skip to main content

UNIT-4-ENVIRONMENT (housing)-PART-4 (UPLOAD)

d) Housing:

  • Location
  • Type
  • Characteristics of good housing
  • Basic amenities
  • Town planning
    e) Ventilation:
  • Types and standards of ventilation
    f) Lighting:
  • Requirements of good lighting
  • Natural and artificial lighting
  • Use of solar energy

: define housing:

WHO અનુસાર, શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય અને કુટુંબ અને વ્યક્તિની સામાજિક સુખાકારી માટે જરૂરી તમામ જરૂરી સેવાઓ, સુવિધાઓ, સાધનો અને ઉપકરણો સહિત વ્યક્તિ જે ભૌતિક બંધારણનો ઉપયોગ કરે છે અને માળખાના વાતાવરણનો સમાવેશ થાય છે તેને હાઉસિંગ કહેવાય છે.
🌟 to describe the location of housing:

આવાસનું સ્થાન (location of housing) હોવું જોઈએ….

•આજુબાજુથી ઉન્નત (elevated from surrounding)

•શેરીમાં સ્વતંત્ર પ્રવેશ

•મચ્છર અને માખીઓના પ્રજનન સ્થળથી દૂર

•ઉપદ્રવથી દૂર

•સુખદ વાતાવરણમાં હોવું જોઈએ

•માટી શુષ્ક (dry) અને સારી રીતે ડ્રેઇન (well drained) થયેલ હોવી જોઈએ

•જમીનની નીચેનું પાણી 10 ફૂટ નીચે હોવું જોઈએ
to enlist the types of housing:

આવાસને આ પ્રમાણે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે:-

  • kaccha ઘર
  • પાકું ઘર
  • કારવેન (caraven)
  • બંગલો
  • Examination
  • ટેન્ટ હાઉસ
  • ઇગ્લૂ (igloo)
    To describe the characteristics of good housing:

સારા આવાસની લાક્ષણિકતાઓ નીચે મુજબ છે:-

•Site (સાઇટ):-

✓ એલિવેટેડ (elevated)

✓ ઉપદ્રવથી દૂર (away from nuisance)

✓ મચ્છરોના પ્રજનન (breeding) સ્થળથી દૂર

✓ શેરીમાં પ્રવેશ છે (access to Street)

✓ આસપાસનું વાતાવરણ સુખદ હોવું જોઈએ

Set back (પાછા સેટ કરો) :-

✓ લાઇટિંગ અને વેન્ટિલેશન માટે ઘરની આસપાસ ખુલ્લી જગ્યા હોવી જોઈએ

Floor (ફ્લોર) :-

✓ તે પાકું અને મજબૂત હોવું જોઈએ

✓ અભેદ્ય (impermeable)

✓ સરળ અને તિરાડોથી મુક્ત

✓ ભીના પુરાવા (damp proof)

•Walls (દિવાલો) :-

✓ મજબૂત હોવું જોઈએ

✓ ઓછી ગરમી ક્ષમતા ધરાવતો (having to low heat capacity)

✓ હવામાન પ્રતિકાર (weather resistance)

✓ સુગમ (smooth)

•Roof (છાપરું) :-

✓ ઊંચાઈ 10 ફૂટથી ઓછી ન હોવી જોઈએ

✓ ઓછી હીટ ટ્રાન્સમિટન્સ ગુણાંક હોવો જોઈએ

•Room (રૂમ) :…
💥 Topic:
🌟 Basic amenities and town planning
Meaning of basic amenities:
(મૂળભૂત સુવિધાઓનો અર્થ) :

જીવનની ગુણવત્તા વધારવા માટે જરૂરી સુવિધાઓને મૂળભૂત સુવિધાઓ કહેવામાં આવે છે.

તેણે ગ્રામ પંચાયતને લોકોને તમામ સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ કરાવવા જણાવ્યું છે.

જેમાં પીવાનું પાણી, રમતનું મેદાન વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
List of basic amenities:

ભારત સરકાર ગ્રામીણ વસ્તી માટે 15 મૂળભૂત સુવિધાઓની ઓળખ કરી છે.

પ્રાથમિક સુવિધાઓ નીચે મુજબ છે:

Providing drinking water

Individual toilets

Rural roads

Play grounds

Burial grounds (સ્મશાન ગ્રાઉન્ડ)

Animal shelter

Community harvesting ground

Open air theater

Citizen service center

Skill development center

Water harvesting facilities

Roads to farms

Self employment facilities

Public libraries

Village tanks

Electricity etc.
🌟 To know the meaning of town planning:

Town planning:
ટાઉન પ્લાનિંગ એ નગરપાલિકા, નગરપરિષદના આયોજન સાથે શહેરોનું વસાહતીકરણ છે.
તેને ટાઉન પ્લાનિંગ પણ કહેવામાં આવે છે.

શહેરી આયોજન એ જમીન સંરક્ષણ અને પર્યાવરણના ઉપયોગ, જાહેર કલ્યાણ અને શહેરી પર્યાવરણની ડિઝાઇન સાથે સંબંધિત તકનીકી અને રાજકીય પ્રક્રિયા છે જેમાં હવા, પાણી અને શહેરી વિસ્તારની અંદર અને બહાર પસાર થતા ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર જેવા કે પરિવહન, સંચાર અને વિતરણ નેટવર્કનો સમાવેશ થાય છે.
🌟 Technical aspect of urban/town planning:

શહેરી આયોજનનું ટેકનિકલ પાસું-

તેમાં વૈજ્ઞાનિક તકનીકી પ્રક્રિયાઓ, વિચારણાઓ અને સુવિધાઓનો સમાવેશ થાય છે જે જમીનના ઉપયોગની શહેરી ડિઝાઇન, કુદરતી સંસાધનો, પરિવહન અને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના આયોજનમાં સામેલ છે.
🌟 Importance of town planning:

નગર આયોજનનું મહત્વ નીચે મુજબ છે:

  1. જીવનની ગુણવત્તામાં સુધારો
  2. ભીડ ઓછી કરો
  3. સ્વચ્છતામાં સુધારો
  4. ચેપ ફેલાવાની શક્યતા ઘટાડે છે
  5. પર્યાવરણને થતા નુકસાનમાં ઘટાડો
  6. ભવિષ્યમાં શહેરને સ્માર્ટ સિટી તરીકે વિકસાવવું.
    💥 Topic:
    🌟 Ventilation – type and standard of ventilation
    Define and explain the concept of ventilation:

Defination:
વેન્ટિલેશન એ આઉટડોર અને ઇન્ડોર જગ્યાઓ વચ્ચે હવાનું વિનિમય (exchange) છે.

બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો ઓરડાની સ્થિર અને વિકૃત હવાને બદલવા માટે તાજી અને સ્વચ્છ હવાના પ્રવેશને વેન્ટિલેશન કહી શકાય.

Concept:
શુદ્ધ હવા સાથે અશુદ્ધ હવાનું વિનિમય (exchange)

હવાની હિલચાલ (movement)

હવાનું તાપમાન અને ભેજ

સુખદ અને ચેપી મુક્ત હવા અને થર્મલ વાતાવરણ
🌟 Explain the various types of ventilation:

વેન્ટિલેશનના મુખ્યત્વે બે પ્રકાર છે –

  1. Natural ventilation
  2. Artificial or mechanical ventilation
  3. Natural ventilation (કુદરતી વેન્ટિલેશન)-
    a. સરળ પદ્ધતિ (simple method)

b. નાની ઇમારત શાળા કાર્યાલય, PHC માં વપરાય છે

Components of natural ventilation:
(કુદરતી વેન્ટિલેશનના ઘટકો)-

  • હવાની હિલચાલ અથવા પ્રવાહ
  • વાયુઓનું વિસ્તરણ (expansion)
  • તાપમાન
  • પ્રવેશ અને બહાર નીકળવાનો માર્ગ
  1. Artificial or mechanical ventilation (કૃત્રિમ અથવા યાંત્રિક વેન્ટિલેશન):

કૃત્રિમ વેન્ટિલેશન પ્રાપ્ત કરવા માટે ચાર સિસ્ટમો છે.

  • exhaust ventilation (એક્ઝોસ્ટ વેન્ટિલેશન) –
    આ સિસ્ટમમાં એક્ઝોસ્ટ ફેન્સનો ઉપયોગ અશુદ્ધ હવાને બહાર કાઢવા માટે કરવામાં આવે છે, આ પ્રક્રિયા રૂમમાં વેક્યુમ બનાવે છે.
  • plenum or propulsion system (પ્લેનમ અથવા પ્રોપલ…
    🌟 Explain standard of ventilation:

વેન્ટિલેશનના ધોરણોમાં મહત્વપૂર્ણ છે-

  1. પરિસરનો ઘન વિસ્તાર.
  2. રહેવાસીઓની સંખ્યા
  3. રૂમમાં ફર્નિચર
  4. રૂમની લાઇટિંગ અને તાપમાન કેટલાક ધોરણો છે.

કેટલાક ધોરણો છે….

  1. પ્રતિ વ્યક્તિ કલાક 1000 થી 1200 ઘન ફુટ હવા પુરવઠો પૂરતો ગણવામાં આવે છે
  2. રૂમની હવા દર કલાકે 2-3 વખત બદલવી જોઈએ.
  3. રહેણાંક મકાનોમાં વ્યક્તિ દીઠ આશરે 500 ઘન ફીટ વિસ્તાર ઇચ્છનીય છે
  4. હોસ્પિટલ યુનિટ 1200 થી 1800 ક્યુબિક ફીટ જગ્યા દરેક દર્દી માટે આરક્ષિત હોવી જોઈએ
  5. શ્રેષ્ઠ ફ્લોર એરિયા વ્યક્તિ દીઠ 50 – 100 ચોરસ ફૂટની વચ્ચે હોવો જોઈએ
  6. હોસ્પિટલમાં બેડ વચ્ચે ઓછામાં ઓછું 3 ફૂટનું અંતર રાખવું જોઈએ
  7. મકાનની ઊંચાઈ 11-12 ફૂટ
  8. બારીઓ અને દરવાજા અને વેન્ટિલેટરની પૂરતી સંખ્યા
  9. ઓરડામાં મધ્યમ તાપમાન અને 50% ભેજ
  10. ધૂળ, ધુમાડાની ગંધથી મુક્ત હવા
    🌟Relationship of ventilation and health:

યોગ્ય વેન્ટિલેશનનો અભાવ નીચેનામાં સ્વાસ્થ્યને અસર કરે છે.

Ways (માર્ગો) :-

  1. થાક, ચીડિયાપણું
  2. કામ કરવાની ક્ષમતા ગુમાવવી
  3. Hot ફ્લશ અને પરસેવાની ફરિયાદ
  4. ચક્કર
  5. ભૂખ ન લાગવી
  6. અનિદ્રા અને માથાનો દુખાવો
  7. રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડી
  8. શરદી, ઉધરસ અને શ્વાસ સંબંધી વિકારનો વારંવાર હુમલો
    💥 Topic:
    Lighting – requirements of good light (artificial and natural lighting)
    Explain requirements of good lighting essential for proper vision:
  9. Efficiency (પર્યાપ્તતા):- આંખના તાણ વિના કામ ચાલુ રાખવા માટે પ્રકાશની તીવ્રતા પૂરતી હોવી જોઈએ.
  10. Distribution (વિતરણ )-તે કાર્યના સમગ્ર ક્ષેત્ર પર સમાન હોવું જોઈએ
  11. Absence of excessive brightness (વધુ પડતી તેજની ગેરહાજરી): તે આંખને નુકસાન પહોંચાડે છે અને માર્ગ અકસ્માતોનું કારણ છે
  12. Absence of sharp shadow (તીક્ષ્ણ પડછાયાઓની ગેરહાજરી ) : તે દ્રષ્ટિમાં દખલ કરે છે
  13. Steadiness (સ્થિરતા)- પ્રકાશનો સ્ત્રોત સતત હોવો જોઈએ.
    to explain the measurements of lighting:

પ્રકાશ સામાન્ય રીતે પગની મીણબત્તીઓના સંદર્ભમાં માપવામાં આવે છે.

એક ફુટ મીણબત્તી એ પ્રમાણભૂત મીણબત્તી શક્તિના પ્રકાશ સ્ત્રોતથી એક ફૂટના અંતરે મુકવામાં આવેલ બિંદુ પર પ્રકાશ ઝીણી ડ્રાઇવની તીવ્રતા છે.

Point place : foot candles

Living rooms:7

Reading rooms : 10-15

Bath room : 6-10

Bed room : 4-6

Stairs : 2-4

Laboratory : 20

Operation theatre : 75
Kitchen : 25
🌟 Enlist source of lighting and explain them :

Types of lighting:

  1. Natural lighting
  2. Artificial lighting
  3. Natural lighting:
    તે આકાશ અને પ્રતિબિંબમાંથી મેળવવામાં આવે છે અને તે દિવસના સમય, મોસમ, હવામાન અને વાદળો પર આધાર રાખે છે.

ઘરના આયોજન વખતે કુદરતી લાઇટિંગ માટે નીચેના પરિબળો ધ્યાનમાં લેવા જોઈએ:-

  1. મકાન ઉત્તર મુખ અને દક્ષિણ મુખ હોવું જોઈએ.
  2. બિલ્ડિંગની નજીકના અવરોધ દૂર કરવા જોઈએ.
  3. વિન્ડોઝ યોગ્ય રીતે આયોજન કરવું જોઈએ સાદર અને આકાર કદ હોવા જોઈએ.
  4. લાઇટિંગના શ્રેષ્ઠ પ્રતિબિંબ માટે બિલ્ડિંગને white washing કરવું.
  5. Artificial lighting: તે મુખ્યત્વે વીજળીના સ્ત્રોતમાંથી મેળવવામાં આવે છે- બલ્બ, ટ્યુબ લાઇટ, સીએફએલ, એલઇડી વગેરે ટ્યુબ અને ઇએફએલનો ઉપયોગ આર્થિક, ઠંડી અને કાર્યક્ષમ લાઇટિંગ તરીકે થાય છે.

Petrolium source (પેટ્રોલિયમ સ્ત્રોત):- ડીઝલ પર ચાલતા એલપીજી, કેરોસીન અને જનરેટર.
✒️ Topic :
🌟 Solar energy:
To define the solar energy:

સૂર્ય દ્વારા ઉત્સર્જિત તેજસ્વી ઊર્જાને સૌર ઊર્જા કહેવામાં આવે છે.

સૌર ઉર્જા એ વિશાળ માત્રામાં ઉર્જાનો મુખ્ય સ્ત્રોત માનવામાં આવે છે.

તે સૂર્યમાં થર્મોન્યુક્લિયર ફ્યુઝન પ્રતિક્રિયા સાથે ઉદ્દભવે છે. તે સમગ્ર ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક રેડિયેશન, દૃશ્યમાન પ્રકાશ (visible light) , ઇન્ફ્રારેડ, અલ્ટ્રાવાયોલેટ, એક્સ રે અને રેડિયો તરંગોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

તે ઊર્જાનો અંતિમ નવીનીકરણીય સ્ત્રોત છે.
4To explain the type of solar energy:

Types (પ્રકારો) :-

તે મુખ્યત્વે 2 પ્રકારના હોય છે-

  1. solar thermal energy (સૌર થર્મલ ઉર્જા)
  2. solar photovoltaic energy (સૌર ફોટોવોલ્ટેઇક ઊર્જા)
  3. solar thermal energy (સૌર ઉષ્મીય ઉર્જા)-
    જ્યારે સૂર્યની ગરમીનો ઉપયોગ થર્મલ ઉર્જા તરીકે થાય છે.
    છોડ અને વૃક્ષો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતો સૂર્યપ્રકાશ
    દા.ત. ગ્રીન હાઉસ, સોલાર કૂકર, સોલાર પોન્ડ, સોલાર કન્ડીશનર વોટર હીટિંગ વગેરે.
  4. solar photovoltaic energy (સોલાર ફોટોવોલ્ટેઈક એનર્જી)-
    તે ફોટોવોલ્ટેઈક પ્લેટ દ્વારા બને છે.
    આ પ્લેટ સૌર ઊર્જાને વિદ્યુત ઊર્જામાં રૂપાંતરિત કરે છે
    દા.ત. સોલાર બેટરી, સોલાર બસ, જહાજ, સોલાર પંપ સેટ, સોલાર ફ્રીઝ, સોલાર ફાનસ વગેરે.
    🌟 To describe the importance of solar energy:

Importance:

➤ તે ઊર્જાનો નવીનીકરણીય (renewable) સ્ત્રોત છે

➤ તે ઊર્જાનો પર્યાવરણમિત્ર (Eco-friendly) સ્ત્રોત છે

➤ તે કૃષિ ક્ષેત્રે ઉપયોગી છે જેમ કે સોલાર ડ્રાયર, સોલાર કૂકર, સોલાર પીવી સ્પ્રેયર વગેરે.

➤ સ્વાસ્થ્ય પર કોઈ હાનિકારક અસર નથી

➤ સૌર ચુલ્હા સ્ત્રીઓમાં શ્વસન સંબંધી રોગોની સંભાવનાને ઘટાડીને ત્યાં રસોઈ માટે ઉપયોગી છે.

➤ તે કાર્બન ક્રેડિટ (carbon credit) હાંસલ કરવામાં મદદ કરે છે
🌟 To explain the possibility of solar energy in India:

Possibility:

➤ એક વર્ષમાં લગભગ 300 દિવસ સૂર્ય ભારતમાં સ્વચ્છ આકાશમાં ચમકે છે.

➤ તે પર્યાવરણમિત્ર (eco-friendly) સ્ત્રોત છે, તેથી પર્યાવરણ મંત્રાલય (environmental ministry) તરફથી કોઈ વાંધો નથી.

                                       

Published
Categorized as GNM FULL COURSE ENVIROMENTAL HYGINE, Uncategorised