a)👃 Review of Anatomy and physiology of nose

👃 Anatomy of the Nose-(એનાટોમી ઓફ નોઝ)

1. External Nose (નાક નાં બહાર નો ભાગ)

• Structure (રચના):
  External Nose એ Bones (nasal bones) અને Cartilage (septal અને alar cartilages) નું બનેલું છે. જે Nose ને shape અને structure આપવાનું કામ કરે છે.
• Parts (ભાગો):
  • Root (રૂટ): આ Nose નો ઉપર નો ભાગ છે જે Forehead ને મળે છે.
  • Dorsum (ડોર્સમ): The Bridge of the nose. જે Nose ના રૂટ (Head સાથે જોડાયેલ ભાગ) અને Nose ની ટોચ (Apex) વચ્ચેનું મિડલ પોર્શન છે.
  • Apex (એપેક્સ): The Tip of the nose (નાક ની ટોચ નો ભાગ)
  • Nostrils: આ એ Openings જ્યાંથી Air enters થાય છે.
• Functions (કાર્યો):
  • Face ને shape આપે છે .
  • Nasal cavity માં Airflow ને આવવા માટે Facilitates કરે છે .

2. Nasal Cavity (નેઝલ કેવીટી)

• Nasal Septum તે Nose ને બે Chambers મા વિભાજિત કરે છે .
• તેમાં Mucous membrane આવેલુ હોય છે જે Cilia થી આવરિત (Lined) હોય છે જે Air ને filter અને moisten (ભેજ-યુક્ત ) કરવાનું કામ કરે છે .
• Turbinates (conchae): Superior, middle, અને inferior turbinates જે Air filtration અને Humidification માટે નો Surface Area મા વધારો કરે છે.

3. Paranasal Sinuses (પેરાનેઝલ સાયનસ)

• આ Air-filled cavities છે જે Nasal Cavity ની આજુ બાજુ આવેલી છે. જે નીચે મુજબ છે :
  • Frontal-ફ્રન્ટલ
  • Maxillary-મેક્સિલરી
  • Ethmoidal-એથમોઇડલ
  • Sphenoidal-સ્ફેનોઇડલ
• Functions (કાર્યો ):
  • Lighten the skull.
  • Air ને Humidify અને warm બનાવે છે .
  • Add resonance to the voice (અવાજ ને સૂર આપવા ).

4. Blood Supply (બ્લડ સપ્લાય)

• Internal અને External carotid arteries ની branches દ્વારા Richly Blood Supply કરે છે .
• include the જેમાં મુખ્યત્વે Key Arteries માં sphenopalatine artery અને anterior ethmoidal artery.

5. Innervation (ઇનર્વેશન)

• Sensory nerves (સેન્સરી નર્વ ): Supplied by the trigeminal nerve (ટ્રાયજેમિનલ નર્વ )(cranial nerve V).
• Olfactory nerves (ઓલફેક્ટરી નર્વ): Responsible for the sense of smell (જે ગંધ માટે જવાબદાર છે ).

Physiology of the Nose (ફિજિયોલોજી ઓફ નોઝ )

1. Respiration (રેસ્પીરેશન)

• Nose એ Air ને Lungs સુધી પહોંચાડે તે પહેલા Air ને filtering, warming, અને humidifying નું primary કાર્ય કરે છે.

2. Olfaction (Sense of Smell-ગંધ )

• Upper nasal cavity મા આવેલા olfactory region મા specialized receptor cells આવેલા હોય છે જે Brain મા olfactory nerve (cranial nerve I) દ્વારા Brain ને odors (ગંધ ) ને detect અને signals transmit કરવાનું કાર્ય કરે છે .

3. Filtration and Protection (ફીલટ્રેશન અને પ્રોટેક્શન )

• Mucociliary mechanism (મ્યુકો સિલિયરી મિકેનિઝમ ):
  • જે dust, allergens, અને pathogens ને mucus Traps કરે છે .
  • આ Trapped particles Cilia દ્વારા Pharynx તરફ move થાય છે જેથી તેનું swallowing (ગળી જવું ) or expulsion (sneeze કે Cough થી બહાર નીકળવું ) થાય છે .
• તેમાં infection સામે fight કરતાં immune components, જેવા કે Lysozymes (લાયસોઝૉમ ) અને Immunoglobulins (ઈમ્યુનોગ્લોબ્યૂ લીન ) આવેલા છે હોય છે

4. Speech Resonance (સ્પીચ રેઝૉનાન્સ )

• Paranasal sinuses નો Voice ના Resonance (પ્રતિધ્વનિ) અને Tone મા અગત્ય નો ફાળો છે .

5. Airway Reflexes (એર વે રિફલેક્સિસ )

• Sneeze reflex એ Irritants ને બહાર નિકાલ કરી ને Nasal Passage ને Protects કરે છે .

Assessment the Functions of Nose (નોઝ ના કાર્ય નું એસેસમેન્ટ) :-

👃 History taking and physical Examination (હિસ્ટરી લેવી અને ફિજિકલ એકઝામીનેશન કરવું ):=

1.Present Complaints History – (હાલ ની કમ્પલેન હિસ્ટરી)

• રેસ્પિરેટરી ટ્રેકટ નું ઇન્ફેક્શન (URTI કે RTI) વારંવાર થાય છે કે નહીં તે પૂછવું.
• નોઝ માંથી બ્લીડિંગ (Nose Bleeding ) ,સાઇનસ નું ઇન્ફેક્શન (Sinus Infection) , Hay fever , Rhinitis, Sneezing, Pain એ facial કે Ear તરફ જતું હોય તેવું થાય છે કે નહીં તે પૂછવું.
• Polyps (નાક ના મસા) અને engorged Mucous Membrane ના કારણે Airway નું Obstruction થવું . 
• Loss of Sense Of Smell (લોસ ઓફ સેન્સ ઓફ સ્મેલ થાય છે-સુગંધનો અહેસાસ ઓછો થવો )
• Snoring (નસકોરાં બોલવા )
• Itching

 Past health history (ભૂતકાળ ની હેલ્થ હિસ્ટરી )

Allergies (એલર્જી):
History of allergic rhinitis or sinus allergies.

Medication (મેડિકેશન):-

Patient એ કોઈ પણ પ્રકારનું નેઝલ  સ્પ્રે (Nasal Spray ), એન્ટીહીસટામાઈન (આંટી-Histamine), ડી-કન્જેસ્ટેન્ટ (Decongestant ), ઓવર ધ કાઉન્ટર ડ્રગ્સ (Over the Counter Drugs ) ,હર્બલ અથવા એલર્જીક (Allergic) મેડિસિન લે છે કે નહીં તે પૂછવું.

Infections (ઇન્ફેકશન):
વારંવાર sinusitis or upper respiratory tract infections થવું .

Surgeries (સર્જરી):
કોઇ પણ Nasal surgeries જેવી કે Septoplasty (સેપ્ટોપ્લાસ્ટી) or sinus surgery.

Chronic conditions (ક્રોનિક -સ્થિતિ):
જેમકે Asthma અને બીજા Respiratory Disorders.

Environmental and Lifestyle Factors (પર્યાવરણ અને જીવનશૈલીના પરિબળો)

કોઈપણ પ્રકારના એવી સિચ્યુએશન કે જે Symptoms ને વધારતી હોય તેવી આજુબાજુમાં છે કે નહીં તેમ પૂછવું જેમ કે

•  વધુ Humidity, Weather મા change થવો , Seasonal Allergy , Temperature મા change થવું ,જેમ કે Air conditioning થી Hot weather માં જવું , pollens (પરાગરજ ), fumes, smoke,  તેમજ dust partical Occupational hazards ના અને chemicals or strong odors.etc વિષે ની હિસ્ટરી લેવી .
• Mouth મા foul taste (ખરાબ ટેસ્ટ) ને Facial Pain વિષે પૂછવું.

 examination of nose

ફુલ નોઝ એક્ઝામિનેશન એસેસ કરવા માટે નોઝ નું ફંક્શન ,એરવે રેઝિસ્ટન્સ, sens ઓફ સ્મેલ સાથે સાથે માઉથ અને ફેરિંગ્સ નો પણ સમાવેશ થાય છે નેજલ ડીઝીઝના કોમન  સિમટોમ્સ નીચે પ્રમાણે છે.

એરવે ઓબસ્ટ્રકશન,

રાયનોરીયા ( રની નોઝ),

સ્નિઝિંગ, 

લોસ ઓફ સ્મેલ,

ફેશિયલ પેન કોસ્ડ બાય સાઈન્યુસાયટીઝ ,

સ્નોરિંગ એસોસીએટેડ વિથ નેઝલ  obstruction .

 inspection of 👃Nose

•  સૌથી પહેલા એક્સ્ટર્નલ નોઝમા ઇન્સ્પેક્શન કરવું,
• નોઝ ને આગળથી સાઈડમાં નીચે પ્રમાણેના સિમટોમ છે કે નહીં તે માટે જોવું
• size and shape, 
• obvious  bend or deformity :=  a deviated nose is often best looked at from above, 
• Swelling, 
• scar or abnormal  creases, 
• Discharge or crusting,
• offensive smell,

 sinus assessment

• ફ્રન્ટલ અને મેકઝલરી સાઇનસ ને પાલપેટ કરવા કોઈપણ ટેન્ડરનેસ અથવા  Swelling છે કે નહીં તે જોવા માટે.
• Diagnostic test
• 1. BLOOD TEST:=
• Full blood count and esr, 
• electrolytes, 
• growth hormone level, 
• Allergy test,
• wegeners granulomatosis,
• syphilis serology, if indicated, 
• coagulation profile, 
• raised immunoglobulin levels and presence of certain autoantibodies.

Radiological investigation.

• સાયનસ એક્સરે,
• સીટી સ્કેન ઓફ નેઝલ કેવીટી,
• નેઝલ એન્ડોસ્કોપી,
• મેઝલ સ્મીયર એન્ડ કલ્ચર ફોર બેકટેરિયા એન્ડ ફંગી,
• Biopsy of 👃 Nose, 
• skin smear from the skin or nasal lining, 
• skin prick allergy testing,
• nasopharyngoscopy,
• schirmer tear test 
• આ ટેસ્ટ એ ડ્રાય આઈ હોય તો તેને  assess કરવા માટે કરવામાં આવે છે

disease and  disorder of 👃 Nose INTRODUCTION  

• કોમન કોલ્ડ ( viral upper respiratory track infection ,acute viral nasopharingitis, acute viral rhinopharyngitis or acute coryza )એક્યુટ વાયરલ કોંટાજીએસ ઇન્ફેક્શન છે કે  જે upper respiratory track મા થાય છે અને તે રાયનો વાયરસ (  rhinovirouses)
• પાઇકો વાયરસ( pico virous ) અથવા કોરોનાવાયરસ ( corona virous)વગેરે દ્વારા થાય છે.
• કોમન કોલ્ડ એ એવરેજ એક વીક (one week) સુધી હોય છે.
• માઈલ્ડ કોલ્ડ એ બે થી ત્રણ ( 2 to 3 days )દિવસ સુધી રહે છે.
•  Sever cold બે વિક( 2 week) સુધી રહે છે.

 transmission of*infection

  કોમન કોલ્ડ એ ડાયરેકટ હેન્ડ ટુ હેડ કોન્ટેક કે જે ઇન્ફેક્ટ secretion હોય અથવા તો કોઈ contaminated જગ્યા હોય તેમાંથી  spread થાય છે.

 For example:=

  ઉદાહરણ તરીકે કોઈ વ્યક્તિને કોમન કોલ્ડ હોય અને તે તેના નોઝ ને ટચ કરી અને બીજી કોઈ વસ્તુને ટચ કરે તો  તે કોમન કોલ્ડ ના વાયરસ કે તે જગ્યા ઉપર રહેલા હોય હવે તે જગ્યા કોઈ બીજા વ્યક્તિ ટચ કરે તો તેને કોમન કોલ્ડ થવાની શક્યતાઓ રહે છે.

વધારેમાં કોમન કોલ્ડ ના વાયરસ એ આ જગ્યા ઉપર અમુક કલાકો સુધી જીવતા રહે છે જેમ કે pens , બુક્સ ,ટેલીફોન, કોમ્પ્યુટર કીબોર્ડ ,અને કોફી કપ આ બધી જગ્યા ઉપર કોમન કોલ્ડ ના વાયરસ એ થોડાક કલાક માટે જીવતા રહે છે.

 clinical manifestation

• નેઝલ સ્ટફીનેસ અને તેમાંથી drainage  નીકળે છે.
• નેઝલ કંજેસન થાય છે.
• sore or scratchy throat. 
• sneezing 🤕. 
• hoarseness. 
• મસલ્સ વિકનેસ.
• માઈલ્ડ ફીવર.
• અનકન્ટ્રોલેબલ શિવરીંગ.
• લોસ ઓફ  appetite. 
• rarely  extreme 😩 
• exhaustion.
• fatigue. 

 treatment

• કોમન કોલ્ડ માટે કોઈ મોસ્ટ ઓફ ટ્રીટમેન્ટ નથી.
• કેમકે કોમન કોલ્ડ એ મુખ્યત્વે વાયરસ ઇન્ફેક્શન દ્વારા થાય છે અને તેમાં કોઈપણ પ્રકારની એન્ટીબાયોટિક દબાવો ઉપયોગમાં આવતી નથી.
• હોમ ટ્રીટમેન્ટ એ મુખ્યત્વે કોમન કોલ્ડ ના સીમટમ્સને ઓછા કરવા માટે જ યુઝ થાય છે એટલે કે કોમન કોલ્ડની કોઈ સ્પેસિફિક ટ્રીટમેન્ટ નથી.
• સપોર્ટિંવ મેઝર્સ તરીકે કોમન કોલ્ડ માં પ્રોપર રીતના રેસ્ટ અને પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીવામાં આવે છે.
• ઓવર ધ કાઉન્ટર મેડિસિન જેમ કે  throat lozenges, throat spray, cough syrup  symptoms રીલીવ કરવા માટે મદદ કરે છે.
• ડીકંજેસ્ટન્સ જેમકે pseudoephedrine અથવા એન્ટી હિસ્ટામાઇન  nasal symptom ને દૂર કરવા માટે યુઝ થાય છે.
• સલાઈન સ્પ્રે અથવા હયુમિડીફાયર પણ ફાયદાકારક હોય છે.
• એશિટામીનોફેન ( acetaminophen) અથવા આઇબ્રુફેન
• ( ibruprofen) એ  sore  થ્રોટ , mild ફીવર અથવા બોડી એક( body ache ) હોય તો યુઝ થાય છે.
• aspirin અથવા એસ્પિરિન ગ્રુપ ની દવાઓનો ઉપયોગ બાળકોમાં અને
•  ટીનએજર્સ લોકોમાં ન કરો કેમ કે તેના કારણે reye’s  સિન્ડ્રોમ જેવી કન્ડિશન ઉત્પન્ન થઈ શકે છે. 

(Reye’s syndrome :=

• A rare but serious  condition in this confusion,( કન્ફ્યુઝ)  Brain Swelling 🧠( બ્રેઇન સ્વેલિંગ) and liver damage( લીવર ડેમેજ) એ થઈ શકે છે.)
• એમુક એવા  બીજા પગલા છે કે જેના દ્વારા નેઝલ કન્જેશન દૂર થઈ શકે છે જેમ કે:=
• મીઠા વાળા પાણીના ડ્રોપ્સને નોસ્ટ્રીલમાં નાખવાના કારણે નેઝલ કન્ઝેશન દૂર થઈ શકે છે.
• a cool mist humidifier એ એઈર મોઈસ્ટરને ( air moisture) ને ઇન્ક્રીઝ કરે છે. 
• પેટ્રોલિયમ જેલી એ નાકના સ્કિન ઉપર લગાડવાથી તેમાં  rawness તે સ્મુધ થાય છે.
• hard candy or cough drops  એ   sore  થ્રોટ ને રિલીવ કરવામાં મદદ કરે છે .(જે બાળક ત્રણ વર્ષ કરતાં વધુ ઉંમરનું હોય.)
• a warm bath or heating pad એ દુખાવાની દુર કરવા માટે યુઝ થાય છે.
• ગરમ પાણીની વરાળ લેવાના કારણે પણ નેઝલ કન્ઝેશન દૂર થાય છે.

 prevention

•   કોમન કોલ્ડને ક્યોર કરવા કરતાં તેને પ્રિવેન્શન કરવું એ મુખ્ય જરૂરી છે.
• કોમન કોલ્ડના વાયરસ એ 12 ફૂટ સુધી એક વ્યક્તિ માંથી બીજા વ્યક્તિ સુધી ટ્રાન્સમિટ થઈ શકે છે તેથી બાળકોને ન થાય તે માટે ધ્યાન રાખવું ખૂબ જરૂરી છે.
• કોમન કોલ્ડને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે બાળકોને જે વ્યક્તિઓને કોમન કોલ્ડ હોય તેને બે થી ત્રણ દિવસ સુધી દૂર રાખો.
• બાળકોના હાથ વારંવાર અને પ્રોપર રીત ના વોસ કરવા.
• એન્ટી બેકટેરિયલ અથવા આલ્કોહોલ બેસ્ડ  hand sanitiser  નો ઉપયોગ કોઈપણ રેસ્પિરેટરી ઇલનેસ ને ટ્રાન્સમિટ ન થવા માટે યુઝ કરવામાં આવે છે.
• જે વ્યક્તિને રેસ્પીરેટરી ટ્રેકનું ઇન્ફેક્શન હોય તેના  nose ને  અને માઉથને કવર કરીને રાખવુ.
• ફેમિલી મેમ્બરમાં કોઈપણ members ને ઇન્ફેક્શન એટલે કે કોમન કોલ્ડ હોય તો તેના ટોવેલ્સ, અને તેના બધા યુટેન્સસીલ ને અલગ રાખવા અને ડિસ્પોઝેબલ આઈટમસ નો ઉપયોગ કરવો જેથી ઇન્ફેક્શન એ એક વ્યક્તિમાંથી બીજી વ્યક્તિમાં ટ્રાન્સમિશન ન થઈ શકે.
• લાઈફ સ્ટાઈલમાં મોડીફીકેશન જેમ કે સ્મોકિંગ avoid  કરવું ,stress manage કરવુ તેના કારણે કોમન કોલ્ડ થવાની શક્યતાઓ ઓછી રહે છે

Rhinitis  ( રાયનાઈટીસ) introduction

• રાઈનાઇટીસમાં ઇન્ફ્લામેશન અને સ્વેલિંગ ઓફ  mucous membrane of Nose થાય છે. અને તેમાં રનિ નોઝ ( runny nose )અને સ્ટીફનેસ of Nose થાય છે.
• રાઈનાઇટિસ એ મુખ્યત્વે કોમન કોલ્ડ અથવા એલર્જીના કારણે થાય છે.

 classification

1) Allergic Rhinitis  ( એલર્જીક  રાયનાઇટીસ),  2) Non Allergic Rhinitis 🤧  ( નોન એલર્જીક રાઇનાટિસ)

 1) Allergic Rhinitis 🤧:=

• એલર્જી રાઇનાઇટીસ એ સીઝનલ ચેન્જીસ થવાના કારણે થાય છે .અને તેમાં ઇન્ફ્લામેશન ઓફ mucous membrane of Nose થાય છે.
• Symptoms:=
• runny nose, 
• Irritate eye,
• itching of nose and eye,
• આ સિમટોમ્સ એ કોઈપણ ડસ્ટ, ડેન્ડર્સ અથવા અમુક પ્રકારના સીઝનલ પોલેન્સ કે જેને કારણે લોકોને એલર્જી હોય તેના કોન્ટેક્ટમાં આવવાના કારણે થાય છે.

 2) Non Allergic Rhinitis:=

• નોન એલર્જીક   રાયનાઇટીસ એ બેક્ટેરિયા અને વાઇરસ ના કારણે થાય છે.
• ઓક્યુપેશન ( occupation),
• હોર્મોનલ રાઇનાઇટીસ ( Hormonal Rhinitis), 
• drage induced,
• ગસ્ટેનરી રાયનાટીસ( gustetary Rhinitis) કોઈપણ હિટ( heat ) અથવા સપાઈસી ફૂડ( spicy food) અથવા તો આલ્કોહોલ ના કોન્ટેક માં આવ્યા પછી થાય છે.

 risk factore

• વાઇરસ જેમકે રીહનોવાઇરસ, એડીનો વાઇરસ, અથવા  entero વાયરસ.
• એન્વાયરમેન્ટલ ફેક્ટર,
• હેલ્થ ચેન્જીસ,
• ઇન્ફેક્શન્સ,
• ફૂડ અને બેવરેજીસ,
• અમુક પ્રકારની મેડિકેશન્સ,
• હેલ્થ પ્રોબ્લેમ,
• એનિમલ્સ,
• બીજી કોઈપણ ડીસીઝ કન્ડિશન,
• વિક ઇમ્યુન સિસ્ટમ.

 clinical manifestation

• આંખ નાક અને સોફ્ટ પેલેટ એ ડ્રાય થવા,
• તાવ અને ઠંડી લાગવી,
• માથું દુખવું,
• નાકની mucous મેમ્બરેનમાં સ્વેલિંગ આવવાના કારણે નાક દ્વારા શ્વાસ લેવામાં મુશ્કેલી પડે છે.,
• નાકમાંથી વોટરી ડિસ્ચાર્જ નીકળે છે,
• 🤕 sneezing ,
• આંખમાંથી આંસુ પડે છે,
• નેઝલ ઈરિટેશન,
• રેસ્ટલેસનેસ,
• ડીસકમ્ફર્ટ.

 management

• પેશન્ટને પૂરતા પ્રમાણમાં bed rest પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટને પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીવા માટે કહેવું,
• પેશન્ટને steam 
• inhalation provide કરવુ.
• પેશન્ટને એન્ટીહીસટામાઈન અને ડીકંજીસ્ટન્ટ પ્રોવાઇડ કરવું sneezing અને આંખમાંથી tearing ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટને એડવાઈઝ કરવું કે ડ્રાઇવિંગ પહેલા 
• એન્ટીહીસટામાઈન અથવા તો કોઈપણ મશીનરી વર્ક કરતા પહેલા 
• એન્ટીહીસટામાઈન મેડિસિન ન લેવી કેમ કે તેના કારણે વધુ પ્રમાણમાં ઊંઘ આવે છે.
• પેશન્ટને એડવાઈઝ કરવી કે નાકને ખૂબ બધું ઘસવું નહીં.
• જો નેઝલઓફસ્ટ્રકશન હોય તો એક દિવસમાં ચાર કલાકે નેઝલ ડ્રોપ્સ ઇન્સર્ટ કરવા માટે કહેવું નેઝલ ડીકંજેસ્ટેન્ટને રીમુવ કરવા માટે.
• નેઝલ ડ્રોપ્સ કઈ રીતના ઇન્સર્ટ કરવું તે પેશન્ટને શીખવાડવું.
• જો નેઝલ ડિસ્ચાર્જ એ કંટીન્યુઅસ 7 થી 10 દિવસ સુધી રહેતું હોય અને ટેમ્પરેચર ઇન્ક્રીઝ થતું હોય તો મેડિકલ એડવાઇઝ લેવી.
• જો પેશન્ટને continuous કોમન કોલ્ડ રહેતો હોય તો તેને મેડિકલ એડવાઈઝ લેવી કેમ કે તે કોઈ નોઝ  ડિફોર્મિટીના કારણે પણ હોઈ શકે છે.

Allergic Rhinitis 🤧 introduction

• એલર્જીક  રાઇનાઇટીસ એક્યુટ અથવા સીઝનલ હોઈ શકે છે.
• અને તે મુખ્યત્વે પોલેન્સ અને ફ્લાવર્સ ના પરાગરજ દ્વારા થઈ શકે છે ત્યારે Cronic શકે છે જ્યારે કોઈ ડસ્ટ ,એનિમલના ડેંગર, વુલ અથવા અમુક પ્રકારના ફૂડ ના કોન્ટેક માં વ્યક્તિ આવે અને તેને એલર્જી હોય ત્યારે એલર્જીક રાયનાઇટીસ  થઈ શકે છે.

 Etiology

• seasonal allergy 🤧, 
• pollens, 
• outdoors molds,
• trees,
• grass,
• ragweed pollens,
• occupational  Allergic Rhinitis, 
• in occupation exposure to allergen in workplace,
• dust mites,
• cockroches, 
• molds 
• animal danger,

 clinical manifestation

• છિંકો આવવી,
• નેઝલ ઓફ સ્ટ્રકશન,
• આંખમાંથી આંસુ પડવા,
• નાક માંથી વોટરી ડીસ્ચાર્જ પડવું.
• માથું દુખવું.
• આંખ અને નાકમાં ખંજવાળ આવવી.
• નેઝલ કનજેશન.
• જનરલાઈઝ ફટીગ,
• આંખની આજુબાજુ કાળા કુંડાળા થવા,
• સોર throat, 
• સેન્સ ઓફ સ્મેલ ઓછી થવી,
• મેન્ટલ ચેન્જીસ,
• slower thinking. 

 management

• ક્લાઈન્ટ ને અવે ફ્રોમ ધ એલર્જન્સ રાખવું.
• પેશન્ટને એન્ટી હિસ્ટામાઇન મેડિસિન પ્રોવાઈડ કરવી.
• ઈલર્જન્સ ને અવોઇડ કરવા.
• પીલો અને મેટ્રેસ ને પ્લાસ્ટિક કવર થી કવર કરવા.
• એનિમલ પ્રોડક્ટ જેમકે ડસ્ટ અને  પોલેન્સને  અલગ કરવા.
• mild એલર્જી રાઈનેટિસ હોય તો નેઝલ વોશ કરવું.
• નેઝલ વોશ
• એ નાકમાંથી mucous રીમુવ કરવા માટે મદદ કરે છે.
• માથાને ગેન્ડી માં હેડ ડાઉન કરીને રહેવું  જેથી mucous પ્રોપર રીતના રીમુવ થઈ શકાય.
• અમુક પ્રકારના સોલ્યુશન કે તેને હાથમાં લઇ અને પછી નોઝ દ્વારા તેને ઇનહેલ કરવા કે જેથી મિલ્કસ એ પ્રોપર રીતના નોંઝ માંથી બહાર નીકળી શકે.
• ઇમ્યુનો થેરાપી.

 pharmacological therapy

• 1.antihistamine (  એન્ટીહીસટામાઈન),
• 2) nasal corticosteroids  ( નેઝલ કોટીકોસ્ટીરોઈડ),
• 3)oral decongestant  (  ઓરલ ડીકંજીસ્ટન્ટ),
• 4)intranasal cromolyns (  ઇન્ટ્રાનેઝલ  ક્રોમોલિન્સ),
• 5) intranasal anticholinergic agent (  ઇન્ટ્રાનેઝલ એન્ટી કોલીનેરજીક એજન્ટ).

sinusitis  ( સાઈન્યુસાઈટીસ)

•   introduction
•   સાઇનસ એ ફેસના બોન અને નોઝના બોન ની અંદર એરફિલ્ડ જગ્યા આવેલી હોય છે તેને સાઇનસ કહેવામાં આવે છે તેમાં ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફ્લામેશનને સાઈન્યુસાયટીસ કહેવામાં આવે છે.
•   આશાન્યુસાયટીસ એ ઇન્ફેક્શન, બેક્ટેરિયા ,ફંગલ ,વાયરલ એલર્જીક, અથવા autoimmune disease ના કારણે હોય શકે અથવા ન પણ હોઈ શકે.

 Etiology

• bacteria :=
• Streptococcus pneumonie ( સ્ટ્રેપટોકોકસ ન્યુમોનિયેય),
• staphylococcus Aureus  ( સ્ટેફાઈલોકોકસ એયુરિસ),
• Haemophillus influenzae ( હિમોફીલસ ઇન્ફ્લુએન્ઝા),
• morexella catarrhalis  ( મોરેકઝીલા કેટારાલીસ ),
• viral, 
• વારંવાર કોઈ એલર્જન્સ ના કોન્ટેક્ટમાં આવવાના કારણે જેમ કે ડસ્ટ,માઈટસ ,molds , કોક્રોચીસ, 
• તેના કારણે nose નું ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફ્લામેશન અથવા તો પેરાનેઝલ સાયનસીસ એટલે કે સ।યનુસાઇટીસ થાય છે.

 risk  factore

• વાતાવરણમાં બદલાવ આવવાના કારણે,
• ડીકંજેસ્ટેન્ટ સ્પ્રે નો ખૂબ વધુ ઉપયોગ કરવાના કારણે,
• સ્મોકિંગ,
• વધુ પડતું સ્વિમિંગ કરવાના કારણે,
• ડેવિએટેડ નેઝલ સેપ્ટમ થવાના કારણે.
• એડીનોઈડસ ( adenoids),
• ઇન્ફેક્ટેડ ટોન્સિલસ, 
• ડેન્ટલ ઇન્ફેક્શન,
• small sinus ostia,
• concha bullosa  (  કોન્કા બુલોઝા),
• નેઝલ પોલીપ્સ,
• સીસ્ટીક ફાઈબ્રોસીસ.

  type

•  1) Acute sinusitis:=  આમાં ચાર વિક કરતા ઓછા સમય સુધી ઇન્ફેક્શન થયું હોય તો તેને Acute sinusitis કહેવામાં આવે છે.

•  2) Cronic sinusitis:= આમાં ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફ્લામેશન એ ત્રણ month  કરતા વધુ સમયથી હોય તો તેને ક્રોનિક સાઈન્યુસાયટીસ કહેવામાં આવે છે.

•  1)  Acute sinusitis:=  એક્યુટ એ મુખ્યત્વે ચાર વિક કરતા ઓછા સમયથી જોવા મળે તો તેને એક્યુટ સાઈન્યુસાયટીસ કહેવામાં આવે છે .

• તે મુખ્યત્વે વાયરસ અથવા બેક્ટેરિયાના કારણે થાય છે.

 Etiology

• bacteria, 
• virous, 
• blocked sinus, 
• deviated nasal septam  ,
• allergens.

 clinical manifestation

•  1) maxillary sinusitis:=

  pain,

 pressure at the maxillary region( cheek, jaw,Gums, and teeth ),

•  2) frontal  sinus:= 

 એરિયામાં પેઈન અને પ્રેશર થવું,

headache,

pain મોર્નિંગ સમયમાં ખૂબ વધારે હોય છે અને તે ધીમે ધીમે ઓછું થતું જાય છે.

•  3) ethmoid bone:= 

   In ethmoid sinusitis દુખાવો અને પ્રેશર એ આંખની પાછળના ભાગમાં થાય છે

•  4) sphenoid sinusitis:= 

    આમાં આંખની પાછળના ભાગમાં દુખાવો થાય છે અને મુખ્યત્વે ઓક્સિપુટ એરિયામાં પણ દુખાવો થાય છે.

 Others symptoms: =

• થાક લાગે,
• નબળાઈ આવે,
• સેન્સ ઓફ સ્મેલ ઓછી થાય છે,
• રાતના સમયે કફ ખૂબ વધુ પ્રમાણમાં નીકળે છે,
• જ્યારે પ્રેશર અપ્લાય કરીએ ત્યારે ટેન્ડરનેસ જેવું ફીલ થાય છે,
• sore throat,
• bad breath,
• તાવ આવે,
• નાકમાંથી ડિસ્ચાર્જ નીકળે છે,
• આઈ લીડમાં સોજો આવી જાય છે,
• બેડ બ્રિધ આવે,
• માથું દુખે,
• આંખની પાછળમાં દુખાવો,
• દાંતનો દુખાવો અને ફેસ મા Tenderness ફીલ થાય છે.
• નેચરલ સ્ટીફનેસ અને નાકમાંથી ડિસ્ચાર્જ નીકળે છે,

 Diagnostic evaluation

• history tacking and physical examination 
• નોઝ ને જોવાનું કે કોઈપણ પ્રકારના પોલીપ્સ( polyps) જેવા સાયન્સ છે કે નહીં,
• inflammation of Nose, 
• taping over a sinus to find infection, 
• X Ray, 
• endoscopy, 

imagine test like :=

•  X Ray, 
•  Ct scan,
•  MRI, 
• allergy testing, 
• blood test, 
• ciliary function test, 
• nasal  culture, 
• nasal cytology, 
• sweat chloride test for cystic  fibrosis. 

 management  

• antibiotics, 
• antihistamine, 
• steam inhalation, 
• nasal  decongestant. 
• self care:= 
• warm  વોશ ક્લોથ એ અપ્લાય કરવું ફેસ ઉપર થોડાક દિવસો માટે.
• વધુ પડતું પાણી પીવાનું ડીહાઇડ્રેશનમાંથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• સ્ટીમ ઈનહાલેસન લેવું આખા દિવસમાં બેથી ચાર વખત.
• નેઝલ સલાઇનનું સ્પ્રે કરવું.
• હયુમીડીફાયર નો ઉપયોગ કરવો.
• જ્યારે ઓવર ધ કાઉન્ટર ડ્રગ્સ નો અથવા તો નેઝલ સ્પ્રે અથવા ડી કંજેસ્ટેન્ટ નો વધારે પડતો ઉપયોગ ન કરવો કેમ કે તેના કારણે નેઝલ સ્ટીફનેસ થાય છે અને તેના કારણે પ્રેઈન અને પ્રેશર થાય છે.

 complication  

• એબ્સેસ( abses),
• બોન ઇન્ફેક્શન( bone infection),
• મેનીનજાયટીસ( meningitis),
• સ્કીન ઇન્ફેક્શન અરાઉન્ડ ધ આઈસ ( skin infection around the eyes).

 prevention

• વધુ પ્રમાણમાં ફ્રુટ અને શાકભાજી લેવા.
• ફ્રુટ અને શાકભાજી એન્ટીઓક્સીડન્ટ એજન્ટ ધરાવે છે કે જે બોડીને ઈમ્યુન સિસ્ટમને બુસ્ટ કરે છે જે ઇન્ફેક્શન સામે લડી શકે છે.
• દર વર્ષે ઇન્ફ્લુએન્ઝા vaccine પ્રોવાઇડ કરવી.
• ટ્રેસ ઓછો લેવો .
• પ્રોપર રીતના હેન્ડ વોશ કરવા.
• smoke and pollution ઓછું કરવું.
• ખૂબ વધુ પ્રમાણમાં પાણી પીવું જેથી તે પાણી એ બોડીને મોઈસ્ટર પ્રોવાઇડ કરે છે.
• અપ્પર રેસિપિરેટેડ ટ્રેકનું ઇન્ફેક્શન હોય ત્યારે ડીકંજેસ્ટેન્ટ નો ઉપયોગ કરવો.
• એલર્જીક કન્ડિશન હોય તો તેને તાત્કાલિક ટ્રીટ કરવી.
• Cronic  sinusitis ( ક્રોનિક સાઈન્યુસાયટીસ સાઇટીસ)

 introduction

•  ક્રોનીક સાયન્યુસાઇટીસમાં નેઝલ પેસેજની આજુબાજુમાં આવેલી મ્યુકસ મેમ્બરેન માં ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફ્લામેશન થાય છે અને તેના કારણે એ swallen થઈ જાય છે.
•  ક્રોનિક સાન્યુસાઈટીસમાં બંને પેરાનેઝલ સાઇનસીસની મેમ્બરેન એ thick( જાડી ) થઈ જાય  છે કારણ કે તેમાં કોન્સ્ટન્ટલી ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફલાર્મેશન એ જો વ્યક્તિ એડલ્ટ હોય તો આઠ( 8 week) વિક સુધી થતું રહે છે અને જો વ્યક્તિ બાળક હોય તો બે વીક (  2 week)સુધી થતું રહે છે.
•  જો એક્યુટ સાઈન્યુસાયટીસ  એ properly cure થતું ના હોય તો તે ક્રોનિક સાઈન્યુસાયટીસ  માં પરિણમે છે.
• જો ક્રોનીક સાઈન્યુસાઇટીસ હોય તો nose  નુ mucus એ એકદમ  thick  થાય છે અને તેના કારણે વ્યક્તિ એ  nose દ્વારા બ્રિધ લઈ શકતું નથી.
• Cronic sinusitis ના કારણે આંખની આજુબાજુ નો એરીયા અને ફેસ એ સોજી જાય છે અને તેના કારણે ફેશિયલ પેઇન અને headache જેવી કન્ડિશન થાય છે. 

 Etiology

• nasal polyps,
• nasal ટ્યુમર,
• એલર્જીક કન્ડિશન,
• ડેવીએટેડ નેઝલ  સેપ્ટમ, 
• ફેસમા ટ્રોમા થયો હોય,
• બીજી કોઈપણ મેડિકલ કન્ડિશન થવાના કારણે,
• રેસ્પીરેટરી ટ્રેકનું ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે,
• કોઈપણ પ્રકારની એલર્જી થવાના કારણે,
• ઇમ્યુન સિસ્ટમ ડાઉન થવાના કારણે.

 clinical manifestation

• નેઝલ ઓબસ્ટ્રકશન થવું,
• નેઝલ કન્જેશન થવું,
• નાક દ્વારા શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડવી,
• ડ્રેઇનેજ એ એકદમ thick થવું,
• આંખની આજુબાજુના એરિયામાં દુખાવો, ટેંડરનેસ, અને સોજો આવવો ,અને આ બધા સીમટોમ્સ એ ગાલ ,નાક, અને ફોર હેડ ઉપર પણ જોવા મળે છે.
• સ્મેલ અને ટેસ્ટની સેન્સ એ ઓછી થવી,
• sore throat, 
• dryness of  throat, 
• coughing, 
• genetal malaise, 
• સ્મેલ ને અસેસ કરવામાં મુશ્કેલી પડવી,
• ડેન્ટલ ઇન્ફેક્શન,
• વર્ટીગો,
• lightheadness  ,
• ઝાંખું દેખાવુ,
• કાનમાં દુખાવો થવો,
• દાંત અને જડબામાં દુખાવો થવો,
• રાતના સમયે ખૂબ cough આવવો,
• bad breath, 
• fatigue or irritability, 
• nausea, 

 complication

• asthma flare up,( અસ્થમા)
• meningitis,  ( મેનીન જાયટીસ)
• vision problems, ( વિઝન પ્રોબ્લેમ)
• aneurysm or blood clot  ( એન્યુરીઝમ અથવા બ્લડ ક્લોટ થવું).

 Diagnostic evaluation

• history tacking and physical examination, 
• નેઝલ એન્ડોસ્કોપી,
• ઇમેજિંગ સ્ટડીઝ,
• નેઝલ એન્ડ સાઈનસ કલ્ચર,
• એન એલર્જી ટેસ્ટ.

 treatment and drugs  The goal of treating Cronic sinusitis is:=

• ઇન્ફલાર્મેશન ને ઓછું કરવા માટે.
• સાયનસનુ ઇન્ફ્લામેશન ઓછું કરવા માટે.
• નેઝલ પેસેજમાંથી પ્રોપરલી  drainage  કરવા માટે.
• બ્રિધિંગને ઇમ્પ્રુવ કરવા માટે.

 medical management

• antibiotics, 
• saline nasal sprays, 
• nasal corticosteroids, 
• oral or injected corticosteroids, 
• decongestant, 
• over the counter drug. 
• antihistamine drug, 
• angelic medicine,
• steam inhalation. 

 surgical management

•  1) antrum puncture  ( એન્ટરમ પંકચર):= 

 આ પ્રક્રિયામાં ટ્રોકાર અને કેમ્યુલાને હલકી ગુણવત્તા વાળા ટર્બીનેટની નીચે મૂકવામાં આવે છે ટરબીનેટને આવર્તથી છેડાથી લગભગ અડધો ઈંચ નીચે મૂકવામાં આવે છે.

 નેઝોએન્ટ્રમ દિવાલને વિધ્યા પછી  troacher કે sinus cavity માં પ્રવેશ કરે છે ત્યારબાદ trochar ને દૂર કરવામાં આવે છે અને કેન્યુલાને  અને સાઇનસ કેવીટીમાં યોગ્ય રીતે મૂકવામાં આવે છે.

આ પ્રોસિજર એ સાઇનસ કેવીટી  irrigate કરવા માટે કરવામાં આવે છે અને તેમના નોર્મલ સલાઈન નો યુઝ કરવામાં આવે છે.

•  2) intranasal antrostomy  ( ઇન્ટ્રા નેઝલ એન્ટરોસ્ટોમી):= 

 આ એક ડ્રેઇનેજ ઓપરેશન છે .

જે મેગઝીલરી સાઇનસ પર સ્ત્રાવના ડ્રેઈનેજને સરળ બનાવવા માટે એન્ટ્રમના ફ્લોર ની નજીક કાયમી વિન્ડો બનાવવા માટે કરવામાં આવે છે.

•  3) Caldwell  luc radical antrostomy ( કાડવેલ લક રેડિકલ એન્ટરોસ્ટ્રોમી):= 

આમાં ઉપલા પેઢામાં ચીરો મૂકવામાં આવે છે.

કે જે ઇન્ટરમ ની આગળ ની દીવાલમાં ખુલે છે.

આ આખી અસરગ્રસ્ત  maxillary sinus ને દૂર કરવામાં આવે છે અને તેની બાજુમાં એક મોટી બારી બનાવીને નીચાણવાળા અને મધ્યમ જગ્યામાં એક વિન્ડોની રચના કરવામાં આવે છે.

કે જેના કારણે પ્રોપર રીતના ડ્રોની જ થઈ શકે.

•  4)balloon sinoplasty( બલુન સાઈનો પ્લાસ્ટિ):= 

  આ મેથડમાં બલુન એનજીઓપ્લાસ્ટિ જેવી જ છે કે જે હૃદયની ધમનીઓને અનક્લોગ(“unclog”) કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે.

 Nursing management

• પેશન્ટને ખૂબ આરામ કરવા માટે કહેવું.
• જ્યારે લાઇન ડાઉન કરી કરવામાં આવે ત્યારે સાઇનસ એ એક્સપાંડ થાય છે અને તેના કારણે પ્રોપર રીતના breathe લઈ શકાય છે .
• અને માથા નીચે એક નાનું પીલો મુકવામા તો સારી રીતના breath લઈ શકાય છે.
• નર્સ દ્વારા પેશન્ટને steam inhalation વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઈડ કરવું.
• પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીવા માટે કહેવુ.
• પેશન્ટને હિટપેક અપ્લાય કરવા માટે કહેવું.
• warm કપડું કરી પછી તેને નાક ઉપર રાખી અને હિટ ઇન્હ।લેશન કરવું આમ કરવાથી સાઇનસ 
• કેવીટીમાં રહેલું મ્યુકસ એ થીન થશે અને સાઇનસ ને ઓપન થવા માટેની જગ્યા મળી રહેશે.
• પેશન્ટને કહેવું કે ખૂબ બધું વળવું નહીં અને ખૂબ ભારે વસ્તુઓ ઉચકવી નહીં.
• જ્યારે ઓવર ધ કાઉન્ટર ડ્રગ્સ નો ઉપયોગ કરવો હોય ત્યારે ડોક્ટરની સલાહ લેવી કેમકે તે દવાઓ શરીરમાં નુકસાન પણ પહોંચાડી શકે છે.
• નેઝલ  decongestant એ ત્રણ દિવસ કરતાં વધુ દિવસો સુધી ઉપયોગ ન કરવો કેમકે તે નેજલ સાઇનસની સ્વેલિંગ કરશે અને તેના કારણે  symptoms એ ખૂબ worse થશે.

 prevention

• નેઝલ કેવીટી ને પોસિબલ હોય ત્યાં સુધી મોઈસ્ટ રાખવું.
• અપર રેસ્પિરેટરી  ઇન્ફેક્શન બને ત્યાં સુધી ન થાય તેનું ધ્યાન રાખવું.
• જે વ્યક્તિઓને કોમન કોલ્ડ હોય તે વ્યક્તિઓથી બને ત્યાં સુધી દૂર રહેવું.
• જમતા પહેલા અને ગમે તે પ્રોસિજર કરતા પહેલા વારંવાર સાબુ પાણીથી હાથ ધોવા.
• જો જરૂર પડે તો હયુમીડીફાયર  નો ઉપયોગ કરવો.
• જો તમારા રૂમમાં ડ્રાય air  હોય તો તેમાં મોસ્ટર એડ કરવું કે જેથી  sinusitis ને prevent શકાય.
• બહારનું વાતાવરણ ખૂબ જ ડ્રાય ન હોવું જોઈએ.
• ધ્યાન રાખો કે કોઈપણ એલર્જી કરનારી વસ્તુઓ જેમ કે Mold,  હાઉસ ડસ્ટ, માઈટસ, કોક્રોજીસ, આવુ એન્વાયરમેન્ટ એ પ્રોબ્લેમ ક્રિએટ કરે છે.
• જે વસ્તુઓ irritate  હોય જેમ કે cigarette અથવા તો કોઈ cigarette  smokers, કેમિકલની ઓર્ડર હોય તો તેનાથી દૂર રહેવું.
• તમાકુનો સ્મોક કરનારા અને irritant  મટીરીયલ એ લન્ગ્સને નુકસાન કરે છે તેથી તેનાથી દૂર રહેવું તથા આલ્કોહોલ કે જે આ સાન્યુસાઈટીસની કન્ડિશન અને વર્ઝન કરે છે તેથી તેનાથી પણ દૂર રહેવું જરૂરી છે.
• જો તમને કોઈપણ પ્રકારની વસ્તુની એલર્જી હોય તો તેનાથી દૂર રહેવું જોઈએ.
• ખૂબ લાંબા સમય સુધી સ્વિમિંગ પૂલમાં તરવું ન જોઈએ.
• તથા સિગારેટ સ્મોકિંગ કરનારા વ્યક્તિઓથી દૂર રહેવું જોઈએ.
• ઓછી ઇન્વેસિવ( invasive methods) નો ઉપયોગ કરીને બલૂનને એક્ષ્પાડ( expand ) કરીને સાઇનસ કેવીટી ને મોટી કરવામાં આવી છે.

forien body(  ફોરેઈન બોડી) introduction

• Nose એ એકસીડન્ટલી બ્લોકેજ થઈ જાય છે કે એવું  substance કે જે ત્યાં નોર્મલી ફાઉન્ડ ન હોય.
• એવા  object અથવા મટીરીયલ ને ફોરેઈન બોડી કહેવામાં આવે છે.
• ઓચિંતાનું અમુક પદાર્થો જેમ કે માળા નો મણકો એ નોઝ માં નાખવામાં આવે છે અને ત્યાં તે સ્ટક થઈ જાય છે.
• આ મુખ્યત્વે બાળકોમાં વધુ જોવા મળે છે.
• પ્રોબ્લેમને પ્રિવેન્ટ કરવા એને રીમુવ કરવો ખૂબ જરૂરી છે.
• આ મુખ્યત્વે નાના બાળકોમાં થાય છે કે જે નાની વસ્તુઓ જેમ કે કાંકરા અને  આરસ ને તેના  નાકમાં નાખી શકે છે.
• સ્મુધ વસ્તુઓ હોય તે નાકમાં જામી જાય છે અને શાપૅ વસ્તુઓ હોય તે નાકની ટીશ્યુને ડેમેજ કરે છે.
• નાકની અંદર રહેલી વસ્તુઓને દૂર કરવું મુશ્કેલ પડે છે.

 causes/ Etiology

• કોઈપણ નાની વસ્તુની તરત નાકમાં નાખી દેવી જેમ કે બિન્સ.
• having the Airway packed in healthcare  settings. 
• playing or rough housing. 
• બાળકોમાં મુખ્યત્વે છોકરાઓ વધારે રિસ્ક હોય છે કે તેઓ નાની વસ્તુઓ નાક મા નાખી દે છે.

 clinical  manifestation

• નાકમાંથી ડિસ્ચાર્જ નીકળે છે.
• bloody  nose,
• જ્યારે પેશન્ટ શ્વાસ લે છે ત્યારે visle જેવો અવાજ સંભળાય છે.
• નાકમાં ઇરિટેશન થાય છે.
• સોજો આવે છે.
• છીંકો આવે છે.
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડે છે.
• નાકમાંથી ડિસ્ચાર્જ નીકળે છે તે મુખ્યત્વે બ્લડ વાળું હોય છે.

 Diagnosis

• history tacking and physical examination. 
• ફોરેન બોડી નાકમાં અત્યારે ખબર પડે છે જ્યારે બાળકની એક
• નોસ્ટ્રીલ માંથી ફાઉલ સ્મેલિંગ વાળું ડ્રેઇનેજ નીકળતું હોય છે.
• અમુક ચોક્કસ લાઇટ વાળા ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ  nose ને vosualization કરવામાં મદદ કરે છે.

 treatment

• પેશન્ટને એન્કરેજ કરવું કે ધીમે ધીમે માઉથ દ્વારા બ્રિધ કરવું જો ખૂબ સડન બ્રિધ કરે તો તેના ની વસ્તુઓ ને તાત્કાલિક નાકમાં ઊંડું થવાની શક્યતા રહે છે.
• ધીમે ધીમે એક nostril ને ક્લોઝ કરવું અને તે હોય તે નોસ્ટ્રીલને ધીમે ધીમે હલાવવું કે જેથી ખબર પડે કે કોઈ પણ ફોરેન ઓબ્જેક્ટ એ નોસ્ટ્રીલમાં પ્રેઝન્ટ છે.
• નોઝ ને ખૂબ વધુ બ્લોવિંગ ન કરવું અને તેને વારંવાર હલાવવું નહીં.
• જો ઉપરની મેથડ એ ફેઈલ જાય તો મેડિકલ એડવાઇઝ લેવી.
• ટ્વિઝર નો ઉપયોગ કરીને કોઈ પણ વસ્તુઓને બહાર કાઢવાનો પ્રયાસ ન કરવો.
• જો તે નોઝમા ડીપ દેખાતું હોય તો પણ.
• જે વસ્તુઓને સરળતાથી ન પકડી શકાય અથવા તો જોઈ ન શકાય તેવી વસ્તુઓને રીમુવ કરવાનો પ્રયાસ ન કરવો.
• નીચેના પગલાઓનો અનુસરીને  ફોરેઈન બોડીને રીમુવ કરવા માટેનો પ્રયાસ ન કરવો.
• કોઈપણ ફોરેન ઓબ્જેક્ટ ને ટ્વીઝર દ્વારા પકડવું નહીં કે જે  nose ને harm કરે છે.
• કોઈપણ ફોરેન ઓબ્જેક્ટને કોટન અથવા અધર વસ્તુઓ દ્વારા પુશ ન કરવી જેથી કોઈ પણ ફોરેન ઓબ્જેક્ટ એ વધુ પડતું નાખની અંદર વહી જાય.
• નાકને દબાવવું અથવા તેનું હલનચલન કરાવવું.
• પેશન્ટને માઉથ દ્વારા બ્રિધ કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટની શાંત કરવું અને તેને રીએશ્યોરન્સ પ્રોવાઇડ કરવો.
• પેશન્ટને બને તો તાત્કાલિક હોસ્પિટલે લઇ જાવ તેથી તેની મેડિકલ સારવાર થઈ શકે અને કોઈપણ અધર કોમ્પ્લિકેશનમાંથી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.
• ટ્રીટમેન્ટનું હેતુ કોઈ પણ ફોરેન બોડી ને રિમેક કરવું કોઈપણ સિચ્યુએશન એ વઝૅ  ના થાય તે માટે.
• જો  first aid  એ ફેઈલ થાય તો હેલ્થ કે પ્રોવાઇડર ની કન્સલ્ટ લેવી.
• અને આ મુખ્યત્વે ઓપરેશન રૂમમાં જનરલ એનેસ્થેશિયા પ્રોવાઇડ કરીને કરવામાં આવે છે .
• જો કોઈપણ ઇન્ફેક્શન થયું હોય તો તેને એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન પ્રોવાઈડ કરી ટ્રીટ કરવામાં આવે છે

deviated nasal septam ( ડેવિએટેડ નેઝલ સેપ્ટમ) introduction

•  Septum કે જે મુખ્યત્વે પાતળું અને સ્ટ્રેઈટ હોય છે અને તે બે નોસ્ટ્રીલની વચ્ચે આવેલો હોય છે.
• અને આ સેપ્ટમ એ તેની જગ્યા પરથી ડેવિએટેડ થઈ અને તે નોસ્ટ્રીલમાં અંદર તરફ વહી જાય અથવા તો એક સાઈડમાં થઈ જાય તો તેને ડેવીએટેડ nessal  septum કહેવામાં આવે છે.
•  ડેવીએટેડ નેસલ septum  એ કોમન ફિઝિકલ ડિસઓર્ડર છે નોઝનો અને તેમાં nasal septam નું ડિસ્પ્લેસમેન્ટ થાય છે.
•  સેપ્ટમ એ મુખ્યત્વે જમણી અને ડાબી નેઝલ કેવીટી ને અલગ પાડે છે.
•  અને તે મુખ્યત્વે વચ્ચેના ભાગમાં આવેલું હોય છે.
•  અને તેનાકને બે ભાગમાં સમાન રીતે ડિવાઇડ કરે છે.
•   ડેવિએટેડ નેઝલ સેપ્ટમ એ મુખ્યત્વે nasal obstruction કરે છે.
•  અને આ મુખ્યત્વે ઇન્ફેક્શન અથવા તો એલર્જીક રિએક્શનમાં વધુ થઈ શકે છે.
•  જ્યારે obstruction જોવા મળે તો nose  દ્વારા બ્રિધિંગ કરવું ડીફીકલ્ટી થાય છે.
•  આ મુખ્યત્વે બાળકોમાં અને એડલ્ટમાં જોવા મળે છે અને આ મુખ્યત્વે  congenital અને કોઈપણ ઈંજુરી થવાના કારણે પણ જોવા મળે છે.

 cases

• trauma, 
• birth defect,
• congenital  disorder, 
• compression of  the  nose, 
• automobile  accident, 

 type

•  1) colluminar deviation or anterior dislocation  (  કોલ્યુમીનલ ડેવીએશન*અથવા એન્ટિરિયર ડીશલોકેશન.) 

  આમાં સેપ્ટમ એ આગળના ભાગથી થતા નીચેના ભાગથી ડિસ લોકેશન થાય છે અને તે એક સાઇડમાં જાય છે અને તે ટોટલી અથવા તો પાર્શિયલી નોસ્ટ્રીલને બ્લોકેજ કરે છે.

•  2)  c- shaped deviation (  સી શેપ ડેવીએશન). 

  આમા સેપ્ટમ એ વન સાઈડ ( one side )માં ડેવિએટેડ થાય છે અને તેનો શેપ એ અંગ્રેજી મૂળાક્ષર ”  c ” જેવો હોય છે.

•  3) s – shape deviation  (  એસ સેપ ડેવીએશન) 

આમાં સેપ્ટમ બંને બાજુએ અથવા ઉપર અને નીચેની તરફ એ અંગ્રેજી મૂળાક્ષર એસ જેમ ડેવિએટેડ(  s – shape deviation) થાય છે.

•  4) bony spurs  ( બોની સ્પૂરસ):= 

આમાં નોઝ નુ વોમર બોન એ નોસ્ટ્રીલની એક બાજુએ સારપલી( sharply) રીતે ડેવિએટેડ થાય છે અને બોની પ્રોજેક્શન કરે છે અને તે  nasal obstruction પણ કરે છે.

•  5) thickened septam  (  થિકેન્ડ સેપ્ટમ):= 

 આમાં જો નેઝલ સેપ્ટમ એ નોર્મલ હોય તો તે પાતળો હોય છે .

પરંતુ તેમા કોઈપણ ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે  અથવા trauma થવાના કારણે બ્લડનું કનેક્શન થતાં હોય  અને  hematoma થવા ના કારણે સેપ્ટમ thick થાયછે( જાડુ થાય છે )અને તેના કારણે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડે છે.

 clinical manifestation

• જો પેશન્ટને ડેવિએટેડ  નેઝલ  Septam માઇનર અમાઉન્ટમાં હોય તો કોઈપણ પ્રકારના સીમટોમ્સ હોતા નથી.
•  જો deviated nasal septam  severe હોય તો નીચે પ્રકારના  sign and symptoms જોવા મળે છે.
• એક અથવા બંને
• નોસ્ટ્રીલમાં ઓબસ્ટ્રક્શન જોવા મળે છે.
• લેઝર કનજેશન થાય છે.
• નોઝમાંથી બ્લડ નીકળે છે.
• વારંવાર સાયનસનું ઇન્ફેક્શન થાય છે.
• સુતી વખતે શ્વાસ લઈએ ત્યારે વિશલ જેવો અવાજ સંભળાય છે.
• મ્યુકોઝા  એ ડ્રાય થાય છે.

 medical management

1)decongestant. 

2)antihistamine. 

3)nasal cortisone spray.

 surgical management

• septoplasty,
• submucous resection. 
• rhinoplasty. 

 management

• જો ડીફોર્મિટી એ નેઝલ ઓબસ્ટ્રકશન કરે તો sub mucosal રિસેેકશન એ પરફોર્મ કરવામાં આવે છે અને તે જનરલ  લોકલ એનેસ્થેશિયા માં કરવામાં આવે છે.
• જો સેપ્ટમ નો લાર્જ પાર્ટ રિસેકશન કરવામાં આવે તો પ્લાસ્ટિક સર્જરી જરૂરી બને છે.
• જો બ્લીડિંગ થતું હોય તો પેકિંગ મૂકવામાં આવે છે.
• ઓપરેશન પછી વ્યક્તિએ એ જ સમયે પાછા પોતાના ઘરે મૂકવામાં આવે છે એટલે કે હોસ્પિટલ સ્ટે બહુ હોતો નથી.
• પેશન્ટને કોલ્ડ કમ્પ્રેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પ્રોપર રીતના ડ્રેસિંગ કરવું.
• પેશન્ટ અને હયુમીડી ફાયર નો ઉપયોગ કરવા માટે કહેવું.
• saline irrigation કરવુ.
• પેશન્ટને કહેવું કે તેના નાકને બહુ હલાવવું નહીં.
• પેશન્ટને રિલેક્સેશન અને  deep breathing ટેકનિક  શીખવાડવી.
• પેશન્ટને થોડા થોડા પ્રમાણમાં ડેઈલી રૂટિન એક્ટિવિટી કરવા માટે કહેવું.

forien body(  ફોરેઈન બોડી) introduction

•  Nose એ એકસીડન્ટલી બ્લોકેજ થઈ જાય છે કે એવું  substance કે જે ત્યાં નોર્મલી ફાઉન્ડ ન હોય.
• એવા  object અથવા મટીરીયલ ને ફોરેઈન બોડી કહેવામાં આવે છે.
• ઓચિંતાનું અમુક પદાર્થો જેમ કે માળા નો મણકો એ નોઝ માં નાખવામાં આવે છે અને ત્યાં તે સ્ટક થઈ જાય છે.
• આ મુખ્યત્વે બાળકોમાં વધુ જોવા મળે છે.
• પ્રોબ્લેમને પ્રિવેન્ટ કરવા એને રીમુવ કરવો ખૂબ જરૂરી છે.
• આ મુખ્યત્વે નાના બાળકોમાં થાય છે કે જે નાની વસ્તુઓ જેમ કે કાંકરા અને  આરસ ને તેના  નાકમાં નાખી શકે છે.
• સ્મુધ વસ્તુઓ હોય તે નાકમાં જામી જાય છે અને શાપૅ વસ્તુઓ હોય તે નાકની ટીશ્યુને ડેમેજ કરે છે.
• નાકની અંદર રહેલી વસ્તુઓને દૂર કરવું મુશ્કેલ પડે છે.

 causes/ Etiology

• કોઈપણ નાની વસ્તુની તરત નાકમાં નાખી દેવી જેમ કે બિન્સ.
• having the Airway packed in healthcare  settings. 
• playing or rough housing. 
• બાળકોમાં મુખ્યત્વે છોકરાઓ વધારે રિસ્ક હોય છે કે તેઓ નાની વસ્તુઓ નાક મા નાખી દે છે.

 clinical  manifestation

• નાકમાંથી ડિસ્ચાર્જ નીકળે છે.
• bloody  nose,
• જ્યારે પેશન્ટ શ્વાસ લે છે ત્યારે visle જેવો અવાજ સંભળાય છે.
• નાકમાં ઇરિટેશન થાય છે.
• સોજો આવે છે.
• છીંકો આવે છે.
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડે છે.
• નાકમાંથી ડિસ્ચાર્જ નીકળે છે તે મુખ્યત્વે બ્લડ વાળું હોય છે.

 Diagnosis

• history tacking and physical examination. 
• ફોરેન બોડી નાકમાં અત્યારે ખબર પડે છે જ્યારે બાળકની એક
• નોસ્ટ્રીલ માંથી ફાઉલ સ્મેલિંગ વાળું ડ્રેઇનેજ નીકળતું હોય છે.
• અમુક ચોક્કસ લાઇટ વાળા ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ  nose ને vosualization કરવામાં મદદ કરે છે.

 treatment

પેશન્ટને એન્કરેજ કરવું કે ધીમે ધીમે માઉથ દ્વારા બ્રિધ કરવું જો ખૂબ સડન બ્રિધ કરે તો તેના ની વસ્તુઓ ને તાત્કાલિક નાકમાં ઊંડું થવાની શક્યતા રહે છે.

ધીમે ધીમે એક nostril ને ક્લોઝ કરવું અને તે હોય તે નોસ્ટ્રીલને ધીમે ધીમે હલાવવું કે જેથી ખબર પડે કે કોઈ પણ ફોરેન ઓબ્જેક્ટ એ નોસ્ટ્રીલમાં પ્રેઝન્ટ છે.

નોઝ ને ખૂબ વધુ બ્લોવિંગ ન કરવું અને તેને વારંવાર હલાવવું નહીં.

જો ઉપરની મેથડ એ ફેઈલ જાય તો મેડિકલ એડવાઇઝ લેવી.

ટ્વિઝર નો ઉપયોગ કરીને કોઈ પણ વસ્તુઓને બહાર કાઢવાનો પ્રયાસ ન કરવો.

જો તે નોઝમા ડીપ દેખાતું હોય તો પણ.

જે વસ્તુઓને સરળતાથી ન પકડી શકાય અથવા તો જોઈ ન શકાય તેવી વસ્તુઓને રીમુવ કરવાનો પ્રયાસ ન કરવો.

નીચેના પગલાઓનો અનુસરીને  ફોરેઈન બોડીને રીમુવ કરવા માટેનો પ્રયાસ ન કરવો.

• કોઈપણ ફોરેન ઓબ્જેક્ટ ને ટ્વીઝર દ્વારા પકડવું નહીં કે જે  nose ને harm કરે છે.

• કોઈપણ ફોરેન ઓબ્જેક્ટને કોટન અથવા અધર વસ્તુઓ દ્વારા પુશ ન કરવી જેથી કોઈ પણ ફોરેન ઓબ્જેક્ટ એ વધુ પડતું નાખની અંદર વહી જાય.

• નાકને દબાવવું અથવા તેનું હલનચલન કરાવવું.

પેશન્ટને માઉથ દ્વારા બ્રિધ કરવા માટે કહેવું.

પેશન્ટની શાંત કરવું અને તેને રીએશ્યોરન્સ પ્રોવાઇડ કરવો.

પેશન્ટને બને તો તાત્કાલિક હોસ્પિટલે લઇ જાવ તેથી તેની મેડિકલ સારવાર થઈ શકે અને કોઈપણ અધર કોમ્પ્લિકેશનમાંથી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

ટ્રીટમેન્ટનું હેતુ કોઈ પણ ફોરેન બોડી ને રિમેક કરવું કોઈપણ સિચ્યુએશન એ વઝૅ  ના થાય તે માટે.

જો  first aid  એ ફેઈલ થાય તો હેલ્થ કે પ્રોવાઇડર ની કન્સલ્ટ લેવી.

અને આ મુખ્યત્વે ઓપરેશન રૂમમાં જનરલ એનેસ્થેશિયા પ્રોવાઇડ કરીને કરવામાં આવે છે .

જો કોઈપણ ઇન્ફેક્શન થયું હોય તો તેને એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન પ્રોવાઈડ કરી ટ્રીટ કરવામાં આવે છે.

deviated nasal septam ( ડેવિએટેડ નેઝલ સેપ્ટમ) introduction

•  Septum કે જે મુખ્યત્વે પાતળું અને સ્ટ્રેઈટ હોય છે અને તે બે નોસ્ટ્રીલની વચ્ચે આવેલો હોય છે.
• અને આ સેપ્ટમ એ તેની જગ્યા પરથી ડેવિએટેડ થઈ અને તે નોસ્ટ્રીલમાં અંદર તરફ વહી જાય અથવા તો એક સાઈડમાં થઈ જાય તો તેને ડેવીએટેડ nessal  septum કહેવામાં આવે છે.
•  ડેવીએટેડ નેસલ septum  એ કોમન ફિઝિકલ ડિસઓર્ડર છે નોઝનો અને તેમાં nasal septam નું ડિસ્પ્લેસમેન્ટ થાય છે.
•  સેપ્ટમ એ મુખ્યત્વે જમણી અને ડાબી નેઝલ કેવીટી ને અલગ પાડે છે.
•  અને તે મુખ્યત્વે વચ્ચેના ભાગમાં આવેલું હોય છે.
•  અને તેનાકને બે ભાગમાં સમાન રીતે ડિવાઇડ કરે છે.
•  ડેવિએટેડ નેઝલ સેપ્ટમ એ મુખ્યત્વે nasal obstruction કરે છે.
•  અને આ મુખ્યત્વે ઇન્ફેક્શન અથવા તો એલર્જીક રિએક્શનમાં વધુ થઈ શકે છે.
•  જ્યારે obstruction જોવા મળે તો nose  દ્વારા બ્રિધિંગ કરવું ડીફીકલ્ટી થાય છે.
•  આ મુખ્યત્વે બાળકોમાં અને એડલ્ટમાં જોવા મળે છે અને આ મુખ્યત્વે  congenital અને કોઈપણ ઈંજુરી થવાના કારણે પણ જોવા મળે છે.

  cases

• trauma, 
• birth defect,
• congenital  disorder, 
• compression of  the  nose, 
• automobile  accident, 

 type

 1) colluminar deviation or anterior dislocation  (  કોલ્યુમીનલ ડેવીએશન*અથવા એન્ટિરિયર  ડીશલોકેશન.) 

    આમાં સેપ્ટમ એ આગળના ભાગથી થતા નીચેના ભાગથી ડિસ લોકેશન થાય છે અને તે એક સાઇડમાં જાય છે અને તે ટોટલી અથવા તો પાર્શિયલી નોસ્ટ્રીલને બ્લોકેજ કરે છે.

 2)  c- shaped deviation  (  સી શેપ ડેવીએશન). 

  આમા સેપ્ટમ એ વન સાઈડ ( one side )માં ડેવિએટેડ થાય છે અને તેનો શેપ એ અંગ્રેજી મૂળાક્ષર ”  c ” જેવો હોય છે.

 3) s – shape deviation  (  એસ સેપ ડેવીએશન) 

આમાં સેપ્ટમ બંને બાજુએ અથવા ઉપર અને નીચેની તરફ એ અંગ્રેજી મૂળાક્ષર એસ જેમ ડેવિએટેડ(  s – shape deviation) થાય છે.

 4) bony spurs  ( બોની સ્પૂરસ):= 

આમાં નોઝ નુ વોમર બોન એ નોસ્ટ્રીલની એક બાજુએ સારપલી( sharply) રીતે ડેવિએટેડ થાય છે અને બોની પ્રોજેક્શન કરે છે અને તે  nasal obstruction પણ કરે છે.

 5) thickened septam  (  થિકેન્ડ સેપ્ટમ):= 

 આમાં જો નેઝલ સેપ્ટમ એ નોર્મલ હોય તો તે પાતળો હોય છે .

પરંતુ તેમા કોઈપણ ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે  અથવા trauma થવાના કારણે બ્લડનું કનેક્શન થતાં હોય  અને  hematoma થવા ના કારણે સેપ્ટમ thick થાયછે( જાડુ થાય છે )અને તેના કારણે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડે છે.

 clinical manifestation

• જો પેશન્ટને ડેવિએટેડ  નેઝલ  Septam માઇનર અમાઉન્ટમાં હોય તો કોઈપણ પ્રકારના સીમટોમ્સ હોતા નથી.
•  જો deviated nasal septam  severe હોય તો નીચે પ્રકારના  sign and symptoms જોવા મળે છે.
• એક અથવા બંને નોસ્ટ્રીલમાં ઓબસ્ટ્રક્શન જોવા મળે છે.
• લેઝર કનજેશન થાય છે.
• નોઝમાંથી બ્લડ નીકળે છે.
• વારંવાર સાયનસનું ઇન્ફેક્શન થાય છે.
• સુતી વખતે શ્વાસ લઈએ ત્યારે વિશલ જેવો અવાજ સંભળાય છે.
• મ્યુકોઝા  એ ડ્રાય થાય છે.

 medical management

1)decongestant.  2)antihistamine.  3)nasal cortisone spray.

 surgical management

• septoplasty,
• submucous resection. 
• rhinoplasty. 

 management

• જો ડીફોર્મિટી એ નેઝલ ઓબસ્ટ્રકશન કરે તો sub mucosal રિસેેકશન એ પરફોર્મ કરવામાં આવે છે અને તે જનરલ  લોકલ એનેસ્થેશિયા માં કરવામાં આવે છે.
• જો સેપ્ટમ નો લાર્જ પાર્ટ રિસેકશન કરવામાં આવે તો પ્લાસ્ટિક સર્જરી જરૂરી બને છે.
• જો બ્લીડિંગ થતું હોય તો પેકિંગ મૂકવામાં આવે છે.
• ઓપરેશન પછી વ્યક્તિએ એ જ સમયે પાછા પોતાના ઘરે મૂકવામાં આવે છે એટલે કે હોસ્પિટલ સ્ટે બહુ હોતો નથી.
• પેશન્ટને કોલ્ડ કમ્પ્રેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પ્રોપર રીતના ડ્રેસિંગ કરવું.
• પેશન્ટ અને હયુમીડી ફાયર નો ઉપયોગ કરવા માટે કહેવું.
• saline irrigation કરવુ.
• પેશન્ટને કહેવું કે તેના નાકને બહુ હલાવવું નહીં.
• પેશન્ટને રિલેક્સેશન અને  deep breathing ટેકનિક  શીખવાડવી.
• પેશન્ટને થોડા થોડા પ્રમાણમાં ડેઈલી રૂટિન એક્ટિવિટી કરવા માટે કહેવું.

fracture of  nasal bone( ફ્રેક્ચર ઓફ નેઝલ બોન)  introduction

•  નેઝલ  બોન ફ્રેક્ચર એ  બોડી ના બીજા કોઈ પણ બોન ફ્રેક્ચર કરતાં મુખ્ય કોમન બોન ફેક્ચર છે.
• નેઝલ બોનનું ફ્રેક્ચર માં કોઈપણ ટ્રોમાં થવાના કારણે અથવા એસોલ્ટ એટલે કે મારા મારી થવાના કારણે પણ થાય છે.
• નેઝલ બોન ફેક્ચર થવાના કારણે nasal deformity આવી શકે છે અને તેના કારણે  nasal obstruction ની કન્ડિશન ઉદભવે છે.

 clinical manifestation

• નાકમાંથી લોહી વહેવું,
• નાકની અંદરથી અથવા બહારથી લોહી વહેવું,
• નાકમાં સોજો આવવો,
• દુખાવો થવો.

 Diagnostic evaluation

• history tacking and physical examination 
• inspection, 
• palpation, 
• X Ray, 

 medical management

• nasal  બિલ્ડિંગ ને દૂર કરવા માટે કોલ્ડ કમ્પ્રેશન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.
• નેઝલ કેવીટીને તેની સ્વેલિંગ અથવા તો કોઈ પણ પ્રકારની ડીફોર્મિટી છે કે નહીં તેના માટે એસેમેન્ટ કરવામાં આવે છે.
• જો નેઝલ કેવીટીમાં કોઈપણ ઈન્જરી હોય તો તાત્કાલિક ડોક્ટરને બતાવવું અને નેઝલ ફ્રેક્ચરએ મુખ્યત્વે સર્જીકલી 7 થી 10 દિવસમાં   reduce થઈ જાય છે.

 Nursing management

• પેશન્ટ ને નોઝમા આઈસ પેક 20 મિનિટ સુધી લગાડવું આખા દિવસમાં ચાર વખત સ્વેલિંગ ને ઓછું કરવા માટે.
• જો nose  માંથી બ્લીડિંગ થતું હોય તો નેઝલ પેકિંગ મુકવા અને તેના કારણે પેશન્ટને ઇન્સ્ટ્રક્શન આપો કે  જો નાક દ્વારા શ્વાસ લઈ શકે નહીં તો મોઢા દ્વારા બ્રિધ કરે.
• જો મોઢા દ્વારા શ્વાસ લેવામાં આવે તો તેના કારણે ઓરલ કેવીટી મ્યુકસ મેમ્બરેન dry થઈ જાય છે અથવા તેથી પેશન્ટને કહેવું કે વારંવાર મોઢા દ્વારા કોગળા કરવા કે જેથી મોઢાની  mucous membrane moisten રહે

Epistaxis  ( એપીસટેક્સીસ)

Introduction  

એપિસ્ટેક્સીસ (Epistaxis) ને નોઝ બ્લીડ (Nose Bleed) પણ કહેવામાં આવે છે.

આ એવી કન્ડિશન (Condition) છે કે જેમાં એક્ટિવ બ્લીડિંગ (Active Bleeding) નાકની નાસ્ટ્રિલ (Nostril), નેઝલ કેવિટી (Nasal Cavity), અથવા તો નેઝોફેરિંગ્સ (Nasopharynx) માંથી થાય છે.

આ ત્યારે થાય છે જ્યારે નાકની અંદર રહેલી બ્લડ વેસલ્સ (Blood Vessels) ડેમેજ (Damaged) અથવા તો ઇન્જર્ડ (Injured) થાય છે.

નાક ના આગળના ભાગમાંથી અથવા તો પાછળના ભાગમાંથી બ્લીડિંગ થવાની પ્રક્રિયાને નોઝ બ્લીડ (Nose Bleed) અથવા તો એપિસ્ટેક્સીસ (Epistaxis) કહેવામાં આવે છે.

 Type

1) anterior  nosebleed ( એન્ટિરિયર નોઝ બ્લિડ), 2)posterior nose bleed( પોસ્ટીરીયર  નોઝ*બ્લીડ )

 1) anterior nose bleed( એન્ટિરિયર નોઝ બ્લિડ):= 

•  એન્ટિરિયર  નોઝ બ્લીડ 90% લોકોમાં જોવા મળે છે.

• એન્ટિરિયર નોઝ બ્લિડ એ નાક ના આગળના ભાગમાંથી અને નાક ની નીચેના ભાગમાંથી જોવા મળે છે.
• અને મોસ્ટ કોમન સાઇડ નોઝ બ્લીડ થવાનું એ નેઝલ સેપ્ટમ છે.

 2) posterior nose bleed ( પોસ્ટીરીયર નોઝ બ્લીડ):=

• પોસ્ટીરીયર નોઝ બ્લીડ આગળના નોઝ બ્લીડ કરતાં ઓછા પ્રમાણમાં થાય છે.
• આમાં બ્લીડિંગ એ મુખ્યત્વે નાકના પાછળના ભાગ ની આર્ટરી માંથી થાય છે.
• આમાં postrior nose bleed માંથી બ્લડ એ મુખ્યત્વે ગળાના ભાગમાં આવે છે.

 Etiology/ cause

1) Local Causes (લોકલ કારણો):

• નાકને ખૂબ હલાવવાથી અથવા નાકમાં નખ મારવાના કારણે બ્લીડિંગ થાય છે, જે નોઝ બ્લીડ (Nose Bleed) થવાનું એક મોસ્ટ કોમન (Most Common) કારણ છે.
• નાક અથવા ફેસમાં ટ્રોમા (Trauma) થવાના કારણે.
• પડી જવાથી અથવા રોડ ટ્રાફિક એક્સિડન્ટ (Road Traffic Accident) થવાના કારણે નાકમાં ઇજા થાય છે, જેના કારણે એપિસ્ટેક્સિસ (Epistaxis) જેવી સ્થિતિ ઉત્પન્ન થઈ શકે છે.
• નેઝલ બોન (Nasal Bone) ના ફ્રેક્ચર (Fracture) થવાના કારણે.
• Iatrogenic Cause (ઈત્રોજનિક કારણો).

2) Infection (ઈન્ફેક્શન):

• બાળકોમાં અપર રેસ્પિરેટરી ઇન્ફેક્શન (Upper Respiratory Infection) થવાના કારણે એપિસ્ટેક્સિસ (Epistaxis) થઈ શકે છે.
• વાયરલ રાઇનાઇટિસ (Viral Rhinitis).
• એક્યૂટ રાઇનાઇટિસ (Acute Rhinitis).

Other Causes (અન્ય કારણો):

• નાકમાં કોઈ પણ ફોરેઈન બોડી (Foreign Body) આવવાના કારણે.
• નેઝલ સેપ્ટમના ડેવિએશન (Nasal Septum Deviation) થવાના કારણે.
• વાતાવરણમાં બદલાવના કારણે.
• નેઝલ કેવિટી (Nasal Cavity) માં કોઈ પણ ગ્રોથ (Growth) થવાના કારણે, જેમ કે પોલીપ્સ (Polyps) અથવા બિનાઇન (Benign) અને મેલીગ્નન્ટ ટ્યુમર (Malignant Tumor).

General cause:= 

Causes of Epistaxis (નોઝ બ્લીડના કારણો):

1. Idiopathic (અજ્ઞાત કારણો):
   • કોઈ સ્પષ્ટ કારણ વિના થતું નાકનું બ્લીડિંગ.
2. Systemic Causes (સિસ્ટેમિક કારણો):
   • હાયપરટેન્શન (Hypertension).
   • હાર્ટ ડિઝીઝ (Heart Disease).
   • પ્રેગ્નેન્સી (Pregnancy).
   • બ્લીડિંગ ડિઝોર્ડ (Bleeding Disorder).
   • ડ્રગ્સ (Drugs) જેવા કે ઓરલ એન્ટીકોઆગ્યુલન્ટ (Oral Anticoagulant).
   • વિટામિન K ની કમી (Vitamin K Deficiency).
3. Infections (ઈન્ફેક્શન):
   • એક્યૂટ ઇન્ફેક્શન (Acute Infection) જેમ કે ટાઇફોઇડ (Typhoid), ન્યુમોનિયા (Pneumonia), મેલેરિયા (Malaria).
   • ડેન્ગી ફિવર (Dengue Fever).
   • મીઝલ્સ (Measles).
4. Local Causes (લોકલ કારણો):
   • વાયોલન્ટ સ્નીઝિંગ (Violent Sneezing).
   • નોઝ બ્લોઇંગ (Nose Blowing).
   • નાકમાં ઇજા (Trauma to the Nose).
   • નાકના ખોદવાના કારણે (Picking of the Nose).
5. Hematological Causes (હેમેટોલોજીકલ કારણો):
   • લ્યુકેમિયા (Leukemia).

 clinical manifestation

Symptoms of Epistaxis (એપિસ્ટેક્સિસના લક્ષણો):

1. નાક સંબંધિત લક્ષણો:
   • નાકમાંથી લોહી વહેવું (Bleeding from the Nose).
   • નાક બંધ થવું (Nasal Blockage).
2. શ્વાસ સંબંધિત તકલીફો:
   • શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડવી (Difficulty in Breathing).
   • ગળવામાં તકલીફ પડવી (Difficulty in Swallowing).
3. હેડ અને બોડી ના લક્ષણો:
   • માથું દુખવું (Headache).
   • ચક્કર આવવું (Dizziness).
   • ભ્રમીત થવું (Confusion).
   • બેભાન થઈ જવું (Fainting).
4. ફીઝીકલ વિકનેસ:
   • કમજોરી અનુભવવી (Weakness).
   • ઉલ્ટી થવી (Vomiting).

 Medical management

1) Anterior nose bleed:=

Treatment for Epistaxis (એપિસ્ટેક્સિસ માટેની સારવાર):

1. માઈનોર બ્લીડિંગ (Minor Bleeding):
   • જો બ્લીડિંગ થોડા પ્રમાણમાં હોય, તો તે પોતાની જ રીતે સ્ટોપ થઈ જાય છે અને કોઈ પણ પ્રકારની ટ્રીટમેન્ટ (Treatment)ની જરૂર પડતી નથી.
   • નાકમાંથી જે જગ્યાએ બ્લીડિંગ થાય છે તે પર બ્લડ ક્લોટ (Blood Clot) થાય છે, જેના કારણે બ્લીડિંગ સ્ટોપ થાય છે.
2. Cauterization (કોટેરાઇઝેશન):
   • જો બ્લીડિંગ બ્લડ વેસલ (Blood Vessel)માંથી થાય છે અને તે સહેલાઈથી દેખાઈ શકે છે, તો ડોક્ટર કોટેરાઇઝેશન (Cauterization) કરી શકે છે.
   • કોટેરાઇઝેશન દ્વારા બ્લડ વેસલને સીલ (Seal) કરી દેવામાં આવે છે, જેના કારણે બ્લીડિંગ સ્ટોપ થાય છે.
3. Nasal Packing (નેઝલ પેકિંગ):
   • જો કેસ વધુ કોમ્પ્લિકેટેડ હોય, તો નેઝલ પેકિંગ (Nasal Packing) કરવું જોઈએ.
   • નેઝલ પેકિંગ નાકમાં પ્રેશર (Pressure) બનાવે છે, જેના કારણે બ્લડ ક્લોટ (Blood Clot) થાય છે અને બ્લીડિંગ સ્ટોપ થાય છે.
   • નેઝલ પેકિંગના પ્રકારો:
     • પેટ્રોલેટમ ગોઝ (Petrolatum Gauze).
     • બલૂન નેઝલ પેક (Balloon Nasal Packs).
     • સિન્થેટિક સ્પોન્જ પેક (Synthetic Sponge Packs).
4. Local Application (લોકલ એપ્લિકેશન):
   • મેડિકલ પર્સનલ નાકમાં દવાઓ અપ્લાય કરે છે, જેનાથી કન્જેશન દૂર થાય છે, દુખાવો ઘટાડે છે, અને બ્લીડિંગ સ્ટોપ થાય છે.
   • વાસોકન્સ્ટ્રિક્ટર (Vasoconstrictor) દવાઓની લોકલ એપ્લિકેશન કરીને પણ બ્લીડિંગ રોકી શકાય છે.
5. Sinus Infection Prevention (સાયનસ ઇન્ફેક્શન પ્રિવેન્શન):
   • નેઝલ પેકિંગ કરાવનાર વ્યક્તિઓમાં સાઇનસ બ્લોક થવાનો અને સાઇનસ ઇન્ફેક્શન થવાનો જોખમ રહે છે.
   • એન્ટીબાયોટિક (Antibiotics) સારવાર શરૂ કરવી.
   • નેઝલ પેકિંગ મુખ્યત્વે 48 થી 72 કલાક સુધી રાખવામાં આવે છે.

આ સારવાર પદ્ધતિઓ માટે ડોક્ટરની સલાહ ખૂબ જ અગત્યની છે.

  

 2)Posterior nose bleed:= 

Posterior Nose Bleed (પોસ્ટીરીયર નોઝ બ્લીડ):

1. Severity and Need for Medical Attention (તીવ્રતા અને મેડિકલ સારવાર):
   • પોસ્ટીરીયર નોઝ બ્લીડ (Posterior Nose Bleed) સામાન્ય રીતે પોતાની જાતે સ્ટોપ થતું નથી.
   • આ સ્થિતિ ખૂબ જ સીરીયસ (Serious) માનવામાં આવે છે અને તેને સ્ટોપ કરવા માટે હોસ્પિટલમાં જઇ તાત્કાલિક મેડિકલ સારવાર લેવી જરૂરી છે.
2. Treatment with Nasal Packing (નેઝલ પેકિંગ દ્વારા સારવાર):
   • ડોક્ટર પોસ્ટીરીયર નોઝ બ્લીડ કંટ્રોલ કરવા માટે નાંસમાંથી પેકિંગ (Packing) મૂકે છે.
   • મુખ્યત્વે બલૂન નેઝલ પેક (Balloon Nasal Pack) એ સૌથી કોમન નેઝલ પેકિંગ છે.
   • પોસ્ટીરીયર નેઝલ પેકિંગ એ એન્ટિરિયર નેઝલ પેકિંગ કરતાં વધુ અનકમ્ફર્ટેબલ (Uncomfortable) હોય છે.
3. Medication and Monitoring (દવાઓ અને મોનિટરિંગ):
   • પેશન્ટને વારંવાર સીડેટીવ (Sedative) અને પેન કિલર (Painkiller) મેડિસિનની જરૂર પડે છે.
   • પેકિંગ દરમિયાન ઇન્ફેક્શન (Infection) અને શ્વાસની નળી બ્લોકેજ (Breathing Passage Blockage) થવાનો ખતરો રહે છે.
   • પેશન્ટને ક્લોઝ મોનિટરિંગ (Close Monitoring)માં રાખવું જરૂરી છે.
4. Duration of Nasal Packing (નેઝલ પેકિંગની સમયાવધિ):
   • પોસ્ટીરીયર નેઝલ પેકિંગ સામાન્ય રીતે 48 થી 72 કલાક સુધી નાંસમાં રાખવામાં આવે છે.
5. Surgical Intervention (સર્જિકલ પ્રોસિજર):
   • જો નેઝલ પેકિંગ (Nasal Packing) દ્વારા બ્લીડિંગ સ્ટોપ ન થાય, તો સર્જિકલ પ્રોસિજર (Surgical Procedure) કરવાની જરૂર પડે છે.

હેલ્થ કેર પ્રોફેશનલની સલાહ અને મોનીટરિંગની સાથે યોગ્ય સારવાર આપવી જરૂરી છે.

 Nursing management

Self-Management of Nose Bleed (નોઝ બ્લીડનું પોતે સંચાલન):

1. Immediate Steps During a Nose Bleed:
   • નાકમાંથી લોહી વહે છે ત્યારે આગળની તરફ થોડીક વળી જવું. આથી લોહી ગળામાં કે શ્વાસ નળીમાં જવાથી અટકાવી શકાય છે.
   • અંગૂઠા અને પહેલી આંગળી વડે નાકના નીચેના પોચા ભાગને 5-20 મિનિટ સુધી દબાવી રાખવું.
   • શાંતિથી બેસી માથાને હાર્ટ લેવલથી થોડું ઉંચું રાખવું અને સુઈ જવું નહીં.
   • નાકમાં આઈસ પેક (Ice Pack) લગાવવું. આઈસ વાપરવાથી બ્લડ વેસલ કન્સ્ટ્રીક થાય છે અને બ્લીડિંગ સ્ટોપ થાય છે.
   • જો બ્લીડિંગ ચાલુ રહે, તો ફરી નાકને પિંચ કરવું અને આઈ પેક લગાવવું.

---

Prevention of Re-Bleeding (નાકમાંથી ફરી લોહી વહેવું અટકાવવા માટે):

1. ઘરમાં આરામ કરો અને માથાને 30-45 ડિગ્રી ઊંચું રાખો.
2. નાકને હલાવવું નહીં અથવા ખોદવું નહીં.
3. છીંક આવતી હોય તો મોઢું ખુલ્લું રાખવું, જેથી હવા નાકને નુકસાન ન પહોંચાડે.
4. કોઈપણ ભારે વસ્તુઓ ન ઉઠાવો.
5. બાવેલ મૂવમેન્ટ (Stool Passing) દરમ્યાન વધુ તાણ ન આપવું. સ્ટૂલ સોફ્ટનર વાપરો.
6. હાર્ટ લેવલથી માથું ઊંચું રાખો.
7. સ્મોકિંગ ટાળવું.
8. 24 કલાક સુધી ગરમ લિક્વિડ ન પીવો અને સાદું ઠંડું ખોરાક લો.
9. બ્લડ થિન કરનાર દવાઓ (Aspirin, Ibuprofen, Clopidogrel, Warfarin) ટાળવી.
10. જો નાકમાંથી ફરી લોહી વહેવું શરૂ થાય, તો:
    • નસનસમાં (Nasal Passage) ડિકંજેસ્ટન્ટ સ્પ્રે (Decongestant Spray) વાપરો.
    • નાકમાં પેકિંગ મૂકો.
    • બ્લીડિંગના સ્થળની તપાસ કરો.

---

Medical Management of Severe Nose Bleed (ભારે નોઝ બ્લીડ માટે મેડિકલ સારવાર):

1. Close Monitoring (ક્લોઝ મોનિટરિંગ):
   • જ્યારે નાકમાંથી વધુ લોહી વહે છે, ત્યારે પેશન્ટને ક્લોઝ મોનિટરિંગમાં રાખવું.
   • શોકના ચિહ્નો અને લક્ષણો (Signs and Symptoms of Shock) પર ધ્યાન રાખો.
2. Vital Signs and Oxygenation (વાઈટલ સાઇન અને ઓક્સિજન):
   • વાઈટલ સાઇન ચેક કરો અને પૂરતો ઓક્સિજન પ્રદાન કરો.
3. Medication (દવાઓ):
   • પેશન્ટને એનાલજેસિક (Analgesic) અને એન્ટિબાયોટિક (Antibiotic) આપવી.
   • નાકમાં પેકિંગના કારણે ખાવામાં અથવા ગળવામાં તકલીફ થાય, તેથી લિક્વિડ ફૂડ પ્રોવાઇડ કરવું.
4. Surgical Intervention (સર્જિકલ પ્રોસિજર):
   • જો વારંવાર બ્લીડિંગ થાય અથવા પેકિંગથી કંટ્રોલ ન થાય, તો સર્જિકલ લાઇગેશન (Surgical Ligation) જરૂરી બને છે.
   • લાઇગેશનની પ્રક્રિયામાં એક્સ્ટર્નલ કેરોટિડ આર્ટરી (External Carotid Artery), ઇથેમોઇડ આર્ટરી (Ethmoid Artery), અથવા **ઇન્ટર્નલ મેગઝીલરી આર્ટરી (Internal Maxillary Artery)**ને બાંધી દેવામાં આવે છે.

---

Prevention of Nose Bleeds (નોઝ બ્લીડની પ્રિવેન્શન):

1. હ્યુમિડિફાયર (Humidifier):
   • ખાસ કરીને શિયાળાની ઋતુમાં હ્યુમિડિફાયર વાપરવો, જેથી નાકમાં સુકાશ (Dryness) ન રહે.
2. Moisturizing the Nasal Passage (નસનસ મોઈસ્ટ રાખવી):
   • પેટ્રોલિયમ જેલી (Petroleum Jelly), એન્ટિબાયોટિક ઓઇટમેન્ટ, અથવા સલાઇન નેઝલ સ્પ્રેનો ઉપયોગ કરવો.
3. Avoid Irritation (જાળવણી):
   • નાકને ખોદવું નહીં અથવા બહુ હલાવવું નહીં.
4. Medical Condition Management (મેડિકલ કન્ડિશનનું મેનેજમેન્ટ):
   • લીવર ડિઝીઝ, સાઇનસ ઇન્ફેક્શન જેવી સમસ્યાઓ હોય, તો ડોક્ટરની સલાહ લઈને કન્ટ્રોલ કરવું.
5. Avoid Straining (સ્ટ્રેનિંગ ટાળો):
   • બાવેલ મૂવમેન્ટ સમયે તાણ ન આપવું.
6. Avoid Heavy Lifting (ભારે વસ્તુ ઉઠાવવી નહીં):
   • સ્ટ્રેનોસ વળગે તેવા કાર્યો ટાળવા.
7. Smoking (સ્મોકિંગ):
   • સ્મોકિંગ ટાળવું.

આ સૂચનાઓનું પાલન કરવાથી નોઝ બ્લીડના રિકરન્સને અટકાવવામાં મદદ મળશે.

tonsilitis ( ટોનસીલાઇટીસ )

 introduction

 ટોનસીલાઈટીસ માં પેલેટાઈન ટોન્સિલસ નું ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફ્લામેશન થાય તેને ટોનસીલાઈટીસ કહેવામાં આવે છે .

અને મુખ્યત્વે ટોલસીલાઇટીસના અટેક એ 10 થી 40 વર્ષની ઉંમરની અંદર જોવા મળે છે .

અને આ મુખ્યત્વે ત્યારે થાય છે જ્યારે કોઈપણ વ્યક્તિની ઇમ્યુનિટી એ ઓછી થઈ ગય હોય અને આની શરૂઆત એકદમ સદન હોય છે.

 અને મુખ્યત્વે તે  સ્ટ્રેપટોકોકસ( Streptococcus bacteria) બેક્ટેરિયા દ્વારા થાય છે.

 Etiology

Acute:= can either be bacteria or  virus. 

recurrent:=caused by bacteria. 

chronic:=caused by bacteria infection. 

Streptococcus ( સટેપ્ટોકોકસ ).

glandular fever (  ગ્લેંડ્યુલર ફીવર).

most common bacteria is group a beta Streptococci.

other virous are:=

• હર્પીસ સિમ્પ્લેક્સ વાયરસ.
• સટેપ્ટોકોકસ  પાયોજીનીસ.
• એપસ્ટીન બાર વાયરસ.
• સાઇટોમેગાલો વાયરસ.
• એડીનો વાયરસ.
• મિસલ્સ વાયરસ.
• clinical manifestation
• sore throat. 
• દુખાવો થાય.
• ગળવામાં તકલીફ પડે.
• તાવ આવવો.
• ઠંડી લાગવી.
• malaise.
• Redness. 
• irritation. 
• Discomfort. 
• Red swollen tonsil  which may have a purulent Exudative coating of yellow or white patches. 
• ગળામાં દુખાવો થાય છે.
• કાનમાં દુખાવો થાય .
• તાવ આવે.
• માથું દુખવું.
• મોઢામાંથી ખરાબ વાસ આવવી.
• મસલ્સમાં દુખાવો થવો.
• ગળુ સ્ટીફ.
• નેકની લિફ્ટ નોડ માં સ્વેલિંગ આવવું.
• આંખ મોઢું અને ગળામાં સોજો આવવો.
• જો ખૂબ સિવિયર કેસ હોય તો nausea થવા.
• નિંદરમાં તકલીફ થવી.
• ભૂખ ન લાગવી.
• વોમીટીંગ.
• પેટમાં દુખાવો થવો.
• કબજિયાત થવી.
• tongue that feels furry or fuzzy. 
• મોઢું ખોલવામાં તકલીફ પડવી.
• માથું દુખવું.
• irritation and Discomfort. 

 complications

• Heart and kidney failure. 
• Pneumonie and chorea.

 management

• Analgesic medicine, 
• lozenges, 
• પેશન્ટને બેડ રેસ્ટ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીવા માટે કહેવું.
• throat irritation હોય તો warm સલાઈન solution નો ઉપયોગ કરવો.
• પેશન્ટની એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન પ્રોવાઈડ કરવી.
• pain અને ડિસ્કોમ્ફર્ટને મેનેજ કરવા માટે એસીટાઇલસેલિસિલિક એસિડ અને ઘણી વખત કોડેઈન સલ્ફેટ નો ઉપયોગ કરવો.
• tonsil ઉપર આઈસ  પેક અપ્લાય કરવું.
• પેશન્ટને પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને એન્ટિબાયોટિક થેરાપી પ્રોવાઈડ કરવી.
• પેશન્ટને એન્ટિવાયરલ થેરાપી પ્રોવાઈડ કરવી.

 surgical management

 Tonsillectomy (  ટોનસીલેકટોમી). 

મોસ્ટ ફિઝિશિયન્સ એવું બીલીવ કરતા હોય કે જે વ્યક્તિને વારંવાર ટોનસીલાઈટીસના રીકરંટ અટેક આવતા હોય તો તેને ટોનસિલેક્ટોમી કરાવવું જરૂરી છે અને આ પ્રોસિજર એ મુખ્યત્વે જ્યારે ટોન્સીલાઈટીસનો એક્યુટ અટેક એ ચાર થી છ વિક પછી સબસાઇડ થઈ જાય ત્યારે કરવામાં આવે છે.

 preoperative care

• પશન્ટના બધા જ લેબોરેટરી ટેસ્ટ કરાવવા જેમકે:=
• Hb,
• Esr,
• B.T,C.T.
• Blood groping, 
• Urine for sugar and Albumin,
• X-ray chest, 
• Throat culture. 
• દર 4 કલાકે વાઈટલ સાઇન ચેક કરવા.
• પેશન્ટનુ જનરલ ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન કરવું.
• ઓપરેશન માટે પેશન્ટ અને તેમના ફેમિલી મેમ્બર્સની કન્સલ્ટ લેવી.
• ઓપરેશન એ જો બાળકો હોય તો જનરલ એનેસ્થેશિયા અને જો એડલ્ટ વ્યક્તિ હોય તો લોકલ એનેસ્થેશ્યાની અંદર કરવામાં આવે છે તે માટે આવી રીતે પેશન્ટને પ્રિપેર કરવું.
• પેશન્ટને રાતના સમયે માઈલ્ડ સીડેટીવ આપવી જેથી પ્રોપર રીતના સ્લીપ લઈ શકે અને એન્ઝાઈટી દૂર થાય.
• જો ઓપરેશન એ જનરલ એનેશથેષ્યા ની અંદર કરવું હોય તો 
• પ્રિએનેસ્પેસીયા જે  એ ઓપરેશન પહેલા ની evening મા કરવામાં આવે છે અને અડધો કલાક પહેલા મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે અને જો ઓપરેશન એ લોકલ 
• એનેસ્થેશિયા ની અંદર કરવામાં આવે તો ઓપરેશન પહેલા 15 મિનિટ પહેલા ઝાયલોકેન ગારગલ્સ ( xylocaine gargals)કરવામાં આવે છે.
• પેશન્ટને ક્લીન ઓપરેટિવ ક્લોથ પહેરાવી ઓપરેશન એરિયામાં મોકલવા.
•  post operative care in 1st 24 hourse .
• ઓપરેશન પછી 
• પેશન્ટ  ને તાત્કાલિક પોસ્ટ ઓપરેટિવ બેડ ઉપર લેવા અને તેને સેમી પ્રોન પોઝિશન  provide કરવી.
•  પેશન્ટને એક સાઈડમાં ટનૅ કરવા અને તેના નીચે kidney tray મુકવી અને એક નાનો પિલ્લો મૂકો કે જેથી પ્રોપર રીતના secretion બધું નીકળી શકે.
• દર 15-15 મિનિટે વાઈટલ સાઇન ચેક કરવા.
• જો પલ્સ એ ફિબલ અને ફાસ્ટ ફોઈ બીપીએ લો થતી હોય તો તાત્કાલિક ડોક્ટરને જાણ કરવી.
• જ્યારે ગળામાંથી લોહી નીકળતું હોય તે જોવું જો એકદમ ડાર્ક હોય તો નોર્મલ કહેવાય અને ફ્રેશ રેડ હોય તો તાત્કાલિક ડોક્ટરને જાણ કરવી.
• પેશન્ટને પ્રોપર રીતના iv fluid provide કરવું.
• પેશન્ટ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મેઇન્ટેન રાખવું.

 routine care

• જો પેશન્ટ એ ફુલ્લી કંસિયસ હોય તો તેને સુપાઈન પોઝિશન આપવી.
• પેશન્ટ ને કહેવું કે કોઈ પણ સલાઈવા હોય તો તેને બહાર કાઢવું.
• પેશન્ટને ઠંડી વસ્તુઓ જેમ કે આઈસ્ક્રીમ, જેલ્લી, પુડિંગ વગેરે ખાવા માટે કહેવું.
• બીજા દિવસે થી ઓછું બાફેલું ઈંડુ, દૂધ ,બ્રેડ, મિલ્ક શેક વગેરે પ્રોવાઇડ કરવું અને ત્રીજા થી ચોથા દિવસે ફુલ ડાયટ ઉપર પેશન્ટને લાવવું.
• પેશન્ટ ને બહુ ગરમ ફૂડ ખાવા માટે ન આપવું તથા હાર્ડ વસ્તુઓ ખાવા માટે ન આપવી જેમ કે પાઉં, કાચુ, સલાડ, તીખું અને તળેલું તથા ફ્રૂટ્સ ,શાકભાજી, જ્યુસ ,શુપ આ બધી વસ્તુઓ થોડા દિવસો માટે ન આપવી.
• પેશન્ટની ઓરલ મેઈન્ટેન રાખવી.
• પેશન્ટને એનાલજેસીક અને એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન provide  કરવી.
• જો ગળામાં દુખાવો થતો હોય તો તેને દૂર કરવા માટે એસ્પિરિન સ્પ્રે પ્રોવાઈડ કરવો.
• અને જમતા પહેલા 15 મિનિટ પહેલા કોગળા કરવા.
• જો બધું જ નોર્મલ થતું હોય તો પેશન્ટ ને ત્રીજા થી પાંચમા દિવસે ડિસ્ચાર્જ પ્રોવાઇડ કરવો અને  follow up લેવા ની સલાહ આપવી.

 advice on discharge

• remain indoor, 
• સનના એક્સપોઝલ માં ન આવવું.
• vigorous games, shouting, and Vigorous cleaning of throat,  blowing nose.
• avoid respiratory track infection. 
• report for follow up

periltonsillar absess ( પેરીટોનસિલર એબ્સેસ)

 introduction

• પેરીટોન્સિલર  એબ્સેસ અથવા તેને ટોન્સીલાઈટીસના કોમ્પ્લિકેશન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
•  કે જેમાં પસનું કલેક્શન એ ટોન્સિલસ ની આજુબાજુમાં થાય છે.
•  એટલે કે પેરીટોનસિલર સ્પેસમાં પશ નુ કલેક્શન થાય છે.
• આમ પેરીટોનસિલર  સ્પેસની આજુબાજુ ની જગ્યા પર પસ નું કલેક્શન થાય છે તેને પેરીટોનસિલર એબ્સેસ કહેવામાં આવે છે.

 Etiology

• most common complications of tonsilitis. 
• Streptococcus bacteria. 
• dental infection, 
• smocking, 
• chronic lymphatic leukemia, 
• stones or calcium deposit in the   tonsil, 
• aerobic and anaerobic bacteria, 
• Streptococcus, 
• staphylococcus. 

 clinical manifestation

• the first symptoms of peritonsillar absess. 
• throat ના એરીયા મા ઇન્ફ્લામેશન થાય છે.
• contralateral deviation of the uvula.
• hot potato voice ( હોટ પોટેટો voice).
• સોફ્ટ પેલેટમાં સ્વેલિંગ આવે છે.
• લિફ્નોડ મા  enlargement થાય છે.
• severe sore throat. 
• ગળવામાં તકલીફ.
• દુખાવો થવો.
• drooling, 
• salivation, 
• trouble handling oral secretion, 
• તાવ આવવો,
• fever,
• muscle spasm,
• hot potato/ muffled voice. 
• Ear ache,.
• pain in the  neck.
• Redness and Edema in the  Tonsillectomy area.

 Diagnostic evaluation

• history tacking  and  physical  examination. 
• X Ray of neck.
• cbc.

treatment medical management

• antibiotic.
• antiiyretic. 
• Analgesic. 
• immidiate endotracheal intubation. 

 surgical management  

 1) needle aspiration ( નીડલ એસ્પિરેશન) 

નીડલ એસપિરેશન માં નીડલને એબ્સેસ માં ઇન્સર્ટ કરવામાં આવે છે અને ધીમે ધીમે પસને ડ્રેઈનેજ  કરવામાં આવે છે.

 2)Incision and drainage:= (  ઈનસિઝન અને ડ્રેઈનેજ) 

જો ખૂબ વધુ પ્રમાણમાં એબ્સેસ હોય તો મોટું ઈનસિઝન મૂકવામાં આવે છે અને તેમાંથી પસ નુ ડ્રેઈનેજ કરવામાં આવે છે.

 3) Tonsillectomy  (  ટોનસીલેકટોમી):= 

 ટોન્સીલેકટોમી માં એન્ટાયર tonsil ને રીમુવ કરવામાં આવે છે અને તેને ટ્રીટ કરવામાં આવે છે.

Nursing management preoperative care:= 

• પેશન્ટ સાથે ટોનસીલાઈટીસના પેથોફીઝીયોલોજી તથા તેની સર્જરી માટેના બધા જ પ્રોસિજર પેશન્ટ તથા તેના ફેમિલી મેમ્બર્સને એક્સપ્લેઇન કરવા.
• પેશન્ટ અને તેના ફેમિલી મેમ્બર્સ પાસેથી કન્સન્ટ લેવી.
• પેશન્ટને પ્રોપર રીતના એને 
• એનેસ્થેસીયોલોજિસ્ટ પાસે   anesthesia પ્રોવાઇડ કરાવવું.
• જો પેશન્ટનું એર વે  obstruction હોય તો પ્રોપર રીતના  Airway ને પેટન્ટ કરાવવો.

 post operative management

• જો પેઇન લેવલમાં ઇમ્પ્રુવ હોય તો પેશન્ટ ને તાત્કાલિક હોસ્પિટલમાંથી ડિસ્ચાર્જ કરવામાં આવે છે.
• પેશન્ટને આઇવી ફલૂઈડ પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટને પેલી 24 કલાકમાં માત્ર  fluid જ પીવા માટે કહેવું
• પેશન્ટ ને એનાલજેસીક મેડિસિન પ્રોવાઈડ કરવી.
• પેશન્ટને ગરમ વસ્તુઓ પીવા માટે ન આપવી. 
• પેશન્ટ ને કંટીન્યુઅસ એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને પ્રોપર રીતના હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ મેઈન્ટેન રાખવું.
• પેશન્ટને કોઈપણ પ્રકારનો સ્પાઈસી ફૂડ ન આપવું.
• જ્યારે પેશન્ટ એ ઓરલ  fluid  લેવા માટે તૈયાર હોય ત્યારે તેને ઓરલી એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન આપવી.
• પેશન્ટને એનાલજેસીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• માઉથ ને વામૅ વોટર દ્વારા રીંઝ કરવું વામૅ વોટર એટલે 105  ડીગ્રી ફેરનહીટ થી 110 ડિગ્રી ફેરનહીટ(  40.6 °cto 43.3°c).
• પેશન્ટને કોલ્ડ એપ્લિકેશન કરવા માટે કહેવુ.
• પેશન્ટને 24 થી 48 કલાકમાં 3 થી 4 વખત માટે ગારગલિંગ કરવા માટે કહેવું

pharyngitis  ( ફેરીન્જાયટીસ) introduction

•   Pharyngitis-often simply referred to a “sore throat ( સોર થ્રોટ)”.
•   ફેરિંંજાયટીસ ને સોર થ્રોટ પણ કહેવામાં આવે છે.
•    ફેરીન્જાયટીસ  ફેરિંગ્સ કે જે માઉથ ની નીચેના ભાગમાં આવેલું હોય તેનું ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફ્લામેશન ને સોર થ્રોટ કહેવામાં આવે છે.
• આ મુખ્યત્વે અમુક પ્રકારના વાયરસ અને બેક્ટેરિયા કે જે શરદી , flu અથવા સાઈનસ ઇન્ફેક્શનના કારણે ફેરિંગ્સ માં જાય છે અને તેના કારણે ફેરીન્જાયટીસ ની કન્ડિશન ઉત્પન્ન થાય છે.

  type of pharyngitis

 1) Acute pharyngitis (  એક્યુટ ફેરીન્જાયટીસ) :=

•  એક્યુટ ફેરીન્જાયટીસ  એ મુખ્યત્વે વાયરલ ઇન્ફેક્શનના કારણે થાય છે.
• અને જે વાયરલ ઇન્ફેક્શન  commone cold કરે છે તેના કારણે જ એ ક્યુટ pharyngitis થાય છે.

 2) Cronic pharyngitis ( ક્રોનિક ફેરીન્જાયટીસ):= 

•   Is a persistence sore throat. 
•   ક્રોનિક ફેરીન્જાયટીસ એ ખૂબ લાંબા સમયથી હોય છે અને તેનો સમયગાળો એ એક્યુટ ફેરીન્જાયટીસ કરતા ખૂબ વધુ હોય છે.

Etiology bacterial 

•  Pharyngitis ( બેક્ટેરિયલ ફેરીન્જાયટીસ ):= 
• સ્ટ્રપટોકોકસ બેક્ટેરિયા,
• કોરીનોબેક્ટેરિયમ ડીપ્થેરી,
• નાઇઝરીયા ગોનોરિયા,
• અર્કાનું બેક્ટેરિયમ હિમોલાયટિકસ( કોરીને બેક્ટેરિયમ),
• ક્લેમાઈડોફિલા ન્યુમોનાઈ ,
• માયકોપ્લાઝમા ન્યુમોની નાઈ,
• ફુસોબેક્ટેરિયમ નેક્રોફોરમ,

 viral pharyngitis ( વાયરલ ફેરીન્જાયટીસ):= 

• રીનો વાયરસ,
• કોરોના વાયરસ,
• રેસીપીરેટરીસીનસાયટીયલ વાયરસ,
• પેરાઇન્ફ્લુએંઝા વાયરસ,
• એડીનો વાઇરસ,
• ઓર્થોમિક્સો વિરિડાય,
• હર્પીસ સિમ્પ્લેક્સ વાયરસ,
• મિસલ્સ વાયરસ, 
• કોકસસેકી વાયરસ  એ એન્ડ બી,
• એપસ્ટેઈન બાર વાયરસ,
• સાઈટોમેગાલો વાયરસ,
• એચ. આઇ .વી ઇન્ફેક્શન .
• ઇન્ફેક્શન  મોનોન્યુક્લિઓસિસ.
• એડીનો વાયરસ.

 other  cause

• કેન્ડીડા આલ્બીકન્સ,
• ઇમ્યુનોકોમ્પ્રોમાઇઝડ 
• Patient ,
• whites plag in Oropharynx, 
• cold and flu seasons,
• dry air,
• એલર્જી,
• જે વ્યક્તિની cold 🥶 અથવા sore  થ્રોટ હોય તે વ્યક્તિની નજીકમાં રહેવું.
• સ્મોકિંગ કરતા હોય તે વ્યક્તિઓની નજીકમાં રહેવું.
• કેમિકલ ઇરીટન્સ ની એક્સપોઝરમાં આવવું.
• ક્રોનિક અને ફ્રિકવન્સ સાઈનસનું ઇન્ફેક્શન હોવું.
• ગેસ્ટેરો ઈસો ફેઝિયલ રિફ્લક્ષ ડીસીઝ.
• neoplasia.
• andotracheal એન્ટયુબેશન.
• પુઅર હાઈજેનિક કન્ડિશન.
• જે વ્યક્તિની ઇમ્યુનિટી ઓછી હોય.
• યંગ ચિલ્ડ્રન.
• ક્રોનિક સાઈન્યુસાયટીસ. 

 clinical manifestation

• ગળુ સુકાઈ જવું.
• ગળામાં રેડનેસ થવી.
• soreness. 
• ખૂબ દુખાવો થવો ગળામાં.
• ગળવામાં તકલીફ પડવી.
• ખૂબ cough આવવો.
• ખૂબ તાવ આવવો.
• irritation. 
• Discomfort. 
• lump in throat feeling. 
• માથું દુખવું.
• કાનમાં દુખાવો થવો.
• ગળાની લીંફ નોડ માં સોજો આવવો.
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડવી.
• બોલવામાં તકલીફ પડવી.
• ગડી એ ત્યારે દુખાવો થવો.
• hoarseness. 

 Diagnostic evaluation

• history tacking and physical examination,
• throat swab culture, 
• ct scan, 
• X-ray. 

 management

• antibiotics, 
• corticosteroids, 
• antifungal, 
• pain medication ( Analgesic),

 Nursing management

• પેશન્ટની પૂરતો બેડ rest પ્રોવાઇડ કરવો.
• મીઠાવાળા ગરમ પાણીના કોગળા કરવા .
• an ice coller may make the  patient feel more comfortable  .
• કોગળા કરવા માટે એસિટાઈલ સેલિસિલિક એસિડ પ્રોવાઇડ કરવું.
• જો લોકલ સોરનેસ હોય તો લોજેનજીસ જેમકે માઈલ્ડ  anesthetic અને lozenges નો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે લોકલ સોરનેસ દૂર કરવા માટે.
• ગળાના ડ્રાઈનેસ ને દૂર કરવા માટે મોઈસ્ટ ઈનહાલેસન કરવું.
• લિક્વિટ ડાયટ લેવું.
• પેશન્ટને ખૂબ પ્રમાણમાં પાણી પીવા માટે કહેવું લગભગ આખા દિવસમાં 2500 એમએલ જેટલું પાણી પીવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને પૂરતો આરામ કરવા માટે કહેવું તથા જો ફીવર હોય તો એન્ટિપાયરેક્ટિક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• ઓરલ કેવીટી ની હાઈજીનીક કન્ડિશન મેન્ટેન રાખવી.
• જો ખૂબ ઇન્ફેક્શન હોય તો એન્ટિબાયોટિક જેમ કે પેનિસિલિન અને એરિથ્રોમાઈસીન વાઈડ કરવી.
• સ્મોકિંગ અવોઇડ કરવું.
• થોડું બોલવાનું ઓછું રાખવું.
• જે વ્યક્તિઓને ઇન્ફેક્શન હોય તેનાથી દૂર રહેવું.

 prevention

• એક સૌથી સારો રસ્તો ઇન્ફેક્શન માંથી બચવા માટેનું એ પ્રોપર રીતના હેન્ડ વોશિંગ કરવા.
• સાબુ પાણી અથવા તો આલ્કોહોલ બેઝ્ડ એન્ડ સેનિટાઇઝર નો ઉપયોગ કરવો.
• જો કોઈને ઇન્ફેક્શન હોય તો તેની બધી જ વસ્તુઓ અલગ રાખવી.
• વારંવાર હાથ ધોવા.
• પબ્લિક ફોન ને ટચ ન કરવો.
• દરરોજ ટેલીફોન ને ક્લીન કરવા તથા ટીવીના રિમોટ કમ્પ્યુટરના કીબોર્ડ વગેરેને ક્લીન કરવા.
• જે વ્યક્તિ બીમાર હોય તેના ક્લોઝ કોન્ટેકમાં ન રહેવું.
• સ્મોકિંગ ન કરવું અથવા તો જે વ્યક્તિઓ સ્મોકિંગ કરતા હોય તેની આજુબાજુમાં ન રહેવું.
• કરને યુમીડી ફાઈ કરવું.
• જ્યારે છીંકો અથવા શરદી હોય ત્યારે મોઢા અને નાક આડો રૂમાલ રાખવો અથવા માસ્ક નો ઉપયોગ કરવો.
• અને પ્રોપર રીતના ક્લીન નેસ રાખવી

laryngitis ( લેરીન્જાયટીસ) introduction

  લેરીન્જાયટીસ મા લેરીંગ્સ ના ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફલાર્મેશન  laryngitis કહેવામાં આવે છે.

   લેરીંગ્સએ respiratory track ના upper part મા સિચ્યુએટેડ હોય તેના ઇન્ફેક્શન અને ઈનફ્લામેશન laryngitis કહેવામાં આવે છે.

  હોર્સનેસ સંભળાય છે અને સ્પીચ એ પણ  લોસ થાય છે.

 classification

•  1) Acute laryngitis ( એક્યુટ લેરીન્જાયટીસ):= 

•   એક્યુટ લેરીન્જાયટીસ એ થોડા સમય માટે હોય છે અને તેના કારણો નીચે પ્રમાણેમાં  causes હોય છે.
• viral infection such as those that cause a cold.
• vocal strain, caused by yelling or overusing of voice.
• virus such as measles or mumps. 
• bacterial infection such as diphtheria. 
• cold,
• sudden changes in temperature, 
• irritating fumes, 
• use their voice excessively, 
• smocking. 

•  2) Cronic laryngitis ( ક્રોનિક લેરીન્ઝાઈટીસ):= 

•   જે લેરીન્જાયટીસ કે ત્રણ વિક કરતાં વધુ સમયથી હોય તેને ક્રોનીક  લેન્ઝાઈટીસ કહેવામાં આવે છે.
•   જો એક્યુટ લેરીન્જાયટીસ એ 
• વારંવાર થાય તો તે ક્રોનિક લેરીન્જાયટીસ માં પરિણમે છે.
•   તેના કારણે વોકલ કોડમાં ઇરીટેશન થાય, ઈન્જ્યુરી થાય અને સ્ટ્રેઇન થાય છે.
•  It is caused by:=
• inhaled irritation such as chemical fumes,allergens or smocking. 
• acid reflux also called gasteroesophagial reflux  disease. 
• chronic sinusitis, 
• Bronchitis,
• excessive alcohol use,
• habitual over use of voice.
• smocking. 
• infection such as tuberculosis, syphilis, 
• Fungal infection. 
• infection with certain parasite, 
• cancer.
• vocal cord paralysis which can result from injury, stroke or lung tumor. 
• chronic sinusitis. 
• bronchitis. 
• vocal cord strain.
• gazteroesophagial reflux disease. 
• vocal cord strain.
• smocking. 
• infection such as tuberculosis or any  fungal infection. 

 Diagnostic evaluation

• history tacking and physical examination. 
• X Ray, 
• laryngoscopy,
• Biopsy. 

 clinical manifestation

• dryness, 
• કફ નીકળવો,
• hoarseness, 
• અવાજ નીકળવામાં તકલીફ થવી.
• sore throat. 
• તાવ આવવો.
• irritation. 
• Discomfort. 
• respiratory distress. 
• dry cough નીકળવું.
• cold or flu like  symptoms. 
• lymph node માં સોજો આવવો.
• ગડીએ ત્યારે દુખાવો થવો.
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડવી.

 management  

• જો લેરીન્જાયટીસ એ કોઈપણ બેક્ટેરિયા અથવા તો ફંગલના કારણે હોય તો પેશન્ટને એન્ટિબાયોટિક અને એન્ટી ફંગલ ટ્રીટમેન્ટ provide કરવી.
• જો પેશન્ટ ને લેડીઝાઈટીસ હોય તો તેને સ્ટીરોઈડ મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• જો પેશન્ટને gasteroesophagial રિફ્લક્ષ ડિસીઝ હોય તો તેને એન્ટાસિડ મેડિસિન પ્રોવાઈડ કરવી.
• જો ઇન્ફેક્શન એ કોઈ પણ વાયરસ ના કારણે હોય તો એન્ટિવાયરલ મેડિસિન પ્રોવાઈડ કરવી.
• સ્મોકિંગ ન કરવું અને જે વ્યક્તિઓ સ્મોકિંગ કરતા હોય તેની બાજુમાં ન રહેવું.
• ખૂબ બધું પાણી પીવું.
• જો થોડા પ્રમાણમાં upper respiratory track infection હોય તો તેને તાત્કાલિક ટ્રીટ કરવું.
• હયુમીડીફાયર  નો ઉપયોગ કરવો.
• ડી હાઇડ્રેશનને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પ્રોપર રીતના fluid લેવુ. 
• બને ત્યાં સુધી બહુ બોલવું નહીં.
• ડી કન્જેસ્ટેન્ટ નો ઉપયોગ કરવો નહીં કેમકે તેનાથી ગળુ ડ્રાય થાય છે.
• બહુ મોટા થી બોલવું નહીં .
• બને ત્યાં સુધી ગળાને મોઈસ્ટર રાખવુ.
• લોજેનજીસ મીઠા ના પાણીવાળા કોગડા કરવા તેના કારણે ગળુ એ moisture થાય છે.
• પેશન્ટને કહેવું કે તેના રૂમનું ટેમ્પરેચર એ નોર્મલ રાખે.
• પેશન્ટને કહેવું કે સ્ટીમ ઈનહાલેશન લેવું તેના કારણે ગળું એ મોઈસ્ટર થાય છે.
• પેશન્ટ ને કફ સીરપ લેવા માટે કહેવુ.
• પેશન્ટ ને કહેવું કે સ્મોકિંગ ન કરે.
• ફીવર ને કંટ્રોલ કરવા માટે એન્ટિપાયરેક્ટિક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• ઇન્ફેક્શનને કંટ્રોલ કરવા માટે એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• જે વસ્તુઓ ઈરીટેશન કરે તેને દૂર રાખવું.
• પેશન્ટ ને કહેવું કે સ્ટ્રેસમાંથી બચવા માટે શાંત રીતના બેસવું.

  prevention

• લેરીન્જાયટીસ નું મુખ્ય કારણ એ વાયરસ ઇન્ફેક્શન છે તે ન થાય તેના માટે પ્રોપર રીતના હાથ ધોવા અને સ્પેશિયલી જ્યારે મોઢાને અડીએ ત્યારે હાથ ધોવા.
• અને બાળકોમાં મુખ્યત્વે હીમોફીલસ ઇન્ફ્લુએન્ઝા  ની vaccine લેવી life threatening બેકટેરિયલ ઇન્ફેક્શનમાંથી બચવા માટે.
• લેરીન્જાયટીસ ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે બહુ રાડ નાખી વાત ન કરવી.
• અને બહુ ગુણ ગુણ કરીને પણ વાત ન કરવી.
• સ્ટીમ ઈનહાલેસન લેવું.
• હયુમીડીફાયર નો ઉપયોગ કરવો.
• ખૂબ બધું પાણી પીવું.
• ગળાને ભીનું રાખવું.
• સ્મોકિંગ ન કરવી

laryngeal cancer ( લેરીનજીઅલ કેન્સર) introduction

• લેરીનરિજીયલ કેન્સરને લેરીંગ્સ નું કેન્સર અથવા તો લેરીનજીયલકાર્સીનોમા ( laryngeal carcinoma) કહેવામાં આવે છે.
• લેરિંગ્સની ઇનર વોલ એ સ્કવેમર્સ સેલ ( squamous cell)દ્વારા બનેલી હોય છે.
• લગભગ બધા જ લેરીનજીઅલ કેન્સર એ સ્કવેમર્સ  સેલ (  squamous cell )દ્વવારા ઉત્પન્ન થાય છે.
• તેથી લેરિન્જિયલ કેન્સરને સ્કવેમર્સ સેલ કારસીનો (Sqamous cell carcinoma ) માં કહેવામાં આવે છે.
• લેરીન્જાયટીસ એ વોકલ કોડ નું ઇન્ફેક્શન  અને ઈનફ્લામેશન છે.
• લેરીન્જાયટીસ એ 50 વર્ષથી ઓછા ઉંમરવાળા વ્યક્તિઓને થાય છે.
• વુમન કરતા મેનને દસ ટકા ( 10 %) વધુ થાય છે.

 risk factore

• smocking, 
• alcohol, 
• a personal history of Head and neck cancer. 
• occupation, 
• smocking. 

 clinical manifestation

• abnormal high pitch breathing sounds. 
• કફ આવવો.
• કફમાં લોહી આવવું.
• ગળવામાં તકલીફ પડવી.
• hoarseness. 
• નેક પેઇન થવું.
• sore throat. 
• ગળામાં સોજો આવવું.
• વજન ઓછો થવો.
• અવાજમાં બદલાવ આવવો.
• દુખાવો થવો.
• ગળવામાં તકલીફ થવી.
• hot changes ” hot potato voice( હોટ પોટેટો વોઈસ) “.
• એઈરવેમાં ઓબસ્ટ્રક્શન આવે છે.
• strider or dysphonia. 
• લોસ ઓફ વોઇસ થવો.
• irritation. 
• Discomfort. 
• weight loss. 

 Diagnostic evaluation

• history tacking and physical examination. 
• radiation therapy. 
• chemotherapy. 
• Biopsy. 
• X Ray. 
• ct scan.
• MRI.

management assessment

• પેશન્ટ પાસેથી સ્મોકિંગની હિસ્ટ્રી, આલ્કોહોલ ઇન્ટેક હિસ્ટ્રી, અને ક્રોનિક illness  છે કે નહીં તે પૂછવું .
• પેશન્ટની બ્રિધિંગ પેટનૅ વિશે પૂછવું.
• પેશન્ટ ની ગળવાની ક્ષમતા કેટલી છે તેના વિશે પૂછવું.
• પેશન્ટ ના વાઈટલ સાઇન ચેક કરવા.
• પેશન્ટ નુ  fluid ઇલેક્ટ્રોલાઇટ બેલેન્સ ચેક કરવું.
• પેશન્ટની ફૂલ ન્યુટ્રીશનલ હિસ્ટ્રી લેવી.
• પેશન્ટના બધા જ લેબોરેટરી ઇન્વેસ્ટિગેશન કરાવવા.
• પેશન્ટનો વજન ચેક કરવો.
• પેશન્ટની કમ્યુનિટીકેબલ એબિલિટી અસેસ કરવી.
• પેશન્ટ નું એન્ઝાઇટી લેવલ ચેક કરવું.
• પેશન્ટ અને તેના ફેમિલી મેમ્બરનું નોલેજ લેવલ ચેક કરવું.

 Nursing diagnosis  

•  1) ineffective breathing pattern related to obstructive and restrictive respiratory process associated with cancer of larynx. 

 interventions

• પેશન્ટની કેટલા પ્રમાણમાં બ્રિધિંગ ડિફીકલ્ટી થાય છે તે એસેસ કરવું.
• પેશન્ટની બ્રીધિંગ પેટનૅ માં કોઈપણ ચેન્જીસ થાય છે કે કેમ તે જોવું.
• પેશન્ટના લન્ગ્સ સાઉન્ડ સાંભળવા તેમાં કોઈપણ એબનોર્માલીટી છે કે કેમ તે જોવું.
• પેશન્ટ નું હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ   assess કરવું.
• પેશન્ટની ડીપ બ્રિધિંગ એક્સરસાઇઝ કરવા માટે કહેવું. 

•  2) ulttered nutrition less than  body  requirement related to hyper metabolism state , taste aversion, Anorexia secondary  to radiation therapy and  chemotherapy.

 interventions

• પેશન્ટ   nutritional સ્ટેટસ અશેસ કરવું .
• પેશન્ટ ને કહેવું કે થોડું હાઈ કેલરી અને હાય પ્રોટીન વાળું ફૂડ થોડી થોડી વારે લેવું.
• પેશન્ટને ડેફિશન્સી ડીસીઝમાંથી પ્રિવેન્ડ કરવા માટે સપ્લીમેન્ટરી તરીકે મેડિસિન આપવી.
• પેશન્ટની ઓરલ  hygiene મેઇન્ટેન રાખવી.
• પેશન્ટને લિક્વિડ ડાયટ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને ખૂબ વધુ પાણી પીવા માટે કહેવું જેના કારણે સ્ટૂલ એ સોફ્ટ થાય અને કોન્સ્ટીપેશનની કન્ડિશન દૂર થાય છે.
• પેશન્ટને એન્ટી એમિટીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ.

•  3) Impaired verbal communication related to presence of trachiostomy tube. 

 interventions

• પેશન્ટ ને લખીને વાતચીત કહેવા માટે કહેવું તેના કારણે કોમ્યુનિકેશન માં ઈમ્પ્રુવમેન્ટ આવે છે.
• ખૂબ ધીમે ધીમે અવાજે ન બોલવું.
• પેશન્ટ ને trachiostomy tube ની કેર કરવા માટે કહેવું અને ઇન્ફેક્શનમાંથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટને સ્પીચ થેરાપીસ્ટ સાથે મળાવવો.

•  4) Anxiety related to uncertain outcome and fear of recurrence . 

 interventions := 

• પેશન્ટની એનઝાયટી લેવલ ચેક કરવું.
• પેશન્ટ એ પોતાની લાગણીને વર્ણવે તે માટે એન્કરેજ કરવુ.
• પેશન્ટને કહેવુ કે ડિફિકલ્ટ સિચ્યુએશનમાં કેવી રીતે બહાર નીકળવું.
• પેશન્ટને સ્ટ્રેસ રિડક્શન ટેકનીક વિશે કહેવું.
• પેશન્ટ ને પોતાની ફીલિંગ્સને કહેવા માટે કહેવુ.
• પેશન્ટને કેન્સરની  treatment વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• ટ્રીટમેન્ટનો ગોલ એ છે કે કેન્સરને completely દૂર કરવું અને બીજા પાર્ટમાં સ્પ્રેડ થતા પ્રિવેન્ટ કરવું.
• જો ટયુમર નાની હોય તો તેને સર્જિકલી અથવા તો રેડીએશન થેરાપી પ્રોવાઈડ કરીને ટ્યુમરને દૂર કરવામાં આવે છે.
• જો ટયુમર એ મોટી હોય અને ગળાના લિમ્ફ નોડમાં સ્પ્રેડ થવાની શક્યતા હોય તો તેવા ટ્યુમરને કીમો થેરાપી અને રેડીએશન થેરાપી બંને કોમ્બિનેશનમાં પ્રોવાઈડ કરવામાં આવે છે.
• ઘણા પેશન્ટને ગળવા માટેની પણ થેરાપી કરવામાં આવે છે.

 complication

• Airway obstruction. 
• ગળવામાં તકલીફ થવી.
• disfigurement of the neck or face.
• hardening of the skin of the neck.
• અવાજ loss થવો.
• કેન્સર એ બોડી ના બીજા પાર્ટમાં પણ સ્પ્રેડ થઈ શકે છે.

 prevention

• સ્મોકિંગ અવોઇડ કરવી.
• જે વ્યક્તિઓ સ્મોકિંગ કરતા હોય તેની બાજુમાં ન બેસવું.
• આલ્કોહોલ નો ઉપયોગ ન કરવો.

laryngeal cancer ( લેરીનજીઅલ કેન્સર)

 introduction

• લેરીનરિજીયલ કેન્સરને લેરીંગ્સ નું કેન્સર અથવા તો લેરીનજીયલકાર્સીનોમા ( laryngeal carcinoma) કહેવામાં આવે છે.
• લેરિંગ્સની ઇનર વોલ એ સ્કવેમર્સ સેલ ( squamous cell)દ્વારા બનેલી હોય છે.
• લગભગ બધા જ લેરીનજીઅલ કેન્સર એ સ્કવેમર્સ  સેલ (  squamous cell )દ્વવારા ઉત્પન્ન થાય છે.
• તેથી લેરિન્જિયલ કેન્સરને સ્કવેમર્સ સેલ કારસીનો
• (Sqamous cell carcinoma ) માં કહેવામાં આવે છે.
• લેરીન્જાયટીસ એ વોકલ કોડ નું ઇન્ફેક્શન  અને ઈનફ્લામેશન છે.
• લેરીન્જાયટીસ એ 50 વર્ષથી ઓછા ઉંમરવાળા વ્યક્તિઓને થાય છે.
• વુમન કરતા મેનને દસ ટકા ( 10 %) વધુ થાય છે.

 risk factore

• smocking, 
• alcohol, 
• a personal history of Head and neck cancer. 
• occupation, 
• smocking. 

 clinical manifestation  

• abnormal high pitch breathing sounds. 
• કફ આવવો.
• કફમાં લોહી આવવું.
• ગળવામાં તકલીફ પડવી.
• hoarseness. 
• નેક પેઇન થવું.
• sore throat. 
• ગળામાં સોજો આવવું.
• વજન ઓછો થવો.
• અવાજમાં બદલાવ આવવો.
• દુખાવો થવો.
• ગળવામાં તકલીફ થવી.
• hot changes ” hot potato voice( હોટ પોટેટો વોઈસ) “.
• એઈરવેમાં ઓબસ્ટ્રક્શન આવે છે.
• strider or dysphonia. 
• લોસ ઓફ વોઇસ થવો.
• irritation. 
• Discomfort. 
• weight loss. 

 Diagnostic evaluation

• history tacking and physical examination. 
• radiation therapy. 
• chemotherapy. 
• Biopsy. 
• X Ray. 
• ct scan.
• MRI.

management   assessment

• પેશન્ટ પાસેથી સ્મોકિંગની હિસ્ટ્રી, આલ્કોહોલ ઇન્ટેક હિસ્ટ્રી, અને ક્રોનિક illness  છે કે નહીં તે પૂછવું .
• પેશન્ટની બ્રિધિંગ પેટનૅ વિશે પૂછવું.
• પેશન્ટ ની ગળવાની ક્ષમતા કેટલી છે તેના વિશે પૂછવું.
• પેશન્ટ ના વાઈટલ સાઇન ચેક કરવા.
• પેશન્ટ નુ  fluid ઇલેક્ટ્રોલાઇટ બેલેન્સ ચેક કરવું.
• પેશન્ટની ફૂલ ન્યુટ્રીશનલ હિસ્ટ્રી લેવી.
• પેશન્ટના બધા જ લેબોરેટરી ઇન્વેસ્ટિગેશન કરાવવા.
• પેશન્ટનો વજન ચેક કરવો.
• પેશન્ટની કમ્યુનિટીકેબલ એબિલિટી અસેસ કરવી.
• પેશન્ટ નું એન્ઝાઇટી લેવલ ચેક કરવું.
• પેશન્ટ અને તેના ફેમિલી મેમ્બરનું નોલેજ લેવલ ચેક કરવું.

 Nursing diagnosis

•  1) ineffective breathing pattern related to obstructive and restrictive respiratory process associated with cancer of larynx. 

 interventions

• પેશન્ટની કેટલા પ્રમાણમાં બ્રિધિંગ ડિફીકલ્ટી થાય છે તે એસેસ કરવું.
• પેશન્ટની બ્રીધિંગ પેટનૅ માં કોઈપણ ચેન્જીસ થાય છે કે કેમ તે જોવું.
• પેશન્ટના લન્ગ્સ સાઉન્ડ સાંભળવા તેમાં કોઈપણ એબનોર્માલીટી છે કે કેમ તે જોવું.
• પેશન્ટ નું હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ   assess કરવું.
• પેશન્ટની ડીપ બ્રિધિંગ એક્સરસાઇઝ કરવા માટે કહેવું. 

•  2) ulttered nutrition less than  body  requirement related to hyper metabolism state , taste aversion, Anorexia secondary  to radiation therapy and  chemotherapy.

 interventions

• પેશન્ટ   nutritional સ્ટેટસ અશેસ કરવું .
• પેશન્ટ ને કહેવું કે થોડું હાઈ કેલરી અને હાય પ્રોટીન વાળું ફૂડ થોડી થોડી વારે લેવું.
• પેશન્ટને ડેફિશન્સી ડીસીઝમાંથી પ્રિવેન્ડ કરવા માટે સપ્લીમેન્ટરી તરીકે મેડિસિન આપવી.
• પેશન્ટની ઓરલ  hygiene મેઇન્ટેન રાખવી.
• પેશન્ટને લિક્વિડ ડાયટ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને ખૂબ વધુ પાણી પીવા માટે કહેવું જેના કારણે સ્ટૂલ એ સોફ્ટ થાય અને કોન્સ્ટીપેશનની કન્ડિશન દૂર થાય છે.
• પેશન્ટને એન્ટી એમિટીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ.

•  3) Impaired verbal communication related to presence of trachiostomy tube. 

 interventions

• પેશન્ટ ને લખીને વાતચીત કહેવા માટે કહેવું તેના કારણે કોમ્યુનિકેશન માં ઈમ્પ્રુવમેન્ટ આવે છે.
• ખૂબ ધીમે ધીમે અવાજે ન બોલવું.
• પેશન્ટ ને trachiostomy tube ની કેર કરવા માટે કહેવું અને ઇન્ફેક્શનમાંથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટને સ્પીચ થેરાપીસ્ટ સાથે મળાવવો.

•  4) Anxiety related to uncertain outcome and fear of recurrence . 

 interventions := 

• પેશન્ટની એનઝાયટી લેવલ ચેક કરવું.
• પેશન્ટ એ પોતાની લાગણીને વર્ણવે તે માટે એન્કરેજ કરવુ.
• પેશન્ટને કહેવુ કે ડિફિકલ્ટ સિચ્યુએશનમાં કેવી રીતે બહાર નીકળવું.
• પેશન્ટને સ્ટ્રેસ રિડક્શન ટેકનીક વિશે કહેવું.
• પેશન્ટ ને પોતાની ફીલિંગ્સને કહેવા માટે કહેવુ.
• પેશન્ટને કેન્સરની  treatment વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• ટ્રીટમેન્ટનો ગોલ એ છે કે કેન્સરને completely દૂર કરવું અને બીજા પાર્ટમાં સ્પ્રેડ થતા પ્રિવેન્ટ કરવું.
• જો ટયુમર નાની હોય તો તેને સર્જિકલી અથવા તો રેડીએશન થેરાપી પ્રોવાઈડ કરીને ટ્યુમરને દૂર કરવામાં આવે છે.
• જો ટયુમર એ મોટી હોય અને ગળાના લિમ્ફ નોડમાં સ્પ્રેડ થવાની શક્યતા હોય તો તેવા ટ્યુમરને કીમો થેરાપી અને રેડીએશન થેરાપી બંને કોમ્બિનેશનમાં પ્રોવાઈડ કરવામાં આવે છે.
• ઘણા પેશન્ટને ગળવા માટેની પણ થેરાપી કરવામાં આવે છે.

 complication

• Airway obstruction. 
• ગળવામાં તકલીફ થવી.disfigurement of the neck or face.
• hardening of the skin of the neck.
• અવાજ loss થવો.
• કેન્સર એ બોડી ના બીજા પાર્ટમાં પણ સ્પ્રેડ થઈ શકે છે.

 prevention

• સ્મોકિંગ અવોઇડ કરવી.
• જે વ્યક્તિઓ સ્મોકિંગ કરતા હોય તેની બાજુમાં ન બેસવું.
• આલ્કોહોલ નો ઉપયોગ ન કરવો.

Nasopharyngeal    carcinoma. ( નેઝોફેરીજીયલ કારશીનોમાં ) introduction

નિઝોફેરઇન્જીયલ કારશીનોમાં એ કેન્સર છે અને તે મુખ્યત્વે નેઝોફેરિક્સનું કેન્સર છે કે જે નાકની પાછળના ભાગમાં અને ગળાથી થોડા ઉપરના ભાગમાં આવેલું હોય છે.

 Etiology

• જીન મ્યુટેશન.
• એપસ્ટેઈન બાર વાયરસ. 

  clinical manifestation

• શરૂઆતના સમયમાં નિઝોફેરઇન્જીયલ કાર્સીનોમાં એ કોઈપણ પ્રકારના સીમ્ટોન્સ ક્રિએટ કરતું નથી પરંતુ ગ્રેજ્યુઅલી અને ધીમે ધીમે તેમાં સિમટમ્સ દેખાવાની શરૂઆત થાય છે.
• લીંફ નોડ ના સોજાવાના કારણે ગળામાં લમ્પ જેવું ફીલ થાય છે.
• લાડ(  saliva) સાથે લોહી વહેવું.
• નાક માંથી બ્લડ વાળું ડિસ્ચાર્જ નીકળવું.
• નેઝલ કન્જેશન થવું.
• સાંભળવામાં તકલીફ પડવી.
• વારંવાર કાનનું ઇન્ફેક્શન થવું.
• માથું દુખવું.

 Diagnostic evaluation

• history tacking and physical examination. 
• નેઝલ એન્ડોસ્કોપી,
• બાયોપ્સી,
• કોમ્પ્યુટરાઈઝ્ડ ટોમોગ્રાફી (સીટી સ્કેન),
• મેગ્નેટિક રેઝોનન્સ ઈમેજીંગ (એમ આર આઈ),
• પોઝીટ્રોન ઈમોઝીન ટોમોગ્રાફી (પી ઈ ટી  PET).
• એક્સ રે.

 management

 1) Radiation therapy:= 

• નીઝોફેરીનિયલ  કાર્સીનોમા મા એક્સટર્નલ બીમ રેડીએશનનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
• જો નાની Nasopharyngeal tumor હોય તો રેડીએશન થેરાપીમાં જ ટ્રીટમેન્ટ થઈ શકે છે.
• અને જો બીજી કોઈપણ સિચ્યુએશન હોય તો રેડીએશન થેરાપી અને કીમોથેરાપીને કંબાઇનમાં પ્રોવાઈડ કરવામાં આવે છે.

 2) Chemotherapy ( કીમો થેરાપી):= 

• કિમોથેરાપીમાં કેમિકલ્સ નો ઉપયોગ કરીને કીલ કરવામાં આવે છે.
•  કીમોથેરાપીમાં મેડિસિન એ પીલ્સના ફોર્મમાં અથવા ઇન્ટ્રા વિનસલી બંને દ્વારા આપવામાં આવે છે.

 3) surgery:= 

• સર્જરી એ નેઝોફેરીજીયલ  કારશિનો  માને દૂર કરવા માટે યુઝ થતી નથી પરંતુ નેકમાં રહેલી લિંમ્ફ્નોડ ને દૂર કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે.
• અને આ કેસરિયસ લીંફ નોડને દૂર કરવા માટે સર્જન દ્વારા માઉથના roof  ઉપર incision મૂકવામાં આવે છે.

adenoiditis  ( એડીનોઈડાયટીસ):= introduction

• આમાં લિમ્ફનોડનું એબનોર્મલ ગ્રોથ થાય છે અને તે નેઝોફેરીંગ્સ ની જગ્યા પર ગ્રોથ થાય છે.
• ટોન્સિલ અને એડીનોઈડસ એ લીમફોઇડ સ્ટ્રક્ચર  છે અને તે મુખ્યત્વે ઓરોફેરીંગ્સ અને નેઝોફેરીંગ્સ માં લોકેટેડ હોય છે.
• અને તે બાળપણમાં તેની ફૂલ સાઈઝમાં હોય છે અને જેમ જેમ એડલ્ટહુડમાં જતા જઈએ ત્યારે તે નાની થતી જાય છે.

 Etiology

• exact cause is  unknown. 
• સ્ટ્રેપ્ટોકોકસ બેક્ટેરિયા,
• સ્ટેફાઈલો કોકસ બેક્ટેરિયા,

virus:=

• એડીનો વાયરસ,
• એન્ટેરો વાઈરસ,
• વારંવાર અપર રેસ્પિરેટરી ટ્રેક નુ ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે.

 CLINICAL MANIFESTATION

• નેઝલ ઓપ્ટ્રક્શન થવું.
• ફેશિયલ એક્સપ્રેસન dull થવા.
• નેઝોફેરિંગ્સ બ્લોક થવા.
• ગળવામાં તકલીફ પડવી.
• સાંભળવામાં તકલીફ પડવી.
• બોલવામાં તકલીફ પડવી.
• pulmonary hypertension. 

 surgical management

• અમાસ સર્જીકલી ટોન્સિલસ અને એડીનોએડ્સને રીમુવ કરવામાં આવે છે.

 pre operative nursing management

• પેશન્ટને હોસ્પિટલમાં સર્જરી માટે એડમિટ કરવા.
• પેશન્ટનું કમ્પ્લીટ એક્ઝામિનેશન કરવું.
• જો બાળકો હોય તો તેને સર્જરી માટે કેરફૂલી પ્રિપેર કરવા અને તેના પેરેન્ટ્સને સાથે રાખવા.
• પેશન્ટનો જનરલ ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન કરવું.
• પેશન્ટના રૂટિન લેબોરેટરી ઇન્વેસ્ટિગેશન કરાવવા. જેમ કે યુરીન ,બ્લડ કાઉન્ટ, બિલ્ડીંગ ટાઈમ clotting time etc.
• જો પેશન્ટને કોઈપણ પ્રકારની એવી કન્ડિશન હોય કે જે એનેસ્થેશિયા તથા પોસ્ટ ઓપરેટિવ કોર્સમાં કોમ્પ્લિકેશન ક્રિએટ કરે જેમકે તાવ આવવું, અપરેક respiratory track ઇન્ફેક્શન હોય તો ઓપરેશન ને પોસપોન્ડ કરવું.
• ટોનસીલેકટોમી જનરલ અથવા તો લોકલ 
• એનેસ્થેશ્યાની અંદર કરવામાં આવે છે.

 post operative management

• ઓપરેશન પછી પેશન્ટને સાઈડ લાઈનિંગ પોઝિશન અથવા પ્રોન પોઝીશન આપવી અને એક પિલોને તેના ચેસ્ટની નીચે પ્લેસ કરવું.
• જ્યારે પેશન્ટ જાગતું હોય ત્યારે તેને ફાવલર પોઝિશન  provide કરવી.
• જે વ્યક્તિને ટોન્સીલેકટોમી થઈ હોય તે જગ્યા પરથી પેશન્ટને ડાર્ક બ્રાઉન કલરનું બ્લડ નીકળે છે.
• પેશન્ટની પૂરતો આરામ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટ ને કોઈપણ પ્રકારનું હેમરેજ છે કે નહીં તેના માટે જોવું.
• પેશન્ટ ને 24 થી 48 કલાક માટે શાંતિથી બેસવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને આઈસપેક લગાડવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને કહેવું કે કફ ન કાઢે કારણ કે તેના કારણે બ્લીડિંગ પણ થઈ શકે છે.
• પેશન્ટને વધુ પડતું ફ્લુઇડ આપવું.
• પેશન્ટ નું હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ મેઇનટેન રાખવો.
• પેશન્ટને આઈસ્ક્રીમ આપવી.
• પેશન્ટને એનાલ જેશિક મેડિસિન આપવી.
• પેશન્ટને એન્ટિપાયરેક્ટિક મેડિસિન આપવી.
• ખાટું જ્યુસ ,ગરમ ફૂડ એક અઠવાડિયા સુધી ન લેવું કારણ કે તે ઓપરેટીવ એરીયા પર ઇરિટેશન કરી શકે છે .

 discharge teaching

• પેશન્ટ ને કહેવું કે ડિસ્ચાર્જ પછી જો કોઈપણ પ્રકારનું બ્લીટિંગ જોવા મળે તો તાત્કાલિક ફિઝિશિયનને રિપોર્ટ કરવો.
• બાળકો હોય તો તેને બે થી ત્રણ દિવસ સુધી કમ્પ્લીટ બેડ રેસ્ટ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને એડવાઈઝ આપવી કે સૂર્યપ્રકાશમા ન જવું ,ખૂબ એક્સરસાઇઝ ન કરવી ,કફિંગ ન કરવું , sneezing ન લેવી, ગળાને ચોખ્ખું કરવાની કોશિશ ન કરવી ,અથવા નાકને બહુ હલાવવું નહીં તો તેના કારણે બિલ્ડિંગ થઈ શકે છે.
• કોઈપણ એડલ્ટ પેશન્ટ હોય તો તેને ચોક્કસ પ્રકારની ટ્રીટમેન્ટ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટ એ ટોલરેટ કરી શકે તે પ્રમાણે તેને ફૂડ આપવું.
• પેશન્ટને ખૂબ પાણી પીવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને ખૂબ ફૂડ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને માહિતી આપવી કે સ્ટુલ એ ડાર્ક અથવા તો બ્લેક હશે કારણ કે સર્જરી સમય દરમિયાન બ્લડ એ સ્વેલોવડ( swallowed) થઈ ગયું હોય.
• જો એકધારું શરીરનું તાપમાન એ ઊંચું રહેતું હોય તથા કાનમાં ડિસ્કમફટૅ થતું હોય તો તાત્કાલિક ફિઝિશિયનને રિપોર્ટ કરવો.
• પેશન્ટને કહેવું કે રેગ્યુલર ફોલોઅપ લેવું અને ઓપરેશન પછી એક અઠવાડિયા પછી પાછું બતાવવા આવવું

throat injury/ trauma (  થ્રોટ ઈંજરી) introduction

ગળાના મુખ્ય સ્ટ્રક્ચરમાં અન્નનળી ,વોઇસ બોક્સ, (એટલે કે લેરિંગ્સ) કાર્ટીલેજ, વોકલ કોડ અને ટ્રકિયા છે અને આ બધા સ્ટ્રક્ચર એ ડેઈલી લિવિંગ માં ખૂબ મહત્વનો ભાગ ભજવે છે.

  અને આ બધા પાર્ટ્સમાં ટ્રોમાં એ ડાયરેક્ટ ઘા લાગવાના કારણે જેમ કે બોલ ,કોઈ પણ લાકડી, કોણી, પાઇપ ,અથવા પડી જવાના કારણે ઇંજરી થાય છે અને આ બધા સ્ટ્રકચર એ ડેમેજ થાય છે.

 cause and  risk factore

• ટ્રોમા થવાના કારણે.
• દડા નું ઘા લાગવાના કારણે.
• કોઈપણ હેવી મશીનરી દ્વારા ઈન્જોરી થવાના કારણે.
• લાકડી દ્વારા આ ગળામાં ઈંજરી થવાના કારણે.
• throat compression. 
• પડી જવાના કારણે.
• એકસીડન્ટ થવાના કારણે.

 sign and symptoms

• અવાજમાં બદલાવ આવવો.
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થવી.
• બોલવામાં તકલીફ થવી.
• મોઢું ખોલવામાં અને બંધ કરવામાં તકલીફ થવી.
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થવી.
• ગળામાં ફૂલનેસ જેવું અનુભવું.
• ગળામાં સોજો આવવો.
• શ્વાસ ન લઈ શકવો.

 management

• અવાજને આરામ આપવો.
• પૂરતો આરામ કરવો.
• ડાયટ  ન લેવું.
• માત્ર પાણી અને પોચો પદાર્થ જ જમવા માટે આપવું.
• હયુમેડીફાયર એર નુ બ્રિધિંગ કરવું.
• ઇન્ફેક્શનમાંથી બચવા માટે મેડિસિન નો ઉપયોગ કરવો.
• એનાલજેસીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને ઇન્જરી સાઈડ બરફ લગાડવો.
• માથાની ઊંચું રાખવું.
• માથાની પોઝિશન એ નોર્મલ રાખવી કોઈપણ પ્રકારનું પિલ્લો એટલે કે ઊંચા પિલ્લાનો ઉપયોગ ન કરવો.
• પેશન્ટ ને કંઈ પણ પીવા માટે ન આપવુ જો ગણવાની કોશિશ કરશે તો સિમટમ્સમાં એગ્રીવેશન થશે અથવા એઈરવે નું  ઓપશ્ટ્રક્શન થશે.

forien bodies in throat (  ફોરેન બોડીસ એન્ડ થ્રોટ)

 introduction

• વાસ્તવમાં ગમે તે નાની વસ્તુઓ કે જે ફેરિંગ્સ( pharynx) માંથી પાસ થાય અને ગળી જવાય છે.
• નાના બાળકો દ્વારા ગળવામાં આવતી વસ્તુઓમાં નાના રમકડા, સિક્કાઓ, પેન્સિલ ,પેનના ઢાંકણા, નીડલ્સ અને હેર પીન નો સમાવેશ થાય છે અને આ મુખ્યત્વે રેડિયો ઓપેક હોય છે.
• અને મોટા બાળકોમાં fish ચિકન ના બોન વગેરે ગળવામાં આવે છે .
• અને એડલ્ટમાં ડેન્ચર્સ અથવા ડેન્ચર્સ નો કોઈપણ પાર્ટ એકસીડન્ટલી ગળી જવાય છે.

 forien bodies in the Airway( ફોરેઈન બોડી ઇન ધ એરવે)

  introduction

• ફોરેન બોડી air way માં વહી જાય તે એક મેડિકલ ઇમરજન્સી કહેવામાં આવે છે અને તેના માટે તાત્કાલિક અટેન્શન પ્રોવાઇડ કરવાનું હોય છે.
•  ફોરેન બોડી કે જે ઘણા બધા જગ્યાએ air way  માં સ્ટક થઈ જાય છે.
• ગમે તે નાની વસ્તુઓને બાળકો તેના મોઢામાં નાખે છે અને ખૂબ ઊંડેથી શ્વાસ લે છે તેના કારણે ફોરેન ઓબ્જેક્ટ એ ટ્રકિયા અથવા તો oesophagus  માં લોડેજ( loadeg) થઈ જાય છે.
• ચાર વર્ષથી નાના બાળકોમાં આ chocking માટેના વધુ કેસ જોવા મળે છે અને તે બાળકો નીચે પ્રમાણેની વસ્તુઓને મોઢામાં નાખી દે છે.

Example:= nuts,seeds,carrot, toy parts, graps, hot dogs, pebbles, buttons and coins.

 symptoms

• chocking or gagging when the object is first inhaled. 
• coughing. 
• strider. 
• વિઝિંગ સાઉન્ડ( આ whistling સાઉન્ડ એ જ્યારે બાળકો શ્વાસોશ્વાસને બહાર કાઢે ત્યારે તેમાં વિશલ જેવો અવાજ સંભળાય છે.)

જો નીચે પ્રમાણેના 

• સીમટોમ્સ જોવા મળે તો જોવાનું કે Airway નુ obstruction હોય છે.
• stridor,
• wheezing, 
• cough,
• pneumonie, 
• voice change. 

 forien bodies in the oesophagus

introduction

• જ્યારે કોઈપણ ફૂડ ને ગળવામાં આવે તો તે મોઢામાંથી પાસ થાય છે અને પછી ગળામાં જાય છે તથા ગળા પછી અન્નનળીમાં પહોંચે છે અને ત્યારબાદ સ્ટમકમાં પહોંચે છે.
• ઘણી વખત આ ગણવામાં આવેલો પદાર્થ એ ખૂબ મોટો હોય છે અને તે અન્નનળીમાં ફસાઈ(  stuck) થઈ જાય છે.
• ને એક મુખ્ય પદાર્થ માં એટલે કે સિક્કા નો સમાવેશ થાય છે.
•  ચાર વર્ષથી નાના બાળકોમાં કોઈપણ ફૂડ અથવા તો વસ્તુઓ એ અન્નનળીમાં  ખૂબ વધુ ફસાઈ જાય છે.

 symptoms

• an initial chocking episode. 
• drooling. 
• vomiting when ever trying to eat.
• inability to eat.

 assessment

• પેશન્ટ નું એરવે અને રેસ્પિરેટરી ફંક્શન assess કરવું.
• પેશન્ટના વાઇટલ સાઈન ચેક કરવા.
• મોઢાની ઓપન કરવું અને ઓરોફેરીંગ્સ એ બ્રાઇટ લાઇટમાં જોવું.
• લેરીંગોસ્કોપી કરી અને ફેરિંગ્સ નું એક્ઝામિનેશન કરવું.
• ગળાની પાલપેટ કરવું અને ટ્રકિયાની પોઝિશન ચેક કરવી.
• ચેસ્ટ નું એક્ઝામિનેશન કરવું અને લંગ્સ સાઉન્ડ સાંભળવા.
• કાર્ડિયો વેસ્ક્યુલર એક્ઝામિનેશન કરવું.
• એબડોમન નું કેરફૂલી એક્ઝામિનેશન કરવું.

treatment

• ફોરેઈન બોડી ના લોકેશન ના આધારે ટ્રીટમેન્ટ એ અલગ અલગ હોય છે.
• જો કોઈ વસ્તુ એ એઈરવેમાં હોય તો 
• લેરીંગોસ્કોપી અને બ્રોન્કોસ્કોપી એ કરવામાં આવે છે વસ્તુને દૂર કરવા માટે.
• આ પ્રોસિજરમાં રીજીડ સ્કોપની એઈરવેમા ઇન્સર્ટ કરવામાં આવે છે અને ત્યારબાદ એઈર  વે ને વિઝ્યુઅલાઈઝ કરવામાં આવે છે તે વસ્તુ અને શોધવામાં આવે છે ત્યારબાદ ફોરસેપ દ્વારા એ ફોરેન ઓબ્જેક્ટને રીમુવ કરવામાં આવે છે.
• જો કોઈ વસ્તુ એ અન્નનળીમાં રહી ગઈ હોય તો  ઈસોફેગોસ્કોપી કરવામાં આવે છે અને અમુક પ્રકારના સ્પેશિયલ સાધનોનો ઉપયોગ કરી જે સ્ટક અથવા તો સ્વેલોવડ આઈટમ હોય તેને રીમુવ કરવામાં આવે છે.
• જ્યારે ફોરેન બોડી એ દૂર થઈ જાય છે ત્યારે બાળક એ  તાત્કાલિક રિકવર થઈ જાય છે.

tracheostomy ( ટ્રકીઓસ્ટોમી)

  introduction

• ટ્રકીયોસ્ટોમીમાં સર્જીકલી હોલ એ create  કરવામાં આવે છે .
• અને એ મુખ્યત્વે ત્રીજા અને ચોથા કાર્ટીલેજની વચ્ચે કરવામાં આવે છે અને આ ઓપનિંગને સ્ટોમા( stoma) કહેવામાં આવે છે.
• Trachiostomy એ ત્યારે કરવામાં આવે છે જ્યારે ઓરલ અને નેઝલ intubation   insufficient હોય Airway નુ ઓપ્ટ્રક્શન ને દૂર કરવા માટે.

 tracheostomy indications

•  1) to relieve the upper Airway obstruction:= 
• કોઈ ફોરેઈન બોડી હોય.
• ટ્રોમાં હોય.
• એક્યુટ ઇન્ફેક્શન.
•  એક્યુટ એપીગ્લોટાઇટિસ ડીપ્થેરિયા વગેરે.
• glottic oedema. 
• bilateral abductor paralysis of the vocal cord. 
• લેરિંગ્સ મા ટયુમર હોવી.
• congenital atresia. 

•  2. To improve respiratory functions . 
• ફલ્મિનેટિંગ 
• બ્રોન્કોસન્યુમોનિયા.
• ક્રોનિક બ્રોંકાયટીસ.
• એમફાઈસેમા.
• ચેસ્ટ ઈંજરી અથવા ફલેઈલ ચેસ્ટ.

•  3) respiratory paralysis 
• unconcious head injury. 
• bulbur poliomyelitis. 
• tetanus. 

  type of tracheostomy

 1) a temporary tracheostomy.   2)a permanent tracheostomy . 

 1) a temporary tracheostomy

• આ ટ્રકીઓસ્ટોમી ત્યારે કરવામાં આવે છે જ્યારે પેશન્ટને લાંબા સમય સુધી respiratory સપોર્ટ જોતો હોય અને તે પોતાની રીતે  એયરને લઈ શકતા ન હોય. 
• ટ્રકિયોસ્ટોમી ટ્યુબ એ રેસ્પિરેશન ને પેટન્ટ રાખવા માટે ઇન્સર્ટ કરવામાં આવે છે.

 2) a permanent tracheostomy:= 

• આ ટ્રકિયોસ્ટોમી ત્યારે કરવામાં આવે છે જ્યારે ટ્રકયા ને સ્કિનથી બહાર કાઢવામાં આવેલી હોય અને તેને નેક સાથે સુચર કરવામાં આવેલી હોય.
• અને આ સ્ટોમા ને ઓપન રાખવામાં આવે છે.
• આ પ્રોસિજર એ ઇલેક્ટીવ હોય છે અને તેમાં પેશન્ટને પ્રોપર રીતના પ્રિપેર કરવામાં આવે છે.

 tracheostomy tubes

• ટ્રકિયોસ્ટોમી tube એ એક પ્રકારની ઈન ડવેલિંગ ટ્યુબ છે કે જે ટ્રકિયોસ્ટોમી ની પેટનસિને મેઈન્ટેન રાખે છે.
• આ ટ્રકીઓસ્ટોમીટ્યુબ એ મેટલ અથવા પ્લાસ્ટિકની બનેલી હોય છે.
• આ ટ્યુબમાં કફ આવેલું હોય અથવા ન પણ આવેલું હોય અને તે fenestrated  હોય કે જે પેશન્ટને બોલવામાં મદદ કરે છે.

 parts of tracheostomy tube

• Tracheostomy tube consists of  three parts:= 
• the outer cannula 
• આ એક આઉટર ટ્યુબ છે કે જે ટ્રકિયોસ્ટોમીને ઓપન રાખે છે.
• a neck plate.
• inner cannula.
• obturatore. 

 tracheostomy ( procedure):= 

• પેશન્ટને સુપાઈન પોઝિશનમાં સુવડાવવું.
•  સાથે સાથે તેના નેક અને હેડને એક્સટેન્ડેડ રાખવું.
•  કોઈ પણ પિલ્લો અથવા સેન્ડ બેગ ને સોલ્ડર ની અંદર રાખી નેક પ્રોપર રીતના વિઝીબલ થાય તે રીતે રાખવો.
• આ પ્રોસિજરમાં લોકલ એનેસથેસીયા અથવા જનરલ એનેસ્થેશિયા નો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
• નાઈફ નો ઉપયોગ કરી સ્ટર્નલ નોચની એક સેન્ટિમીટર ઉપર  neck મા આડો કટ મૂકવામાં આવે છે.
• આ ઈનસિઝનને સ્ટરનો માસ્ટરોઈડ મસલ સુધી એક્સટેન્ડ કરવામાં આવે છે.
• ત્યારબાદ સ્કિનને સેપરેટ કરવામાં આવે છે અને ટ્રકયા ને એક્સપોઝ કરવામાં આવે છે.
• ફેશિયલ પ્લાન્ટ માંથી ડિસેફ્ટ કરવું, ત્યારબાદ એન્ટીરીયલ  જુગ્યુલર વેઇન ને  retract કરવું,retract rhe strap muscles ત્યારબાદ   થાઇરોઇડ ઈસ્થમસ ને ડિવાઇડ કરવું.
• સેકન્ડ ટ્રકયલ રીંગ ઉપર ક્રીકોઈર્ડ હુકને મૂકવી.
• ત્રીજી અને ચોથી  tracheal ring   ને ઇન્સિજન મૂકવું  tracheostomy tube ને ઇન્સર્ટ કરવા અને ત્યાં પ્લેસ કરવા માટે.
• tracheostomy ટ્યુબ ને ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરતા પહેલા ટ્રકિયા ને પ્રોપર રીતના શક્ષનિંગ કરવું કોઈપણ સીક્રિશન અથવા તો બ્લડ હોય તો તેને રિમૂવ કરવા માટે.
• ત્યારબાદ obturatore નો ઉપયોગ કરી છે સુટેબલ સાઈઝની tracheostomy tube હોય તેને ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવી.
• ટ્યુબ પસંદ કરતી વખતે ટ્યુબ એ સૌથી નાની પસંદ કરવી સામાન્ય નિયમ એ છે કે ટ્રકિયા ના ત્રીજા થી ચોથા ભાગને ટ્યુબ હોવી જોઈએ.
• ટ્યુબના કફની બેથી પાંચ  ml જેટલું હવાને લઈ ઇન ફ્લેટ કરવામાં આવે છે અને તેને  neck tie નો ઉપયોગ કરી તેની જગ્યા પર પ્લેસ કરવામાં આવે છે.
• ત્યારબાદ આ ઈન સિઝનને સ્કીન સૂચરનો ઉપયોગ કરી તેને સુઝર કરવામાં આવે છે.
• ત્યારબાદ ડ્રેસિંગ એપ્લાય કરવામાં આવે છે.
•  અને આ  ડ્રેસિંગ એ ખૂબ ટાઈટ ન હોવી જોઈએ એક આંગળી જેટલી લુઝ હોવું જોઈએ.

 post  operative tracheostomy care

• વારંવાર ટ્રોમા ન થાય એ રીતે સક્ષન કરવું.
• જે શ્વાસમાં એર અને ઓક્સિજન લઈએ તેનું હયુમિડિફિકેશન કરવું.
• તો રીત ના શ્વાસ લેવા માટે તેને ફાવલર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પૂરતા પ્રમાણમાં fluid  ઇન્ટેક કરાવવું.
• વારંવાર માવથ વોશ  કરાવવું.
• મ્યુકો લાઈટીક એજન્ટ પ્રોવાઇડ કરવું.
• કફિંગ કરવા માટે કહેવું અને ફીઝીયોથેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.
• occasional bronchial lavage .
• જ્યારે ટ્યુબનું સક્ષનીંગ કરતા હોય ત્યારે એસેપ્ટિક ટેકનીક મેઇન્ટેન રાખવી.
• પેશન્ટ ને પ્રોફાઈલેક્ટિક એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન કરવી.
• કફને દર કલાકે પાંચ મિનિટ માટે ડિફલેટ કરવું.
• પોસ્ટીરીયર ટ્રકિયલ વોલ પર ટ્યુબ ની અસર ન થાય તે માટે ધ્યાન રાખવું.

 routine tracheostomy care

• stoma ની આજુબાજુ જે પણ secretion હોય તેને ઇરીગેટ કરવું.
• ટ્યુબ ની આજુબાજુ ઇન્ફેક્શન ન થાય તે માટે એસેપ્ટિક ટેકનીક રાખી દરરોજ ટ્યુબ ની કેર કરવી.
• tracheostomy ટ્યુબ ની આખા દિવસમાં એક વખત કેર કરવી.
• જે વ્યક્તિએ વેન્ટિલેટર પર હોય તો તેને વધારે પ્રમાણમાં કેરની જરૂર પડે છે.
• ટ્રકિયોસટોમી સાઈડ ઉપર ડ્રેસિંગ કરવું અને ત્યાં જે પણ secretion હોય તેનું ડ્રેઇનેજ કરવું.
• જો ટ્યુબ સાઈડ ઈરીટેશન થતું હોય તો ત્યાં રબિંગ કરવું.

 equipment

• ટ્રકિયોસ્ટોમી કેર કીટ અથવા ટ્રે,
• સ્ટરાયલ કોટન ટીપ એપ્લિકેટર,
• ગોઝ પીસ,
• સ્ટરાયલ શક્ષન કેથેટર કીટ.
• સ્ટરાયલ નોર્મલ સલાઈન.
• હાઈડ્રોજન પેરોક્સાઈડ .
• ટ્રકિયોસ્ટોમી ties.
• સીઝર.
• બે સ્ટરાયલ કપ અથવા ક્લીન ડિસ્પોઝેબલ પેપર કપ.
• એક નાનું બ્લેન્કેટ અથવા ટુવાલ રોલ.
• એન્ટિબાયોટિક ઓઈન્ટમેન્ટ .
• ડિસ્પોઝેબલ બેગ.

 procedure

• ટ્રકિયોસ્ટોમી કેર માટે પ્રોપર રીતના હેન્ડ વોશ કરવા.
• પેશન્ટની સમજશક્તિ પ્રમાણે પ્રોસિજર એક્સપ્લેઈન કરવી.
• પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશનમાં એટલે કે સુપાઇન પોઝીશનમાં સુવડાવવું.
• ત્યારબાદ તેના નેકને એક્સટેન્ડેડ કરવું.
•  ત્યારબાદ સોલ્ડર નીચે pillow અથવા તો સ્મોલ ટોવેલ રોલને તેના શોલ્ડર નીચે રાખવું કે જેથી ટ્રકિયોસ્ટોમી સાઈડ એ પ્રોપર રીતના વિઝયુઅલાઇસ થઈ શકે.
• રોકીઓ સ્ટોમી સાઈડ ઉપર પ્રોપર રીતના  suctioning કરવું.
• ટ્રકીઓસ્ટોમી સાઈડ ઉપર જે ડ્રેસિંગ કરેલું હોય તેને દૂર કરી તેને પ્રોપર રીતના ડિસ્પોઝેબલ બેગમાં નાખવું.
• ઇનર કેન્યુલા હોય તેને દૂર કરવું તથા તેને હાઈડ્રોજન પેરોક્સાઈડ દ્વારા ક્લીન કરવું.
•  ત્યારબાદ નોર્મલ સલાઈન દ્વારા ક્લીન કરવું ત્યારબાદ તેની પેટનસી અને તેની ક્લીનેસ એ તેને આઈ( eye level) લેવલે રાખી ચેક કરવી.
• tracheostomy tie એ ભીની થઈ ગઈ હોય તો તેને રિમૂવ કરી અને બીજી ટાય લગાડવી.
• જ્યારે આપણે ટાઈ ને બદલાવતા હોઈએ ત્યારે ટ્રક ઓસ્ટ્રોમીટ્યુબને એક હાથે તેની જગ્યા ઉપર પ્લેસ કરીને જ રાખવું અને ટાઈની અંદરની સ્કીન ચેક કરવી.
• ઇન્સિઝન સાઇટ ઉપર ચેક કરવું.
• સ્કિનને કોટન ટીપ ડ દ્વારા હાઈડ્રોજન પેરોક્સાઈડ માં ડીપ કરી અને ટ્રકિયોસ્ટોમી સાઇટ ઉપર ક્લીન કરવું.
• રાઉન્ડ શેપમાં ક્લીન કરવું .
• અંદરથી બહારની તરફ ક્લીન કરવું .
• અને તેમાં એક સ્વોબ એક સ્ટોક માટે જ યુઝ કરવા.
• કોઈપણ લિક્વિડ ટ્રકિયોસ્ટોમી ટ્યુબ ની અંદર ન જાય તે માટે ધ્યાન રાખવું.
• એન્ટિબાયોટિક ઓઇન્ટમેન્ટ એપ્લાય કરવી.
• ત્યારબાદ sterile ટ્રકિઓસ્ટ્રોમી ડ્રેસિંગ કરવું.
• જ્યારે ટ્રકિયોસ્ટોમી ડ્રેસીંગ અપ્લાય કરતા હોય ત્યારે જોવું કે ટ્રકિયોસટોમી ટ્યુબ એ પ્રોપર રીતના સપોર્ટેડ છે કે નહીં.

• wash your hands after tracheostomy.