Ethics in Nursing

PRACTICE MCQ-NO. 121 TO 152 (APP મા આપેલા છે )

એથીક્સ (Ethics)

એથીક્સ એ એવા સિદ્ધાંતો અને નિયમો છે, જે વ્યક્તિના વ્યવહારમાં શું યોગ્ય અને શું ખોટું છે તે નક્કી કરવામાં મદદ કરે છે. એથીક્સ ફક્ત વ્યક્તિગત સ્તરે જ નહીં, પણ દરેક વ્યાવસાયિક ક્ષેત્રમાં પણ મહત્વ ધરાવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, મેડિકલ એથીક્સમાં પેશન્ટ  સાથે કેવી  રીતે વ્યવહાર કરવો અને ગોપનીયતા (confidentiality) નું રક્ષણ કરવું જરૂરી ગણાય છે.

નર્સિંગ એથીક્સ (Nursing Ethics)

નર્સિંગ એથીક્સ એ નર્સ  માટે નૈતિક ધોરણો અને નિયમો છે, જે તેમને પેશન્ટ સાથે વ્યવહાર કરતી વખતે મદદરૂપ થાય છે. એમાં પેશન્ટ ના હિતને પ્રાથમિકતા આપવી, ગોપનીયતાનું રક્ષણ કરવું, અને પેશન્ટ  માટે યોગ્ય કાળજી પૂરી પાડવી વગેરે ને તેમા આવરી લેવામાં આવે છે.

નર્સિંગ એથીક્સના મુખ્ય સિદ્ધાંતો(Principal of nursing Ethics)

1. સ્વતંત્રતા (Autonomy)

નર્સ  પોતાના પેશન્ટ ને  સ્વતંત્ર ફેસલો એટલે નિર્ણય લેવા માટે તેમને મજબૂત બનાવે છે.

  – ઉદાહરણ: જો એક પેશન્ટ  કોઈ ચોક્કસ સારવાર ન લેવાની ઈચ્છા ધરાવે છે, તો નર્સે તેનો નિર્ણય માનવો જોઈએ અને તેને અન્ય વિકલ્પો વિશે સમજાવવું જોઈએ.

2. પક્ષપાત-વિમુક્તતા (Justice)

દરેક પેશન્ટ  સાથે સમાન અને નિષ્પક્ષ વ્યવહાર.

ઉદાહરણ: એક નર્સ પાસે બે પેશન્ટ ઓ છે – એક પેઈંગ અને એક નૉન-પેઈંગ. નર્સે બંનેને સમાન કાળજી આપવી જોઈએ અને કોઈપણ રીતે વર્ગભેદ ન કરવો જોઈએ.

3.હિતાવહત-ફાયદાકારી  (Beneficence)

પેશન્ટ માટે હંમેશા હિતનું કામ કરવું અને તેને સારું હેલ્થ  મળવામાં મદદ કરવી.

ઉદાહરણ: એક નર્સ, જો કોઈ પેશન્ટ ને બેડ પરથી નીચે પડવાની શક્યતા હોય તો, તેને સહારા સાથે બેસાડે અથવા બેડ રેલિંગને ઊંચું રાખે છે.

4.અહિતાવહત (Non-maleficence)

પેશન્ટ ને હાનિ પહોંચાડતી ક્રિયાઓ ટાળવી.

ઉદાહરણ: એક નર્સ જો જાણે છે કે આમ કારવાથી પેશન્ટ ને કોઈ સાઈડ ઇફેક્ટ થશે કે નુકશાન થશે , તો તે પોતાની રીતે તેને બીજા વિકલ્પો આપવા અંગે ડોક્ટરને સલાહ આપશે.

5.ગોપનીયતા (Confidentiality)

પેશન્ટ નું વ્યક્તિગત અને હેલ્થ  સંબંધિત માહિતીનો ગોપન (ગુપ્ત-confidential ) રાખવું.

ઉદાહરણ: એક પેશન્ટ નો કેસ નર્સ પાસે છે અને તેના સંબંધિત માહિતી અન્ય કોઈને જણાવવી નહી એ ગોપનીયતાનું પાલન કરવું છે.

6.વેરાસીટી (Veracity)

વેરાસીટીનો અર્થ છે “સત્યતા.” નર્સિંગ પ્રત્યે એનો અર્થ એ છે કે નર્સ  અને અન્ય હેલ્થ કર્મીઓએ પોતાના પેશન્ટ સાથે હંમેશા સત્ય બોલવું જોઈએ. આ સિદ્ધાંતનો ઉદ્દેશ એ છે કે પેશન્ટ ઓ વિશ્વાસ અને સત્ય જાળવવાના અધિકાર ધરાવે છે, જેથી તેઓ સચોટ માહિતીના આધાર પર નિર્ણય લઇ શકે.

 ઉદાહરણ:

•જો કોઈ પેશન્ટ ને ગંભીર ઇલનેસ  છે, તો નર્સને સત્ય વાત કહવી જોઈએ, પરંતુ તેને યોગ્ય અને સહાનુભૂતિપૂર્વક સમજાવવી જોઈએ, જેથી તે સત્ય જાણીને પણ મજબૂત રહી શકે. ઉદાહરણ તરીકે, નર્સ પેશન્ટ ને સ્પષ્ટ રીતે સમજાવશે કે તેનાને કઈ સારવારની જરૂર છે અને આ સારવારમાંથી શું લાભ અને જોખમ છે.

7.ફીડાલીટી (Fidelity)

ફીડાલીટીનો અર્થ છે “પ્રતિબદ્ધતા અને વિશ્વાસપાત્રતા.” આ સિદ્ધાંત અનુસાર નર્સ  પોતાના પેશન્ટ સાથે પ્રતિબદ્ધ અને વિશ્વાસપાત્ર રહેવું જોઈએ. એનો અર્થ એ છે કે નર્સ એ પોતાના પેશન્ટ ઓને આપેલા વચનો, જવાબદારીઓ અને જરૂરિયાતો પૂરી પાડવી જોઈએ. ફીડાલીટી એ નૈતિક જવાબદારી છે કે નર્સ  પોતાની ફરજો નિષ્ઠાપૂર્વક અને વિશ્વાસપૂર્ણ રીતે પૂર્ણ કરે.

ઉદાહરણ:

જો નર્સે કોઈ પેશન્ટ ને વચન આપ્યું છે કે તે થોડા જ સમયમાં પાછા આવશે અને તેને મદદ કરશે, તો તેને તે વચન પૂરુ કરવું જોઈએ. બીજું ઉદાહરણ એ છે કે જો પેશન્ટ  અને નર્સ વચ્ચે કોઈ પણ ચર્ચા થાય, તો નર્સને તે વાત ગોપન રાખવી જોઈએ, કારણ કે તે પેશન્ટ નો વિશ્વાસ છે.

 વેરાસીટી– સત્ય બોલવા પર ભાર મૂકે છે, એટલે કે પેશન્ટ ને સાચી માહિતી પૂરી પાડવી.

ફીડાલીટી– વિશ્વાસપાત્રતા અને પ્રતિબદ્ધતાને જાળવવા પર ભાર મૂકે છે, જે નર્સના વચનો અને જવાબદારીઓમાં જોવા મળે છે.

    એથીકલ ડાઈલેમા (Ethical Dilemma)

એથીકલ ડાઈલેમા એ તે પરિસ્થિતિ છે જેમાં નૈતિક રીતે બે અથવા વધુ વિકલ્પો સામે હોઈ શકે છે, પણ દરેક વિકલ્પમાં કંઈક ખોટું અથવા સંજોગોને અનુકૂળ ન હોય. આ સ્થિતિમાં વ્યાવસાયિક નૈતિક સિદ્ધાંતો, વ્યકિતગત મૂલ્યો અને કાનૂની નિયમો વચ્ચે ટકરાવ થાય છે. એથીકલ ડાઈલેમા નર્સિંગમાં ખાસ કરીને ગંભીર હોય છે, કારણ કે નર્સ  એવા નિર્ણયો લેવી પડે છે જે પેશન્ટ ના હેલ્થ , ગોપનીયતા અને જીવનને અસર કરે છે.

એથીકલ ડાઈલેમા એ તે પરિસ્થિતિ છે જેમાં નૈતિક રીતે બે અથવા વધુ વિકલ્પો સામે હોઈ શકે છે, પણ દરેક વિકલ્પમાં કંઈક ખોટું અથવા સંજોગોને અનુકૂળ ન હોય. આ સ્થિતિમાં વ્યાવસાયિક નૈતિક સિદ્ધાંતો, વ્યકિતગત મૂલ્યો અને કાનૂની નિયમો વચ્ચે ટકરાવ થાય છે. એથીકલ ડાઈલેમા નર્સિંગમાં ખાસ કરીને ગંભીર હોય છે, કારણ કે નર્સ  એવા નિર્ણયો લેવી પડે છે જે પેશન્ટ ના હેલ્થ , ગોપનીયતા અને જીવનને અસર કરે છે.

લાઈફ સાપોર્ટ વિશે નિર્ણય: 

એક નર્સને એવી સ્થિતિમાં મૂકવામાં આવે છે જ્યાં પેશન્ટ  આઈસીયુમાં છે અને તેમના પરિવારના સભ્યો જીવન સહાયક મશીન દૂર કરવાનું વિચારે છે. જો કે, નર્સ જાણે છે કે મશીન દૂર કરવાથી પેશન્ટ નો મૃત્યુ થઈ શકે છે, પરંતુ પેશન્ટ  માટે બેટર ક્વોલિટી ઓફ લાઈફને જાળવવા માટે આ નિર્ણય જરૂરી હોઈ શકે છે. આ સ્થિતિમાં નર્સે “અહિતાવહત (Non-maleficence)” અને “સ્વતંત્રતા (Autonomy)” વચ્ચે સંતુલન રાખવું પડે છે.

ગોપનીયતા વિ. માહિતીને જાહેર કરવી:

•   – એક નર્સને ખબર પડે છે કે કોઈ યુવાન પેશન્ટ  એચઆઈવી પોઝિટિવ છે, અને તે અન્ય વ્યક્તિ સાથે રિલેશનશિપમાં છે. આ સ્થિતિમાં એનો નૈતિક ટકરાવ છે કે નર્સ આ માહિતી પોતાના પેશન્ટ ની ગોપનીયતા જાળવીને રાખે અથવા આ માહિતી જાહેર કરે જેથી અન્ય વ્યક્તિને સંકટમાંથી બચાવી શકાય. આ સ્થિતિ “ગોપનીયતા (Confidentiality)” અને “હિતાવહત (Beneficence)” વચ્ચેના ટકરાવને દર્શાવે છે.

પેશન્ટની ઇચ્છા વિ. ફેમિલીનો પ્રેશર: 

એક વૃદ્ધ પેશન્ટ  ન હોય તેવું તબીબી મદદ લેવા માગે છે, પરંતુ પરિવાર તેના પર સારવાર લેવા દબાણ કરે છે. નર્સને પેશન્ટના સ્વતંત્રતાના સિદ્ધાંતનો આદર કરવો પડે છે, જ્યારે પરિવારે પોતાની રીતે તેની સલામતી માટે ચિંતા દાખવે છે.

નૈતિક સિદ્ધાંતોના સંધિમાં વિચાર: દરેક સિદ્ધાંત (જેમ કે હિતાવહત, અહિતાવહત, સ્વતંત્રતા, અને ગોપનીયતા)નું મૂલ્યાંકન.

પરિણામોનું મૂલ્યાંકન: દરેક વિકલ્પથી થતા લાભ અને નુકસાન પર વિચાર.

નૈતિક માર્ગદર્શિકા અને કાનૂની નિયમોનું પાલન: વ્યવસાયિક નૈતિક ધોરણો અને કાનૂની નિયમોનું પાલન, જે નિર્ણય લેવામાં મદદરૂપ થાય.

સમૂહ નિષ્ણાતોનો મત: અન્ય તબીબી નિષ્ણાતો અને નૈતિક કાઉંસિલિંગમાંથી માર્ગદર્શન મેળવવું.

         સ્ટાન્ડર્ડ ઓફ કેર (Standard of Care)

“સ્ટાન્ડર્ડ ઓફ કેર” એ હેલ્થ  સેવાઓમાં તે માપદંડો અને દિશાનિર્દેશોનો સમૂહ છે જેનાથી નર્સ  અને અન્ય હેલ્થ કર્મીઓ તેમના પેશન્ટ ઓને સારી કાળજી આપી શકે. આ ધોરણો નૈતિક, કાનૂની અને વ્યાવસાયિક રીતે નક્કી કરવામાં આવે છે અને તેનાથી નર્સ  પાસે શ્રેષ્ઠ સેવા અપેક્ષિત હોય છે.

•નર્સિંગમાં, સ્ટાન્ડર્ડ ઓફ કેર એવા માર્ગદર્શકો છે, જે નર્સ ની દૈનિક કામગીરીમાં ઉપયોગી છે અને તેમને તેમની જવાબદારીઓ માટે એક ધોરણ પ્રદાન કરે છે. જો નર્સ  આ ધોરણો અનુસાર કાળજી આપે છે, તો તેઓ પેશન્ટ  માટે સલામત, અસરકારક અને ગુણવત્તાયુક્ત સેવા પૂરી પાડે છે.

•મેડિકેશન એડમિનિસ્ટ્રેશન (દવા આપવાની પ્રક્રિયા):

•હેન્ડ હાયજિન (હાથોની સફાઈ)

•ઇન્ફોર્મ્ડ કન્સેન્ટ (જાહેર સ્વીકૃતિ)

•વાઈટલ સાઈન ચેક કરવી (Vital Signs Monitoring)

•ડોક્યુમેન્ટેશન અને રિપોર્ટિંગ:

સ્ટાન્ડર્ડ ઓફ કેર સાથે પાલન કરવાના ફાયદા

સલામતી: સ્ટાન્ડર્ડ ઓફ કેર અનુસરવાથી પેશન્ટને અકસ્માત અથવા ચેપની સંભાવના ઘટે છે.

ગુણવત્તાયુક્ત સેવા: નર્સ  પોતાના પેશન્ટને ઊંચી ગુણવત્તાની કાળજી પૂરી પાડે છે.

કાનૂની સુરક્ષા: નર્સ  ધોરણ મુજબ સેવા આપે છે તો કાનૂની જવાબદારીઓમાંથી સુરક્ષિત રહે છે.

વિશ્વાસ અને સંતોષ: પેશન્ટ અને તેમના પરિવારને વિશ્વાસ અને સંતોષ મળે છે કે તેમને યોગ્ય અને વ્યાવસાયિક કાળજી આપવામાં આવી રહી છે.

•