન ને અફેક્ટ કરે છે તેનાથી અવેઇર હોવા જોઇએ.

એલિમિનેશન નીડ્સ ઇન હેલ્થ એન્ડ સીકનેસ(Elimination needs in health and Sickness):

ડેફીનેશન ઓફ એલિમિનેશન નીડ(Defination of Elimination need):

એલિમિનેશન એ એવી પ્રોસેસ છે કે જેમાં બોડી માંથી વેસ્ટ પ્રોડક્ટ એ રીમુવ થાય છે. જેમાં યુરીનેશન (કિડની અને બ્લાડર માંથી યુરીન નું એક્સક્રીસન થવું) અને ડેફીકેશન (ઇન્ટેસ્ટાઇન દ્વારા સ્ટૂલ રિમૂવ થવું). હોમિયોસ્ટેસીન ને મેઇન્ટેન રાખવા માટે, ઇન્ફેક્શન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે અને ઓવર ઓલ વેલબિન્ગ ને ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે પ્રોપર એલિમિનેશન એસેન્સીયલ હોય છે.

એલિમિનેશન ઇન હેલ્થ(Elimination in health) :

યુરીનરી એલિમિનેશન(Urinary Elimination) : કિડની એ બ્લડ અને ઍક્સેસ ફ્લુઇડ ને ફિલ્ટર કરી અને તેને યુરીન વડે બોડી માંથી એક્સક્રીટ કરે છે.

એક હેલ્ધી એડલ્ટ એ આખા દિવસ દરમિયાન 4-6 વખત વોઇડિન્ગ કરે છે અને 1.5 લીટર જેટલું યુરીન પ્રોડ્યુસ કરે છે.

નોર્મલ યુરીન એ ક્લીયર, યેલો, અને ઓર્ડરલેશ હોય છે અને તેની ph 4.5 – 8 જેટલી હોય છે.

બોવેલ એલિમિનેશન(Bowel Elimination): ડાયજેસ્ટિવ સિસ્ટમ એ ફૂડ ને પ્રોસેસ કરે છે તેમાંથી ન્યુટ્રીયન્ટ્સ ને એબ્સોર્બ કરે છે અને ત્યારબાદ ફીસીસ મારફતે બોડી માંથી વેસ્ટ મટીરીયલ ને એક્સક્રીટ કરે છે.

નોર્મલ હેલ્થી પર્સન એ આખા દિવસમાં એક થી બે વખત ડેફીકેશન કરે છે જ્યારે વિકમાં એટલીસ્ટ ત્રણ વખત ડેફિકેશન કરે છે.

નોર્મલ સ્ટુલ એ સોફ્ટ, બ્રાઉન અને વેલ ફોમ્ડ થયેલું હોય છે.

ફેક્ટર્સ અફેક્ટિંગ નોર્મલ એલિમિનેશન(Factores Affecting Normal Elimination):

ડાયટ એન્ડ ફ્લુઇડ ઇન્ટેક(Diet and Fluid intake): ફાઇબર રીચ ફૂડ અને એડીક્યુએટ ફ્લુઇડ ઇન્ટેક એ એલિમિનેશન ને પ્રમોટ કરે છે.

ફિઝિકલ એક્ટિવિટી(Physical Activity) : રેગ્યુલર એક્સરસાઇઝ કરવાથી બોવેલ મુવમેન્ટ એનહાન્સ થાય છે અને કોન્સ્ટીપેશન રીલીવ થાય છે.

એજ( ઉંમર)(Age): ઇન્ફન્ટ ને ફ્રીકવન્ટલી એલિમિનેશન થાય છે જ્યારે ઓલ્ડર એડલ્ટ્સ માં તેના એજિંગ ના કારણે એલિમિનેશન માં ચેન્જીસ જોવા મળે છે.

મેડિકેશન્સ(Medications) : લક્ઝેટીવ્સ, એન્ટીડાયયુરેટીક અને એન્ટિબા‌યોટિક મેડીકેશન્સ એ નોર્મલ એલિમિનેશન પેટર્ન ને ઇન્ફ્લુઅન્સ કરે છે.

સાયકોલોજીકલ ફેક્ટર્સ(Psychological Factores) : સ્ટ્રેસ અને એન્ઝાયટી જેવી કન્ડિશન એ કોન્સ્ટીપેશન અને ડાયરિયા ની કન્ડિશન અરાઇઝ કરી શકે છે.

એલિમિનેશન ઇન સીકનેસ(Elimination in sickness) :

ડીશઓર્ડર્સ ઓફ યુરીનરી એલિમિનેશન(Disorders of urinary Elimination):

1) યુરીનરી રીટેન્શન(Urinary Retention): યુરીનરી રીટેન્શન ને ઇસ્ચુરિયા (ischuriya) પણ કહેવામાં આવે છે.યુરીનરી રીટેન્સન એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બ્લાડર ની કમ્પ્લીટલી એમ્પટી થવાની એબિલિટી ઇમ્પેઇર્ડ થયેલી હોય છે. જેના કારણે બ્લાડર એ ફૂલ્લી રીતે એમ્પટી થઇ શકતું નથી અને યુરીન નું બ્લાડરમાં રિટેન્શન થાય છે.

2) યુરીનરી ઇનકન્ટિનેન્સી(urinary incontinence): યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બ્લાડર માથી યુરિન નું ઇનવોલ્યુન્ટરી અને અનકન્ટ્રોલ લોસ થાય છે. યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં યુરિન પેસેજ ને કંટ્રોલ કરવામાં ઇનએ બિલિટી હોય છે અને યુરિન એ ઇનવોલ્યુએન્ટરી લોસ થાય છે. યુરીનરી ઇનકન્ટીનન્સી એ મુખ્યત્વે ઓલ્ડર પીપલ્સમાં વધારે પડતું જોવા મળે છે. અને મુખ્યત્વે મેન કરતા વુમન માં વધારે પડતું જોવા મળે છે.

યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી ના ટાઇપ્સ(Types of urinary incontinence) :

યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી ના ટોટલ પાંચ ટાઇપ પડે છે.

1)સ્ટ્રેસ ઇનકન્ટીનન્સી(Stress incontinence),
2)અર્જ ઇન્કંટીનન્સી(Urge incontinence),
3)ઓવરફ્લો ઇનકન્ટીનન્સી(Overflow incontinence),
4)ફંક્શનલ ઇન્કંટીનન્સી(Functional incontinence) ,
5)ગ્રોસ ટોટલ ઇન્કંટીનન્સી(Gross total incontinence) .

1)સ્ટ્રેસ ઇનકન્ટીનન્સી(Stress incontinence):

સ્ટ્રેસ ઇનકન્ટિનન્સી માં જ્યારે કોઇપણ એક્સન કરતા હોય છે ત્યારે યુરિન એ ઇનવોલ્યુન્ટરી લોસ થાય છે જેમકે, કફિંગ, સ્નિઝિંગ, લિફ્ટિંગ કરવાથી એબડોમિનલ પ્રેસર એ બ્લાડર પર આવે છે તેના કારણે યુરીનરી ઇનકન્ટીનન્સી થાય છે.

સ્ટ્રેસ ઇનકંટીનન્સી એ જ્યારે એબડોમીનલ પ્રેશર એ બ્લાડર પર ઇંક્રિશ થાય ત્યારે અથવા તો બ્લાડર ના સ્પિંકટર મસલ્સ વિકેન્ડ થયેલા હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

વુમનમાં મુખ્યત્વે ફિઝિકલી ચેન્જીસ જેવા કે પ્રેગ્નેન્સી ના કારણે, ચાઇલ્ડ બર્થ તથા મેનોપોઝ ના કારણે ઇનકન્ટીનન્સી ની કન્ડિશન જોવા મળે છે.

મેનમાં જ્યારે પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડને રિમૂવ કરવામાં આવે ત્યારે આ કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

2)અર્જ ઇન્કંટીનન્સી(Urge incontinence):

અર્જ ઇન્કન્ટીનન્સી એ જ્યારે સ્ટ્રોંગ, અનકન્ટ્રોલેબલ, ઇનવોલ્યુન્ટરી યુરીનેટ માટેની અર્જ થાય ત્યારે અનકન્ટ્રોલ યુરિન વોઇડીન્ગ થાય તેને અર્જ ઇનકોન્ટીનેન્સી કહેવામાં આવે છે.

અર્જ ઇનકન્ટેનન્સી એ મુખ્યત્વે કોઇપણ યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન હોય ,બ્લાડર ઇરીટન્ટ્સ, બોવેલ પ્રોબ્લમ ,‌પારકીન્સન્સ ડિસીસ, અલ્ઝાઇમર ડિસીઝ,સ્ટ્રોક,
નર્વસ સિસ્ટમ મા ઇંજરી અને ડેમેજ થવાના કારણે અર્જ ઇન્કન્ટીનન્સી ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

3)ઓવરફ્લો ઇનકન્ટીનન્સી(Overflow incontinence):

ઓવરફ્લો ઇનકન્ટેનસી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં કોન્સ્ટન્ટ યુરીન નું ડ્રીબલીન્ગ થાય છે અને તેમાં સ્મોલ અમાઉન્ટમાં ફ્રિક્વંટલી યુરેનીટ એ જોવા મળે છે.

ઓવર ફ્લો ઇનકન્ટીનન્સી એ મુખ્યત્વે યુરીનરી રીટેન્શન બાદ જોવા મળે છે.

આ પ્રકારની ઇન્કન્ટીનન્સી કન્ડિશન એ જ્યારે બ્લાડર એ ડેમેજ હોય , યુરેથ્રા બ્લોક હોય અને નર્વસ સિસ્ટમમાં કોઇપણ એબનોર્માલિટી હોય તથા ડાયાબિટીસ ની કન્ડિશન હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

મેન મા જ્યારે પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડ ની કોઇપણ પ્રોબ્લેમ હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

4)ફંક્શનલ ઇન્કંટીનન્સી(Functional incontinence):

ફંકશનલ ઇનકન્ટીનન્સી એ જ્યારે કોઇપણ ફિઝિકલ તથા કોગ્નિટિવ ઇમ્પેઇરમેન્ટ હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

5)ગ્રોસ ટોટલ ઇન્કંટીનન્સી(Gross total incontinence) :

ગ્રોસ ટોટલ ઇન્કંટીનન્સી મા કંટીન્યુઅસ day and નાઇટ માં urine નુ leacking જોવા મળે છે.

આ પ્રકારની ઇનકંટીનન્સી એ કોઇપણ સ્પાઇનલ કોડ તથા યુરીનરી સિસ્ટમ મા ઇન્જરી થવાના કારણે જોવા મળે છે.

3) યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન :

યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન એ યુરીનરી સિસ્ટમ ના પાર્ટ માં ઇન્ફેક્શન તથા ઇન્ફ્લામેશન થાય છે. યુરીનરી સિસ્ટમમાં કિડની, યુરેટર્સ, બ્લાડર, તથા યુરેથ્રા નો સમાવેશ થાય છે. આ સિસ્ટમમાં ઇન્ફેક્શન તથા ઇન્ફ્લામેશન થાય તો તેને યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન કહેવામાં આવે છે.યુરેનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન એ પેથોજેનીક માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ દ્વારા અરાઇઝ થાય છે.

જો યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન એ મુખ્યત્વે અપર યુરીનરી ટ્રેક માં આ અફેક્ટ કરે તો તેને
પાયલોનેફ્રાઇટીસ (pyelonephritis) કહેવામાં આવે છે.

જો યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન એ મુખ્યત્વે લોવર યુરીનરી ટ્રેક ને અફેક્ટ કરે તો તેને
સિમ્પલ સીસ્ટાઇટીસ ( simple cystitis) કહેવામાં આવે છે.

યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન ના ટાઇપ્સ(Types of urinary track infection):

યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શનના મુખ્ય બે પ્રકાર પડે છે.

1)અપર યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન(Upper urinary track infection),
2)લોવર યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન(Lower urinary track infection).

1)અપર યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન(Upper urinary track infection):

અપર યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન ને મુખ્યત્વે પાયલોનેફ્રાઇટીસ(pyelonephritis) કહેવામાં આવે છે. અપર યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન માં કિડની તથા યુરેટર્સ નો સમાવેશ થાય છે. તેના કારણે ફીવર, ચિલ્સ, નોઝીયા, વોમીટીન્ગ અને બીજા સિમટોમ્સ જોવા મળે છે.

2)લોવર યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન(Lower urinary track infection).

લોવર યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન ને સિમ્પલ સીસ્ટાઇટીસ(simple cystitis) કહેવામાં આવે છે. લોવર યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન માં બ્લાડર તથા યુરેથ્રા નો સમાવેશ થાય છે.

4) કિડની ડીસીઝ (ક્રોનિક કિડની ડીસીઝ (CKD) અને એક્યુટ રિનલ ફેઇલ્યોર):

ફિલ્ટ્રેશન અને વેસ્ટ રીમુવ ને ઇમ્પેઇર કરે છે.

ડીસઓર્ડર ઓફ બોવેલ એલિમિનેશન(Disorder of bowel elimination):

1) કોન્સ્ટીપેશન(Constipation): હાર્ડ, ડ્રાય સ્ટુલ કે જે લો ફાઇબર ડાયટ અને ડીહાઇડ્રેશન તથા ઇમમોબિલિટી ના કારણે જોવા મળે છે.

2) ડાયરિયા(Diarrhoea): ડાયરિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં લિક્વિડ, લુઝ તથા વોટરી સ્ટૂલ એ દિવસમાં ( in 24 hours) ત્રણ ટાઇમ કરતાં વધારે વખત પાસ્ડ થાય છે. અને આ લુઝ,વોટરી સ્ટૂલ ની ફ્રિકવન્સી પણ વધારે હોય છે. ડાયરિયા થવાના કારણે બોડી માંથી એક્સેસિવ અમાઉન્ટ માં ફ્લુઇડ તથા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ એ લોસ થાય છે તેના કારણે ડિહાઇડ્રેશન ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે. ડાયરિયા એ ડેવલોપિંગ કન્ટ્રીસ માં મોર્ટાલિટી રેટ ના કોઝ માં ટોપ થ્રી માં આવતું ડીઝીઝ છે.

3)ફિકલ ઇન્કંટેનંસી(Fecal incontinence): નર્વ અને મસલ્સ ડેમેજ થવાના કારણે બોવેલ કંટ્રોલ લોસ થવો.

4) બોવેલ ઓબસ્ટ્રક્શન્સ(Bowel obstructions) : ઇન્ટરસ્ટાઇન નું પાર્શિયલી અને કમ્પ્લીટલી બ્લોકેજ થવું જેને અર્જન્ટ કેર ની જરૂરિયાત રહે છે.

એલિમિનેશન પ્રોબ્લેમ માટે નર્સિંગ કન્સીડરેશન(Elimination problem in nursing consideration):

કોન્ટ્રાઇન્ડિકેશન ન હોય તો હાઇડ્રેશન (1.5-2 લિટર/દિવસ) ને એન્કરેજ કરવું.

ઇન્ફેક્શન પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પેરીનિયમ ની હાઇજીન ને જાળવવી.

ઇન્ટેક-આઉટપુટ બેલેન્સ અને યુરીન ની કેરેક્ટેરીસ્ટીક મોનીટરીંગ કરવી.

જો જરૂરી હોય તો ટોઇલેટીન્ગ, બ્લાડર ટ્રેઇનીન્ગ અને કેથેટર કેર માં આસીસ્ટ કરવું.

બોવેલ કેર :

હાઇ ફાઇબરવાળા ખોરાક (આખા અનાજ, ફળો, શાકભાજી) ને પ્રમોટ કરવું.

રેગ્યુલર એક્સરસાઇઝ અને મોબીલીટી ને એન્કરેજ કરવું.

પ્રિસ્ક્રાઇબ મુજબ સ્ટૂલ સોફ્ટનર/લક્ઝેટીવ્સ આપો.

સ્ટ્રેસ મેનેજમેન્ટ અને ટોઇલેટ હેબીટ્સ વિશે એજ્યુકેટ કરવું.

કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ ઓફ યુરીન(Characteristics of urine):

નોર્મલ યુરીન

વોલ્યુમ:

નોર્મલ યુરીન 24 કલાકમાં 1000 થી 2000 ml યુરિન નું એક્સક્રીશન થાય છે. તે વોટર ઇન્ટેક પર ડિપેન્ડ કરે છે. કોલ્ડ વેધરમાં આઉટપુટ વધે છે અને હોટ વેધરમાં આઉટપુટ મા ઘટાડો થાય છે.

કલર :

નોર્મલી યુરીન એ પેલ યેલોવીશ અને અંબર કલર નું હોય છે. જ્યારે યુરીન ની ક્વોન્ટીટી ઇન્ક્રીઝ થાય ત્યારે પેલ યેલો બને છે અને જ્યારે ક્વોન્ટિટી ડીક્રિઝ થાય ત્યારે તે ડીપ યેલો બને છે.

અપિરિયન્સ: નોર્મલી ક્લિયર અને ડિપોઝિટ હોતું નથી.

ઓર્ડર: જ્યારે થોડા સમય માટે રાખવામાં આવે ત્યારે એરોમેટીક ઓર્ડર આવે છે, સ્ટ્રોંગ એમોનિયા ની સ્મેલ આવે છે.

રિએક્શન : નેચર માં એસિડિક.

સ્પેસીફીક ગ્રેવિટી: 1.016 થી 1.025 સુધી બદલાય છે.

કન્સ્ટીટ્યુઅન્ટસ:

વોટર : 96%
યુરિયા : 2%
(યુરિક એસિડ
ક્રિએટિનાઇન
એમોનિયા
સોડિયમ
પોટેશિયમ
ક્લોરાઇડ્સ
ફોસ્ફેટ્સ
સલ્ફેટસ
ઓક્સાલેટ્સ) : 2%v

એબનોર્મલ યુરિન:

યુરિનના વોલ્યુમમાં એબનોર્મલ વધારો ‘પોલીયુરિયા’ તરીકે ઓળખાય છે.

યુરિન ના વોલ્યુમમા એબનોર્મલ ઘટાડો ‘ઓલીગયુરિયા’ તરીકે ઓળખાય છે.

યુરિન નુ ટોટલ એબ્સેન્સ એ ‘એનયુરિયા’ છે.

કલર :

ગ્રીન/બ્રાઉનિશ યલો : બાઇલ સોલ્ટ અથવા બાઇલ પીગ્મેન્ટ.

રેડીસબ્રાઉન : યુરોબિલીનોજન.

બ્રાઇટ રેડ : ફ્રેશ બ્લડ.

પીન્ક : સ્મોલ અમાઉન્ટ મા ફ્રેસ બ્લડ.

સ્મોકી બ્રાઉન : બ્લડ પીગ્મેન્ટ્સ.

મિલ્કી વાઇટ : ફાઇલેરિયાસિસ ને કારણે ચાઇલ્યુરિયા.

અપિરિયન્સ: પસ સેલ્સ ના કારણે એમોરફોસ સલ્ફેટ ટર્બિડિટી.

ઓર્ડર : કીટોન બોડી ના કારણે સ્વીટીસ અને ફ્રુઇટ ઓર્ડર.

રિએક્શન : જો સીસ્ટાઇટીસ ની કન્ડિશન હોય તો આલ્કેનાઇન.

સ્પેસીફીક ગ્રેવિટી: 1.001-1.060 ડાયાબિટીસ ના કારણે વધારે હોય શકે છે.

કન્સ્ટીટ્યુઅન્ટસ:

આલ્બ્યુમીન: કિડની ડીસીઝમા.
સુગર: ડાયાબિટીસ મલાઇટસ.
એસીટોન: ફેટ ના ઇનકમ્પ્લીટ મેટાબોલિઝ્મ ના કારણે.
બાઇલ: જોન્ડિસ/હીમોલાઇટીક ડિસીઝ ના કારણે ઓબ્સ્ટ્રક્ટીવ ડિસીઝ.

ફેટર્સ અફેક્ટીન્ગ નોર્મલ યુરીનરી એલિમિનેશન(Factores affecting normal urinary Elimination):

1) ફ્લુઇડ ઇન્ટેક: પર્સન દ્વારા ઇન્જેસ્ટ કરવામાં આવતા ફ્લુઇડ નું અમાઉન્ટ એ યુરિન આઉટપુટ નક્કી કરવામાં સૌથી ઇન્ફ્લુઅન્સીયલ ફેક્ટર છે. જો ફ્લુઇડ ઇન્ટેક એ ખૂબ વધી ગયું હોય, તો બ્લાડર એ વધુ ઝડપથી ભરાઇ જવાને કારણે વોઇડિંગ ની ફ્રિકવન્સી વધે છે. તેનાથી વિપરિત, જો ફ્લુઇડનું ઇન્ટેક ઓછું હોય, તો વોઇડિંગ ફ્રિકવન્સી ઘટે છે.

2) લોસ ઓફ બોડી ફ્લુઇડ: જ્યારે પર્સન એ લાર્જ અમાઉન્ટ માં બોડી ફ્લુઇડ ને લોસ છે, ત્યારે કિડની એ પ્રોપર ઓસ્મોલારિટી ને મેઇન્ટેઇન કરવા માટે રિએબ્ઝોર્બશન મા વધારો કરે છે. વોમીટ, ડાયરિયા વગેરેથી લોસ થઇ શકે છે.

3) ન્યુટ્રીશન: જે ડાયટમાં વોટર નુ અમાઉન્ટ વધુ હોય તેવા ડાયટ નુ ઇન્ટેક વધારે પ્રમાણમાં હોય, તો યુરિન નું અમાઉન્ટ વધારે હશે.આલ્કોહોલ અને કેફીન બંનેમાં ડાયયુરેટીક કન્ટેઇન હોય છે અને યુરીન આઉટપુટ ઇન્ક્રીઝ કરે છે.

4) બોડી પોઝીશન: નોર્મલી રીતે મેનમા યુરિનરી એલીમીનેશન માટે ટીપીકલ બોડી પોઝીશન અપરાઇટ સ્ટેન્ડિંગ પોઝિશન હોય છે. કેટલાક મેન ને બેડમાં ફ્લેટ લાઇડાઉન સમયે તેમના બ્લાડર ને કમ્પ્લીટ્લી યુરિનલમા એમ્પટી કરવામાં ડિફીકલ્ટી પડે છે.

5) સાયકોલોજીકલ ફેક્ટર્સ : જો યુરિન નું રિલીઝ એ વોલ્યુન્ટરી કન્સીયસ કંટ્રોલ મા છે, તો વોઇડિંગની પ્રોસેસ એવી કોઇપણ વસ્તુથી ઇન્ફ્લુઅન્સ થઇ શકે છે જે વ્યક્તિ ને વોઇડીન્ગ વિશે વિચારવાનું કારણ બને છે. પર્સન એ જો કોઇ વહેતું પાણી સાંભળે છે, તો વોઇડીન્ગ ની જરૂરિયાત તીવ્ર થઇ શકે છે. સ્ટ્રેસ અથવા એન્ઝાઇટી પણ યુરીનરી એલિમિનેશન કરવા પર અફેક્ટ કરી શકે છે.

ફેક્ટર્સ અસોસીએટેડ વિથ અલ્ટર્ડ યુરીનરી એલિમિનેશન(Factores associated with altered urinary Elimination):

1) ઓબસ્ટ્રક્શન ઓફ યુરીન ફ્લો : ઓબસ્ટ્રક્શન એ રીનલ કેલ્ક્યુલાઇ,પ્રોસ્ટેટીક એન્લાર્જમેન્ટ, ટ્યુમર્સ અને સ્ટ્રક્ચરલ એબનોર્માલિટીસ ના કારણે થઇ શકે છે.

2) ઇન્ફેક્શન્સ: મોસ્ટ કોમન UTI (યુ.ટી.આઇ.) યુરેથ્રા (યુરેથ્રાઇટિસ) અથવા બ્લાડર (સિસ્ટાઇટિસ) નુ ઇન્ફેક્શન છે. યુરેથ્રાઇટિસ અને સિસ્ટાઇટીસ ને લોવર UTI તરીકે ક્લાસીફાઇ કરવામાં આવે છે, જ્યારે યુરેટર્સ અને કિડની પેલ્વિસના ઇન્ફેક્શન ને અપર UTI તરીકે ક્લાસીફાઇ કરવામાં આવે છે. મેલ કરતાં વુમન એ લોવર UTI (યુ.ટી.આઇ) માટે વધુ સસેપ્ટીબલ હોય છે. વોઇડીન્ગ એ પેઇનફૂલ અને વધુ ફ્રિકવન્ટ બને છે.

3) હાઇપોટેન્શન: કિડનીમાં એડીક્યુએટ અમાઉન્ટમાં બ્લડ પર્ફ્યુઝન મેન્ટેઇન રહેવાથી કીડની એ એડિક્યુએટ યુરિન નું ફોર્મેશન કરે છે.

4) ન્યુરોલોજીકલ ઇન્જરી: જ્યારે બ્રેઇન ના ફ્રન્ટલ લોબમાં જે વોલ્યુન્ટરી વોઇડીન્ગ નેચરને કંટ્રોલ કરે છે તેમાં ઇન્જરી થવાના કારણે ઇન્કન્ટીનન્સી થઇ શકે છે. સ્પાઇનલ કોર્ડ ઇન્જરી, સેરેબ્રલ વાસ્ક્યુલર એકસીડન્ટ(સ્ટ્રોક), બ્રેઇન‌ ટ્યુમર વગેરે જેવી કન્ડિશનમાં પણ યુરીનરી ઇન કન્ટીનન્સી થઇ શકે છે.

5) ડિક્રીસ મસલ્સ ટોન: એજિંગ,મલ્ટિપલ પ્રેગ્નેન્સી ઓબેસિટી, એબડોમીનલ અને પેરીનીયલ મસલ્સ નું વીક થવું એ બ્લાડર ના કોન્ટ્રાકશન્સ અને એક્સટર્નલ યુરીનરી સ્ફીન્ક્ટર ને કંટ્રોલ કરવામાં ઇમ્પેઇર થાય છે.

6) મેડીકેશન્સ : અમુક રિઝન ના કારણે મેડિકેશન્સ નું એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવાથી તેની સાઇડ ઇફેક્ટ એ નોર્મલ યુરીનરી પેટર્ન ને ઇન્ફ્લુઅન્સ કરી શકે છે. જે મેડિકેશન ની એન્ટીકોલીનર્જીક ઇફેક્ટ હોય તેમાં યુરીનરી રીટેન્શન થવાના ચાન્સીસ રહે છે અમુક પ્રકારની મેડીકેશન એ યુરીન ના કલર ને ચેન્જ કરે છે જેમ કે ઉદાહરણ : તરીકે પાયરીડીયમ એ યુરીન ના કલરને બ્રાઇટ ઓરેન્જ મા ટર્ન કરે છે.

7) સર્જરી : પોસ્ટઓપરેટિવ ક્લાઇન્ટ એ સર્જરી થયા બાદ 10 અવર્સ ની અંદર માં વોઇડિંગ માટે એબલ હોય છે.એનેસ્થેસીયા, એડીમાં અને ઇમમોબિલિટી એ એલિમિનેશન પેટર્ન ને અફેક્ટ કરતા મેઇન ફેક્ટર્સ છે.

8) પ્રેગ્નેન્સી : પ્રેગ્નેન્સી એ યુરીનરી એલિમિનેશન ને અલ્ટર કરવા માટેનું કોઝ હોઇ શકે છે. યુટ્રસ ની સાઇઝ અને ગ્રોવિંગ ફિટસ ના વેઇટ ના કારણે બ્લાડર પર પ્રેશર ઇન્ક્રીઝ થાય છે જેના કારણે યુરિનેશનમાં ફ્રિકવન્સી અરાઇઝ થાય છે.

9) યુરીનરી ડાયવર્ઝન : યુરીનરી ડાયવર્ઝન એ એક સર્જીકલ પ્રોસિઝર છે કે જેમાં યુરીન એલીમીનેશનના નોર્મલ પથવે મા ફેરફાર કરવામા આવે છે.

અલ્ટ્રેશન ઇન યુરીનરી એલિમિનેશન(Alteration in urinary Elimination):

પોલિયુરીયા(Polyuria): પોલિયુરીયા એટલે ફ્લુઇડ ઇન્ટેક ના કોન્સન્ટ્રેશનમા એક સાથે વધારો ન થાય ત્યાં સુધી વધુ પડતા યુરિન નું ફોર્મેશન અને એક્સક્રીશન થવું. પોલિયુરીયા કન્ડિશનમા યુરિન નું પ્રોડક્શન 24 કલાકમાં 2,500 થી 3000 ml સુધી વધી જાય છે. તે ડાયાબિટીસ,ડાયયુરેટીક,કેફીન અને આલ્કોહોલ ના ઇન્જેશન ના કારણે હોઇ શકે છે.

ડાયસુરિયા(Dysuria): ડાયસુરિયા નો મીનીન્ગ થાય છે પેઇનફુલ વોઇડિન્ગ થવું. પેઇન એ ( UTI ) સાથે એસોસીએટેડ હોય શકે છે અને યુરીનેશન વખતે બર્નિંગ સેન્સેસન તરીકે ફેલ્ટ થાય છે.ડાયસુરિયા બ્લાડરમા અથવા યુરેથ્રામા ઇન્ફ્લામેશન, અથવા સેક્સ્યુઅલ એક્ટીવિટી ને કારણે થઇ શકે છે. કેટલીક મેડીકેસન્સ એ ડાયસુરિયા નું કારણ બની શકે છે.

ઓલીગયુરિયા(Oligouria): ઓલીગયુરિયા એટલે 24 કલાકમાં 500ml કરતા ઓછા અમાઉન્ટ મા યુરીન નુ ફોર્મેશન અને એક્સક્રીશન થવું.ઓલીગયુરીયા એ સિવ્યરલી ફ્લુઇડ ઇન્ટેક ડીક્રીઝ થવાના કારણે અથવા કોઇપણ એવી ડીસીઝ કે જે બોડી માંથી એક્સેસિવ અમાઉન્ટ મા ફ્લુઇડ લોસ કરતી હોય તો તેના કારણે ઓલીગ યુરીયા ની કન્ડિશન થઇ શકે છે.ઉ.દા: વોમિટીંગ, ડાયરીયા, ડાયાફરેસી, બર્ન અને બ્લિડિંગ.

એનયુરિયા(Anuria): જેમ જેમ કિડની એક ફંકશનિંગ ઓર્ગન તરીકે કમ્પ્લીટ ફેઇલ્યોર ની નજીક પહોંચે છે, તેમ વ્યક્તિ એન્યુરિક થઇ શકે છે.એનયુરિયા એટલે 24 કલાકમાં 100 ml કરતા ઓછા અમાઉન્ટમા યુરીન નુ ફોર્મેશન અને એક્સક્રીશન થવું.

અર્જન્સી(Urgency): નોર્મલ બ્લાડરની કેપેસિટી એ 250 થી 400 ml યુરિન સુધીની રેન્જમાં હોય છે. અર્જન્સી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં પર્શન એ વોઇડિન્ગ ની અર્જ ને વોલ્યુન્ટરીલી ડિલે કરવામા અનએબલ હોય છે.તેનો મીનીન્ગ એ છે કે સ્ટ્રોંગ મીક્ચ્યુરેશન થવું જે સામાન્ય રીતે બ્લાડરમા ઇન્ફ્લામેશન અથવા ઇરીટેશન થવાના કારણે,ઇનકમ્પીટન્ટ યુરેથ્રલ સ્ફીન્ક્ટર હોવાના કારણે અથવા સાયકોલોજીકલ સ્ટ્રેસના કારણે જોવા મળે છે.

નોક્ચુરિયા(Nocturia) : નોર્મલ સ્લીપિંગ અવર્સ દરમિયાન વોઇડિન્ગ થવું તેને નોક્ચુરિયા કહેવામાં આવે છે. જે સામાન્ય રીતે લાર્જ અમાઉન્ટમાં ફ્લુઇડ નું ઇન્જેશન કરવાના કારણે સ્પેશ્યલી આલ્કોહોલ અથવા કેફીન કન્ટેનિંગ હોવાના કારણે નોક્ચુરિયા થઇ શકે છે. જે પીપલ ને અમુક મેડિકલ કન્ડિશન જેમકે કંજેસ્ટીન હાર્ટ ફેઇલ્યોર ની કન્ડિશન હોય તો તેવી કન્ડિશન માં પણ નોક્ચુરિયા થઇ શકે છે. જ્યારે લાઇન ડાઉન કરવામાં આવે ત્યારે સુપાઇન એડીમાં એ ડિક્રીઝ થઇ શકે છે જેના કારણે ફ્લુઇડ એ સર્ક્યુલેશન માં એન્ટર થાય છે જેના કારણે કિડનીમાં બ્લડ ઇન્ક્રીઝ થાય છે અને તેથી ગ્લુમેરુલર ફીટ્રેશન અને યુરિન આઉટપુટ ઇન્ક્રીઝ થાય છે.

હિમેચુરીયા (Hematuria): હિમેચુરીયા એટલે કે યુરિનમાં બ્લડ પ્રેઝન્ટ હોવું જે સામાન્ય રીતે ગ્રોસ (વિઝ્યુઅલ એક્ઝામિનેશન દ્વારા વિઝીબલ)અથવા ઓકલ્ટ(નોટ વિઝીબલ) હોઇ શકે છે હિમેચુરિયા થવા માટેના પેથોલોજીકલ કોઝીસ માં યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન, યુરીનરી ટ્રેક ટ્યુમર, રિનલ કેલ્ક્યુલાઇ , પોઇઝનીન્ગ અને યુરિનરી મ્યુકોઝામાં ટ્રોમા થવાના કારણે થઇ શકે છે.

પ્યુરિયા(pyuria): પ્યુરિયા એટલે યુરિનમા પસ નુ અમાઉન્ટ હોવું .જે ઇન્ફ્લામેટ્રી રિસ્પોન્સ ના એન્ડ પ્રોડક્ટ નું એક્યુમ્યુલેશન થાય છે.જેમાં યુરિનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શનમાં માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ અને WBC હોઇ શકે છે.

યુરીનરી રીટેન્શન( Urinary Retention): યુરીનરી રીટેન્શન ને ઇસ્ચુરિયા (ischuriya) પણ કહેવામાં આવે છે. યુરીનરી રીટેન્સન એ કન્ડિશન છે કે જેમાં બ્લાડરની કમ્પ્લીટલી એમ્પટી થવાની એબિલિટી ઇમ્પેઇર્ડ થયેલી હોય છે.જેના કારણે બ્લાડર એ ફૂલ્લી રીતે એમ્પટી થઇ શકતું નથી અને યુરીન નું બ્લાડરમાં રિટેન્શન થાય છે.યુરીનરી રીટેન્શન થવા માટેના ઘણા ફેક્ટર હોય છે. જેમકે ,કોઇ ઓબસ્ટ્રક્સન થવાના કારણે,નર્વ પ્રોબ્લેમ થવાના કારણે,મસલ્સ ડીસફંક્શન થવાના કારણે, યુરીનેશન માં ડીફીકલ્ટી થાય છે અને યુરીનરી રીટેન્સન ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે યુરિનરી રીટેન્શન માં લાસ્ટ વોઇડીન્ગ ના આઠ થી દસ કલાકની અંદર પણ વોઇડીન્ગ ની ઇનએબિલિટી હોય છે.

યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી(Urinary incontinence): યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બ્લાડર માથી યુરિન નું ઇનવોલ્યુન્ટરી અને અનકન્ટ્રોલ લોસ થાય છે. યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં યુરિન પેસેજ ને કંટ્રોલ કરવામાં ઇનએબિલિટી હોય છે અને યુરિન એ ઇનવોલ્યુએન્ટરી લોસ થાય છે. યુરીનરી ઇનકન્ટીનન્સી એ મુખ્યત્વે ઓલ્ડર પીપલ્સમાં વધારે પડતું જોવા મળે છે. અને મુખ્યત્વે મેન કરતા વુમન માં વધારે પડતું જોવા મળે છે.

યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી ના ટાઇપ્સ :

યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી ના ટોટલ પાંચ ટાઇપ પડે છે:

1)સ્ટ્રેસ ઇનકન્ટીનન્સી(Stress incontinence),
2)અર્જ ઇન્કંટીનન્સી(Urge incontinence),
3)ઓવરફ્લો ઇનકન્ટીનન્સી(Overflow incontinence),
4)ફંક્શનલ ઇન્કંટીનન્સી(Functional incontinence) ,
5)ગ્રોસ ટોટલ ઇન્કંટીનન્સી(Gross total incontinence) .

1)સ્ટ્રેસ ઇનકન્ટીનન્સી(Stress incontinence):

સ્ટ્રેસ ઇનકન્ટિનન્સી માં જ્યારે કોઇપણ એક્સન કરતા હોય છે ત્યારે યુરિન એ ઇનવોલ્યુન્ટરી લોસ થાય છે જેમકે, કફિંગ, સ્નિઝિંગ, લિફ્ટિંગ કરવાથી એબડોમિનલ પ્રેસર એ બ્લાડર પર આવે છે તેના કારણે યુરીનરી ઇનકન્ટીનન્સી થાય છે.

સ્ટ્રેસ ઇનકંટીનન્સી એ જ્યારે એબડોમીનલ પ્રેશર એ બ્લાડર પર ઇંક્રિશ થાય ત્યારે અથવા તો બ્લાડર ના સ્પિંકટર મસલ્સ વિકેન્ડ થયેલા હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

વુમનમાં મુખ્યત્વે ફિઝિકલી ચેન્જીસ જેવા કે પ્રેગ્નેન્સી ના કારણે, ચાઇલ્ડ બર્થ તથા મેનોપોઝ ના કારણે ઇનકન્ટીનન્સી ની કન્ડિશન જોવા મળે છે.

મેનમાં જ્યારે પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડને રિમૂવ કરવામાં આવે ત્યારે આ કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

2)અર્જ ઇન્કંટીનન્સી(Urge incontinence):

અર્જ ઇન્કન્ટીનન્સી એ જ્યારે સ્ટ્રોંગ, અનકન્ટ્રોલેબલ, ઇનવોલ્યુન્ટરી યુરીનેટ માટેની અર્જ થાય ત્યારે અનકન્ટ્રોલ યુરિન વોઇડીન્ગ થાય તેને અર્જ ઇનકન્ટીનન્સી કહેવામાં આવે છે.

અર્જ ઇનકન્ટીનન્સી એ મુખ્યત્વે કોઇપણ યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન હોય ,બ્લાડર ઇરીટન્ટ્સ, બોવેલ પ્રોબ્લમ ,‌પાર્કીન્સન્સ ડિસીસ, અલ્ઝાઇમર ડિસીઝ,સ્ટ્રોક,
નર્વસ સિસ્ટમ મા ઇંજરી અને ડેમેજ થવાના કારણે અર્જ ઇન્કન્ટીનન્સી ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

3)ઓવરફ્લો ઇનકન્ટીનન્સી(Overflow incontinence):

ઓવરફ્લો ઇનકન્ટેનસી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં કોન્સ્ટન્ટ યુરીન નું ડ્રીબલીન્ગ થાય છે અને તેમાં સ્મોલ અમાઉન્ટમાં ફ્રિક્વંટલી યુરેનીટ એ જોવા મળે છે.

ઓવર ફ્લો ઇનકન્ટીનન્સી એ મુખ્યત્વે યુરીનરી રીટેન્શન બાદ જોવા મળે છે.

આ પ્રકારની ઇન્કન્ટીનન્સી ની કન્ડિશન એ જ્યારે બ્લાડર એ ડેમેજ હોય , યુરેથ્રા બ્લોક હોય અને નર્વસ સિસ્ટમમાં કોઇપણ એબનોર્માલિટી હોય તથા ડાયાબિટીસ ની કન્ડિશન હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

મેન મા જ્યારે પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડ ની કોઇપણ પ્રોબ્લેમ હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

4)ફંક્શનલ ઇન્કંટીનન્સી(Functional incontinence):

ફંકશનલ ઇનકન્ટીનન્સી એ જ્યારે કોઇપણ ફિઝિકલ તથા કોગ્નિટિવ ઇમ્પેઇરમેન્ટ હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

5)ગ્રોસ ટોટલ ઇન્કંટીનન્સી(Gross total incontinence):

ગ્રોસ ટોટલ ઇન્કંટીનન્સી મા કંટીન્યુઅસ day and નાઇટ માં urine નુ leacking જોવા મળે છે.

આ પ્રકારની ઇનકંટીનન્સી એ કોઇપણ સ્પાઇનલ કોડ તથા યુરીનરી સિસ્ટમ મા ઇન્જરી થવાના કારણે જોવા મળે છે.

બોવેલ એલિમિનેશન:

કમ્પોઝિશન ઓફ નોર્મલ ફીસીસ:

કન્સ્ટિટ્યૂઅન્ટ્સ:

વોટર 75%,
સોલીડ્સ 25%,
બેક્ટેરિયા 30%,
અનડાઇજેસ્ટેડ ફૂડ ફાઇબર એન્ડ ડ્રાઇડ કન્સ્ટિટ્યૂઅનટ્સ ઓફ ડાયજેસ્ટિવ જ્યૂસ 30%,
ફેટ 10 – 20%,
ઇન ઓર્ગેનિક મેટર 10 – 20 %, પ્રોટીન 3%.

કેરેક્ટરાઇસ્ટીક ઓફ નોર્મલ એન્ડ એબનોર્મલ ફિસીસ:

ફ્રિકવન્સી :

નોર્મલ :
વેરિયેબલ,
યુઝવલ રેન્જ:- 1-2 /ડે(દિવસ),
1 એવરી 2-3 દિવસે.

એબનોર્મલ:
ડિપેન્ડન્ટ ઓન યુઝવલ પેટર્ન ,

3/દિવસ અથવા < 1એવરી 3 દિવસ.

કલર:

નોર્મલ: બ્રાઉન
એબનોર્મલ : બ્લેક, ટેરી , રેડીસ બ્રાઉન, મરુન ક્લે કલર, યેલો ગ્રીન.

કન્સીસ્ટન્સી:

નોર્મલ: સોફ્ટ, ફોમ્ડ.
એબનોર્મલ : હાર્ડ, લુઝ, લિક્વિડ , હાય મ્યુકસ કન્ટેન્ટ.

શેપ:

નોર્મલ: સીલીન્ડ્રીકલ
એબનોર્મલ: નેરો, પેન્સીલથીન.

અમાઉન્ટ:

નોર્મલ : 100-300gm/ day.
એબનોર્મલ: <100 gm/ day.>300 gm /day.

ઓડર:

નોર્મલ: એરોમેટીક, પન્જેન્ટ
એબનોર્મલ: ફાઉલ, ઓબ્જેક્શનેબલ.

ફેક્ટર્સ અફેક્ટીન્ગ બોવેલ એલિમિનેશન(Factores Affecting bowel Elimination) :

બોવેલ એલિમિનેશન માં ઘણા ફેક્ટર્સ અફેક્ટ કરે છે જે નીચે મુજબ છે :

1) ન્યુટ્રીશન(Nutrition) : નેચર એન્ડ ટાઇપ ઓફ ફૂડ: ડાયટ એ મોટા પ્રમાણમાં બોવેલ એલીમી નેશન ને ઇન્ફ્લુઅન્સ કરે છે. જે પ્રકારનું ફૂડ લેવામાં આવે છે, તે એલીમીનેશન ને અફેક્ટ કરે છે. જેમ કે,જે પર્શન લગભગ 800 gm ફ્રૂટ્સ, વેજીટેબલ્સ અને અનાજના કોઇપણ કોમ્બીનેશન નો યુઝ કરે છે તેની પાસે ડેફીકેશન ને ઇઝી બનાવવા માટે સફીસીયન્ટ બલ્કમાં સ્ટૂલ હશે.જ્યારે નોન-વેજિટેરિયન ફૂડ, ખાવામાં આવે છે ત્યારે તે ડાયજેશન માટે ઓછો સમય લે છે કારણ કે તે સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઇન માં કમ્પલીટ થાય છે જ્યારે વેજિટેરિયન ફૂડ ને ડાયજેશન માં વધુ સમય લાગે છે.અમુક પ્રકારનું ફૂડ્સ જેમ કે કેબેજ,બીન્સ, એગ્સ વગેરે ગેસ ફોર્મીન્ગ ફૂડ હોય છે કે જે પેશન્ટ ને ડિસ્કમ્ફર્ટ કરવા માટે જવાબદાર હોય છે.ચોકલેટ અને હાઇ સુગર ઇન્ટેક ડાયેરિયા નું કારણ બને છે.જ્યારે એક્સેસિવ સ્પાઇસી ફૂડ નું કન્ઝપ્શન કરવામાં આવે ત્યારે તે બર્નિંગ સેન્સેસન કરે છે અને ક્યારેક ડાયરિયા પણ કરી શકે છે.જ્યારે એક દિવસમાં 1500 ml કરતા ઓછા અમાઉન્ટ મા ફ્લુઇડ નું ઇન્ટેક કરવામાં આવે તો તે કોન્સ્ટિપેશન ક્રિએટ કરી શકે છે.

2) એજ એન્ડ ડેવલોપમેન્ટ(Age and Development) : ઇન્ફન્સી સમય દરમિયાન ઇમમેચ્યોર નર્વસ સિસ્ટમ હોવા ના‌ કારણે એલિમિનેશન પર વોલ્યુન્ટરી કંટ્રોલ ઓછા પ્રમાણમાં હોય છે. ગેસ્ટેરોઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેકમાં ફિઝીયોલોજીક ચેન્જીસ થવાના કારણે અને ઓલ્ડ એજ સમય દરમિયાન નર્વ ઇમ્પલ્સીસ ડાઉન થવાના કારણે અમુક પર્શન એ ડેફિકેશન માટેની નીડ થી અનઅવેઇર હોય છે.

3) ડ્રગ્સ(Drugs) : અમુક ડ્રગ્સ એ નોર્મલ એલિમિનેશન પ્રોસેસ ને ઇન્ટરફેર કરે છે ઉ.દા. ઓપીઓઇડ (મોર્ફિન અને ફેન્ટાનીલ)જે કોન્સ્ટીપેશન નું કારણ બને છે જ્યારે લક્ઝેટીવ્સ,સપોસિટરી એ બોવેલ એક્ટીવિટીસ ને ઇન્ક્રીઝ કરે છે.

4) લાઇફ સ્ટાઇલ એન્ડ હેબિટ્સ(Lifestyle and habits) : ઘણા લોકો સમયના સંદર્ભમાં બોવેલ એલીમીનેશન માટેની એક પેટર્ન ડેવલોપ કરે છે.ઘણા લોકો માટે, સવારે ફૂડ અથવા ફ્લુઇડ એ ફસ્ટ વસ્તુનું ઇન્જેશન એ ડેફીકેટ માટેની અર્જ ને સ્ટીમ્યુલેટ કરશે. સમય જતાં, દરરોજ સવારે બોવેલ એલિમિનેશન ની પેટર્ન એસ્ટાબ્લીસ કરી શકાય છે અને તે પર્શન માટે બોવેલ એલિમિનેશન ની નોર્મલ પેટર્ન ગણવામાં આવશે. કેટલીક વ્યક્તિ રિચ્યુઅલાઇસ્ટીક હોય છે, તે જ મેથડનો યુઝ કરીને બોવેલ એલિમિનેશન ની રેગ્યુલર પેટર્ન ને પ્રમોટ કરે છે, જ્યારે અન્ય લોકો પાસે જ્યારે પણ તે થાય ત્યારે ડેફીકેશન ની અર્જ નો રિસ્પોન્સ આપવા સિવાય કોઇ સેટ પેટર્ન હોતી નથી. સેડેન્ટરી લાઇફસ્ટાઇલ, ઇમમોબીલીટી એ સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઇન માંથી લાર્જ ઇન્ટેસ્ટાઇન મા ચાઇમ ની મુવમેન્ટ ને ડિક્રીઝ કરે છે, તેથી કોનસ્ટીપેશન થાય છે.

5) ફ્લુઇડ ઇન્ટેક(Fluid intake) : ફ્લુઇડ ઇન્ટેક અને એક્સેસિવ ફલૂઇડ લોસ થવું એ એલિમિનેશન પર અફેક્ટ કરે છે. જ્યારે બોડીની રિક્વાયરમેન્ટ અકોર્ડીંગ ઓછા પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરવામાં આવે તો તે કોન્સ્ટિપેશન કરી શકે છે. દરેક પર્સન એ ડેઇલી એટલીસ્ટ બે થી ત્રણ (2-3) લીટર જેટલું વોટર ઇન્ટેક કરવું જોઇએ. જ્યારે બોડી માંથી એક્સેસીવ અમાઉન્ટમાં ફ્લુઇડ લોસ થાય તો તે નોર્મલ બોવેલ એલિમિનેશન પેટર્ન ને અલ્ટર કરી શકે છે.

6) મેડિકલ પ્રોબ્લેમ્સ(Medical problems): અમુક મેડિકલ પ્રોબ્લેમ્સ એ એલિમિનેશન પેટર્ન ને અફેક્ટ કરે છે. ઉ.દા : જે ક્લાઇન્ટ ને હેમરોઇડ્સ,રેક્ટલ સર્જરી, અને એબડોમીનલ સર્જરી થયેલી હોય તે ક્લાઇન્ટ એ પેઇન ના ફિયર ના કારણે ડેફિકેટ કરવા માંગતા નથી. પ્રેગ્નેન્સી દરમિયાન, થર્ડ ટ્રાયમેસ્ટર માં પેરીસ્ટાલ્ટિક મુવમેન્ટ ડિક્રીઝ થાય છે, જેના કારણે કોન્સ્ટીપેશન થાય છે. પેરાલાઇટીક ઇલિયસ, ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ઓબસ્ટ્રક્સન, ઇન્ટેસ્ટાઇન નું કેન્સર નોર્મલ એલીમીનેશન પેટર્ન ને અફેક્ટ કરે છે.

7) સ્ટ્રેસ એન્ડ ઇમોશન્સ(Stress and Emotions) : સ્ટ્રેસ અને ઇમોશન્સ પણ નોર્મલ એલિમિનેશન પેટર્ન ને અફેક્ટ કરે છે જે કોન્સ્ટીપેશન અથવા તો ડાયરિયા કરવા માટે જવાબદાર હોય છે. તે સિમ્પેથેટિક નર્વસ સિસ્ટમ ની સ્ટીમ્યુલેશન ને કારણે થાય છે. તે પેરીસ્ટાલ્ટિક એક્ટીવિટી માં વધારો કરે છે. પરંતુ ડિપ્રેશન, ગ્રીફ વગેરેના કેસીસ માં ઇન્ટેસ્ટાઇનલ મોટીલીટી ને ડિક્રીઝ કરે છે પરિણામે કોન્સ્ટીપેશન થાય છે.

8) બોડી પોઝીશન(Body position) : સિટિંગ અથવા સેમીસ્ક્વેટીન્ગ પોઝિશન એ બોવેલ એલિમિનેશન માટે મોસ્ટ એડવાન્ટેજીયસ પોઝીશન છે. આ પોઝીશન એ ફીસીસ એલિમીનેશન કરવામાં ગ્રેવીટી ને આસીસ્ટ કરે છે, જે એબડોમી નલ, સ્ટમક અને પેલ્વિક મસલ્સ ને કોન્ટ્રેક્ટ કરવાનું પણ ઇઝી બનાવે છે, આમ લાર્જ ઇન્ટેસ્ટાઇન ને એક્સટર્નલ પ્રેશર કરે છે અને તેના કન્ટેન્ટ ને ઇવાક્યુએશન કરવા માટે એન્કરેજ કરે છે.

9) પ્રાયવસી(Privacy): મોસ્ટ પીપલ ને ડેફિકેશન દરમ્યાન સાયકોલોજી કલી કમ્ફર્ટેબલ ફીલ થય શકે તે માટે પ્રાઇવસી ને મેઇન્ટેઇન રાખવા માટેની જરુર પડે છે.

એલીમીનેશન પ્રોબ્લેમ : કોન્સ્ટીપેશન(Constipation):

કોન્સ્ટીપેશન એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં ફીસીસ(સ્ટૂલ) એ તેના નોર્મલ એમ્પટીન્ગ લેન્થ કરતા વધારે સમય સુધી કોલોન માં રિટેન્શન રહે છે. કોન્સ્ટીપેશન મા ઇરરેગ્યુલર, ઇનફ્રીક્વન્ટ સ્ટૂલ પેસેજ માં ડિફીકલ્ટી હોય છે. સામાન્ય રીતે એક સવારે ખાયેલા ફૂડ ના રેસિડ્યુ એ બીજા દિવસે સવારે લાર્જ બોવેલ મા પહોંચે છે. ડીફેકેશન એ સામાન્ય રીતે ફૂડ લીધા પછી 12-72 કલાકની અંદર થાય છે. કોન્સ્ટીપેશન એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બોવેલ મુવમેન્ટ ઇનફ્રીક્વન્ટ હોય છે, બોવેલ એમ્પટીન્ગ મા ડીફીકલ્ટી આવે છે, સ્ટૂલ પાસીન્ગ મા ડીફીકલ્ટી અરાઇઝ થાય છે, or ઇનકમ્પ્લિટ બોવેલ ઇવાક્યુએશન/એમ્પટીન્ગ થાય છે. કોન્સ્ટીપેશન ની કન્ડિશન એ મુખ્યત્વે ફીસીસ ના હાર્ડેન્ડ થવાના કારણે, ઇનએડિક્યુએટ અમાઉન્ટ મા ફાઇબર ફૂડ ઇન્ટેક કરવાના કારણે તથા વોટર ઇન્ટેક ઓછા પ્રમાણમાં કરવાના કારણે થય શકે છે.

ટાઇપ ઓફ કોન્સ્ટીપેશન

કોન્સ્ટીપેશન એ બે ટાઇપ હોય છે : એટોનિક અને સ્પાસ્ટિક.

એટોનિક કોન્સ્ટીપેશન

કોલોન અથવા રેક્ટમ માં મસલ્સ ટોન લોસ થવાથી સ્ટૂલ ને ઇવાક્યુએટ કરવામાં ડિફીકલ્ટી થઇ શકે છે અને પરિણામે એટોનિક કોન્સ્ટીપેશન થાય છે. આ પ્રકાર નું કોન્સ્ટીપેશન સામાન્ય રીતે વૃદ્ધો, પ્રેગ્નેન્ટ વુમન અને સેડેન્ટરી વર્કર્સ માં જોવા મળે છે. આ પ્રકારને ઘણીવાર “લેઝી બોવેલ સિન્ડ્રોમ” કહેવામાં આવે છે.

સ્પાસ્ટિક કોન્સ્ટીપેશન

સ્પાસ્ટિક કોન્સ્ટીપેશન એ મસલ્સ ટોન ઇન્ક્રીઝ થવાને કારણે થાય છે જે કેવીટી ને નેરો કરે છે.ફોલ્ટી ડાયેટરી હેબીટ જેમ કે, ઇરરેગ્યુલર મીલ‌સ,ઇનએડિ ક્યુએટ ફ્લુઇડ ઇન્ટેક, ઇમોશનલ ડિસ્ટર્બન્સ અને હેમોરોઇડ્સ કોન્સટીપેશન ના કોમન કોઝ છે.

કોન્સ્ટીપેશન ના કારણ :

1) ડાયેટરી ફેક્ટર :

ફાઇબર યુક્ત ડાયટ નું અમાઉન્ટ ઓછા પ્રમાણમાં લેવાના કારણે.
ઓછા પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરવાના કારણે.
પ્રોસેસ્ડ ફૂડ વધુ પ્રમાણમાં લેવાના કારણે.

2) ફિઝિકલ એક્ટિવિટી :

સેડેન્ટરી લાઇફસ્ટાઇલ તથા ફિઝિકલ એક્ટિવિટી ઓછા પ્રમાણમાં કરવાના કારણે.

3) ડિહાઇડ્રેશન :

ફ્લુઇડ નું ઇન્ટેક ઓછા પ્રમાણમાં કરવાથી હાર્ડ સ્ટૂલ પાસ થાય છે અને સ્ટૂલ પાસ કરવામાં ડીફીકલ્ટી થાય છે તેના કારણે કોન્સ્ટીપેશન થઇ શકે છે.

4) મેડીકેશન

અમુક પ્રકારની મેડીકેશનના કારણે:

Ex:
એન્ટીહાઇપરટેન્સિવ ,
એન્ટીડિપ્રેશન્ટ,
એન્ટાસીડ,
ઓપોઇડ(નાર્કોટીક્સ),
ડાયયુરેટીક,
એન્ટીહીસ્ટામિન,
એન્ટીસ્પાઝમોડીક,
એન્ટીકન્વલસન્ટ,
કેલ્સિયમ ચેનલ બ્લોકર,
પેઇન રિલીવર,
આ બધી મેડીકેશન ના કારણે પણ કોન્સ્ટીપેશન થઇ શકે છે.

5) ન્યુરોલોજિકલ કન્ડિશન:

મલ્ટીપલ સ્કલેરોસીસ, પારકીન્સન્સ ડિસીસ ના કારણે પણ કોન્સ્ટીપેશન થઇ શકે છે.

6) હોર્મોનલ ચેન્જીસ થવાના કારણે :

પ્રેગનેન્સી તથા એજ ના કારણે હોર્મોનલ ફ્લક્ચ્યુએશન્સ થવાના કારણે.

7) મેટાબોલીક તથા મસ્ક્યુલર:

હાઇપર કેલ્સેમિયા, હાઇપો થાઇરોડિઝમ, ડાયાબિટીસ મલાઇટસ ,સિસ્ટીક ફાઇબ્રોસીસ, માયોટોનિક ડિસ્ટ્રોફી, સીલીયાક ડીસીઝ,વગેરેના કારણે પણ કોન્સ્ટીપેશન ની કન્ડિશન થાય છે.

8) સ્ટ્રકચરલ તથા ફંક્શનલ ડિસઓર્ડર

કોલોન કેન્સર,
એનલ ફીસર,
સ્પાઇનલ કોડૅ લીઝન્સ, પ્રેગનેન્સી, ડીસેન્ડીંગ પેરીનીયમ સીન્ડ્રોમ, સ્ટ્રોક.

9)સાયકોલોજીકલ ફેક્ટર :

સ્ટ્રેસ, એન્ઝાઇટી,ફીયર ના કારણે.

10) લીડ પોઇઝનિંગ ના કારણે.
11) કનેક્ટિવ ટીશ્યુસ ડિસઓર્ડર ના કારણે.
12) એપેન્ડીસાઇટીસ ના કારણે.
13)ડેફીકેશન ની અર્જ ને ઇગ્નોર કરવાના કારણે.
14) ઓબસ્ટ્રકશન ના કારણે.

કોન્સ્ટીપેશન ના લક્ષણો તથા ચિન્હો :

• એબડોમીનલ ડીસકમ્ફર્ટ થવું.
• એબડોમીનલ ડિસ્ટેન્સન થવું.
• એબડોમીનલ પેઇન થવું.
• એનોરેક્સિયા (ભૂખ ન લાગવી).
• સ્ટુલ પાસ કરવામાં સ્ટ્રેઇનીન્ગ થવું.
• હેડ એક થવું.
• નોઝીયા.
• ફુલનેસ ની ફીલિંગ.
• રેસ્ટલેસનેસ.
• ઇનડાયજેશન.
• એનીસ્મસ: સ્ટ્રેઇનીન્ગ સમયે એનલ સ્પિન્કટર નું અનકોઓ ર્ડીનેટેડ કોન્ટ્રાકશન થવું.
• ફીકલ ઇમ્પેક્શન
• રેક્ટમ સાઇડ પર હાર્ડ માસ ફીલ થવું.
• ઇનફ્રિકવન્ટ બોવેલ મુવમેન્ટ.
• સ્ટૂલ પાસીંગ માં ડીફીકલ્ટી થવી.
• હાર્ડ તથા ડ્રાય સ્ટુલ પાસ થવું.

કોન્સ્ટીપેશન નું ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુશન :

• હિસ્ટ્રી કલેક્શન,
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન
• બેરીયમ એનીમા.
• કોલોનોસ્કોપી.
• સિગ્મોઇડોસ્કોપી.
• એબડોમીનલ એક્સ રે.
• એનોરેકટલ મેનોમેટ્રી.
• રેક્ટલ એક્ઝામિનેશન.

કોન્સ્ટીપેશન ના કોમ્પ્લિકેશન:

• હેમરોઇડ્સ થવા.
• પર્ફોરેશન થવું.
• હાઇપોટેન્શન.
• ફિકલ ઇમ્પેક્ષન.
• એનલ ફિશર.
• એબડોમીનલ પેઇન થવું.
• ડાયવર્ટીક્યુલોસીસ.
• મેગાકોલોન.
• બોવેલ પર્ફોરેશન.

કોન્સ્ટીપેશન ની ટ્રીટમેન્ટ:

ટ્રીટમેન્ટ: ટ્રીટમેન્ટ નો એઇમ :

• રેગ્યુલર બોવેલ હેબીટ્સ ડેવલોપ કરવી.
• રેગ્યુલર મીલ પેટર્ન ને ફોલો કરવી.
• હાઇ ફાઇબર ડાયટ કન્ઝ્યુમ કરવો.
• એક્સરસાઇઝ અને એક્ટીવિટી ઇન્ક્રીઝ કરવી.

મેડીકલ મેનેજમેન્ટ:

• પેશન્ટને હાઇ ફાઇબર ડાયટ ઇન્ટેક કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને ફ્રુટ તથા વેજીટેબલ્સ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને છ થી આઠ ગ્લાસ દરરોજ વોટર ઇન્ટેક કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• જો સ્ટુલ નુ ઇમ્પેક્શન થયેલું હોય તો પેશન્ટને એનિમા પ્રોવાઇડ કરવો.
  Like:
  સોપ વોટર એનીમા,
  ટેપ વોટર એનીમા,
• ઇન્ટેસ્ટાઇન ના મોટર ફંકશન ને ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે મેડિકેશન થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.
• Ex:= prokinetic agent( cisatride or metoclopramide).
• પેશન્ટ ને બલ્ક ફોર્મીન્ગ મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી ex:=મિથાઇલ સેલ્યુલોઝ સાયલિયમ. (methyl cellulose psyllium).
• પેશન્ટ ને સ્ટૂલ સોફ્ટનર પ્રોવાઇડ કરવું ex: ડોક્યુસેટ.
• પેશન્ટને લુબ્રિકન્ટ પ્રોવાઇડ કરવુ.
  Ex:= mineral oil.
• પેશન્ટને સ્ટીમ્યુલન્ટ પ્રોવાઇડ કરવું.Ex:= phenol phthalein.
• પેશન્ટને સલાઇન તથા ઓસ્મોટિક સોલ્યુશન પ્રોવાઇડ કરવું. Ex:
  milk of Megnesia ,
  Sodium Phosphate lactulose.

કોન્સ્ટીપેશન નું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ:

Advice about to take adequate nutritional diet :

• ન્યુટ્રીશનલ ડેફિશિયનસી ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પેશન્ટને એડીક્યુટ બેલેન્સ ડાયટ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને સિગારેટ,સ્મોકિંગ, આલ્કોહોલ અવોઇડ કરવા માટે એડવાઈઝ આપવી.
• પેશન્ટને ઇરીટન્ટ ફૂડ જેમકે ચા ,કોફી, સ્પાઇસી ફૂડ, હોટ ફૂડ અવોઇડ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને એડીક્યુએટ અમાઉન્ટ મા વોટર ઇન્ટેક કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને હાઇફાઇબર ફૂડ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને ફ્રૂટ તથા વેજીટેબલ્સ ઇન્ટેક કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી જેમ કે એપલ, પપૈયું, ઓરેન્જ વગેરે જેવા ફ્રૂટ્સ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને મીલ લીધા પછી ઇમિડિએટલી સ્લીપ લેવા માટે અવોઇડ કરવા કહેવું.

Advice to the patient about the good hygiene:

• પેશન્ટને ગુડ હેન્ડ હાઇજીન હેબિટ એડોપ્ટ કરવા માટે એડવાઇઝ કરવુ ઇન્ફેક્શન ને થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• ઇન્ફેક્શન ને થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે મીલ લીધા પહેલા અને પછી પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા માટે પેશન્ટને એડવાઇઝ આપવી.
• ઇરીટન્ટ પ્રોડક્ટ તથા ડેરી પ્રોડક્ટ નો યુઝ મીનીમાઇઝ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને પર્સનલ તથા એન્વાયરમેન્ટલ હાઇજીન મેઇન્ટેન કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને ઓરલ હાઇજીન મેઇન્ટેઇન કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

educate the patient about the do physical activity and excercise:

• પેશન્ટને એડવાઇઝ આપવી કે ફિઝિકલ એક્ટિવિટી તથા એક્સરસાઇઝ કરવાથી પેરીસ્ટાલસીસ મુવમેન્ટ ઇન્ક્રીઝ થાય છે તેથી પ્રોપર્લી એક્સરસાઇઝ કરવી.
• પેશન્ટને વોકિંગ,યોગા તથા મેડીકેશન લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી જેના કારણે કોન્સટીપેશન એ રિલીવ થાય છે.

Advice about to take adequate medicine:

• પેશન્ટને પ્રોપરલી લકઝેટીવ તથા એનિમા પ્રોવાઇડ કરવો.
• પેશન્ટને સપોસિટરી એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવી કોન્સ્ટીપેશન ને રીલીવ કરવા માટે.
• પેશન્ટને રેગ્યુલરલી ફોલોઅપ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી મેડીકેશન લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

ડાયરિયા(Diarrhoea):

ડેફીનેશન:

ડાયરિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં લિક્વિડ, લુઝ તથા વોટરી સ્ટૂલ એ દિવસમાં ( in 24 hours) ત્રણ ટાઇમ કરતાં વધારે ટાઇમ પાસ થાય છે. અને આ લુઝ,વોટરી સ્ટૂલ ની ફ્રિકવન્સી વધારે હોય છે. ડાયરિયા થવાના કારણે બોડી માંથી એક્સેસિવ અમાઉન્ટ માં ફ્લુઇડ તથા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ એ લોસ થાય છે તેના કારણે ડિહાઇડ્રેશન ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે. ડાયરિયા એ ડેવલોપિંગ કન્ટ્રીસ માં મોર્ટાલિટી રેટ ના કોઝ માં ટોપ થ્રી માં આવતું ડીઝીઝ છે.

ડાયરિયા ના ટાઇપ્સ(Types of Diarrhoea):

ડાયરિયા ના મુખ્ય ચાર ટાઇપ પડે છે.

1) એક્યુટ ડાયરિયા(Acute Diarrhoea)
2) ક્રોનિક ડાયરિયા(Chronic Diarrhoea)
3) પર્સીસ્ટન્ટ ડાયરીયા(Persistent Diarrhoea)
4) ડિસેન્ટ્રી(Dysentry)

1) એક્યુટ ડાયરિયા(Acute Diarrhoea):

એક્યુટ ડાયરિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમા ડાયરિયા નું ઓનસેટ એ સડ્ન્લી હોય છે તથા શોર્ટ ડ્યુરેશન માટે હોય છે તથા બે વીક કરતા ઓછા સમયગાળા માટે હોય છે.એક્યુટ ડાયરિયા એ મુખ્યત્વે કોઇપણ ઇન્ફેક્શન ના કારણે થાય છે.

2) ક્રોનિક ડાયરિયા(Chronic Diarrhoea):

ક્રોનિક ડાયરિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં લુઝ વોટરી સ્ટૂલ એ 3 વિક્સ કરતા પણ વધારે સમય થી હોય તો તેને ક્રોનિક ડાયરીયા કહેવામાં આવે છે. ક્રોનિક ડાયરિયા કોઇપણ ઓર્ગેનિક ડિસીસ ના કારણે હોય છે.

3) પર્સીસ્ટન્ટ ડાયરીયા(Persistent Diarrhoea):

પર્સીસ્ટન્ટ ડાયરિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં એક્યુટ ડાયરિયા ના એટેક્સ એ બે વીક કરતા વધારે સમય સુધી જોવા મળે છે અને તે ડાયરિયા એ ઇન્ફેક્શન ના કારણે થાય છે.

4) ડિસેન્ટ્રી(Dysentry):

ડિસેન્ટ્રી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં સ્ટૂલ માં બ્લડ,મ્યુકસ અને પસ એ પ્રેઝન્ટ હોય છે તથા તેમાં એબડોમીનલ કોલીક, ફીવર, તથા ટેનીસ્મશ (આ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બોવેલ એ ઓલરેડી એમ્પટી થયેલ હોય છતાં પણ સ્ટૂલ પાસ કરવાની જરૂરિયાત પડે છે.) જોવા મળે છે.

ડાયરિયા થવા માટેના કારણ:

અનહાઇજીનીક કન્ડિશન કારણે.
ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે.

વાયરલ ઇન્ફેક્શન ના કારણે :

• રોટા વાયરસ,
• એન્ટેરો વાઇરસ,
• એડીનો વાયરસ ના કારણે,
• મીઝલ્સ વાયરસ ના કારણે.
• ઇન્ફ્લુએન્ઝા વાયરસ ના કારણે.

બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન ના કારણે:

• E coli,
• શિગેલા બેક્ટેરિયા (Shigella bacteria) ના કારણે,
• સાલમોનેલા બેક્ટેરિયા ના કારણે.
• સ્ટેફાઇલોકોકસ બેક્ટેરિયા ના કારણે.
• વીબ્રીઓ કોલેરા ના કારણે.

પેરાસાઇટીક ઇન્ફેક્શન ના કારણે:

• એન્ટઅમીબા હિસ્ટોલાઇટીકા,
• જીઆરડીયા લેમ્બલીયા,
• ક્રિપ્ટોસ્પોરીડિયમ,
• પી ફાલ્સીપેરમ, પી વાઇવેક્સ, પી ઓવેલી અને પી મેલેરિયા.

ફંગાઇ ઇન્ફેક્શન ના કારણે:

• કેન્ડીડા આલ્બીકન્સ ના કારણે,

ઇન્ફેક્શિયસ કન્ડિશન ના કારણે:

• અપર રેસ્પીરેટરી ઇન્ફેક્શન ના કારણે,
• ઓટાઇટીસ મીડિયા ના કારણે,
• ટોન્સીલાઇટીસ ના કારણે,
• ન્યુમોનિયા ના કારણે,
• યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન ના કારણે.

ડાયેટીક તથા ન્યુટ્રીશનલ ફેક્ટર ના કારણે:

• ઓવરફીડિંગ,
• સ્ટારવેશન ના કારણે,
• ફુડ એલર્જી તથા ફુડ પોઇઝનિંગ ના કારણે.
• અધર પ્રિડીસ્પોઝીંગ કન્ડિશન ના કારણે
• જેમ કે,
• એજ,
• સીઝન,
• આર્ટિફિશ્યલ ફીડીંગ.

ડાયરીયા ના લક્ષણો તથા ચિન્હો :

• ફ્રિક્વંટલી લુઝ વોટરી સ્ટૂલ પાસ થવું.
• ડિહાઇડ્રેશન થવું,
• એબડોમિનલ પેઇન થવું.
• લો ગ્રેડ ફીવર આવવો.
• ભૂખ ન લાગવી.
• એબડોમીનલ ડિસ્ટેન્સન થવું.
• બિહેવ્યરલ ચેન્જીસ થવા જેમકે
• ઇરીટેબીલીટી,
• રેસ્ટલેસનેસ,
• વિકનેસ આવવી,
• થાક લાગવું,
• પ્રોપર્લી ઊંઘ ન આવવી,
• ફિઝિકલ ચેન્જીસ જોવા મળવા જેમકે,
• વેઇટ લોસ થવો,
• સ્કીન ટર્ગર પુઅર થવી,
• મ્યુકસ મેમ્બરેન ડ્રાઇ થવી.
• લીપ્સ એ ડ્રાય થવા,
• પેલનેસ,
• આઇસ એ સંકન થવી,
• ફોન્ટાનેલ્સ એ ડિપ્રેશ્ડ થવા,
• વાઇટલ સાઇન માં ચેન્જીસ જોવા મળવા જેમકે,
• બ્લડ પ્રેશર લો થવુ,
• ટેકીકાર્ડીયા,
• રેસ્પીરેશન રેપિડ થવા,
• લિંમ્સ એ કોલ્ડ થવા,
• યુરીનરી આઉટપુટ ડિક્રીઝ થવું,
• કંસિયસનેસ લોસ થવી,

ડાયરિયા નું મેડિકલ મેનેજમેન્ટ :

• પેશન્ટ ને રિહાઇડ્રેશન થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ નુ હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ મેઇન્ટેન રાખવા માટે ઓરલ રીહાઇડ્રેશન સોલ્યુશન (ORS) પ્રોવાઇડ કરવું.
• ઓરલ રિહાઇડ્રેશન થેરાપી એ માઇલ્ડ થી મોડરેટ ડિહાઇડ્રેશન ને ટ્રીટ કરવા માટેની ઇફેક્ટિવ ટ્રીટમેન્ટ ગણવામાં આવે છે.
• પેશન્ટ ને ઇન્ટ્રા વિનસ ફ્લુઇડ થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવું.
• જો પેશન્ટ ને ડિહાઇડ્રેશન ની કન્ડિશન હોય અને ORS થેરાપી એ પ્રોપર્લી ઇફેક્ટીવ ન રહેતી હોય ત્યારે પેશન્ટ ને ઇન્ટ્રા વિનસ ફ્લુઇડ થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને ઇન્ટ્રા વિનસ થેરાપી સાથે પ્રોપર્લી ફીડીંગ પ્રોવાઇડ કરવુ જેના કારણે માલન્યુટ્રીશન માંથી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય .
• જે પેશન્ટ એ માઉથ દ્વારા ફૂડ લય શકતુ હોય તેને ઇઝીલી ડાયજેસ્ટેબલ ફૂડ પ્રોવાઇડ કરવું.
  Ex:= Toast, rice,blanned food.
• પેશન્ટ નુ એડીક્યુએટ્લી ફ્લુઇડ
  અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ લેવલ મેઇન્ટેન કરવું.
• પેશન્ટ ને જો કોઇપણ બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન ના કારણે ડાયરિયલ ડીસીઝ થય હોય તો એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને એન્ટીડાયરીયલ મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી
  જેમ કે,
  Loperamide, Bismuth Subsalysilate.
• પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી ફલુઇડ તથા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ લેવલ મેન્ટેઇન રાખવું.
• પેશન્ટ ના હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ ને મેઇન્ટેન રાખવા માટે ઓરલ રીહાઇડ્રેશન સોલ્યુશન (ORS) પ્રોવાઇડ કરવું.
• જો પેશન્ટ ને સિવ્યર ડિહાઇડ્રેશન થયું હોય તો ઇન્ટ્રા વિનસ ( IV ) ફલુઇડ થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી ન્યુટ્રીશનલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

ટ્રીટમેન્ટ એન્ડ ડાયેટરી મેનેજમેન્ટ ઇન એક્યુટ ડાયેરિયા:

એક્યુટ ડાયરિયા એ શોર્ટ ડ્યુરેશન માટે હોય છે. જેના કારણે વોટર અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ એ એક્સેસિવ લોસ થાય છે. જો તેને કંટ્રોલ કરવામાં આવી નહીં તો તે ફેટલ પ્રુવ થય શકે છે. પેશન્ટને રીહાઇડ્રેટ કરવા માટે ઓરલ રિહાઇડ્રેશન થેરાપી પ્રોવાઇડ કરી ટાઇમ્લી સ્ટેપ્સ લેવા જોઇએ જે સિમ્પલ, ઇનએક્સપેન્સિવ અને ઇફેક્ટીવ ટ્રીટમેન્ટ છે.જે સિમ્પલ, ઇનએક્સપેન્સિવ અને ઇફેક્ટીવ ટ્રીટમેન્ટ છે. તે ઘરે જ પ્રિપેઇર કરી શકાય છે.

ઓરલ રીહાઇડ્રેશન સોલ્યુશન:

સોડિયમ ક્લોરાઇડ : 3.5 g,
સોડિયમ બાયકાર્બોનેટ : 2.5 g,
પોટેશિયમ ક્લોરાઇડ : 1.5 g,
ગ્લુકોઝ : 20 g.

ORS ને 1 લીટર ક્લિન ડ્રિન્કીન્ગ વોટરમા‌ ડિઝોલ્વ કરવું.
પેશન્ટ એ એક લુસ સ્ટૂલ પાસ કરે કે તરત જ ORT શરૂ કરી દેવી જોઇએ.

પેશન્ટ ને પોસિબલ તેટલી વાર ORS આપવું જોઇએ, જનરલ રુલ એ દરેક સ્ટૂલ પાસ કર્યા પછી એક ગ્લાસ છે.

જો ચાઇલ્ડ ને ડાયેરિયા હોય‌ એ બ્રેસ્ટ ફિડીન્ગ કરતું હોય તો તેને ORT સાથે ચાલુ રાખવું જોઇએ. અન્ય ફ્લુઇડ્સ જેમ કે નાળિયેર પાણી, જવનું પાણી, છાશનું પાણી, આલ્બ્યુમિન પાણી, અનાજનું પાણી અને કઠોળનું પાણી પણ આપવું જોઇએ.

ક્રોનિક ડાયરિયા:

ડાયેટરી મેનેજમેન્ટ :

ક્રોનિક ડાયરિયા ના વોટરી મેનેજમેન્ટ માટે નો મેઇન ઓબ્જેક્ટીવ એ વોટર અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ ને રિપ્લેસ કરવા અને એક્સ્ટ્રા ન્યુટ્રીઅન્ટ્સ પ્રોવાઇડ કરવું.

લોસ્ટ વેઇટ અને વિકનેસ ની ભરપાઇ કરવા માટે એનર્જી ની જરૂરિયાતમાં 10-20% વધારો થાય છે. ફાઇબર નું ઇન્ટેક અને ફેટ નું ઇન્ટેક રિસ્ટ્રીક્ટેડ કરવું જરૂરી છે. હાઇ એનર્જી ની રિક્વાયરમેન્ટ પૂરી કરવા માટે વધુ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ ની જરૂર પડે છે. મીનરલ અને વિટામિન સપ્લિમેન્ટ્સ ડેઇલી ડાયટ માં ઉમેરવા જોઇએ.

ફૂડ્સ ટુ બી અલોવ્ડ:

વોશ્ડ પલ્સીસ , રિફાઇન્ડ સિરીયલ્સ, સારી રીતે કૂક્કડ વેજીટેબલ્સ, કેળા, પપૈયા, દૂધની બનાવટો, ચિકન અને ફીસ.

ફૂડ્સ ટુ બી રિસ્ટ્રીક્ટેડ:

વોલ સિરીયલ્સ, પલ્સીસ, રો વેજીટેબલ્સ એન્ડ ફ્રુઇટ્સ, ફ્રાઇડ ફુડ્સ, નટ્સ, મીલ્ક એન્ડ મીલ્ક બેઝ્ડ બેવરેજીસ.

યુરીનરી રીટેન્શન(Urinary retention)

ડેફીનેશન:

યુરીનરી રીટેન્શન ને ઇસ્ચુરિયા (ischuriya) પણ કહેવામાં આવે છે.યુરીનરી રીટેન્સન એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બ્લાડરની કમ્પ્લીટ્લી એમ્પટી થવાની એબિલિટી ઇમ્પેઇર્ડ થયેલી હોય છે.જેના કારણે બ્લાડર એ ફૂલ્લી એમ્પટી થઇ શકતું નથી અને યુરીનનું બ્લાડરમાં રિટેન્શન થાય છે.યુરીનરી રીટેન્શન થવા માટેના ઘણા ફેક્ટર હોય છે.જેમકે,કોઇ ઓબસ્ટ્રક્સન થવાના કારણે, નર્વ પ્રોબ્લેમ થવાના કારણે, મસલ્સ ડીસફંક્શન થવાના કારણે, યુરીનેશન માં ડીફીકલ્ટી થાય છે અને યુરીનરી રીટેન્સન ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

યુરીનરી રીટેન્સન ના કોઝીસ:

ઓબસ્ટ્રક્ટિવ કોઝ:

1)BPH( બિનાઇન પ્રોસ્ટેટિક હાઇપર પ્લેસિયા):

મોસ્ટલી મેલ મા એજીન્ગ ના કારણે પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડ એન્લાર્જ થાય છે અને તેના કારણે યુરેથ્રા માં ઓબસ્ટ્રક્સન થાય છે જેના કારણે યુરેનરી રીટેન્શનની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

2)યુરેથ્રલ સ્ટ્રિક્ચર:

કોઇપણ ઇન્ફ્લામેશન તથા ઇંજરી થવાના કારણે યુરેથ્રા મા સ્કાર ટીશ્યુસ નુ ફોર્મેશન થાય છે અને તેના કારણે યુરેથ્રા એ નેરોવિંગ થાય છે અને યુરીનરી રીટેન્સન ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

3)બ્લાડર સ્ટોન:

બ્લાડર માં કેલ્ક્યુલાઇ ફોર્મેશન થવાના કારણે યુરેથ્રા એ ઓબસ્ટ્રક્સન થાય છે અને યુરીનરી રીટેન્સન ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

4)ટ્યુમર:

જો બ્લાડર તથા પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડમાં બિનાઇન (benign) અને મેલીગ્નંટ (malignant) ટ્યુમર અરાઇઝ થાય તો તે યુરીનરી ફ્લો ને ઓબસ્ટ્રક્સન કરે છે અને તેના કારણે યુરીનરી રીટેન્સન ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

નોન ઓબસ્ટ્રક્ટિવ કોઝ:

1)ન્યુરોજેનિક ડીસફંક્શન:

જે બ્લાડર ને કંટ્રોલ કરતી નર્વ માં કોઇપણ ઇંજરી તથા ઇન્ફ્લામેશન થવાના કારણે યુરીનરી રીટેન્સન ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

સ્પાઇનલ કોર્ડ માં ઇન્જરી થવાના કારણે, મલ્ટીપલ સ્કલેરોસીસ થવાના કારણે, તથા ડાયાબિટીસ થવાના કારણે પણ નર્વ એ ઇમ્પેક્ટ થાય છે અને યુરિનરી રીટેશન ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

2)અમુક મેડિકેશન ના કારણે:

અમુક પ્રકારની ડ્રગ જેમકે એન્ટીકોલીનેર્જીક,ઓપીઓઇડ્સ એ પણ યુરીનરી રીટેશનના કોઝ માં ઇન્વોલ્વ હોય છે.

3)પેલ્વિક ઓર્ગન પ્રોલેપ્સ

બ્લાડર તથા યુટ્રસ પ્રોલેપ્સ થવાના કારણે પણ યુરીનરી ફ્લો ઇમ્પેઇર્ડ થાય છે અને તેના કારણે યુરીનરી રિટેન્શનની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

4)ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે

યુરીનરી ટ્રેક માં ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે પણ યુરીનરી ફંક્શન ઇમ્પેઇર્ડ થાય છે.

5)પ્રોસ્ટાઇટીસ

યુરીનરી રીટેન્શન ના લક્ષણો તથા ચિન્હો:

• યુરીનેશન માં ડીફીકલ્ટી થવી,
• ઇનકમ્પ્લિટ વોયડીંગ ની સેન્સ થવી.
• યુરીનરી ઇન્કંટીનન્સી થવી.
• નોક્ચુરીયા.
• વિક ઓર ઇન્ટરમીટેન્ટ સ્ટ્રીમ.
• ઇનકમ્પ્લીટ એમ્પટીન્ગ.
• યુરીનરી ફ્રિકવન્સી ની કન્ડિશન ઇન્ક્રીઝ થવી.
• અર્જન્સી.
• એબડોમીનલ ડિસ્કમ્ફર્ટ તથા પેઇન થવુ.
• હાઇડ્રોનેફ્રોસીસ (કિડની માં ફ્લુઇડ નુ એક્સેસ એક્યુમ્યુલેશન થવું).
• પાયોનેફ્રોસિસ (કિડની માં પસ નું કલેક્શન થવું).
• કિડની ફેલ્યોર તથા સેપ્સીસ થવું.

યુરીનરી રીટેન્શન માટેના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન:

• હિસ્ટ્રી કલેક્શન એન્ડ ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન
• બ્લાડર અલ્ટ્રાસાઉન્ડ.
• અસેસ ધ સીરમ યુરિયા.
• અસેસ ધ સીરમ ક્રીએટેનીન લેવલ.
• રીનલ ફંક્શન અસેસમેન્ટ.
• સાઇટોસ્કોપી.
• સીરમ પ્રોસ્ટેટ સ્પેસિફિક એન્ટીજન(PSA).
• MRI of લંમ્બર સ્પાઇન.

યુરીનરી રીટેન્શન નું મેનેજમેન્ટ:

• જો એક્યુટ યુરીનરી રીટેન્સન હોય તો યુરીનરી કેથેટરાઇઝેશન કરવું.
• યુરીનરી રીટેન્સન ને રિલિવ કરવા માટે સ્ટેન્ટ તથા સુપ્રાપ્યુબિક સાઇટોસ્ટોમી કરવું.
• પ્રોસ્ટેક્ટોમી પ્રોસિઝર કરવી.
• જો યુરીનરી રીટેન્શન થવાનું કોઝ એ બીનાઇન પ્રોસ્ટેટીક હાઇપરટ્રોફી હોય તો પેશન્ટને આલ્ફા બ્લોકર મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી જેના કારણે યુરીનરી મસલ્સ એ રિલેક્સ થાય અને યુરીનરી ફ્લો ઇઝીલી થઇ શકે.
• પેશન્ટને ટ્રાન્સ યુરેથલ રિએક્શન ઓફ પ્રોસ્ટેટ(Transeurethral resection of the prostate )પરફોર્મ કરવું.
• જો યુરીનરી રીટેન્શન એ કોઇપણ ઇન્ફેક્શન ના કારણે થયું હોય તો પેશન્ટને બાયોટીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• જો કોઇ ઇન્ફ્લામેટ્રી કન્ડિશન હોય તો પેશન્ટને નોન સ્ટીરોઇડલ એન્ટી ઇન્ફ્લામેન્ટ્રી ડ્રગ પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને કોલીનેર્જીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને એક્સરસાઇઝ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• યુરીનરી રીટેન્શન નું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ:
• પેશન્ટની કન્ડિશન નુ પ્રોપર્લી અસેસમેન્ટ કરવું.
• પેશન્ટને સીટીંગ તથા સ્ટેન્ડિંગ પોઝીશન માટે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ ના વાઇટલ સાઇન પ્રોપર અસેસ કરવા.
• પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી કેથેટર કેર પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ નો ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મેઇન્ટેન કરવો.
• પેશન્ટને ડીસીઝ, તેના કારણો, તેના લક્ષણો તથા ચિન્હો અને તેની ટ્રીટમેન્ટ વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• જો પેશન્ટને પેઇન થતું હોય તો એનાલજેસીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• જો પેશન્ટને ડિસકંફટૅ હોય તો કમ્ફર્ટ મેઝર્સ પ્રોવાઇડ કરવા.
• પેશન્ટને પર્સનલ હાયજીન મેઇન્ટેન કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને ફરધર કોઇપણ કોમ્પ્લિકેશન ન થાય તે માટે એસેપ્ટિક ટેક્નીક મેઇન્ટેન રાખવી.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી સાઇકોલોજીકલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.
• પેશન્ટ અને તેના ફેમિલી મેમ્બર્સ ના બધા જ ડાઉટસ ક્લિયર કરવા.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી મેડિકેશન લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને કામ તથા કમ્ફર્ટેબલ એન્વાયરમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવું.

યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી(Urinary incontinence):

યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં યુરિનરી પેસેજ ને કંટ્રોલ કરવામાં ઇનએબિલિટી હોય છે અને યુરિન એ ઇનવોલ્યુએન્ટરી લીકેજ થાય છે. યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બ્લાડર માથી યુરિન નું ઇનવોલ્યુન્ટરી અને અનકન્ટ્રોલ લીકેજ થાય છે. યુરીનરી ઇનકન્ટીનન્સી એ મુખ્યત્વે ઓલ્ડર પીપલ્સમાં વધારે જોવા મળે છે. અને મુખ્યત્વે મેન કરતા વુમન માં વધારે પડતું જોવા મળે છે.

યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી ના ટાઇપ્સ :

યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી ના ટોટલ પાંચ ટાઇપ પડે છે:

1)સ્ટ્રેસ ઇનકન્ટીનન્સી,
2)અર્જ ઇન્કંટીનન્સી,
3)ઓવરફ્લો ઇનકન્ટીનન્સી,
4)ફંક્શનલ ઇન્કંટીનન્સી,
5)ગ્રોસ ટોટલ ઇન્કંટીનન્સી.

1)સ્ટ્રેસ ઇનકન્ટીનન્સી:

સ્ટ્રેસ ઇનકન્ટિનન્સી માં જ્યારે કોઇપણ એક્સન કરતા હોય છે ત્યારે યુરિન એ ઇનવોલ્યુન્ટરી લોસ થાય છે જેમકે, કફિંગ, સ્નિઝિંગ, લિફ્ટિંગ કરવાથી એબડોમિનલ પ્રેસર એ બ્લાડર પર આવે છે તેના કારણે યુરીનરી ઇનકન્ટીનન્સી થાય છે.

સ્ટ્રેસ ઇનકંટીનન્સી એ જ્યારે એબડોમીનલ પ્રેશર એ બ્લાડર પર ઇંક્રિશ થાય ત્યારે અથવા તો બ્લાડર ના સ્ફીન્ક્ટર મસલ્સ વિક થયેલા હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

વુમનમાં મુખ્યત્વે ફિઝિકલી ચેન્જીસ જેવા કે પ્રેગ્નેન્સી ના કારણે,ચાઇલ્ડ બર્થ તથા મેનોપોઝ ના કારણે ઇનકન્ટીનન્સી ની કન્ડિશન જોવા મળે છે.

મેનમાં જ્યારે પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડને રિમૂવ કરવામાં આવે ત્યારે આ કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

2)અર્જ ઇન્કંટીનન્સી:

અર્જ ઇન્કન્ટીનન્સી એ જ્યારે સ્ટ્રોંગ, અનકન્ટ્રોલેબલ, ઇનવોલ્યુન્ટરી યુરીનેટ માટેની અર્જ થાય ત્યારે અનકન્ટ્રોલ યુરિન વોઇડીન્ગ થાય તેને અર્જ ઇનકન્ટીનન્સી કહેવામાં આવે છે.

અર્જ ઇનકન્ટીનન્સી એ મુખ્યત્વે કોઇપણ યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન હોય, બ્લાડર ઇરીટન્ટ્સ, બોવેલ પ્રોબ્લમ ,‌ પાર્કીન્સન્સ ડિસીસ, અલ્ઝાઇમર ડિસીઝ,સ્ટ્રોક,નર્વસ સિસ્ટમ મા ઇંજરી અને ડેમેજ થવાના કારણે અર્જ ઇન્કન્ટીનન્સી ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

3)ઓવરફ્લો ઇનકન્ટીનન્સી:

ઓવરફ્લો ઇનકન્ટેનસી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં કોન્સ્ટન્ટ યુરીન નું ડ્રીબલીન્ગ થાય છે અને તેમાં સ્મોલ અમાઉન્ટમાં ફ્રિક્વંટ્લી યુરીનેટ જોવા મળે છે.

ઓવર ફ્લો ઇનકન્ટીનન્સી એ મુખ્યત્વે યુરીનરી રીટેન્શન બાદ જોવા મળે છે.

આ પ્રકારની ઇન્કન્ટીનન્સી ની કન્ડિશન એ જ્યારે બ્લાડર એ ડેમેજ હોય, યુરેથ્રા બ્લોક હોય અને નર્વસ સિસ્ટમમાં કોઇપણ એબનોર્માલિટી હોય તથા ડાયાબિટીસ ની કન્ડિશન હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

મેન મા જ્યારે પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડ ની કોઇપણ પ્રોબ્લેમ હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

4)ફંક્શનલ ઇન્કંટીનન્સી:

ફંકશનલ ઇનકન્ટીનન્સી એ જ્યારે કોઇપણ ફિઝિકલ તથા કોગ્નિટિવ ઇમ્પેઇરમેન્ટ હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

5)ગ્રોસ ટોટલ ઇન્કંટીનન્સી:

ગ્રોસ ટોટલ ઇન્કંટીનન્સી મા કંટીન્યુઅસ day and નાઇટ માં urine નુ leacking જોવા મળે છે.
આ પ્રકારની ઇનકંટીનન્સી એ કોઇપણ સ્પાઇનલ કોડ તથા યુરીનરી સિસ્ટમ મા ઇન્જરી થવાના કારણે જોવા મળે છે.

યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી થવા માટેના કારણ:

1)સ્ટ્રેસ ઇનકન્ટીનન્સી:

પેલ્વિક ફ્લોર મસલ્સ વિક થવાના કારણે.
પેલ્વિક ઓર્ગન પ્રોલેપ્સ થવાના કારણે.

2)અર્જ ઇન્કંટીનન્સી:

ઓવર એક્ટિવ બ્લાડર ના કારણે.
ન્યુરોલોજીકલ ડિસઓર્ડર થવાના કારણે.

3)ઓવરફ્લો ઇનકન્ટીનન્સી:

ઓબસ્ટ્રકશન થવાના કારણે.
બ્લાડર મસલ્સ વીક થવાના કારણે.

4)ફંકશનલ ઇનકન્ટીનન્સી:

મોબિલિટી તથા કોગ્નિટીવ ઇમ્પેઇરમેન્ટ.

5)મિક્સ્ડ ઇનકન્ટીનન્સી:

કોમ્બિનેશન ઓફ ફેક્ટર.

6)અધર ફેક્ટર:

• હોર્મોનલ ચેન્જીસ થવાના કારણે.
• મેડીકેસન ના કારણે.
• ક્રોનિક ઇલનેસ થવાના કારણે.
• બેડ રેસ્ટ લેવાના કારણે.
• આલ્કોહોલનું કન્ઝપ્શન કરવાના કારણે.
• પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડમાં ઇન્ફેક્શન તથા ઇન્ફ્લામેશન થવાના કારણે.
• સિવ્યર કોન્સ્ટીપેશન થવાના કારણે સ્ટૂલ નું ઇમ્પેક્શન થવાના કારણે.
• યુરીનરી ટ્રેકમાં ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે.
• અલ્ઝાઇમર ડિસીઝ ના કારણે.
• મલ્ટીપલ સ્કલેરોસીસ થવાના કારણે.
• પાર્કિંનઝન ડિસીઝ ના કારણે.
• પ્રેગનેન્સી ના કારણે.
• જીનાઇટો યુરીનરી સર્જરી થવાના કારણે.
• એજ રીલેટેડ ચેન્જીસ.
• અમુક પ્રકાર ની મેડીકેશન ના કારણે.

યુરીનરી ઇનકંટીનન્સી ના લક્ષણો તથા ચિહ્નો:

• યુરીન નુ ડ્રીબ્લીંગ થવું.
• પોલીયુરિયા.
• પ્રોસ્ટેટગ્લેન્ડ નું એનલાજૅર્મેન્ટ થવું.
• યુરીનરી ઇનકન્ટીનન્સી થવી.
• નોક્ચુરલ એનયુરેસીસ થવું.
• યુરીનની ફ્રિકવન્સી ઇન્ક્રીઝ થવી.
• અર્જન્સી .
• ઇનકમ્પ્લીટ એમ્પટીન્ગ થવું.
• પેલ્વિક ડિસ્કમ્ફર્ટ તથા પેઇન થવું.
• ફંક્શનલ લીમીટેશન.
• સ્કીન ઇરિટેશન તથા ઇન્ફેક્શન થવુ.
• લાઇફ સ્ટાઇલ માં ચેન્જીસ થવા.
• ડિપ્રેશન તથા એન્ઝાઇટી થવી.

યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી નું ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન:

• હિસ્ટ્રી કલેક્શન એન્ડ ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન
• યુરીન એનાલાઇસીસ
• યુરીન કલ્ચર
• રેસીડ્યુઅલ યુરિન મેઝરમેન્ટ
• સ્ટ્રેસ ટેસ્ટ
• બ્લડ ટેસ્ટ
• સાઇટોસ્કોપી
• અલ્ટ્રાસાઉન્ડ
• યુરોડાયનેમિક ટેસ્ટ
• વજાઇનલ તથા એનલ એક્ઝામિનેશન
• સીરમ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ સ્ટડીસ
• અસેસમેન્ટ ઓફ કેલ્સિયમ લેવલ
• અસેસ ધ BUN ( બ્લડ યુરિયા નાઇટ્રોજન)લેવલ
• અસેસ ધ ક્રીએટીનીન લેવલ
• સ્પાઇનલ MRI
• સાયટોયુરેથ્રોગ્રાફી
• ઇન્ટ્રાવિનસ પાઇલોગ્રાફી (IVP)
• ઇલેક્ટ્રોમાયોગ્રાફી (EMG)

યુરીનરી ઇનકન્ટીનન્સી નું મેડિકલ મેનેજમેન્ટ જણાવો.

1)પ્રોવાઇડ એન્ટિસ્પાઝમોડિક ડ્રગ્સ:

એન્ટી સ્પાસમોડિક ડ્રગ બ્લાડર ને રિલેક્સ કરે છે.

EX :
Flavoxate,
Dicyclomine,

2)પ્રોવાઇડ એન્ટીકોલીનેર્જીક ડ્રગ્સ:

એન્ટીકોલીનેર્જીક ડ્રગ્સ એ મુખ્યત્વે બ્લાડરના ઇનવોલ્યુન્ટરી કોન્ટ્રેક્શન ને રિડ્યુસ કરે છે.

Ex:
Oxybutynin
Darifenacin
Solifenacin

3)પ્રોવાઇડ આલ્ફા એન્ડ બીટા એડરેનેર્જીક ડ્રગ્સ

આ પ્રકારની મેડિસિન એ મુખ્યત્વે સ્ટ્રેસ ઇનકંટીનન્સી ને રિડયુસ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

Ex: phenpropanolamine.

4)ટ્રાયસાયક્લિક એન્ટી ડિપ્રેશન્ટ:

આ મેડિસિન એ મુખ્યત્વે બ્લાડર મસલ્સ ને અફેક્ટ કરે છે.

EX:
Noepinephrine,
Serotonin,
Doxepin,
Desipramine.

5)સર્જીકલ મેનેજમેન્ટ:

ફોર ફીમેલ:

મોડીફાઇડ આર્ટિફિશ્યલ સ્ફીન્ક્ટર યુઝ કરવું.

ફોર મેલ :

ટ્રાન્સયુરેથ્રલ રિસેક્સન ઓફ પ્રોસ્ટેટ (TURP).

યુરીનરી ઇનકન્ટીનન્સી નું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ:

1) અસેસમેન્ટ:

પેશન્ટનું કમ્પ્લીટ્લી એસેસમેન્ટ કરવું.

2) એજ્યુકેશન:

પેશન્ટ ને યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી ના કારણો, તેના લક્ષણો તથા ચિન્હો અને ટ્રીટમેન્ટ વિશે કમ્પ્લીટ્લી એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.

3)બ્લાડર ટ્રેઇનિંગ:

પેશન્ટને પ્રોપર્લી બ્લાડર ટ્રેઇનિંગ પ્રોવાઇડ કરવી.

4)પેલ્વિક ફ્લોર એક્સરસાઇઝ:

પેશન્ટને પેલ્વિક ફ્લોર એક્સરસાઇઝ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

5)ફલુઇડ મેનેજમેન્ટ:

પેશન્ટને પ્રોપર્લી ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

પેશન્ટને આસિસ્ટીવ ડિવાઇસ યુઝ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

6)સ્કીન કેર:

પેશન્ટને પ્રોપર્લી સ્કીન કેર પ્રોવાઇડ કરવી.

પેશન્ટ ને એન્વાયરમેન્ટલ મોડીફીકેશન કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

7)ઇમોશનલ સપોર્ટ:

પેશન્ટને પ્રોપર્લી ઇમોશનલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

8)કોલાબોરેશન વિથ હેલ્થ કેર પર્સનલ:

પેશન્ટ ની પ્રોપર કેર લેવા માટે હેલ્થ કેર પર્સનલ સાથે કોલાબોરેશન કરવો.

9)મોનિટરિંગ એન્ડ ડોક્યુમેન્ટેશન:

પેશન્ટ નું કંટીન્યુઅસલી મોનિટરિંગ કરવું.

પેશન્ટ ની કન્ડિશન નું પ્રોપર્લી ડોક્યુમેન્ટેશન કરવું.

10)ફોલો અપ:

પેશન્ટને રેગ્યુલર્લી ફોલોઅપ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

નર્સીસ રોલ ઇન મીટીંગ એલિમિનેશન નીડ્સ(Nurses role in meeting elimination needs):

પેશન્ટ ના યુરીનેશન અને ડેફીકેશન ની પ્રોસેસ નું મેનેજીંગ અને સપોર્ટીન્ગ કરવામાં નર્સ એ ઇમ્પોર્ટન્ટ રોલ પ્લે કરે છે, જેમાં યુરીનેશન અને એલીમીનેશન ની પ્રોસેસ નું મેનેજીંગ અને સપોર્ટીન્ગ ઇનવોલ્વ હોય છે. આ નીડ્સ એ કમ્ફર્ટ, ક્લીનલીનેસ અને હેલ્થ ને મેઇન્ટેઇન રાખવા માટે જરૂરી હોય છે. નર્સના રોલ ના મેઇન આસ્પેક્ટ અહીં છે:

1)અસેસમેન્ટ એન્ડ મોનિટરિંગ:

નર્સીસ એ પેશન્ટ ના યુરીનરી અને બોવેલ પેટર્ન ને અસેસ કરે છે.ત્યારબાદ કોઇપણ એલીમીનેશન ની પ્રોસેસમાં ઇસ્યુ હોય તો જેમ કે યુરિનરી ઇનકન્ટીનન્સી,રીટેન્શન અને કોન્સ્ટીપેશન જેવી કન્ડિશન હોય તો તેને આઇડેન્ટીફાય કરે છે.તે યુરિનરી અને બોવેલ આઉટપુટ ને મોનિટરિંગ કરે છે ત્યારબાદ કલરમાં,કન્સીસ્ટન્સીમાં અને ફ્રિકવન્સીમાં કોઇપણ ચેન્જીસ હોય તો તેને આઇડેન્ટીફાઇ કરે છે.

2) પ્રમોશન ઓફ નોર્મલ એલિમિનેશન :

નર્સ પેશન્ટ ને યોગ્ય હાઇડ્રેશન મેઇન્ટેઇન કરવા, બેલેન્સ ડાયટ લેવા અને રેગ્યુલર ફિઝિકલ એક્ટિવિટીસ કરવા જેવી એલીમીનેશન ના મેનેજમેન્ટ માટે હેલ્થી પ્રેક્ટીસીસ વિશે એજ્યુકેટ કરે છે. તેઓ પેશન્ટ ને પ્રાઇવસી અને કમ્ફર્ટ ને એન્સ્યોર કરવા અથવા ઇમમોબાઇલ પેશન્ટ માટે બેડપેન નો યુઝ કરવા વગેરે જેવી એલીમીનેશન માટે કન્ડક્ટીવ એન્વાયરમેન્ટ બનાવવામાં પણ હેલ્પ કરે છે.

3)આસીસ્ટીન્ગ વીથ ટોઇલેટીન્ગ:

જે પેશન્ટ ને મોબીલીટી માં ડીફીકલ્ટી હોય અને બેડરીડન હોય તેમને નર્સ એ ટોઇલેટીન્ગ નીડ્સ માં હેલ્પ કરે છે. જેમ કે પેશન્ટને પ્રોપર્લી પોઝિશનિંગ પ્રોવાઇડ કરવી.બેડસાઇડ કોમોડનો યુઝ કરવો, અથવા જરૂરિયાત મુજબ કેથેટર અથવા ઓસ્ટોમી કેર પ્રોવાઇડ કરવી.

4) ઇનકન્ટીનન્સી મેનેજમેન્ટ:

નર્સ એ યુરીનરી અને ફીકલ ઇન્કન્ટીનન્સી નું મેનેજમેન્ટ એ એબ્ઝોર્બન્ટ પ્રોડક્ટ ના યુઝ, સેડ્યુલ ટોયલેટિંગ અને બ્લાડર ટ્રેઇનિંગ અથવા પેલ્વિક ફ્લોર એક્સરસાઇઝ જેવા ઇન્ટરવેશન્સ દ્વારા કરે છે.

5) એજ્યુકેશન એન્ડ સપોર્ટ:

નર્સ એ પેશન્ટ અને તેના ફેમિલી મેમ્બર્સને એલિમિનેશન નીડ માટે યુરીનરી ઇનકન્ટીનન્સી, કેથેટરનો યુઝ અને લાઇફ ની ડીગ્નીટી અને ક્વોલીટી ને અફેક્ટ કરી શકે તેવા અન્ય મુદ્દાઓ અંગે એજ્યુકેશન અને ઇમોશનલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરે છે.

6) ઇન્ટરવેન્શન એન્ડ ટ્રીટમેન્ટ:

નર્સ એ એલિમિનેશન પ્રોબ્લેમ ની કન્ડિશનને મેનેજ કરવા માટે મેડિકલ મેનેજમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરે છે જેમ કે કોન્સ્ટીપેશન અને યુરીનરી ઇન કન્ટેનન્સી જેવી કન્ડિશન માટે પ્રીસ્ક્રાઇબ કરેલી મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરે છે, કેથેટર અને સ્ટોમા ની પ્રોપર્લી કેર કરે છે અને ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પ્રોપર્લી હાઇજેનિક કન્ડિશન મેઇન્ટેઇન રાખે છે.

7) ડોક્યુમેન્ટેશન :

નર્સીસ એ એલિમિનેશન પેટર્ન, પેશન્ટની કન્ડિશનમાં કોઇપણ ચેન્જીસ, અને જે કંઇ પણ ઇન્ટરવેન્શન પ્રોવાઇડ કરેલું હોય તેનું પ્રોપર્લી ડોક્યુમેન્ટેશન કરે છે.

પેશન્ટની આ બધી નીડ્સ ને ફૂલફીલ કરીને નર્સ એ પેશન્ટની ડીગ્નીટી, કમ્ફર્ટ અને ઓવરઓલ વેલ્બીંગ પ્રોવાઇડ કરે છે.

નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ઇન કેસ ઓફ બ્લાડર એલિમિનેશન(Nursing management incase of Bladder Elimination) :

ફિઝિકલ અસેસમેન્ટ:

• પેશન્ટના વાઇટલ સાઇન જેમકે, ટેમ્પરેચર,પલ્સ, બ્લડપ્રેશર અને વેઇટ ને પ્રોપર્લી એસેસ કરવા.
• પેશન્ટનું જનરલ ઇન્સ્પેક્શન કરવું જેમાં સ્કીનની ઇન્ટિગ્રિટી, કલર, અને પેરીફેરલ એડીમાં છે કે કેમ તે પ્રોપર્લી અસેસ કરવું.
• પેશન્ટના એબડોમન, પેલ્વીસ,જીનાઇટેલીયા અને રેક્ટમ નું પ્રોપર્લી એક્ઝામિનેશન કરવું.

ડાયગ્નોસ્ટિક ટેસ્ટ :

• સ્પેસીફીક ગ્રેવિટી, ઓસ્મોલારિટી, યુરીન PH, પ્રોટીનયુરીન,ગ્લુકોસુરીયા, લ્યુકોસાઇટ્સ એસ્ટ્રેટ્સ.
• યુરીન કલ્ચર.
• યુરીન સાઇટોલોજી.
• ક્લીયરન્સ સ્ટડીસ.
• કોનસનટ્રેશન એન્ડ ડાયલ્યુસન સ્ટડીસ.
• બ્લડ યુરિન નાઇટ્રોજન.
• સીરમ ક્રીએટેનીન.
• X – rays, – કીડની યુરેટર બ્લાડર x ray સ્ટડી.
• ઇન્ટ્રાવિનસ પાઇલોગ્રાફી ઓર એક્રીટરી યુરોગ્રાફી.
• રીનલ એન્જીયોગ્રાફી.
• CT સ્કેન.
• MRI.

નર્સિંગ ડાયગ્નોસીસ:

• બોડી ઇમેજ ડીસ્ટર્બન્સ.
• ઇનકન્ટીનન્સી સ્ટ્રેસ.
• ઇનકન્ટીનન્સી અર્જ.
• સેલ્ફ કેર ડેફીસીટ.
• ઇમ્પેઇર્ડ સ્કીન ઇન્ટીગ્રીટી.
• અલ્ટર્ડ યુરીનરી એલીમીનેશન.
• યુરીનરી રીટેન્શન.

ઇમ્પ્લીમેન્ટેશન :

• હેલ્થ પ્રમોશન: ક્લાયન્ટને સેલ્ફ કેર પ્રેક્ટીસીસ ને અન્ડરસ્ટેન્ડ કરવા અને તેમાં પાર્ટીસીપેટ કરવા માટે હેલ્પ કરવા પર ફોકસ કરવામાં આવે છે જે હેલ્થી યુરીનરી સિસ્ટમ ફંક્શન ને પ્રિઝર્વ અને પ્રોટેક્ટ કરશે.
• ક્લાઇન્ટ એજ્યુકેશન: ક્લાઇન્ટ ને તેની સ્પેસિફિક એલિમિનેશન નીડ અને પ્રોબ્લેમ વિશે ઇન્સ્ટ્રકટ કરવું અને પેશન્ટને તેની પર્સનલ હાઇજીન માટે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પ્રમોટિંગ નોર્મેલ મીક્ચુરેશન: નોર્મલ યુરીનરી એલિમિનેશન ને મેઇન્ટેન કરવાથી તે ઘણા યુરિનેશન ના પ્રોબ્લેમ્સ ને પ્રિવેન્ટ કરવામાં હેલ્પ કરે છે.
• સ્ટીમ્યુલેટિંગ મીક્ચ્યુરેશન રિફ્લક્સ: ક્લાઇન્ટ ની વોઇડ માટેની એબિલિટી એ ક્લાઇન્ટ ની અર્જ અને યુરીનેટ માટેની ફીલીન્ગ્સ પર ડીપેન્ડ કરે છે.યુરેથ્રલ સ્ફિન્ક્ટરને કન્ટ્રોલ કરવામાં એબલ હોવા અને વૉઇડિંગ દરમિયાન રિફ્લક્સ કરવા એબલ હોવા પર આધાર રાખે છે.નર્સ ક્લાયન્ટ ને રિફલક્સ શીખવામાં અને વોઇડીન્ગ માટેના રિફ્લક્સ ને થવા માટે સ્ટીમ્યુલેશન કરવામાં હેલ્પ કરી શકે છે અને તેને વોઇડીન્ગ કરવા માટે નોર્મલ પોઝીશન ધારણ કરી શકે છે.
• મેન્ટેઇનિંગ એલિમિનેશન હેબીટ્સ: ઘણા ક્લાઇન્ટ એ નોર્મલ વોઇડીંગ ને પ્રમોટ કરવા માટે રૂટિન્સ ને ફોલો કરે છે.
• મેઇન્ટેન એડીક્યુએટ ફ્લુઇડ ઇન્ટેક: જ્યારે ફ્યુઇડ ઇન્ટેક ઇન્ક્રીઝ કરવામાં આવે ત્યારે યુરીનરી સિસ્ટમમાં કલેક્ટ થયેલા સોલ્યુટ્સ અથવા પાર્ટીકલ્સ એ યુરિન દ્વારા એક્સક્રીટ થાય છે.
• પ્રમોટ કંપ્લીટ બ્લાડર એમ્પટીન્ગ: નોર્મલ કન્ડિશનમાં વોઇડિંગ બાદ પણ બ્લાડરમા થોડા અમાઉન્ટમાં યુરિન રીમેઇન હોય છે કારણ કે યુરીનરી સ્ફીન્ક્ટર એ ક્લોઝ થાય છે.
• પ્રીવેન્ટીંગ ઇન્ફેક્શન : ગુડ પર્સનલ હાઇજીન મેઇન્ટેન રાખવી જેમાં દરેક વોઇડિંગ બાદ અને બોવેલ મુવમેન્ટ બાદ યુરેથ્રલ મીએટસ ને ક્લીન કરવું એસેન્સીયલ હોય છે.
• એસીડીફાઇન્ગ યુરીન: યુરિન એ નોર્મલી એસિડિક નેચર માં હોય છે કે જે માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ ના ગ્રોથ ને ઇન્હીબિટ કરે છે.મીટ્સ, એગ્સ, વોલ ગ્રેઇન બ્રેડ્સ, ક્રોમબેરીસ, પ્રુન્સ અને પ્લમ્સ એ યુરીન એસીડીટી ને ઇન્ક્રીઝ કરે છે.
• એલિમિનેશન માટે પેશન્ટની પ્રાઇવસી પ્રોપર્લી મેઇન્ટેન રાખવી.
• સ્ટ્રેન્ધેનીન્ગ પેલ્વીક ફ્લોર મસલ્સ: જે ક્લાઇન્ટને યુરીન સ્ટ્રીમ ને સ્ટોપ કરવામાં ડીફીકલ્ટી હોય છે તેમના માટે પેલ્વીક ફ્લોર એક્સરસાઇઝ એ બેનિફિશિયલ રહે છે જેને કીગલ એક્સરસાઇઝ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે ક્લાઇન્ટને આ એક્સરસાઇઝ પરફોર્મ કરવા માટે મોટીવેટ કરવા જોઇએ.
• મેન્ટેઇનીન્ગ સ્કીન ઇન્ટીગ્રીટી: યુરીન નું નોર્મલ એસિડિક નેચર એ સ્કીનને ઇરીટેટ કરે છે.
• સ્કીનમાંથી યુરીન ને રીમુવ કરવા માટે પ્રોપર્લી માઇલ્ડ શોપ અને વાર્મ વોટર દ્વારા સ્કિનને વોશ કરવી.
• સ્કીન ને મોઇશ્ચરાઇઝ રાખવા માટે બોડી લોશન નો યુઝ કરવો.
• પેશન્ટને ડ્રાય રાખવા અને વેટ ક્લોથ્સ ને ઇમિડિએટલી ચેન્જ કરવા.
• જો ઇરીટેટેડ અને ઇનફ્લેમ્ડ સ્કીન હોય તો સ્ટીરોઇડ્સ નો લોકલી યુઝ કરવો.
• પ્રમોશન ઓફ કમ્ફર્ટ : જો ઇનફ્લેમ્ડ યુરેથ્રા ના કારણે ક્લાઇન્ટને લોકલી ડીસકંફર્ટ થતું હોય તો પેશન્ટ ને સીટ્સ બાથ પ્રોવાઇડ કરવું કે જે પેઇન ને રીલીફ કરવા માટે એસેન્સીયલ હોય છે.
• પેશન્ટને સલ્ફોનોમાઇડ ની ટોક્સિસિટી માંથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે અને યુરીનરી સિસ્ટમમાંથી ફ્લો ને પ્રોપર્લી મેઇન્ટેન રાખવા માટે લાર્જ અમાઉન્ટ ફ્લુઇડ ડ્રીંક કરવા માટે પેશન્ટને એડવાઇઝ આપવી.

નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ઇન કેસ ઓફ બોવેલ એલિમિનેશન(Nursing management incase of Bowel Elimination):

અસેસમેન્ટ:

પેશન્ટ ના બોવેલ એલિમિનેશન પેટર્ન ને અસેસ કરવા માટે અને એબ્નોર્માલિટીસ ને ડિટેક્ટ કરવા માટે નર્સ એ પેશન્ટ ની હિસ્ટ્રી કલેક્ટ કરે છે એબડોમન નું અસેસમેન્ટ કરે છે અને ફિકલ ની કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક ને ઇનસ્પેક્ટ કરે છે.

નર્સિંગ હિસ્ટ્રી :

• પેશન્ટ ની યુઝવલ એલીમીનેશન પેટર્ન ને ડિટરમાઇન કરવી.
• એલીમીનેશન પેટર્ન મા કોઇ પણ રીસેન્ટ ચેન્જીસ થયા હોય તો તેનું ડિસ્ક્રીપ્શન લેવું.
• સ્ટૂલ ની યુઝવલ કેરેક્ટરાઇસ્ટીક કેવી છે તેના વિશે ક્લાઇન્ટ પાસેથી પ્રોપર્લી ડિસ્ક્રિપ્શન મેળવવું.
• પેશન્ટના નોર્મલ એલિમિનેશન ને પ્રમોટ કરવા માટે રૂટિન્સ નું આઇડેન્ટીફીકેશન કરવું.
• એક્સરસાઇઝ ની પ્રોપર્લી હિસ્ટ્રી કલેક્ટ કરવી.
• સર્જરીની હિસ્ટ્રી કલેક્ટ કરવી.
• પેશન્ટની ડાયટ હિસ્ટ્રી પ્રોપર્લી લેવી.
• બોવેલ ડાઇવર્ઝન પ્રેઝન્સ હોય તો તેના સ્ટેટસ ને અસેસ કરવું.
• મેડીકેશન હિસ્ટ્રી, ઇમોશનલ સ્ટેટ, સોશિયલ હિસ્ટ્રી અને મોબિલિટી વિશે હિસ્ટ્રી કલેક્ટ કરવી.

ફિઝિકલ અસેસમેન્ટ:

• માઉથ : માઉથમા પેશન્ટના ટીથ,ટંગ અને ગમ્સ નું પ્રોપર્લી અસેસમેન્ટ કરવું. જો પેશન્ટનું પુઅર ડેન્ટીશન હોય તો તે પેશન્ટની ચ્યુવીન્ગ એબિલિટીમાં ઇન્ફલુન્સ કરે છે.
• એબડોમન: પેશન્ટના ચારેય એબડોમીનલ ક્વાડ્રન્ટ એ તેના કોન્ટૂર(કર્વ), સેપ, સીમેટ્રી, અને સ્કીન કલર માટે અસેસ કરવું. કોઇ એબડોમીનલ માસ, પેરીસ્ટાલ્ટીક વેવ્સ, સ્કાર્સ , સ્ટોમા અને લીઝન માટે ઇન્સ્પેક્ટ કરવું.
• બોવેલ સાઉન્ડ ને અસેસ કરવા માટે અસ્કલ્ટેટ કરવું. એબસન્ટ હાઇપોએક્ટીવ, હાઇ-પીચ્ડ, અને હાઇપરએક્ટિવ બોવેલ સાઉન્ડ માટે અસ્કલટેટ કરવું.
• એબડોમન માં કોઇપણ માસીસ અથવા ટેન્ડરનેસ ને અસેસ કરવા માટે પ્રોપર્લી પાલ્પેટ કરવું.
• કોઇપણ લીઝન્સ, ફ્લુઇડ્સ અથવા એબડોમનમા ગેસ ને ડિટેક્ટ કરવા માટે પ્રોપર્લી પરકશન કરવું.

રેક્ટમ અને એનસ:

• કોઇપણ લીઝન્સ, ડીસકલરેશન, ઇનફ્લામેશન અને હેમ્રોઇડ્સ માટે અસેસ કરવું.લેબોરેટરી ટેસ્ટ,
• ફીકલ સ્પેસીમેન્સ,
• ગુઇઆક ટેસ્ટ,
• X ray,
• એન્ડોસ્કોપી,
• અલ્ટ્રા સોનોગ્રાફી,
• C.T. સ્કેન.

ઇમ્પ્લીમેન્ટેશન:

• પ્રમોટ નોર્મલ ડેફીકેશન,
• સ્ક્વેટીન્ગ પોઝીશન,
• બેડ ટાઇમ સ્નેક્સ,
• પ્રોપર રેસ્ટ.

ફિઝિકલ કમ્ફર્ટ :

• ફિઝિકલી ઇરીટેશન કરતા સોર્સ નું એલિમિનેશન કરવું.
• પેઇન સોર્સીસ ને કંટ્રોલ કરવું.
• એન્વાયરમેન્ટલ ડિસ્ટ્રેક્શન્સ ને રીમુવ કરવા.
• એડીક્યુએટ વેન્ટિલેશન પ્રોવાઇડ કરવું.

ફ્રીડમ ફ્રોમ વરી :

• હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ અને ઇમ્પ્લીકેશન્સ ને અન્ડરસ્ટેન્ડ કરવા માટે જરૂરી નોલેજ ધરાવો. પોતાના આઉન ડિસીઝન લેવા.
• એ જાણવું કે એન્વાયરમેન્ટ એ સેફ છે કે કેમ.

સફિશિયન્ટ સ્લીપ :

• તાજગી અનુભવવા માટે જરૂરી કલાકોની સ્લીપ ને મેળવવી.
• ગુડ સ્લીપ હાયજીન હેબિટ્સ ને ફોલો કરવી.
• બિનજરૂરી કાર્યો માટે જાગવાનું અવોઇડ કરવું.

રીડયુઝ સ્ટ્રેસ:

• એન્ઝાઇટી ને રિડ્યુઝ કરવા માટે બધી જ પ્રોસિઝર ની ઇન્ફોર્મેશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• કોનસ્ટીપેશન ના કિસ્સામાં લક્ઝેટીવ્સ અને એનિમાનો વધુ પડતો યુઝ અવોઇડ કરવો.
• સ્કીન ઇન્ટીગ્રિટી મેઇન્ટેન રાખવી.
• પેશન્ટની કન્ડિશન એકોર્ડિંગ મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• જો ડાયરિયા ની કન્ડિશન હોય તો એન્ટિડાયરિયલ મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને એન્ટી ઇન્ફેક્ટીવ પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટનો ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મોનિટરિંગ કરવો.
• ડાયરિયા ના કારણે પેશન્ટ નો બોડી વેઇટ એ લોસ થતો હોય તો પેશન્ટનો બોડી વેઇટ ડેઇલી મોનીટરીંગ કરવો.
• પેરીનિયલ એરિયાની સ્કીન નું પ્રોપર્લી અસેસમેન્ટ કરવું.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી ફ્લુઇડ એડમીનીસ્ટ્રેશન કરવું.
• પેશન્ટ ની બોડી ના ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ ને અસેસ કરવા.
• પેશન્ટના વાઇટલ સાઇન અસેસ કરવા.
• પેશન્ટની સ્ક્રીન ટર્ગર અને કોઇપણ ચેન્જીસ છે કે કેમ તે પ્રોપર્લી અસેસ કરવું.
• પેશન્ટને એક્સ્ટ્રા કેલરીસ સાથે ન્યુટ્રિશિયસ ડાયટ પ્રોવાઇડ કરવું.

ઓફરિંગ બેડ પેન એન્ડ યુરીનલ (Offering bed pan and urinal):

પ્રોવાઇડીંગ યુરીનલ(Providind urinal):

આર્ટીકલ્સ:

• યુરીનલ,
• ટોઇલેટ ટીશ્યુસ,
• ક્લીન ગ્લોવ્સ,
• એડીશનલ ગાઉન,
• ડિસ્પોઝેબલ વોસ ક્લોથ્સ,
• મોઇસ્ટ ટોવેલ,
• સ્કીન ક્લિન્ઝર,
• વોટર,
• હેન્ડ સેનિટાઇઝર.

પ્રોસિઝર:

• કોઇપણ લિમિટેશન્સ માટે પેશન્ટ ના મેડિકલ રેકોર્ડ્સ પ્રોપર્લી ચેક કરવા.
• પેશન્ટની સેલ્ફ કેર એબિલિટીસ ને અસેસ કરવી.
• બેડ સાઇડ માં આર્ટીકલ્સ ને પ્રોપર્લી કલેક્ટ કરવા.
• પ્રોપર્લી ગ્લોવ્ઝ વિયરીન્ગ કરવા.
• પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ સીટીંગ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી સાથે પેશન્ટના હેડ ને એલીવેટ કરવું. પેશન્ટને બેડ ની સાઇડ માં સીટિંગ કરાવવું.બેડ ની નજીક સ્ટેન્ડિંગ રહેવું અને વન સાઇડ અથવા બેક પર પેશન્ટ ને લાઇન્ગ ડાઉન કરાવવું.
• જો પેશન્ટ એ બેડ પર રહે છે, તો લિનન ને ફોલ્ડ કરવું જેથી કરીને યુરીનલ ને પ્રોપર્લી પ્લેસ કરી શકાય.
• જો પેશન્ટ એ લાઇન ડાઉન પોઝિશનમા હોય, તો તેને તેના લેગ્સ ને સ્લાઇટ્લી સ્પ્રેડ કરાવવા.
• યુરીનલ ને પેનીસ ની ક્લોઝ હોલ્ડ કરવુ અને પેનીસ ને કમ્પ્લીટ્લી યુરીનલ ની ઇનસાઇડ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• યુરીનલ ને એવી રીતે હોલ્ડ કરી રાખવું કે જેથી યુરીનલ નો બોટમ નો પાર્ટ એ પેનીસ કરતા નીચા લેવલ પર હોય.
• પેશન્ટ ને ટોપ લિનનથી કવર કરી દેવું.
• કોલ બેલ અને ટોઇલેટ ટિશ્યુ એ પેશન્ટ ની પહોંચની અંદર રાખવું જેથી કરીને વોઇડ કર્યા પછી તે હેલ્પ ની રિક્વેસ્ટ કરવા માટે કોલ બેલનો યુઝ કરી શકે.
• યુઝ્ડ થયેલા ટોઇલેટ ટીશ્યુસ ને ટ્રેસ કેન મા ડિસ્કાર્ડ કરી શકાય છે.
• આઉટપુટ ને મેઝર કરવું અને તેને રેકોર્ડ કરવું.
• પેશન્ટને બેડમાં કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• યુરીનલ ને ક્લીન કરાવું અને તેને પ્રોપર્લી રિપ્લેસ કરવું.
• ગાઉન અને ગ્લોવ્ઝ ને રિમૂવ કરવા.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.

પ્રોવાઇડિંગ બેડ પેન(Providind bedpen):

આર્ટીકલ્સ:

• બેડ પેન,
• ટોયલેટ ટીશ્યુસ,
• ડિસ્પોઝેબલ ગ્લોઉઝ,
• ડિસ્પોઝેબલ ગાઉન,
• બેડ પેન કવર,
• વોટર પ્રુફ પેડ/ મેકીનટોસ,
• ડિસ્પોઝેબલ વોશ ક્લોથ્સ,
• મોઇસ્ટ ટોવેલ ,
• વોટર,
• હેન્ડ સેનીટાઇઝર.

પ્રોસિઝર:

• પેશન્ટને આઇડેન્ટિફાઇ કરવા.
• પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશીંગ કરવા અને ગાઉન વિયર કરવું.
• બેડ સાઇડ ની નજીકમાં બધા જ આર્ટીકલ્સ ને પ્રોપર્લી કલેક્ટ કરવા.
• પર્સનલ હાઇજીન મેઇન્ટેઇન કરવા માટેની પેશન્ટની એબિલિટીસ ને પ્રોપર્લી એસેસ કરવી.
• પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી સુપાઇન પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી અને તેના હેડને 30 ડીગ્રી એન્ગલ પર એલીવેટ કરવું.
• ટોપ લીનન ને બેક ફોલ્ડ કરવું.
• બટક્સ ની નીચે મેકિન્ટોશ અથવા વોટરપ્રૂફ પેડ પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ ને ની(ઘૂંટણ)થી વાળવા અને હિપને એલીવેટ કરવા. એક હેન્ડ વડે બટક્સ ને એલીવેટ કરવા માટે સપોર્ટ આપીને પેશન્ટ ને હેલ્પ કરવું.
• બીજા હેન્ડ થી બેડપૅનને બટક્સ ની નીચે પ્લેસ કરવું.
• ખાતરી કરવી કે પેશન્ટ ના બટક્સ એ બેડપૅન ની કિનારે રેસ્ટીન્ગ કરે છે.
• પેશન્ટ ને ટોપ લિનનથી કવર કરવા.
• ટોઇલેટ ટીશ્યુસ ને પેશન્ટ ની પહોંચની અંદર રાખવું.

રીમુવિંગ ધ બેડ પેન(Removing the bedpen):

• પેશન્ટ ને ની (ઘૂંટણ) બેન્ડ કરવા અને બેડપેનમાંથી બટક્સ લીફ્ટ કરવા માટે કહેવું.
• જો જરૂરી હોય તો તમારા હાથને લોવર બેક માં રાખીને અને લીફ્ટીન્ગ કરતી‌ વખતે પેશન્ટ ને હેલ્પ કરવી.
• પ્યુબિક એરિયાથી એનલ એરીયા તરફના સ્ટ્રોકનો યુઝ કરીને પેશન્ટ ને ક્લીન કરવા.ટીશ્યુસ ને ડિસ્કાર્ડ કરવું.
• મોઇસ્ટ ડિસ્પોઝલ વોશક્લોથનો યુઝ કરવો અને પેરીનેલ એરીયા ને ક્લિન કરવું.
• પેશન્ટ ને બાજુ પર લાઇ ડાઉન કરાવવું અને એનલ એરિયા ને પ્રોપર્લી ક્લિન કરવું.
• પેપર બેગમાં ટોઇલેટ ટીશ્યુ ડિસ્કાર્ડ કરવા.
• બેડને વ્યવસ્થિત કરો અને પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• હેન્ડ વોશ કરવા માટે મટીરીયલ્સ પ્રોવાઇડ કરવા.
• બેડપેન એમ્પટી કરવુ અને આઉટપુટ ને મેઝર કરવું.
• બેડપેન ક્લીન કરાવવુ અને રિપ્લેસ કરવું.
• આઉટપુટ રેકોર્ડ કરવો.

ઓબ્ઝર્વિંગ એન્ડ રેકોર્ડિંગ એબ્નોર્માલિટીસ(Obseving and recording abnormalities):

જ્યારે પેશન્ટની એલિમિનેશન નીટ ને ઓબ્ઝર્વિંગ અને રેકોર્ડિંગ કરવામાં આવે જેમકે યુરિનેશન, ડેફીકેશન અને બીજા બોડીલી વેસ્ટ પ્રોડક્ટ ત્યારે આ એલિમિનેશન પેટર્ન માં કોઇપણ ચેન્જીસ થયા છે કે કેમ તેનું પ્રોપર્લી મોનિટરીંગ કરવું અને તેનું પ્રોપર્લી ડોક્યુમેન્ટેશન કરવું એ કૃષિયલ હોય છે જેના કારણે પેશન્ટને કોઇપણ હેલ્થ ઇસ્યુઝ હોય તો તેનું અર્લી આઇડેન્ટિફિકેશન થઇ શકે. એલિમિનેશન પેટર્ન માં કોઇ એબનોર્માલિટીસ નું મોનિટરિંગ અને તેનુ પ્રોપર્લી રેકોર્ડિંગ કરવું એ પેશન્ટની કેર માટેનું એક એસેન્સીયલ પાર્ટ છે આ એલિમિનેશન પેટર્ન માં કોઇ પણ એબનોર્માલિટીસ હોય તો તે જુદા જુદા પ્રકારની ડિસીઝ કન્ડિશન માટેના સિગ્નલ તરીકે વર્ક કરે છે.

1)અન્ડરસ્ટેન્ડિંગ નોર્મલ વર્સીસ એબનોર્મલ એલિમિનેશન પેટર્ન:

નોર્મલ એલિમિનેશન : નોર્મલ એલિમિનેશન માં વેસ્ટ પ્રોડક્ટ ની ફ્રિકવન્સી કન્સીસ્ટન્સી અને તેના કલરને અસેસ કરવામાં આવે છે.
Ex :

નોર્મલ યુરીનેશન : ક્લિયર થી લાઇટ યેલો કલર હોય છે અને તેની ફ્રિકવન્સી એ આખા દિવસ દરમિયાન 4 થી 8 વખત હોય છે.

નોર્મલ ડેફીકેશન : સામાન્ય રીતે આખા દિવસ દરમિયાન એક થી ત્રણ વખત એ નોર્મલ ડેફીકેશન ની ફ્રિકવન્સી હોય છે.

એબનોર્મલ એલિમિનેશન: એબનોર્મલ એલિમિનેશન માં એલીમીનેટ થયેલા કન્ટેન્ટની ફ્રિક્વન્સી, કન્સીસટન્સી, તથા તેના કલરમાં ચેન્જીસ હોય છે અને તેમાં અનયુઝ્વલ સબસ્ટન્સીસ પ્રેઝન્ટ હોય છે.

2)કી ઓબ્ઝર્વેશન્સ ટુ રેકોર્ડ :

I) યુરિન:

ફ્રિકવન્સી : યુરીનેશન ની ફ્રીકવન્સી એ ઇન્ક્રીઝ અથવા ડીક્રીઝ થય શકે છે. જેમકે યુરિનેશન ની ફ્રિક્વન્સી એ એન્ટાયર ડે(દિવસ) દરમિયાન આઠ વખત કરતા વધારે વાર અને ચાર વખત કરતાં ઓછી વખત થઇ શકે છે.

કલર: ડાર્ક યેલો, રેડ (ઇન્ક્લુડીન્ગ બ્લડ), અથવા ક્લાઉડી (તે ઇન્ફેક્શન ની કન્ડિશન ને સજેસ કરે છે).

ઓડર: સ્ટ્રોંગ ફાઉલ સ્મેલ એ ઇન્ફેક્શન અને ડીહાઇડ્રેશનની કન્ડિશન સજેસ કરે છે.

અમાઉન્ટ: એક્સેસીવ અમાઉન્ટમાં અથવા ઇનએડીક્યુએટ અમાઉન્ટમાં યુરિન આઉટપુટ એ એબનોર્મલ હોય છે જેમ કે એનયુરિયા, ઓલીગયુરીયા અને પોલીયુરિયા.

પેઇન ઓર ડિસ્કમ્ફર્ટ: યુરિનેશન માં પેઇન, બર્નિંગ સેન્સેસન અથવા ડિફીકલ્ટી (ડિસયુરીયા) હોય તો તેને પણ એબનોર્મલ કન્ડિશન ગણવામાં આવે છે.

પ્રેઝન્સ ઓફ બ્લડ એન્ડ સેડીમેન્ટ્સ: હીમેચુરીયા (બ્લડ ઇન યુરિન) અથવા એબનોર્મલ પાર્ટીકલ્સ પ્રેઝન્ટ હોય તો તે ઇન્ફેક્શન,કિડની સ્ટોન અથવા ઇન્જરી ને ઇન્ડિકેટ કરે છે.

II) સ્ટૂલ :

ફ્રિકવન્સી : જ્યારે આખા દિવસ દરમિયાન ત્રણ વખત કરતાં વધારે વખત સ્ટુલ પાસ થાય ત્યારે ડાયરિયા અથવા વીક મા ત્રણ દિવસ મા એક વખત અથવા એક પણ વખત સ્ટુલ પાસ ન થાય ત્યારે કોન્સ્ટીપેશન થાય અને તે એબનોર્મલ કન્ડિશન ગણવામાં આવે છે.

કનસીસ્ટનસી : સ્ટુલ એ સામાન્ય રીતે સોફ્ટ અને ફોમ્ડ થયેલું હોય છે. વોટરી સ્ટુલ અથવા હાર્ડ લંપી સ્ટૂલ એ એબનોર્માલિટીસ ને ઇન્ડિકેટ કરે છે.

કલર: જ્યારે સ્ટુલ નો કલર બ્લેક હોય ત્યારે તે અપર ગેસ્ટેરોઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેક મા બ્લિડિંગ થતું સૂચવે છે. જ્યારે સ્ટુલ એક રેડ કલર નું હોય ત્યારે તે લોવર ગેસ્ટેરોઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેકમાં થતા બ્લીડીન્ગ ને સૂચવે છે અને જ્યારે સ્ટુલ નો કલર પેલ હોય ત્યારે લીવર ડીસીઝ અથવા માલ એબ્ઝોર્પ્શન ને ઇન્ડિકેટ કરે છે.

પ્રેઝન્સ ઓફ બ્લડ : જ્યારે સ્ટુલમા બ્લડ પ્રેઝન્ટ હોય પછી તે ફ્રેશ બ્લડ હોય અથવા ડાર્ક ટેરી સ્ટુલ હોય તો તેને મલેના કહેવામાં આવે છે.

પેઇન અથવા સ્ટ્રેઇનીન્ગ: જ્યારે ડેફીકેશન સમય દરમિયાન ક્રેમ્પિંગ અને સ્ટ્રેઇનિંગ ની કમ્પ્લેઇન હોય છે ત્યારે તે કોન્સ્ટીપેશન, હેમ્રોઇડ્સ અથવા બીજી ગેસ્ટ્રોઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેકની કન્ડિશન ને ઇન્ડિકેટ કરે છે.

અધર એલિમિનેશન ફેક્ટર્સ:

ઇનકન્ટીનન્સી : યુરીન અથવા સ્ટુલ નું ઇનવોલ્યુન્ટરી લોસ થવું એ ન્યુરોલોજીકલ અથવા પેલ્વિક ફ્લોર ઇસ્યુસ ને ઇન્ડિકેટ કરે છે.

રીન્ટેશન : બોવેલ અને બ્લાડરની ફૂલ્લી એમ્પટી કરવામાં ડિફિકલ્ટી હોય ત્યારે તે યુરીનરી રીટેન્શન અથવા કોન્સ્ટીપેશન ની કન્ડિશન ઇન્ડિકેટ કરે છે.

એબનોર્મલ લીકેજ: જ્યારે યુરિન અને સ્ટુલ નુ ઇનવોલ્યુન્ટરી લીકેજ થાય ત્યારે ફરધર ઇન્વેસ્ટિગેશન ની જરૂરિયાત છે તેવું ઇન્ડિકેટ કરે છે. જેમકે ઇન કંટીનન્સી અથવા ફિકલ ઇમ્પેક્શન.

3)ડોક્યુમેન્ટેશન :

રેકોર્ડ ધ ડેટ એન્ડ ટાઇમ: એબનોર્માલિટીસ ક્યારે થઇ અને સાથે તેની પેટર્ન કેવી છે તે નોટ કરવું. ઉદાહરણ તરીકે મોર્નિંગ અથવા ઇવનીન્ગ ફ્રીકવન્સી.

ડીટેઇલ્સ ઓફ ધ એમનોર્માલિટીસ : એબનોર્માલિટીસ ના નેચર ને ડિસ્ક્રાઇબ કરવું. ઉદાહરણ તરીકે પેશન્ટને ડાર્ક ફાઉલસ્મેલિંગ યુરિનેશન અને તેની ફ્રિકવન્સી એ 24 અવર્સ ની અંદર માં 12 વખત કરતા વધારે વખત સુધી હોવી.

એસોસિયેટેડ સીમટોમ્સ: સિમ્ટોમ્સ માં પેઇન, ફીવર, એપેટાઇટમાં ચેન્જીસ થવી અને ઇલનેસ ના બીજા સાઇન જોવા મળવા.

એન્વાયરમેન્ટલ અથવા બીહેવ્યરલ ફેક્ટર્સ: એવા ફેક્ટર્સ કે જે એલિમિનેશન ને અફેક્ટ કરે છે જેમ કે ડાયટ, હાઇડ્રેશન અને મેડીકેશન નું પ્રોપર્લી રેકોર્ડિંગ કરવું.

પેશન્ટ હિસ્ટ્રી પેશન્ટની પહેલાની કોઇપણ પ્રી એક્ઝીસ્ટિંગ હિસ્ટ્રી જેમ કે, ડાયાબિટીસ મલાઇટસ, કિડની ડીસીઝ, ગેસ્ટેરો ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેક ની કોઇપણ ડીસીઝ હોય તથા રિસેન્ટ માં કોઇપણ સર્જરી થયેલી હોય તો તેનું પ્રોપર્લી ડોક્યુમેન્ટેશન કરવું.

4) ફોલો અપ એક્સન્સ :

મોનિટરિંગ એન્ડ રીઅસેસ: એલીમીનેશન ની એબનોર્માલિટીસ ને નોટ કર્યા બાદ પેશન્ટના એલિમિનેશન પેટર્ન માં કોઇપણ ઇમ્પ્રુવમેન્ટ થયું છે કે કેમ તે કન્ડિશન પર્સીસ્ટન્ટ છે તે નોટ કરવું.

રિપોર્ટ ટુ હેલ્થ કેર પ્રોવાઇડર્સ : પેશન્ટમાં કરેલા ઓબ્ઝર્વેશન ની ફિઝિશિયન, નર્સીસ અને અધર હેલ્થ કેર પર્સનલ સાથે શેર કરવું જેના કારણે ટ્રીટમેન્ટમાં તથા ડ્રાયગ્નોસીસ મા ગાઇડ મળી રહે.

ઇનીસીયેટ ઇન્ટરનેશન્સ : એબનોર્મલ ફાયન્ડિંગના બેઝ્ડ પર ઇન્ટરવેન્શન્સ નેસેસરી હોય છે જેમ કે મેડીકેશન નું એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવું, ફ્લુઇડ ઇન્ટેક ઇન્ક્રિશ કરવું તથા સ્પેશિયાલિસ્ટની કન્સલ્ટ લેવી. જેમકે યુરોલોજીસ્ટ અથવા ગેસ્ટેરોએન્ટેરોલોજીસ્ટ.

5) કોમન એબનોર્માલિટીસ જેના પર ધ્યાન આપવું જોઇએ:

યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન (UTI) : તેના કોમન સિમ્પટોમ્સ માં યુરીનેશન સમય દરમિયાન પેઇન, ક્લાઉડી અને ફાઉલ સ્મેલીન્ગ યુરીન અને ફ્રીકવન્સી ઇન્ક્રીઝ થવી.

ડીહાઇડ્રેશન: ડીહાઇડ્રેશન ની કન્ડિશનમાં ડાર્ક અને કોન્સનટ્રેટેડ યુરીન હોય છે અને યુરીન આઉટપુટ ડીક્રીઝ થાય છે.

કોન્સ્ટીપેશન અથવા ડાયરિયા: બોવેલ મુવમેન્ટ એ ઇરરેગ્યુલર થાય છે.સ્ટૂલ કન્સીસ્ટન્સી માં ચેન્જીસ જોવા મળે છે. અને ડેફીકેશન સમય દરમિયાન પેઇન થય શકે છે.

બ્લડ ઇન યુરિન એન્ડ સ્ટુલ : તે ઇન્ફેક્શન અને ઇન્જરી ના સાઇન છે તથા ગેસ્ટેરોઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેકમાં તથા યુરીનરી સિસ્ટમમાં બ્લિડિંગ માટેનાં સાઇન છે.

કિડની ડિસીઝ: યુરીન આઉટપુટ ડિક્રીઝ થવું, સ્વેલિન્ગ તથા યુરીન અપીરીયન્સ મા ચેન્જીસ થવું.

એલીમીનેશન માં એબનોર્માલિટીસ નું કન્ટીન્યુઅસ મોંનીટરીન્ગ, ડોક્યુમેન્ટેશન અને રિપોર્ટિંગ કરીને, હેલ્થ કેર પ્રોફેશનલ્સ એ હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ ને વહેલી તકે આઇડેન્ટીફાઇ કરવામા અને તેમને મેનેજ કરવા માટે ઇમીડીયેટ્લી મેઝર્સ લેવામાં મદદ કરી શકે છે. આ પેશન્ટ ની કેર અને આઉટકમ્સ ને ઇમ્પ્રુવ કરવામા કન્ટ્રીબ્યુશન પ્રોવાઇડ કરે છે.

પ્રિપેરેશન એન્ડ ગિવિંગ ઓફ લક્ઝેટીવ્સ(Preparation and giving of laxative)

ડેફીનેશન :

લક્ઝેટીવ્સ એ એવી ડ્રગ્સ છે કે જે બોવેલ ઇવાક્યુએશન ને પ્રમોટ કરવા માટે યુઝ થાય છે.લક્ઝેટીવ્સ એ કોન્સ્ટીપેશન ને ટ્રીટ કરવા માટે યુઝ થાય છે. જેમાં લિક્વિડ્સ, ટેબલેટ્સ, કેપ્સ્યુલ, અને પાવડર ફોર્મ મા અવેઇલેબલ હોય છે જેને વોટરમાં ડીઝોલ્વ કરવામાં આવે છે અને માઉથ દ્વારા લેવામાં આવે છે તથા બેક પેસેજ(રેક્ટમ) દ્વારા પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે. જેમકે, સપોસીટરી અથવા એનીમા. એક ફૂડ કમ્પાઉન્ડ અથવા મેડીકેશન કે જેનું કન્ઝ્યુમ કરવામાં આવે જે ઇન્ટેસ્ટાઇન ની મુવમેન્ટ ને ઇન્ડ્યુસ કરે છે અથવા સ્ટૂલ ને લુઝ કરે છે. લક્ઝેટીવ્સ એ ફીસીસ ના વોટર કન્ટેન્ટ ને ઇન્ક્રીઝ કરે છે.

ક્લાસિફિકેશન :

બલ્ક ફોર્મીન્ગ લક્ઝેટીવ્સ,
ઓસ્મોટિક લક્ઝેટીવ્સ,
સ્ટીમ્યુલન્ટ લક્ઝેટીવ્સ,
ફીકલ સોફ્ટનર.

1) બલ્ક ફોર્મીન્ગ લક્ઝેટીવ્સ(Bulk forming laxatives) :

• બલ્ક ફોર્મીન્ગ લક્ઝેટીવ્સ ને ડાયટરી ફાઇબર અથવા ફાઇબર સપ્લીમેન્ટ્સ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
• તે ફાસ્ટેસ્ટ ફોર્મ મા અવેઇલેબલ હોય છે.
• તે બલ્ક ને ઇન્ક્રીઝ કરવા માટે વોટર ને એબ્સોર્બ કરે છે.
• રીફ્લેક્સ બોવેલ એક્ટિવિટીસ ને ઇનીસીયેટ કરવા માટે બોવેલ ને ડિસ્ટેન્ડ કરે છે.
• નેચરલ અથવા સેમીસિન્થેટિક હોય છે.
• ફ્લુઇડ ના લાર્જ અમાઉન્ટ સાથે સાથે ફોલોવ્ડ કરવું આવશ્યક છે.
• જો ચાવવામાં આવે અથવા ડ્રાય ફોર્મ મા લેવામાં આવે, તો આ એજન્ટો એ ઇસોફેગસ ના ઓબસ્ટ્રક્સન અને ફીકલ પર અસર કરી શકે છે.
• ઉદાહરણો:
• ઇસપગુલ
  મેથિસેલ્યુલોઝ (સિટ્રુસેલ) અને રીલેટેડ કમ્પાઉન્ડ, સાયલિયમ (મેટમુસિલ), અથવા સ્ટર્ક્યુલિયા.
• અનપ્રોસેસ્ડ બ્રાન એ સૌથી ચીપેસ્ટ (સસ્તું) ફાઇબર સપ્લીમેન્ટ્સ છે.
• એક્સન ની શરૂઆત 2 – 3 દિવસ વિકાસમાં થાય છે પરંતુ સામાન્ય રીતે 12-24 કલાકમાં થોડી ઇફેક્ટ થઇ શકે છે.
• સાઇડ ઇફેક્ટમાં એબડોમીનલ બ્લોટીંગ, ફ્લેટ્યુલેન્સ અને ડિસ્ટેન્શન નો સમાવેશ થઇ શકે છે.

2) ઓસ્મોટિક લક્ઝેટીવ્સ(Osmotic laxatives):

• ઓસ્મોટિક લક્ઝેટીવ્સ એ સોલ્યુબલ પરંતુ એબ્ઝોર્બ ન કરી શકાય તેવા કમ્પાઉન્ડ છે જે ફીકલ ના લીક્વીડ્સ માં વધારો થવાને કારણે સ્ટૂલની લીક્વીડીટી માં વધારો કરે છે.
• એક્સન ની શરૂઆત 48 કલાક સુધી છે.
• તેમાં સમાવેશ થાય છે :
  મેગ્નેશિયમ હાઇડ્રોક્સાઇડ અને મેગ્નેશિયમ સલ્ફેટ જેવા સલાઇન લક્ઝેટીવ્સ.
• પુઅર્લી રીતે એબ્ઝોર્બ થયેલી સુગર જેમ કે લેક્ટ્યુલોઝ અથવા સોર્બિટોલ અને મેક્રોગોલ્સ અથવા પોલિઇથિલિન ગ્લાયકોલ (PEG).
• એક્યુટ કોન્સ્ટીપેશન ની ટ્રીટમેન્ટ માટે અથવા ક્રોનિક કોન્સ્ટીપેશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે નોન એબ્ઝોર્વેબલ હોય તેવી સુગર અથવા સોલ્ટ નો યુઝ કરી શકાય છે.
• મેગ્નેશિયમ ઓક્સાઇડ (મીલ્ક ઓફ મેગ્નેશિયા) એ સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે, હાઇપરમેગ્નેસીમિયા ના રિસ્ક ને કારણે રીનલ ઇનસફીસીયન્સી ધરાવતા પેશન્ટ માં લાંબા સમય સુધી ઉપયોગમાં લેવાતું નથી.
• ઓસ્મોટિક લક્ઝેટીવ્સ એ ફીકલ ના વોટર કન્ટેન્ટ માં વધારો કરે છે પરિણામે બોવેલ ડિસ્ટેન્સન , પેરીસ્ટાલ્સિસમાં વધારો થાય છે અને સ્ટૂલની ફ્રિકવન્સી ને ઇમ્પ્રુવ કરવા કરતાં ઇવાક્યુએશન થાય છે.
• લેક્ટ્યુલોઝ ને કોઇપણ અસર થવામાં 2-3 દિવસ લાગી શકે છે, તેથી તે કોન્સ્ટીપેશન ની રેપીડ રીલીફ કરવા માટે યોગ્ય નથી.
• ઓસ્મોટિક લક્ઝેટીવ્સ નો ઉપયોગ સિમ્પલ કોનસ્ટીપેશન ની ટ્રીટમેન્ટ માટે અને સર્જરી પહેલા અથવા ઇન્વેસ્ટીગેશન્સ પ્રોસિઝર પહેલાં બોવેલ ક્લીન્ઝીન્ગ/પ્રીપેરેશન માટે થાય છે.

3) સ્ટીમ્યુલંટ લક્ઝેટીવ્સ(Stimulant Laxatives):

• સ્ટીમ્યુલંટ લક્ઝેટીવ્સ (કેથેર્ટિક્સ)એ નંબર ઓફ મીકેનીઝમ દ્વારા બોવેલ મુવમેન્ટ ને ઇન્ડ્યુસ કરે કરે છે.
• લાર્જ અને સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઇનમા વોટર કન્ટેન્ટને ઇન્ક્રીઝ કરે છે.
• કોલોનીક નર્વ ને સ્ટીમ્યુલેટ કરીને ઇન્ટેસ્ટાઇનલ મોટીલીટી ને ઇન્ક્રીઝ કહે છે.
• ઓપીયોઇડ સાથે યુઝફુલ હોય છે.
• એક્સન ની શરૂઆત 8-12 કલાક માં થાય છે.
• એડવર્સ ઇફેક્ટ મા ક્રેમ્પીન્ગ, ડાયરીયા અને ડીહાઇડ્રેશન નું ઇન્વોલ્વમેન્ટ થાય છે.
• સ્ટીમ્યુલન્ટ લક્ઝેટીવ્સ માં કોમન યુઝ માં ઇન્વોલ્વમેન્ટ થાય છે :
• ફેનોલ્ફથાલીન 60-130mg: LAXIL 130mg ટેબ, બેડ ટાઇમ પર લેવી (ચાવવી નહીં).
• બિસાકોડીલ 5-15mg: DULCOLAX 5 mg ટેબ અથવા 10 mg.
• સેના (senna)
  કેસ્ટર ઓઇલ (15 ml)
  ગ્લિસરોલ
  સોડિયમ પાઇકોસલ્ફેટ (Sodium Picosulphate) વગેરે.

4) સ્ટૂલ સોફ્ટનર(Stool softeners):

• સ્ટૂલ ને સોફ્ટનીન્ગ અને વેટ કરવા માટેનું વર્ક કરે છે.
• ડિટરજન્ટ જેવી ડ્રગ્સ હોય છે.
• એનલ ફિશર અને હેમોરોઇડ્સ માટે ઉપયોગી થઇ શકે છે.
• સામાન્ય રીતે 12 – 72 કલાકની અંદર વર્ક કરે છે.
• ઉદાહરણો: ડોક્યુસેટ્સ (ડિયોક્ટિલ સોડિયમ સલ્ફોસ્યુસિનેટ: DOSS), લિક્વિડ પેરાફિન અને અરાચીસ (પીનટ્સ)ઓઇલ એનિમા.
• ડોક્યુસેટ : ડોઝ – 100 – 400 મિલિગ્રામ/દિવસ, 1-3 દિવસમાં વર્ક કરે છે, ઇન્ટેસ્ટાઇન ના મ્યુકોસા પર એક્સન દ્વારા લ્યુમેનમાં ચોખ્ખા પાણીના એક્યુમ્યુલેશન દ્વારા સ્ટૂલને સોફ્ટ કરે છે.
• લિક્વિડ પેરાફિન એ પેટ્રોલિયમ હાઇડ્રોકાર્બનનું ચીકણું પ્રવાહી મિશ્રણ છે.2-3 દિવસ માટે લેવામાં આવે છે, તે સ્ટૂલ ને સોફ્ટ કરે છે અને તેના પર કોટિંગ કરીને હાર્ડ સાયબાલીને લુબ્રિકેટ કરે છે.
• ડોઝ : 15-30 મિલી/દિવસ – ઓઇલ જેમ કે અથવા ઇમલ્સીફાઇ ફોર્મ મા અવેઇલેબલ હોય છે.
• કોન્સ્ટીપેશન ની ટ્રીટમેન્ટ માટે લિક્વિડ પેરાફિનને રેકમન્ડેશન કરવામાં આવતું નથી.લાંબા ગાળાના ઉપયોગથી Vit A, D, E, K ની ડિપ્લેશન થઇ શકે છે.
• લક્ઝેટીવ્સ કે જે પાછળના માર્ગ (રેક્ટમ) દ્વારા આપવામાં આવે છે તેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
  એનિમા, સપોઝિટરીઝ, સામાન્ય રીતે 15 -30 મિનિટની અંદર વર્ક કરે છે.

નર્સીસ રોલ:

• પ્રીસ્ક્રીપ્શન ને ચેક કરવું.
  ઇક્વિપમેન્ટ અને સપ્લાઇસ ને પ્રોપર્લી કલેક્ટ કરવા.
  પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
  પેશન્ટને આઇડેન્ટિફાઇ કરવા અને પ્રિપેઇર કરવા.
  પેશન્ટને પ્રોપર્લી પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી અને સેફ્ટી પ્રિકોશન્સ પર્ફોર્મ કરવા.
  જો પેશન્ટ ને જરૂરિયાત હોય અથવા પેશન્ટ હોસ્પિટલમાં હોય તો ઇક્વિપમેન્ટ અને સપ્લાઇસને અરેન્જ કરવા.
• ક્લાઇન્ટની પ્રોપર્લી હેલ્થી હીસ્ટ્રી લેવી જેમાં, ક્લાઇન્ટની નોર્મલ એલિમિનેશન પેટર્ન, મેડીકેશન્સ, તથા એવી કન્ડિશન કે જે કોન્સ્ટીપેશન માટે જવાબદાર હોય છે તેના વિશે હિસ્ટ્રી કલેક્ટ કરવી.
• પેશન્ટના કરંટ સીમટોમ્સ, તેના ઓનસેટ અને ડ્યુરેશન, સ્ટૂલની કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક અને ફ્રિકવન્સી, ફ્લેટસ ની પ્રેઝન્સ, એબડોમીનલ પેઇન, નોઝીયા અને સ્ટ્રેઇનીન્ગ ને અસેસ કરવું.
• પેશન્ટના વાયટલ સાઇન ચેક કરવા અને ફિઝિકલ અસેસમેન્ટ પરફોર્મ કરવું.
• નર્સે પેશન્ટ ને શીખવવું જોઇએ, જો કોન્સ્ટીપેશન થી રાહત ન મળે, ડિહાઇડ્રેશનના સાઇન અને સિમ્પટોમ્સ હોય અથવા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમ્બેલેન્સ મેઇન્ટેઇન કરવામાં ન આવે તો શક્ય તેટલી વહેલી તકે HCP(હેલ્થ કેર પ્રોફેશનલ્સ)નો કોન્ટેક્ટ કરવો.
• નર્સે પેશન્ટ ને લાઇફસ્ટાઇલ મા મોડીફીકેશન વિશે ઇન્ફોર્મેશન આપવી જોઇએ જેમ કે ફાઇબરયુક્ત ખોરાક, ફીઝીક્લ એક્ટિવિટી કરવી અને ફ્લુઇડ ઇન્ટેક માં વધારો કરવો અને ડેફીકેટ માટેની અર્જ ને પણ ઇગ્નોર કરવી નહીં.

બલ્ક ફોર્મીન્ગ લક્ઝેટીવ્સ બનાવતા :

• એડમીનીસ્ટ્રેશન કરતી વખતે, ખાલી ગ્લાસમાં એક ડોઝ નાખવો અને ઓછામાં ઓછું 8 ઔંસ પાણી અથવા અધર ફ્લુઇડ્સ ને મિક્સ કરવું.
• પૂરતા ફ્લુઇડ વિના આ પ્રોડક્ટ ને લેવાથી ચોકીન્ગ થઇ શકે છે.
• ઝડપથી હલાવો અને તરત જ પી લેવું.
• જો મિશ્રણ ઘટ્ટ થાય તો વધુ ફ્લુઇડ ને એડ કરવું અને હલાવવું.
• બીજી મેડીકેશન લેતા પહેલાના બે અવર્સ પહેલા અથવા મેડીકેશન લીધા બાદ બે અવર્સ પછી આ લગ્ઝેટીવ લેવું.
• પેશન્ટને કહેવું કે તે એબ્ઝોર્બશન ને ઇફેક્ટ કરે છે અને તેના કારણે બ્લોટિંગ અને ક્રેમ્પિંગ પણ થઇ શકે છે.
• જ્યારે પેશન્ટ ને ઘરે લક્ઝેટીવ્સ (સાયલિયમ) કેવી રીતે લેવું તે શીખવતી વખતે, ઉપરોક્ત વિચારણાઓ ઉપરાંત, તેમને એક ડોઝ/દિવસથી શરૂ કરવાની સલાહ આપવી, પરંતુ સોફ્ટ સ્ટૂલ મેઇન્ટેઇન કરવા માટે જરૂરી હોય તો તે ધીમે ધીમે 3 ડોઝ/દિવસ સુધી વધારી શકે છે.

સ્ટૂલ સોફ્ટનર્સમાં :

• ડોક્યુસેટ એ એક સામાન્ય OTC સ્ટૂલ સોફ્ટનર છે જેનો ઉપયોગ હેલ્થ કેર સેટિંગ્સમાં પણ વારંવાર થાય છે.
• પેશન્ટ ને કહેવું કે ડોક્યુસેટ એ સામાન્ય રીતે 12 – 72 કલાકમાં બોવેલ મુવમેન્ટ ને ઉત્પન્ન કરે છે.
• સાઇડ ઇફેક્ટ એટલે કે સ્ટમક ક્રેમ્પીન્ગ રીલેટેડ ઇન્ફોર્મેશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• નર્સે અન્ય મેડીકેશન રીલેટેડ ઇન્ફોર્મેશન કલેક્ટ કરવી જોઇએ કારણ કે તેઓ સ્ટૂલ સોફ્ટનર જેમ કે બ્લડ થિનર અથવા એન્ટિબાયોટિક્સ સાથે એક્સન કરી શકે છે.
• જો પેશન્ટ અથવા વ્યક્તિ એ ઇન્ટેસ્ટાઇનલ બ્લોકેજ સાથે હોય તો સ્ટૂલ સોફ્ટનરનો યુઝ ન કરવો જોઇએ.

ઓસ્મોટિક લક્ઝેટીવ્સ માં:

• પેશન્ટ ને શીખવો કે ઓસ્મોટિક એજન્ટ્સ (PEG) સામાન્ય રીતે 1-3 દિવસમાં ઇન્ટેસ્ટાઇનલ મુવમેન્ટ પ્રોડ્યુસ કરે છે.
• આ એજન્ટો એ લુઝ વોટરી સ્ટૂલનું કારણ બની શકે છે
• નર્સે બાળકો માટેનું લેબલ વાંચવું જોઇએ કારણ કે કેટલીક બ્રાન્ડનો ઉપયોગ 2 કે તેથી વધુ ઉંમરના બાળકોમાં થઇ શકે છે, જ્યારે અન્યનો બાળકો માટે યુઝ થય શકતો નથી.

સ્ટીમ્યુલન્ટ લક્ઝેટીવ્સમા :

• ડોઝ તપાસો કે શું તે ઓરલી અથવા રેક્ટલ સપોઝિટરીઝ છે.
• રેક્ટલ સપોઝિટરી ને કેવી રીતે ઇન્સર્ટ કરવી તે માટેની ઇન્ટ્રોડક્શન્સ ને જુઓ.
• પેશન્ટ ને લગભગ 15 થી 20 મિનિટ સુધી સપોઝિટરી જાળવી રાખવાની સૂચના આપો કારણ કે બોવેલ મુવમેન્ટ સામાન્ય રીતે 15 મિનિટમાં ઉત્પન્ન થાય છે.
• બિસાકોડીલ સ્ટમક ક્લેમ્પ્સ, ડિઝીનેસ અથવા રેક્ટલ બર્નીન્ગ‌ પ્રોડ્યુસ કરી શકે છે.
• પેશન્ટ ને સેના ના ઓવરયુઝ યુઝ વિશે શીખવવું (જો સલાહ આપવામાં આવે તો),તે ડાયરિયા અને ડિહાઇડ્રેશન તેમજ વૃદ્ધોમાં ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમ્બેલેન્સ થઇ શકે છે.
• પેશન્ટ ને જણાવો, સેના(Senna)નું ઓવરયુઝ કર્યા પછી યુરીનનુ નું ડિસકલરેશન એ કોમન છે, જે રેડીસ બ્રાઉન કલર માં ટર્ન થાય છે.
• પેશન્ટ ને શીખવવું કે શોર્ટ ડ્યુરેશન માટે સૌથી ઓછી અમાઉન્ટ માં સેના લેવી ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે.

એડમીનીસ્ટેરીન્ગ ઓફ સપોઝિટરીસ(Administering of Suppositories):

સપોઝિટરી ના ફોર્મ માં રેક્ટમ માં મેડીકેશન ને ઇન્ટ્રોડક્શન્સ કરવાની પ્રોસીઝર તેને એડમીનીસ્ટેરીન્ગ ઓફ સપોઝિટરીસ કહેવામાં આવે છે.સપોઝિટરી એ સોલીડ કોન શેપ નો અથવા ઓવલ શેપ નો માસ અથવા ડ્રગ્સ નું મીક્સચર છે જે બોડી ના ટેમ્પરેચર પર મેલ્ટ થય જાય છે અને તેને લોકલ ઇફેક્ટ માટે ઇન્સર્ટ કરવામાં આવે છે. રેક્ટમ ની લાઇનીન્ગ અથવા સીસ્ટેમીક ઇફેક્ટ માટે એબ્ઝોર્બ થાય છે.

પર્પઝ:

• ‌લોકલ ઇરીટેશન દ્વારા મ્યુકોસાના સીક્રીશન ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા.
• નર્વ એન્ડીન્ગ પર ડાયરેક્ટ એક્શન દ્વારા પેરીસ્ટાલિસિસ ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા.
• બોવેલ ઇવાક્યુએશન ને પ્રોડ્યુસ કરે છે.
• હેમરોઇડ્સ અને માઇગ્રેન ને રિલીવ કરવા માટે.
• બ્રીધીન્ગ ડિફીકલ્ટીસ ને રિલીવ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ને સીડેટ કરવા માટે.
• ડેફીકેશન પ્રમોટ કરવા માટે.
• તે એનાલજેજીક અથવા એન્ટીપાયરેટીક તરીકે એક્ટ કરે છે.

વેરાઇટીસ ઓફ સપોસીટરી:

ઘણા પ્રકારના સપોઝિટરીઝ અવેઇલેબલ હોય છે.
ઇવાક્યુએટીન્ગ સપોઝિટરી,
રીટેન્શન સપોઝિટરી.

ઇવાક્યુએટીન્ગ સપોઝિટરી:

ગ્લિસરીન એ હાઇગ્રોસ્કોપિક એક્સન દ્વારા ટીશ્યુસમાંથી ફ્લુઇડ ને વીથડ્રોવિન્ગ કરીને ઇવાક્યુએટીન્ગ કરે છે.

બિસાકોડીલ મેમ્બરેન ના મ્યુકસ સીક્રીસન ને ઇન્ક્રીઝ ને ઇવાક્યુએશન કરાવવામાં હેલ્પ કરે છે.

રીટેન્શન સપોઝિટરી:

બ્રોન્કીયલ સ્પાઝમ અને ક્રોનિક અસ્થમાની ટ્રીટમેન્ટ માટે એમિનોફિલિન.

પ્રિડનીસોલોન હાઇડ્રોકોર્ટિસોન જેવા સ્ટેરોઇડ્સનો યુઝ એ અલ્સેરેટિવ કોલાઇટિસની ટ્રીટમેન્ટ માટે થાય છે.

એસ્પિરિન જેવી એનાલજેસીક મેડીકેશન નો યુઝ એ માઇગ્રેઇન ની જેમ પેઇન ને રિલીવ કરવા માટે થાય છે.

એન્ટીપાયરેટિક્સ જેમકે પેરાસીટામોલ એ ફીવર ને રીડયુઝ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

ઇન્ડિકેશન્સ:

• ગેસ્ટે્રો-ડાયગ્નોસ્ટિક ઇન્વેસ્ટિગેશન પહેલા.
• હેમ્રોઇડ્સ (ડેફીકેશન પર સ્ટ્રેઇનીન્ગ પ્રીવેન્ટ કરવા માટે)
• પેરી-એનલ સર્જરી (ડેફીકેશન પર સ્ટ્રેઇનીન્ગ પ્રીવેન્ટ કરવા માટે)
• કોન્સ્ટીપેશન અને સ્ટૂલ ઇમ્પેક્શન
• ગેસ્ટ્રોઇન્ટેસ્ટાઇનલ અને એબડોમીનલ સર્જરી – પ્રી ઓપરેટીવ્લી.

કોન્ટ્રાઇન્ડીકેશન્સ:

• રેક્ટલ સર્જરી,
• એક્ટિવ રેક્ટલ બ્લીડિંગ
• ક્રોનિક ડાયરિયા
• ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ઓબસ્ટ્રક્સન
• ક્રોનિક કોન્સ્ટીપેશન
• પ્રેગ્નેન્સી એન્ડ લેક્ટેસન પીરીયડ્સ
• ફ્લુઇડ એન્ડ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમબેલેન્સ.

જનરલ ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ:

સપોઝિટરીસ ને રેફ્રિજરેટરમા રાખવી કારણ કે તે રુમ ટેમ્પરેચર પર મેલ્ટ થય જાય છે અને ઇન્સર્શન કરવું ડિફીકલ્ટ બને છે.

સપોઝિટરી ને ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરતા પહેલા પેશન્ટને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી.

પેશન્ટના ડેફીકેશન ના યુઝ્વલ ટાઇમ પહેલા અને મીલ લીધા પછી તરત જ સપોઝીટરીને ઇન્સર્ટ કરવી.

પેશન્ટની પ્રાઇવસી મેઇન્ટેઇન રાખવી અને અનનેસેસરી એક્સપોઝર ને અવોઇડ કરવું.

પ્રોસિઝર :

પ્રિલીમીનરી અસેસમેન્ટ:

• પેશન્ટના ડાયગ્નોસીસ ને ચેક કરવું.
• મુવમેન્ટ ને લગતી એબીલીટી અને લીમીટેસન્સ ને ચેક કરવી.
• પેશન્ટ ના કંસિયસનેસ લેવલ અને ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ ને ફોલો કરવાની એબિલિટી ની પ્રોપર્લી ચેક કરવું.
• પેશન્ટની જનરલ કન્ડિશન અને ફ્લુઇડ ને રીટેઇન રાખવા માટેની એબિલિટીને ચેક કરવી.
• પેશન્ટના સ્ટુલ સ્પેસીમેન્સ એ લેબોરેટરી ટેસ્ટ માટે કલેક્શન કરવા માટેનું કોઇ ઓર્ડર છે કે કેમ તે ચેક કરવું.
• પેશન્ટને રેક્ટલ અને પેરીનિયલ એરિયા પર કોઇ લીઝન્સ છે કે કેમ તે ચેક કરવું.
• પેશન્ટ યુનિટ માટે આર્ટિકલ્સ ને પ્રિપેઇર કરવા.

આર્ટીકલ્સ :

• સ્ક્રીન : પ્રાઇવસી મેઇન્ટેઇન રાખવા માટે.
• અ ટ્રે કન્ટેઇનિંગ:
• કિડની ટ્રે : લિક્વિડ વેસ્ટ ને ડીસ્કાર્ડ કરવા માટે.
  પેપર બેગ : સોલિડ વેસ્ટ ને ડીસકાર્ડ કરવા માટે.
  મેકિંનટોસ એન્ડ ટોવેલ : બેડને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
  બાથ બ્લેન્કેટ : પેશન્ટ ને કવર કરવા માટે.
  કોટન સ્વોબ સાથેનું બાઉલ: જ્યારે નેસેસરી હોય ત્યારે પેરીનીયમ ક્લીન કરવા માટે.
  સ્પેસીમેન બોટલ્સ: સ્પેશીમેન્સ ને કલેક્ટ કરવા માટે.
  એક બાઉલમાં સપોઝિટરી : ડિઝાયર રિઝલ્ટ ને એચિવ કરવા માટે ઇન્સર્શન કરવા માટે.
  બેડપેન ઓફર કરવા માટેના આર્ટિકલ્સ (એનીમા સાથે ડિસકસ્ડ કર્યા મુજબ) : ઇવાક્યુએશન કરાવ્યા પછી પેરીનેલ કેર આપવી.

પ્રિપેરેશન ઓફ પેશન્ટ એન્ડ યુનિટ :

• પેશન્ટને કમ્પ્લીટ્લી પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી અને તેના કોઓપરેશન ને મેળવવું.
• સપોઝિટરી ના એક્સપેક્ટેડ રિઝલ્ટ મેડવવા માટે કેટલાક સમય માટે સપોઝિટરી રીટેઇન રાખવાની જરૂરિયાત સમજાવવી.
• સ્ક્રીન નો યુઝ કરી પેશન્ટને પ્રોપર્લી પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને બાથ બ્લેન્કેટ થી કવર કરવા અને ટોપ લીનન ને બેડના પગના છેડે ફેનફોલ્ડ કરવું.
• બેકરેસ્ટ અને પિલ્લો રીમુવ કરવા.
• પેશન્ટના બેડ લીનન ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે પેશન્ટના બટક્સના નીચે મેકિંનટોસ સાથે ટોવેલને પ્લેસ કરવા.
• બેડસાઇડ લોકર પર બધા આર્ટિકલ્સ ગોઠવી રાખવા.
• સપોઝિટરી ઇન્સર્ટ કરતી વખતે પેશન્ટ ને ઊંડો શ્વાસ લેવાની સૂચના આપવી.
• સપોઝિટરી ઇન્સર્ટ કરવા માટેની પ્રોસીઝર ના સ્ટેપ્સ:
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા: પેથોજન્સ ને ટ્રાન્સફર થતા પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટને પ્રોસીઝર એક્સપ્લેઇન કરવી : પ્રોસિઝર સમય દરમિયાન પેશન્ટ ના પાર્ટિસિપેશન અને કો-ઓપરેશન ને મેળવવા માટે.
• બેડ ની ધારની નજીક બટક્સ સાથે પેશન્ટ ને લેફ્ટ લેટરલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી : સપોઝિટરી ના ઇઝી ઇન્સર્શન અને રિટેન્શન માં હેલ્પ કરે છે.
• પ્રોપર્લી ગ્લોવ્ઝ વીયર કરવા : ઇન્ફેક્શન અને ક્રોસ ઇન્ફેક્શન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• સપોઝિટરીને તેના પેકેજને દૂર કર્યા પછી તેને પ્રોપર્લી તેના એન્ડ ને લુબ્રીકેટ કરવી ત્યારબાદ બે આંગળીઓ વચ્ચે જમણા હાથમાં પકડી રાખવી : સપોઝિટરીના ઇઝીલી ઇન્સર્શન કરવા માટે.
• પેશન્ટને ડીપ બ્રિધીન્ગ કરવા માટે કહેવું અને એનલ સ્ફીન્ક્ટર ને રિલેક્સ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી: કોન્સ્ટ્રીક્ટેડ સ્ફિન્ક્ટર દ્વારા સપોઝિટરીને ફોર્સ કરવાથી પેઇન થાય છે.
• લેફ્ટ હેન્ડથી બટક્સ ને સેપરેટ કરવા અને એનસ મા સપોઝિટરી ઇન્સર્ટ કરવી એડલ્ટ્સ માટે 10 cm, ચિલ્ડ્રન માં 5 સેમી : સપોઝિટરીના ઇઝી ઇન્સર્શન મા હેલ્પ કરે છે.
• એકવાર તે એક્સટર્નલ સ્ફિન્ક્ટર ને પાસ કરી લે, પછી તેને ઇન્ડેક્સ ફીન્ગર વડે પુશ કરીને ઇન્ટર્નલ સ્ફિન્ક્ટરથી આગળ વધારવી : એનલ કેનાલમાંથી સપોઝિટરીના એક્સપલ્ઝન ને પ્રિવેન્ટ કરવામા મદદ કરે છે.
• ખાતરી કરવી કે સપોઝિટરી રેક્ટમ ની બાજુમાં મ્યુકોસા સામે સ્થિત છે અને ફીકલ ની આજુબાજુમા નહીં‌ : ઇન્ટેસ્ટાઇનલ વોલ માં મેક્સિમમ થેરાપ્યુટિક ઇફેક્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ને જ્યાં સુધી પોસીબલ અને કમ્ફર્ટેબલ હોય ત્યાં સુધી સપોઝિટરી જાળવી રાખવાની સૂચના આપવી (ઓછામાં ઓછા 20-30 મિનિટ માટે) : લાંબા સમય સુધી ઇન્ટેસ્ટાઇનલ વોલ પર મેક્સીમમ થેરાપ્યુટીક ઇફેક્ટ માટેની ફેસીલીટીસ આપે છે.

આફ્ટર કેર ઓફ ધ પેશન્ટ એન્ડ આર્ટીકલ્સ :

• પેશન્ટને એટલીસ્ટ 20 થી 30 મિનિટ સુધી સપોઝિટરી ને રીટેઇન રાખવા માટે એન્કરેજ કરવા.
• રિલેક્સેસન માટે માઉથ ઓપન રાખીને પેશન્ટને સ્લોલી બ્રિધીન્ગ કરવા માટે એન્કરેજ કરવા.
• પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• સપોઝિટરી ઇન્સર્ટ કરવાના રિઝલ્ટ નું ઓબ્ઝર્વેશન્સ કરવું અને રેકોર્ડ કરવું. ઇન્સર્શન માટેનો ટાઇમ, તેના રીટેન્સન માટેનો સમયગાળો, રિઝલ્ટ અને અન્ય કોઇપણ ઓબ્ઝર્વેશન્સ ને રેકોર્ડ કરવા.જો જરૂરી હોય તો, સ્પેસીમેન ને કલેક્ટ કરવું.
• પેશન્ટ તેની એલીમીનેશ નીડ ને પૂરી કરવામાં હેલ્પ કરવી.અને તેને પેરીનેલ કેર પ્રોવાઇડ કરવી.
• આર્ટીકલ્સ ની પ્રોપર્લી ક્લીન કરવા અને ડ્રાય કરવા ત્યારબાદ પ્રોપર્લી તેને યુટીલીટી રૂમમાં પ્લેસ કરવા.
• પેશન્ટ યુનિટ ને પ્રોપર્લી ક્લીન કરવું.
• પેશન્ટના કમ્ફર્ટ અને સેફ્ટી માટેની ખાતરી કરવી.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• કોઇપણ ડિસ્કંફર્ટ હોય અથવા કોઇ પણ અનયુઝવલ સિસ્મ્ટોમ્સ અથવા રીએક્સન્સ જોવા મળે તો તેનો પ્રોપર્લી રિપોર્ટ કરવો.
• પેશન્ટના મેડીટેશન પ્રત્યેના સ્પોન્સ ને રેકોર્ડ અને રિપોર્ટ કરવું.

એનીમા(Enemas) :

એનિમા એ લોવર બોવેલ માં રહેલા તેના કન્ટેન્ટ ને ઇવાક્યુએટ કરવા અને વોશ કરવા માટે લોવર બોવેલ માં સોલ્યુશનનું ઇન્જેક્શન છે.
અથવા
એનીમા એટલે કે લાર્જ ઇન્ટેસ્ટાઇન માં રહેલા ફીસીસ ને રીમુવ કરવા માટે અને બોવેલ ને ક્લિન્ઝિંગ કરવા માટે લાર્જ ઇન્ટેસ્ટાઇન માં સોલ્યુશન નું ઇન્ટ્રોડક્શન કરવામાં આવે છે.

પર્પઝ:

• કોન્સ્ટીપેશન અને ફિકલ ઇમ્પેક્શન ને રીલીવ કરવા માટે.
• ડીલેવરી અને સર્જીકલ પ્રોસિઝર દરમિયાન ફીકલ મેટર ને ઇનવોલ્યુન્ટરી એસ્કેપ થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• રેગ્યુલર બોવેલ ફંક્શન્સ ને એસ્ટાબ્લીસ કરવામાં હેલ્પ કરે છે.
• બોવેલ સર્જરીસ માટે પ્રી – ઓપરેટીવ પ્રીપરેશન માટે.
• રેડિયોગ્રાફિક અને ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટલ એક્ઝામિનેશન દરમિયાન ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેક ના વિઝ્યુઅલાઇઝેશન ને પ્રમોટ કરવા માટે.
• લાર્જ ઇન્ટરસ્ટાઇન ને ક્લીન કરવા માટે.

ક્લાસિફિકેશન ઓફ એનિમા:

એનીમા ને સામાન્ય રીતે બે મેઝર ગ્રુપમાં ક્લાસીફાઇ કરવામાં આવે છે.
1)ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા
2)રીટેઇન્ડ એનીમા

1)ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા:

a)સિમ્પલ ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા
b)મેડીકેટેડ ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા
• ઓઇલ એનીમા,
• પર્ગેટીવ એનીમા,
• એસ્ટ્રરીજન્ટ એનીમા,
• કાર્મીનેટીવ એનીમા (એન્ટીસ્પાઝમોડિક એનિમા)
C)કોલ્ડ (આઇસ) એનીમા

2)રીટેઇન્ડ એનીમા:

a)સ્ટીમ્યુલન્ટ એનીમા
b)ન્યુટ્રીઅન્ટ એનીમા C)ઇમોલિયન્ટ એનીમા
d)સીડેટીવ એનીમા
e)એનેસ્થેટીક એનીમા

ક્લાસીફીકેશન ઓફ એનીમા(Classification of enema):

1) ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા(Evacuant enema)
2) રીટેઇન્ડ એનીમા(Retained enema)

1) ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા(Evacuant enema)

a) સિમ્પલ ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા(Simple evacuent enema)
b) મેડીકેટેડ ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા(Medicated Evacuent enema)
c) કોલ્ડ(આઇસ)એનીમા(Cold enema)

a) સિમ્પલ ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા:

પર્પઝ:

ડેફીકેશન ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા માટે અને કોન્સ્ટીપેશન ને ટ્રીટ કરવા માટે.

પેરીસ્ટાલ્સીસ મુવમેન્ટ ને સ્ટીમ્યુલેશન કરીને ગેસીયસ ડિસ્ટેન્શન ને રીલીવ કરવા માટે.

બ્લાડર રિફ્લેક્શ ને સ્ટીમ્યુલેશન કરીને યુરિન રિટેન્શન ને રિલીવ કરવા માટે.

યુટેરાઇન કોનટ્રાક્સન ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા અને ચાઇલ્ડ બર્થ ને ઝડપી બનાવવા માટે.

X ray સ્ટડીસ પહેલા બોવેલ ને ક્લિન્સ કરવા માટે, સિગ્મોઇડોસ્કોપી, સર્જરી અને રિટેન્સન એનીમા મા બોવેલ ને વિઝ્યુઅલાઇઝેશન કરવા માટે.

સોલ્યુશન યુઝ્ડ:
સાબુ અને પાણી: સોપ જેલી 50 ml થી 1 લીટર વોટર.

નોર્મલ સલાઇન:
સોડિયમ ક્લોરાઇડ 1 ટી સ્પુન થી 1/2 લિટર વોટર.

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુશન: એડલ્ટ્સ મા 500ml થી‌ 1000 ml (1 થી 2 પાઇન્ટ)
ચીલ્ડ્રન માં 250 થી 500 ml (1/2 થી 1 પાઇન્ટ).

ટેમ્પરેચર:

એડલ્ટ્સ માં – 105 થી 110 °F (40.5°C થી 43°C).
ચિલ્ડ્રન માં 100°F (37.7°C)

સોલ્યુશન યુઝ્ડ:

ટેપ વોટર

અમાઉન્ટ ઓફ યુઝ્ડ:

52 થી 150 ml

ટેમ્પરેચર:

રુમ ટેમ્પરેચર

b)મેડીકેટેડ ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા:

I) ઓઇલ એનીમા: બોવેલ ઓપન કરવા માટે શોપ અને વોટર ના એનિમા દ્વારા ફોલો કરવું જોઇએ.

પર્પઝ:

સિવ્યર કોન્સ્ટીપેશન હોય તેવી કન્ડિશનમાં ફીકલ મેટર ને સોફ્ટન કરવા માટે.
રેક્ટમ અને પેરીનીયમ ની સર્જરી થયા બાદ ફર્સ્ટ બોવેલ મુવમેન્ટ પહેલા ઓઇલ એનીમા યુઝ કરી શકાય છે.
સુચર્સ અને વુન્ડ મા સ્ટ્રેઇનિંગ અને ઇન્જરી એવોઇડ કરવા માટે : કેસ્ટર ઓઇલ એન્ડ ઓલીવ ઓઇલ 1:2.
ફીસીસ ને સોફ્ટન કરવા માટે અડધી કલાક થી એક કલાક (1/2 થી 1 અવર) સુધી રીટેઇન્ડ રાખવું પડે છે.

સોલ્યુશન યુઝ્ડ:
ઓલિવ ઓઇલ,
જીન્જેલી ઓઇલ

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુશન:

115 થી 175 ml

ટેમ્પરેચર:

100° F થી‌ 37.7 ° C.

II) પર્ગેટીવ એનીમા:

પર્પઝ:

બોવેલ એક્ટિવિટીને કોન્ટ્રેક્ટ કરવા માટે અને તેના કન્ટેન્ટને ઇવાક્યુએટ કરવા માટે.

તે મ્યુકસ લાઇનિંગ ને સ્ટીમ્યુલેટ કરે છે અને પેરીસ્ટાસીસ ને સ્ટીમ્યુલેટ કરે છે અને બોવેલ ઇવાક્યુએશન કરે છે.

તે એક હાઇગ્રોસ્કોપિક સબસ્ટન્સ તરીકે પણ વર્ક કરે છે કારણ કે તે પાણી ખેંચે છે.
ફ્લુઇડ ના આ ઇન ફ્લો ને કારણે ઇન્ટેસ્ટાઇન કોન્ટ્રેક્ટ થવાના કારણે ઇન્ટેસ્ટાઇન એ સ્ટ્રેચ થાય છે અને બોવેલ ને ઇવાક્યુએટ કરવા તરફ દોરી જાય છે.

સોલ્યુશન યુઝ્ડ:

પ્યોર ગ્લિસરીન 15 થી 30 ml,
ગ્લિસરીન અને પાણી-1:2,
OXગાલ – 15 થી 30 ml,
ગ્લિસરીન અને કેસ્ટર ઓઇલ-1:1,
મેગ્નેશિયમ સલ્ફેટ: 60-120 ml પાણીની પૂરતી માત્રા સાથે તેને ઓગાળી શકાય છે.

મેગ્નેશિયમ સલ્ફેટ, ગ્લિસરીન અને પાણી અનુક્રમે 30ml, 60ml અને 90ml.

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુશન : 115 – 175 ml.

ટેમ્પરેચર: 100°F થી 37.7°C

III) કાર્મીનેટીવ એનીમા (એન્ટીસ્પાઝમોડિક એનીમા):

પર્પઝ:

કાર્મીનેટીવ એનીમા એ પેરીસ્ટાલ્સીસ મુવમેન્ટ દ્વારા અને ફ્લેટસ અને ફીસીસના એક્સપલ્ઝન દ્વારા ગેસીયસ ડિસ્ટેન્શન ને રીલીવ કરે છે.

સોલ્યુશન યુઝ્ડ:

ટર્પેન્ટાઇન: 8 ml થી 16 ml ટર્પેન્ટાઇન 600 ml થી 1200 ml સોપ સોલ્યુશન સાથે સારી રીતે મિશ્રિત કરવામાં આવે છે. (ટિંકચર) એસાફોઇટીડા (હીંગ): 8 થી 16 ml Of Tr. એસાફોઇટીડા (હીંગ)ને 600 થી 1200 ml સોપ સોલ્યુશન સાથે મીક્સ કરવું.

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુશન:

115-175 ml

ટેમ્પેચર:

100° F થી 37.7° c

IV) એસ્ટ્રીન્જન્ટ એનિમા:

તે ટીશ્યુસ અને બ્લડ વેસલ્સ ને કોન્ટ્રેક્ટ કરે છે અને બ્લીડીન્ગ અને ઇન્ફ્લામેશન ની તપાસ કરે છે.
તે મ્યુકસ ના અમાઉન્ટ ને ઘટાડે છે અને ઇનફ્લેમ્ડ એરીયા માં ટેમ્પરરી રિલીફ આપે છે. તે સામાન્ય રીતે કોલાઇટિસ અને ડિસેન્ટ્રીમાં સામાન્ય રીતે રેક્ટલ અથવા કોલોનિક ઇરીગેશન મા યુઝ થાય છે.

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુશન:

દૂધ અને દાળ(મીલ્ક એન્ડ મોસેલ્સ): 90 થી 230 ml ગોળને સમાન માત્રામાં ગરમ દૂધ સાથે સારી રીતે મિશ્રિત કરો.

ટેનિક એસિડ- (1 થી 2%) 2 ગ્રામ 600 ml પાણીમાં.

અલ્મ(ફટકડી) – 30 ગ્રામ થી 600 ml પાણી

સિલ્વર નાઇટ્રેટ 2% (6-8 oz) ડિસ્ટીલ્ડ વોટર માં ઓગળવામાં આવે છે

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુશન:

115-175 ml

ટેમ્પરેચર:

100° F થી 37.7 ° C.

V) એન્ટી હેલ્મેન્થીક એનીમા:

પર્પઝ:

એન્ટી હેલ્મેન્થીક એનિમા એ ઇન્ટેસ્ટાઇન માંથી વોમ્સ ને ડિસ્ટ્રોય અને એક્સપેલ કરે છે.
આ એનીમા એ શોપ અને વોટર એનીમા પછી પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે જેના કારણે ડ્રગ્સ એ વોર્મ્સ અને ઇન્ટેસ્ટાઇન ની લાઇનિંગ ના ડાયરેક્ટલી કોન્ટેક માં આવી શકે.

સોલ્યુશન યુઝ્ડ:

ક્વાસિયાનું ઇન્ફ્યુઝન – 15 gm ચિપ્સથી 600 ml વોટર

હાયપરટોનિક સલાઇન સોલ્યુશન એ – 600 ml પાણી સાથે સોડિયમ ક્લોરાઇડ 60 ml.

અમાઉન્ટ આફ સોલ્યુશન :

250 ml

ટેમ્પરેચર:

100°F થી 37.7° C.

C) કોલ્ડ એનિમા:

પર્પઝ:

હાઇપર પાયરેક્સીયા અને હિટ સ્ટ્રોક જેવી કન્ડિશનમાં બોડી ટેમ્પરેચર ને ડીક્રીઝ કરવા માટે તે કોલોનીક ઇરીગેશન ના ફોર્મમાં પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

સોલ્યુશન યુઝ :
આઇસ કોલ્ડ વોટર

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુસન :
250 ml.

2) રીટેન્શન એનિમા(Retained enema):

a)સ્ટીમ્યુલન્ટ એનીમા
b)ન્યુટ્રીયન્ટ એનીમા
c)ઇમોલિયન એનીમા
d)સીડીટીવ એનીમા
e)એનેસ્થેટિક એનીમા

a)સ્ટીમ્યુલન્ટ એનીમા:

પર્પઝ:
શોક અને કોલેપ્સ અથવા પોઇઝનીન્ગ ની ટ્રીટમેન્ટ માટે.

કોફી એનિમાનો ઉપયોગ ઓપીયમ(અફીણ)ના પોઇઝનીન્ગ માં થાય છે.

સોલ્યુશન યુઝ :

બ્લેક કોફી-1
ટેબલસ્પુન કોફી પાવડર થી 300 ml વોટર બ્રાન્ડી -15 ml બ્રાન્ડી 120 થી 180 ml ગ્લુકોઝ સલાઇનમાં ઉમેરવામાં આવે છે.

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુસન :
180 થી 240 ml

ટેમ્પરેચર:
108 થી 110 ° f (42 થી 43 ° C)

b)ન્યુટ્રીયન્ટ એનીમા :

પર્પઝ:

હિમોફીલિયા જેવી કન્ડિશનમાં બોડીને ફૂડ અને ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

સોલ્યુશન યુઝ:

નોર્મલ સ્લાઇન,
ગ્લુકોઝ સલાઇન 2 થી 5 %,
પેપ્ટોનાઇઝ્ડ મીલ્ક 120 ml

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુસન :

24 કલાકમાં 1100 થી 1700 ml અથવા 4 કલાકના અંતરે 180 થી 270 ml.

ટેમ્પરેચર:

100°F
(37.8°C)

C)ઇમોલિયન એનીમા:

પર્પઝ:

ડાયરિયા ને ચેક કરવા માટે અથવા ઇનફ્લેમ્ડ મ્યુકસ મેમ્બ્રેનમાં ઇરીટેશન ને શાંત કરવા અને રાહત આપવા માટે.

સોલ્યુશન યુઝ:
સ્ટાર્ચ અથવા ઓપીયમ Tr.
ઓપીયમ 1 થી 2 ml રાઇસ વોટર અથવા સ્ટાર્ચ મ્યુસિલેજ (120 થી 180 ml) માં ઉમેરવામાં આવે છે.

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુસન:
120 થી 180 ml

ટેમ્પરેચર:
100 થી 105°F (37.8 થી 40.5°C)

d)સીડીટીવ એનીમા:

પર્પઝ:

સિડેશનને ઇન્ડ્યુસ કરવા માટે

સોલ્યુસન યુઝ:

પેરાલ્ડીહાઇડ,
ક્લોરલ હાઇડ્રેટ,
પોટેશિયમ બ્રોમાઇડ.

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુસન:
ફિઝિશિયન ઓર્ડર મુજબ.

ટેમ્પરેચર:
એટ રુમ ટેમ્પરેચર

e)એનેસ્થેટિક એનીમા:

પર્પઝ:

પેશન્ટમાં એનેસ્થેસીયા ઇન્ડ્યુસ કરવા માટે.

સોલ્યુશન યુઝ:
એવર્ટિન 150 થી 300 mg બોડી વેઇટ કિલો દીઠ.

ટેમ્પરેચર :
રુમ ટેમ્પરેચર પર અથવા અથવા એડવાઇઝ મુજબ. 100 થી 105°F (37.8 થી 40.5°C).

પ્રોસીઝર(Procedure):

એનીમા એડમિનિસ્ટ્રેશન પ્રોસીઝર(Enema Administration procedure) :

એનિમા એ લોવર બોવેલ માં રહેલા તેના કન્ટેન્ટ ને ઇવાક્યુએટ કરવા અને વોશ કરવા માટે લોવર બોવેલ માં સોલ્યુશન નું ઇન્જેક્શન છે.
અથવા એનીમા એટલે કે લાર્જ ઇન્ટેસ્ટાઇન માં રહેલા ફીસીસ ને રીમુવ કરવા માટે અને બોવેલ ને ક્લિન્ઝિંગ કરવા માટે લાર્જ ઇન્ટેસ્ટાઇન માં સોલ્યુશન નું ઇન્ટ્રોડક્શન કરવામાં આવે છે.

પર્પઝ:

• કોન્સ્ટીપેશન અને ફિકલ ઇમ્પેક્શન ને રીલીવ કરવા માટે.
• ડીલેવરી અને સર્જીકલ પ્રોસિઝર દરમિયાન ફીકલ મેટર ને ઇનવોલ્યુન્ટરી એસ્કેપ થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• રેગ્યુલર બોવેલ ફંક્શન્સ ને એસ્ટાબ્લીસ કરવામાં હેલ્પ કરે છે.
• બોવેલ સર્જરીસ માટે પ્રી – ઓપરેટીવ પ્રીપરેશન માટે.
• રેડિયોગ્રાફિક અને ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટલ એક્ઝામિનેશન દરમિયાન ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેક ના વિઝ્યુઅલાઇઝેશન ને પ્રમોટ કરવા માટે.
• લાર્જ ઇન્ટરસ્ટાઇન ને ક્લીન કરવા માટે.

ક્લાસિફિકેશન ઓફ એનિમા:

એનીમા ને સામાન્ય રીતે બે મેઝર ગ્રુપમાં ક્લાસીફાઇ કરવામાં આવે છે.
1)ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા
2)રીટેઇન્ડ એનીમા

1)ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા:

a)સિમ્પલ ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા
b)મેડીકેટેડ ઇવાક્યુઅન્ટ એનીમા
• ઓઇલ એનીમા,
• પર્ગેટીવ એનીમા,
• એસ્ટ્રરીજન્ટ એનીમા,
• કાર્મીનેટીવ એનીમા (એન્ટીસ્પાઝમોડિક એનિમા)
C)કોલ્ડ (આઇસ) એનીમા

2)રીટેઇન્ડ એનીમા:

a)સ્ટીમ્યુલન્ટ એનીમા
b)ન્યુટ્રીઅન્ટ એનીમા C)ઇમોલિયન્ટ એનીમા
d)સીડેટીવ એનીમા
e)એનેસ્થેટીક એનીમા

કોમન સોલ્યુશન્સ યુઝ્ડ ફોર ગીવીન્ગ એનીમા:

• શોપ જેલી,
• નોર્મલ સલાઇન,
• ઓલિવ ઓઇલ,
• ગ્લિસરીન,
• મેગ્નેશિયમ સલ્ફેટ,
• Tr. એસાફોઇટીડા,
• ટર્પેન્ટાઇન,
• અલમ,
• સિલ્વર નાઇટ્રેટ 2%,
• સ્ટાર્ચ.

ઇન્ડિકેશન્સ:

• કોઇપણ સર્જરી પહેલા,
• ડાયરિયા,
• હાઇપર પાયરેક્સીયા,
• કોન્સ્ટીપેશન અને ઇમ્પેક્ટેડ ફીસીસ,
• ડાયગ્નોસ્ટીક ટેસ્ટ પહેલાં બોવેલ ઇવાક્યુએશન માટે,
• બીફોર ચાઇલ્ડબર્થ,
• બોવેલ ટ્રેઇનીન્ગ પ્રોગ્રામ બીગીનીન્ગ પહેલા.

કોન્ટ્રાઇન્ડિકેશન્સ:

• ડીહાઇડ્રેશન,
• યંગ ઇન્ફન્ટ,
• ફ્લુઇડ એન્ડ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમબેલેન્સ,
• હાયપોથર્મિયા,
• એબડોમીનલ ક્રેમ્પસ.

જનરલ ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ:

• ફિઝીશિયન ઓર્ડરના રિવ્યુ લેવા.
  ફ્લુઇડ નું સજેસ્ટેડ વોલ્યુમ.
  ઇનફન્ટ 150-250ml.
  ટોડલર 250-350ml.
  સ્કૂલ ગોઇન્ગ 300-500ml.
  એડોલ્સન્ટ 500-750ml.
  એડલ્ટ 750-1000ml.
• ફિઝીયોલોજીકલી, નોર્મલ સલાઇન એ યુઝ કરવા માટેનો સૌથી સેફેસ્ટ સોલ્યુશન છે કારણ કે તે ફ્લુઇડ ની જેમ બોવેલ ની સરાઉન્ડીન્ગ સ્પેસીસ માં ઓસ્મોટિક પ્રેશર નો યુઝ કરે છે.
• રેક્ટમમા મ્યુકસ મેમ્બ્રેનને ટ્રોમા ન થાય તે માટે રેક્ટલ ટ્યુબ સ્મુથ અને ફ્લેક્સીબલ હોવી જોઇએ.
• સોલ્યુશન નું અમાઉન્ટ એનિમાના પ્રકાર અને વ્યક્તિની એજ અને સાઇઝ પર આધારિત હોય છે.
• એડલ્ટ્સ માટે : 500 ml થી 1000 ml.
  ચિલ્ડ્રન માટે : 250 ml થી 500 ml.
  ઇન્ફન્ટ માટે -250 ml કે તેથી ઓછું (જો જરૂરી હોય તો જ).
• રિટેઇન્ડ એનિમા આપવા માટે એક સમયે આપવામાં આવેલ ક્વોન્ટીટી એ 100 ml થી 150 ml થી વધુ ન હોવો જોઇએ જેથી રેક્ટમ એ ડિસ્ટેન્શન ન જાય.
• પેશન્ટ ની ઇન્ટેસ્ટાઇન ની રેગ્યુલારિટી ને મેઇન્ટેઇન કરવા માટે એનિમા પર આધાર રાખવાથી ડિસ્કરેજ થવું જોઇએ, કારણ કે તે હેબીટ ફોર્મીન્ગ કરે છે.
• કેનની હાઇટ એ 18 ઇંચ સુધી એડજસ્ટ થવી જોઇએ જે ફ્લો ના રેટ ને રેગ્યુલેટ કરે છે.
• રેક્ટમ મા એઇરની એન્ટ્રી ને પ્રિવેન્ટ કરવી.
• પેશન્ટ ની કમ્પ્લેઇન ને ક્યારેય ઇગ્નોર કરવી જોઇએ નહીં, ભલે તે નાની હોય.
• એનિમા કેન અને ટ્યુબ, ફનલ અને કેથેટર મેથડ, સિરીંજ અને કેથેટર મેથડ અથવા ડ્રિપ મેથડ નો યુઝ કરીને એનિમા પ્રોવાઇડ જેવી એપ્રોપ્રિએટ મેથડ ને સિલેક્ટ કરવી.

પ્રોસીઝર:

પ્રિલિમિનરી અસેસમેન્ટ:

• જો પ્રિ-ઓપરેટિવ્લી ઇન્ડિકેટેડ હોય તો સર્જરી માટેની ડેટ અને ટાઇમ તથા ડાયગ્નોસીસ ને ચેક કરવું.
• કોન્સ્ટીપેશન,એબડોમીનલ પેઇન, સ્ટમક ક્રેમ્પ્સ અથવા ડેફીકેશન મા કોઇપણ ડિફીકલ્ટી માટે પેશન્ટ નું અસેસમેન્ટ કરવું.
• પેશન્ટને એનોરેક્ઝીયા અને એબડોમીનલ ફૂલનેસ ની કોઇપણ કમ્પલેઇન છે કે કેમ તે અસેસ કરવું.
• પેશન્ટની મોબિલિટી, ઇરીટેશન, ઇન્જરી , ફિશર્સ તથા પ્રિવ્યસ એનીમાની કોઇ પણ હિસ્ટ્રી છે કે કેમ તે પ્રોપર્લી અસેસ કરવું.
• પેશન્ટના એક્સટર્નલ સ્ફીન્ક્ટર નો કંટ્રોલ તથા ફ્લુઇડ ને રિટેઇન્ડ રાખવા માટેની એબિલિટીને અસેસ કરવું.
• ફિઝીશિયન ના ઓર્ડર મુજબ એનિમા અથવા સ્પેસીમેન નાં કલેક્શન ને અસેસ કરવું.

પ્રિપરેશન ઓફ પેશન્ટ એન્ડ યુનિટ :

• પેશન્ટના કોઓપરેશન અને કોન્ફીડેન્સ ને વીન કરવા માટે પ્રોસિઝર ને પ્રોપર્લી એક્સપ્લેઇન કરવી.
• એનિમા ફ્લુઇડ ને કારણે થતા ડિસ્કમ્ફર્ટ અને થોડા સમય માટે સોલ્યુશન રીટેઇન રાખવાની નીડ ને એક્સપ્લેઇન કરવી.
• પેશન્ટને સ્ક્રીન અથવા કર્ટેઇન વડે પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને બાથ બ્લેન્કેટ થી કવર કરવા અને જો ટોપ લીનન ને બેડના પગના છેડે ફેનફોલ્ડ કરો.
• પેશન્ટનો બેકરેસ્ટ અને પિલ્લો રીમુવ કરવા.
• બધા જ આર્ટીકલ્સ ને પેશન્ટની બેડ સાઇડ લોકરમાં અરેન્જ કરવા.
• એનિમાને યોગ્ય ઊંચાઇ એ રાખવા માટે I/V સ્ટેન્ડને એડજસ્ટ કરવું.
• બોટમ ગારમેન્ટ્સ ને રિમુવ કરવું અથવા તેને વેઇસ્ટ ના લેવલ થી ઉપર રેઇઝ કરવું.
• એનિમા આપતા પહેલા પેશન્ટ ને તરત જ ડ્રેપ કરવું. શીટનો એક નાનો ભાગ અથવા બાથ બ્લેન્કેટ પાછળ વાળો, પેશન્ટ ના ફક્ત એનસ એરિયા ને એક્સ્પોઝ કરવા બાકી ના પાર્ટ ને પ્રોપર્લી કવર કરવા.

પ્રિપેરેશન ઓફ આર્ટીકલ્સ ફોર લાર્જ એનીમા (શોપ એન્ડ વોટર એનીમા) :

આર્ટિકલ્સ:

• સ્ક્રીન : પ્રાઇવસી ને મેઇન્ટેઇન રાખવા માટે.
  એનીમા ટ્રે સાથે એનીમા કેન: એનીમા સોલ્યુશન ના પ્રીપેરેશન અને સ્ટોર કરવા માટે.
  ટ્યુબિંગ અને ક્લેમ્બ : અટેચમેન્ટ માટે.
  સ્ટરાઇલ કન્ટેઇનરમાં રેક્ટલ ટ્યુબ
  ( સાઇઝ : એડલ્ટ ( 22-30 fr.),
  ચિલ્ડ્રન: 12-18fr) : રેક્ટમ માં એનીમા સોલ્યુશન ને ઇન્સ્ટીલેશન કરવા માટે.
  એનીમા સોલ્યુશન (સોપ એન્ડ વોટર)( સોલ્યુશન નું ટેમ્પરેચર એડલ્ટ્સ માટે 105-109° F, ચિલ્ડ્રન માટે 98. 6 ° F) : એનીમા ની ડિઝાયર ઇફેક્ટ મેળવવા માટે.
• લોશન થર્મોમીટર : એનીમા સોલ્યુશન નું ટેમ્પરેચર ચેક કરવા માટે.
• લુબ્રીકેટિંગ જેલી : ઇઝી ઇન્સર્શન માટે રેક્ટલ ટ્યુબ ને લુબ્રિકેટ કરવા માટે.
• ઓન્સ ગ્લાસ : એનીમા સોલ્યુશન ને મેઝર અને પ્રિપેઇર કરવા માટે.
• મેકિન્ટોસ સાથે ટોવેલ : બેડને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• બાથ બ્લેન્કેટ : પ્રાઇવસી મેઇન્ટેઇન કરવા માટે.
• ડિસ્પોઝેબલ ગ્લોઉઝ : ઇન્ફેક્શન ના ટ્રાન્સમિશન ને રીડયુઝ કરવા માટે.
• I/V Pole: એનીમા કેન ને એપ્રોપ્રિએટ હાઇટ પર હેંગિંગ કરવા માટે.

પ્રોસિઝર:

• પ્રોસિઝર સ્ટાર્ટ કરતા પહેલા પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા : મેડિકલ એસેપ્સીસ ને મેઇન્ટેન રાખવા માટે.
• પેશન્ટને પ્રોસિઝર પ્રોપર્લી એક્સપ્લેઇન કરવી અને પ્રાઇવસી મેન્ટેઇન કરવી : પેશન્ટના કોન્ફિડન્સ અને કોઓપરેશન ને વિન કરવા માટે.
• પેશન્ટના હિપની નીચે મેકિંનટોસ અને ટોવેલ ને પ્રોપર્લી પ્લેસ કરવું : બેડને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટને લેફ્ટ લેટરલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી અને તેના રાઇટ ની (ઘૂંટણ) ને ફ્લેક્સ કરવું : સિગ્મોઇડ કોલોન અને રેક્ટમના નેચરલ કર્વમાં ગ્રેવિટીના ફોર્સ દ્વારા એનિમા સોલ્યુશન ને પ્રોપર્લી ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરી શકાય તે માટે.
• પેશન્ટને બાથ બ્લેન્કેટ દ્વારા કવર કરવા અને માત્ર તેના રેક્ટમ એરિયાને જ એક્સપોઝ કરવું : પેશન્ટની પ્રાઇવસી મેઇન્ટેન કરવા માટે અને પેશન્ટ એ પ્રોપર્લી કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન મેઇન્ટેન કરી શકે તે માટે.
• બેડપેન અથવા કોમોડને ઇઝીલી એક્સેસિબલ પોઝિશનમાં પ્લેસ કરવા : જ્યારે પેશન્ટ એ એનીમા ને લાંબા સમય સુધી રીટેઇન રાખવામાં અનએબલ હોય ત્યારે પેશન્ટના એલીમીનેશન એલિમિનેશન નીડ ને મીટ કરવા માટે.
• એનિમા કેન, ટ્યુબિંગ, ક્લેમ્પ અને રેક્ટલ ટ્યુબને એસેમ્બલ કરવું : નર્સિંગ એક્ટિવિટીસ ને ઓર્ગેનાઇઝ કરવા માટે.
• સોલ્યુશન નું ટેમ્પરેચર ને ચેક કરવું અને સોલ્યુશનને કેનમાં રેડવું : ગરમ સોલ્યુશનને કારણે સ્કેલિંગને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• કન્ટેનર ને એનસ ઉપર 30-45 સે.મી. પર રેઇઝ કરવું : સોલ્યુશન ના કન્ટીન્યુઅસ અને સ્ટેડી ડાઉનવર્ડ ફ્લો ને અલોવ આપવા માટે.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરી ગ્લોવ્ઝ ને વીયર કરવા : મેડિકલ એસેપ્સીસ ને મેઇન્ટેન કરવા માટે અને ઇન્ફેક્શન ના ટ્રાન્સમિશન ને રિડ્યુઝ કરવા માટે.
• વેસેલિન/લુબ્રિકેટિંગ જેલી વડે રેક્ટલ ટ્યુબની બાજુઓને લુબ્રિકેટ કરવી : રેક્ટલ ટ્યુબના ઇન્સર્શન દરમિયાન ફ્રીક્શન ના કારણે ટ્રોમા થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• ધીમેધીમે બટક્સ ને સેપરેટ કરવા, એનસ ને શોધવું અને રેક્ટલ ટ્યુબ ઇન્સર્ટ કરવી (એડલ્ટ માં 7-10 cm અને ચિલ્ડ્રનમાં 5-7 સે.મી.), પેશન્ટ ને ઊંડા શ્વાસ લેવાની સૂચના આપવી : ડીપ બ્રિધીન્ગ કરવાના કારણે એક્સટર્નલ સ્ફિન્ક્ટર એ રિલેક્સ થઇ શકે.
• ફ્લુઇડ ઇન્સ્ટીલેશન ના એન્ડ સુધી રેક્ટલ ટ્યુબને હોલ્ડ કરી રાખવી : બોવેલ કોન્સ્ટ્રીક્શન ને કારણે રેક્ટલ ટ્યુબ નુ એક્સપલ્ઝન ન થય શકે તે માટે.
• એઇર ને એક્સપેલ કરવા માટે રેગ્યુલેટીંગ ક્લેમ્પ ઓપન કરવી અને સોલ્યુશન ને સ્લોવ્લી એન્ટર થવા દેવી : રીપીડ્લી ઇન્ફ્યુઝન કરવાના કારણે રેક્ટલ મ્યુકોઝા માં ઇન્જરી થઇ શકે છે.
• પેશન્ટને એક્સપ્લેઇન કરવું કે ડિસ્ટેન્શન ની ફીલિંગ્સ એ નોર્મલ હોય છે : સોલ્યુશન એ બોવેલ ને ડિસ્ટેન્ડ કરે છે.
• પેશન્ટને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું કે સોલ્યુશન ને 15 – 20 મિનિટ માટે રિટેઇન રાખવું : પેરીસ્ટાલ્સીસ ની ઇફેક્ટિવ સ્ટીમ્યુલેશન ને એનહાન્સ કરવા માટે.
• એનિમા કેન અને ટ્યુબને સારી રીતે ધોયા પછી યોગ્ય વાસણમાં બદલો : માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ ના ગ્રોથ ને કંટ્રોલ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ને ઓછામાં ઓછા 15-20 મિનિટ માટે સોલ્યુશન રિટેઇન રાખવા માટે એન્કરેજ કરવું : ગુડ રીઝલ્ટ મેળવવા માટે.
• પેશન્ટ ના હેડને 30 ડિગ્રી પર રેઇઝ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી : બેક ના હાયપરએક્સટેન્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ને ની(ઘૂંટણ)ને વાળીને અને હિપ્સને ઉપરની તરફ ઉઠાવી ને હિપ્સ અપવાર્ડ લીફ્ટ કરવા માટે કહેવું : બેડપૅન ગોઠવવા માટે.
• નર્સ પેશન્ટ ના સેક્રમની નીચે હેન્ડ/પાલ્મ રાખે છે, એલ્બો ને મેટ્રસ પર રેસ્ટીન્ગ આપે છે અને પેશન્ટ ની નીચે પેન સરકતી વખતે ઉપાડવામાં મદદ કરવા માટે લેવર તરીકે તેનો ઉપયોગ કરે છે : બેડપૅન ઇઝીલી પ્લેસ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ને પેરીનિયમ ક્લીન કરવા માટે પાણી રેડો અને જો તેમની કન્ડીશન તેમને સેલ્ફ કેર કરવાની મંજૂરી આપે તો તેને ડ્રાય કરવામા આસીસ્ટ કરવું : પેરીનિયમ ક્લીન કરવા માટે.
• બેડ ના હેડ ને સપાટ નીચું કરો અને પેશન્ટ ને તમારી સામે મોઢું કરીને એક બાજુએ વળવા મદદ કરવું: બેડપેન ની પોઝીશન ને મેઇન્ટેઇન રાખવા માટે.
• બેડપેન ને બટક્સ ની નીચે ફીર્મલી મૂકો. પેશન્ટ ને બેડમાં બેડપેન ફ્લેટ રીતે બેડ પર પાછા ફરવાનું કહો. પેશન્ટ ની નીચે પેન ને હલાવો નહીં : બેડપેન ની પોઝીશન ને મેઇન્ટેઇન રાખવા માટે.
• પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન માં રાખીને, બેડ ના હેડ ને 30 ડિગ્રી સુધી રેઇઝ કરવું: બેક પર સ્ટ્રેઇન ને રિડ્યુસ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ના બેક ના લંબર કર્વ નીચે રોલ્ડ ટુવાલ અથવા સ્મોલ પીલો મૂકવો: લંબર કર્વ ને સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.
• ની ઘૂંટણ ની ગેચ રેઇઝ કરવી અથવા પેશન્ટ ને ની (ઘૂંટણ) વાળવા માટે કહો જેથી સ્ક્વોટિંગ પોઝીશન સુનિશ્ચિત થાય : નોર્મલ સ્ક્વોટિંગ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ને થોડા સમય માટે એકલા છોડી દો જ્યારે તે પોતાની જાતને રાહત અનુભવે છે. જ્યારે તેઓ પૂર્ણ થઇ જાય, ત્યારે તરત જ તેમના કૉલનો જવાબ આપવો : પેશન્ટની પ્રાઇવસી ને મેઇન્ટેન કરવા માટે.
• પેશન્ટ એ ઇમમોબીલાઇઝ હોય તો તેમના હિપ્સ રેઇઝ કરવા અથવા તેમને બાજુ તરફ વળવા માટે કહેવું : બેડપેન ને રિમૂવ કરવા માટે.
• જ્યારે પેશન્ટ નીચે ઉતરતો હોય(ડીસમાઉન્ટીન્ગ) ત્યારે પેનને સ્થિર રાખો : સ્પીલિંગ ટાળવા માટે.
• પેશન્ટ ના બટક્સ ની નીચેથી પૅનને ખેંચવાનું અથવા હલાવવાનું ટાળવું: ઇન્જરી થવાથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• સ્મોલ એનિમા – ગ્લિસરીન એનિમા (સિરીંજ અથવા ફનલ મેથડ દ્વારા)
• ગ્લિસરીન સિરીંજ (મેટલ સિરીંજ) અને તેની નોઝલ સાથે જોડાયેલ રબર કેથેટરનો ઉપયોગ થાય છે. ફ્લુઇડ ના એડમીનીસ્ટ્રેશન પહેલાં સિરીંજ અને ટ્યુબમાંથી એઇર ને બહાર કાઢવામાં આવે છે. આ મેથડ ખાસ કરીને ચિલ્ડ્રન ને એનિમા આપવા માટે ઉપયોગી છે.
• આ પદ્ધતિ માટે જરૂરી આર્ટીકલ્સ ગ્લિસરીન સિરીંજ અને રબર કેથેટર સિવાય મોટા એનિમા માટેના બધા સમાન છે, જેનો ઉપયોગ એનિમા કેન અને ટ્યુબિંગને બદલે થાય છે.

આફ્ટર કેર ઓફ ધ પેશન્ટ એન્ડ આર્ટીકલ્સ:

પેશન્ટને પ્રોપર્લી કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવા માટે હેલ્પ કરવી.

ફીસીસ ની કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક ને ઓબ્ઝર્વ કરવી.

રેકોર્ડ એન્ડ રિપોર્ટ:

એનીમા ના ટાઇપ અને વોલ્યુમ ને રેકોર્ડ કરવું.
રેક્ટલ ટ્યુબ ની સાઇઝ ને અને તેના ટાઇપ ને રેકોર્ડ કરવું.
ફીકર મેટર ના કલર, અમાઉન્ટ, અને તેના કન્સીસટન્સી ને નોટ કરવી.
પ્રોસિઝર બાદ પેશન્ટને પ્રોપર્લી કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી અને બીજા અધર કોઇ પણ ઓબ્ઝર્વેશન હોય તો તેનું પ્રોપર્લી રેકોર્ડ કરવું.

બધા જ આર્ટીકલ્સ ને પ્રોપર્લી , વોશ કરી તેને ડ્રાય કરી અને રિપ્લેસ કરવા.

એનિમા કેન(Enema can):

એનીમા કેન એ ડિવાઇસ છે કે જે એનીમા સોલ્યુસન ને રેક્ટમ મા ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવા માટે યુઝ થાય છે.એનીમાં એ પ્રોસિઝર છે કે જેમાં લિક્વિડ ને એનસ દ્વારા રેક્ટમ તથા કોલોન માં ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવામાં આવે છે. એનીમાં એ અમુક પ્રકારની મેડિકલ કન્ડિશન હોવાના કારણે યુઝ કરવામાં આવે છે કેમકે કોન્સ્ટીપેશન,ફિકલ ઇમ્પેક્શન ને ટ્રીટ કરવા માટે, તથા અમુક પ્રકારની મેડિકલ પ્રોસિઝર માટે પ્રિપેર કરવા માટે એનીમા યુઝ કરવામાં આવે છે.

એનીમા ના પાર્ટ્સ:
એનીમા ના 3 પાર્ટ્સ પડે છે.
1) કન્ટેઇનર ,
2) ટ્યુબિંગ,
3)નોઝલ તથા ટીપ.

1) કન્ટેઇનર:
કન્ટેઇનર એ લિક્વિડ સોલ્યુશન (એનિમા સોલ્યુસન) ને હોલ્ડ કરીને રાખે છે કે જે એનિમા સોલ્યુસન ને એનસ દ્વારા રેક્ટમ તથા કોલોન માં ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવામાં આવે છે. એનીમા કેન એ જુદાજુદા મટીરીયલ્સ નુ બનેલુ હોય છે.જેમ કે,પ્લાસ્ટિક, સ્ટેઇનલેસ સ્ટિલ નુ બનેલુ હોય છે એનીમાં કેનની કેપેસિટી એ અમુક આઉન્સ થી લઇ ને અમુક લિટર સુધી ની હોય છે.

2) ટ્યુબિંગ:
ટ્યુબિંગ એ કન્ટેઇનર ને નોઝલ( ટીપ) સાથે અટેચ કરવા માટેનું વર્ક કરે છે કે જે રેક્ટમ મા ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવાનુ હોય છે. ટ્યુબીગ એ કન્ટેનર માં રહેલા એનીમાંસોલ્યુશન ને રેક્ટમ માં ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવા માટે નુ વકૅ કરે છે.

3) નોઝલ અથવા ટીપ:

નોઝલ અથવા ટીપ કે જેના દ્વારા એનીમા સોલ્યુસન ને રેક્ટમ તથા કોલોન મા ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવા માટે નોઝલ( ટીપ ) ને રેક્ટમ મા ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવામા આવે છે. નોઝલ એ સ્મુથ તથા ટેપર્ડ રીતે બનાવેલી હોય છે જેના કારણે કમ્ફર્ટેબલ ઇન્સરસન થય શકે .

એનીમાં કેન એ ડિફરન્ટ સાઇઝ માં અવેઇલેબલ હોય છે તથા રીયુઝેબલ અને ડિસ્પોઝેબલ પ્રકાર ના એનિમા કેન પણ હોય છે.

સાઇઝ ઓફ એનિમા કેન:

એનિમા કેન એ ડિફરન્ટ સાઇઝ મા અવેઇલેબલ છે જેમ કે ,
1)સ્મોલ સાઇઝ,
2)મીડિયમ સાઇઝ એન્ડ
3)લાજૅ સાઇઝ.

1)સ્મોલ સાઇઝ:
સ્મોલ સાઇઝ એનિમા કેન ની કેપેસીટી એ 1થી 2 લિટર એટલે કે( એપ્રોક્સીમેટ્લી 32 થી 64 આઉન્સ)હોય છે.
આ સ્મોલ સાઇઝ નુ એનિમા કેન એ સામાન્ય રિતે પર્શનલ યુઝ, હોમ યુઝ તથા કોન્સ્ટિપેશન ને રિલીવ કરવા માટે તથા કોલોન ને ક્લીન્ઝીંગ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

2)મીડિયમ સાઇઝ:
મીડીયમ સાઇઝ એનિમા કેન ની કેપેસિટી એ અરાઉન્ડ 2 થી 3 લીટર(એપ્રોક્ષીમેટ્લી 64 થી 96 આઉન્સ ) જેટલી હોય છે. મીડીયમ સાઇઝ એનિમા એ જુદા જુદા પ્રકાર ની મેડિકલ કન્ડિશન માટે યુઝ થાય છે જેમકે,
કોન્સ્ટીપેશન ને રીલીવ કરવા માટે,કોલોન ને ક્લીન કરવા માટે, ફિકલ ઇમ્પેક્ષન ને રિલીવ કરવા માટે તથા અમુક પ્રકાર ની મેડીકલ પ્રોસીઝર માટે પ્રિપેર કરવા માટે યુઝ થાય છે.

3)લાજૅ સાઇઝ:
લાજૅ સાઇઝ એનીમા કેન ની કેપેસીટી એ 3 લીટર કે તેથી વધુ હોય છે.(એપ્રોક્સિમેટલી 96 આઉન્સ કે તેથી વધારે) આ લાર્જ સાઇઝ સામાન્ય રીતે મેડિકલ તથા ક્લિનિકલ સેટિન્ગ્સ મા યુઝ થાય છે.તથા ડાયગ્નોસ્ટિક પર્પઝ માટે પણ યુઝ થાય છે.

• યુઝ (use):
  એનીમા કેનનો યુઝ એનીમા ને ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવા માટે યુઝ થાય છે.
• કોન્સ્ટીપેશન ને રિલીવ કરવા માટે યુઝ થાય છે.
• ફિકલ ઇમ્પેક્શન હોય તો તેને ટ્રીટ કરવા માટે યુઝ થાય છે.
• અમુક પ્રકારની મેડિકલ પ્રોસિજર પહેલા બોવેલ ને ક્લિન કરવા માટે પણ યુઝ થાય છે.
• અમુક પ્રકારની મેડીકેશન ને ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવા માટે યુઝ થાય છે.જેમ કે લક્ઝેટીવ્સ.
• અમુક પ્રકારની મેડિકલ કન્ડિશન જેમકે ઇન્ફ્લામેટ્રી બોવેલ ડીસીઝ ને ટ્રીટ કરવા માટે પણ યુઝ થાય છે.
• અમુક પ્રકારના ડાયગ્નોસ્ટિક પર્પઝ માટે પણ યુઝ થાય છે.જેમ કે, બેરિયમ એનિમા, ઇમેજિંગ સ્ટડીઝ નો યુઝ કરી રેક્ટમ એન્ડ કોલોન ને વિઝ્યુલાઇઝ કરવા માટે જેમ કે એક્સ રે.

સ્ટરિલાઇઝેશન તથા ડિસઇન્ફેક્શન ઓફ એનીમા કેન:

1) સોપ તથા વોટર દ્વારા ક્લીન કરવુ.

એનીમાં કેનને સૌપ્રથમ વામૅ વોટર તથા સોપી વોટર વડે પ્રોપર્લી ક્લીન કરવું. માઇલ્ડ ડીટરજન્ટ તથા ક્લીન ક્લોથ અને સ્પંજ નો યુઝ કરી એનીમા કેનને જેન્ટલી રીતે સ્ક્રબ કરવું.

2) રિન્ઝ પ્રોપર્લી
એનીમાં કેનને પ્રોપર્લી શોપ તથા ડિટરજન્ટ દ્વારા ક્લીન કર્યા પછી તેને રનીંગ વોટરમાં પ્રોપર્લી વોશ કરવું.

3) ડીશઇન્ફેકટન્ટ સોલ્યુશનમાં પ્રોપર્લી શોક કરવુ.
એનીમાં કેન ને રનીંગ વોટરમાં ક્લીન કર્યા બાદ તેને ડીશઇન્ફેક્ટન્ટ સોલ્યુશન માં પ્રોપર્લી 10 મીનીટ સુધી શોક કરવું ત્યારબાદ ક્લીન ક્લોથ તથા સ્પંજક્લોથ દ્વારા તેને પ્રોપર્લી તેને સ્ક્રબ કરવું.

4) રિન્ઝ ઇન રનિંગ વોટર
ડિસ્ઇન્ફેક્ટન્ટ સોલ્યુસન મા ડીપ કર્યા બાદ એનીમા કેન ને પ્રોપર્લી રનિંગ વોટર મા વોશ કરવુ.

5) ડ્રાઇ એઇર
એનીમા કેન ને રનીંગ વોટરમાં વોશ કર્યા બાદ તથા ક્લીન કર્યા બાદ એનીમા કેન મા કોઇ બેક્ટેરિયા, ફંગાઇ તથા મોલ્ડ નો ગ્રોથ થતો પ્રવેન્ટ કરવા માટે કેનને પ્રોપર્લી એર ડ્રાઇ કરવું.

6) સ્ટોરેજ
ડિસઇન્ફેકેટેડ થયેલા એનિમા કેન ને ક્લિન તથા ડ્રાય એરિયા મા રાખવુ. ડાયરેક્ટ સનલાઇટ તથા મોઇસ્ચર એરિયા માથી દુર રાખવુ તથા જે એરિયા એ કંન્ટામીનેટેડ હોય તે એરિયા મા એનિમા કેન ને સ્ટોર ન કરવુ જોઇએ.

રેક્ટલ ટ્યુબ/ ફ્લેટસ ટ્યુબ(Rectal tube/Flatus tube):

રેક્ટલ ટ્યુબ એ એક મેડિકલ ડિવાઇસ છે જેનો ઉપયોગ મેડિકેશન એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવા , એનિમા પ્રોવાઇડ કરવા, અથવા રેક્ટમ અને લોવર કોલોન માં ડ્રેઇનેજ ને ફેસિલીટેટ કરવા માટે થાય છે. એનલ ટ્યુબ એ ફ્લેક્સિબલ તથા રિજીડ ટ્યુબિંગ હોય છે કે જેને એનસ દ્વારા રેક્ટમ મા ઇન્સટૅ કરવામા આવે છે.રેક્ટલ ટ્યુબ એ સોફ્ટ રબર ની તથા પ્લાસ્ટિક ની બનેલી હોય છે.રેક્ટલ ટ્યુબ એ સ્ટ્રેઇટ તથા કવૅડ સેપ ની હોય છે .જેનો એક એન્ડ નો પાર્ટ એ રેક્ટમમાં ઇન્સર્શન કરવા માટે રચાયેલ હોય છે અને અધર એન્ડ એ કલેક્શન બેગ અથવા ડ્રેઇનેજ સિસ્ટમ સાથે જોડાયેલ હોય છે. ફ્લેટયુલેન્સ અથવા ફ્લુઇડ ને ફેસિલીટેટ કરવા માટે ટ્યુબમાં તેની લંબાઇ સાથે મલ્ટીપલ સાઇડ હોલ પણ હોઇ શકે છે. કેટલીક રેક્ટલ ટ્યુબમાં રેક્ટમ ની અંદર ટ્યુબ ને સિક્યોર રાખવામાં મદદ કરવા માટે ઇન્સર્શન એન્ડ મા ઇન્ફલેટ કરી શકાય તેવું બલૂન પણ હોય છે. રેક્ટલ ટ્યુબ એ ડિફરન્ટ સાઇઝ માં અવેઇલેબલ હોય છે. રેક્ટલ ટ્યુબ એ 22 fr અપટુ 42 fr સુધીની અવેઇલેબલ હોય છે.

યુઝ:

1) ફિકલ ડાઇવર્ઝન: જો સિવ્યર કોન્સ્ટિપેશન ની કન્ડિશન હોય તથા ફિકલ ઇમ્પેક્શન થયુ હોય તો ફિકલ મેટર ને રીમુવ કરવા માટે રેક્ટલ ટ્યુબ નો યુઝ કરવામા આવે છે.

2)એડમિનિસ્ટ્રેશન ઓફ મેડિકેશન: રેક્ટલ ટ્યુબ એ મેડીકેશન ને એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવા માટે જેમ કે લક્ઝેટીવ્સ તથા એનિમા.

3)રેક્ટલ વોશઆઉટ: રેક્ટલ ટ્યુબ એ રેક્ટલ ને વોશઆઉટ કરવા માટે તથા ઇરિગેશન કરવા માટે યુઝ થાય છે.

4) ગેસ રિલીફ: જો સિવ્યર ગેસ તથા ફ્લેટયુલેન્સ નુ એક્યુટમ્યુલેટ થયેલ હોય તો એક્સેસ ગેસ ને રિલીવ કરવા માટે યુઝ કરવામા આવે છે એન્ડ ડિસ્કંફર્ટ ને રિલીવ કરવા મા મદદ કરે છે.

પાટૅ્સ ઓફ રેક્ટલ ટ્યુબ:
રેક્ટલ ટ્યુબ ના પાર્ટ્સ મા

1)ઇન્સરસન એન્ડ,
2)સાઇડ હોલ,
3)ઇન્ફલેટેબલ બલુન (ઓપ્શનલ),
4)મેઇન ટ્યુબ,
5)કનેક્ટર.

1)ઇન્સરસન એન્ડ:
ઇન્સર્શન એન્ડ એ ટ્યુબ નો એન્ડ હોય છે કે જે રેક્ટમ મા ઇન્સર્શન કરવા માટે ડિઝાઇન કરેલો હોય છે.તેમા રાઉન્ડ તથા ટેપર્ડ ટીપ આવેલી હોય છે જેના કારણે ડિસ્કમ્ફર્ટ ને રિડયુસ કરી શકાય.

2)સાઇડ હોલ:
ટ્યુબ મા સાઇડ હોલ આવેલા હોય છે કે જેની એક બાજુએ અથવા એક કરતા વધારે સાઇડ પર હોલ આવેલા હોય છે.
આ હોલ ના કારણે ગેસ તથા ફ્લુઇડ ને પાસ થવા માટેનો પેસેજ પ્રોવાઇડ કરે છે.

3)ઇન્ફલેટેબલ બલુન (ઓપ્શનલ):
અમુક રેક્ટલ ટ્યુબ મા ઇન્સર્શન એન્ડ પર ઇન્ફલેટેબલ બલુન આવેલ હોય છે.ટ્યુબ ને રેક્ટમ મા ઇન્સર્શન કર્યા બાદ તેના બલુન ને ઇન્ફલેટ કરવામા આવે છે.જેના કારણે રેક્ટમ મા ટ્યુબ ને પ્રોપર્લી સિક્યોર કરી શકાય છે. તેના કારણે ટ્યુબ ને સ્લિપ આઉટ થતુ પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.

4) મેઇન ટ્યુબ:
મેઇન રેક્ટલ ટ્યુબ એ સામાન્ય રિતે ફ્લેક્સિબલ હોય છે આ ટ્યુબ એ રબર તથા પ્લાસ્ટિક ની બનેલી હોય છે.આ મેઇન ટ્યુબ એ ઇન્સર્શન એન્ડ થી ટ્યુબ ના અધર એન્ડ ને કનેક્ટ કરવા માટે નુ વકૅ કરે છે

5) કનેક્ટર:
ઇન્સર્શન એન્ડ ના બીજી સાઇટ પર કનેક્ટર હોય છે કે જ્યા કલેક્શન બેગ,તથા ડ્રેઇનેજ સિસ્ટમ ને અટેચ કરવામા આવે છે.

આફ્ટર યુઝ:
ઇન્ફેક્શન ના ટ્રાન્સમિશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે અને ક્લીન્લીનેસ મેઇન્ટેઇન રાખવા માટે રેક્ટલ ટ્યુબ નો યુઝ કર્યા પછી તેને ક્લીન કરવી એ ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે.

1.ડીસકનેક્શન: કોઇપણ કલેક્શન બેગ, ડ્રેઇનેજ સિસ્ટમ અથવા તેની સાથે જોડાયેલ હોય તેવા અન્ય ઇક્વીપમેન્ટ માંથી રેક્ટલ ટ્યુબને કેરફુલી ડિસ્કનેક્ટ કરવુ. કોઇપણ વેસ્ટ મટીરીયલ્સ નો યોગ્ય ડિસ્પોઝલ કરવુ.

2.પ્રી રિન્ઝ: બાકી રહેલા ફિકલ મેટર અથવા રેસિડ્યુ ને દૂર કરવા માટે રેક્ટલ ટ્યુબ ને વામૅ વોટર થી પ્રોપર્લી રિન્ઝ કરવુ.

3.સોક: ગરમ પાણી ,માઇલ્ડ સોપ અથવા ડીટરજન્ટનુ સોલ્યુસન પ્રીપેઇર કરવુ. આ સોલ્યુશનમાં રેક્ટલ ટ્યુબને સોક કરવુ અને તેને થોડી મિનિટો માટે પલાળવા દેવુ.આ કોઇપણ સ્ટપબન ડેબ્રિસ ને ડિઝોલ્વ કરવામાં મદદ કરે છે.

4.સફાઇ: રેક્ટલ ટ્યુબ ના એક્સ્ટર્નલ તથા ઇન્ફીરીયર સપાટી ને જેન્ટલી રીતે સ્ક્રબ કરવા માટે નરમ બ્રશ અથવા કાપડ નો ઉપયોગ કરવો.

5.રિન્સ: કોઇપણ સોપ ના રેસિડ્યુ,તથા ડેબ્રિસ ને દૂર કરવા માટે રેક્ટલ ટ્યુબ ને ક્લીન, વામૅ વોટર થી સારી રીતે વોશ કરી લેવુ. એન્સ્યોર કરવુ કે સાબુના તમામ ટ્રેસિસ એ કમ્પ્લિટ્લી વોશ થય ગયેલા છે.

6.ડિસઇન્ફેક્શન ( ઓપ્શનલ): જો જરુરી જણાય તો રેક્ટલ ટ્યુબ ને ડાઇલ્યુટેડ બ્લીચ મા શોક કરવુ .

7.ડ્રાઇંગ: રેક્ટલટ્યુબ ને સ્ટોર કરતા પહેલા તેને સંપૂર્ણપણે હવામાં સૂકવવા દેવામા આવે છે. મોલ્ડ તથા બેક્ટેરિયા ના ગ્રોથ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે તે અંદર અને બહાર બંને રીતે સંપૂર્ણપણે ડ્રાઇ થઇ જાય તે એન્સયોર કરવુ.

8.સ્ટોરેજ: એકવાર સુકાઇ જાય પછી, રેક્ટલટ્યુબ ને કંટામીનન્સ અને સીધા સનલાઇટ થી દૂર સ્વચ્છ, સૂકી જગ્યાએ સ્ટોર કરો. તેના ફરધર યુઝ સુધી તેને સેફ રાખવા માટે પ્રોપર કન્ટેઇનર અથવા સ્ટોરેજ બેગ નો ઉપયોગ કરવો.

ઇન્સર્શન ઓફ ફ્લેટસ ટ્યુબ(Insertion of flatus tube) :

તે ગેસને એક્સપલ્ઝન કરવા માટે રેક્ટમ માં ટ્યુબ ને ઇન્ટ્રોડક્શન કરવા માટેની પ્રોસિઝર છે.

પર્પઝ:

લોવર બોવેલ માંથી ફ્લેટ્યુલન્સ ને રીમુવ કરવા માટે.

એબડોમીનલ ડિસ્ટેન્સન ને રિલીવ કરવા માટે.

ઇન્ડિકેશન્સ:

રિટેન્શન એનીમા પ્રોવાઇડ કરતા પહેલા.
એબડોમિનલ ડિસ્ટેન્શન

પ્રોસિઝર:

પ્રિલિમિનરી અસેસમેન્ટ

ફીકલ એલિમિનેશન અને ડાયટરી પેટર્ન માટે હિસ્ટ્રી અસેસ કરવી.

એબડોમન ને હાર્ડનેસ અને ડિસ્ટેન્સન માટે અસેસ કરવું.

પેશન્ટના એબડોમીનલ ડીસ્ટેન્શન માટે અસેસ કરવું.

પ્રિપરેશન ઓફ આર્ટીકલ્સ :

• સ્ક્રીન: પ્રાઇવસી મેઇન્ટેન કરવા માટે.
  અ ક્લીન ટ્રે કન્ટેઇનિંગ:
  ફ્લેટસ ટ્યુબ સાથે એક્સ્ટ્રા ટ્યુબિંગ અને કીડની ટ્રે મા વોટર : રેક્ટમ મા ઇન્સર્ટ કરવા માટે ગેસને રીમુવ કરવા માટે અને ગેસનું એક્સપલ્ઝન એ વોટર થ્રુ કન્ફોર્મ કરવા માટે.
• કન્ટેઇનરમાં વેસેલીન: ટ્યુબ ને લુબ્રીકેટ કરવા માટે.
• કન્ટેઇનરમાં વેટ કોટન્સ સ્વેબ : એનલ એરિયા ને ક્લિયર કરવા માટે.
• મેકિનટોશ : બેડલીનન ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• બાથ બ્લેન્કેટ: પેશન્ટ ને ડ્રેપ કરવા માટે
• કિડની ટ્રે વીથ વોટર : વોટરમાં ગેસ નું એક્સ્પલઝન કન્ફોર્મ કરવા માટે.

પ્રોસિઝર :

• પેશન્ટને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી : તેના કોન્ફિડન્સ અને કોઓપરેશન ને વીન કરવા માટે.
• પેશન્ટની બેડ સાઇડ પર બધા જ ઇક્વિપમેન્ટ્સ ને કલેક્ટ કરવા : નર્સિંગ એક્ટિવિટીસ ને ઓર્ગેનાઇઝ કરવા માટે.
• પેશન્ટને સ્ક્રીન પ્રોવાઇડ કરવી: પેશન્ટની પ્રાઇવસી મેઇન્ટેન કરવા માટે.
• મેકિંન ટોસ અને ડ્રો શીટનો યુઝ કરી બેડને પ્રોટેક્ટ કરવું : બેડને સોઇલીંગ થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટને લેફ્ટ લેટરલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી સાથે તેના રાઇટ ની(ઘૂંટણ)ને ફ્લેક્સ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી : રેક્ટમના ક્લિયર્લી વિઝયુલાઇઝેશન માટે અને ટ્યુબને ઇઝીલી ઇન્સર્શન કરી શકાય તે માટે.
• પેશન્ટને બ્લેન્કેટ દ્વારા કવર કરવું અને માત્ર એનસ એરિયાને જ એક્સપોઝ કરવું : પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ અને રિલેક્સ ફીલ થય શકે તે માટે.
• વેટ કોટન સ્વેબ નો યુઝ કરી એનલ એરિયાને ક્લીન કરવું : ઇન્ફેક્શન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• ફ્લેટસ ટ્યુબ ને 15 cm જેટલી લુબ્રિકેટ કરવી અને તેને 12 cm જેટલી ઇન્સર્ટ કરવી : ફ્રીક્શન ને અવોઇડ કરવા માટે અને ટ્યુબના ઇઝી ઇન્સર્શન માટે જેના કારણે પેશન્ટ ને ઇંજરીમાંથી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.
• ફ્લેટસ ટ્યુબના ફ્રી એન્ડ ને ગ્લાસ કનેક્શન દ્વારા એક્સ્ટ્રા ટ્યુબિંગ સાથે કનેક્ટ કરવું અને તેને મેકિન્ટોશ ઉપર થાઇ ની વચ્ચે મૂકેલી કિડની ટ્રેમાં પાણીમાં રાખવી : પાણીમાં પરપોટાના એસ્કેપનું ઓબ્ઝર્વેશન્સ કરવું એ ગેસ પસાર થવાનો સંકેત આપે છે.
• ગેસના એક્સપલ્ઝન ના સાઇન માટે જુઓ અને 10-20 મિનિટ પછી તેને રિમૂવ કરવી: જો ટ્યુબ વધુ સમય સુધી રાખવામાં આવે તો પેશન્ટ ને અસ્વસ્થતા અનુભવાય છે.લાંબા સમય સુધી ઇન્સર્શન કરવાથી સ્ફિન્ક્ટર ને પર્મનેન્ટ ડેમેજ થય શકે છે.
• એરિયાને કોટન સ્વેબ વડે ક્લીન કરવું : જેના કારણે ઇન્ફેક્શન માંથી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

આફ્ટર કેર ઓફ આર્ટીકલ એન્ડ પેશન્ટ:

• બધા જ આર્ટીકલ્સ ની પ્રોપર્લી ક્લીન,ડીસઇન્ફેક્ટ અને રિપ્લેસ કરવા.
• ટ્રીટમેન્ટ નો ટાઇમ, ડેટ અને રિઝલ્ટ નો પ્રોપર્લી રેકોર્ડ અને રિપોર્ટ કરવો.
• પેશન્ટ ને પૂછવું કે શું તે રિલેક્સ અને કમ્ફર્ટેબલ છે.
• પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

યુરીનરી કેથેટર(ફોલિસ કેથેટર)Urinary catheter:

ઇન્ટ્રોડક્શન:

ફોલીસ કેથેટર ને યુરીનરી કેથેટર પણ કહેવામાં આવે છે. આ એક મેડિકલ ડિવાઇસ છે જેનો યુઝ બ્લાડર માંથી યુરીન ના કંટીન્યુઅસ ડ્રેઇનેજ માટે થાય છે. યુરીનરી કેથેટર એ એવી ટ્યુબ છે જેના દ્વારા બ્લાડર માં રહેલ યુરિન ને ડ્રેઇનેજ કરવા માટે ઉપયોગ માં લેવામાં આવે છે આ સિવાય જ્યારે પેશન્ટ ને નેચરલી યુરીનેશન માં ડીફીકલ્ટી હોય ત્યારે યુરિનરી કેથેટર નો યુઝ કરવામાં આવે છે.આ ફોલીસ કેથેટર એ ડોક્ટર ફ્રેડરિક ફોલી ના નામ પરથી 1930 માં વિકસાવવામાં આવ્યું હતું.આ ફોલિસ કેથેટર એ એવી સિચ્યુએશન માં યુઝ કરવામાં આવે છે કે જ્યાં આ પેશન્ટ ને નોર્મલી યુરીનેશન માં ડીફીકલ્ટીઝ હોય જેમકે, સર્જરી સમય દરમિયાન, ત્યારબાદ સર્જરી થયા પછી તથા યુરીનરી રીટેન્સન ની કન્ડિશન હોય અને યુરીન આઉટપુટ મોનિટરિંગ કરવાની જરૂરિયાત હોય ત્યારે પણ ફોલીસ કેથેટર નો યુઝ કરવામાં આવે છે. આ ફોલીસ કેથેટર એ સામાન્ય રીતે ફ્લેક્સિબલ સિલિકોન તથા લેટેક્સ માંથી બનાવવામાં આવે છે.

પાર્ટ્સ ઓફ યુરીનરી કેથેટર:

1) કેથેટર ટીપ (બ્લાડર ઓપનિંગ),
2) ફ્લેક્સિબલ ટ્યુબ (શાફ્ટ),
3)બલુન,
4)2 લ્યુમેન:
• બલુન ઇન્ફ્લેશન પોર્ટ,
• યુરીન ડ્રેઇનેજ પોર્ટ

1) કેથેટર ટીપ (બ્લાડર ઓપનિંગ):કેથેટર ટીપ એ કેથેટર નો એન્ડ નો પાર્ટ છે જે સામાન્ય રીતે યુરેથ્રા થ્રુ બ્લાડર માં ઇન્સર્ટ કરવામાં આવે છે.

2) ફ્લેક્સિબલ ટ્યુબ (શાફ્ટ): આ ફોલીસ કેથેટર ની લોંગ તથા ફ્લેક્સિબલ ટ્યુબ છે કે જે ઇન્સર્શન એન્ડ થી લય ડ્રેઇનેજ એન્ડ સુધી એક્સટેન્ડેડ થાય છે. ઇન્સર્શન એન્ડ ને “બ્લાડર ઓપનિંગ” કહેવામાં આવે છે ત્યાં બ્લાડર ઓપનિંગ માં બે ઓપનીંગ આવેલા હોય છે તેના દ્વારા યુરિન એ બ્લાડર માંથી ડ્રેઇન થાય છે અને યુરોબેગ માં યુરિન નું કલેક્શન થાય છે.

3)બલુન:આ એક સ્મોલ ઇન્ફ્લેટેબલ બલુન હોય છે કે જે કેથેટર ના બ્લાડર ઓપનિંગ ના બરોબર નીચેના ભાગ પર આવેલું હોય છે. જ્યારે કેથેટર ને બ્લાડર માં ઇન્સર્ટ કરવામાં આવે ત્યારે બલુન ને બલુન ઇન્ફ્લેશન પોર્ટ થ્રુ ડિસ્ટ્રીલ વોટર દ્વારા ઇન્ફ્લેટ કરવામાં આવે છે.

4)2 લ્યુમેન:કેથેટર ના બ્લાડર ઓપનિંગ ની ઓપોઝિટ સાઇડ પર બે લ્યુમેન આવેલા હોય છે.

• બલુન ઇન્ફ્લેશન પોર્ટ:
આ બલુન ઇન્ફ્લેશન પોર્ટ એ કેથેટર માં આવેલો સ્મોલ, એક્સટર્નલ પોર્ટ છે કે જે સામાન્ય રીતે બલૂન ને ઇન્ફ્લેટ તથા ડિફ્લેટ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

• યુરીન ડ્રેઇનેજ પોર્ટ( આઉટલેટ):
આ ફોલીસ કેથેટર નો બીજો લ્યુમેન છે કે જેમાંથી યુરીન એ ડ્રેઇનેજ થાય છે જે સામાન્ય રીતે યુરોબેગ સાથે કનેક્ટેડ હોય છે.

યુઝ:

1) યુરીનરી ડ્રેઇનેજ: યુરીનરી ડ્રેઇનેજ માં જોઇએ તો ફોલિસ કેથેટર એ સામાન્ય રીતે બ્લાડર માંથી યુરીન ને ડ્રેઇન કરવામાં હેલ્પ કરે છે જ્યારે પેશન્ટ એ નેચરલી રીતે યુરીન ને પાસ કરવામાં અનએબલ હોય ત્યારે યુરિન ને બ્લાડર માંથી ડ્રેઇન કરાવવા માટે યુરીનરી કેથેટર નો યુઝ કરવામાં આવે છે.

2) યુરિન આઉટપુટ મોનિટરિંગ: ફોલિસ કેથેટર એ યુરીન આઉટપુટ ના એક્યુરેટ મેઝરમેન્ટ માટે પણ અગત્ય નું હોય છે જે સામાન્ય રીતે ક્રિટિકલ ઇલપેશન્ટ માં ક્રુશિયલ હોય છે.

3) પોસ્ટ ઓપરેટિવ કેર: યુરીનરી કેથેટર નો યુઝ એ સામાન્ય રીતે સર્જરી પછી પણ બ્લાડર માંથી યુરીન ના ડ્રેઇનેજ કરાવવા માટે યુઝ કરવામાં આવે છે.

4) બ્લાડર ઇરીગેશન: અમુક કેસીસ માં બ્લાડર ઇરીગેશન માં પણ ઇનડ્વેલીંગ કેથેટર નો યુઝ કરવામાં આવે છે.

5) અમુક પ્રકારની મેડિકલ કન્ડિશન માં કમ્ફર્ટ માટે: એવી કન્ડિશન કે જેમાં ફ્રિકવન્ટ યુરિનેશન હોય તથા યુરિનેશન માં ડીફીકલ્ટી અને પેઇનફુલ યુરીનેશન ની કન્ડિશન હોય ત્યારે કેથેટર નો યુઝ કરી યુરિનરી ડ્રેઇનેજ થય શકે છે જેના દ્વારા પેશન્ટ ની કમ્ફર્ટ લેવલ માં પણ ઇમ્પ્રુવમેન્ટ થય શકે છે.
આ સિવાય રીનલ ફેઇલ્યોર , પોસ્ટ ઓપરેટિવ પેશન્ટ, સ્ટ્રિક્ચર, ટ્રોમાં વગેરે માં પેશન્ટ નું કંટીન્યુઅસ યુરિન આઉટપુટ મેઝર કરવા માટે પણ યુરીનરી કેથેટર નો યુઝ કરવામાં આવે છે.

યુરીનરી કેથેટર ના ટાઇપ:

યુરીનરી કેથેટરના સામાન્ય રીતે ચાર ટાઇપ આવેલા હોય છે.

1) સિમ્પલ યુરીનરી કેથેટર:સિમ્પલ યુરીનરી કેથેટર એ એક મેડિકલ ડિવાઇસ છે જે પેશન્ટ એ નેચરલી રીતે યુરિનેટ ન કરી શકતા હોય એટલે કે યુરીનરી રીટેન્સન ની કન્ડિશન હોય તથા અમુક પ્રકાર ની મેડિકલ પ્રોસિઝર દરમિયાન આ સિમ્પલ કેથેટર ને બ્લાડર માં ઇન્સર્ટ કરવામાં આવે છે જેના કારણે યુરિન એ ડ્રેઇન થય શકે આ સિમ્પલ કેથેટર છે તે સામાન્ય રીતે સિલિકોન, લેટેક્સ અથવા તો પોલીયુરેથીન માંથી બનાવવામાં આવે છે.

2) ફોલીસ કેથેટર:ફોલીસ કેથેટર ના પણ સામાન્ય રીતે બે ટાઇપ પડે છે.

A) two way યુરીનરી કેથેટર:

આ two way યુરીનરી કેથેટર એ ડબલ લ્યુમેન વાળું હોય છે એટલે કે તેમાં,

1) બલુન ઇન્ફ્લેશન પોર્ટ,
2) યુરીન ડ્રેઇનેજ પોટૅ આવી રીતે બે ઓપનિંગ આવેલા હોય છે.

1) બલુન ઇન્ફ્લેશન પોર્ટ: તેમાં બલૂન ઇન્ફ્લેશન પોર્ટ દ્વારા કેથેટર ની ટીપ પર રહેલા બલૂન ને ઇન્ફ્લેટ કરવામાં આવે છે જેના દ્વારા કેથેટર ને બ્લાડર માં ફિક્સ કરવામાં આવે છે.

2) યુરીન ડ્રેઇનેજ પોટૅ: આ એક ચેનલ હોય છે યુરીન ડ્રેઇનેજ પોર્ટ માં યુરો બેગ ને અટેચ કરેલી હોય છે જેના દ્વારા યુરીન ને કલેક્ટ કરવામાં આવે છે.

B)three way યુરીનરી કેથેટર:

આ થ્રી વે કેથેટરમાં ત્રણ લ્યુમેન આવેલી હોય છે.

1) બલુન ઇન્ફ્લેશન પોર્ટ
2) યુરીન ડ્રેઇનેજ પોટૅ
3) ઇરીગેશન પોર્ટ

1) બલુન ઇન્ફ્લેશન પોર્ટ:
જેના દ્વારા બલૂન ને ઇનફ્લેટ કરવામાં આવે છે તેના કારણે બ્લાડર માં કેથેટર એ પ્રોપર્લી ફિક્સ થાય છે.

2) યુરીન ડ્રેઇનેજ પોટૅ: તેના દ્વારા યુરીન એ ડ્રેઇન થાય છે કે જે યુરોબેગ સાથે અટેચ થયેલ હોય છે જેના દ્વારા યુરીન ને કલેક્ટ કરવામાં આવે છે.

3) ઇરીગેશન પોર્ટ:
આ એક એડિશનલ પોર્ટ હોય છે કે જે બ્લાડરમાં ફ્લુઇડ નું ઇન્ફ્યુઝન કરી તથા કન્ટિન્યુઅસ ઇરીગેશન માટે એટલે કે બ્લાડર ના ઇરીગેશન માટે મેઇન્લી તેનો યુઝ થાય છે

3)K 90 ફોલીસ કેથેટર: K – 90 ફોલીસ કેથેટર એ એવું ડિવાઇસ છે જેનો યુઝ એ સામાન્ય રીતે બ્લાડર માંથી યુરીન ને ડ્રેઇન કરવા માટે થાય છે આ એક ઇનડ્વેલીંગ કેથેટર છે તેનું મેઇન્લી પર્પઝ એ બ્લાડર માંથી યુરીન ને શોર્ટ ટર્મ માટે ડ્રેઇનેજ મા મેઇન્લી તેનો યુઝ કરવામાં આવે છે જેમ કે યુરીનરી રીટેન્શન ની કન્ડિશન હોય તથા પેશન્ટ ની કોઇ સર્જરી કરવાની હોય ત્યારે મેઇન્લી તેનો યુઝ કરવામાં આવે છે.આ
K 90 ફોલીસ કેથેટર એ સામાન્ય રીતે લેટેક્સ અથવા સિલિકોન માંથી બનેલું હોય છે.
તેના પાર્ટ્સ માં જોઇએ તો તે ક્લોઝ ટીપ સાથે તેમાં બે લેટરલ આઇ આવેલી હોય છે અને તેની અપોઝિટ સાઇડ પર કલર કોડેડ કનેક્ટર આવેલું હોય છે જે સામાન્ય રીતે ડ્રેઇનેજ બેગ સાથે અટેચ કરવાનું હોય છે.

4) મેલીકોટ કેથેટર: મેલીકોટ કેથેટર એ સેલ્ફ રીટેઇનિંગ ટ્યુબ તરીકે યુરિન ,બ્લડ ,પસ તથા બીજા બોડી ફ્લુઇડ ને ડ્રેઇનેજ કરવા માટે તેનો યુઝ કરવામાં આવે છે આ એક રીયુઝેબલ , સેલ્ફ રીટેઇનિંગ, રેડિયો-ઓપેક કેથેટર છે કે જે રબર માંથી બનાવેલું હોય છે આ કેથેટર ની બ્લાડર ટીપ પર ફ્લોવેર આવેલી હોય છે આ ફ્લોવર ના કારણે કેથેટર એ તેની પ્લેસ પર રહી શકે છે જેના કારણે કેથેટર ને એક્સિડેન્ટલી રીમુવ થતા પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે. આ કેથેટર એ 10 ફ્રેન્ચ – 28 ફ્રેંચ સુધી અવેઇલેબલ હોય છે તથા તેની લેન્થ એ 20, 25, 30, 35 cm સુધીની અવેઇલેબલ હોય છે.

ડિફરન્ટ સાઇઝ ઓફ ફોલિસ કેથેટર:

આ ફોલીસ કેથેટર એ સામાન્ય રીતે ડિફરન્ટ ડિફરન્ટ સાઇઝ માં અવેઇલેબલ હોય છે જેમ કે, 6 ફ્રેન્ચ થી 26 ફ્રેન્ચ સુધીની સાઇઝમાં અવેઇલેબલ હોય છે.

જેમા ,

1) 6 ફ્રેન્ચ થી 10 ફ્રેન્ચ: આ યુરીનરી કેથેટર એ સામાન્ય રીતે ચિલ્ડ્રન માં યુઝ કરવામાં આવે છે.

2) 14 ફ્રેન્ચ થી 16 ફ્રેન્ચ: આ સાઇઝ ના કેથેટર નો મેઇન્લી વુમન માં યુઝ કરવામાં આવે છે.

3) 18 ફ્રેન્ચ થી 26 ફ્રેન્ચ: તેનો યુઝ એ સામાન્ય રીતે મેલ માં કરવામાં આવે છે.

આફ્ટર કેર: તેમાં કેથેટર ને યુઝ કર્યા બાદ અથવા જ્યારે યુરિન આઉટપુટ નું મેઝરમેન્ટ કરવાનું ન હોય ત્યારે કેથેટર ને પ્રોપર્લી રીમુવ કરવામાં આવે છે આ કેથેટર ને પ્રોપર્લી વીમૂવ કર્યા બાદ જો કેથેટર માં જો યુરો બેગ અટેચ થયેલું હોય તો તેને ડિસક્નેક્ટ કરી ત્યારબાદ કેથેટર ને રેડ બિનમાં ડિસ્કારડૅ કરવામાં આવે છે.

બોવેલ વોશ/ કોલોન લવાજ/ કોલોનીક ઇરીગેશન/ કોલોનીક હાઇડ્રોથેરાપી(Bowel wash/colone lavage/Colonic irrigation/Colonic hydrotherapy):

ડેફીનેશન : ફીસીસ ના કોલોન ને ક્લિયર કરવા માટે લાર્જ ક્વોન્ટીટીસ મા સોલ્યુશન વડે કોલોન ને વોશિંગ આઉટ કરવાની પ્રોસિઝર ને બોવેલ વોશ કહેવામાં આવે છે.
અથવા
કોલોનિક ઇરિગેશન અથવા કોલોનિક હાઇડ્રોથેરાપી એ ફીસીસ ના કોલોન ને ક્લીયર કરવા માટે લાર્જ અમાઉન્ટ મા સોલ્યુશન વડે કોલોન વોશ કરવાની ટ્રીટમેન્ટ નો સંદર્ભ આપે છે.

પર્પઝ:

• કોલોન ને કોઇપણ સર્જીકલ અથવા ડાયગ્નોસ્ટિક એક્ઝામિનેશન માટે પ્રિપેઇર કરવા માટે.
• ફીસીસ, ગેસ, એક્સેસ મ્યુકસ, અને બેરીયમ માથી કોલોન ને ક્લીન કરવા માટે.
• લાર્જ ઇન્ટેસ્ટાઇન માં પ્રેઝન્ટ હોય તેવા ટોક્સિક એજન્ટ ને ડાઇલ્યુટ અને રીમુવ કરવા માટે.
• હાયપર-પાયરેક્સિયા અને હીટ સ્ટ્રોક માં ટેમ્પરેચર ને રિડ્યુસ કરવા માટે.
• ફીકલ ઇનકન્ટીનન્સી મા વ્યક્તિ ને ક્લીન રાખવા માટે તથા ડાયરિયા ને અસેસ કરવા માટે.
• પેઇન ને રીલીવ કરવા અને આ ઓર્ગન્સ માં સર્ક્યુલેટ્રી ચેન્જીસ લાવવા માટે કોલોન, પેલ્વિક અને એબડોમન ના ઓર્ગન્સ ને હીટ સપ્લાય કરવા માટે.
• મેડીકેશન્સ ને લોકલી એપ્લાય કરવા માટે.
• ઇન્ટેસ્ટાઇન મા ફ્લુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ ના એબ્ઝોર્પ્શન ને વધારવા માટે.
• પેરીસ્ટાલ્સીસ મુવમેન્ટ ને સ્ટીમ્યુલેટ કરવા માટે.
• ઇન્ફ્લામેશન ને રીલીવ કરવા માટે.
• અમુક ડાયગ્નોસ્ટિક એક્ઝામિનેશન અને સર્જરીસ મા પ્રિપરેશન માટે.
• ફીકલ ઇન્કન્ટીનન્સી ના કેસીસ માં ઇન્ડીવીડ્યુઅલ ને ક્લીન રાખવા માટે.
• મેડીકેશન ને લોકલી એપ્લાય કરવા માટે.

કોન્ટ્રાઇન્ડીકેશન્સ:

• બ્લીડીન્ગ હેમ્રોઇડ્સ,
• મેસીવ કોલોન કાર્સીનોમા,
• લુઝ એનલ સ્ફીન્ક્ટર,
• પેઇનફુલ અને બ્લીડિન્ગ હેમ્રોઇડ્સ,
• ક્રોનીક ડાયરિયા,
• લુસ એનલ સ્ફીન્ક્ટર,
• એનસ મા ફીસ્ટ્યુલા,
• રેક્ટલ પોલીપ્સ,
• ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ડાયવર્ટીક્યુલમ,
• રેક્ટલ ઇન્ફેક્શન અને રેક્ટલ સર્જરીસ,
• ડેબીલીટેશન,
• ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ઓબસ્ટ્રક્સન,
• ઇન્ટેસ્ટાઇનમા પોલીપ્સ અથવા ડાયવર્ટીક્યુલા,
• એનસ ની અરાઉન્ડ મા પેઇનફુલ લીઝન્સ,
• રેક્ટમ અથવા કોલોન મા મેસીવ કાર્સીનોમા અથવા ટ્યુમર.

સોલ્યુશન યુઝ્ડ:

• પ્લેઇન વોટર,
• કોલ્ડ વોટર,
• નોર્મલ સલાઇન,
• સોડિયમ કાર્બોનેટ સોલ્યુશન 1 -2 %,
• એન્ટિસેપ્ટિક સોલ્યુશન જેમ કે સિલ્વર નાઇટ્રેટ : 1:5000,
• પોટેશિયમ પરમેંગેનેટ : 1:5000,
• થાઇમોલ : 1:100,
• બોરિક સોલ્યુશન : 1-2 %,
• ટેનિક એસિડ : 1:100

અમાઉન્ટ ઓફ સોલ્યુશન યુઝ્ડ:

2-3 લીટર અને જ્યા સુધી ફ્લો ક્લીયર ન થાય.

ટેમ્પરેચર ઓફ સોલ્યુશન યુઝ્ડ:

ફોર ક્લીન્ઝીન્ગ: 104 ° f,
ટેમ્પરેચર ને રિડ્યુસ કરવા માટે ‌: 80-90° f.

જનરલ ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ:

• કોલોન ઇરીગેશન ના 1 અવર પહેલાં ક્લીન્ઝિંગ એનિમા આપવી જોઇએ. જેથી રેક્ટમ એ ફીકલ મેટર થી ફ્રી રહેશે.
• ઇન્ટ્રાએબડોમીનલ પ્રેસર ને રિડ્યુસ કરવા માટે કોલોનીક ઇરીગેશન પહેલા બ્લાડર ને એમ્પટી કરવામાં માટે.
• થ્રો આઉટ પ્રોસીઝર પહેલા સોલ્યુશન ના ટેમ્પરેચર ને કોનસ્ટન્ટ રાખવું.
• ટ્યુબ માંથી એઇર ને બહાર કાઢીને ઇન્ટેસ્ટાઇન માં એઇર ને એન્ટર ન થવા દેવી અને ટ્યુબ માંથી ફ્લુઇડ ને કમ્પ્લીટ્લી અંદર ન જવા દેવી.
• એ સ્યોર કરવું કે રિટર્ન ફ્લો એ બ્લોક ન થવો જોઇએ.
• જો પેશન્ટ એ પેઇન ની કમ્પ્લેઇન્સ કરે તો પ્રોસીઝર ને ટેમ્પરરી સ્ટોપ કરવી જોઇએ.
• રેક્ટલ મ્યુકોસા ને ડેમેજ ન થાય તે માટે સ્મુથ અને ફ્લેક્સીબલ રેક્ટલ ટ્યુબ નો યુઝ કરવો અને તેને સારી રીતે લુબ્રિકેટ કરવું.
• પેશન્ટ ની કમ્પ્લેઇન સાંભળવી અને કોઇપણ ડિસ્કમ્ફર્ટ ને ઇગ્નોર કરવી નહીં, ભલે તે નાની હોય. જો પેશન્ટ એ ફટીગ અને કોલેપ્સ ના સાઇન બતાવે તો ટ્રીટમેન્ટ ને સ્ટોપ કરવી.
• એક સમયે માત્ર 200-300 ml ફ્લુઇડ ને રેક્ટમ માં જવા દેવું. પછી બીજી વખત ફ્લુઇડ ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરતા પહેલા તેને કમ્પ્લીટ્લી બહાર કાઢી નાખવું જોઇએ.
• ફ્લુઇડ ના ફ્લો ને રેગ્યુલેટ કરવું. ઇન-ગોઇંગ ટ્યુબ ને બેડ લેવલથી 45-60 સે.મી.(cm)થી ઉંચી ન રાખવી અને આઉટગોઇંગ ટ્યુબ બેડની નીચે 30 સે.મી.(cm)થી વધુ ન રાખવું.

મેથડ યુઝ્ડ:

ફનલ અથવા કેથેટર નો યુઝ કરવો.
Y કનેક્શન અને રેક્ટલ ટ્યુબ નો યુઝ કરીને.
2 ટ્યુબ મેથડ નો યુઝ કરીને.

પ્રીપેરેશન ઓફ ધ આર્ટિકલ્સ:

અ ટ્રે કન્ટેઇનિંગ:

• ગ્લાસ કનેક્શન સાથે કોલોનિક ગેવેજ સેટ/ફનલ અને ટ્યુબિંગ: ઇરીગેશન ને એડમીનીસ્ટ્રેશન કરવા માટે.
• કિડની ટ્રે માં રેક્ટલ ટ્યુબ પ્લેસ કરવામાં આવે છે (એડલ્ટ: 22-30 Fr, ચિલ્ડ્રન: 12-18 Fr) : રેક્ટમ ને ઇરીગેટ કરવા માટે.
• મેકિન્ટોશ અને ટોવેલ: બેડ અને બેડ લેનિન નું પ્રોટેક્શન કરવા માટે.
• વોટર સોલ્યુબલ જેલી અથવા વેસેલીન: ટ્યુબ ને લુબ્રિકેટ કરવા માટે.
• એક કન્ટેઇનરમાં રેગ પીસ/ટીશ્યુ પેપર : લુબ્રિકન્ટ એપ્લાય કરવા અને જ્યારે જરૂરી હોય ત્યારે પેરીનિયમ ક્લીન કરવા માટે.
• લોશન થર્મોમીટર : વોટર નું ટેમ્પરેચર ચેક કરવા માટે.
• જગમાં ગરમ અને ઠંડુ પાણી અથવા જગમાં આપેલ કોઇપણ પ્રિસ્ક્રાઇબ સોલ્યુશન : ઇરીગેશન કરવા માટે.
• પેપર બેગ : વેસ્ટ ને ડિસ્કાર્ડ કરવા માટે.
• જરૂર મુજબ ક્લિન લિનન : ઇરીગેશન કર્યા બાદ ચેન્જ કરવા માટે.
• બકેટ : રીટર્ન ફ્લો ને રિસીવ કરવા માટે.
• બેડ પેન વિથ લીડ : વેસ્ટ ને રિસીવ કરવા માટે.
• ટોઇલેટ ટ્રે : પેરીનીયમ ને ક્લીન કરવા માટે.
• ક્લીન ડિસ્પોઝેબલ ગ્લોવ્ઝ, પ્લાસ્ટિક એપ્રોન: યુનીવર્સલ પ્રીકોસન્સ માટે.

પ્રોસિઝર:

• પેશન્ટ ચાર્ટ ને ચેક કરવો ફિઝિશિયન ઓર્ડર માટે અથવા કોઇપણ સ્પેસીફીક ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ માટે.
• પેશન્ટ ને પ્રોસિઝર કમ્પ્લીટ્લી એક્સપ્લેઇન કરવી : પેશન્ટના કોઓપરેસન અને પાર્ટીસીપેશન ને મેળવવા માટે અને એન્ઝાયટી ને રીડ્યુસ કરવા માટે.
• હેન્ડ વોશ કરવા અને ગ્લોવ્ઝ ને વીયર કરવા: ક્રોસ ઇન્ફેક્શન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• રિક્વાયર ટેમ્પરેચર મુજબ સોલ્યુશન અને પ્રિપેઇર કરવું : પેશન્ટને થતું ડિસ્કમ્ફર્ટ પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• ટ્યુબિંગ અને રેક્ટલ ટ્યુબને ફનલ સાથે અટેચ કરવું .તેમાં સોલ્યુશન રેડો અને કોઇપણ પ્રકારના લીકેજની તપાસ કરો : આર્ટિકલ્સ ને ગુડ વર્કીન્ગ કન્ડિશન ની એનસ્યોર કરવા માટે.
• રેક્ટલ ટ્યુબને ચાર ઇંચ જેટલું લુબ્રિકેટ કરવું : ઇઝી ઇન્સર્શન માટે અને ફ્રીક્શન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• સોલ્યુશન વડે ફનલ ભરો અને ટ્યુબિંગ માંથી એઇર એક્સપેલ કરવી.એઇર બહાર નીકળ્યા પછી, ટ્યુબને પીન્ચ કરવી અથવા તેને ક્લેમ્બ વડે ક્લોઝ કરવી : કોલોનમાં એઇર ને એન્ટર થતી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ને લેફ્ટ લેટરલ પોઝીશન મેઇન્ટેઇન રાખવી અને પેશન્ટ ને બેડની કિનારે લાવવા. એનસ ને ક્લીયર્લી રીતે વિઝ્યુઅલાઇઝ કરવા માટે પેશન્ટ ના બટક્સ ને સેપરેટ કરવા અને પેશન્ટ એ ડીપ બ્રીધ એક્ઝેલ કરે ત્યારે લગભગ 4 ઇંચ ટ્યુબની ટીપ ને ઇન્સર્ટ કરવી : એક્ઝેલ કરતી વખતે રેક્ટમ એ રિલેક્સ થાય છે અને તેથી ટ્યુબ ઇન્સર્ટ કરવાનું ઇઝી બને છે.
• રેક્ટમ ના લેવલ થી ફનલ ને લોવર કરવી: જો કોઇ ફ્લેટસ હોય તો ફ્લેટસને એસ્કેપ થવા માટે જવાની મંજૂરી આપે છે. તે ફનલમાં પ્રવાહી દ્વારા બબલિંગ થતું જોવા મળશે.
• ફનલને ઊંચી કરવી અને ફ્લુઇડ ને અંદર જવા દો, ફનલ ખાલી થાય તે પહેલાં વધુ પ્રવાહી રેડવાનું ચાલુ રાખવું.
• જ્યારે 200-300 ml ફ્લુઇડ એ અંદર ગયુ છે, ફનલ કમ્પ્લીટ્લી ખાલી થાય તે પહેલાં ટ્યુબને પીન્ચ કરવી અને તેને બકેટ માં ફેરવો : તે રેક્ટમ માં એઇર ની એન્ટ્રી ને પ્રિવેન્ટ કરે છે.
• જ્યારે રીટર્ન ફ્લો બંધ થઇ જાય, ત્યારે ફનલને અપરાઇટ ફેરવવું અને વધુ સોલ્યુશન રેડવું, જ્યાં સુધી ટ્યુબમાંથી હવા બહાર ન નીકળી જાય ત્યાં સુધી ફનલને નીચે કરવી. પછી ફનલ રેઇઝ કરવી અને પ્રોસીઝર ને રીપીટ કરવી : ટ્યુબિંગ માંથી તેમજ રેક્ટમ માંથી એઇર ને એક્સપેલ કરવાની કાળજી લેવામાં આવે છે.
• જો પેશન્ટને કોઇ પણ ડિસ્કમ્ફર્ટ ડેવલોપ થાય તો પ્રોસીઝરને ટેમ્પરરી સ્ટોપ કરવી.
• જ્યાં સુધી ઓર્ડર કરેલ તમામ ફ્લુઇડ આપવામાં ન આવે અથવા જ્યાં સુધી રિટર્ન ફ્લો ક્લીયર ન થાય ત્યાં સુધી પ્રોસીઝર કન્ટીન્યુ રાખવી: બોવેલમાં ફ્લુઇડ ની એન્ટ્રી એ પેરીસ્ટાલિસિસ ને સ્ટીમ્યુલેટ કરે છે, પ્રોસીઝર નું ટેમ્પરરી સ્ટોપ થવાથી બોવેલ રિલેક્સ થશે.
• રેક્ટલ ટ્યુબને રેગ પીસ/ટીશ્યુ પેપરના 3-4 લેયર દ્વારા ખેંચીને હળવેથી દૂર કરવી : તે એ જાણવામાં મદદ કરે છે કે શું એન્ટાયર બોવેલ એ સારી રીતે ક્લીન થાય છે.
• પેપર બેગમાં ટીશ્યુ પેપર ડિસ્કાર્ડ કરવું. કિડની ટ્રેમાં ટ્યુબિંગ સાથે ફનલ ને પ્લેસ કરવી: તે ટ્યુબ માંથી ફીસીસ ને રિમુવ કરવામાં હેલ્પ કરે છે.સોઇલ્ડ થયેલા આર્ટીકલ્સ વડે આર્ટીકલ્સ અને એન્વાયરમેન્ટ ને કંટામીનેશન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ને ટોઇલેટ, કમોડ અથવા બેડપેનમાં આસીસ્ટ કરવું.
• ટોઇલેટ ટ્રે લાવવી અને જો જરૂરી હોય તો પેરીનેલ કેર માટે મદદ કરવી: તે રેક્ટમમાં બાકી રહેલા કોઇપણ ફ્લુઇડ ને બહાર કાઢે છે તે પેરીનિયમ ની હાઇજીન મેઇન્ટેઇન રાખે છે.
• જો બેડ લેનિન એ સોઇલ્ડ હોય તો ચેન્જ કરવું અને પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન માં સૂવા માટે આસીસ્ટ કરવું : તે પેરીનિયમ ની હાઇજીન ને મેઇન્ટેન રાખે છે.
• ડીસઇન્ફેક્શન કર્યા બાદ બધા જ આર્ટીકલ્સ ને પ્રોપર્લી રિપ્લેસ કરવા : નેક્સટ યુઝ માટે પ્રિપેઇર કરવામાં હેલ્પ કરે છે.
• ગ્લોવ્સ ને રિમૂવ કરવા અને પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા : ક્રોસ ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• નર્સિંગ રેકોર્ડ શીટમાં પ્રોસિઝર નો ટાઇપ અને તેના રિઝલ્ટ સાથે ડેટ અને ટાઇમ રેકોર્ડ કરવો : તે પ્રોસિઝર માટે પેશન્ટના રિસ્પોન્સ ની ઇન્ફોર્મેશન પ્રોવાઇડ કરે છે.

પેરીનીયલ કેર/ મીએટલ કેર (perineal care / Meatal care):

ઇન્ટ્રોડક્શન :

પેરીનીયલ કેર ને પેરીનીયલ-‌જેનિટલ કેર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.પેરીનીયલ હાઇજીનમાં બેક્ટેરિયા કે જે વાર્મ, ડાર્ક અને મોઇસ્ટ એન્વાયરમેન્ટ માં રેપીડ્લી ઇન્ક્રીઝ થાય છે તેના ગ્રોથ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે એક્સટર્નલ જેનીટેલીયા અને પેરીનિયમ ના ક્લીનિંગ નું ઇન્વોલ્વમેન્ટ થાય છે.પેરીનીયલ કેર માં શોપ અને વોટર દ્વારા, ઓન્લી વોટર દ્વારા અથવા કોમર્શિયલી પ્રિપેઇર્ડ પેરીવોશ દ્વારા વોશિંગ કરવાનું ઇનવોલ્વ થાય છે. તે પેશન્ટ બાથ (નહાવા) ના પાર્ટ અથવા સેપરેટ પ્રોસિઝર તરીકે પર્ફોર્મ કરવામાં આવે છે. પેરીનીયલ એરીયા એ પેથોજેનીક ઓર્ગેનિઝમ્સ ના ગ્રોથ માટેનો કન્ડ્યુસિવ(અનુકૂળ) એરિયા છે કારણ કે તે વાર્મ, મોઇસ્ટ એરિયા હોય છે અને વેલ વેન્ટિલેટેડ એરીયા હોતો નથી. આ એરિયામાં ઘણા ઓરિફિસ જેમ કે યુરીનરી મીએટસ, વજાઇનલ ઓરિફિસ અને એનસ આવેલા હોવાથી પેથોજેનીક ઓર્ગેનિઝમ્સ એ ઇઝીલી બોડીમાં એન્ટર થઇ શકે છે.

પ્રોસિઝર ઓફ પેરીનીયલ કેર:

પેરીનીયલ કેર એ પેરીનિયમની કેર છે જેમાં જરૂરીયાત મુજબ સર્જીકલ એસેપ્ટીક ટેકનીક અથવા મેડીકલ એસેપ્ટીક ટેકનીક નો યુઝ કરીને એક્સટર્નલ જીનાઇટાલીયા અને સરાઉન્ડિન્ગ એરિયા ને ક્લિન કરવાનો ઇનવોલ્વમેન્ટ થાય છે. બેડ ઓર્ડર ને પ્રિવેન્ટ કરવા અને કમ્ફર્ટ ને પ્રમોટ કરવા માટે પ્રોપર્લી ક્લીન્લીનેસ મેઇન્ટેન રાખવી એસેન્શિયલ હોય છે.

પ્રિન્સીપલ:

પેરીનીયલ કેર માટે સૌથી પર્ટીનન્ટ (સુસંગત)પ્રિન્સીપલ એ છે કે પેરીનીયમ ને સૌથી ક્લીનેસ્ટ થી લેસ ક્લિન એરિયા સુધી ક્લીન કરવું.

પર્પઝ ઓફ પેરીનિયલ કેર:

• ક્લીન્લીનેસ ને પ્રમોટ કરવા માટે.
• ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• ઇરીટેટીન્ગ સિક્રીસન ને રીમુવ કરવા માટે.
• હિલીંગ ને પ્રમોટ કરવા માટે.
• કમ્ફર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે.

જેમને પેરીનિયલ એરિયાના સ્પેશિયલ અટેન્શન ની જરૂરિયાત હોય છે તેવા પેશન્ટ:

• પેશન્ટ કે જે સેલ્ફ કેર કરવામાં અનએબલ હોય.
• જે પેશન્ટને જીનાઇટો યુરીનરી ટ્રેક નું ઇન્ફેક્શન થયેલું હોય.
• જે પેશન્ટ ને યુરીન અને સ્ટુલની ઇનકન્ટીનન્સી હોય.
• જે પેશન્ટને એક્સેસિવ અમાઉન્ટ માં વજાઇનલ ડ્રેઇનેજ તથા બ્લિડિંગ થતું હોય.
• જે પેશન્ટને ઇન્ડ્વેલિન્ગ કેથેટર હોય.
• પોસ્ટપાર્ટમ પેશન્ટ હોય.
• પેશન્ટ કે જેમને જીનાઇટો યુરીનરી સિસ્ટમ ની સર્જરી થયા પછી.
• જે પેશન્ટને પેરિનીયલ એરિયામાં ઇન્જરી, અલ્સર અથવા તો સર્જરી થયેલી હોય.

પ્રિલિમિનરી અસેસમેન્ટ:

• પેશન્ટની પેરીનીયલ સ્કીન, ઇચીન્ગ, ઇરીટેશન, અલ્સર એડીમાં અને સીક્રીસન ની કન્ડિશન અસેસ કરવી.
• પેરીનિયલ કેર નીડ અને ફ્રિકવન્સી અસેસ કરવી.
• પેરીનીયલ કેર ‘એસેપ્ટિક’ ટેકનીક કે ‘ક્લીન’ ટેક્નીક હેઠળ થવી જોઇએ (યાદ રાખો કે જ્યારે વુન્ડ હોય ત્યારે પેરીનેલ કેર એસેપ્ટીક ટેકનીક હેઠળ થવી જોઇએ).
• કોઇપણ લીઝન્સ, ઓર્ડર્સ, સ્કાર, ઇન્ફ્લામેશન, એક્સકોરિયેશન અને લિમ્ફનોડ એન્લાર્જ થયેલી છે કે કેમ તે અસેસ કરવું.
• કોઇપણ સ્પેસીફીક ઇન્ટ્રકશન માટે ફિઝિશિયન ઓર્ડર ને ચેક કરવું.
• પેશન્ટની સેલ્ફ કેર એબીલીટી ને અસેસ કરવી.
• પેશન્ટની ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ ને ફોલો કરવા માટેની મેન્ટલ એબિલિટી ને અસેસ કરવી.
• પેશન્ટના યુનિટમાં આર્ટીકલ્સ અવેઇલેબલ છે કે કેમ તે ચેક કરવું.

આર્ટીકલ્સ :

• મેકિંન ટોસ વિથ ટોવેલ : બેડ ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• વાર્મ એન્ટિસેપ્ટિક સોલ્યુશન સાથેનો જગ : પેરીનિયમ ને ક્લીન કરવા માટે.
• અ સ્ટરાઇલ ટ્રે કન્ટેઇનિંગ:
  એક બાઉલમાં સ્ટરાઇલ વેટ કોટન બોલ્સ: પેરીનીયમ ને ક્લીન કરવા માટે.
  સ્ટરાઇલ ગોઝ પીસ : પેરીનિયમ ને ડ્રાય કરવા માટે.
  આર્ટરી ફોર્સેપ અ પેઇર ઓફ સ્ટરાઇલ ગ્લોવ્સ: ક્લિનિંગ માટે સ્વેબ્સ ને હોલ્ડ કરવા માટે.
• કિડની ટ્રે /પેપર બેગ : વેસ્ટ ને રિસીવ કરવા માટે.
• અ ડ્રેપ શીટ: પેશન્ટ ને ડ્રેપ કરવા માટે.
• સ્ટરાઇલ પેડ્સ અને ડ્રેસિંગ્સ : પેશન્ટ ને ક્લિન રાખવા માટે.
• ક્લિન લીનન : પેશન્ટને ક્લીન રાખવા માટે.
• સોપ અને સોપ ડિશ, ટોવેલ: હેન્ડ વોશ કરવા માટે.
• અ બેડ પાન : જો પેશન્ટ ને યુરિન અને સ્ટુલ પાસ કરવાની જરૂરિયાત રહે તો.

પ્રિપ્રેશન ઓફ ધ પેશન્ટ એન્ડ ધ યુનિટ:

• પેશન્ટને પ્રોસિઝર કમ્પ્લીટ્લી એક્સપ્લેઇન કરવી.
• સ્ક્રીન અને ડ્રેપ દ્વારા પેશન્ટ ને પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી.
• વજાઇનલ એક્ઝામિનેશન માટે પેશન્ટ ને ડ્રેપ કરવા.
• બેડ ના ફુટ એન્ડ સુધી ટોપ લીનન ને ફોલ્ડ કરવું.
• એઇર કુશન અથવા ની પિલ્લો જેવી પ્રોસીઝર મા ઇન્ટરફિયર કરે તેવા તમામ આર્ટીકલ્સ ને રીમુવ કરવા.
• પેશન્ટના હેડને રેઇઝ્ડ કરવા માટે એકસ્ટ્રા પિલ્લો પ્રોવાઇડ કરવો.
• ડ્રાફ્ટ્સ અવોઇડ કરવા માટે યુનિટ પ્રિપેઇર કરવું.
• બેડને વર્કિંગ હાઇટ પર એડજસ્ટ કરવો.
• જ્યારે બેડપૅન મૂકવામાં આવે ત્યારે સોઇલ થવાથી બચવા માટે ડ્રો શીટ ને અપોઝીટ બાજુએ ફેરવો અથવા ડ્રો શીટની ઉપર બટક્સ ની નીચે મેકિન્ટોશ મૂકવો.
• બેડપૅન ઑફર કરો, તમારી વર્કિંગ સાઇડ પર બેડ પર ક્લીન બેડ પાન રાખવું. પેશન્ટ ને તેમના ની(ઘૂંટણ)ને ફ્લેક્સ કરવા અને મેટ્રસ સામે પગ પ્રેશ કરીને બટક્સ ને ઉપાડવા કહો. લેફ્ટ આર્મ ને વેઇસ્ટ ની નીચે સરકતી વખતે બેડપૅન ને પોઝીશન માં મૂકવું અને પેશન્ટ ને બેડપૅન પર જેન્ટલી હાથે નીચે કરો, તેને એડજસ્ટ કરો જેથી તે પેશન્ટ માટે કમ્ફર્ટેબલ હોય.
• પેડ્સ ને અનટાઇ કરવું.ડિસ્ચાર્જ નું કલર, ઓડર અને અમાઉન્ટ માટે ઓબ્ઝર્વેશન્સ કરવું. પેપર બેગમાં પેડ ને ડિસ્કાર્ડ કરવું.
• પેશન્ટ ને થોડા સમય માટે છોડી દેવા જેથી કરીને જો જરૂરી હોય તો તે યુરિન અથવા સ્ટૂલ પાસ કરી શકે (જો પેશન્ટ એ ખૂબ ઇલ હોય અથવા વિક હોય અને બેહોશ થવાની સંભાવના હોય તો તેને ક્યારેય એકલા ન છોડો).
• ટોઇલેટ વોશ-ડાઉન ટ્રે મેળવવી અને બેડસાઇડ ટેબલ પર આર્ટિકલ ને કન્વિનીયન્ટ્લી (અનુકૂળ)રીતે ગોઠવો.

સ્ટેપ્સ ઓફ પ્રોસિઝર :

• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• પેરીનિયમ પર વોટર રેડવું.
• વેટ સ્વેબ નો યુઝ કરીને પેરીનિયમ ક્લીન કરવા.
• ફોર્સેપ્સ સાથે સ્વેબ ને પકડી રાખવું અને ઉપરથી નીચેની તરફ એનલ કેનાલ તરફ ક્લિન કરવું.
• એક સ્વેબિંગ માટે એક સ્વેબનો યુઝ કરવો.
• નીચેના ક્રમમાં મીડલાઇનથી બહારની તરફ પેરીનિયમ ક્લિન કરવું.
  •વલ્વા,
  •લેબિયા મેજોરા ની બંને બાજુએ,
  •લેબિયા મેજોરાની અંદર બંને બાજુએ.
  •બંને બાજુઓ પર લેબિયા મેજોરાની આઉટસાઇડ(બહાર).
• પેરીનીયલ રિજીયન અને એનસ ને સારી રીતે ક્લીન કરવા.
• પહેલાની જેમ હિપને સપોર્ટ આપીને બેડપેન ને રિમૂવ કરવું. પેશન્ટ ને એક બાજુ ફેરવો અને ડ્રાય રેગપીસ થી બટક્સ ને ડ્રાય કરવા.

આફ્ટર કેર:

• જો જરૂરી હોય તો મેડિસીન અને પેડ એપ્લાય કરવું.
• જો એક્સ્ટ્રા મેકિન્ટોશ નો યુઝ થતો હોય તો તેને રિમૂવ કરવું.
• જો જરૂરી હોય તો લિનન ને ચેન્જ કરવું અને બેડ ક્લોથ્સ ને સ્ટ્રેઇટેન કરવા.બેડ લિનન ને અરેન્જ કરવું.
• પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• બેડપૅન ને સેનિટરી ઍનેક્સ પર લઇ જવું. કોટન સ્વેબ ને રિમૂવ કરવા અને ટોઇલેટ મા કનટેન્ટ ને એમ્પટી કરવું.
• બધા આર્ટિકલ્સ ને પ્રોપર્લી ક્લીન કરવા.
• ફોર્સેપ્સ ને બોઇલ કરવા.
• આર્ટિકલ્સ ને પ્રોપર્લી રિપ્લેસ કરવા.
• સ્ક્રીન ને રીમુવ કરવી અને યુનિટ ને પ્રોપર્લી ટાઇડી કરવું.
• પ્રોપર્લી શોપ અને વોટર વડે હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• ડેટ અને ટાઇમ અને ઓબ્ઝર્વેશન્સ સાથે પ્રોસીઝર રેકોર્ડ કરવી.

કોલોસ્ટોમી(ઓસ્ટોમી)Colostomy

ડેફીનેશન:

કોલોસ્ટોમી એ એક ઓપરેશન છે જેમાં ફીસીસ અને ફ્લેટસને બહાર નીકળવા માટે એન્ટીરીયર એબડોમીનલ વોલ પર કોલોનમાં આર્ટીફીશીયલી રીતે ઓપનીન્ગ બનાવવામાં આવે છે.
અથવા
કોલોસ્ટોમી એ કોલોન માં સર્જિકલી રીતે બનાવેલ ઓપનિંગ છે, જે પછી, કોલોન ને એબડોમન ની સર્ફેસ પર લાવવામાં આવે છે જેથી એક્સટર્નલ ઓપનિંગ દ્વારા ફીકલ મેટર બહાર નીકળી શકે. એબડોમન ની સર્ફેસ પરના ઓપનીન્ગ ને સ્ટોમા કહેવામાં આવે છે. સ્ટૂલ સ્ટોમા દ્વારા કોલોન માથી લીવ(છોડે) થાય છે અને ફ્લેટ , ચેન્જેબલ , વોટર ટાઇટ બેગ અથવા પાઉચમાં ડ્રેઇન થાય છે. પાઉચ સ્કીન સાથે એડહેસિવ (એક પદાર્થ જે પાઉચને સ્કીન પર સીલ કરે છે) સાથે અટેચ થયેલી હોય છે.

ઇન્ડિકેશન્સ :

• કોલોન અને રેક્ટમ નું કેન્સર
• ડાયવર્ટિક્યુલર ડિસીઝ
• ક્રોહન ડિસીઝ
• અલ્સેરેટિવ કોલાઇટિસ
• ટ્રોમા
• ફીસ્ટ્યુલા
• કંજીનાઇટલ એબનોર્માલિટીસ.

પર્પઝ ઓફ કોલોસ્ટોમી:

જ્યારે ફીસીસ અને ફ્લેટ્સ એ લાર્જબોવેલ માં ઓબસ્ટ્રક્સન થયેલું હોય ત્યારે તેને એસ્કેપ કરવા માટે.

તે ઇન્ટેસ્ટાઇન ના ડિસ્ટલ ના ભાગને કોલોસ્ટોમી ઓપનિંગ સુધી હીલિંગ થવા માટે પરમીટ આપે છે કારણ કે તે અફેક્ટેડ એરિયા માંથી ફીકલ કન્ટેન્ટ ને દૂર કરે છે.

કોઇપણ ડિસીઝ, બર્થ ડિફેક્ટ અથવા ટ્રોમેટીક કન્ડિશન ના કારણે જ્યારે રેક્ટમ અને એનલ એ પ્રોપર્લી ફંકશનિંગ કરતું ના હોય ત્યારે એ પર્મનેન્ટ બોવેલ ઇવાક્યુએશન કરવા માટે કાયમી માધ્યમ પૂરું પાડે છે.

ટાઇપ્સ ઓફ કોલોસ્ટોમી:

અકોર્ડીન્ગ સ્ટેટસ:
(a)( a.1)ટેમ્પરરી કોલોસ્ટોમી
( a.2) પર્મેનન્ટ કોલોસ્ટોમી

અકોર્ડીન્ગ ટુ કન્સ્ટ્રક્શન ઓફ સ્ટોમા:
(b)(b.1) સિંગલ કોલોસ્ટોમી / એન્ડ કોલોસ્ટોમી
(b. 2)લુપ કોલોસ્ટોમી
(b. 3) ડબલ બેરલ કોલોસ્ટોમી

(c)(c.1)વેટ કોલોસ્ટોમી
(c. 2)ડ્રાય કોલોસ્ટોમી

અકોર્ડીન્ગ ટુ એનાટોમીકલ લોકેશન:

d(d.1)એસેન્ડીન્ગ કોલોસ્ટોમી
(d.2)ટ્રાન્સવર્સ કોલોસ્ટોમી
(d.3)ડિસેન્ડીન્ગ કોલોસ્ટોમી
(d.4)સિગ્મોઇડ કોલોસ્ટોમી

અકોર્ડીન્ગ સ્ટેટસ:

(a)(a.1)ટેમ્પરરી કોલોસ્ટોમી:

કોલોન રેસ્ટ કરી શકે અને સમય માટે સાજા થઇ શકે તેથી ટેમ્પરરી કોલોસ્ટોમી ની જરૂર પડી શકે છે. ટેમ્પરરી કોલોસ્ટોમી વિક, મંથ અથવા વર્ષો માટે થઇ શકે છે. ટેમ્પરરી કોલોસ્ટોમી આખરે ક્લોઝ થઇ જશે અને બોવેલ મુવમેન્ટ એ નોર્મલ થઇ જશે.

આ કોલોસ્ટોમી ઓબસ્ટ્રક્સન ને રિલીવ કરવા માટે કરવામાં આવે છે.
બોવેલ ના રિસેક્શન દ્વારા અથવા બોવેલ ના એક ભાગને હિલીન્ગ કરાવવા માટે ફીકલ સ્ટ્રીમ ને ડાયવર્ટ કરીને તેને ઠીક કરવામાં આવે છે. પેશન્ટ ને પછીની તારીખે ઇન્ટેસ્ટાઇન ના ડિસીસ્ડ પાર્ટ ના પોસીબલ રિસેક્શન માટે અને ત્યારબાદ કોલોસ્ટોમી ઓપનિંગ ને ક્લોઝ કરવા માટે ફરીથી હોસ્પિટલમાં એડમીટ કરવામાં આવે છે.

(a.2) પર્મેનન્ટ કોલોસ્ટોમી :

નોર્મલી રીતે પર્મેનન્ટ કોલોસ્ટોમી ની ત્યારે જરૂર પડે છે જ્યારે કોલોન ના ભાગને દૂર કરવો જ જોઇએ અથવા તેનો ફરીથી ઉપયોગ કરી શકાતો નથી.

પર્મેનન્ટ કોલોસ્ટોમી એ સામાન્ય રીતે એબ્ડોમિનો-પેરીનિયલ રિસેક્શન સાથે જોડાણ કરવામાં આવે છે. સિગ્મોઇડ કોલોન રિસેક્ટ કર્યા પછી, પ્રોક્ઝીમલ એન્ડ ને એબડોમીનલ વોલ દ્વારા બહાર લાવવામાં આવે છે અને ફીસીસ ને એલીમીનેટ કરવા માટે પર્મેનન્ટ ઓપનિંગ બનાવવા માટે તેને સુચર કરવામા આવે છે.

અકોર્ડીન્ગ ટુ કન્સ્ટ્રક્શન ઓફ સ્ટોમા:

(b)(b.1) સિંગલ કોલોસ્ટોમી/ એન્ડ કોલોસ્ટોમી : જ્યારે ઇન્ટેસ્ટાઇન નો એક છેડો એન્ટીરિયર એબડોમન ની વોલ પરના ઓપનીન્ગ દ્વારા બહાર લાવવામાં આવે છે ત્યારે સિંગલ સ્ટોમા બનાવવામાં આવે છે. તેને એન્ડ અથવા ટર્મિનલ કોલોસ્ટોમી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. ઓસ્ટમી એન્ડ હાર્ટમેન પાઉચ – એક સ્ટોમા.

(b. 2)લુપ કોલોસ્ટોમી: લૂપ કોલોસ્ટોમીમાં, બોવેલ ના લૂપ ને એબડોમન ની વોલ પર બહાર લાવવામાં આવે છે અને તેને પ્લાસ્ટિક બ્રિજ/રોડ અથવા રબર કેથેટર દ્વારા સપોર્ટ આપવામાં આવે છે. લૂપ સ્ટોમામાં 2 ઓપનીન્ગ હોય છે, એક પ્રોક્ઝીમલ એન્ડ ,જે એક્ટીવ હોય છે, અને ડિસ્ટલ એન્ડ, જે ઇનએક્ટીવ હોય છે. તે ટ્રાંસવર્સ કોલોનમાં સિચ્યુએટેડ હોય છે.

(b. 3) ડબલ બેરલ કોલોસ્ટોમી: ડબલ બેરલ કોલોસ્ટોમીમા બે અલગ-અલગ સ્ટોમા નો સમાવેશ થાય છે. પ્રોક્સિમલ છે રાઇટ સાઇડ જે સ્ટૂલ માટે આઉટલેટ છે અને ડિસ્ટલ સ્ટોમા લેફ્ટ સાઇડ છે જે નોન ફંક્શનીન્ગ લોવર બોવેલ તરફ દોરી જાય છે. ડિસિઝ કન્ડિશન ના આધારે ડબલ બેરલ કોલોસ્ટોમી પર્મનેન્ટ અથવા ટેમ્પરરી હોઇ શકે છે.

ડબલ બેરલ કોલોસ્ટોમી એ ડબલ બેરલ ગન ને મળતા આવે છે આ પ્રકારની કોલોસ્ટોમીમાં, બોવેલ ના પ્રૉક્સિમલ અને ડિસ્ટલ લૂપ ને લગભગ 10 સે.મી. માટે એકસાથે સુચર કરવામા આવે છે, અને બંને એન્ડ એ એબડોમીનલ વોલ સુધી લાવવામાં આવે છે.

(c)(c.1)વેટ કોલોસ્ટોમી(c. 2)ડ્રાય કોલોસ્ટોમી:

વેટ કોલોસ્ટોમી અને ડ્રાય કોલોસ્ટોમી “વેટ” અને “ડ્રાય” કોલોસ્ટોમી શબ્દોનો ઉપયોગ ઓપનિંગ્સની જગ્યાઓ વચ્ચે તફાવત કરવા માટે થાય છે. “ડ્રાય” કોલોસ્ટોમી એ કોલોનની ડાબી બાજુના ઓપનિંગનો ઉલ્લેખ કરે છે જ્યાં ફીકલ નું અમાઉન્ટ એ સામાન્ય રીતે સોફ્ટ અને ફોર્મ થયેલું હોય છે. “WET” કોલોસ્ટોમી એ જમણી બાજુના ઓપનિંગનો ઉલ્લેખ કરે છે જ્યાં ફીકલ કન્ટેન્ટ એ લીક્વીડ હોય છે. આ ઉપરાંત, “વેટ કોલોસ્ટોમી” શબ્દનો ઉપયોગ તે ક્લોસ્ટોમીઝ માટે થાય છે કે જેના દ્વારા ,યુરેટર્સ ને કોલોન મા ટ્રાન્સપ્લાન્ટેશન ને કારણે યુરીન અને ફીસીસ એ એક્સક્રીટ થાય છે.

અકોર્ડીન્ગ ટુ એનાટોમીકલ લોકેશન:

d(d.1)એસેન્ડીન્ગ કોલોસ્ટોમી : આ કોલોસ્ટોમી માં સ્ટોમા (ઓપનિંગ) હોય છે જે એબડોમન ની રાઇટ સાઇડ પર લોકેટ હોય છે. આ સ્ટોમામાંથી નીકળતું આઉટપુટ (સ્ટૂલ) લીક્વીડ ફોર્મમાં હોય છે.

(d.2)ટ્રાન્સવર્સ કોલોસ્ટોમી: આ કોલોસ્ટોમીમાં સ્ટોમા હોય છે જે એબડોમન ના ઉપરના મીડલ ભાગમાં અથવા રાઇટ સાઇડ એ લોકેટેડ હોય છે. આ સ્ટોમામાંથી નીકળતું આઉટપુટ લુઝ અથવા સોફ્ટ હોઇ શકે છે.

(d.3)ડિસેન્ડીન્ગ કોલોસ્ટોમી : આ કોલોસ્ટોમી માં સ્ટોમા હોય છે જે એબડોમન ની નીચે લેફ્ટ સાઇડ એ સ્થિત હોય છે. આ સ્ટોમા માંથી નીકળતું આઉટપુટ ફીર્મ હોય છે અને તેને કન્ટ્રોલ (નિયંત્રિત) કરી શકાય છે.

(d.4)સિગ્મોઇડ કોલોસ્ટોમી: સિગ્મોઇડ કોલોસ્ટોમી એ સિગ્મોઇડ કોલોન માં, ડિસેન્ડીન્ગ કોલોન કરતા થોડા ઇંચ નીચા બનાવવામાં આવે છે. સિગ્મોઇડ કોલોસ્ટોમી માંથી સ્ટૂલ એ નોર્મલ અથવા ફોર્મડ કન્સીસ્ટન્સી ધરાવે છે, અને ડિસ્ચાર્જ ની ફ્રિકવન્સી ને રેગ્યુલેટ કરી શકાય છે.

કોમ્પ્લીકેસન્સ :

• સ્ટોમા નુ નેક્રોસીસ,
• રિટ્રેક્શન ઓફ સ્ટોમા,
• પ્રોલેપ્સ્ડ સ્ટોમા,
• સ્ટેનોસિસ અથવા નેરોવિન્ગ,
• પેરાસ્ટોમલ હર્નિયા.

નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ઓફ પેશન્ટ વિથ કોલોસ્ટોમી(Nursing management of patient with colostomy):

કોલેસ્ટ્રોમી વાળા પેશન્ટના મેનેજમેન્ટ માં પેશન્ટ ની ફિઝિકલ અને ઇમોશનલ વેલ્બીંગ ની ખાતરી કરવા માટે કોમ્પ્રાહેન્સીવ કેર નું ઇન્વોલ્વમેન્ટ થાય છે.કોલેસ્ટોમી વાળા પેશન્ટના નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ના મેઇન આસ્પેક્ટ નીચે મુજબ છે:

1)પ્રિ-ઓપરેટિવ કેર:

પેશન્ટ એજ્યુકેશન

પેશન્ટ તથા તેના ફેમિલી મેમ્બર્સને કોલોસ્ટોમી ની પ્રોસિઝર,તેના કારણો અને પોસ્ટ ઓપરેટીવ શું એક્સપેક્ટેશન્સ છે તેનું પ્રોપર્લી એક્સપ્લાનેશન પ્રોવાઇડ કરવું. પેશન્ટને કોલોસ્ટોમી ના કારણે તેની લાઇફ સ્ટાઇલમાં થતા ચેન્જીસ અને ઇમોશનલ ઇમ્પેક્ટ ને સમજાવવું.

ફિઝિકલ પ્રિપેરેશન

પેશન્ટનું ન્યુટ્રીશનલ સ્ટેટસ, ફ્લુઇડ બેલેન્સ તથા સ્કીન કન્ડીશન ને પ્રિ – ઓપરેટિવલી અસેસ કરવું.

2) પોસ્ટ ઓપરેટિવ કેર:

અસેસમેન્ટ એન્ડ મોનીટરિંગ

પોસ્ટ ઓપરેટિવલી પેશન્ટ ના વાઇટલ સાઇન, પેઇન લેવલ તથા સર્જીકલ સાઇટ કોઇપણ ઇન્ફેક્શન ની કોમ્પ્લિકેશન છે કે કેમ તે પ્રોપર્લી અસેસ કરવું. ત્યારબાદ સ્ટોમાની કન્ડિશન અસેસ કરવી જેમાં સ્ટોમાનો કલર, સાઇઝ ,શેપ ,તથા આઉટપુટ ને અસેસ કરવું. જેમાં હેલ્થી સ્ટોમા એ સામાન્ય રીતે રેડ અથવા પિંક કલરનું હોય છે.

પેઇન મેનેજમેન્ટ
પેશન્ટને પ્રિસ્ક્રાઇબ કરેલી એનાલ જેસીક મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.પેશન્ટને પેઇન ને રીલીફ કરવા માટે નોન ફાર્મેકોલોજીકલ મેનેજમેન્ટ કરવું જેમાં પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી પોઝિશનિંગ પ્રોવાઇડ કરવી તથા રિલેક્સેશન ટેક્નીક માટે એડવાઇઝ આપવી.

સ્ટોમા કેર
સ્ટોમાં કેર કેવી રીતે કરવી તથા કોલોસ્ટોમી બેગ ને ચેન્જ કઇ રીતે કરવી તેના વિશે પેશન્ટ તથા ફેમીલી મેમ્બર્સ ને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.સ્ટોમાની આજુબાજુ ની સ્કીન એ ઇરિટેશન તથા ઇન્ફેક્શન થી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે સ્કીન ને ક્લીન તથા ડ્રાય રાખવી.
સ્કીન બ્રેકડાઉન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે તથા સ્કીન ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે સ્કીન બેરિયર અથવા પ્રોટેક્ટિવ પેસ્ટ નું એપ્લિકેશન કરવું.

ડાયટ એન્ડ ન્યુટ્રીશન
પેશન્ટ ને જે ફૂડ દ્વારા ગેસ,ઓડર અથવા બ્લોકેજ કરી શકે તેવું ફૂડ અવોઇડ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
હીલિંગ તથા ઓવરઓલ હેલ્થને પ્રમોટ કરવા માટે બેલેન્સ ડાયટ ઇન્ટેક કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

ફ્લુઇડ એન્ડ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ બેલેન્સ
પેશન્ટને ડીહાઇડ્રેશન ની કન્ડિશન થી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પેશન્ટનું ફ્લુઇડ ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મોનિટર કરવો.પેશન્ટ નું ઇલેક્ટ્રોલાઇટ લેવલ અસેસ કરવું તથા કોઇ ઇમબેલેન્સ હોય તો તેને પ્રોપર્લી કરેક્ટ કરવું.

સાયકોલોજિકલ સપોર્ટ પેશન્ટને બોડી ઇમેજ ચેન્જીસ થાય તથા લાઇફ સ્ટાઇલ મા એડજસ્ટમેન્ટ થવા માટે પ્રોપર્લી ઇમોશનલ સપોર્ટ અને કાઉન્સેલિંગ પ્રોવાઇડ કરવું. પેશન્ટ ને જો જરૂરિયાત હોય તો સપોર્ટ ગ્રુપ તથા કાઉન્સિલિંગ સર્વિસીસમાં રિફર કરવું.

એજ્યુકેશન એન્ડ ટ્રેઇનિંગ પેશન્ટ તથા તેના ફેમિલી મેમ્બર્સને કોલેસ્ટોમી કેર વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું તથા કોઇ કોમ્પ્લિકેશન હોય તો મેડિકલ હેલ્પ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.હોમ કેર માટે રિટન (લેખીત)માં મટીરીયલ્સ તથા રિસોર્સીસ પ્રોવાઇડ કરવું.

રીહેબીલીટેશન એન્ડ ફોલોઅપ
પેશન્ટ સહન કરી શકે તે પ્રમાણે એક્ટિવિટી ને ધીમે ધીમે ફરી સ્ટાર્ટ કરવા માટે એન્કરેજ કરવું.પેશન્ટની ઓવરઓલ હેલ્થ કન્ડિશન તથા સ્ટોમા ને અસેસ કરવા માટે રેગ્યુલર ફોલોઅપ અપોઇમેન્ટ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

ઇન્ફેક્શન
સ્ટોમા સાઇડ પર રેડનેસ, સ્વેલિંગ, વામૅનેશ અથવા ડ્રેઇનેજ જેવા ઇન્ફેક્શન ના સાઇન તથા સીમટોમ્સ છે કે નહીં તે પ્રોપર્લી અસેસ કરવું.સ્ટોમા રિટ્રેક્શન, પ્રોલેપ્સ અથવા નેક્રોસિસ માટે મોનિટર કરવું.સ્ટોમા ના કલર અથવા આઉટપુટમાં થતા કોઇપણ ચેન્જીસ નું ઇમિડિએટલી જાણ કરવી.

સ્કિન ઇરીટેશન સ્ટોમાની આજુબાજુ ની સાઇટ પર કોઇપણ પ્રકારનું ઇરીટેશન થતું હોય કે સ્કીન બ્રેકડાઉન હોય તો તેને પ્રોપર્લી ચેક કરવું. પ્રોપર્લી સ્કીન બેરિયર નો યુઝ કરવો અને તે એન્સ્યોર કરવું કે ઓસ્ટોમી એપ્લાયન્સ એ પ્રોપર્લી ફિટ છે કે કેમ.

ડિહાઇડ્રેશન પેશન્ટને ડીહાઇડ્રેશનના કોઇપણ સાઇન છે કે કેમ તે અસેસ કરવું સ્પેશિયલી જ્યારે કોલેસ્ટ્રોમી નુ આઉટપુટ વધારે હોય તેવી કન્ડિશન સમયે.

ન્યુટ્રીશનલ ડેફિશિયન્સી પેશન્ટ ને એડીક્યુએટ ન્યુટ્રિશિયસ ડાયટ મળી રહ્યું છે તેની પ્રોપર્લી ખાતરી કરવી તથા માલન્યુટ્રીશન ના કોઇપણ સીમટોમ્સ છે કે નહીં તેના વિશે મોનિટરિંગ કરવું.

કોલોસ્ટોમી વાળા પેશન્ટ નું ઇફેક્ટિવલી નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ કરવા માટે પ્રોપર્લી એજ્યુકેશન, સાવચેતી પૂર્વક કેર, તથા કંટીન્યુઅસ સપોર્ટ ની જરૂરિયાત રહે છે.પેશન્ટની ફિઝિકલ અને ઇમોશનલ બંને નીડ ને ધ્યાનમાં રાખીને નર્સ એ પેશન્ટને કોલોસ્ટોમી સાથે લાઇફ ને એડોપ્ટ કરવામાં અને લાઇફ ની ગુડ ક્વોલિટી ને જાળવવામા હેલ્પ કરવામાં ક્રુશિયલ રોલ પ્લે કરે છે.

કોલોસ્ટોમી કેર(Colostomy care):

કોલોસ્ટોમી બેગને રેગ્યુલર એમ્પટી કરીને અને કોલોસ્ટોમી સાઇટને ક્લીન કરીને હાઇજીન મેઇન્ટેઇન કરવી તેને કોલેસ્ટોમી કેર કહેવામાં આવે છે.

પર્પઝ:

• લીકેજ પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• સ્કીન અને સ્ટોમાના એક્સકોરીયેશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• સ્ટોમા અને આસપાસની સ્કીન નું ઓબ્ઝર્વેશન્સ કરવા માટે.
• પેશન્ટ અને કેર ટેકર ને કોલોસ્ટોમી અને કલેક્શન બેગની કેર વિશે શીખવવું.

આર્ટીકલ્સ:

• અ ટ્રે કન્ટેઇનિંગ :
• મેકિન્ટોશ વિથ ડ્રો શીટ : બેડ અને બેડ લીનન ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• ક્લીન ડિસ્પોઝેબલ ગ્લોવ્ઝ : યુનિવર્સલ પ્રિકોસન્સ માટે.
• કોલોસ્ટોમી બેગ : જો ડેમેજ અથવા સોઇલ્ડ થયેલું હોય તો ચેન્જ કરવા માટે.
• કિડની ટ્રે વિથ પેપર બેગ : વેસ્ટ ને ડીસ્કાર્ડ કરવા માટે.
• નોર્મલ સલાઇન : સ્ટોમા ને ક્લીન કરવા માટે.
• બેઝિન વિથ વાર્મ ટેપ વોટર: પાઉચ ને રિંન્સ કરવા માટે.
• સોપ ઇન ડીશ: પેરીસ્ટોમલ સ્કીન ને જેન્ટલી વોશ કરવા માટે.
• ગોઝ પીસ /ગોઝ પેડ : સ્ટોમા ને ડ્રેસ કરવા માટે.
• ટીશ્યુ પેપર : સ્ટોમા માંથી કોઇપણ વધારાના સ્ટૂલ રિમૂવ કરવા.
• સ્ટોમા મેઝરીન્ગ ગાઇડ,પેન, પેન્સિલ અને સીઝર: પાઉચની સાઇઝ ને મેઝર કરવા માટે.
• સ્કીન બેરીયર, ઝીંક ઓક્સાઇડ ઓઇન્ટમેન્ટ: ફીકલ મેટર એ સ્કીન ના કોન્ટેક્ટ માં આવે તો તેના એક્સકોરીયેશન થી પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• લોન્ગ શીટ: જો લીનન સોઇલ્ડ થયેલું હોય તો તેને ચેન્જ કરવા માટે.
• બેડ પેન વીથ લીડ : વેસ્ટ ને રિસીવ કરવા માટે.

પ્રોસિઝર :

• પેશન્ટને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી : તેના કોઓપરેશન ને ગેઇન કરવા માટે.
• નજીકમાં નેસેસરી ઇક્વીપમેન્ટ્સ ને ભેગા કરવા : ઓર્ગેનાઇઝેશન્સ એ ટાસ્ક ના પરફોર્મન્સ ને ફેસીલીટેટ્સ કરે છે.
• હેન્ડ વોશિંગ કરી ગ્લોવ્ઝ વિયરીન્ગ કરવા‌ : માઇક્રો ઓર્ગેનિઝમ્સ ને સ્પ્રેડ થતા પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી અને પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવામાં હેલ્પ કરવી.(ફાઉલર, સેમી-ફાવલર,સ્ટેન્ડિંગ પોઝિશન): પોઝિશનિંગ પેશન્ટ ને લર્નિંગ ની પ્રીપેરેશનમા પ્રોસીઝર જોવાની મંજૂરી આપે છે.
• પાર્સીયલી ફીલ થયેલા અપ્લાયન્સ ને બેડ પેનમાં ખાલી કરો જો તે ડ્રેઇનેબલ પાઉચ હોય : પાઉચને રિમૂવ કરતા પહેલા કન્ટેન્ટ ને રિમૂવ કરવાથી ફીસીસ ના એક્સીડેન્ટલ સ્પીલેજ ને પ્રિવેન્ટ કરે છે.
• એબડોમન ની સ્કીન ને ટાઇટ રાખીને ઉપરથી શરૂ થતા અપ્લાયન્સ ને ધીમે ધીમે દૂર કરવી. જો કોઇ રેઝીસ્ટન્ટ ફિલ થાય છે, તો દૂર કરવાની સુવિધા માટે વાર્મ અથવા એડહેસિવ સોલ્વન્ટ નો યુઝ કરવો : કેરફુલી રિમૂવ કરવાથી અન્ડરલાઇન્ગ સ્કીન ને ડેમેજ થી પ્રોટેક્શન મળે છે અને પેશન્ટ માટે ડિસ્કમ્ફર્ટ ઓછું થાય છે.
• સ્ટોમા માંથી વધારાના સ્ટૂલ ને રિમૂવ કરવા માટે ટીશ્યુ પેપર નો યુઝ કરવો.એક ગોઝ પેડ સાથે સ્ટોમા ને કવર કરવી: કેરફુલી રિમુવ કરવાથી અન્ડરલાઇન્ગ સ્કીન ને ડેમેજ થી પ્રોટેક્શન મળે છે અને પેશન્ટ ને મીનીમાઇઝ ડિસ્કમ્ફર્ટ થાય છે.
• પેરીસ્ટોમલ ત્વચાને જેન્ટલી વોશ કરી ડ્રાય થવા દેવી : જ્યારે સ્કીન પ્રિપેઇર થઇ રહી હોય ત્યારે ગોઝપીસ એ સ્ટોમા માંથી કોઇપણ ડ્રેઇનેજ ને એબ્ઝોર્પ્શન કરી લે છે.
• પેરીસ્ટોમલ સ્કીન અને સ્ટોમાના અપીરીયન્સ નું અસેસમેન્ટ કરવું. મોઇસ્ટ રેડીસ-પીન્ક સ્ટોમા એ નોર્મલ માનવામાં આવે છે : નોર્મલ અપીરીયન્સ મા ચેન્જીસ એનિમિયા,અલ્ટર્ડ સર્ક્યુલેશન ઇન્ડીકેટ કરે છે અને તેની જાણ ફિઝીશિયન ને કરવી જોઇએ.
• જો જરૂરી હોય તો પેસ્ટ ટાઇપ સ્કીન બેરીયર (ઝીંક ઓક્સાઇડ) એપ્લાય કરવુ અને પેસ્ટને 1-2 મિનિટ માટે ડ્રાય થવા દેવું. ગુડ ક્લીન્ઝીન્ગ ને એનહાન્સ કરે છે.
• સ્કીન બેરીયર અને અપ્લાયન્સ ને એકસાથે અપ્લાય કરવું:સ્કીન બેરીયર અને પાઉચ ના એપ્લિકેશન કરવા માટે એક સ્મુથ સર્ફેસ એસ્ટાબ્લીસ કરે છે.
• ગાઇડ (મેઝરમેન્ટ) નો યુઝ કરીને સ્ટોમા ઓપનીન્ગ ની સાઇઝ સિલેક્ટ કરવી.
• સ્કીન બેરીયર ની સેન્ટર મા બેક પર સેમ સાઇઝ ના સર્કલ ને ટ્રેસ કરવું.
• સ્ટોમાના રિયલ સાઇઝ કરતાં 1/4 thમી અથવા 1/18th ઇંચ લાર્જર સાઇઝ ને કટ કરવા માટે સિઝર નો યુઝ કરવો.
• સ્ટીકી સાઇઝ ને એક્સપોઝ કરવા માટે બેકિંગ રિમૂવ કરવી.
• સ્ટોમા પર બેરિયર અને પાઉચને ઇઝી બનાવો અને ધીમેથી તેના પર દબાવો : પાઉચ નો ઇઝી યુઝ ઓડર અને ફીસીસ ને એસ્કેપ થતા પ્રિવેન્ટ કરે છે.

સ્પેશિયલ કન્સીડરેશન:

• ફ્લેટસને કારણે પાઉચ બલૂન બહાર નીકળી શકે છે. આને ઇમીડીયેટ અટેન્શન આપવાની જરૂર છે કારણ કે જો ફ્લેટસ છોડવામાં ન આવે તો, પાઉચ સ્કીન થી સેપરેટ થઇ શકે છે. ક્લેમ્પ ઓપન કરવું અને ફ્લેટસ ને રિલીઝ કરવું. (અપ્લાયન્સ મા હોલ નુ ક્યારેય પંક્ચર ન કરવું).
• પેશન્ટ ના ફ્લુઇડ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ ને મેઝર કરવું. ડિસ્ચાર્જ ની ક્વોન્ટીટી અને ક્વોલીટી માટે સ્ટોમા અપ્લાયન્સ ને ચેક કરવું. સર્જરી પછીના ફર્સ્ટ 3 દિવસ માટે દર 4 કલાકે ઇન્ટેક અને આઉટપુટ ને રેકોર્ડ કરવું.
• સ્ટોમા સાઇટ હંમેશા ડ્રાય હોવી જોઇએ. મોઇસ્ચર ની હાજરી એ કેન્ડીડા યીસ્ટ ના ઇન્ફેક્શન ના ચાન્સ ને વધારે છે.
• પેરીસ્ટાલિસિસ રિટર્ન આવવાથી ફ્લેટસમાં વધારો થાય છે. પેશન્ટ ને એડવાઇસ આપવું કે આ બોવેલ ફંક્શન્નીન્ગ નું ઇન્ડીકેટર છે.

કેથેટરાઇઝેશન(Catheterization):

કેથેટરાઇઝેશન પ્રોસીઝર માં રબર અથવા પ્લાસ્ટિકની ટ્યુબને યુરેથ્રા થ્રુ બ્લાડર માં ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવામાં આવે છે. જે પેશન્ટ એ મિક્ચુરેશનને કન્ટ્રોલ કરવામાં અનએબલ હોય છે અથવા ઓબસ્ટ્રક્સન ધરાવતા હોય છે ત્યારે કેથેટર એ ક્લાયન્ટ માં યુરિનનો કન્ટીન્યુઅસ ફ્લો પ્રોવાઇડ કરે છે, કેથેટરાઇઝેશન એ રુટીન્લી લોન્ગર યુઝ્ડ કરવામાં આવતું નથી.

ટાઇપ્સ:

1) ઇન્ટરમીટન્ટ
2) ઇન્ડ્વેલિન્ગ

1) ઇન્ટરમીટન્ટ: ઇન્ટરમીટન્ટ ટેકનિક માં સ્ટ્રેઇટ સિંગલ યુઝ કેથેટર કે જે યુરીન ને ડ્રેઇન કરવા માટે બ્લાડર માં ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવામાં આવે છે અને જ્યારે બ્લાડર એ કમ્પ્લીટ્લી એમ્પટી થાય ત્યારે નર્સ એ કેથેટરને ઇમિડીયેટની વિડ્રો કરી લે છે અને જ્યારે જરૂરિયાત હોય ત્યારે રીપીટ કરી શકે છે.

2) ઇન્ડ્વેલિન્ગ: જ્યાં સુધી ક્લાઇન્ટ એ કમ્પ્લીટ્લી અને વોલ્યુન્ટરી વોઇડીન્ગ કરવા માટે એબલ થાય ત્યાં સુધી ઇન્ડ્વેલિન્ગ કેથેટર એ લોન્ગ પિરિયડ સુધી તેની જગ્યા પર રહેવા દેવામાં આવે છે. આ ઇન્ડ્વેલિન્ગ કેથેટર ને ચેન્જ કરવું એ નેસેસરી હોય છે.

સ્ટરેઇટ સિંગલ યુઝ કેથેટરમાં સિંગલ લ્યુમેન હોય છે અને તેની ટીપ થી લગભગ 1.3 સે.મી જેટલું હોય છે.

ઇનડ્વેલીન્ગ કેથેટરમા માં પણ કેથેટર ની બોડીમા બે કે ત્રણ સેપરેટ લ્યુમેન હોય છે.

એક લ્યુમેન કેથેટર દ્વારા યુરીન ને કલેક્ટીન્ગ ટ્યુબમાં ડ્રેઇન કરે છે.

બીજો લ્યુમેન બલૂનમાં અને તેમાંથી જ્યારે તે ફૂલે છે અથવા ડિફ્લેટ થાય છે ત્યારે સ્ટરાઇલ વોટર ડ્રેઇન થાય છે.

ત્રીજા લ્યુમેન નો યુઝ એ બ્લાડર માં ફ્લુઇડ્સ અથવા મેડીકેશન્સ ને ઇન્સ્ટીલ કરવા માટે થઇ શકે છે.

કાઉડ કેથેટર નો યુઝ એ એવા મેલ ક્લાઇન્ટ માટે થાય છે જેમને પ્રોસ્ટેટ એન્લાર્જ થયેલ હોય અને યુરેથ્રા એ ઓબસ્ટ્રક્સન સાથે હોય. ઇન્સર્શન કરતી વખતે કાઉડ એ લેસ ટ્રોમેટીક
હોય છે કારણ કે તે ફોલી કેથેટર કરતાં સ્ટીફર અને કંન્ટ્રોલ માં ઇઝી હોય છે.

ક્લાયન્ટ ની યુરેથ્રલ કેનાલ ની સાઇઝ ને ફિટ કરવા માટે કેથેટર ઘણા ડાયામીટર માં અવેઇલેબલ હોય છે. ફ્રેન્ચ સિસ્ટમ નો યુઝ એ કેથેટર ના ગોઝ ની સાઇઝ માટે થાય છે. ગોઝ ના નંબર જેટલા મોટા, કેથેટર તેટલું મોટું હોય છે.

ચિલ્ડ્રન ને સામાન્ય રીતે જરૂરી હોય છે : 8 અથવા 10 ફ્રેન્ચ નં.
વુમન ને જરૂર હોય છે: 14 થી 16 ફ્રેન્ચ નં.
મેન મા નં. 16 થી નં. 18 ફ્રેન્ચ મા જરુરી હોય છે.

રીટેન્શન કેથેટર પરના બલુન્સ એ પણ તેમને ઇનફ્લેટ થવા માટે જરૂરી ફ્લુઇડ અથવા એઇર ના વોલ્યુમ ના આધારે ઘણી સાઇઝ માં અવેઇલેબલ હોય છે. 5 ml અને 30 ml સાઇઝ સૌથી કોમન હોય છે.

ઇન્ડિકેશન્સ:

ઇન્ટરમીટન્ટ:

ડિસ્કમ્ફર્ટ અને બ્લાડર ડિસ્ટેન્શન ને રિલીવ કરવા માટે.
સ્ટરાઇલ યુરિન સ્પેસીમેન મેળવવા માટે.
જ્યારે બ્લાડર એ ઇનકમ્પ્લીટ્લી એમ્પટી થાય ત્યારે રેસીડ્યુઅલ યુરીન પ્રેઝન્સ છે કે કેમ તે એસેસ કરવા માટે.
જ્યારે સ્પાઇનલ કોર્ડ ઇન્જરીસ, ન્યુરોમસ્ક્યુલો ડીજનરેશન અને ઇનકમ્પીટન્ટ બ્લાડર હોય ત્યારે લોંગ ટર્મ મેનેજમેન્ટ માટે.

ઇનડ્વેલિંગ કેથેટરાઇઝેશન:

શોર્ટ ટર્મ:

યુરીન આઉટફ્લોમા ઓબસ્ટ્રકશન,
એક ક્લાઇન્ટ ને યુરેથ્રા એ સર્જીકલ રીપેઇર કરવાનું હોય.
બ્લડ ક્લોટ નું કારણે યુરેથ્રલ ઓબસ્ટ્રક્સન્સ પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
ક્રિટિકલી ઇલ પેશન્ટમાં યુરીન આઉટપુટ ને મેઝર કરવા માટે.
કંટીન્યુઅસ અને ઇન્ટરમીટન્ટ બ્લાડર ઇરીગેશન સમય દરમિયાન.

લોન્ગ ટર્મ :

જે પેશન્ટને સીવ્યર યુરીનરી રીટેન્શન હોય અથવા વારંવાર યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન ના એપિસોડ્સ થતા હોય.

સ્કીન પર રેસીસ, અલ્સર અથવા યુરીન ના કોન્ટેક્ટ થી ઇરીટેશન થતા વુન્ડ વાળા ક્લાઇન્ટ મા.

પર્પઝ:

• ડાયગ્નોસ્ટીક પર્પઝ માટે સ્ટાઇલ યુરીન સ્પેસીમેન ને મેળવવા માટે.
• જ્યારે બ્લાડર રીટેન્શન ની કન્ડિશન હોય ત્યારે બ્લાડર ને એમ્પટી કરાવવા માટે.
• તે નક્કી કરવા માટે કે શું વોઇડીન્ગ કરવામાં ફેઇલ્યોર એ રીટેન્શન અથવા સપ્રેશન ના કારણે છે.
• જ્યારે બ્લાડર એ ઇનકમ્પ્લીટ્લી એમ્પટી થયેલું હોય ત્યારે રેસીડ્યુઅલ યુરીન ને મેઝર કરવા માટે.
• યુરીન ને વુન્ડ પરથી પાસ થતુ પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• ઇન્ટરમિટન્ટ અથવા કંટીન્યુઅસ બ્લાડર ડ્રેઇનેજ અને ઇરીગેશન માટે.
• જ્યારે સ્કીન બ્રેક ડાઉન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટેના અન્ય તમામ મેઝર્સ એ ફેઇલ્યોર ગયા હોય ત્યારે ઇનકન્ટીનન્સી ને મેનેજ કરવા માટે.

જનરલ ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ:

• જ્યાં સુધી ઓડર ન કરેલું હોય ત્યાં સુધી કેથેટરાઇઝેશન અવોઇડ કરવું.
• યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે સ્ટ્રીક એસેપ્ટિક ટેકનીક મેઇન્ટેન રાખવી.
• ચાઇલ્ડ, પ્રેગ્નેન્ટ વુમન, ડીલીટરીયસ પેશન્ટ અને મેન આ બધા જ માટે હંમેશા રબર કેથેટર નો યુઝ કરવો.
• જ્યારે કેથેટરાઇઝેશન પ્રોસીઝર કરતા હોય ત્યારે એક્સેસીવ ફોર્સ અવોઇડ કરવો.
• કેથેટરાઇઝેશન એ હંમેશા ગુડ લાઇટ સોર્સ હોય તેવી જગ્યા પર જ કરવું.
• પેરીનિયમ ને પ્યુબીસ થી લઇ ડાઉનવર્ડ એનલ રીજીયન તરફ ક્લીન કરવું.
• કેથેટર ના જે પોર્શન ને યુરીનરી ટ્રેક મા ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવાનું હોય તે પોર્શન ને ટચ કરવું નહીં.
• કેથેટર ને ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરતા પહેલા કેથેટર તેને પ્રોપર્લી લુબ્રીકેટ કરવું.
• પેશન્ટને પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરી અને પ્રોસિઝર ના સીક્વન્સ ને પ્રોપર્લી એક્સપ્લેઇન કરી પેશન્ટના કોન્ફિડન્સ અને કોઓપરેશન ને ગેઇન કરવું.

પ્રીલિમિનેરી અસેસમેન્ટ:

• ફિઝિશિયન ઓર્ડર ને ચેક કરવું.
• પેશન્ટ ને આઇડેન્ટિફાઇ કરવું અને કેથેટરાઇઝેશન માટેના પર્પઝ ને ચેક કરવું.
• કોઇપણ સ્પેસિફિક પ્રીકોશન્સ રાખવા માટે ઓર્ડર કરેલો હોય તો તે ચેક કરવું.
• પેશન્ટ ના કંસિયસનેસ લેવલ ને ચેક કરવું અને ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ ફોલો કરવા માટેની એબિલિટી ને અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ ની જનરલ કન્ડિશન ચેક કરવી અને તેની ડિઝાયર્ડ પોઝીશન મેન્ટેઇન રાખવી.
• યુનિટમાં આર્ટીકલ્સ ની અવેઇલીબિલિટી ચેક કરવી અને લાઇટ સોર્સ ની અવેઇલીબિલિટી ચેક કરવી.

પ્રિપરેશન ઓફ આર્ટીકલ્સ:

• સ્ટરાઇલ ટ્રે કન્ટેઇનિંગ સ્ટરાઇલ કેથેટર : બ્લાડરમાં ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવા માટે.
• સ્મોલ બોવેલ માં ડેટોલ : પેરીનિયમ ને ક્લીન કરવા માટે.
• કોટન સ્વેબ, ગોઝ પીસ.
• અ પેઇર ઓફ ગ્લોવ્ઝ : કેથેટર ને હોલ્ડિંગ કરવા માટે અને એસેપ્ટીક ટેક્નીક ને મેઇન્ટેઇન કરવા માટે.
• સ્પંજ હોલ્ડિંગ ફોર્સેપ.
• કિડની ટ્રે : વેટ વેસ્ટને કલેક્ટ કરવા માટે.
• સ્પેસીમેન બોટલ : સ્પેસીમેન્સ ને કલેક્ટ કરવા માટે.
• અ સ્મોલ બોવેલ કન્ટેઇનિક લિક્વિડ પેરાફીન : કેથેટર ને લુબ્રિકેટ કરવા માટે.
• ડ્રેસિંગ ટોવેલ & સ્લીટ.
• ડિસ્ટીલ્ડ વોટર , ડ્રેઇનેજ ટ્યુબિંગ અને કલેક્શન બેગ સાથે સિરીંજ.
• મેકિંનટોસ વીથ ટોવેલ: બેડ ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• કિડની ટ્રે એન્ડ પેપર બેગ : વેસ્ટ ને કલેક્ટ કરવા માટે.
• સ્પોર્ટ લાઇટ : મીએટસ ને વિઝ્યુઅલાઇઝ કરવા માટે.
• ક્લીન લીનન : પ્રોસીઝર બાદ ચેન્જ કરવા માટે.
• પેન્ટ મેઝર: યુરીન ને મેઝર કરવા માટે.

પ્રિપરેશન ઓફ પેશન્ટ :

• પેશન્ટને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી.
  બેડ ની પોઝિશન નર્સ એ વર્ક કરી શકે તેવી રીતે પ્રોપર્લી એડજસ્ટ કરવી.
  પેશન્ટ ને નર્સની નજીક બેડની કિનારે ખસેડો.
  પેશન્ટ ને ડોર્સલ રિકમ્બન્ટ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
  પેશન્ટ ને શીટ અથવા બાથ બ્લેન્કેટથી કવર કરી દેવા અને બેડ ના એન્ડ સુધી ટોપ લીનન ને ફેનફોલ્ડ કરવું.
• પેશન્ટ ની નીચે મેકિન્ટોશ અને ટુવાલ મૂકો.
• આર્ટિકલ્સ ને પ્રોપર્લી અરેન્જ કરવા.
• લાઇટ સોર્સ ને યોગ્ય રીતે ફોકસ કરો.
• પેશન્ટ ની પ્રાઇવસી મેઇન્ટેઇન કરવી.

પ્રોસીઝર:

• પ્રોસીઝર માટે હેન્ડ ને સ્ક્રબ કરવા.
• માત્ર પેરીનિયમને ઓપન કરવા માટે કોણી વડે ડ્રેપિંગ શીટને એબડોમન તરફ પાછું ઉઠાવવું : જ્યારે અન્ય હેલ્પર્સ અવેઇલેબલ ન હોય ત્યારે હેન્ડ કન્ટામીનેશન ને પ્રિવેન્ટ માટે કોણીનો ઉપયોગ શીટને દૂર કરવા માટે થાય છે.
• એસેપ્ટિક ટેકનીક ને ફોલો કરીને સ્ટરાઇલ ટ્રે ઓપન કરવી.
• સ્ટરાઇલ કિડની ટ્રે પર પેશન્ટ ની સામે ટુવાલ પર મૂકવો : સ્ટરાઇલ ફીલ્ડ ક્રીએટ કરવા માટે.
• ફોર્સેપ્સ નો યુઝ કરીને એન્ટિસેપ્ટિક લોશનમાં ડીપ થયેલા કોટન બોલ થી પેરીનિયમ ક્લીન કરવું: યુરીનરી મીયેટસ ને વિઝ્યુલાઇઝ કરવા માટે અને કંટામીનેશન થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• ક્લીનીન્ગ એ નીચે પ્રમાણે કરવામાં આવે છે:
  (a) લેબિયા મેજોરા બંને બાજુ
  (b) લેબિયા મેજોરાની અંદર બંને બાજુ
  (c) બંને બાજુએ લેબિયા મિનોરા.
  (d) વલ્વા
• ગ્લોવ્ડ હેન્ડ વડે કેથેટરને ટીપ થી લગભગ 7.5 સે.મી. પકડીને ઉપાડો અને કીડની ટ્રેમાં ડિસ્ટલ એન્ડ ને મૂકો : યુરીનને બેડ પર રનીંગ થતું પ્રીવેન્ટ કરવા માટે,સિક્યોરીન્ગ કરવાથી કેથેટર ના એક્સપલ્ઝન ને પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.
• જેન્ટલી કેથેટર ઇન્સર્ટ કરવું લગભગ 5-7-5 સે.મી. યુરીન એ કિડની ટ્રેમાં વહેશે : પ્રેસર એ સડ્ન્લી રીલીઝ થવાના કારણે સોક અને કોલેપ્સ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• લેબિયા મિનોરા ને રિલીસ કરવું અને સ્મોલ ફીન્ગર્સ વડે કેથેટર હોલ્ડ કરવું.

આફ્ટર કેર :

• સ્કીન પર બાકી રહેલા કોઇપણ યુરિનને ને દૂર કરવા માટે પેરીનિયમ ને વોશ કરીને ડ્રાય થવા દેવું.
• ડ્રેપ્સ ને રિમૂવ કરવા, ગાર્મેન્ટ અને બેડ કવર રિપ્લેસ કરવા.
• કરેક્ટ બોડી અલાયમેન્ટ માટે પેશન્ટને પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• કરેક્ટ બોડી અલાઇનમેન્ટ માટે પેશન્ટ ને પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• બધા આર્ટિકલ્સ ને યુટીલીટી રૂમમાં પ્લેસ કરવા.
• આર્ટીકલ્સ ની પ્રોપર્લી ક્લીન કરવા.
• યુરીન સ્પેસીમેન ને લેબ મા સેન્ડ કરવું.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• નર્સના રેકોર્ડ પર ડેટ, ટાઇમ, કેથેટરાઇઝેશન નું કારણ જો કોઇ હોય તો વગેરે સાથે પ્રોસીઝર રેકોર્ડ કરવી.
• પેશન્ટ ને રિટર્ન કરવું, પેશન્ટ ને જો કોઇ ડિસ્કમ્ફર્ટ હોય તો અસેસ કરવું.

કેથેટર કેર ફોર યુરિનરી ડ્રેઇનેજ(Catheter care for urinary drainage):

ડેફીનેશન :

જે પેશન્ટ એ બેડ રિડન હોય અને કેથેટર રીટેન્શન હોય તેમને યુરેથ્રલ મીએટસ, કેથેટર ઇન્સર્શન ની સરાઉન્ડીન્ગ સ્કીન અને પેરીનિયમ ક્લીન કરવું.

પર્પઝ:

પેશન્ટના કમ્ફર્ટ ને પ્રમોટ કરવા માટે.
યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન ડેવલોપ થવાના ચાન્સીસ રિડ્યુસ કરવા માટે.

આર્ટીકલ્સ :

અ સ્ટરાઇલ “કેથેટર કેર કીટ” ટ્રે કન્ટેઇનિંગ:

(a) આર્ટરી ફોર્સેપ્સ
(b) થમ્બ ફોર્સેપ્સ
(c) કોટન બોલ/સ્વેબ્સ.
(d) એન્ટિસેપ્ટિક લોશન અને સ્ટરાઇલ વોટર માટે બાઉલ.

અ ક્લીન ટ્રે કન્ટેઇનિંગ:

• ક્લીન વોશ ક્લોથ અથવા ટુવાલ – 2 નંગ.
• વાર્મ વોટર એન્ડ સોપ.
• એન્ટીસેપ્ટીક લોશન.
• નોર્મલ સલાઇન.
• મેકિન્ટોશ/વોટર પ્રૂફ પેડ્સ અને ડ્રો શીટ્સ.
• એન્ટિબાયોટિક ઓઇન્ટમેન્ટ.
• ક્લીન ગ્લોવ્ઝ.
• સ્ટરાઇલ ગ્લોવ્સ.
• ડ્રેપ્સ.
• કીડની ટ્રે.
• એડહેસિવ ટેપ એન્ડ સીઝર.

પ્રોસિઝર:

• નેસેસરી ઇક્વિપમેન્ટ અને સપ્લાય પ્રીપેઇર કરવા : એફીસીયન્સી અને સ્મુથ ફન્કશનિંગ માટે.
• પેશન્ટ ને પ્રોસિઝર એક્સપ્લેઇન કરવી હોય તો સેલ્ફ કેર માટેની ઓપર્ચ્યુનિટી એક્સપ્લેઇન કરવી : પેશન્ટ ની અન્ઝાયટીને રિડ્યુઝ કરવા માટે અને કોઓપરેશન ને પ્રમોટ કરવા માટે.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવી : તેના સેલ્ફ એસ્ટીમ ને મેન્ટેઇન કરવા માટે.
• પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા : માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ ના ટ્રાન્સમિશન ને રીડયુઝ કરવા માટે.
• પોઝીશન ધ ફિમેલ પેશન્ટ : ડોર્સલ રીકમ્બન્ડ વીથ લેગ ફ્લેક્સ્ડ.
  મેલ પેશન્ટ: સુપાઇન પોઝિશન.
• પેશન્ટની નીચે મેકિંનટોસ અને ડ્રો શીટ ને પ્લેસ કરવા : બેડલીન ને સોઇલીંગ થતું પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટ ની ઉપર ડ્રેપ શીટ લગાડવી જે ફક્ત પેરીનેલ એરીયાને એક્સપોઝ કરે છે : પેશન્ટ ના બોડી પાર્ટ્સ ને અનનેસેસરી એક્સપોઝર થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• ક્લીન ગ્લોઉઝ વીયર કરવા.
• કેથેટર ટ્યુબિંગ ફ્રી કરવા માટે એન્કર ટેપ રિમૂવ કરવી.
• યુરેથ્રલ મીએટસ ને એક્સપોઝ કરવું : યુરેથ્રલ મીએટસ ના પ્રોપર્લી વિઝયુલાઇઝેશન માટે.
• ફીમેલ પેશન્ટ: યુરેથ્રલ મિએટર્સ અને કેથેટર ઇન્સર્શન સાઇટ ને પ્રોપર્લી એક્સપોઝ કરવા માટે લેબિયા ને જેન્ટલી રીટ્રેક્ટ કરવા.
• મેલ પેશન્ટ: જો પેશન્ટ ની સરકમસીસ્ડ ન હોય તો ફોર સ્કીન ને રિટ્રેક્ટ કરવી અને પૅનિસને શાફ્ટની નીચે હોલ્ડ રાખવી : રિટ્રેક્શન એ ક્લીન્ઝીન્ગ સમય દરમિયાન ફોરસ્કીનને માંસને કન્ટામીનેશન કરતું પ્રિવેન્ટ કરે છે.
• યુરેથ્રલ મીએટસ અને તેની સરાઉન્ડિંગ સ્કીન ને ઇન્ફ્લામેશન, સ્વેલીન્ગ અને ડિસ્ચાર્જ માટે એસેસ કરવું : લોકલ ઇન્ફેક્શન અને હાઇજીન સ્ટેટસ ના પ્રેઝન્સ ને ડીટરમાઇન કરવા માટે.
• પેરીનેલ ટીશ્યુસ ક્લીન્સ કરવી ફીમેલ , ક્લીન ક્લોથ્સ, સાબુ અને પાણીનો ઉપયોગ કરો અને એનસ તરફ ક્લીન કરો. પહેલા કેથેટર અને પછી મીટસ, લેબિયા મિનોરા અને મેજોરા ક્લીન કરવું : એ માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ ના યુરેથ્રલ મીએટર્સ માં ટ્રાન્સમિશન ને રીડ્યુસ કરે છે કે જે માઇક્રો ઓર્ગેનિઝમ્સ ના ટ્રાન્સફર થતા પ્રિવેન્ટ કરે છે.
• મેલ: પહેલા કેથેટર ને ક્લિન કરવુ, ત્યારબાદ યુરેથ્રલ મિએટર્સ અને ત્યારબાદ ગ્લેન્ડ પેનીસ ને સર્ક્યુલર મોશન માં ક્લીન કરવું : સૌથી ક્લીન્સ એરીયા માંથી મુવ કરવાથી કન્ટામીનેશન નુ રિસ્ક ડિક્રીઝ થાય છે.
• કોઇપણ ડિસ્ચાર્જ માટે યુરેથ્રલ મિએટર્સ ને રિઅસેસ કરવું : ક્લીન્સિંગ એ કમ્પ્લીટ થયેલું છે કે કેમ તે ડીટરમાઇન કરવા માટે.
• ગ્લોવ્ઝ ને રીમુવ કરવા અને હેન્ડ પ્રોપર્લી વોશ કરવા.
• સ્ટરાઇલ ગ્લોવ્ઝ વિયરીન્ગ કરવા‌.
• પરીનીયલ એરિયા ને ડિશઇન્ફેકટન્ટ વડે ક્લીન કરવા.
• ફીમેલ: લેબિયા ને રીટ્રેક્ટ કરવા અને કોટન કે જે એન્ટિસેપ્ટિક સોલ્યુશન માં ડીપ કરેલા હોય તેના દ્વારા સેન્ટરથી પેરીફેરી તરફ સ્ટ્રેઇટ સ્ટોકમાં ફ્રન્ટ થી બેક તરફ વાઇપ કરવું અને એક કોટન બોલ માત્ર એક સ્ટોક માટે યુઝ કરવું.
• મેલ: ફોરસ્કીન પાછી રિટ્રેક્ટ કરવી અને સર્ક્યુલર સ્ટ્રોકમાં સેન્ટર થી પેરીફેરલ સુધી સ્વેબનો યુઝ કરીને સાફ કરવો: એન્ટિસેપ્ટિક સોલ્યુશન એ સ્કીનમાં ઇરીટન્ટ તરીકે એક્ટ કરે છે. આ સ્ટેપ ને સ્ટરાઇલ વોટર અથવા નોર્મલ સલાઇન મા ડીપ કર્યા બાદ રીપીટ કરવું.
• યુરેથ્રલ મીટસ પર અને કેથેટર ના 2.5 સેમી (ઇંચ) સાથે એન્ટિસેપ્ટિક ઓઇન્ટમેન્ટ અપ્લાય કરવું. કેથેટરને એન્કર કરો : કમ્ફર્ટ ને પ્રમોટ કરવા માટે અને ઇન્ફેક્શન ને સ્પ્રેડ થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટને સેફ અને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• ગ્લોવ્સ રીમુવ કરવા, કંટામીનેટેડ સપ્લાઇસ ને ડિસ્પોઝ કરવી અને પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• પેરીનીયલ ટીશ્યુસ, પ્રોસીઝર નો ટાઇમ ,પેશન્ટ નો રિસ્પોન્સ અને એબનોર્માલીટીસ ને નોટ કરી પ્રોપર્લી રેકોર્ડ-રિપોર્ટ કરવું.

સ્પેશિયલ કન્સીડરેશન :

એજન્સીની પોલીસી મુજબ કેથેટરને પીરીયોડીકલી ચેન્જ કરતું રહેવું.

માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ્સ ના પ્રેઝન્સ ને ડિટેક્ટ કરવા માટે કેથેટર સેમ્પલ લેવું.

કેર ઓફ પેશન્ટ વિથ યુરીનરી કેથેટર(Care of patient with urinary catheter):

યુરીનરી કેથેટરવાળા પેશન્ટ ની કેર કરવી એ નર્સિંગ કેર નો એક ઇમ્પોર્ટન્ટ આસ્પેક્ટ છે, અને તેમાં ઇન્ફેક્શન્સ,ઓબસ્ટ્રક્સન અથવા બ્લોકેજ જેવા કોમ્પલીકેસન્સ ને પ્રીવેન્ટ કરવા માટે કેથેટરનું મોનીટરીંગ અને મેઇન્ટેનન્સ ઇન્વોલ્વ હોય છે.
પેશન્ટ કે જેમને યુરીનરી કેથેટર હોય તે પેશન્ટ ને કોમ્પ્લિકેશન્સ જેમ કે ઇન્ફેક્શન,બ્લોકેજ અને સ્કીન ઇરીટેશન જેવી કન્ડિશન થી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે સ્પેશિયલ અટેન્શન માટેની રિક્વાયરમેન્ટ હોય છે.(દા.ત. ઇનડ્વેલિંગ, ઇન્ટરમીટન્ટ, અથવા સુપ્રાપ્યુબિક) કેરના કેટલાક આસ્પેક્ટ ને ઇન્ફ્લુઅન્સ કરશે, પરંતુ કેથેટર કેર ના જનરલ પ્રિન્સીપલ્સ સમાન રહે છે. યુરીનરી કેથેટર ધરાવતા પેશન્ટ ના મેનેજમેન્ટ માટેના મેઇન આસ્પેક્ટ નીચે મુજબ છે:

1)અસેસમેન્ટ એન્ડ મોનિટરિંગ:

• કેથેટર અને ઇન્સર્શન સાઇટ ને ઇન્સ્પેક્ટ કરવી. ખાતરી કરવી કે કોઇ પણ ઇન્ફેક્શન ના સાઇન અને સિમ્પટોમ્સ છે કે નહીં જેમ કે,(રેડનેસ, સ્વેલીન્ગ અને ડિસ્ચાર્જ).
• કેથેટર ની કન્ડિશન અસેસ કરવી : ખાતરી કરવી કે કેથેટર સેફ પ્લેસ પર છે અને તે કંકિત અથવા ખેંચાયેલ નથી.
• યુરીન આઉટપુટ નું મોનીટરીંગ કરવું: યુરીન નુ અમાઉન્ટ, કલર અને કન્સીસ્ટન્સી નું રેગ્યુલર અસેસમેન્ટ કરવું. કોઇપણ ચેન્જીસ , જેમ કે ડાર્ક અથવા બ્લડી યુરીન, તેનું મોનીટરીંગ કરવું જોઇએ અને જાણ કરવી જોઇએ.
• ડિસ્કમ્ફર્ટ અથવા પેઇન ના ચિહ્નો નું અસેસમેન્ટ કરવું: એવા સંકેતો અસેસ કરવા કે જેમા પેશન્ટ એ અનકમ્ફર્ટેબલ ફીલ કરી શકે છે અથવા પેઇનમાં હોઇ શકે છે, કારણ કે આ કેથેટર સાથે ઇસ્યુ સૂચવી શકે છે (દા.ત., ડિસ્પ્લેસમેન્ટ, ઇન્ફેક્શન અથવા બ્લોકેજ).

2) હાઇજીન અને ઇન્ફેક્શન પ્રીવેન્શન :

• કેથેટર અને સરાઉન્ડિન્ગ એરિયા ને ક્લીન કરવું: ઇન્ફેક્શન નું રિસ્ક રિડ્યુસ કરવા માટે ડેઇલી ક્લીન કરવા. કેથેટર ઇન્સર્શન ની સાઇટ અને સરાઉન્ડિન્ગ એરિયા ને વાર્મ વોટર અને માઇલ્ડ શોપ થી ક્લીન કરવા. (અથવા હોસ્પિટલના પ્રોટોકોલ મુજબ). ઇરીટેશન કરી શકે તેવા હાર્શ એન્ટિસેપ્ટિક્સ નો યુઝ કરવાનું અવોઇડ કરવું.
• યોગ્ય કેથેટર ફિક્સેશન ની ખાતરી કરવી : કેથેટર પર બિનજરૂરી મુવમેન્ટ અથવા ટેન્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પેશન્ટ ની થાઇ અથવા એબડોમન પર કેથેટર સિક્યોર કરવું, જે ડિસ્કમ્ફર્ટ અથવા ડિસ્પ્લેસમેન્ટ તરફ દોરી શકે છે.
• સૂચવ્યા મુજબ કેથેટર ચેન્જ કરવું : કેથેટર ના ટાઇપ પર આધાર રાખીને, તેને ટાઇમ્લી ચેન્જ કરવાની જરૂર પડી શકે છે. ફેસેલીટી ગાઇડન્સ ને ફોલો કરવી.
• હેન્ડ હાઇજિન : કેથેટર અને ડ્રેઇનેજ બેગ ને હેન્ડલ કરતા પહેલા અને પછી તથા કોઇ પણ પ્રોસિઝર પરફોર્મ કર્યા પહેલા અને પછી પ્રોપર્લી હેન્ડ વોશિંગ કરવાં
• પેરિનીયલ કેર: કેથેટર ઇન્સર્શન ની સરાઉન્ડ સ્કીનમાં માઇલ્ડ શોપ અને વોટર દ્વારા પ્રોપર્લી સ્કીનને આખા દિવસ મા એક વખત વોશ કરવી અને જરુરિયાત રહે તો ફ્રીક્વન્ટલી પણ કરી શકાય છે અને વાઇપ એ ફ્રન્ટ થી બેક તરફ કરી શકાય છે. ખાતરી કરવી કે ખેંચાણ અને અસ્વસ્થતા ટાળવા માટે કેથેટર પેશન્ટ ના થાઇ પર સુરક્ષિત રીતે ટેપ કરેલું છે અથવા બાંધેલું છે. ટ્યુબિંગમાં લીકેજ, બ્લોકેજ અથવા કિંકના કોઇપણ ચિહ્નો માટે નિયમિતપણે તપાસ કરો.
• લેગ બેગ કેર: જો પેશન્ટ ને લેગ બેગ હોય તો તે રેગ્યુલર્લી એમ્પટી કરવું અને પ્રોપર્લી ક્લીન કરવું. હોસ્પિટલ પ્રોટોકોલ મુજબ બેગ ને ચેન્જ કરતું રહેવું.

3) કેથેટર ના ફંક્શન નું મોનીટરીંગ:

• યુરીન ફ્લો નું મોનીટરીંગ કરવું : ખાતરી કરવું કે યુરીન એ કેથેટરમાંથી ફ્રીલી ફ્લો થાય છે. ફ્લોમા ઘટાડો અથવા બંધ થવું એ ઓબસ્ટ્રક્સન ને સૂચવી શકે છે.
• કલર અને ક્લેરીટી ઓફ યુરીન: યુરીન ના કલર અને ક્લેરીટી નું મોનીટરીંગ કરવું. ક્લાઉડી, ફાઉલસ્મેલીન્ગ અથવા ડિસ્કરર્ડ યુરીન એ ઇન્ફેક્શન અથવા અન્ય કોમ્પલીકેશન્સ સૂચવી શકે છે.
• કેથેટરની પોઝીશનીન્ગ: ખાતરી કરવી કે કેથેટર પ્રોપર્લી રીતે પોઝીશનીન્ગ છે અને ડિસ્પ્લેસમેન્ટ ટાળવા માટે સુરક્ષિત છે.

4) કમ્ફર્ટ અને પોઝીશનીન્ગ:

• ડિસ્કમ્ફર્ટ પ્રીવેન્ટ કરવું : ખાતરી કરવી કે કેથેટર ટેન્શન અથવા પુલીન્ગ અવોઇડ કરવા માટે કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશનમાં છે. પેશન્ટ ને એવી કન્ડિશનમાં મૂકો કે કેથેટર પર પ્રેશર ન આવે.
• પેશન્ટ મોબીલીટી : ખાતરી કરવી કે કેથેટર અને ટ્યુબિંગ પેશન્ટ ની મુવમેન્ટ માં અવરોધ ન લાવે. પેશન્ટ ને રેગ્યુલર્લી પોઝિશન ચેન્જ કરવા માટે એન્કરેજ કરવું.
• પ્રવાહીનું સેવન અને આઉટપુટ મોનિટરિંગ

5) ફ્લુઇડ ઇન્ટેક આઉટપુટ મોનીટરીંગ કરવું:

• ખાતરી કરવી કે પેશન્ટ એ પૂરતા પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરે છે, જેથી પૂરતું હાઇડ્રેશન અને યુરીન આઉટપુટ જાળવી શકાય.
• આઉટપુટ ડોક્યુમેન્ટેશન : પેશન્ટ ના યુરીન આઉટપુટ નો ટ્રેક કરવું જેથી વોલ્યુમ અથવા સુસંગતતા માં કોઇપણ ચેન્જીસ નું મોનીટરીંગ કરી શકાય, જે કોમ્પ્લીકેશન્સ નો સંકેત આપી શકે છે.

6) કેથેટર રિમુવ કરવું :

• રિમુવ કરવા માટેના ઇન્ડીકેશન્સ: ઇન્ફેક્શન નું રિસ્ક રિડ્યુસ કરવા માટે, યુરીનરી કેથેટરને શક્ય તેટલી વહેલી તકે દૂર કરવા જોઇએ, આઇડીયલી રીતે 24 થી 48 કલાકની અંદર, જો મેડીકલી રીતે લાંબા સમય સુધી જરૂરી ન હોય તો.
• રિમુવ કરવા માટેની પ્રોસીઝર ને ફોલો કરવી : ઇન્જરી અથવા ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે કેથેટર દૂર કરવા માટે યોગ્ય પ્રોટોકોલ્સ ને ફોલો કરવા. હંમેશા દૂર કરવા અને કોઇપણ કોમ્પ્લીકેશન્સ નું ડોક્યુમેન્ટેશન કરવું.

7)પેશન્ટ એજ્યુકેશન:

• પેશન્ટ ને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું કે જો કેથેટર લાંબા સમય સુધી જગ્યાએ રાખવાનું હોય, તો પેશન્ટ અને કેર કરનારા ને કોમ્પ્લીકેશન્સ ને પ્રીવેન્ટ માટે પ્રોપર કેર ટેકનીક વિશે એજ્યુકેટ કરવા.

8)કોમ્પ્લીકેશન્સ માટે મોનીટરીંગ:

• યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન (UTI): મોસ્ટ કોમન કોમ્પ્લીકેશન્સ મા ફીવર, ચીલ્સ અને ડિસ્કમ્ફર્ટ નો સમાવેશ થાય છે.
• બ્લોકેજ : કેથેટર ડેબ્રીસ, ક્લોટ્સ અથવા સેડીમેન્ટ દ્વારા બ્લોકેજ થય શકે છે.
• કેથેટર-અસોસીયેટેડ બ્લાડર ડિસ્કમ્ફર્ટ: પ્રેશર સોર અથવા ડિસ્કમ્ફર્ટ ને અવોઇડ કરવા માટે કેથેટરને યોગ્ય રીતે સિક્યોર રાખવું.
• કેથેટરના યુઝ દરમિયાન કોમ્પ્લીકેશન્સ ને પ્રિવેન્ટ કરવા અને પેશન્ટ ના કમ્ફર્ટ ની ખાતરી કરવા માટે કેરફુલી મોનીટરીંગ અને યોગ્ય ક્લીનીન્ગ ની જરૂરીયાત હોય છે.

મેન્ટેનન્સ ઓફ ઇંટેક આઉટપુટ રેકોર્ડ(Maintenance of intake and output Record):

પેશન્ટ ના ફ્લુઇડ બેલેન્સ નું મોનીટરીંગ કરવા માટે હેલ્થકેર સેટિંગ્સમાં ઇન્ટેક અને આઉટપુટ (I&O) રેકોર્ડ્સ નું મેઇન્ટેનન્સ ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે. તે ખાતરી કરે છે કે હેલ્થ કેર પ્રોવાઇડર્સ કોઇપણ ઇમબેલેન્સ અથવા પોટેન્શિયલ કોમ્પ્લિકેશન્સ ને શોધવા માટે પેશન્ટ ના ફ્લુઇડ ઇન્ટેક (દા.ત., ઓરલ ફ્લુઇડ્સ, IV ફ્લુઇડ) અને આઉટપુટ (દા.ત., યુરીન, વોમીટ, સ્ટુલ, ડ્રેઇનેજ) ને ટ્રેક કરે છે.

ઇન્ટેક/ આઉટપુટ રેકોર્ડ જાળવવામાં મુખ્ય એલીમેન્ટ્સ:

1.એક્યુરસી : બધા મેઝરમેન્ટ એ પ્રોમ્પટ્લી અને એક્યુરેસલી રીતે રેકોર્ડ કરવા જોઇએ.

2.ડેટ એન્ડ ટાઇમ : દરેક એન્ટ્રીમાં ઇન્ટેક અથવા આઉટપુટ ક્યારે થાય છે તેનો ડેટ એન્ડ ટાઇમ ઇન્વોલ્વ હોવા જોઇએ.

3.વોલ્યુમ: હંમેશા કન્ઝ્યુમ કરેલું અથવા એક્સપેલ કરવામા આવેલા ફ્લુઇડ નું અમાઉન્ટ રેકોર્ડ કરવું, સામાન્ય રીતે મિલીલીટર (mL) માં.

4.ફ્લુઇડ નો ટાઇપ: ઇન્ટેક વોટર, જ્યૂશ, ઇન્ટ્રા વિનસ ફ્લુઇડ અથવા અન્ય કોઇપણ ફ્લુઇડ છે કે કેમ તે ડોક્યુમેન્ટ કરવું. આઉટપુટ માટે, પ્રકાર (યુરીન, સ્ટુલ, વોમીટ, વગેરે) સ્પષ્ટ કરવું.

5.પેશન્ટ ડિટેઇલ: સરળ સંદર્ભ માટે પેશન્ટ નું નામ, રૂમ નંબર અને અન્ય આઇડેન્ટીફાયર્સ ને ઇન્વોલ્વ કરવા.

6.ટ્રેન્ડસ ને મોનીટરીંગ કરવા: કોઇપણ નોંધપાત્ર ટ્રેન્ડસ ને ઓળખવા માટે સમય જતાં ડેટાને ટ્રૅક કરવા, જેમ કે વધુ પડતું ઇન્ટેક અથવા આઉટપુટ, જે ડિહાઇડ્રેશન, કિડની ફેઇલ્યોર અથવા હાર્ટ પ્રોબ્લમ્સ જેવી સમસ્યાઓ સૂચવી શકે છે.

7.યુનીટ નુ મેઝરમેન્ટ: બધા પ્રવાહી કન્સીસ્ટન્ટ એકમો (સામાન્ય રીતે મિલીલીટર) માં રેકોર્ડ કરવા જોઇએ.

8.સ્ટાફ કોલાબોરેશન: I&O રેકોર્ડ ઘણીવાર વિવિધ હેલ્થ કેર પ્રોવાઇડર્સ (નર્સો, ડોકટરો, વગેરે) વચ્ચે શેર કરવામાં આવે છે, તેથી સ્પષ્ટ, વાંચી શકાય તેવી અને કન્સીસ્ટન્ટ એન્ટ્રીઓ આવશ્યક હોય છે.

I &O રેકોર્ડનું એક્ઝામ્પલ: ઇમ્પોર્ટન્સ:

• ફ્લુઇડ ઇમબેલેન્સ ને પ્રિવેન્ટ કરવું: ખાતરી કરે છે કે પેશન્ટ એ ન તો ઓવરહાઇડ્રેટેડ છે કે ન તો ડિહાઇડ્રેટેડ છે.
• મેડીકલ ઇસ્યુઝ ને આઇડેન્ટીફાય કરવું : કિડની ફેઇલ્યોર, હાર્ટ ફેઇલ્યોર અથવા પ્રવાહી રીટેન્શન જેવી કન્ડીશન્સ આઇડેન્ટીફાય કરવામા મદદ કરે છે.
• રિકવરી નું મોનીટરીંગ: સર્જરી અથવા ઇલનેસ પછી, યોગ્ય રિકવરી સુનિશ્ચિત કરવા માટે ફ્લુઇડ ના ઇન્ટેક અને આઉટપુટ ને ટ્રેક કરવું ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે.
• એક્યુરેટ I&O રેકોર્ડ મેઇન્ટેઇન કરવા એ પેશન્ટ ની કેર નો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે અને હેલ્થ કેર પ્રોવાઇડર્સ ને ઇન્ફોમ્ડ ડિસીઝન લેવામાં હેલ્પ કરે છે.