Syllabus

• type of abortion , causes of abortion.
• need for safe abortion refferal.
• complication of abortion
• medical treatment of pregnancy
• care of women who head abortion

,TORCH

• T – Toxoplasmosis
• O – other
• R – Rubbela
• C – cylomegalo virus
• H – Harpis simplexlzoster.

Defination of abortion

• 28 week સગર્ભા અવસ્થા પહેલા સગર્ભા અવસ્થામાં કોઈ અવરોધ કે રોકાવટના કારણે જે બ્લેડિંગ થાય છે તેને abortion કહે છે.
• 28 week ની સગર્ભા દરમ્યાન યુટરસમાં આવેલી કનસેપ્સન ( conseption ) પ્રોડક્ટ નો પ્રિમેરયોર એક્સપલજન થાય તો તેને abortion કહે છે.

Etiology – કારણો

વારસાગત કારણો

• રંગસૂત્રોની ગોઠવણીમાં અસામાન્યતા.
• રંગસૂત્રની સંખ્યામાં વધારો કે ઘટાડો

હોર્મોનલ ચેન્જીસ ( 10-15% )

• પ્રોજેસ્ટેરોન હોર્મોનના ઘટાડો
• થાઇરોડ ગ્લેન્ડ ને લગતી ઉણપ ( થાઈરોઈડ એબનોર્માલિટી )
• ડાયાબિટીસ મલાઈટીશ ના કારણે

એનાટોમિકલ એબનોર્માલિટી

• ગર્ભાશયમાં ખોડખાપણ હોય
• ગર્ભાશયમાં fibroid (ફાઇબ્રોઈડ) પ્રેઝન્ટ હોય.
• સરવાઇકલ ઇન કોમ્પીટન્સ
• પ્લેસેન્ટલ સરકયૂલેશનમાં અવરોધ.

ચેપી રોગના કારણો

• ગર્ભાવસ્થા દરમ્યાન ઘણી બધા ચેપી રોગ થતા હોય છે
• મેલેરિયા , toxoplasma , rubella , torch infection , HIV – AIDS , chlamydia…

લોકલ causes

• ફર્ટિલાઇઝ ઓવન યુટરસના નીચેના ભાગમાં ઈમ્પ્લાન્ટ થયું હોય.
• placenta previa
• માતાને કોઈ ઇન્જ્યુરી થયું હોય
• Retoverted યુટરસ હોય.
• કોઈપણ જાતની ગુનાહિત પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવેલ હોય.
• રેપ ( બળાત્કાર ).

chaat

---

Abortion ના મુખ્ય બે પ્રકાર પડે છે.

1. Spontaneous abortion
2. Induced abortion

Spontaneous abortion ( પોતાની જાતે )

• આ પ્રકારનો એબોશન પોતાની જાતે જ કુદરતી રીતે થતું એબોશન છે. જેના બે પ્રકાર પડે છે.

1. Isolated
2. Recurrent

Isolated abortion

• આ પ્રકારનું એબોશન એક જ વાર જોવા મળે છે તેને સ્પોરાટીક એબોશન પણ કહે છે.

Recurrent abortion

• આ પ્રકારનું એબોરસન એક કરતાં વધારે વાર અથવા વારંવાર જોવા મળે છે.
• આઈસોલેટ અને રીકરન્ટ પ્રકારો નિચે મુજબ છે.

1. Threutend abortion
2. Complete abortion
3. Incomplete abortion
4. Missed abortion
5. Septic abortion
6. Imevitable abortion

induced abortion

• આ પ્રકારના abortion ને ઉત્તેજિત કરવામાં આવે છે તેમાં બે પ્રકાર પડે છે.

1. Legal abortion
2. Illegal abortion

Legal abortion

• આ abortion કાયદાકીય રીતે સ્વીકારવામાં આવે છે.

Illegal abortion

• ગેરકાયદાકીય રીતે જે abortion કરવામાં આવે છે તેને illegal અથવા કિમીનલ એબોશન કહે છે. તેમાં infection લાગવાની શક્યતા વધુ હોય તેથી તેને સ્પેટીક એબોસન પણ કહે છે.

threatened abortion

• આ એક એવું એબોશન છે કે તેમાં રિકવરીના ચાન્સીસ છે તેમાં પ્રેગનેન્સી રહે છે.
• threatened abortion એટલે વુમેનમાં એબોશન થવાની પ્રોસેસ સ્ટાર્ટ થઈ ગઈ પરંતુ રિકવરીની શક્યતા ઓછી હોય છે તો તેને threatened abortion કહે છે.

Sign and symptoms

• વજાઈના દ્વારા લાલ રંગનો અને થોડા પ્રમાણમાં બ્લેડિંગ જોવા મળે છે.
• એબ્ડોમીનલ માં નીચેના ભાગમાં દુખાવો થાય છે તથા બેક પેઈન જોવા મળે છે.
• આવા એબોશનમાં ઘણીવાર ગર્ભાવસ્થા ચાલુ રહે અને sing & symptoms દૂર થઈ શકે છે.
• સવિકસના એક્સટર્નલ ઓશમાંથી બ્લડિંગ થતું જોવા મળે છે.

Diagnosis

• પેલ્વિક એક્ઝામિનેશન
• રૂટિન ઇન્વેસ્ટિગેશન HB , WBC , RH , ગ્રૂપિંગ વગેરે ચેક કરવામાં આવે છે.
• USG

Management

• પેશન્ટને પૂરતા પ્રમાણમાં આરામ માટે કહ્યું
• પેશન્ટને સેડેટીવ તથા એનાવજેસીક ડ્રગ આપવી જેથી તેનો દુખાવો દૂર થઈ શકે.
• માતાના વાઈટલ સાઈન ચેક કરવા જેમાં ટેમ્પરેચર , BP , PULS RATE , રેસીપીરેશન રેટ વગેરે…
• માતાને પેરીનિયલ પેડ નો ઉપયોગ કરવા માટે કહેવું.
• માતાના પગ તરફ નો ભાગ ઊંચો રાખી દેવો.
• માતાને હલકો અને પૌષ્ટિક ખોરાક આપવો.
• જો માતાના હોર્મન ઇમ્બેલન્સ હોય તો હોર્મન થેરાપી આપવી.
• valva નો પાટૅ clean રાખવાની સલાહ આપવી.
• જો માતાને ઊંઘ ન આવે તો સેડેટીવ ડ્રગ આપવી.
• માતાને પેરીનિયલ પેડ નો ચેક કરવા.
• માતાની PV એક્ઝામિનેશન કરવી નહીં. ફક્ત સ્પેકિપુલમ વડે સર્વીકસની‌ તપાસ કરવી.

Inevitable abortion ( અનિવાર્ય )

• ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન થતા પરિવર્તનના કારણે ગર્ભા અવસ્થામાં આવે છે ત્યારે એબોશનને રોકવો અસંભવ થઈ જાય છે.

Sign and symptom

• વઝાયના દ્વારા વધારે પડતું બ્લડ લોશ થવું.
• abdomine ના નીચેના ભાગમાં ફોલિક પેઈન થાય છે.
• બોડી માંથી ફ્લુઇડ નું પ્રમાણ ઘટી જાય તેને હાઇપોવોલેમિક કહે છે.
• વિકનેસ આવી જાય છે
• સવાઇકલ ઓશ જોવા મળે છે અને એમ્બી્યો બહાર નીકળે છે.

Management

• વજાઈના માંથી થતા બ્લડ લોસ ને કંટ્રોલ કરવા ઇન્જેક્શન મિથારજિન એડમિનિસ્ટર કરવું.
• જો વધુ પડતું બ્લડલોશ થતું હોય તો શોકને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે ઇન્ટા્વેનશ ફ્લુઈડ સ્ટાર્ટ કરી લેવું.
• જો બ્લડની જરૂર જણાય તો BT કરવું.
• એબોશનની ક્રિયાને પૂર્ણ કરવા માટે એસએપ્ટીક ટેકનીક નો ઉપયોગ કરી ડાયલિટેશન અને ઈવાક્યુએશનની પ્રક્રિયા કરવી.
• ગર્ભાવસ્થાના 12 વીક પૂર્ણ થયા બાદ ઓક્સિટોસિન દ્રીપ નોર્મલ સલાઈમ સાથે ઉપયોગ કરી શકાય.( 40-60 ડો્પ પર મિનિટના દર એ ) જેથી યુટરસના સંકોચન ને ઉત્તેજિત કરશે.
• ઓવમ ફોરસેપ દ્વારા કોન્સેપ્શન પ્રોડક્ટને બહાર કાઢવામાં આવે છે.
• abdominal હિસ્ટ્રોટોમી દ્વારા યુટરસનુ ઈવાક્યુએશન કરવામાં આવે છે.

Complete abortion

• આ પ્રકારના અબોશનમાં કોન્સેપ્શન પ્રોડક્ટ એક્સપેલસન દ્વારા કોમ્પ્લિટ બહાર આવી જાય છે તેને complete abortion કહે છે.

Sign and symptom

• વજાઈનલ બ્લેડિંગમાં ઘટાડો થઈ જવો.
• એબ્ડોમીનલ પેઈન ઘટી જાય.
• સવાઈકલ ઓશ બંધ થઈ જાય છે.
• યુટરસ નું એક્ઝામિનેશન કરતા એમેનોરિયાના પિરિયડ કરતાં પણ યુટર્સ સ્મોલ લાગે.

Treatment

• ડાયલેશન અને ઈવાક્યુએશનની દ્વારા કોન્શેપ્સન પ્રોડક્ટ નો રહી ગયેલો પાર્ટ બહાર કાઢવો.
• ટ્રાન્સ વજાઈનલ સોનોગ્રાફી નો ઉપયોગ કરી શકાય.
• કમ્પ્લીટ એબોશન થયા બાદ ing મીથારજીન આપવો.
• કમ્પ્લીટ રેસ્ટ આપો.
• માતાને પૌષ્ટિક આહાર આપવો.
• આ સમયગાળા દરમિયાન એન્ટિબાયોટિક ટેબ્લેટ આપવી.
• મધર ને પોતાનું હાઈજીન મેન્ટેન કરવા કહેવું.
• સાયકોલોજીકલ સપોર્ટ આપવો.

Incomplete abortion

• આ પ્રકારના એબોશન ની પ્રક્રિયામાં કોન્સેપ્શન પ્રોડક્ટ નો થોડો ભાગ બહાર નીકળી જાય તથા અમુક ભાગ અંદર રહી જાય છે તેને incomplete abortionકહે છે.

Sign and symptom

• વજાઈના માંથી બ્લડિંગ થવું
• ગર્ભાશય નો આકાર એમેનોરિયાના પિરિયડ કરતા નાનો થઈ જાય.
• abdominal ના નીચેના ભાગમાં દુખાવો થાય તથા દુખાવો કોલિક પ્રકારનો જ હોય છે સવાઈકલ ઓશ ફિલ થાય છે તથા ઓપન હોય છે.

Treatment

• ડાયલેટેશન અને ઈવાક્યુએશન પ્રોસિજર નો ઉપયોગ કરવો તથા અંદર રહી ગયેલો પ્રોડક્ટને બહાર કાઢવો.
• ઇન્ટ્રાવેનરા ફ્લુઇડ સ્ટાર્ટ કરવું તથા હાઇપોવોલેમીયા ને જેટલું અને તેટલું કરેક્ટ કરવો.
• ઓવલ ફોરસેપ દ્વારા સવાઇકલ કેનાલ સાથે ચોંટી રહેલા ટીસ્યુને બહાર કાઢવા.
• યુટરસને ઈવાક્યુએજ કરવા માટે શકસન ક્યુરેટસ નો ઉપયોગ કરવો.
• પેશન્ટને સ્ટરાઇલ પેડ આપી તાત્કાલિક હોસ્પિટલમાં રીફર કરવી.
• પેશન્ટ અને આરામ આપવો
• પેશન્ટના વાયટલ સાઈન ચેક કરવા.

Missed abortion

• આ પ્રકારના એબોશનમાં ફીટસ Death થઈ જાય છે અને મૃત અવસ્થામાં અંદર રહેલું હોય છે તેને missed abortion કહે છે.

Sign and symptom

• ડાર્ક બ્રાઉન રંગનું બ્લડ લોસ વજાઈના માંથી થાય છે.
• breast changes અટકી જાય છે તથા તે પોતાની નોર્મલ સ્થિતિમાં આવે છે.
• યુટરસની સાઈઝમાં થતો વધારો અટકી જાય છે.
• ગર્ભાવસ્થાના લક્ષણો જોવા મળતા નથી.
• પ્રેગનેન્સી ટેસ્ટ નેગેટિવ આવે છે.

Treatment

• જો ગર્ભાઅવસ્થા 12 વિક કરતા ઓછી હોય તો વજાઈના દ્વારા પ્રોડક્ટને ઈવાક્યુએટેડ કરવામાં આવે છે.
• જો બાર વીક કરતા વધારે સમય હોય તો પ્રોસ્ટાગ્લાન્ડીન અને ઓક્સિટોસીનનો ઉપયોગ કરી ગર્ભને પાળવામાં આવે છે.
• ઓક્સિટોસિનથી એબોશન ન થાય તો ડાયલેટેશન અને ઈવાક્યુએસન દ્વારા એબોસન કરવામાં આવે છે.
• ડાયલેટેશન અને ઈવાક્યુએશન બાદ મીથારજીન આપવું જેથી બ્લડિંગ ને રોકી શકાય.

Medical management

• Mysoprostol 800mg વઝાઈનલી in postirear ફોરનિકસ આપવામાં આવે છે અને રીપીટેડ આફ્ટર 24 કલાક જો જરૂર જણાય તો..
• આનાથી 48 કલાકની અંદર તે fetal પ્રોડક્ટ બહાર આવી જાય છે.
• શકસન ઈવાક્યુએશન અથવા ડાયલિટેશન અને ઈવાક્યૂએસન કરવું જો મેડિકલ મેથડ ફેલ થાય તો.

Septic abortion

• આ એબોશન દરમિયાન ગર્ભાશયમાં ઇન્ફેક્શન પ્રેઝન્ટ હોય તેને septic abortion કહે છે.
  Causes
• એન એરોબિક અને એરોબિક જીવાણુઓ દ્વારા.
• એબોશન ની પ્રક્રિયા દ્વારા એસેપ્ટીક ટેકનીક નો ઉપયોગ ન કર્યો હોય.
• પ્રાઇવેટ પાર્ટમાં insuri થવાથી.

Sign in symptom

• abortion કરાવ્યા બાદ 24 કલાકમાં શરીરનું તાપમાન 100.4’f જેટલું વધી જાય છે.
• abdominal pain
• pulse rate 100-120 beats પર minit થાય.
• ઇન્ટર્નલ એક્ઝામિનેશન દરમિયાન ખરાબ દુર્ગન આવે છે.

infection ગ્રેડ નક્કી કરવા

ગ્રેડ 1

• ગર્ભાશયમાં જ ઇન્ફેક્શન લાગ્યું હોય.

ગ્રેડ 2

• ગર્ભાશય અને પેરિમેટ્રિયમમાં ઇન્ફેક્શન લાગે તે.

ગ્રેડ 3

• પેરિટોનિયમ ઇન્ફેક્શન તથા એક્યુટ રીનલ ફેઈલલ જોવા મળે છે.

ડાયગ્નોસીસ

• સર્વીકસ તથા વજાઈના માંથી સોબ લઈ તેનું પરીક્ષણ.
• બ્લડ ટેસ્ટ તેમાં WBC RBC , BLOOD CROUPING કરાવવું
• યુરીન ટેસ્ટ કરાવવો
• કલ્ચર પદ્ધતિ દ્વારા બ્લડ નો ટેસ્ટ કરાવો.

મેનેજમેન્ટ

• પેશન્ટને ટ્રીટમેન્ટ માટે હોસ્પિટલમાં એડમિટ કરવી.
• પેશન્ટના વાયટલ સાઇન ચેક કરવા TPR BP વગેરે…
• પેશન્ટને આઇસોલન વોર્ડમાં રાખવામાં આવે છે જેથી ઇન્ફેક્શન ફેલાતું અટકાવી શકાય.
• હાયર એન્ટિબાયોટિક ડ્રગ નો ઉપયોગ કરવો ..દા.ત. પેનિસિલિન , એમથીસીબીન જેન્ટામાયસીન
• સેડેટિવ તથા એનાલજર્સીક ડ્રગ દ્વારા પેશન્ટને દુખાવો તથા અનિદ્રાથી બચાવી શકાય.
• જરૂર જણાય તો BT કરવો.
• એક્ટિવ સર્જરી જેવી કે લેપ્રોટોમી કરવામાં આવે છે.

recurrent abortion

• આ પ્રકારના એબોશનમાં પેશન્ટ લગાતાર બે કે ત્રણ વખત ગર્ભસ્થ શિશું પોતાના ગર્ભા અવસ્થા નો સમયગાળો 28 week પહેલા જ એબોટ થઈ જાય તેને રિકરન્ટ અથવા Recurrent abortion કહે છે.
  Causes
• ઓસ નું વધુ ડાયલેટ અથવા નાનું હોય
• યુટેરાઇન એનોમલીશ
• હેરિડિટી
• હોર્મોની અસરના કારણે
• ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ચેપી રોગ થવાથી

ટ્રીટમેન્ટ

• ગર્ભવતી સ્ત્રીને સાયકોલોજીકલ સપોર્ટ આપવો
• સ્ત્રી તથા તેના સગા સંબંધીઓને પ્રશ્નના ઉત્તર આપવા.
• આ સમયગાળા દરમિયાન પેશન્ટને પૂરતો આરામ આપવા તથા ઇન્ટરકોષૅ , ટ્રાવેલિંગ , વજન વાળો કામ ન કરવાની સલાહ આપવી.
• પેશન્ટનો I/O Chat maintain કરવો.
• જો complete , incomplete , Missed abortion થયું હોય તો D and C પ્રક્રિયા દ્વારા રહી ગયેલ પ્રોડક્ટને બહાર કાઢવો cdialation અને ડ્યુરેટેશન.

induced abortion

• આ એબોશન કુત્રિમ રીતે કરવામાં આવે છે પ્રેગનેન્સીના 28 week પહેલા કોઈ કારણસર પ્રેગનેન્સી ને terminate કરવામાં આવે છે તો તેને induced abortion કહેવામાં આવે છે.

1. Theraputic abortion ( legal )
2. Criminal abortion ( illegal )

Theraputic abortion

• pregnancy ના લીધે જો માતાની તંદુરસ્તી જોખમમાં મુકાતી હોય ત્યારે ડોક્ટરની દેખરેખ નીચે મુજબ એબોશન કરવામાં આવે છે.

Indication of theraputic abortion

• abortion કરવા માટેના મુખ્ય બે કારણો છે.

Medical causes

• માતાને પ્રેગનેન્સી ના લીધે જો કોઈ જોખમ ઊભું થયું હોય અથવા બાળકના જન્મના લીધે માતામાં થતા દબાણને માતા સહન ન કરી શકે તેમ હોય ત્યારે એબોસન કરવામાં આવે છે.

Indication

• માતાને heart disease હોય
• chronic hephraitis હોય.
• TB હોય
• sivior Anemia હોય
• માતાને pregnancy ના સમયે રુબેલા જેવા રોગ થાય છે જેમાં foetus ના જન્મથી જ ખોડ-ખાપણ આવવાની શક્યતા રહેલી હોય છે.
• માતાની માનસિક સ્થિતિ સારી ન હોય

Obstretic કારણો

• family planning method નિષ્ફળ થઈ ગઈ હોય , બાળક જોઈતું ન હોય આવનાર બાળક ખોડખાપણ વાળું હોય પ્રેગનેન્સી બળાત્કારના લીધે થઈ હોય.
• theraputic abortion hospital મા કરાવવા અથવા registration nursing Home માં ક્વોલિફાઈ પાસે કરાવવું તેમાં પતી પત્ની બંને સહમત હોવા જોઈએ અને બંનેની લેખિત બાહેધરી હોવી જોઈએ.
• 12 week પહેલા જો એબોશન કરવામાં આવે તો એનેસ્થેસિયા આયી cervix ને Dalate કરી uterus માંથી માઈનોર કોન્સેપ્શન product ને દૂર કરવામાં આવે છે.
• પ્રેગનેન્સી ના 20 week પછી જો એબોશન કરાવવાનું હોય તો condition premature delivery ની જેમ એબોશન કરાવવામાં આવે છે જો તે શક્ય ન હોય તો tistrotomy કરાવવામાં આવે છે.

medical termination of pregnancy ( MTP )

• 1971 માં MTP એક્ટ તો બહાર પાડવામાં આવ્યો તથા એપ્રિલ 1972 થી તેના નીતિ નિયમોનો અમલીકરણ કરવામાં આવ્યું.
• ગર્ભાવસ્થાના 28 week પૂર્ણ થતાં પહેલાં ગર્ભવતી મહિલાની હેલ્થને ધ્યાનમાં રાખી કાનૂની નિયમોનો ધ્યાનમાં રાખી પ્રેગ્નન્સી નું ટર્મિનેશન કરવામાં આવે તેને MTP કહે છે.

Indication

• જ્યારે ગર્ભાવસ્થા માતાના જીવ માટે જોખમ રૂપ હોય અથવા પ્રેગ્નેન્સી ના લીધે માતાની શારીરિક કે માનસિક આરોગ્ય પર અસર થાય તેમ હોય ત્યારે.
• fetous કોઈ ખોળખા પણ હોય તે abonormality હોય ત્યારે.
• બાળકમાં શારીરિક કે માનસિક ખોળખાપણ હોય અને તે ખોળખાપણ સાથે જન્મવાનું હોય.
• સ્ત્રી બળાત્કારનો ભોગ બની હોય અને તેના કારણે પ્રેગનેન્સી રહી ગઈ હોય.
• કોઈપણ ગર્ભ નિરોધક પદ્ધતિ નિષ્ફળ થઈ હોય ત્યારે.

નિયમો

• MTP એ એજ્યુકેટેડ પર્સન દ્વારા કરવામાં આવે છે.
• MTP એ સરકારી હોસ્પિટલ છે માન્યતા પ્રાપ્ત કરેલી સંસ્થા દ્વારા કરી શકાય છે.
• MTP કરતા થયેલ સ્ત્રીને શીટૅન કનસલ્ટ લેવામાં આવે છે.
• જો ગર્ભવતી મહિલા ની ઉંમર 18 વર્ષથી નીચેની હોય તો તેના પરિવારના સભ્યોની રિટર્ન કનસલ્ટ લેવામાં આવે છે.
• MTP 20 week ની ગર્ભાવસ્થા પૂર્વ કરવામાં આવે છે જુઓ 12 week કરતાં વધારે સમય પસાર થાય તો ડોક્ટરની સલાહ લેવામાં આવે છે.

Method

• MTP 12 WEEK પહેલા અથવા 13 થી 20 week દરમિયાન કરવામાં આવે છે.

1.ગર્ભાવસ્થાના પ્રથમ ટ્રાયમેરયરમાં

• misoprostole drug ના ઉપયોગ દ્વારા.
• tamoxifen & misoprostole ના ઉપયોગ દ્વારા.
• surgical પ્રક્રિયા દ્વારા જેમાં સ્કશન દ્વારા ઈવાક્યુએશન કરી ત્યારબાદ નો ક્યૂટેરેજનો ઉપયોગ કરીને DC મેન્યુઅલ વેક્યુમ એસ્વીરેસન કરવામાં આવે છે.

2.ગર્ભાવસ્થા ના બીજા ટ્રાયમેન્ટરમાં

• oxytocin નો high dose આપીને.
• abdominal histrotomy દ્વારા.
• higher osmotic solution ને ઇન્ટા્યુટેરાઇન કેવીટીમાં દાખલ કરીને.

Rule of ANM

• સ્ત્રીને દુખાવો થાય ત્યારે તેને આરામદાયક પોઝિશન આપવી.
• પૂરતા પ્રમાણમાં આરામ આપવો અને માતાને શાંત વાતાવરણ પ્રોવાઇડ કરવું.
• સાયકોલોજીકલ સપોર્ટ આપવો.
• ફ્લુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ બેલેન્સ જાળવો.
• સ્ત્રીના ભોજનમાં રેસા વાળા ખોરાક પૂરતા પ્રમાણમાં આપવા.
• ઈમયુટ , આઉટપુટ ચાર્ટ મેન્ટેન કરવા.
• ચેપીરોગથી બચાવવા માટે એન્ટીબાયોટિક આપવી.
• દર્દીના ઉપયોગમાં લીધેલા સાધનોને સ્ટરીલાઈઝ કરવા.
• દર્દીનો પર્સનલ hygiene મેન્ટેન કરવું અને વાઈટલ સાઈન ચેક કરવા.
• પેશન્ટને હેલ્થની દેખભાળ માટે એજ્યુકેશન આપવું.

એબોશન કરાવ્યા બાદ સ્ત્રી ની સંભાળ અને ANM રુલ

• શારીરિક દુખાવાને ઓછો કરવો માટે માતાને કમ્ફર્ટ ટેબલ પોઝીશન આપવી.
• ડોક્ટરના ઓર્ડર મુજબ એનાલ્જેસીફ ડ્રગ્સ આપવી.
• પેશન્ટ નું ટેન્શન લેવલ ઓછું કરવું તથા માનસિક સપોર્ટ આપવો.
• કોઈપણ પ્રક્રિયા કરતા પહેલા દર્દીની રિટર્ન કનસાટ લેવી.
• પેશન્ટને વજનવાળી વસ્તુઓ ન ઉપાડવા કહેવું અને પૂરતો આરામ કરવો.
• પેશન્ટને ઊંઘ ન આવે ત્યારે sadative drugs આપવામાં આવે છે.
• પેશન્ટને હાઈકેલેરી વાળો ખોરાક આપવો
• જો પેશન્ટને કબજિયાત થાય તો લેક્ઝેટિવ ડ્રગ આપવી.
• પેશન્ટ અને પૂરતા પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ આપવું.
• અને input output chart maintain.
• કોઈપણ પ્રક્રિયા દરમિયાન એસેપ્ટીક ટેકનીક નો ઉપયોગ કરવો.
• એબોશન બાદ પેશન્ટને ફ્રુટ જ્યુસ આપી શકાય.
• બ્લડની જરૂર જણાય તો BT કરવું
• પેશન્ટને નિયમિત follow up માટે સલાહ આપવી.

abortion ના complication

• dost abortion complication 3 measure મેકે્નીઝમ ના કારણે ડેવલપ થાય છે.
• incomplete uterus નૂ evaquation કરવામાં આવે છે.
• aterine atomyt ને hamarralge complication ઉત્પન્ન કરે છે.
• infection and injury ઇન્સ્ટયુમેન્ટ ના ઉપયોગ કરવાથી.
• complication of abortion.
• uterus માં blood ભરાઈ જાય છે. ( મેરયુરેશન પિરિયડ દરમિયાન )
• urine perforation
• bowele and bladder injury
• septic abortion
• cervical lesaration
• DIC ( ડીસેમીનેટેડ ઇન્ટા્વાસ્કયુલર કોગ્યુલેશન )
• pelxic inflammation
• Acute peritonitice
• આ એક એવી કન્ડિશન છે જેમાં લોહીની જામવાની અને બ્લીડિંગ સ્ટોપ કરવાની ક્ષમતા ઉપર અસર થાય છે.
• inflammation થાય ત્યારે :- પેઈન , temple , રેડનેશ.

ક્રિમિનલ એબોશન ( ઇલીંગલ એબોશન )

• ગેર કાયદાકિય રીતે જે એબોશન કરવામાં આવે છે તેને ઇલલીગલ એબોસન અથવા ક્રિમિનલ એબોસન કહે છે. તેમાં ઇન્ફેક્શન લાગવાની શક્યતા વધુ હોય છે તેથી તેને septic abortion કહે છે.