Syllabus

• ઓવર મૃત્યુ ઓફ હેલ્થ પ્રોબ્લેમ ઓફ કોમ્યુનિટી ઇન ઇન્ડિયા
• ટ્રેન એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ઈન નેશનલ હેલ્થ પ્રોગ્રામ અને પોલીસી
• નેશનલ હેલ્થ પ્રોગ્રામ ઇન્ટલીમેન્ટેશન એન કોમ્યુનિટી લેબલ
• રોલ અને ફંકશન ઓફ asia આંગણવાડી વર્કર હાઈ વગેરે.

Health problem in india

• Communecable disease problem
• ન્યુટ્રેશનલ પ્રોબ્લેમ
• Enveroment nental sanitation problem
• notrelation problem
• Medical care problem

1.Communecable disease problem

ભારતમાં કોમ્યુનિકેબલ ડીસીસ પ્રોબ્લેમ એ માટે હેલ્થ પ્રોબ્લેમ છે.

મલેરિયા

ટ્યુબક્યુલોસીસ (t b )

ડાયરિયલ ડિસીઝ

લેપ્રસી ( રક્તપિત )

ફાઈલેરીયા

એઇડ્સ

• Ari ( એક્યુટ રેસિપિરેટરી ઇન્ફેક્શન )
• વધારાના કોમ્યુનની કેબલ ડિસિઝમાં કલા આકાર વાયરલ હિપેટાઇ ટિસ એન્ટ્રીક ફીવર વરમ ઇન્ફેક્શન વગેરે.

• હાલમાં ભારત દેશમાં ઘણા પ્રકારના હેલ્થ પ્રોબ્લેમ છે. તેમાં મલેરિયા ખાસ કરીને રોલ એરિયામાં વધારે પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. કમ્યુનીકેબલ ડીસીઝને કાબોમાં લાવવા માટે બે પ્રકારના પ્રોગ્રામ ચાલે છે.

1. કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ
2. ઈરીડી કેસન પ્રોગ્રામ

ન્યુટ્રીશનલ પ્રોબ્લેમ

• ન્યુટ્રેશનલ પ્રોબ્લેમ આપણા દેશમાં ઘણા સમયથી છે દેશમાં વિવિધ પ્રકારના ન્યુટ્રિશનલ પ્રોબ્લેમ જોવા મળે છે દાંત.pem ( પ્રોટીન એનર્જી માલ ન્યુટ્રીઝન ), ન્યુટ્રીશનલ એનિમિયા. Ido ( આયોડિન કેફી સાઈનસી ડીસ ઓર્ડર ) ફ્લોરીક્સ ઓબીસીટી.

• ઈ. સ. 1963 માં પ્રોબ્લેમ ની ચર્ચા કરવામાં આવી અને ન્યુટ્રિશનલ પ્રોબ્લેમને સોલ્વ કરવા માટે યુનીસ એપ who અને fao એ પ્રોડક્ટ વધારવા માટેના પ્રયત્નો શરૂ કરવા.

એનવાયર મેન્ટલ સેનિટેશન પ્રોબ્લેમ

• એન્વાયરમેન્ટલ સેનિટેશન પ્રોબ્લેમ પણ એક મોટો પ્રોબ્લેમ છે. ઈ. સ.1961 માં જ્યારે હેલ્થ સર્વ પ્લાનિંગ કમિટીએ ચકાસણી કરી ત્યારે 75% અર્બન એરિયામાં વોટર સપ્લાય બરાબર થતું નથી 85 % વિસ્તારમાં ગંદા પાણીનો નિકાલ બરાબર થતો નથી.

• રૂરલ એરિયામાં ફક્ત 5% લોકોના ઘરમાં લેટરીન ની સગવડતા હતી તેમ જાણવા મળેલ છે.

• તે વધારે પડતું ફેક્ટરીના કારણે જોવા મળે છે. તેમાં સ્વચ્છ પાણીનો અભાવ વસ્તી વધારો શહેરી કરણ અને ઔદ્યોગિકરણ વગેરેને કારણે આ પ્રોબ્લેમ જોવા મળે છે.

4.medical care problem

• રૂલર એરિયામાંથી લોકો અર્બન એરિયામાં રહેવા જવાનું વધતું જાય છે.

• અર્બન હેલ્થ પ્રોબ્લેમમાં દિવસેને દિવસે વધારો થાય છે અર્બન તથા હોસ્પિટલમાં વસ્તી ગીચતા જોવા મળે છે. પૂરતા પ્રમાણમાં સ્ટાફ અવેલેબલ નથી જરૂરી ડ્રગ્સ અને મેડિસિન પણ આવે લેબલ નથી ગામડાના લોકો હેલ્થ પ્રોબ્લેમને કેર અને પ્રિવેન્ટ કરવાના ફાયદાઓ મેળવી શકતા નથી.

પોપ્યુલેશન પ્રોબ્લેમ :
દુનિયાના 154 દેશમાં પોપ્યુલેશન બાબત ઇન્ડિયા ને સેકન્ડ નંબર આવે છે. ભૂતકાળમાં પોપ્યુલેશન લિમિટેડ હતું કારણ કે તે વખતે એડમિશન અને પેનોની ડિસિઝના કારણે વધારે લોકો મૃત્યુ પામતા હતા તેમજ આકૃતિ જેમ કે દુષ્કાળ, પ્રલમ અતિવૃષ્ટિ, ભૂકંપ વગેરેને લીધે લોકો મૃત્યુ પામતા તેથી બર્થ ડેટ કરતાં ડેપરેટ પ્રમાણ વધુ હતું જળવાઈ રહેલું.

ભારત જ્યારે 1947 માં હતું પરંતુ જેમ જેમ વસ્તી વધતી ગઈ 30 કરોડની હતી અને લોકો સુખી હતા પરંતુ જેમ જેમ વસ્તી વધતી ગઈ તેમ તેમ માથાદીઠ આવક ઓછી થતી ગઈ આથી લોકો ગરીબો જીવે છે. આ બધા પ્રોબ્લેમ પૂરતા પ્રમાણમાં એજ્યુકેશન શેની સ્ટેશન હાઉસિંગ હેલ્થ કેર અને એમ્પ્લોયમેન્ટ ના અભાવમાં કારણે હેલ્થ કેર પ્રોબ્લેમમાં વધારો થાય છે.

દેશના ઇકોનોમિક ડેવલપમેન્ટ દ્વારા આ પ્રોબ્લેમને સોલ્યુશન કરી શકાય છે.

નેશનલ હેલ્થ પ્રોગ્રામ ઇન ઇન્ડિયા :
પ્રોબ્લેમમાં ભારત જ્યાંથી સ્વતંત્ર બન્યું ત્યારથી નેશનલ હેલ્થ ને પહોંચી મળવા જુદા જુદા પ્રોગ્રામનું આયોજન કરવામાં આવ્યું જેનાથી લોકોના હેલ્થમાં સુધારો લાગી શકાય મોટાભાગના પ્રોગ્રામમાં ઇન્સ્ટોલેશન એજન્સી યુનિસેફ પી એવો વગેરે pao દ્વારા ચાલે છે. હાલમાં નેશનલ હેલ્થ નીચે મુજબ પ્રોગ્રામ ચાલે છે.

મલ્ટી ડ્રગ્સ રેજીસ્ટન્સ

1. નેશનલ મેલેરિયા એરાડીકેશન પ્રોગ્રામ
2. નેશનલ હાઇલ લેરિયા કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ
3. નેશનલ ટ્યુબર ક્લાસીસ કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ
4. નેશનલ લેપ્રસી કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ
5. નેશનલ કોલેરા કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ
6. નેશનલ પ્રોગ્રામ પ્રોડ પ્રિવેન્ટેશન ઓફ બ્લાઇકેશન
7. એક્સાઇટેડ પ્રોગ્રામ ઓફ ઇમ્યુનાઈઝેશન
8. યુનિવર્સલ ઇમ્યુનાઈઝેશન પ્રોગ્રામ
9. નેશનલ ગોઈટર ને કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ
10. નેશનલ ફેમિલી પ્લાનિંગ પ્રોગ્રામ
11. ન્યુદરીશનલ પ્રોગ્રામ ઇન ઇન્ડિયા
12. એટલાઈ ન્યુદ્રિસનલ પ્રોગ્રામ
13. નેશનલ સ્મોલ ફોકસ ઈરાટીકેસન પ્રોગ્રામ
14. મીહમિકલ પ્રોગ્રામ
15. એનીમિયા કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ
16. નેશનલ એડ્સ કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ
17. નેશનલ કેન્સર કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ
18. મેટરનલ કેન્સલ કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ
19. અલીમેન્ટરી ફિડીંગ પ્રોગ્રામ
20. નેશનલ વોટર સપ્લાય એન્ડ સેનિટેશન પ્રોગ્રામ
21. નેશનલ વેક્ટર બોન ડીસી પ્રોગ્રામ indigate ચાઈલ્ડ ડેવલપમેન્ટ સ્કીલ (icds)
22. નેશનલ રુલ ચાઈલ્ડ ડેવલપમેન્ટ સ્ક્રીમ

નેશનલ મલેરિયા કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ (nmca):

• ઇન્ડિયામાં ઇસવીસન 1955 માં એનએફસીપીની શરૂઆત કરવામાં આવી આ પ્રોગ્રામમાં મુખ્ય બે કાર્યો હાથ કરવામાં આવ્યા.
• 1 ક્રીમો થેરાપી ડ્રગ ટ્રીટમેન્ટ
• 2 વેક્ટર કંટ્રોલ

1. ક્રીમોથેરાપી ડ્રગ ટ્રીટમેન્ટ : જેમાં એન્ટિફય લેરિયા ડ્રગ્સ તરીકે કે જે એમ.જી એ વન કેજીના બોડીવેટ પ્રમાણે વિકલી કે આપવામાં આવે છે. જે માઈક્રો ડાયલેરિયા નો નાશ કરે છે.

2. વેક્ટર કંટ્રોલ :
   જેમાં મચ્છર નો ઉપદવ અટવા માટે એન્ટી લાવવા માટે ડીડીટી નો ઉપયોગ થાય છે. આ ઉપરાંત પેરિસજીન ( માઇક્રો ક્રિસ્ટલ પાવડર બે ટકા અને ૯૬ ટકા પાણી સાથે મિક્સ કરી ચટકાવ કરવો ) અને ઓઇલ ડેમોસિંગ ડીઝલ ઓઇલ વગેરેનો છટકાવ કરવો.

નેશનલ લેપ્રસી કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ (nlcp):

• ઇન્ડિયા ગવર્મેન્ટ એ એન એલ સી પી 1955 માં શરૂ કરી અને સેકન્ડ પાંચ વર્ષના પ્લાન માટે દરેક સ્ટેટમાં શરૂ કરવામાં આવ્યો તે કેસિસ શોધવા આલ્ફા ડ્રગ આપવા વગેરે કાર્ય કરવામાં આવ્યું.

• 1953 માં સેન્ટલ લેપ્રસી તેનિગ એન્ડ રીસચ ઇન્સ્ટિટયૂટની સ્નાયના મહાસના સિંગલ પર શહેરમાં કરવામાં આવી અને 1959 થી 1960 દરમિયાન નાગપુર તથા આંધ્રપ્રદેશ ટ્રેનિંગ સેન્ટર ખોલવામાં આવ્યા

• ત્રીજા પાંચ વર્ષના પ્લાનમાં લેપ્રસી કંટ્રોલ યુનિટ ની સ્થાપના થઈ અને તેના દ્વારા સર્વ એજ્યુકેશન અને સારવાર પેન્ટ્રી સ્થાપના કરવામાં આવી તેની set સેન્ટર કહેવામાં આવે છે. આ સેન્ટરને પીએચસી હોસ્પિટલ ડિસ્પેન્સરી વગેરે સાથે સાંકળવામાં આવ્યા અને આ દરેક સેન્ટર ૨૦ થી ૨૫ હજાર વસ્તીનું સર્વ કરે તેને લેપ્રસી કંટ્રોલ કાર્ય કરે છે. તેમજ ડબલ્યુ આરટીઓએ 1970 માં એક્સ્ટર્નલ કમિટીની સ્થાપના કરી આ કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ દ્વારા નીચેની એક્ટિવિટી કરવામાં આવે છે.

ક્લોસીસ ફાઈટિંગ : આ એક ખૂબ જ અગત્યનું પગલું છે જેમાં આરોગ્ય કાર્યકરો દ્વારા ઘરે ઘરે ફરીને એગ્રોસ વ્યક્તિઓને ઓળખી કાઢવા આવે છે. અને તેમને જરૂરી ટ્રીટમેન્ટ આપવામાં આવે છે

ક્રોમો થેરાપી : જેમાં ડી ડી એસ ડાય એમીનો ડાયહોનોલ્સ લોફર આપવામાં આવે છે. અને તેમને જરૂરિયાત મુજબ એક થી ત્રણ વર્ષ સુધી ચાલુ રાખવામાં આવે છે.

સિલેક્ટિવ આઇસોલેશન : પેશન્ટનું મર્યાદિત પ્રમાણમાં અલગીકરણ કરવું.

ફોલો અપ કેસીસ : તેમાં જે પેશન્ટને વધારે ટાઈમ સુધી ડ્રોપ ની જરૂરિયાત હોય ત્યાં પેશન્ટ રેગ્યુલર ડ્રગ્સ લે છે કે નહીં તેની સાઇડ ઇન્ડિકેટ ક્લિનિકલી એક્ઝામ સ્મિ યર ઈલ્ડ અને યુરિન ટેસ્ટ કરાય છે.

ક્રોમો કોફીલેક્સિસ : આરોગથી બાળકોને બચાવવા માટે પ્રોફોકેકસીસ ટ્રીટમેન્ટ તરીકે ડીડીએસ ડ્રગ્સ અપાવાય છે.

ઇમ્યુનો પ્રોહીલેકસીસ : આ રોગ ની સામે રક્ષણ આપે તેવી કોઈ એકસીન આજ સુધી શોધાય નથી. પરંતુ બીસીજી ની વેક્સિન થી આ રોગ સામે રક્ષણ પણ પ્રતિકારક શક્તિ મળે છે. તેમાં પ્રાયોગિક રીતે જાણવા મળેલ છે. માટે બીસીજી એક્શન કરવું.

રેહેબી ટેશન: જેમાં ફિઝિયોથેરાપી એક્યુપ્રેશન થેરાપી એમ કોલેજ એજ્યુકેશન સોશિયલ વર્ક લોકેશનલ ગાઈડન્સ અને પ્લેસમેન્ટ સર્વિસ નો સમાવેશ થાય છે.

Health echication: હેલ્થ એજ્યુકેશન દ્વારા કોઈપણ રોગોનો કંટ્રોલ સારી રીતે કરી શકાય છે. આ માટે હેલ્થ એજ્યુકેશન મહત્વ ઘણુંજ સહેલું છે. લોકો સમજી શકે તેવા શિક્ષણ આપવું જોઈએ અને લોકોને જાગૃત કરવા જોઈએ.

નેશનલ ટીબી કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ (ntcp):
આ પ્રોગ્રામની શરૂઆત 1962 ના કરવામાં આવી આ પ્રોગ્રામ ડીટીપી દ્વારા કરવામાં આવ્યો જે સર્વિસસ
ઓપરેટ કરવામાં આવે છે તે એનટીપી તે એનટીપી નો બેકબોન ગણવામાં આવે છે dtc ડિસટીક ટ્યુબર ક્લોસીસ સેન્ટર તે એનટીસીપી કેન્દ્ર છે.

• Dtc ના કાર્ય :
• જનરલ હેલ્થ સર્વિસ સાથે મળીને એનટીસીપીનું પ્લાન ઓર્ગેનાઇઝેશન ઇન્સ્ટ્રુમેન્શન બધા ડિસટીકમાં કરવું.
• ડીટીપી મા નીચે મુજબની હેલ્થ ઇન્ટરવ્યૂ નો સમાવેશ કરવામાં આવે છે. દા ત, સી એચ સી,પી એસ સી, ટીબી લિન્ટિક વગેરે.
• dtc એક્ટિવિટીમાં કેસને શોધવા તથા તેની સારવાર કરવા આ ટ્રીટમેન્ટ ફ્રી અને ઘરગથ્થુ બેસિક પર પૂરું પાડવામાં આવે છે.

રિવાઇઝ નેશનલ ટીબી કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ (RNTCP):
વી એચ ઓ દ્વારા નેશનલ ટીબી કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ સુધારો વધારો કરવા આવ્યો અને તેને આર એન ટી સી પી તરીકે 1992 માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યા આ પ્રોગ્રામની સાચી. એ તો નીચે મુજબ છે.1સૉર્ટ ટર્મ ક્રિમોથેરાપી દ્વારા 85% 63 ને સંપૂર્ણ રીતે કરવા.
70% સ્યુટમ પોઝિટિવ કેસીસ ને શોધવા.
એનજીઓ નેનવોલ કરવો નોન ગવર્મેન્ટ ઓર્ગેનાઈઝેશન
1993માં એસટીડીએ ની સહાયતા દ્વારા RIVSCP એ પાઇલોટ ફેજની શરૂઆત કરી આ ફેસમાં અનુસાર દર્દીઓ માટે ડોજ પ્રોગ્રામ શરૂ કરવામાં આવ્યા.

DOST ડાયરેક્ટ ઓર્ઝર્વથેરાપી FOR શોર્ટ ટર્મ :

• બધા પેશન્ટને કીમો થેરાપી નો કોર્સિસ પૂરો પાડવો તથા તે ફ્રી ઓફ ચેન્જ હોય.
• DRAG ADNINILON કરતી સમયે આઈપી સુપર વિઝન રાખવું એટલે કે ડી ઓ ટી એસ ના અંડર વર્ક કરવું.
• Doat s એ પેરીફેરલ સ્ટાફ દ્વારા પ્રોવાઈડ કરવામાં આવે છે. દા ત. MPWH, લેબોરેટરી વર્ક ( આશા દાયણ ) આંગણવાડી વર્કર સોશિયલ વર્કર વગેરે.
• તેને ડી ઓ ટી એસ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે અને તેને એક પેશન્ટ 150 રૂપિયા આપવામાં આવે છે.
• પેસનને ડ્રગ બોક્સમાં પેશન્ટ વાઇસ સપ્લાય કરવામાં આવે છે. તેમાં બિલ્ચર પેક આવેલા હોય છે.
• DOT’S MDR TB ને(ANTRAL કરવા માટે આપવામાં આવ્યો અને તેના દ્વારા સર્વ એજ્યુકેશન અને સારવાર સ્થાપના કરવામાં આવી હતી તેથી એસઈટી સેન્ટર કહેવામાં આવે છે

• અને તેના દ્વારા સર્વે એજ્યુકેશન અને સારવાર કેન્દ્રીય સ્થાપના કરવામાં આવી તેથી તેને એસિટી સેન્ટર કહેવામાં આવે છે આ સેન્ટર પીએચસી હોસ્પિટલ ડિપેન્સરી ઈટીસી સાથે સાંકળવામાં આવ્યા અને આ દરેક સેન્ટર 20 થી 25000 વસ્તીનું સર્વ કરે છે અને કંટ્રોલ કાર્ય કરે છે તેમ જ ડબલ્યુ એચ ઓ એ 1970 માં એક્સ ડોટ કમિટીના સ્થાપના કરી આ કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ અને નીચે એક્ટિવિટી કરવામાં આવે છે.

CASES FEDTING: આ એક ખૂબ જ અગત્યનું કોરો દ્વારા કરે ઘરે કરીને એગ્રો વ્યક્તિઓને ઓળખી કાઢવામાં આવે છે અને તેમને જરૂરી ટ્રીટમેન્ટ આપે છે.

CHENOTHERATH : ક્રીમો થેરાપી જેમાં ડી ડી એસ ડાય એમિનો ડાયફીનોલ સઁફોન ડેટસોન આપવામાં આવે છે. એક ત્રણ વર્ષ સુધી ચાલુ રાખવામાં આવે છે.

SELECTIVE INSOLUTION: પેશન્ટનું મર્યાદિત પ્રમાણમાં અલગીકરણ કરવું.

4 FOLLOW UP CRESC: તેમાં જે પેશન્ટને વધારે આજ સુધી ટ્રકની જરૂરિયાત હોય ત્યારે પેશન્ટને રેગ્યુલર લેશે. તેને SIDE EPPECT, GRININAL EXAN AND GUB AND URINE TEST કરાય છે.

ક્રીમો પ્રોફિલેક્સિસ : આ રોગથી બાળકોને બચાવવા માટે પ્રોફીલે ક્સિસ ડાયમંડ તરીકે DDS DRUGS અપાય છે.

INNUNO NROPHYLAOCIS:

• આ રોગ ની સામે રક્ષણ આપે તેવી કોઈ વેક્સિન અને સુધી શોધાય નથી.પરંતુ BCG ની વેક્સિનથી આ રોગ સામે પણ રોગપ્રતિકારક શક્તિ મળે છે. તેમાં પ્રાયોગિક રીતે જાણવા મળેલ છે. માટે બીસીજી વેક્સિન કરવું.
• BCG બેસીલ્સ કાલ્મેટ ગયુરિન

REBABILITAION ( પુનઃ વસંન ): જેમાં ફિઝિયોથેરાપી ઓક્યુપ્રેશન થેરાપી સાઇટ ક્લોઝ એજ્યુકેશન સોશિયલ વર્કેશનલ ગાઈડન્સ અને પ્લેસમેન્ટ સર્વિસ નો સમાવેશ.

Health education: હેલ્થ એજ્યુકેશન દ્વારા કોઈપણ રોગનો કંટ્રોલ સારી રીતે કરી શકાય છે. આ માટે હેલ્થ એજ્યુકેશન નું મહત્વ ઘણું થયેલું છે. સમજી શકે તેવી રીતે આરોગ્ય શિક્ષણ આપવું જોઈએ અને લોકોને જાગૃત કરવા જોઈએ.

University programme of immunization (upi): ગવર્મેન્ટ ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા એપીઆઈ એક્સપન્ડેડ પ્રોગ્રામ ઓફ એમનું નાગર 1978 માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું અને એક્ટિવ વેક્સિન દ્વારા કરવામાં આવી શકાય. તેવા રોગો દ્વારા મોટી અને તો મોરબી અટકાવી યુઆઇપી 1985 માં શરૂ કરવામાં આવ્યો તેના ઘડકો છે.

1. ધનુર વિરોધી રસી દરેક પ્રેગનેટ મધરને આપવી.
2. ચિલ્ડ્રન અને તેના પહેલા વર્ષ દરમિયાન શીલ્ડ સીઝન ની રસી આપવી.

આ પ્રોગ્રામ હેઠળ દર વર્ષે એક વર્ષ કરતા ઓછી ઉંમરના 25 મિલિયન ઇનકુનટને ઇનપુટ નેટ કરવામાં આવે છે આવે છે.

પોલિયો માયેલાઇટીશન ઈરાડી કેટ કરવા માટે આયોજન હેઠળ પ્લસ પોલીયો ઇન્યુનાઇઝેશન પ્રોગ્રામ શરૂ કરવો.

તેની શરૂઆત નેશનલ એમ્યુનાઇઝેશન કે 9 ડિસેમ્બર અને 20 જાન્યુઆરી 1946 માં કરવામાં આવી. હોલિયો ડુપિંગ કફુ ડિપ્થેરિયા રીટનર્સ મીઝર્લ્સ ટીબી.

National btindness cantrol programme:
1976 માં આ કાર્યક્રમની શરૂઆત કરવામાં આવી આ પ્રોગ્રામ હેઠળ એક થી પાંચ વર્ષના બેબી આ પ્રોગ્રામ હેઠળ બ્લાઇનેશનલ સેન્ટરમાંથી 0.3 ટકા સુધી રિડ્યુસ કરવાનો છે.

ઓકુથામોલોજી માટેની નેશનલ ઈન્સ્ટિટડ ન્યુ દિલ્હીમાં સ્થાપિત કરવામાં આવી ડોક્ટર રાજેન્દ્ર પ્રસાદ સેન્ટર કોર ઓકુથાલનિક સાયન્સિસ અને તે પ્રોગ્રામને મોનીટરી અને ગાઈડ કરે છે. તે ઓકુ યામિક આસિસ્ટન્ટને ટ્રેન કરે છે. તથા 39 ટ્રેનિંગ સ્કૂલ ચલાવે છે.

NBCP નૂ એડમિશન સેન્ટર લેવલ ટેસ્ટ લેવલ અને ડિસ્ટિક્ટ લવર પણ થાય છે.

કાયો
Prinary laVal
Prinary eye leval
School eye scrinning programme
Scrinning and riferal service

Secandary leval:
કેટ્રેકટર સર્જરી કરાવવી
રિફ્રેક્સન (આખ નંબર ચેક કરાવવા ) સુવિધા ઉપલબ્ધ કરવામાં આવી.
રેફરલ છેવા

Terany leval :

એટીનલ સર્જરી ઓનિયલ
ટાન્સપ્લાન્ટેશન, ગ્લુકોની
ટ્રેનિંગ

National aids cantrol program :
આ પ્રોગ્રામની શરૂઆત 1987 માં થઈ
1992 માં નેશનલ હેલ્થ ફેમિલી વર્કર દ્વારા એન એસીઓ નેશનલ એડ્સ કંટ્રોલ ઓર્ગેનાઇઝેશન ની સ્થાપના કરવામાં આવી.
ગવર્મેન્ટ ઓફ ઇન્ડિયા દ્વારા સપ્ટેમ્બર 1992 થી સપ્ટેમ્બર 1997 સુધી પંચવર્ષીય યોજનામાં રૂપે એડસ કંટ્રોલ પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યા.
નો સપ્ટેમ્બર 1999 માં nacp ની બીજી ફેસ શરૂ કરી છે 32 રાજ્યોમાં કાર્યરત છે.

Objective:
HIV INFECTION ને ઘટાડવો HIV હ્યુમન ઇમ્યુનો ડેફીસીએનસી વાઈરસ
યુંવા દેશની તથા પ્રજનન વય લોકોને HIV પ્રત્યે એજ્યુકેશન આપવું.
90% લોકો દ્વારા કોન્ડમ નો યુઝ કરવો.

કાર્ય

ડિસિઝ નો કંટ્રોલ કરવો :
STD ની ટ્રીટમેન્ટ કરવી
કોન્ડમના યુઝ નો વધારો કરવો
પબ્લિક પ્રિવેન્ટ પાર્ટ નસીયનો પારંભ

ઓછા રિક્સ વાળા લોકોમાં ડિસિઝ ન Baad કંટ્રોલ કરવો :
ફેકુ બ્લડ ટ્રાન્સમિશન
કાઉન્સેલિંગ કરવું
એ આઈ ડી એસ વિશે જાગૃતિ લાવવી

CARE :
બાળકોના એચઆઇવીના સંક્રમણ નો રોકવૂં
એચઆઇવીના કારણે ટીબી થતા તેને કેર આપવી
એ આર ટી સી એન્ટ્રી રીકટ્રો વાયરલ થેરાપીલોજી આપવી

સર્વે કરવો
વાર્ષિક તથા માસિક દ્વારા રોગીઓને શોધવા
હાયરીક્સ લોકોના સમૂહને શોધવા

કાલા હાજર કન્ટ્રોલ પ્રોગ્રામ :

ગવર્મેન્ટ ઓફ ઇન્ડિયા દ્વારા ૧૯૯૧માં પ્રોગ્રામ લોન્ચ થયો તેની સ્ટ્રીકટોલોજી

બસમાં બે વાર એન્સેક્ટિસાઈડ તે કરીને વેક્ટર પોપ્યુલેશન ને ઘટાડવું.
અલી ડાયગ્નોસીસ અને ક્મ્પ્લેટ
ઇન્ફોમેશન એજ્યુકેશન અને કોમ્યુનિકેશન દ્વારા કોમ્યુનિટી એવરેસ્ટ લાવી તથા તેને ઇન્વોલ્ટમેન્ટ કરવું.

National rural health mession:
Nrhm નો મુખ્ય હેતુ ગ્રામીણ સ્તર પર સસ્તી સુલ્ભ હેલ્થ કેર મળી રહે છે
ભારત સરકાર દ્વારા પાંચ એપ્રિલ 2005માં સાત વર્ષે યોજના હેઠળ ગ્રામીણ રસ્તા સુધારા કરતા માટે એન આરએચએમ શરૂ કરવામાં આવ્યું આ યોજના હેઠળ 15 રાજ્યોની ગ્રામીણ સ્વાતંત્ર્ય સ્તરમાં સુધારો લાવવા ચલાવવામાં આવે છે.

એન આરએચએમ જેમ હેલ્થ વર્કર તરીકે એએસએ ની નિમણૂક કરવામાં આવી.

ઘટકો :
1.asha
2.jsy ( જનની સુરક્ષા યોજના )

3.જિલ્લા ઉપર હેલ્થ યોજના ચલાવવા

4.રોગી કલ્યાણ સમિતિ

5.Rsc ii phase અને શરૂઆત રીપ્રોડક્ટિવ chila health

Ashab(એક્ટિટે સોશિયલ હેલ્થ એક્ટિવિટી ):
Nrhm સેવાઓને આપવા માટે એએસએ ની નિમણૂક કરવામાં આવી.
ગ્રામીણ સ્તર પર એ એસ એસ એ વિધવા કલાસુંદા વુવાહિત મહિલાઓ બનાવવામાં આવે છે.
એજ્યુકેશન હોવી જોઈએ.
1000 ની પોપ્યુલેશન ને એક એએસહેચ એ રાખવામાં આવે છે
એ એસ એચ એ આંગણવાડી વર્કર તથા એ એન એમ કાર્યકર્તા ની મદદ દ્વારા કાર્ય કરે છે
ભાષાને દર માસે 1000 આપવામાં આવે છે.

J. S. Y જનની સુરક્ષા યોજના:
આ યોજના હેઠળ ગર્ભવતી મહિલાઓની હેલ્થી સર્વિસ આપવામાં આવે છે. તથા સંસ્થાની પ્રસુતિ કરવામાં 700 પૈસા આપવામાં આવે છે.
આ સુવિધા ગરીબી રેખાની નીચે આપેલ મહિલાઓને આપવામાં આવે છે.

જિલ્લા સ્તરીત હેલ્થ યોજનાઓ :
ગ્રામીણ સ્તર પર પંચાયતના સહભાગની સ્વાસ્થ્ય યોજનાનું આનું નિર્માણ કરવામાં આવે સ્વાસ્થ્ય યોજનાઓનું નિર્માણ બાદ એનજીઓ પસ્તાવોના સહકારથી પોષણ સ્વચ્છતા કે પી વગર સ્વાસ્થ્ય સેવાઓ આપવામાં આવે છે.

રોગી કલ્યાણ સમિતિ :
મેડિકલ રિકુલ સોસાયટી દ્વારા આ સમિતિ ચલાવવામાં આવે છે સ્વાસ્થ્ય સંસ્થાઓનું ફંસીકરણ કરવામાં આવે છે તથા કરેલી સંસ્થાની એક લાખ આપવામાં આવે છે.

Rch ii phase :
આ કાર્યક્રમ ૧૯૪૭માં શરૂ કરવામાં આવ્યો તેનો બીજો ફેસ એરીયા 2005 માં શરૂ કરવામાં આવ્યું
કુટુંબ નિયોજન ની સેવાઓ આપી.
કિશોર વ્યવસ્થા સેવાઓ પૂરી પાડવી.
બાળકના સ્વાસ્થ્ય માટેની સેવાઓ જેવી કે એકસીડેશન પોષણ એન્ટિનેટલ અને પોલટીનેટલ કેરી આપવી.
સુરક્ષિત સેવાઓ માટેની સંકલ્પ સેવા જયેશભાઈ વગેરે આપવામાં આવે છે.
Bhore comnitee
Bajag commite
Chadia conmite

નેશનલ ડાયેરિયા ડીસીઝ કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ :
દરિયામાંથી તથા મૃત્યુને અટકાવવા માટે એનડીસીપી શરૂ કરવામાં આવે.

આ પ્રોગ્રામમાં પ્રાઇમરી હેલ્થ કેર નો સમાવેશ કરી તે વિલેજ Isa phc level અને ડીસ્ટ્રીક હોસ્પિટલ આપવામાં આવે છે. પ્રાઇવેટ પ્રેક્ટિસ અને પણ આ સર્વિસમાં ઇનવોલ્ટ (સહભાગી)બનાવવા.

દર વર્ષે દરેક vhg ( વિલેજ હેલ્થ ગાઈડ)દ્વારા રૂ. 1000 પેકેટ સપ્લાય કરવા.

200 પેકેટ સબ સેન્ટર પર સપ્લાય કરવા .

આ પ્રોગ્રામનો ઘટક હેલ્થ એજ્યુકેશન છે.

1953 નો પંચવર્ષીય યોજના હેઠળ નેશનલ મલે રીત કંટ્રોલરીટ પ્રોગ્રામ ની શરૂઆત કરવામાં આવી

આ કાર્યક્રમમાં સફળતા મેળવવા માટે 1958માં આપને નેશનલ મલેરિયા એજ્યુકેશન પ્રોગ્રામ તરીકે ઓળખાય છે.

મલેરિયાને ઈરાડીકેશન કરવા માટે બે પ્રકારના સર્વોલ થાય છે.

1.એક્ટિવ સર્વલંચ

2.પેસીવ સર્વલંચ આ પ્રકારના સર્વ લંચ દ્વારા મલેરિયા ક્રોસે હેલ્થ વર્કર દ્વારા શોધવા અને તેમને 10000 પ્યુલેસન અથવા 2000 ધરોની ફાળવણી કરવામાં આવે તેની વિઝિટ દર 15 દિવસે લેવામાં આવે છે.

વિઝીટ દરમિયાન

A. જો ફેમિલી મેમ્બરમાં હાલમાં કોઈ ફીવરથી પીડાય છે.

B. લાસ્ટ વિઝીટ બાદ કોઈ ફીવર થી પીડાતું હતું.

તો આ પ્રકારના કેસની Blood સ્લાઇડ કલેક્ટ કરવી તેને પ્રિઝમટીવ (ધારણા) સારવાર કહે છે ફ્લોરોફીલનો પહેલા ડોઝ આપવામાં આવે છે.

Blood સ્લાયિંડ ને phc પર લેબર્ટ્રેશન મોકલ વામાં આવે અને મલેરિયાની examination કરવામાં આવે છે જો મલેરિયા positive હોય તો હેલ્થ worker રેડિયલ ટ્રીટમેન્ટ આપે છે.

મલેરિયા હીરા ડિટેસન પ્રોગ્રામ ની સફળતા હેલ્થ વર્કરને હોનેસ્ટી સિનિયારીટી પર આધાર રાખે છે.

આ સર્વ લંચમાં મલેરિયાના કેસિસ પ્રિવેન્ટ ક્યુરેટીવ કેસ અધર હોસ્પિટલ અથવા ડિસ્પેન્સ રી દ્વારા મેલેરિયાના કેસને શોધીને તેને પ્રિસ્મેટિવ અને રેડીકલ ટ્રીટમેન્ટ આપવામાં આવે છે.

2007માં નેશનલ ડ્રગ્સ પોલીસી ઓન મેલેરીયા બહાર પાડવામાં આવે છે.

મલરીયા પ્રભાવી તથા સંભાવના થવાની શક્યતા ધરાવતા ક્ષેત્રોમાં ddt નો છટકાવ કરવો.

મલેરિયાના રોગોની બ્લડ ની તપાસ કરાવી.

મલેરિયાના કેસોનું અર્લીડાયજ્ઞોસીસ કરવું

મલેરિયાનાં નિયંત્રણ ખાતર એન્ટિવાયરલ મેજર્સ ની (પગલા) યુઝ કરવો

મચ્છરદાની ઈન્સેક્ટિસાઈડ વગેરે દ્વારા મલેરિયાના ઇન્ફેક્શન અને અટકાવવું.

નેશનલ એનિમિયા કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ

ભારતમાં સ્ત્રીઓ અને બાળકોને અસર કરતા અગત્યનો પ્રોગ્રામ ન્યુટ્રીશનલ એનિમિયા છે.

આ પ્રોગ્રામ હેઠળ એનેમિક્ સ્ત્રીઓ અને બાળકોનું આર્યન ક્લોરાઇડ acid ની ટેબલેટ આપવી.

Adult માટે 60 mg આર્યન t100 mg folic એસિડ આપવી.

આ ટેબલેટ સ્ત્રીઓ બાળકોને જ્યારે તેમનું hb લેવલ 10 ગ્રામ અથવા 8 ગ્રામસ હોય ત્યારે આપવી.

જે બાળકો ગોળીઓ ગળી શકતું ન હોય તેને લીક્વીડ સોલ્યુશન આર્યન અને folic 2મળે આપવી.

12.vitamin-A પ્રોફાઈલેક્સિસ પ્રોગ્રામ

વર્ષમાં હજારો બાળકો વિટામિન એ ની ઉણપથી અંધાપાત થી પીડાય છે.

2% બાળકો વિટામિન એની ઉણપથી પીડાય છે.

આ પ્રોગ્રામ બેઠો છે બાળકો Bf નથી લેતા તેવા બાળકોને ટ્રોમોઉનથની 500000 iu વિટામીન સપ્લીમેન્ટરીના વન mouth નાં internal આપવામાં આવે છે.

દરેક (infant) બાળકને વિટામિન એ નો 1લાખ iu નો ભોજપુરી ની રસી સાથે આપવો (9mouth) અને ત્યારબાદ (6 month )ને interval 5 year સુધી આપવામાં આવે છે.

વિટામીન એ વાળો ખોરાક લેવા માટે એજ્યુકેશન આપવામાં આવે છે. Ex લીલા પાંદડા વાળા શાકભાજી,પપૈયા,કેરી,ગાજર, etc કઠોળ અને શાકભાજી મિલ્ક અને મિલ્ક પ્રોડક્ટ ઈંડા લીવર etc.

13.નેશનલ ટ્રોકોમાં કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ

ગુજરાતમાં 1956માં જ્યારે સર્વ કરવામાં આવ્યો ત્યારે ટ્રોકોમાં ની બીમારી ખાસ કરીને ગીચ વસ્તીમાં દાં.ત. પાલનપુર બાજુ વધારે જોવા મળેલ પ્રમાણે દરેક તાલુકામાં કંટ્રોલ માટેનું કાર્ય કરવામાં આવ્યું તે યુનીટના function નીચે મુજબ છે.

તાલુકાને ચાર ભાગમાં વહે છે એક એક ભાગમાં સ્ટોપ ડે સુધી કામ કરે છે.

દરેક ભાગમાં માસ ટ્રીટમેન્ટ તરીકે સલ્ફોનેમાઇટ એરિથરોમાંયસિંતેતરા માયક્લિન અને આય ઓઇન્ટમેન્ટ રૂપે આપવામાં આવે છે.

શેની ટેશન ઉપર વધારે ધ્યાન આપે Fly નું પ્રમાણ ઓછું કરે છે તેની સાથે સાથે હેલ્થ teching આપવામાં આવે છે.

સ્કૂલના બેબીને Exan કરવામાં આવે છે અને ઇન્ફેક્શન અટકાવવા માટેના પગલાં લેશે.

ગામડાના સરપંચ કો-ઓપરેટીવ મેમ્બર તેમજ મહિલા વર્કરને ટ્યુબ તથા ડોજ આપવામાં આવે છે.

કેન્સર

Who 1950 ને 1952માં ઇન્ફર્મેશન એકઠી કરી ત્યારે who એ 1950 અને 1952માં cancer સ્ટેટ સ્ટિકમા આંકડાકીય ઇન્ફોર્મેશન એકઠી કરી ત્યારે ૨૦ % લોકો આ રોગથી પીડાતા હતા અને ઇન્ડિયામાં e લાખ 70 હજાર પીડાતા અને 2 લાખ લોકો દર વર્ષે કેન્સરથી મરણ પામે છે ઇન્ડિયા મેડિકલ council reasbarch દ્વારા તેના પર શોધખોળ કરવામાં આવે છે પરંતુ અત્યાર સુધી તે માટેની કોઈપણ vaccing શોધાય નથી બોમ્બેના tata memorual and gujarat માં centar હોસ્પિટલ અમદાવાદમાં pgeventive and curative ટ્રીટમેન્ટ અપાય છે.

Notriticnl problem

દેશમાં ઘણા સમયથી છે કારણ કે Notriticnal પ્રોબ્લેમ આપણા અમેરિકનમાં એક વ્યક્તિને 3200 કેલેરીમાં તેમાં 93gm protin મળે છે જેમાં લગભગ એનિમલ પ્રોટીન હોય છે. જ્યારે ઇન્ડિયામાં સરસાર દરેક વ્યક્તિને 1600 કેલેરીમાં મળે છે અને તેમાં 43 ગ્રામ પટેલ મળે છે આ પ્રોટીનમાં પાંચ ગ્રામ એનિમલ પ્રોટીન હોય છે જેથી 2-3 ભાગના માલ ન્યુટ્રીશાનથી પીડાય છે.

તેથી 1963 માં આ પ્રોબ્લેમ ની ચર્ચા કરવામાં આવી અને ન્યુટ્રેશનલ પ્રોબ્લેમ ને સોલ્વ કરવા માટે unicef who અને fao એ prouduclion એ વધારવા માટેના પ્રયત્નો શરૂ કરવામાં આવે છે. દા. ત. એગ્સ, fish, milk. Vegetable purits etc પ્રોડક્શન કેવી રીતે કરવું તેનું આ સંસ્થા દ્વારા માર્ગદર્શન મળે છે.

Cdb પ્રોગ્રામ પણ આમાં મદદ કરે છે તેની સાથે સાથે હેલ્થ એજ્યુકેશન આપીને વિલેજ પીપલનો તેના સરકાર તેની રહેણી કહેણી અને ન્યુટ્રીઝ સન માં ઇમ્પ્રુવમેન્ટ લાર્જ નું કાર્ય કરે છે. અને જરૂરિયાતવાળા બાળકો તથા માતાઓ ન્યુટ્રિશન મળી શકે તેવો ખોરાક આપવામાં આવે છે જેમાં સ્કૂલ બાળકોને day meal આપવામાં આવે છે.Unicef તરફથી અમુક રાજ્યમાં skinmed milk તથા stoned milk etc provid કરવામાં આવે છે.

Icds (integratid child development serve ) ની હસ્તક 1000 ની વસ્તીએ એક આંગણવાડી વર્કર કાર્ય કરે છે. Function of icds are.

1. ઈયુનાઇઝેશન
2. સપ્લીમેન્ટરી ન્યુટ્રીશન
3. હેલ્થ એજ્યુકેશન
4. રેફરલ સર્વિસ
5. Pre primary એડ્યૂકશન
6. Imnci services

14.નેશનલ ગોઈટર કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ Idd( આયોડીન ડેફીસીયન્સી ડીશ ઓર્ડર )

1962માં ગોઈટર કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ શરૂ કર્યા છે એરિયામાં ગોઈટર એન્ડ ડેમિક છે.તે એરિયામાં શરૂ કર્યો જેમાં શરૂ કર્યા જેમાં એન્ડ ડેમિક એરિયામાં આયોડિન સોલ્ટ પૂરું પાડવું ત્રણ દસકા થી પછી ત્રણ પ્રિવિલેશન લાઈટ છે જેના કારણે એનડેમિક ગોઈટર ખેતી મેન્ટલ રીડેશન મોટર ફંક્શન તથા માઈલ્ડ ન્યુરોલોજ ફંક્શન જોવા મળે છે.

નેશનલ આઈ ડી ડી પ્રોગ્રામમાં સાદો મીઠા વાપરવાનો બદલે આયોડાઈઝ સોલ્ડર ને વપરાશ વધારવો સર્વ કરીને મોનિટર કરવું આપવી અને હેલ્થ એજ્યુકેશન આપવું.

15.rch( રિપોડક્ટિવ ચાઈલ્ડ હેલ્થ )

1947 માં mch, cssm, std, ર્ટ્સ. નો સમાવેશ થયો.

Rch પ્રોગ્રામનું હેતુ

લોકો પ્રજનન શક્તિ અને નિયમન કરવાની શક્તિ ધરાવતી હોય મહિલા ઓ સગર્ભાવસ્થા બાળ પ્રક્રિયાને સફળતા પૂર્વક પસાર થાય માતા અને શિશુના અસ્તિત્વ અને સુખાકારીની દ્રષ્ટિએ ગર્ભવસ્થાનું પરિણામ સફળ હોય પતિ-પત્ની ગરબો રહી જશે તથા કોઈ રોગમાં ફસાઈ જશે એવો ડર રાખ્યા સિવાય પણ જાતે સંબંધો રાખી શકે તથા દંપતી જ્યારે ઈચ્છે ત્યારે બાળક ધરાવી શકતા હોય એવી બધી સેવાઓ ઉપલબ્ધ હોય અને પસંદગી પ્રમાણે નામ ગર્ભ નિરોધ ના સાધનો પ્રાપ્ત હોય.

સેવાઓનું પ્રેક્ટિસ જેમાં માતાઓ માટે બાળકો માટે લાયક દમપતિઓ માટે Rit sit માટે સેવાઓ અપાય છે તેના મુખ્ય ઘટકો rit sit માટે સેવાઓ અપાય છે. Mch/cssm પ્રિવેશન ઓફ આનું વોન્ટેડ પ્રેગ્નન્સી આગવાનીત ગર્ભ સાધનો અટકાવવા વંધાતીયત્વ નિવારણ એઇડ્સ લિંગ બેધ જેન્ડર બાયક તરુણાવસ્થા આરોગ્ય વગેરે છે.

કંટ્રોલ ઓફ માયાનીઝ એનકે ફેલાઈટીસ ( મગજમાં લગ્નનો સેપ )

આ રોગમાં પણ મોરટાલીટી રેટ વધુ છે. ઘણા કેસમાં ન્યુરોલોજિસ્ટ કોમ્પ્લિકેશન જોવા મળે છે. આંધ્ર પ્રદેશ પશ્ચિમ બંગાળ આસામ તમિલનાડુ કર્ણાટક બિહાર અને ઉત્તર પ્રદેશમાં વધુ કેસ નોંધાયો છે

કંટ્રોલ માર્ગદર્શક ના પેશન્ટની સંભાળ તથા સર્વનામ છે જેમાં અલગ બજેટની વ્યવસ્થા નથી પણ અસર કરતા રાજ્ય જરૂર પડે ત્યારે Nmep માં સપ્લાય કરે છે.

17.dengue fever cantol progrmme

1996 માં ડેન્જરસ ફીવર દિલ્લીમાં નોંધાયો બીજા રાજ્યોમાં પણ જોવા મળ્યો .
Iec ના દ્વારા લોકોને શું કરવું શું ન કરવું સમજવું.

18.national dayabitish cantrol progrmm

આપણી સાથે સાતમી પંચવર્ષીય યોજના દરમિયાન સ્થાપવામાં આવ્યું જેને મુખ્ય હેતુ.

ડાયાબિટીસ વિષે આરોગ્ય શિક્ષણ આપે દર્દીને વહેલી તકે ઓળખવો.

વધેલો નિદાન કરી વહેલી મેનેજમેન્ટ કરવી.

પ્રિવેશન

19.national family well fair progrmme

આ પ્રોગ્રામ1952માં શરૂ કરી અતિશય વસ્તી વધારાના કારણે યુદ્ધના ધોરણે ૧૯૬૧ થી 1966 દરમિયાન સેવાઓ માટે ક્લિનિક શરૂ કર્યા નાના કુટુંબનો સ્વીકાર 1965 માં લિપિજ લુક ચોથી પંચવર્ષીય યોજનામાં topprioity આપવામાં આવે સ્ટડીલાઈઝેશન માટે મોબાઈલ યુનિટ 1970 માં પોસ્ટ પાર્ટ ટર્મ પ્રોગ્રામ 1972 નો ગર્ભપાત કાયદેસર 1977 માં નવી નેશનલ population policy નક્કી કરી છોકરીઓ અને છોકરાની લગ્નની એજમાં વધારો જાહેર કર્યા કુટુંબમાં પ્રોગ્રામનો મુખ્ય હેતુ જન્મનું પ્રમાણ નીચું લાવવું અને nrr ઘટાડવું.

20.national woter suyply and sanitation progrmme

આ પ્રોગ્રામ ઈસવીસન 1954માં શરૂ થયો તેના મુખ્ય હેતુ સલામત પાણી પુરવઠો પૂરો પાડવો સમગ્ર ગામડા અને લોકોને પૂરતી ગટર વ્યવસ્થા પૂરી પાડવાનો છે.

21.icdc ( ઇન્ટીગ્રેટેડ સાઈડ ડેવલપમેન્ટ સર્વિસીસ )

આ સ્ક્રીમ બાળકોના કલ્યાણ માટે 1975 માં સમાજ કલ્યાણ મંત્રાલય દ્વારા મહિલાઓ માટે તથા બાળકો માટે શરૂ કર્યો. શેમા પ્રેક્ટિસ અને સર્વિસીસ આપવામાં આવે છે.

1.પૂરક પોષણ

2.રસીકરણ

3.આરોગ્ય તપાસ

4.મેડિકલ રેફરલ સેવાઓ

5.ન્યુટ્રીશન સ્ત્રીઓને આરોગ્ય શિક્ષણ

6.ઔપચારિક

શિક્ષણ જેના લાભાર્થીઓ ઓટીઓના 6 year ના બેબી નો તથા સગર્ભ અને ખાત્રી માતાએ (હાલમાં બાળકોના કુપોષણને દૂર કરવા માટે મિશન બલમ સુખમ યોજના )

આ સેવાઓ આંગણવાડી દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવે છે 1000 વસ્તીને એક આંગણવાડી હોય છે જેના આવા કાર્યકરો અને હેલ્પ હોય છે આવા કાર્યકરનું સુપરવિઝન મુખ્ય સેવિકા કરે છે અને ફિલ્ડ સુપરવિઝન Cdpg દ્વારા કરવામાં આવે છે.

22.national vatior born disease progrmme

જેમાં માલિરીયા. Fayliriya હાલ આહાર ડેન્ગ્યુ વગેરે રોગોથી થતી માદગી તથા મરતાને અટકાવવા માટે આ પ્રોગ્રામ ઘટાડવામાં આવ્યો જેથી મજૂરી અને અમલ 2003 તો 2004 સુધીમાં કરવામાં આવ્યા.

ગવર્મેન્ટ ઓફ ઇન્ડિયા આ પ્રોગ્રામને પ્રેક્ટીકલ સપોર્ટ પૂરો પાડે છે. જેમાં મચ્છર મારવાનું કામ યુરા ભક્ષક તથા મેડીકેટેડ મચ્છરદાની વ્યવસ્થા જવાનો પુરવઠો પૂરો પાડવા અને મેલેરિયા ફાઈનરીયા તથા કાલા આકાર નો કંટ્રોલ કરવો માટેનું પ્લાનિંગ અમલીકરણ મોનિટરિંગ સર્વની જવાબદારી સ્ટેટ ગવર્મેન્ટ હોય છે હાલમાં 2005 ની સાલમાં અમલ મુકાયેલ એન આર એસ એમ તાલીમ બીજા પ્રોગ્રામ સાથે અને પણ સામેલ કરવામાં આવે છે.

23.community nutrtional progrmme

1.mid day progrmme મધ્યાહન ભોજન યોજનાને સ્કૂલ લંચ પ્રોગ્રામ પણ કહેવામાં આવે છે.તે 1961 થી ઘણા રાજ્યોમાં ચાલુ છે ખોરાક ઉપરાંત પૂરક ખોરાક આપવામાં આવે છે વર્ષમાં 200 દિવસ મળી શકે તે રીતે આપવામાં આવે છે સાથે સાથે બાળકો સ્કૂલમાં આવતા થાય અને વધુ બાળકો શિક્ષણ મેળવી શકે તેવો પણ આ પ્રોગ્રામનો હેતુ છે.

2.બાલવાડી નીટિઝમ પ્રોગ્રામ આ પ્રોગ્રામ 1970 માં શરૂ થયો જેનો સંપૂર્ણ ચાર્જ સોશિયલ વેલર ડિપાર્ટમેન્ટ હેઠળ છે ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં બાલવાડીમાં 6 વર્ષથી નીચેના બાળકોને પ્રિયતરી સ્કૂલમાં જતા પહેલાંનું શિક્ષણ આપવામાં આવતું હતું અને આ પ્રોગ્રામ સાથે 1971 માં નેશનલ પ્રોગ્રામ દાખલ કરવામાં આવ્યો.

3.spesial nutritional progrmme આ પ્રોગ્રામ સ્કૂલ બાળકો સગર્ભા તથા તાત્રી માતાઓને પૂરતું પોષણ મળી રહે તે માટે અને કુપોષણની થતી ખામી તથા રોગની સમસ્યાનો કુલ કરવા માટે મિનિસ્ટ્રી ઓફ હેલ્થ સોશિયલ વેલફેર જે ગવર્મેન્ટ ઓફ ઇન્ડિયા એ સપ્લીમેન્ટરી ફિલ્ડીંગ પ્રોગ્રામ ચાલુ કર્યા જે વર્ષના 300 દિવસ આપવામાં આવે છે.આ ખોરાકમાંથી પૂરતું પ્રમાણમાં કેલેરી અને પ્રોટીન મળી રહે તે માટે ખાસ ધ્યાનમાં રાખવામાં આવે છે.

4.national nutrition programme પોષણનો પ્રશ્ન આપણા દેશનો મોટો પ્રશ્ન છે.તેથી પંચવર્ષીય યોજનામાં આ પ્રોગ્રામ ચાલુ કરવામાં આવ્યો ત્યારથી આપણા દેશના ઉપર મુજબ જુદા જુદા પ્રોગ્રામ ચાલે છે. આમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થા જેવી કે ડબલ્યુ એસ ઓ યુનીસેક fao, care વગેરેને પ્રોગ્રામ પ્રોબ્લેમને હોલ કરવા માટે આવો પ્રોગ્રામ ચલાવે છે ખાસ કરીને સ્ત્રીઓ બાળકો જેવો જોખમી ગ્રુપ છે તેઓના પોષણ સમસ્યા માટે ખાસ ભાર કરવામાં આવે છે મુખ્ય ન્યૂટ્રેશનલ પ્રોગ્રામને ત્રણ વિભાગમાં વહેંચવામાં આવે છે.

1.જનરલ પ્રોગ્રામ આમાં માલન્યુટ્રીશનમાં મુખ્ય કારણો દૂર કરવા પર ભાર મુકાય છે. આમાં અનાજ ફળો કઠોળ શાકભાજી વગેરેનું ઉત્પાદન વધારવા બિયારણ સુધારણા તથા ખેતી ની રીતો સુધારવા પ્રયત્ન કરવામાં આવે છે.આ ઉપરાંત સલામત પાણી વાતાવરણીય સ્વચ્છતા ચેપી રોગોનું નિયંત્રણ તથા પોષણ અંગેનું શિક્ષણ શેનાથી લોકો પોષણ પ્રત્યે જાગૃત થાય સંસ્થા પોષક તત્વોનો ઉપયોગ વધારે આવે કિચન ગાર્ડન બનાવવા પ્રોત્સાહન આપવો etc નો સમાવેશ કરવામાં આવે છે.

2.બીજા પ્રકારનો પ્રોગ્રામ આ પ્રોગ્રામમાં ખાસ કરીને બાળકો અને માતાઓ જે જોખમી ગ્રુપ છે તેમાં કુપોષણ વધુ જોવા મળે છે તેમાં એ ડબલ્યુ માં મળતું અલ્ટીમેટ્રી ફીટીંગ શિક્ષણ તથા બહેનોને સ્વરોજગાર તે માટે મદદ કરવી જેમાં મહિલા મંડળ ઊભા કરવા સ્વભંડોળ એકઠુ કરવું આ એકબીજાને હેલ્પ કરવી તથા રસીકરણ સ્તનપાન તથા બાળક 6માસ થાય ત્યારબાદના પૂરક ખોરાક વિશે જ્ઞાન તથા પ્રોત્સાહન આપવું.

3.ત્રીજા પ્રકારના પ્રોગ્રામ સર્વ લોકોનું પોષણ સ્તર ઉંચુ જેમાં ખોરાક ખાવાની રીતો બનાવવાની રીતો તથા દરેક ખોરાકના અગત્યના વિશે લોકોને શિક્ષણ અને માર્ગદર્શન આપવામાં આવે છે. આ માટે હૈદરાબાદ ખાતે આવેલ રાષ્ટ્રીય પોષણ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ રિચાર્જ સ્ટડી કરવામાં આવે છે અને વધુ તો બાબત નવું સંશોધન કરી અમલમાં મૂકવામાં પ્રયાસો કરવામાં આવે છે જેથી બધા જ લોકોનું પોષણ સ્તર ઓછું લાવી શકાય.

24.national wotor supyly and sanitation programme આ પ્રોગ્રામ 1959 માં શરૂ કરવામાં આવ્યો તેના મુખ્ય સહાય અને ગામડામાં લોકોને પૂરતો સલામત આરોગ્ય પણ વાતાવરણને મળી રહે તે માટેની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી પાંચમી પંચવર્ષીય યોજનામાં ઘણા જ નાણા ફાળવતા સત્તા દ્ધાર્યું પરિણામ મેળવી ન શક્યા રાજ્ય સરકારે મિનિમ નીડ પ્રોગ્રામ સાથે ભેળવી દીધા અને નિયમ પ્રમાણે વ્યક્તિને ડેઇલીના 50 લિટર પાણી પૂરું પાડવા માટે પ્રયત્ન કર્યા સાથે સાથે ગંદા પાણીના નિકાલ માટે ગટર વ્યવસ્થા શૌચાલય બંધાવવા અને ગંદા પાણીનો તથા કચરાનો ખાતર તરીકે ઉપયોગ કરી ઝાડ અને છોડને ઉછેર્યા તથા city માં ગામ વ્યવસ્થામાં આવેલ ટુરિસ્ટ ધામ મેળાઓ સાંસ્કૃતિક પ્રોગ્રામ વગેરે હોય ત્યારે વાતાવરણીય સ્વચ્છતા જાળવી અને લોકોને આનંદ રાખવા માટે પ્રયત્ન કરવામાં તેનો મુખ્ય હેતુ પાણી પુરવઠો પૂરી પાડવાનો અને શહેરના શહેરમાં લોકોને પૂરતી ગટર વ્યવસ્થા પૂરી પાડવાનો છે.

25.પલ્સ પોલિયો ઇમ્યુનાઈઝેશન પ્રોગ્રામ 1995 શરૂઆત થાય છે જે હાલની તકે પણ કાર્યરત હોય છે આમાં 0 થી 5 વર્ષના બેબીને જે વર્ષના ડિસેમ્બર અને જાન્યુઆરી માસ ત્રણ દિવસના રાઉન્ડ ગોઠવવામાં આવે છે આ પ્રોગ્રામ મુખ્ય હેતુ આખા દેશમાંથી પોલિયો નાબૂદ કરવાનો છે.

26.national helth policei ભારત સરકારના સહકારથી મિનિસ્ટ્રી ઓફ હેલ્થ એન્ડ ફેમિલી વેલ કેર દ્વારા 1983માં આ પોલીસી બનાવવામાં આવી જેમની મુખ્ય હેતુ હેલ્થ ફોર ઓલ 2000 ત્યારબાદ 2000 ની સાલમાં સુધારો વધારા સાથે નવી પોલીસી બનાવવામાં આવી આનો પણ મુખ્ય હેતુ લોકોનું સ્વાસ્થ્ય ધોરણ ઊંચું લાવવા માટે રોગના અટકાયતી પગલાં નવા પ્રથમ કક્ષાની હેલ્પ કેર માટે ઇન્ટરસિટી સહારા પ્રયાસ દ્વારા કાર્યને પૂરું પાડવામાં આ માટે આ પોલીસી એ નીચે મુજબ નક્કી કર્યા.

ગોલ (ધ્યેય )

1.પોલિયો નાબૂદી – 2005 જે પૂરો થયો નથી

2.લેપ્રસી એલ્યુમિનેશન – 2005 જે પૂરો થયો નથી

3.કાલા કંટ્રોલ – 2010

4.લિથેટિક ફાંઈ લેરીયા એલિમિનેશન – 2015

5.hiv/aids વૃદ્ધિ લેવલ 0 પર લઈ જવો – 2007 જે પૂરો થયેલ નથી.

6.Tb, મલરીયા તથા પ્રાણીજન્ય રોગથી થતા મૃત્યુમાં 50% ઘટાડો કરવો – 2010

7.0.5 ટકા અંધત્વોમાં ઘટાડો – 2010

8.સરકારી સેવાઓને લાભ લેતા કરવા જે હાલમાં ૨૦ % છે તેને વધારીને 75% કરવો – 2010

27.national population policei આ પોલીસીની શરૂઆત 1976 માં અને નવી સુધારો વધારા સાથેની 2000 ની સાલમાં બનાવવામાં આવી છે ટાર્ગેટ ફ્રી એપ્રોચ સાથે વર્ક કરે છે જેના પુરા કરવાના ગોલ નીચે મુજબ છે.

2010માં પૂર્ણ કરવાનો ગોલ (mmr – મેટરલ મોર્ટાલિટી રેટ )

1.imr-(s3-30/1000) જીવિત જન્મો

2.mmr(2 માંથી 1/9000 2.3.10…) પર લઈ જવો એને mmr રેશીયો એક લાખની વસ્તીઓ કાઢાઈ છે. પછી 1000 ભાંગીને સંખ્યા આંક નક્કી કરી શકાય છે.

3.tfr ટોટલ ફોર્ટિલિટી રેટ -2.1

5.immunization -100%

6.સંસ્થાકીય સુવાવ -80%

7.તાલીમ પામેલ વ્યક્તિ દ્વારા સુવાવડ 100 %

8.જન્મ મરણ લગ્ન અને સગર્ભ માતાનું રજીસ્ટ્રેશન 100%

9.યુવતી ની લગ્ન 20 વર્ષ

10.14 વર્ષ સુધી છોકરા છોકરી શિક્ષણ મફત તથા ફરજિયાત

11.20 ટકા પ્રાથમિક સેકન્ડરી હાયર સેકન્ડરી શિક્ષણમાં વધારો

12.ટાર્ગેટ ફ્રી એપ્રોચ લાભાર્થીને પસંદગી મુજબ સેવાઓ આપી જેથી લોકો પોતે સેવાઓનો લાભ લેવા માટે આવે.

13.સ્ત્રી શિક્ષણ પર વધુ ભાર મુકવા જતી હેવનેસ આવે અને પ્રજનન સંભાળ લેવાથી મૃત્યુદરમાં ઘટાડો થાય છે.

14.બાળક બચી જાય અને તંદુરસ્ત રહે તે માટે આહાર શિક્ષણ 100%

15.કુટુંબ કલ્યાણ સેવાઓ અને ન્યાય વધારવો અર્બન સ્લેમ ગ્રામ્ય વિસ્તારમા તથા સ્થળાંતર કરતા લોકોને પણ શિક્ષણ મળી શકે તેવી જોગવાઈ કરવી.

16.કિશોરીઓ આરોગ્ય સંપાત તથા શિક્ષણ

17.કુટુંબ નિયોજન માં પૂરું જ ભાગીદાર એટલે પિતાની ભાગીદારીને અને સહકાર જાગૃતતા લાવવી.

28.national policy for children

યુનાઇટેડ નેશનલ એ જ્યારે બાળકોના Rights ની જાહેરાત કરી જ્યારે ભારત સરકાર 1974 ના ઓગસ્ટમા આ પોલીસી એડવર્ડ કરી જેમાં ખાસ કરીને સરખી સેવાઓ મળવી જોઈએ જેમાં ખાસ કરીને જન્મ પહેલા અને જન્મ પછી સ્ત્રી બાળક કે પુરુષ બાળક સળવાની કાળજી એકસરખી તંદુરસ્ત બાળક જન્મે અને તેમના વૃદ્ધ અને વિકાસમાં પૂરતું ધ્યાન આપવું જેથી તેમને શારીરિક અને માનસિક વિકાસ સારો થઈ શકે તે માટે તકો તથા પ્રાપ્તિ સ્થાનો અને સમય મળી રહે તે માટે ધ્યાન આપવામાં આવે.

આ પોલિસીના ધ્યેય સફળ બનાવવા જુદા જુદા પ્રોગ્રામ સાથે સામેલ કરવામાં આવે છે.જેવા કે આઈસીડીસી સ્કીમ સપ્લીમેન્ટરી ફિલ્ડીંગ ન્યુટ્રીશન એજ્યુકેશન પોશાક આહાર નું ઉત્પાદન અને નેશનલ ચિલ્ડ્રન ફંડ પણ ઊભું કરવામાં આવ્યો આમ આ પોલીસીમાં બાળકોને હક પૂરતા પ્રમાણમાં મળી રહે તે માટે કાર્ય કરવામાં આવે છે.

Communicable disease problem

1. મલેરિયા
2. T b
3. લેપ્રસી
4. ફાઈલેરીયા
5. કોલેરા
6. Art એ ક્યુટ રેસ્પીરેટરી ઇન્ફેક્શન
7. Std
8. Aids
9. પ્લેગ
10. એલીમેન્ટરી ઇન્ફેક્શન