Introduction :
ભારત દેશ આઝાદ થયો ત્યારબાદ કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા આરોગ્યની સમસ્યાઓનું નિરાકરણ લાવવા માટે તેમજ લોકોના આરોગ્યમા સુધારો લાવવા માટે કેટલાક રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય કાર્યક્રમનું અમલીકરણ શરૂ કરે છે.

આરોગ્યકાર્યક્રમમાં જેને પૂરેપૂરા દેશમાં એક સાથે અમલ કરવામાં આવે છે. તે બધા જ કાર્યક્રમ રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય કાર્યક્રમ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. અને આ દરેક કાર્યક્રમનું પંચવર્ષીય યોજનાના સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. આ પ્રકારના રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય કાર્યક્રમ આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થા જેવી કે who, unicef, word, bank, unfpa, usaid, દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે.

હાલના આપણા દેશમાં નીચે મુજબના કેટલાક રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમો ચાલે છે.

1. Uactos bone disease control programme
2. National malaria control and eradication programme
3. Kala Azhar control programme
4. Japanis encefelites control programme
5. Dangue fever control programme
6. National leprosy eradication programme
7. Revise National tuberculosis control programme
8. National AIDS control programme
9. National programme for control of blindness
10. National goiter control programme
11. Universal immunization programme
12. Reproductive and child health programme
13. National water supply and sanitation programme
14. National family wel fer programme
15. National nutritional programme
16. Vitamin A profilexis programme

17.profilexi agrim Nutritional Amemid

18. special Nutritional Programme- 1978
19. .ICDS – Integrated child development skin
20. Mid day meal programme
21. National grenied Wurms Ercidicaticor Programme
22. national cencer control Programme
23. National mental health programme
24. National diabetes control Programme

25.National Servelcance programme For commreniccetiale disese

26.minimmon Needs Programme – MNP

રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમમાં આરોગ્ય કાર્યકર ની ભૂમિકા :

• આરોગ્યની તમામ સેવાઓ સફળ અને સુધ્સ્થ બનાવવી.
• લોકો સાથે સતત સંપર્કમાં રહેવું તથા આંતરિક સંબંધો જાળવવા.
• આગેવાનો તથા કાર્યકર્તાઓની મદદ લેવી અને તેને કાર્યક્રમમાં રસ પડે તેવું વાતાવરણ ઊભું કરવું
• પોતાના વિસ્તારની ભૌગોલિક પરિસ્થિતિ બરાબર જાણી લેવી. તથા આરોગ્યની સમય સમસ્યાનો ઉડાન પૂર્વક અભ્યાસ કરવો જોઈએ.
• આરોગ્યની સેવા લોકો સુધી પહોંચે અને તે મેળવે તે માટે બહોળા પ્રચાર કરવો જોઈએ.
• લોકોની માન્યતાઓ જાણીને સારી માન્યતાઓ માટે પ્રોત્સાહન તથા ખોટી માન્યતાઓને દૂર કરવા માટે સમજણ આપવી જોઈએ.
• આરોગ્યના શિક્ષણ માટે આરોગ્ય અને એક પણ તક ગુમાવી નહીં.
• લોકોના કુટુંબના સભ્યો બનીને તેની સાથે પણ કામ કરવું જોઈએ.
• દરેક લોકોને માન અને આદર આપવું, કોઈને પણ ભૂલ જાહેરમાં ન કરવી.
• દરેક બાબતમાં કાર્યકર્તાના નિષ્ણાંત ની સલાહ લેવી.

National meloriya control and eradication program

• ભારત દેશમાં april 1953માં પ્રથમપંચવર્ષીય યોજના દરમિયાન રાષ્ટ્રીય મેલેરિયા કંટ્રોલ એન્ડ ઈરાડીકેશન પ્રોગ્રામના નામે શરૂ કરવામાં આવેલ. આ પ્રોગ્રામ 1953 થી 1958 સુધી એ 5 વર્ષ સુધી ચાલ્યો. આ દરમિયાન સારી એવી સફળતા મળી જેમાં 1953માં 75 મિલિયન મેંલેરીયા ના કેસ જોવા મળેલ. તે 1958માં બે મિલિયન જેટલા જોવા મળ્યા. જે 80% ઘટાડો દર્શાવે છે.

• National meloriya control program ને સફળતા મળતા 1958માં મેલેરિયા સદન નાબૂદ કરવા માટે નેશનલ મેલેરિયા eradication પ્રોગ્રામ શરૂ થયો. શરૂઆતના ગાળામાં મેલેરિયાના 50,000 કેસ નોંધાયા. તે પછી તે 6.47 મિલિયન થયા. જેના માટે 1st એપ્રિલ 1977 માં મેલેરિયાને અસરકારક રીતે કાબુમાં લાવવા માટે નવા ફેરફાર સાથે આયોજિત કરવામાં આવ્યું છે કે તેમાં મેલેરિયા ઈરાડીકેશન કરતા EFFECTIVE CONTROL ને મહત્વ આપવામાં આવ્યું જેનો મુખ્હેયો હેતુ હતો મેલેરિયાના કારણે થતો માંદગી માં ઘટાડો કરવો અને મુત્યુને અટકાવવા.

• દરેક જિલ્લામાં મેલરીયા યુનિટ સરૂ કરવામાં આવ્યા. અને તેના માટે મુખ્ય જિલ્લા આરોગ્ય અધિકારીને જવાબદારી આપવામાં આવી જેમાં મેલેરિયાના કેસ તે કાઢવાની કામગીરી હાથ ધરવી. તાવ આવતો હોય તેવા દર્સાદી ની SLIDE લઈને તપાસ માટે જગ્યાઓનો સર્વે કરીને જંતુ નાસક દવાઓનો છંટકાવ કરવો અને આરોગ્ય શિક્ષણ આપવું વગેરે કામગીરી કરવામાં આવે છે.

• 1994 માં ભારત સરકારે 1 કમિટીની નિમણૂક કરી કે જે મેલેરિયાના કેસ શોધી અને જરૂરી કાર્યવાહી કરે હાલમાં મેલેરિયાના એકટીવ પ્રોગ્રામ ચાલે છે.
• જેના મુખ્ય હેતુ નીચે મુજબ છે.

• જટિલ અને ગંભીર મેલેરિયાના કેસની સારવાર કરવી.
• જોખમી જૂથોને મેલરીયા ની માંદગી થી બચાવવા.
• જોખમી જૂથોમાં મુત્યુ અટકાવવા.
• મેલેરિયાના એપિડનિક કાબુમાં રાખવા.
• હાથી પગો પ્રકારના મેલેરિયાના કેસને ખાસ જોવું.
• વર્ષાઋતુ દરમિયાન એન્ટી મેંલેરિઅલ સપ્તાહ ઉજવવું.
• મેલેરિયા ની માહિતી અને શિક્ષણ પૂરું પાડવું.
• દવાઓનો છટકાવ કરવો.
• જરૂરી કેશને સારવાર આપતી.
• આટીસ્યુનેટ કોમ્બિનેશન થેરાપી. Act
• આટીસ્યુનેટ + સલ્ફાડેઈઝીન + સલ્ફાજોન+ પાયરીમેથામાઈન

Malaria active servelance :

• Active servelance મા malerria ના case ને male health worker દ્વારા Dictacid (ડિક્ટાસિડ) કરવામાં આવે છે. તેઓને 10,000 ની વસ્તી તેમજ અંદાજે 20,000 જેટલા ઘરો સોપવામાં આવે છે. તેઓએ 15 દિવસમાં એક વખત દરેક ઘરની વિઝિટ લેવાની હોય છે. તેમાં તેઓએ જે લોકો તાવથી પીડાતા હોય તેઓનું બ્લડ કલેક્ટ કરી તેને CHLORO QUIN ના single dose આપવો. તેને પ્રાઇમરી ટ્રીટમેન્ટ કહે છે.

• આમ આ બ્લડને PHC પર લેબોરેટરીમાં મેલેરિયાની ચોકસાઈ માટે Examination કરવામાં આવે છે. જો Examination કરતા મેલેરીયા પોઝિટિવ આવે તો હેલ્થ વર્કર દ્વારા પેઇન્ટ રેડિકલ ટ્રીટમેન્ટ આપવામાં આવે છે. મેલેરિયા ERADICATION ની સફળતા હેલ્થ વર્કરની ઓફીસી -પન્સી (Sensitivity)સેન્સિટિવીટી અને પ્રામાણિકતા પર આધાર રાખે છે. PHALSIPARUM malaraia ના પોઝિટિવ કેસમાં CHLORO QUIN 25mg/kg ત્રણ દિવસ સુધી આપવામાં આવે છે. અને PRIMAQUINE (પ્રાઇમક્વિન) નો સિંગલ ડોઝ 0.75 mg/kg પ્રથમ દિવસે આપવી. PHALSIPERUM malaraia માં REPID DIGNOSIS KIT ( RDK )આપવામાં આવે છે. જો ટેસ્ટ નેગેટિવ હોય તો ફીવર નાં ચિન્હો જણાય. Chloroquine full theraputic cosse 3 days માટે કરવો.

Roll of anm/fhw in national malaraia coutral & eradication programe –રાષ્ટ્રીય મલેરિયા કોટ્રલ અને નાબૂદી કાર્યક્રમમાં anm/fhw નો રોલ

• Survey કરવો અને તાવના કેસ શોધી કાઢવા.
• હોમ વિઝીટ કરી તાવ માટેના પ્રશ્નો પૂછી અને બ્લડ નો નમુનો લેવો.
• રાષ્ટ્રીય મેલેરીયા કાર્યક્રમની ગાઈડલાઈન મુજબ Chloroquine ગોળીઓ ગોઠવી.
• જરૂરી મુજબ મેડિકલ સારવાર આપી.
• પુરુષ કાર્યકર દવાઓનો છંટકાવ કરવાની કામગીરી કરે છે.
• દરેક સમુદાયને આરોગ્ય શિક્ષણ આપે છે.
• હાલના એન્ટી મેલેરિયા પ્રોગ્રામની પોલીસી મુજબ મેલેરિયાની માટેના ટોટલ પાંચ તબક્કાઓ છે.

• 1- જલ્દીથી કેસ શોધી જરૂરી સારવાર આપી.
• 2- મચ્છરની અટકાયત માટે જરૂરી પગલાં લેવા.
• 3- મચ્છરના ઈંડા ખાતી માછલી નો ઉપયોગ.
• 4- એપીડેમિક પ્રિપરેશન
• 5- IEC

National leprosy eradication progame

• સૌપ્રથમ 1995 માં રાષ્ટ્રીય લેપ્રસી નિયંત્રણ કાર્યક્રમ શરૂ કરવામાં આવેલ. જેમાં લેપ્રોસીના કેસની વહેલાસર શોધીને સારવાર કરવામાં આવતી હતી. શરૂઆતમાં આ કાર્યક્રમ ખૂબ જ ધીમો ચાલતો હતો.

• ચોથી પંચવર્ષીય યોજના દરમિયાન આ કાર્યક્રમને સંપૂર્ણ રીતે કેન્દ્ર સરકારના દ્વારા લોન્સ કરવામાં આવ્યો. અને 1980 માં ભારત સરકારે નક્કી કર્યું કે 2000 સુધીમાં લેપ્રેસીને સદંતર નાબૂદ કરો અને 1983 માં આ કાર્યકર્મ કંટ્રોલ પ્રોગ્રામને બદલે ઈરાડીકેશન પ્રોગ્રામ અમલમાં આવ્યો. આ કાર્યક્રમના મુખ્ય હેતુ નીચે મુજબ છે.

• વહેલાસર કેસ શોધી કાઢી સારવાર કરવી.
• દરેક ચેપી કેસને વહેલાસર શોઘી સારવાર કરી અને બિનચેપીમાં ફેરવવા.
• લેપ્રોસિ થી થતી ખોડ ખાપણ અટકાવવી.
• માહિતી અને પ્રસારણ દ્વારા પ્રસાર કરવો.
• સાચા અર્થમાં જન જાગૃતિ લાવવી.
• 10 થી 14 વર્ષની બાળકો TAB રિફામપીસીન 450 MG મહિનામાં એકવાર TAB ડેપસો 50 mg દરરોજ TAB ક્લોફાઝીમાંઈ 150 MG મહિનામાં એકવાર 50 MG દરરોજ

કાર્યક્રમના કાર્ય :
કેસ શોધી કાઢવા.
કેસ શોધી કાઢવાની પ્રવૃત્તિ કરવી.
સ્વેચ્છિક કેસનું રિપોર્ટિંગ કરવું.
નિદાન કેમ્પનું આયોજન કરવું.
સારવાર કરવી.
માહિતી શિક્ષણ અને પ્રચાર.
વિકલાંગ ની સંભાળ લેવી.
પુનઃ વચનની કામગીરી.

લેપ્રોસિ કાર્યક્રમ માટે બે પ્રકારના યુનિટ કાર્યરત છે.

યુનિટ 1 નેશનલ લેપ્રોસી કંટ્રોલ યુનિટ :

• એપીડેમીક વિસ્તારમાં પાંચ લાખની વસ્તીમાં આ પ્રકારના યુનિટ ચાલે છે જેમાં….
• Medical officer
• Non medical supervisor
• Para medical worker – 20
• દરેક pera medical worker ને 20,000 ની વસ્તી ફાળવવામાં આવે છે. અને વર્ષ દરમિયાન 8000 વ્યક્તિ ઓ તપાસવામાં આવે છે.

Unit 2 survey education & treatmeat (urban leprosy center)

• ઓછા epidamic વિસ્તારમાં SET સેન્ટરની સ્થાપના કરવામાં આવે છે. અને તે દરેક PHC સાથે જોડાયેલ હોય છે. 25,000 ની વસ્તીએ SET સેન્ટર હોય છે. આમાં પેરા મેડિકલ SUPERVISER હોય છે. અને તેનો સંચાલન પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રમાં તબીબી અધિકારી કરે છે.

• આ ઉપરાંત 50000 ની વસ્તીએ 1 Urdan leprosy center હોય છે. ગુજરાતમાં રાજ્ય સરકાર દ્વારા 3 leprosy hospital ચાલે છે.

• National Ahmedabad
• Anusuya Leprosy Hospital Vadodara
• Leprosy Hospital Junagadh
• MLPC (modify leprosy eliminition camping)
• LEC (leprosy action project of eliminitionof leprosy)
• SAPEL (sppcial action project of eliminition of leprosy)
• FLEP (focus leprosy eliminition plan)

Roll of anm in national leprosy eradication programme

• કેસ શોધી કાઢવો.
• કેસ શોધી કાઢવાની પ્રવૃત્તિ કરવી.
• સ્વૈચ્છિક કેસનો રિપોર્ટિંગ કરવું.
• નિદાન કેમ્પનું આયોજન કરવું.
• શરીરના ચાંદાની સમયસર સારવાર અને રોગીસ્ટ લોકોમાં ખોડખાપણ થતા અટકાવવી.
• માહિતી અને શિક્ષણ અને પ્રચારનું કાર્ય કરવું.
• વિકલાંગ ની સંભાળ લેવી.
• પુનઃવયનની કામગીરી.
• HOME વિઝીટ અને ફોલો અપ.

ગામમાં કે કોમ્યુનિટીના લોકોને અપાતું શિક્ષણ :

• (leprosy) લેપ્રોસીને વ્યવસ્થિત રીતે સારું કરી શકાય અને તેનાથી જ બચી શકાય છે. આ રોગ પણ બીજા રોગની જેમ જ છે. પરંતુ આ રોગ વારસાગત આગળની પેઢીમાં થતો નથી.

• જલ્દી કરેલું નિદાન અને સમયસર કરેલી સારવારથી ખોટ ખાપણ બચી શકાય છે. દર્દીની સારી રીતે સંભાળ જરૂરી છે. જે વ્યક્તિ લેપ્રસીના દર્દીની સંભાળ કરે એ વ્યક્તિએ દર્દી પ્રત્ય સહાનુભૂતિ જાળવવી જોઈએ. તેમજ ઓર્ગેનાઇઝેશન જે દર્દીની મદદ કરે છે. અને રોગ ફેલાતો અટકાવે છે. તેની સાથે જોડવાની જરૂર છે.

Revised national rubereulosis control program

• સૌ પ્રથમ 1962 માં રાષ્ટ્રીય T.B નિયંત્રણ કાર્યક્રમ શરૂ કરવામાં આવેલો. તે સમયમાં જિલ્લાના ક્ષય કેન્દ્ર એટલે કે DTC ક્ષય સારવાર કેન્દ્ર અને ક્ષયની હોસ્પિટલ ની સ્થાપના કરવામાં આવી. આ કાર્યક્રમને આરોગ્ય સેવાઓ સાથે સંકલિત કરવામાં આવ્યા અને તેને લગતી સેવાઓ પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્ર દ્વારા આપવામાં આવે છે.

• હેતુઓ :
  
• T.Bના કેસને વહેલા શોધી અને ઘરે સારવાર કરવી.
• બાળકને BCG વેક્સિન થી રક્ષિત કરવા.
• તાત્કાલિક સારવાર ની જરૂર પડે તેવા કેસને અલગ તારવવા.
• તાલીમ આપવી અને નિર્દેશન કરવું.
• સંશોધન કરવું.
• પુનઃવચનની કામગીરી.
• T.B ના કેસ શોધી DOT”S મેથડ થી સારવાર કરવી.
• T.B ની સારવાર અને તેના ઉપાયો વિશેનું આરોગ્ય શિક્ષણ આપવું.
• રાષ્ટ્રીય ક્ષય રોગ નિયંત્રણ કાર્યક્રમ ના સારા પરિણામો ન આવતા 1992 માં તેની સમીક્ષા કરવામાં આવી. અને 1993 માં સુધારેલા રાષ્ટ્રીય ક્ષય નિયંત્રણ કાર્યક્રમ અમલમાં આવ્યો. જેને RNTCP કહેવાય છે.
• આ કાર્યક્રમની અને DOT”S પદ્ધતિથી ઘણા સારા પરિણામો લાવી શકાય છે.

સુધારેલા રાષ્ટ્રીય ક્ષય નિયંત્રણ કાર્યક્રમમાં FHW ની ભૂમિકા :

• શંકાસ્પદ કેસને શોધી કાઢવા.
• ઘરે ઘરે જઈને સર્વે કરવું.
• T Bના લક્ષણો અંગેની માહિતી આપવી.
• જો બે અઠવાડિયા થી વધુ સમય ખાસી હોય તો ગળફાની બે તપાસ માટે સમજાવું.
• દર્દીનો વહેલાસર રેફર કરવા.
• T.B ની દવાઓ વગર પૈસા મળતી હોય છતાં પણ દર્દી લાંબા સમય સુધી દવાની સારવાર લેવા માટે તૈયાર થતો નથી. આ સમયે દર્દીને સારવાર ચાલુ રાખવા સમજાવવું.
• T.B ના દર્દી દવાની સારવાર હવે સીધા નિરીક્ષણ કે સુપરવિઝનમાં અપાવે છે. આ નિરીક્ષણ હેલ્થ ડિપારમેન્ટમાં કાર્યકર્તા કે હેલ્થ ડિપાર્ટમેન્ટ માં કાર્ય નકરતા વ્યક્તિ હોઈ શકે. જેથી આ સારવારને DIRECPOIY OBHERBED TSERAPY SHORT TPURM (DOT”S ) કહેવામાં આવે છે. DOT”S કોમ્યુનિટી ના લોકો માટે TUBERCULOSES ની સારવાર છે.
• DOT”S તરીકેની ભૂમિકા અદા કરવી.
• BCG થી દરેક બાળકોને સમયસર રક્ષિત કરવા.
• હેલ્થ એજ્યુંકેસન આપવું .

National Blindness control program : અંઘત્વ એ આરંભ કાળથી સામાજિક સમસ્યા છે. TRECOMA ના કારણે અથવા અંધત્વના નિવારણ માટે 1963 માં રાષ્ટ્રીય TRECOMA કંટ્રોલ કાર્યક્રમ શરૂ કરવામાં આવ્યો. 1973 થી 1975 માં IMDIAN COUNCEAING FOR MEDIKAL RESHROHI ના સર્વે દરમિયાન અંઘત્વનું પ્રમાણે ધ્યાનમાં આવતા 1975 માં THE COUNTROL FOR HELTH & FEMALI WELL FARE ની મીટીંગ મળી અને નિર્ણય કર્યો કે દૃષ્ટિએ માણસોનો મૂળભૂત અધિકાર છે. અને પ્રત્યાનો કરવાથી દ્રષ્ટિ બચાવી શકાય છે. કૌશલ્ય અને ઈલાજથી અંઘત્વ અટકાવી શકાય છે.

રાષ્ટ્રીય અંધત્વ નિવારણ કાર્યક્રમનો મુખ્ય ધ્યેય :

• 1- અંઘત્વનું પ્રમાણ ઘટાડવું.
• 2- મોતિયાના કારણે આવતા અંધાપાથી બચત માટે સરકારી તથા પ્રાઇવેટ સંસ્થા સાથે મળી સેવાઓ પૂરી પાડવી.
• 3- આરોગ્ય શિક્ષણ કાર્યક્રમો આપવા.
• 4- આંખની સંભાળ માટેના કેન્દ્રો ઊભા કરવા.
• 5- કાર્યક્રમને સફળતા આપવા માટે શાળા આરોગ્ય દરમિયાન મળતા દ્રષ્ટિની ખામી વાળા બાળકોને શોધી વહેલાસર સારવાર આપ આપિ.

રાષ્ટ્રીય અંતત્વ નિવારણ કાર્યક્રમમાં FHW નો ફાળો :

• અંઘત્વ નિવારવા માટે સર્વે કરવું.
• શાળા આરોગ્ય કાર્યક્રમમાં સક્રિય કામ કરવું.
• ખોરાક અંગેનું ખાસ આરોગ્ય શિક્ષણ આપવું.
• નાની ઈજાઓ પ્રત્યે સતર્રક હેવું.
• ઉટવેધથી દૂર રહેવા સમજણ આપવી.
• EPIDEMIC જેવા સંજોગોમાં ખાસ પગલાં લેવા વિશે સમજાવો.
• સગર્ભા માતા તથા ઘાત્રી માતાને VIT-A વિશે સમજણ આપવી.

નેશનલ ગોઈંટર કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ

• 1962 માં ભારત સરકાર રાષ્ટ્રીય ગોઈટર નિયંત્રણ કાર્યક્રમની શરૂઆત કરી. જેમાં જયા ગોઈટરના રોગનો ફેલાવો હતો. તેવા ઉચાઇવાળા વિસ્તારમાં ખાદ્ય આયોડિન પુરવણી કરવા માટે શરૂ કર્યું. અને તે માટે સ્વીકૃત માધ્યમ આયોડીન યુકત મીઠું પૂરું પાડવાનું શરૂ થયું.

• ભારતમાં લગભગ દરેક રાજ્યમાં ગોઇટર નો ફેલાવો માલુમ પડ્યો. જ્યારે ભારત સરકારે તેની નીતિમાં ફેરફાર કરી અને વિતરણમાં ખાનગી ક્ષેત્રોમાં પણ ભાગીદારી બનાવવાનું નક્કી કર્યું. 20 વર્ષ સુધી આ કાર્યક્રમ ચાલુ હોવા છતાં GOITER CASESતો મળતા જ રહ્યા.

• ઇન્ડિયન કોન્સિલ ઓફ મેડિકલ રિસેર્ચ ના સંશોધન દરમિયાન જાણવા મળ્યું કે ગોઈટર એ બહુ પ્રમાણમાં ફેલાયેલ છે. એપ્રિલ 1992 થી ગોઈટર કંટ્રોલ પ્રોગ્રામને (NATIONAL IODINE DEFICINCY DISORDER CONTROL PROGRANS NIDDCP ) તરીકે નવું નામ આપવામાં આવ્યું અને આ કાર્યક્રમને અમલીકરણ બનાવવામાં આવ્યું.

નેશનલ ગોઈટર કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ ના હેતુઓ :

• સમગ્ર દેશમાં IODINE યુક્ત મીઠું વાપરવું અને તેમાં ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારી લેવી અને આયોડિન નમકના યાન બનાવવા.
• કાર્યક્રમની અસર માટે સ્વલન્સ કરવું.
• માહિતી અને માર્ગદર્શન આપવું. તથા આરોગ્ય શિક્ષણ આપવું.

નેશનલ ગોઈટર કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ માં FHW નો રોલ,

• આરોગ્ય શિક્ષણ આપવું.
• આયોડિન યુકત નમકનો ઉપયોગ કરો તેવા પ્રયત્ન કરવા.
• સર્વે કરવું.
• બાળકના વૃદ્ધિ વિકાસ માટે સગર્ભા માતાને આયોડિન ખૂબ જ જરૂરી છે. તેવું સમાજમાં સમજાવવું .
• કેશો જોવા મળે તો વહેલાસર સારવાર મળે તે હેતુથી નજીકની હોસ્પિટલમાં રિફર કરવું.

યોજનાઓ

1. જનની સુરક્ષા યોજના ૧૨ એપ્રિલ 2005 બીપીએલ જનની શિશુ સુરક્ષા કાર્યક્રમ 2017
2. ચિરંજીવી યોજના 2016 2015
3. કસ્તુરભાઈ પોષણ સહાય યોજના 29 ફેબ્રુઆરી 2012
4. રાષ્ટ્રીય સ્વાર્થ વીમા યોજના એપ્રિલ 2008
5. બાળ સખા યોજના 2012
6. મમતા ડોલી યોજના
7. મમતા સખી યોજના
8. રસીકરણ યોજના
   1.presehool non formal education
   2.nutrition and health information 2 October 1975
   3.health chekup
   4.inmunization
   5.supplimentory utrition
   6.refferal servis
9. આઈસીડીએસ યોજના
10. મમતા તરુણ યોજના
11. કુટુંબ નિયોજન યોજના
12. આરોગ્ય સેવા યોજના
13. મધ્યાહન ભોજન યોજના
14. દીકરી યોજના
15. કિશોરી શક્તિ યોજના
16. અત્યોઘય યોજના
17. લિંગ કપલ યોજના
18. મુખ્યમંત્રી અમૃતમ યોજના
19. ગ્રામ્ય આરોગ્ય મિત્ર યોજના
20. એપીએલ અને બીપીએલ યોજના
21. મુખ્યમંત્રીની કન્યા કેળવણી યોજના
22. સ્વયં સહાય જૂથોની યોજના
23. વિદ્યાલક્ષ યોજના
24. વિધા સહાયક યોજના
25. સર્વ શિક્ષા અભિયાન
26. વિધવા પેન્શન યોજના
27. બાલિકા સમૃદ્ધિ યોજના
28. શુભલક્ષ્મી સહાય યોજના
29. માતૃ બાળ સહાય યોજના
30. વંદે માતરમ યોજના
31. સંકલિત બાળ યોજના
32. મિશન બલમ સુખમ

National anemia control program or national nutrifional anemia program lacis program

• બાળકોમાં તેમજ માતાઓમાં nutritionl anemia અટકવા માટે program 1970 માં launched થયો

• Ministry of health and family wetfatr ના divisou થી program materual and chitd health દ્વારા લેવામાં આવ્યો. આમ અત્યારે આ એક RCH program PART છે.

• Anemic એ sirious health program છે. છતાં પણ તેમ મોટા પ્રમાણમાં પ્રસરે છે. Specially reproduction age group અને young chidran માં જોવા મળે છે અંદાજિત 50% program woman anemic છે.

Aims: (મહત્વ)
Woman, ની reproduction age group specially program and lacting woman and pre sChool childran થતા anemic એ અસર અટકાવી અથવા ઘટાડવી.

• પ્લાનિંગ
• Food માંથી iron નૂ regular cousUmpltion માટે promete કરવું.
• High risk group મા iron fotie suppliments labtet form મા form મા proviede કરવું.
• Sivion anemia cases ને ઓળખવા અને treatment આપવી.
• આ program phc અને sub centre દ્વારા impliment થાય છે.

Treatment :

• 
  7mg/dl કરતા ઓછું hb એ woman મા siviorllyanemia couseder કરે છે.
• Sivior anemic cases clinical sign ના basis પર identity કરી શકાય.
• બધા trainel health worker anetnic cases indecntify કરી શકે.
• આમ, woman ની reproduction age group મા iron ની એક મોટી teblet દિવસમાં ત્રણ વખત લેવી જરૂરી છે. એક દિવસમાં 180 MG IRON અને 1500MG FOLIC acid provide કરવું.
• આવા કેસમાં 100MG FOLIC acid tablet અને IRON મોટી 2 TABLET DOSE મિનિમમ 100 days આપવા.
• આમ,sivior anemia ના cases phc પર medical officer ne ત્યાં સારવાર તે માટે જવાબદાર પરિબળ અને diagnosis માટે deffer કરવા પ્રોત્સાહિત કરવું.

• Function :
  
• Food માંથી iron cousunption માટે promote કરવું.
• Iron and folic and consueption માટે promate કરવું.

Reguirement :

1. pregnat woman

• I big tablet per day for 10 days
• Each tablet coulaiu
• 60 mg / 100 mg of elamental iron
• 500mg folic acid

2.Pre school chidren (ics)

• I, નાની 20 mg iron & 100 mg folic acid for 100 days every year.