PAPER 2018.Que. 1 🔸(a) List out the organs of digestive system. ડાયજેસ્ટીવ સીસ્ટમ  નાં અવયવો  નું લીસ્ટ કરો . 03

ઓર્ગનસ ઓફ ધ ડાયજેસ્ટીવ સિસ્ટમ…

          ડાયજેસ્ટિવ ટ્રેક ને એલિમેન્ટ્રી ટ્રેક પણ કહેવામાં આવે છે જે એક હોલો ટ્યુબ છે જે માઉથ થી શરૂ થઈ એનસ સુધી લંબાયેલી ટ્યુબ હોય છે અને તેના ઓર્ગન નીચે મુજબ છે..

• માઉથ 
• ફેરિંગ્સ 
• ઇસોફેગસ 
• સ્ટમક 

સ્મોલ ઇન્ટેસટાઈન  કે જેમા ડીઓડીનમ, જેજ્યુનમ અને ઇલીયમ નો સમાવેશ થાય છે. 

            લાર્જ ઇન્ટેસ્ટાઈન કે જેમા સિકમ,એસેન્ડિંગ કોલોન, ટ્રાન્સવર્સ કોલોન, ડીસેન્ડિંગ કોલોન, સિગ્મોઇડ કોલોન, રેકટમ અને એનાલ કેનાલ નો સમાવેશ થાય છે. 

એસેસરી ઓર્ગન્સ ઓફ ધ ડાયજેસ્ટિવ ટ્રેક…

આ ઓર્ગન ડાઈજેસ્ટિવ ટ્રેકના પ્રિન્સિપલ ટ્રેકમાં આવતા નથી પરંતુ સાઈડમાં આવેલા હોય છે જે તેના સીક્રીશન એલીમેન્ટ્રી  કેનાલમાં ઠાલવે છે અને ડાઇઝેશનના પ્રોસેસમાં હેલ્પ કરે છે માટે તેને એસેસરી ઓર્ગનસ કહેવામાં આવે છે આ પોતાની ગ્લેન્ડના સ્પેશિયલ સિક્રેશન વડે ડાઇઝેશનમાં હેલ્પ કરે છે જે ઓર્ગન્સ નીચે મુજબ છે..

• સલાઈવરી ગ્લેન્ડ ની 3 પેઈર 
• લીવર અને બિલિયરી ટ્રેક 
• ગોલ બ્લેડર 
• પેનક્રીયાઝ. 

 Que. 1🔸(b) Describe gnoss structure of small intestine નાના આતરડાનું ગ્રોસ સ્ટકચર વર્ણવો.  04

સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઇન એ ગેસ્ટ્રો ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેકમા આવેલી એક ટ્યુબ જેવુ સ્ટ્રક્ચર છે જે સ્ટમકથી શરૂ થઈ ઇલિયોસિકલ વાલ્વ સુધી આવેલુ હોય છે અને ત્યા તે લાર્જ ઇન્ટેસ્ટાઈન સાથે જોડાય છે.  

સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઈનનો ભાગ એ અંબેલીકલ રીજિયન ની આજુબાજુએ એબડોમીનલ કેવીટીમા આવેલો હોય છે તેની ફરતે લાર્જ ઇન્ટેસ્ટાઈન ગોઠવાયેલું હોય છે. તેનો ડાયામીટર એક ઇંચ જેટલો પહોળો હોય છે અને તેની લંબાઈ 20 ft જેટલી હોય છે. તે એબડમીનલ કેવીટીમાં ગૂંચળા ની જેમ ગોઠવાઈ ગયું હોય છે. સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઇનના ત્રણ ભાગ પાડવામા આવે છે.

1. ડિયોડીનમ..ડીઓડીનમ એ  સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઈન નો શરૂઆતનો ભાગ છે. તે સ્ટમક ના એન્ડ એટલે કે પાયલોરસ ના ભાગેથી શરૂ થાય છે અને અંદાજિત 25 cm જેટલો લાંબો ભાગ છે અને તેનો આકાર c શેપ મા ગોઠવાયેલો હોય છે.

2. જેજ્યુનમ…તે સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઇનનો ડીઓડીનમ પછીનો ભાગ છે જેનો ઉપરનો ભાગ ડીઓડીનમના એન્ડ ભાગ સાથે જોડાય છે. અહીથી આ ટ્યુબ જેવુ સ્ટ્રકચર એ ગુચડા આકરે નીચેની બાજુએ ગોઠવાયેલુ હોય છે. જેજ્યુનમ ની લંબાઈ 8 ફીટ અંદાજિત હોય છે. જેજયુનમ એ નીચે ની બાજુ એ ઇલિયમ સાથે જોડાય છે. 

3. ઇલિયમ…ઇલીયમ એ સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઈન મા જેજયુનમ પછીનો ભાગ છે જે ઉપરની બાજુએ જેજુનમ સાથે જોડાય છે અને તેની લંબાઈ અંદાજિત 12 ફૂટ જેટલી હોય છે. તે ઇલિયોસિકલ સફિન્ટર દ્વારા લાર્જ ઇન્ટેસ્ટાઇન સાથે જોડાય છે.

સ્ટ્રકચર ઓફ ધ સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઇન….

સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઇન પણ ડાયજેસ્ટિવ ટ્રેકના બેઝિક સ્ટ્રક્ચરની જેમ જ ચાર ટીસ્યુ લેયરથી બનેલું હોય છે.

સૌથી બહારની બાજુએ પેરિટોનિયમ લેયર આવેલું હોય છે. તે  સીરસ મેમ્બ્રેન નુ બનેલુ હોય છે અને તે ડબલ લેયરમા આવેલુ હોય છે.

પેરિટોનિયમ લેયરની નીચે મસ્ક્યુલર લેયર આવેલુ હોય છે. આ ટ્રેકની લાઇનિંગ એ સ્મૂધ મસલ્સથી બનેલી હોય છે જેમા આઉટર લેયર લોજીટ્યુડીનલ મસલ્સ ફાઇબર અને ઇનર લેયર એ સર્ક્યુલર મસલ્સ ફાઇબરથી બનેલુ હોય છે. જે મસલ્સના કોન્ટ્રાકશનના કારણે પેરિસ્ટલસિસ મુવમેન્ટ જોવા મળે છે અને કન્ટેન્ટ ટ્રેકમા આગળ વધે છે.

મસ્ક્યુલર લેયરની નીચે સબમ્યુકોઝલ લેયર જોવા મળે છે જેમા બ્લડ વેસલ્સ, નર્વસ વગેરે આવેલ હોય છે. આ લેયરમા અમુક ગ્લેંડ્સ પણ આવેલી હોય છે.

સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઇન ની અંદરની લાઇનિંગ એ મ્યુકસ લેયરથી બનેલી હોય છે. આ મયુકસ લેયર અને સબમ્યુકસ લેયર ની વચ્ચે પ્લેન મસલ્સ નુ લેયર આવેલું હોય છે જે લેયરને મસ્ક્યુલારીસ મ્યુકોઝા કહેવામાં આવે છે. આ મસલ્સ ફાઇબર ના કોન્ટ્રેકશન ના કારણે લેક્ટિકલ્સ ખાલી થાય છે.

મ્યુકોઝલ લેયરની લાઇનિંગ માં પરમેનન્ટ ફોલ્ડ જેવું સ્ટ્રક્ચર આવેલું હોય છે જેને વાલવ્યુલી કોની વેન્ટ્સ કહે છે. આ ફોલ્ડ ના કારણે કન્ટેન્ટ ત્યા લાંબો સમય સુધી રહે છે અને મેક્સિમમ એબ્સોર્પશન થઈ શકે છે અને ડાયજેસ્ટિવ જ્યુસ એ ત્યાં રહેલા ખોરાક પર લાંબો સમય સુધી કાર્ય કરી શકે છે જેથી પ્રોપર ડાઇજેશન થાય છે.

મ્યુકોઝલ લેયર એ વિલાઈ નુ સ્ટ્રક્ચર ધરાવે છે જે ડાયજેશન થયેલા ફૂડનું એબ્સોર્પશન કરે છે.

આ લેયરમાં અમુક લીમ્ફેટીક ટીશ્યુ ની નોડ્યુલઝ આવેલી હોય છે જેને પેયર્સ પેચીસ કહેવામાં આવે છે જે ઇન્ટેસ્ટાઈન મા પ્રોટેક્ટિવ ફંક્શન કરે છે.

સ્મોલ ઇન્ટેસ્ટાઇન ના ભાગને સુપિરિયર મીઝેનટ્રીક આર્ટરી  દ્વારા બ્લડ સપ્લાય થાય છે. અને મીઝેન્ટ્રીક વેઇન દ્વારા વિનસ રિટર્ન થાય છે. 

સીમ્પથેટીક અને પેરાસીપોથેટિક નર્વઝ  દ્વારા નર્વ સપ્લાય થાય છે.

Que. 1🔸(c) Write the functions of liver.  લીવર ના કર્યો  લાખો. 05 marks

લીવર એ આપણા શરીરનુ ખૂબ જ અગત્યનુ ઓર્ગન છે. તે ઘણા અગત્યના કાર્યો સાથે જોડાયેલુ હોય છે.  આ કાર્યો નીચે મુજબના છે.

લીવર એ કાર્બોહાઈડ્રેટ ના મેટાબોલિઝમ નુ કાર્ય કરે છે.

લીવર એ નોર્મલ કાર્બોહાઇડ્રેટ એટલે કે બ્લડ ગ્લુકોઝ લેવલ મેન્ટેન કરવા માટે કાર્ય કરે છે. જ્યારે બ્લડ ગ્લુકોઝ લેવલ નુ પ્રમાણ ઘટે છે ત્યારે ગ્લાયકોજીનોલાઈસીસ ની ક્રિયા દ્વારા ગ્લાયકોજન માથી ગ્લુકોઝ બનાવે છે અને બ્લડ ગ્લુકોઝ લેવલ મેન્ટેન કરે છે.

જ્યારે બ્લડમા ગ્લુકોઝનુ પ્રમાણ વધી જાય છે ત્યારે ગ્લાયકોજીનેસિસ ની ક્રિયા દ્વારા ગ્લુકોઝનુ ગ્લાયકોજન મા રૂપાંતર કરે છે.

લીવર એ ફેટનુ રૂપાંતર ફેટી એસિડમા કરે છે જેથી તે બોડીમા યુઝ થઈ શકે તેને ફેટ ના ડીસેચ્યુએશન તરીકે ઓળખવામા આવે છે આમ તે લિપિડ મેટાબોલિઝમમા મદદ કરે છે.

લીવર એ પ્રોટીન મેટાબોલિઝમમા મદદ કરે છે જેથી એમાઇનો એસિડ  નુ બોડી મા સિંથેસિસ થાય છે.

લીવર એ એમોનિયા નુ રૂપાંતર કરી અને યુરિયા બનાવે છે જેથી આ વેસ્ટ પ્રોડક્ટ યુરિન મારફતે બહાર નીકળી શકે છે.

રેડ બ્લડ સેલ ના ડેડ થવાથી બિલીરુબિન છૂટુ પડે છે જે લીવર દ્વારા મોડીફાઇ થઈ બોડી માથી વધારાના બોલીરૂબિન ને બહાર કાઢવામા મદદ કરે છે.

લીવર એ બોડીમા દાખલ થયેલ ટોકસિક સબસ્ટન્સ, આલ્કોહોલ, ડ્રગ વગેરે ને ડીટોકસીફાય કરી બોડી માથી બહાર કાઢવામા મદદ કરે છે.

લીવર એ બાઈલ સોલ્ટસ નુ સિન્થેસીસ કરે છે જે ફેટના ઈમલસિફિકેશન માટે જરૂરી છે અને તેથી જ લિપિડ અને કોલેસ્ટ્રોલ નુ એબ્સોર્પશન થઈ શકે છે.

શરીરમા વિટામિન ડી ના પ્રમાણને જાળવી રાખવા માટે મદદ કરે છે.

લીવરની અંદર કૂફર સેલ આવેલા હોવાથી તે લીવરને નુકસાનકારક સબસ્ટન્સથી પ્રોટેક્ટ કરી અને ફેગોસાઈટોસીસ ની ક્રિયા કરી પ્રોટેક્ટિવ ફંક્શન કરે છે.

લીવર એ વિટામિન અને મિનરલ્સ ના સ્ટોરેજ માટે કાર્ય કરે છે અને બોડીમા જરૂર પડયે  આ વિટામિન અને મિનરલ્સ રિલીઝ કરે છે.

લીવર એ બોડીમા હીટ પ્રોડક્શન નુ કાર્ય કરે છે.

OR

Que 1🔸(a) List out the organs of Respiratory system. ૦૩

રેસ્પીરેટરી સિસ્ટમ ના અવયવો નીચે મુજબ છે. 

નોઝ 

ફેરિન્ગસ

લેરિંગ્સ 

ટ્રકિયા 

બ્રૉંકાઈ        

બ્રોનકિયોલ્સ 

એલ્વીઑલાઇ 

લંગ    તે 2 ની સંખ્યામા હોય છે.

Que 1🔸(b) Describe gross structure of Right Lung જમણા ફેફસાનું ગોસ સ્ટાકચર વર્ણવો 04 marks

જમણુ ફેફસુ

• લંગ એ રેસ્પાયરેટરી સિસ્ટમનુ એક અગત્યનુ આવયવ છે. તે થોરાસીક કેવીટી  મા મીડિયાસ્ટીનમ સ્પેસ ની બંને બાજુએ એક એક એમ કુલ બે ની સંખ્યામા આવેલ હોય છે.
• લંગ એ વાતાવરણમાથી હવા દ્વારા ઓક્સિજન  બોડી મા દાખલ કરે અને  કાર્બન ડાયોક્સાઇડ શરીરમાથી બહાર કાઢવાનુ કાર્ય કરે છે.

સ્ટ્રકચર ઓફ ધ લંગ..

લંગ એ બેની સંખ્યામાં થોરાસીક કેવીટી મા આવેલા હોય છે. તે શંકુ આકારના હોય છે.

લંગ એ હાર્ટ અને મીડિયાસ્ટીનમ સ્પેસ દ્વારા થરાસીક કેવીટીમા સેપરેટ થાય છે.

લંગ એ સ્પંજી ટીસ્યુના બનેલા હોય છે જેની અંદર ઘણી એઇર ફિલ્ડ કેવીટી આવેલી હોય છે. તેનો કલર બ્રાઉન અથવા ગ્રે જોવા મળે છે.

રાઈટ લંગ નો વજન અંદાજિત 625 ગ્રામ તથા લેફ્ટ લંગ નો વજન અંદાજિત 575 ગ્રામ જેટલો હોય છે. રાઈટ લંગ એ લેફ્ટ લંગ કરતા વજનમા વધારે ભારે તથા સ્ટ્રક્ચરમા વધારે મોટુ જોવા મળે છે.

લંગ એ લોબ મા ડિવાઇડ થયેલા હોય છે. રાઈટ લંગમા ત્રણ લોબ આવેલા હોય છે, જેમા સુપીરિયર લોબ, મિડલ લોબ અને ઇન્ફીરીયર લોબ જોવા મળે છે જ્યારે લેફ્ટ લંગ મા બે લોબ  આવેલા હોય છે સુપીરિયર લોબ અને ઇન્ફીરીયર લોબ. આ લોબ એ ફીશર દ્વારા સેપરેટ થયેલા હોય છે. રાઈટ લંગ મા બે ફિશર આવેલી હોય છે. લેફ્ટ લંગ મા એક ફીશર જોવા મળે છે. 

લંગ ને નીચે મુજબના ભાગમા વર્ગીકૃત કરવામા આવે છે.

1. અપેક્સ..લંગના ઉપરના ટ્રાએન્ગ્યુલર અને રાઉન્ડ ભાગને અપેક્ષ કહેવામા આવે છે.  જે કલેવીકલ બોન ના લેવલ સુધી જોવા મળે છે.

2. બેઇઝ. લંગના નીચેના પહોળા ભાગને બેઇઝ કહેવામા આવે છે. આ બેઇઝ નો ભાગ એ ડાયાફાર્મ ની સાથે નીચેની બાજુએ એટેચ હોય છે. આ ભાગ એ કોનકેવ શેપનો હોય છે.

3. એન્ટિરિયર બોર્ડર..  તે પાતળી હોય છે. તે પોસ્ટીરીયર  બોર્ડર કરતા ટૂંકી હોય છે. તેમા એક કાર્ડીયાક નોચ આવેલી હોય છે. જેમા હાર્ટનો ભાગ ગોઠવાયેલો હોય છે. 

4. પોસ્ટીરીયર બોર્ડર.. તે જાડી હોય છે. તે 7 મા સર્વાઇકલ વર્ટીબ્રા થી 10 મા થોરાસીક વર્ટીબ્રા સુધી જોવા મળે છે.

5. ઇન્ફીરીયર બોર્ડર..   તે લંગ ના નીચે ના ભાગે આવેલ હોય છે. તે કોસ્ટલ સરફેસ અને મીડીયલ  સરફેસને અલગ કરે છે. કોસ્ટલ સરફેસ લાર્જ હોય છે અને કોનવેક્સ હોય છે. તે કોસ્ટલ પ્લુરાના સંપર્કમા હોય છે. તે કોસ્ટલ કાર્ટિલેજ દ્વારા રીબ્સ અને ઇન્ટરકોસ્ટલ મસલ્સ સાથે જોડાયેલી હોય છે. 

6. મીડિયલ સરફેસ  તે કોનકેવ હોય છે. તેના વચ્ચેના ભાગે એક ખાંચ આવેલી હોય છે જેને હાઈલમ કહેવામા આવે છે. તે પાંચમા, છઠ્ઠા અને સાતમા થોરાસિક વર્ટીબ્રા  ના લેવલે આ હાઇલમ આવેલ હોય છે. આ હાઇલમના ભાગેથી બ્રોંકાય, પલ્મોનરી બ્લડ વેસલ્સ, લીમ્ફેટિક વેસલ્સ અને નર્વસ લંગ ના દરેક  લોબ મા અંદર દાખલ થાય છે અને બહાર નીકળે છે. 

મીડીયલ સરફેસના વચ્ચેના ભાગે મીડિયાસ્ટીનમ સ્પેસ આવેલી હોય છે. જે બંને લંગને સેપરેટ કરે છે. આ સ્પેસમા હાર્ટ, ગ્રેટ વેસલ્સ, ટ્રકીયા, બ્રોંકાય, ઈસોફેગસ વગેરે સ્ટ્રક્ચર આવેલું હોય છે જે બંને લંગ ને સેપરેટ કરે છે. 

સ્ટ્રકચર ઓફ ધ લોબ ઓફ ધ લંગ..

લંગના લોબ એ ઘણી બધી લોબ્યુલ્સ દ્વારા બનેલા હોય છે. એક લોબ એ બીજા લોબ થી ફિશર દ્વારા સેપરેટ થયેલા હોય છે. લંગ ના વચ્ચેના ભાગે એક ખાંચ આવેલી હોય છે જેને હાઈલમ કહેવામાં આવે છે. આ હાઇલમ થી અંદર દરેક લોબ મા નીચે મુજબનુ સ્ટ્રક્ચર જોવા મળે છે.

લંગના દરેક લોબ માથી બ્રોન્કાઇ અંદર દાખલ થાય છે. અંદર દાખલ થયા પછી તે ડિવાઇડ થઈ સેકન્ડરી બ્રોંકસ, ટર્સરી બ્રૉંકસ, ટર્મિનલ બ્રોંકિયોલ્સ,  એલ્વીઓલર શેક તથા નાની નાની દ્રાક્ષના જુમખા જેવી એલ્વીઓલાઇ મા રૂપાંતર થાય છે. આમ લંગ ના લોબ મા એક ટ્રી જેવી રચના મા આ સ્ટ્રકચર જોવા મળે છે જેને બ્રૉન્કીયલ ટ્રી કે રેસ્પાઇરેટરી ટ્રી કહેવામા આવે છે. 

આ એલ્વીઓલાઈ ની આજુબાજુએ પલ્મોનરી આર્ટરી અને પલ્મોનરી વેઇન ની કેપેલેરી નુ નેટવર્ક પથરાયેલુ હોય છે. ઇન્સ્પિરેશન દ્વારા એલવીઑલાઇ મા રહેલો ઓક્સિજન અને બ્લડ કેપેલરી મા રહેલ કાર્બન ડાયોક્સાઇડ વચ્ચે અહી ગેસ એક્સચેન્જ થાય છે. જેને એક્સટર્નલ રેસ્પિરેશન તરીકે ઓળખવામા આવે છે.

આમ દરેક લંગ ના લોબ મા બ્રૉન્કીયલ ટ્રી, પાલ્મોનરી વેસલ્સ ની કેપેલરીઝ, લીમ્ફ કેપેલરીઝ, નર્વસ તથા લંગ ના પેરેનકાઈમલ ટિસ્યૂ નુ નેટવર્ક આવેલ હોય છે. 

પ્લુરા..

પ્લુરા એ બંને લંગ ની ફરતે આવેલ સિરસ મેમ્બ્રેન છે. જે ડબલ લેયરમા જોવા મળે છે. બહારના લેયરને પરાઈટલ પ્લુરા તથા અંદરના લેયર ને વિસેરલ પ્લુરા તરીકે ઓળખવામા આવે છે.

પરાઈટલ પ્લુરા અને વિસરલ પ્લુરા વચ્ચે એક કેવીટી આવેલી છે જેને પ્લુરલ કેવીટી કહેવામા આવે છે. અહી સિરસ ફ્લુઇડ રહેલુ હોય છે જેને પ્લુરલ ફ્લુઇડ પણ કહેવામા આવે છે.

પ્લુરલ કેવીટીમા રહેલા પ્લુરલ ફ્લુઇડના કારણે બંને લેયર નુ એકબીજા ઘર્ષણ થતુ નથી અને તેના લીધે લંગ ને એક્સપાન્શન થવા માટે પુરી સ્પેસ મળે છે. આ કેવીટીમા રહેલુ પ્લુરલ ફ્લુઇડ એ ચીકણુ હોવાથી લ્યુબ્રિકન્ટ તરીકે પણ કાર્ય કરે છે.

વિસેરલ પ્લુરા એ લંગના સાથે ચોટેલુ અને એકદમ નજીક રહેલુ લેયર છે.  જ્યારે પરાઇટલ પ્લુરા એ રિબ્સ તથા મસલ્સ સાથે જોડાયેલુ લેયર હોય છે. 

Que 1🔸(c) Explain the physiology of Respiration. રેસ્પીરેશનની કીયોલોજી સમજાવો. 05

સાયકલ ઓફ રેસ્પીરેશન..અથવા 

મિકેનિઝમ ઓફ રેસ્પીરેશન .. 

રેસ્પિરેશન એટલે બે સરફેસ વચ્ચે થતુ ગેસ એક્સચેન્જ. જેમા એટમોસ્ફિયર ની એઇર એ લંગ મા દાખલ થાય છે. લંગ ના ટીસ્યુ અને બ્લડ વચ્ચે ગેસ એક્સચેન્જ થાય છે જેને એક્સટર્નલ રેસ્પિરેશન કહેવામા આવે છે. બોડીના દરેક સેલ ટીસ્યુ અને બ્લડ વચ્ચે થતી ગેસ એક્સચેન્જને ઇન્ટર્નલ રેસ્પિરેશન કહેવામા આવે છે.

રેસ્પિરેશનની ક્રિયા દરમિયાન ઓક્સિજન એ શ્વાસ દ્વારા લંગમા અંદર દાખલ થાય છે અને કાર્બન ડાયોક્સાઇડ એ ઉચ્છવાસ દ્વારા બોડી માંથી બહાર નીકળે છે.

સામાન્ય રીતે એક મિનિટમાં રેસ્પિરેશનની ક્રિયા 16 થી 18 વખત જોવા મળે છે.

રેસ્પેનેશન ની સાઇકલમા નીચે મુજબની ક્રિયાઓ જોવા મળે છે. 

ઇન્સ્પિરેશન 

એક્સપિરેશન 

પોઝ.

ઇન્સ્પિરેશન…

વાતાવરણની હવા શ્વાસ દ્વારા અંદર લંગ મા દાખલ થવાની ક્રિયાને ઇન્સ્પીરેશન કહેવામાં આવે છે.

જ્યારે બ્રેઇન દ્વારા ડ્રાયફાર્મ અને ઇન્ટરકોસ્ટલ મસલ્સ ને કોન્ટ્રેક્શન માટેના નર્વ ઇમ્પલસીસ મળે છે ત્યારે ડાયાફાર્મ અને ઇન્ટરકોસ્ટલ મસલ્સ સંકોચાવાના લીધે થોરાસિક કેવીટી ની સાઈઝમા વધારો થાય છે . થોરાસીક કેવિટી ની અંદર એઇર પ્રેસર મા ઘટાડો થાય છે જેથી બહારના વાતાવરણમાથી હવા ઇન્સ્પિરેશનની ક્રિયા દ્વારા લંગ મા અંદર દાખલ થઈ શકે છે. આ ક્રિયાને ઇન્સ્પિરેશન કહેવામાં આવે છે.

ડાયાફાર્મ ને કોન્ટ્રાકશનના ઇમ્પલ્સીસ મળવાથી ડાયાફાર્મ એ ફ્લેટ બની નીચેની બાજુએ જાય છે અને ઇન્ટરકોસ્ટલ મસલ્સ કોન્ટ્રાકશન થવાથી રીબ્સ  અને ઇન્ટરકોસ્ટલ મસલ્સ ઉપરની અને બહારની બાજુએ જાય છે. જેથી થોરાશિક કેવિટી ની સાઈઝમા વધારો થાય છે અને અને કેવીટી ની અંદર નેગેટિવ પ્રેસર ક્રિએટ થાય છે. બહાર ના વાતાવરણ માં એઇર પ્રેસર વધારે હોય અને થોરાસિક કેવીટી મા એઇર પ્રેસર ઑછુ હોવાથી ઇન્સ્પીરેશનની ક્રિયા થઈ શકે છે. ઇન્સ્પિરેશનની ક્રિયા એ એક્ટિવ પ્રોસેસ છે.

એક્સપિરેશન…

લંગ માથી એઇર વાતાવરણમા બહાર કાઢવાના પ્રોસેસ ને એક્સપિરેશન કહેવામા આવે છે. એક્સપિરેશનની ક્રિયા એ પેસિવ પ્રોસેસ છે કે જે ઇન્સ્પિરેશનની ક્રિયા પૂરી થયા પછી શરૂ થાય છે.

એક્સપિરેશનની ક્રિયામા કોન્ટ્રાકશન થયેલા ડાયાફાર્મ અને ઇન્ટરકોસ્ટલ મસલ્સ રિલેક્સ થાય છે. જેથી ડાયાફાર્મ ફરી પોતાની મૂળ સ્થિતિમા આવે છે અને રીબ્સ એ નીચેની અને અંદરની બાજુએ આવવાથી થરાસિક કેવિટી ની સાઈઝમા ઘટાડો થાય છે અને એક્સપિરેશનની ક્રિયા થાય છે. જેમા લંગ માથી એઇર એ વાતાવરણમા બહાર ફેંકાય છે.

એક્સપિરેશનની ક્રિયામા લંગ મા એઇર પ્રેશર એ વાતાવરણના પ્રેસર કરતા વધારે  હોય છે જેથી એક્સપિરેશનની ક્રિયા થાય છે. 

પોઝ… આ લંગ નુ રિલેક્સ સ્ટેજ છે. જેમા કોઈ પણ ઇન્સ્પિરેશન કે એક્સપિરેશનની ક્રિયા થતી નથી. આ પિરિયડને પોઝ પિરિયડ કહેવામા આવે છે.

Que 2 🔸(a) What is incubation period? Write the importance of incubation period indisease transmission. ઇનક્યુબેશન પીરીયડ એટલે શું? રોગ ફેલાવવામાં ઇનક્યુબેશન પીરીયડનું મહત્વ લખો. 08

માઇક્રો-ઓર્ગેનિઝમ શરીર માં દાખલ થાય ત્યાંથી પ્રથમ સાઇન -સિમ્પટમ્સ જોવા મળે ત્યાં સુધી ના સમય ને ઇન્કયુબેશન પિરિયડ કહે છે.

ઈન્કયુબેશન પિરિયડ નો આધાર પર્ટિક્યુલર પેથોજન નો જનરેશન ટાઈમ

તેનો જ ઈન્ફેકટીવ ડોઝ

પોર્ટલ એન્ટ્રી અને વ્યક્તિગત સનદિગ્ધતા પર રહેલો છે
ઘણા રોગો આ સમય દરમિયાન ઇન્ફેકશિયસ અને કોમ્યુનિકેબલ એટલે કે ચેપ લગાડી શકે છે . દા . ત :-મીઝલ્સ,વુપિંગ કફ વગેરે

જુદા જુદા રોગોનો ઈન્કયુબેશન પિરિયડ નો સમયગાળો તેની કેરેક્ટરિસ્ટિક્સ મુજબ કેરેક્ટર મુજબ અલગ અલગ હોય છે

તેમજ તે વ્યક્તિમાં પણ એક જ રોગમાં અલગ હોય છે

દરેક ડીસિઝ નો આ સમયગાળો અલગ અલગ હોય છે ઘણા ડીસીઝ નો ઇન્કયુબેશન પિરિયડ નો સમયગાળો ખૂબ જ ઓછો જેમ કે થોડા કલાકો થી બે થી ત્રણ દિવસનો જ હોય છે તો મીડીયમ 10 થી ત્રણ વિક નો જેમકે ટાઇફોઇડ ચિકન પોક્સ અને ખૂબ જ લાંબો હિપેટાઇટિસ બી લેપ્રસી અને ઘણી વખત આપણે તેને પ્રેડિકટ કરી શકતા નથી

ઇન્કયુબેશન પિરિયડ ના કારણે મુખ્ય નીચે મુજબ ની જાણકરી પ્રાપ્ત થાય છે

ઇન્ફેક્શનનું સોર્સ જાણવા માટે
સર્વેલંન્સ અને કોરેનટાઈન પિરિયડ ની જાણકારી મેળવવા માટે
ઇમ્યુનાઈઝેશન કરવા માટે
કોઈ રોગ એપે ડેમિક છે કે નહીં તેમજ તેના પોઈન્ટ નો સોર્સ જાણવા માટે
કોઈપણ ડીસીઝનો પ્રૉગનોસિસ એટલે કે કેટલા ટાઈમ માં સારું થશે તે જાણવા માટે
પ્રાઇમરી અને સેકન્ડરી કેસનો ગેપ જાણવા માટે

🔸(b)Enlist the name of abdominal cavities in human body માનવ શરીરની એબ્ડોમીનલ કેવીટીસનું લીસ્ટ બનાવો o4 marks

એબડોમિનલ કેવીટીના રિજીયન ની યાદી બનાવો..

એબડોમીનલ કેવીટી ના મુખ્યત્વે નવ અલગ અલગ તેના લોકેશન મુજબ રિજીયન પાડવામા આવે છે જે નીચે મુજબ છે.

1. રાઈટ હાઇપોકોન્ડ્રીયાક રિજીયન
2. એપીગેસ્ટ્રીક રીજીયન
3. લેફ્ટ હાઇપોન્ડ્રીયાક રિજીયન 
4. રાઈટ લંબર રિજીયન 
5. અંબેલીકલ રિજીયન 
6. લેફ્ટ લંબર રિજીયન 
7. રાઈટ ઇલીયાક ફોસા રિજીયન 
8. હાઇપો ગેસ્ટ્રીક રિજીયન 
9. લેફ્ટ ઇલિયાક ફોસા રિજીયન 

Que 3🔸(a) What is the importance of Microbiology in nursing? નર્સિંગમાં માયકોબાયોલોજી નું મહત્વ છે.

• 1) સુક્ષ્મજીવો મનુષ્યમાં રોગ ઉત્પન્ન કરવાની શકિત ધરાવે છે માટે આ અભ્યાસ દ્વારા તેઓની લાક્ષણિકતા અને વર્તણુંક જાણી શકાય છે.
• (2) Microbiology ના અભ્યાસથી રોગ કેવી રીતે થાય છે. કેવી રીતે ફેલાઈઅને કેવી રીતે અટકlવી શકાય તે આપણે જાણી શકીએ છીએ.
•  (૩)Bacteria ને ઓળખવા માટે Laboratory તપાસવી જરૂરીયાત.
• (4) સુક્ષ્મજીવાણું જન્ય રોગોના પ્રતિકાર માટે વ્યક્તિગત આરોગ્ય અને રોગપ્રતિકારક પગલા કેટલા અગત્યના છે, તે જાણી – સમજી શકાય છે
• (5) સુક્ષ્મજીવાણુંથી થતા રોગો વિશે લોકોમાં પ્રચલિત અંધશ્રધ્ધા, અજ્ઞાનતા – viઅને વહેમ દૂર કરી સાચી સમજણ આપી શકાય.Social Stigma
• દર્દીની સારવાર કરતી વખતે સાવચેતીનાં પગલાં લઈ શકીએ .
• (7) સુક્ષ્મજીવાણુ થી થતાં રોગને પારખી શકાય છે તથા નિદાન અને ફેલાતો અટકાવવાનાં ઉપાયો કરી શકાય છે.

Que 3🔸(b) Describe health hazards of Biomedical waste.

બાયો મેડીકલ વેસ્ટના હેલ્થ હેઝાર્ડ વર્ણવી

• બાયો મેડિકલ વેસ્ટ જેમાં હાનિકારક સૂક્ષ્મ જીવો રહેલા હોય છે જે હોસ્પિટલમાં રહેલા પેશન્ટ હોસ્પિટલમાં કામ કરતા હેલ્થ વર્કર અને જનરલ પબ્લિકને નુકસાન કરી શકે છે
• 
  બાયો મેડિકલ વેસ્ટ માં શાર્પ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સ સીરીંજ સ્કાલપેલ વગેરે હોય છે જેનાથી ઇન્જરી થઈ શકે છે
• 
  ફાર્માસ્યુટિકલ પ્રોડક્ટ ફાર્માસ્યુટિકલ ની ટોક્સિક પ્રોડક્ટ ખાસ કરીને એન્ટીબાયોટિક અને આજુબાજુના વાતાવરણમાં રિલીઝ થવાથી થાય છે આ સિવાય મર્ક્યુરી અને બોક્સિંગ પણ નુકસાન કરે છે
• 
  વેસ્ટ ના ડીશ ઇન્ફેક્શન કે વેસ્ટ ટ્રીટમેન્ટ એક્ટિવિટીઝ દરમ્યાન કેમિકલ બન્સ થઈ શકે છે
  ઇન્સિનરેશન પ્રોસેસથી એર પોલ્યુશન થાય છે
• 
  નીડલ વગેરેના યુઝ કરવાથી ઇન્ફેક્શન થાય છે
• સેફ ઇન્જેક્શન પ્રેક્ટિસ ન હોવાથી એચઆઈવી હિપેટાઇટિસ બી હિબેલાઇટિસ બી વગેરે જેવા ઇન્ફેક્શન ડિસિજ મેડિકલ વેસ્ટ ના કારણે થાય છે
• 
  નીડલ સ્ટીક એન્જરીના કારણે પણ આ બધા ડીસીઝ થઈ શકે છે બાયો મેડિકલ વેસ્ટ હેન્ડલિંગ કરતા લોકો ને ખાસ એન્જરી અને બીજા ડીસીઝ થઈ શકે છે

Que 3 🔸(c) Explain the cardiac cycle.  કાર્ડીયાક સાયકલ ઓફ ધ હાર્ટ..

હાર્ટ એ સતત પંપ કરતું ઓર્ગન છે. હાર્ટની પંપિંગ એક્શન ને તેની કાર્ડીયાક સાયકલ કહેવામા આવે છે. હેલ્ધી વ્યક્તિમા એક મિનિટમાં 68 થી 72 વખત કાર્ડીયાક સાયકલ એટલે કે પંપીંગ એક્શન જોવા મળે છે.  એક કાર્ડીયાક સાયકલ પૂરી થવા માટે 0.8 સેકંડનો સમય લાગે છે. આ કાર્ય જીવંત મનુષ્યના હાર્ટ દ્વારા સતત ચાલ્યા કરે છે.

હાર્ટના એસ એ નોડ માથી ઉત્પન્ન થયેલ ઇમ્પલસીસ દ્વારા હાર્ટના મસલ્સ નુ કોન્ટ્રાકશન અને રિલેક્સેશન થાય છે. કોન્ટ્રેક્શન ને  સિસ્ટોલ તથા રિલેક્સેશનને ડાયસ્ટોલ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

કાર્ડીયાક સાયકલમા નીચે મુજબની ઇવેન્ટસ જોવા મળે છે.

1. એટ્રીયલ સીસ્ટોલ..

એટ્રીયલ સિસ્ટોલ એટલે કે બંને એટ્રીયમનુ એક સાથે સંકોચન થવુ જેના માટે 0.1 સેકન્ડ નો સમય લાગે છે.

આ એટ્રીયલ સિસ્ટોલમા જ્યારે બંને એટ્રિયમ બ્લડથી ભરાય છે ત્યારે એસ એ નોડ દ્વારા ઇમ્પલસીસ જનરેટ થાય છે અને આ ઇમ્પલસીસ એ વી નોડ સુધી પહોંચે છે. આ સમય દરમિયાન 0.1 સેકન્ડનો સમય લાગે છે અને બંને એટ્રીયમનુ એકસાથે સંકોચન થાય છે બંને એટ્રિયોવેન્ટ્રિક્યુલર વાલ્વ ખુલે છે અને બંને એટ્રીયમ બ્લડ થી ખાલી થાય છે અને બંને વેન્ટ્રીકલ બ્લડથી ભરાય છે. આ તબક્કાને એટ્રીયલ સીસ્ટોલ કહેવામા આવે છે.

2. વેન્ટ્રીક્યુલર સિસ્ટોલ..

વેન્ટ્રીક્યુલર સિસ્ટોલ એટલે બંને વેન્ટ્રિકલનુ એક સાથે સંકોચન થવુ. તેના માટે 0.3 સેકંડનો સમય લાગે છે.

વેન્ટ્રીક્યુલર સિસ્ટોલ દરમિયાન જ્યારે બંને વેન્ટ્રીકલ એ બ્લડથી ભરાય છે ત્યારે એ વી નોડ થી ઈમ્પલ્સીસ બંડલ ઓફ હિસ અને  પરકિંજે ફાઇબર્સ સુધી એટલે કે હાર્ટના અપેક્ષ સુધી પહોંચે છે. 

      આ સમય દરમિયાન 0.3 સેકંડનો સમય લાગે છે અને બંને વેન્ટ્રિકલનુ એક સાથે સંકોચન થાય છે. બંને વેન્ટ્રીકલનુ બ્લડ અનુક્રમે રાઈટ વેન્ટ્રીકલનુ બ્લડ પલ્મોનરી આર્ટરી દ્વારા લંગસ મા જાય છે અને લેફ્ટ વેન્ટ્રિકલ નુ બ્લડ એઑર્ટા દ્વારા પુરા શરીરમા સર્ક્યુલેટ થાય છે. આ તબક્કાને વેન્ટ્રીક્યુલર સિસ્ટોલ કહેવામા આવે છે.

3. કમ્પ્લીટ કાર્ડિયાક ડાયસ્ટોલ..

કમ્પ્લીટ કાર્ડિયાક ડાયસ્ટોલ એટલે બંને એટ્રીયમ અને બંને વેન્ટ્રીકલ એટલે કે હાર્ટ ની ચારે ચેમ્બરનુ એક સાથે રીલેક્સેસન થવુ. આ ક્રિયા માટે 0.4 સેકંડનો સમય લાગે છે.

     કમ્પ્લીટ કાર્ડિયાક ડાયસ્ટોલના સમય દરમિયાન હાર્ટમા કોઈપણ પ્રકારની ઇલેક્ટ્રિકલ એક્ટિવિટી હોતી નથી. માયોકાર્ડિયમના મસલ્સ રિલેક્સ હોય છે. આ સમય દરમિયાન  બંને એટ્રીયમ અને બંને વેન્ટ્રીકલ ડાયલેટ થાય છે એટલે કે રિલેક્સ થાય છે. બંને એટ્રીયમ આ સમય દરમિયાન જ બ્લડથી ફરી પાછા ભરાય છે. આ રિલેક્સેશનનો સમય 0.4 સેકન્ડ નો હોય છે. તેને કમ્પ્લીટ કાર્ડિયાક ડાયસ્ટોલ કહેવામાં આવે છે.

    આમ સંપૂર્ણ કાર્ડીયાક સાયકલ પૂરી થતાં 0.8 સેકંડનો સમય લાગે છે અને હાર્ટ નુ કોન્ટ્રાકશન અને રિલેક્સેશન થવાથી બ્લડ સર્ક્યુલેશન થાય છે.

Que 4 🔸(a) Spleen બરોળ

SPLEEN :તે ઓવેલ ડ્રોપની હોય છે. શરીરમાં લીમ્ફેટીક ટીસ્યુમાં સૌથી મોટો SPLEEN હોય છે.

લંબાઈ : 12 cmપહોળાઈ : 7 cmજાડાઈ : 22.5 cm

તે લેફ્ટ હાઈપોકોન્દ્રીયાક રીજીયનમાં સ્ટમક અને ડાયાફ્રામની વચ્ચે લીવર થી લેટરલ સાઈટ આવેલી હોય છે.તેનો વજન અંદાજીત 200 gm

Organs Associated with the Spleen : Spleen ની આજુબાજુએ Diaphragm, Intestines, Stomach, Pancreas, Left Kidney, etc…. Organs આવેલા હોય છે.

• Structure :

Spleen એ અંદરની સાઇડે કનેકટીવ ટીસ્યુનું નેટવર્ક ધરાવે છે જેને સ્પ્લીનીક પલ્પ કહે છે. જેમાં લીમ્ફોઇડ ટીસ્યુ અને અમુક Blood cells આવેલા હોય છે.સ્મુથ મસલ્સ ફાઈબર્સ તથા ઈલાસ્ટીક ટીસ્યુની બનેલી કેપ્સ્યુલ તેના ફરતે આવેલી હોય છે.Spleen ની અંદર બે ભાગમાં તેના ટીસ્યુ વહેચાયેલા છે. Whight pulp અને Red Pulp. Whight pulp એ ઈમ્યુનીટી માટેની છે જ્યાં B-cell ની સંખ્યા વધી એન્ટીબોડી પ્લાઝમા બનાવવામાં મદદ કરે છે. જે infection સામે ઉપયોગી છે.Red pulp vascular હોય છે. ત્યાં બેકટેરીયાનું ફેગોસાઈટોસીસ થાય છે અને RBC અને પ્લેટલેટસ જે damaged થયેલા હોય તેનું પણ સેગ્રર તથા ફેગોસાઈટોસીસ કરવાનું કામ કરે છે.

Functions of Spleen :

Phagocytosis : બેક્ટેરિયા ને ડીસ્ટ્રોય કરવામાં મદદ કરે છે તથા RBC જે damage થયેલા છે તેને ફેગોસાઈટોસીસ કરી સર્ક્યુલેશમાંથી દૂર કરે છે.

Storage of blood : Spleen અંદાજીત 350 ml જેટલા blood નું storage કરે છે. જે હેમરેજ જેવી પરિસ્થિતિમાં સિમ્પથેટીક સ્ટીમ્યુલેશન મળતા તરત જ સર્ક્યુલેશનમાં આ blood પરત મોકલે છે.

Immue response : T અને B lymphcytes કે જે એન્ટીજન દ્વારા એક્ટીવેટ થાય છે જેનાથી ઈમ્યુનીટી જાળવવાનું કામ કરે છે.

Erythropoiesis : ફિટલ લાઈફ દરમ્યાન Spleen અને liver એ cells ના Production માટે important હોય છે. Adult માં પણ Spleen જરૂરિયાત હોય ત્યારે cells નું Production કરે છે.

Que 4 🔸(b) C.S.F. સી .એસ .એફ .

સેરેબ્રો સ્પાઇનલ ફ્લુઇડ એ વેન્ટ્રીકલ ની દિવાલમાં આવેલા કોરોઈડ પ્લેક્સસ દ્વારા પ્રોડ્યુસ થાય છે. કોરોઈડ પ્લેક્સસ એ કેપેલરીનું નેટવર્ક છે જે લેટરલ વેન્ટ્રીકલની દિવાલમાં આવેલું હોય છે. આ લેટરલ વેન્ટ્રિકલ માંથી સેરેબ્રો સ્પાઇનલ ફ્લુઇડ એ ઇન્ટરવેન્ટરીક્યુલર ફોરામેન મુનરો દ્વારા થર્ડ વેન્ટ્રીકલમાં જાય છે અને ત્યાંથી સેરેબ્રલ એકવિડકટ દ્વારા ફોર્થ વેન્ટ્રિકલમાં જાય છે. ત્યાંથી અમુક ફ્લુઇડ સ્પાઇનલ કોડ ની સેન્ટ્રલ કેનાલમાં જાય છે અને અમુક ફ્લૂઈડ એ ફોરામેન ઓફ લસકા અને મેગેનડી મા જઈ સબ એરેકનોઇડ સ્પેસમાં સર્ક્યુલેટ થાય છે.

સબ એરેકનોઇડ સ્પેસમાં સર્ક્યુલેટ થતું ફ્લૂઈડ એરેકનોઇડ વિલાય મારફતે બ્લડ મા એબસોર્બ થાય છે.સી એસ એફ એ 20 ml પ્રતિ કલાકના દરથી એટલે કે 480 ml પ્રતિદિવસ ના દર થી ફોર્મ થાય છે અને એ જ દરથી એબસોર્બ પણ થાય છે.

લંબર પંચર નીડલનો ઉપયોગ કરી csf પ્રેશર મેજર કરી શકાય છે જે  10 cm h2o લાઇન્ગ  પોઝીશનમાં અને 30 cm h2o એ સીટીંગ પોઝીશનમાં હોય છે. 

CSF એ ક્લિયર ફ્લૂઇડ છે તે થોડું આલ્કલાઇન ફ્લૂઈડ છે તેની સ્પેસિફિક ગ્રેવિટી 1.005 છે 

તેના કંપોઝીશનમા વોટર, મિનરલ સોલ્ટ, ગ્લુકોઝ, પ્લાઝમા પ્રોટીન, અમુક પ્રમાણમાં આલબ્યુમીન અને ગ્લોબ્યુલીન, ક્રિએટીનીન, યુરિયા, અને અમુક લ્યુકોસાઈટ્સ આવેલા હોય છે.

Que 4 🔸(c) Mechnniam of hearing હિયરિંગ નુ મિકેનિઝમ વર્ણવો 

        હિયરિંગ નું મિકેનિઝમ એટલે કે ફિઝિયોલોજી ઓફ હીયરિંગ એનો મતલબ સાંભળવા ની ક્રિયા. સાંભળવા માટેના તરંગની તરંગ લંબાઈ 20 થી 20,000 hz હોય છે. મનુષ્યના ઈયરની ક્ષમતા 500 થી 5,000 hz વચ્ચેની ફ્રિકવન્સી હોય છે. અવાજના વેવઝ વાઇબ્રેશન થવાની ફ્રિકવન્સી ને પીચ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે જેમ વાઇબ્રેશન વધારે તેમ તેની પીચ વધારે હોય છે.

            દરેક અવાજ એ અવાજના વેવઝ્ ઉત્પન્ન કરે છે અને તે ઓરીકલના બહારના ભાગે અથડાય છે અને ત્યાંથી એક્સટર્નલ ઓડિટરી કેનાલ મારફતે અંદર દાખલ થઈ આ અવાજના વેવસ ટીમ્પેનીક મેમ્બરેન એટલે કે ઇયર ડ્રમને વાઇબ્રેટ કરે છે જે એક્સટર્નલ ઇયર અને મિડલ ઈયર વચ્ચેનું જંકશન છે.

         આ ટીમ્પેનિક મેમ્બરેન સાથે મેલસ બોન જોડાયેલું હોય છે મેલસ બોન સાથે ઇનકસ અને ઇનકસ સાથે સ્ટેપસ સુધી આ વેવઝ જાય છે અને આ સ્ટેપસ બોન એ આગળ ઓવેલ વિન્ડો સાથે જોડાયેલું હોય છે ઓવેલ વિન્ડો માંથી આ સાઉન્ડ વેવ્સ એ પેરિલિમફ ના ફ્લુઇડના ભાગે પોહચે છે જે કોકલીયાના ભાગે જાય છે અને ત્યાંથી એન્ડોલિમફ માં જાય છે અને રાઉન્ડ વિન્ડો વાઈબ્રેટ થતા એ વેસ્ટિબ્યુલ કોકલીયર નર્વ દ્વારા સેરેબ્રમ સુધી જાય છે અને અવાજ ની ઓળખાણ થાય છે. 

Que 4🔸 (d)  Reflex Action રિફલેક્સ એક્શન 

•સ્પાઇનલ કોર્ડ  એ બ્રેઇન અને બોડી પાર્ટ વચ્ચે કનેક્શનનું કાર્ય કરે છે.સ્પાઇનલ કોર્ડ ની લંબાઈ 45 cm જેટલી હોય છે.

• તે સેન્સરી ઈમ્પલ્સીસ બ્રેઇન સુધી પહોંચાડે છે અને મોટર ઇનપલ્સીસ સ્પાઈનલ  કોડ માંથી બોડી ના અલગ અલગ ભાગ સુધી જાય છે. 

•સ્પાઇનલ કોડ દ્વારા અમુક એક્ટિવિટી ઇન્ડિવિજ્યુઅલ થાય છે જેમા બ્રેઇનની કામગીરી માટે જરૂર રહેતી નથી કામગીરી પૂરી થઈ ગયા પછી બ્રેઇનને એમની જાણ થાય છે.જે ક્રિયા સ્પાઇનલ રિફ્લેક્સીસ દ્વારા પૂર્ણ થાય છે. તેને રિફલેક્સ એક્શન કહેવામા આવે છે. 

•સ્પાઇનલ રિફ્લેક્સની ક્રિયા માટે સ્પાઈનલ કોર્ડ મા સેન્સરી અને મોટર ન્યુરોન એ કનેક્ટિંગ ન્યુરોન દ્વારા જોડાય છે જે અલગ અલગ લેવલે કોર્ડ મા જોવા મળે છે. 

સ્પાઇનલ કોર્ડ દ્વારા રિફ્લેક્સ આર્ચ તૈયાર થાય છે જેનાથી ત્વરિત એક્શન જોવા મળે છે જેનાથી બ્રેઇન નો કાર્યભાર ઓછો થાય છે.

Que 4🔸 (e) Starnam Bone  સ્ટર્નમ બોન…

સ્ટર્નમ બોન એ એક્ઝીયલ સ્કેલેટનનુ બોન છે. તે થોરાસિક કેવીટીમા આગળની બાજુએ વચ્ચે આવેલુ બોન છે.

તે સ્કીનની તરત જ નીચે આવેલુ બોન છે. સ્ટર્નમ બોનને બ્રેસ્ટ બોન તરીકે પણ ઓળખવામા આવે છે. સ્ટર્નમ એ ફ્લેટ પ્રકારનુ બોન છે.

સ્ટર્નમ બોન સાથે કોસ્ટલ કાર્ટિલેજ ની મદદથી રીબ્સ જોડાયેલી હોય છે.  આથી થોરાસીક કેજ બનાવવા માટે ખૂબ જ અગત્યનુ બોન છે.

સ્ટર્નમ બોનના નીચે મુજબ ત્રણ ભાગ પાડવામા આવે છે.

1. મેન્યુબ્રીયમ.

સ્ટર્નમ બોન ના સૌથી ઉપરના ભાગને મેન્યુબ્રીયમ કહેવામા આવે છે. તે સ્ટર્નમ નો ઉપરનો પહોળો ભાગ બનાવે છે. તે રફલી ત્રિકોણાકાર ભાગ હોય છે.

મેન્યુબ્રીયમ ના સૌથી ઉપરના ભાગે મધ્યમા આવેલી ખાચ ને સુપ્રાસ્ટર્નલ નોચ કહેવાય છે. સુપ્રાસ્ટર્નલ નોચ  ને બીજા જગ્યુલર નોચ તરીકે પણ ઓળખવામા આવે છે.

મેન્યુબ્રીયમના સુપ્રાસ્ટર્નલ નોચ થી નીચે સાઇડ મા બંને ભાગે એક એક નાની ખાંચ આવેલી હોય છે જેને ક્લેવીક્યુલર નોચ કહેવામા આવે છે. આ ખાચ ના ભાગે કલેવીક્યુલર બોન જોડાય અને સ્ટર્નોકલેવીક્યુલર જોઈન્ટ બનાવે છે.

મેન્યુરીયમ ના ભાગે ફર્સ્ટ પેઈર ઓફ રીબ કોસ્ટલ કર્ટીલેજ ની મદદ થી જોડાય છે.

રીબ્સ ની બીજી પેઇર એ મેન્યુબ્રીયમ અને બોડી વચ્ચેના એન્ગલ પાસે  કોસ્ટલ કાર્ટીલેજ ની મદદ થી જોડાય છે.

2. બોડી…

બોડી એ સ્ટર્નમ બોન નો વચ્ચેનો સૌથી લાંબો ભાગ બનાવે છે. તેની ઉપરની બાજુએ મેન્યુબ્રીયમ આવેલુ હોય છે અને તેની નીચેની બાજુએ ઝીફોઇડ પ્રોસેસ આવેલો હોય છે. આ બંનેની વચ્ચેનો ભાગ એ સ્ટર્નમ બોડી તરીકે ઓળખાય છે.

બોડીની બંને બાજુએ ઘણી નાની નાની ખાંચ આવેલી હોય છે. આ ખાંચના ભાગે બંને બાજુએ ત્રીજી, ચોથી, પાંચમી, છઠ્ઠી અને સાતમી રીબ્સ ની પેઇર એ કોસ્ટલ કાર્ટિલેજ ની મદદથી જોડાઈ છે.

3. ઝીફોઈડ પ્રોસેસ...:સ્ટર્નમ બોન ના સૌથી નીચેના ભાગ ને ઝીફોઈડ પ્રોસેસ કહેવામા આવે છે. આ ભાગ એબડોમિનલ વોલના મસલ્સ તેમજ ડાયાફાર્મ સાથે જોડાયેલો હોય છે.

Que 5 Write Meaning (ANY SIX) (કોઇપણ છ) 6X2=12

🔸a. Aseptic technique-એસેપ્ટીક ટેકનીક

એસેપ્ટિક ટેકનીક એટ્લે ફ્રી ફ્રોમ પેથોજનીક માઇક્રો -ઓર્ગેનિઝમ જેમા સ્ટરાઇલ વસ્તુઓ નો જ ઉપયોગ કરી ને પ્રોસિઝર કરવા મા આવે છે તે માટે ઉપયોગ મા લેવાતી ટેકનિક

🔸(b) Tidal Volume ટાઈડલ વોલ્યુમ..:ટાઈડલ વોલ્યુમ એ વ્યક્તિના સામાન્ય રેસ્પિરેશન વખતે ઇન્સ્પિરેશન દરમિયાન લંગ ની અંદર દાખલ થતો હવાનો જથ્થો અને એક્સપિરેશન દરમિયાન લંગ માથી બહાર નીકળતો હોવાનો જથ્થો જેને ટાઈટલ વોલ્યુમ કહેવામા આવે છે. નોર્મલ એડલ્ટ વ્યક્તિની અંદર ટાઈડલ વોલ્યુમ એ અંદાજિત 500 ml  જેટલુ હોય છે.

🔸c. Infection-ઇન્ફેકશન:મનુષ્ય અથવા પ્રાણીના શરીરમાં માઇક્રો ઓર્ગેનિઝમ (બેક્ટેરિયા,વાઇરસ,ફૂગ ) દાખલ થઈ અને મલ્ટિપ્લિકેશન થાય જે સામાન્ય રીતે બોડી માં જોવા મળતા નથી જેને ઇન્ફેક્શન કહે છે. જેના સાઇન અને સીમપટસ જોવા આલે અથવા સબકલીનીકલ રીતે જોવા મળે છે

🔸d. Epidemic- એપીડેમીક:જો કોઈ ચોકકચ ભોગોલિક વિસ્તાર માં અસાધારણ એક જ ડીસીઝ ના ઘણા બધા કેસ એકજ સમયે આ બધા કેસ જોવા મળે તો તેને એપીડેમિક કહે છે.દા. ત . ડેન્ગ્યુ 

🔸e. Pandemic-પેન્ડેમિક :પેન્ડએમિક એટલે કે કોઈપણ રોગ એક સ્ટેટમાંથી બીજા સ્ટેટ અને એક કન્ટ્રીથી બીજા કન્ટ્રીમાં ફેલાય અને આખા વિશ્વમાં જોવા મળે તેને પેંડામિક કહે છે 

દા. ત . સ્વાઇન ફ્લુ કોવિડ 19 વગેરે

🔸f. Vector– વેકટર:વેક્ટર્સ એ જીવંત સજીવો છે જે મનુષ્યો વચ્ચે અથવા પ્રાણીઓમાંથી મનુષ્યોમાં પેથોજનીક માઇક્રો ઓર્ગેનિઝમ ને ટ્રાન્સમીટ કરી શકે છે.

દા. ત :-મચ્છર,સેન્ડ ફલાય વગેરે

🔸g. Immunity-ઇમ્યુનીટી:Micro organism અને તેની products (toxin) દ્વારા ઉભી થયેલી સ્થિતિ સામે Host દ્વારા નિદર્શીત કરવામાં આવતા અવરોધને Immunity કહે છે

or

ઇમ્યુનિટી એટલે કે જ્યારે આપણા બોડીમાં કોઈપણ એન્ટીજન અથવા માઈક્રો ઓર્ગેનિઝમ એન્ટર થાય અને આપણું બોડી તેની સામે રજીસ્ટન્ટ કરી પ્રોટેક્શન આપે તેને ઇમ્યુનિટી કહે છે

🔸h. Histology-હીસ્ટોલોજી:હીસ્ટોલોજી એ એનાટોમી ની એક બ્રાન્ચ છે જેમાં બોડી ના સેલ અને ટીસ્યુ ની સાયન્ટિફિક માઇક્રોસ્કોપીક સ્ટડી કરવા માં આવે છે

🔸Que 6 (a) ખાલી જગ્યા પૂરો 05 marks

1. The left lung has_________lobes. ડાબા ફેફસમાં .. …. ..  .. લોબ હોય છે.  (બે લોબ)
2. _________blood group is known as universal donor ….. બ્લડ ગ્રુપ એ યૂનિવર્સલ ડોનર તરીકે ઓળખાય છે. (ઑ ગ્રુપ) 
3. ______is the smallest functional unit in the body. ______.. એ શરીરનું નાનામાં નાનું ફંકશનલ યુનિટ છે. (સેલ)
4. ________valve is located between left atrium and left ventricle લેફ્ટ એટ્રીયમ અને લેફ્ટ વેન્ટ્રિકલ વચ્ચે …… ..વાલ્વ આવેલો છે. (બાઈકસપીડ વાલ્વ)
5. Tears are produced by______ gland. આસું (ટીયર્સ)………. ગ્લેન્ડમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે. (લેક્રીમલ ગ્લેન્ડ) 

🔸Que 6  (b) State whether following statements are True or False નીચેના વીધનો ખરા છે કે ખોટા તે જણાવો.  05 marks

1.There are three main lymphatic ducts in body. શરીરમા મુખ્યત્વે ત્રણ લિમફેટીક ડક્ટ હોય છે. ❌

2.Bile stored in gall bladder. બાઈલનુ સ્ટોરેજ ગોલ બ્લેડરમાં થાય છે. ✅

3.Anti-Diuretic Hormone is secreted by posterior lobe of pituitary gland. એન્ટિ-ડાયયુરેટીક હોર્મોન પીચ્યુટરી ગ્લેન્ડના પોસ્ટીરીયર લોબ માંથી સિક્રીટ થાય છે.✅

4.Mitochondria is a power generating unit of cell મિટોકોન્ડ્રીયા એ સેલનો પાવર જનરેટિંગ યુનિટ છે.✅

5.Innermost layer of the heart is called pericardium. હાર્ટના સૌથી અંદરના લેયરને પેરિકાર્ડિયમ કહે છે. ❌

🔸Que 6 (c)  નીચેના જોડકા જોડો. 05 marks

A  B

a. Cornea કોર્નિયા I Breast Bone બ્રેસ્ટ બોન 

b.Master gland માસ્ટર ગ્લેન્ડ ii Fertilization of ovum ફર્ટિલાયઝેશન ઓફ ઓવમ

c. Fallopian tube ફેલોપીયન ટ્યુબ iii Transparent sclera પારદર્શક સ્કલેરા 

d. Sternum સ્ટર્નમ iv. White blood cell શ્વેત કણો 

e. Fluid Connective tissue ફ્લૂઇડ કનેકટિવ ટીસયુ v. Pituitary gland – પીચ્યુટરી ગ્લેન્ડ 

vi. Collar Bone કોલર બોન 

💥☺☺☺ALL THE BEST ☺☺☺💥💪

નોંધ :-MCQ ANSWER APP ની યુનિક પેટર્ન માં બંને ભાષા માં આગળ paper solution /click here ની નીચે આપેલા છે. ” અ ” પર ક્લિક કરવાથી ભાષા ચેન્જ થશે

.IF ANY QUERY OR QUESTION,REVIEW-KINDLY WATSAPP US No. – 84859 76407