Care of adolesant girl’s

Menstruation and menstrual hygiene

Menstruation

આ શરીરનું કુદરતી કાર્ય છે આ એક એવી પ્રક્રિયા છે જે છોકરીઓના શરીરને ભવિષ્ય માટે તૈયાર કરે છે અને આ સાયકલ સારી રીતે કાર્ય કરે તે તેના આરોગ્યની નિશાની છે માનસિક ધર્મ કે ઋતુસ્ત્રાવ શરૂ થવાની ઉંમર સામાન્ય રીતે અલગ અલગ હોય છે દસ વર્ષની ઉંમર પહેલાં માનસિક ધર્મ કે ઋતુસ્ત્રાવ શરૂ થવું અને 16 વર્ષની ઉંમર પછી ન આપવું તે સજા ગતાની નિશાની છે ( ટૂંકમાં કોઈપણ તકલીફ હોઈ શકે તે બતાવે છે) આ છોકરી સામાન્ય પણ હોઈ શકે પરંતુ આવી બાળકીઓને સ્ત્રી રોગ ની શાંત ની સલાહ લેવી જરૂરી બને છે જેથી કરીને કોઈ પણ કારણ હોય તો તે વહેલાસર શોધીને તેની સારવાર મળી શકે

માનસિક ધર્મ કે ઋતુસ્ત્રાવ પાંચ થી સાત દિવસનો હોઈ શકે પરંતુ કેટલાક અપવાદરૂપ કેસો માટે વધારે કે ઓછું હોઈ શકે આ સમય દરમિયાન છોકરીઓમાં સરેરાશ 50 થી 80 ml બ્લડ લોસ થાય છે

માસિક ધર્મ કે ઋતુ સ્ત્રાવના શરૂ થવાના થોડા વર્ષ પછી છોકરીઓમાં માસિક ધર્મ ન આવવો એ સામાન્ય બાબત છે આ સંજોગોમાં જાતિય સંબંધ ન બંધાયેલો હોવો જોઈએ તો કોઈ ચિંતા કરવાનું કારણ નથી પરંતુ આ ઉંમરે સગર્ભાવસ્થા ધારણ કરવામાં વધુ ચાન્સ રહે છે

પુખ્ત વયની છોકરીઓ એ આ બાબતની ખાસ સમજણ આપવી જોઈએ કારણ કે મોટાભાગના પ્રશ્નો આ ઉંમરમાં જોવા મળે છે આવી માતાને પણ સમજાવવું જોઈએ કે ઋતુસ્ત્રાવ વિશેની જૂની માન્યતાઓ અને ખ્યાલો થી દૂર રહેવું જોઈએ પરંતુ સાથે સાથે સંસ્કૃતિને સાંજે તે મિત્રની માફક બાળકને સલાહ આપવામાં આવે સમાજમાં માસિક ધર્મ કે તેવી અમુક પ્રથાઓ ચાલુ રાખવામાં આવે તો વાંધો નથી પરંતુ અમુક માન્યતાઓ જે નુકસાનકારક કરતા હોય એવી બાબતોથી દૂર રહેવું જોઈએ

Menstrual cycle:-

• આને માસિક ધર્મ કે ઋતુ સ્ત્રાવ પણ કહેવામાં આવે છે કારણ કે તે પ્રક્રિયા છે જે દર મહિને થાય છે અને તે છોકરીઓની જાતીય પરિપક્વતા લાગે છે menstruation તે નોર્મલ શારીરિક ક્રિયા છે તેની શરૂઆત ટ્યુબલ પ્રોસેસ થી થાય છે આ વખતે શારીરિક વિકાસ ટોચ પર હોય છે અને બ્રેસ્ટનો પણ વિકાસ થાય છે

• માનસિક સ્ત્રાવ એ રીપ્રોડક્ટિવ એજ માંથી નિયમિત લીડિંગનું પહેલું દર મહિને હોર્મોન્સના લીધે ઓમ પરિપક્વ થાય છે અને તે એક માસના સમયગાળા દરમિયાન ફેલોપિયન ટ્યુબ મારફતે યુટર્સમાં પહોંચે છે યુટર્સ ની દીવાલ આ ઓહમને રિસીવ કરવા માટે તૈયાર થાય છે તે જાડી અને એકદમ પોચી બને છે આ દિવાલમાં જો ઓવન અને સ્પમ ફર્ટિલાઈઝેશન થાય તો દિવાલ એમ જ રહે છે પરંતુ જો આ ગાળા દરમિયાન ફર્ટિલાઈઝેશન ન થાય તો આ દિવાલ તૂટી જાય છે અને તૂટવાના કારણે બ્લેડિંગ થાય છે જેને કારણે એમ સી તરીકે ઓળખીએ છીએ આ સાયકલ દર મહિને ચાલુ રહે છે આનો એવરેજ પિરિયડ પાંચ થી સાત દિવસ ન હોય છે

માસિક ધર્મ વખતે ની સ્વચ્છતા :-

• આ સમય દરમિયાન સ્વચ્છતા જળવવા માટે સ્વચ્છ કપડા કે સેનેટરી પેડનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે જેથી તે બ્લડને શોષી લે છે સિન્થેટિક કપડાનો ઉપયોગ કરવાથી નુકસાન થાય છે અને ઘણી વખત ચામડીને પણ નુકસાન થાય છે
• આમાં નીચે મુજબની કાળજી રાખવી જોઈએ
• પેડ ની દિવસમાં બે ત્રણ વાર બદલવું
• કપડું અને અન્ડરવેર સાબુ પાણીથી સારી રીતે સાફ કરીને તડકે સુકાવી
• દરેક પિરિયડ પછી કપડાને સારી રીતે સાફ કરવું
• જો સેનેટરી નેપકીન નો ઉપયોગ કરેલ હોય તો તેને પેપરબેગમાં વીંટાળીને નિકાલ કરો
• જો હાઈજીન બરાબર ન જળવાય તો ઘણી વખત વજન ઇચિંગ અને ડિસ્ચાર્જ પણ થઈ શકે છે
• દરેક વખતે બાથરૂમ ગયા બાદ બરાબર ક્લીન કરવું
• TT નું 16 વર્ષની દરેક છોકરીઓને ઇન્જેક્શન આપવું
• છોકરીઓ માટે એટલું અગત્યનું હોય છે કે આ સમય ગાળાને માંદગીનો સમય ન ગણતા તંદુરસ્તી રહેવાનો પ્રયત્ન કરો

Special nutrition needs in adolescents

Balance diet:- બેલેન્સ ડાયટ એટલે કે સમતોલ આહાર આ એક એવો આહાર છે જેમાં વ્યક્તિને ખોરાકમાં તમામ ઘટકો પ્રોટીન, ફેટ, કાર્બોહાઇડ્રેટ, વિટામીન તથા મિનરલ્સ બધું સહપ્રમાણમાં મળી રહે અને શરીર તેની જરૂર પ્રમાણે વાપરે અને વધારાનો સંગ્રહ થાય અને બિમારી ના સમયે તેનો શરીર ઉપયોગ કરે છે

તરુણાઅવસ્થા માટે ખાસ પોષણની જરૂરિયાત:-

પ્રોટીન અને કાર્બોહાઇડ્રેટ:- આર્થિક રીતે પથત વર્ગના લોકોમાં પણ પ્રોટીનની નીડને પહોંચી વળાય છે જો તેઓ પૂરતા પ્રમાણમાં કેલેરી લેતો આ ખામી નિવારી શકાય છે

ખનીજ ક્ષારો:- શરીરના વિકાસ માટે જુદા જુદા ખનીજ ક્ષારો જ મહત્વના હોય છે તે પુખ્ત ઉંમરની વ્યક્તિમાં થતો ઝડપથી વિકાસ હોવાના કારણે હાડકાના બંધારણ અને લોહીના બંધારણ માટે ખૂબ જ અગત્યનું છે

આયોડિન:- ગોઈટર થતો અટકાવવા માટે આ ખૂબ જ મહત્વનું છે એન્ડ મી કેરિયામાં આનું પ્રમાણ વધુ લેવું જોઈએ આના લીધે આયોડાઇઝ સોલ્ટ નો ઉપયોગ કરવો જોઈએ

આર્યન:-ખોરાકમાં આયર્નની ખામીથી એનીમિયા થાય છે એમાં પણ ખાસ કરીને છોકરીઓમાં આ સમયગાળાના માસિક સ્ત્રાવના લીધે હિમોગ્લોબીન નું પ્રમાણ ઘણું ઘટી જાય છે આના માટે ખોરાકની ખાસ સમજણ આપવી જોઈએ લીલા પાંદડા વાળા શાકભાજી, ગોળ, કઠોળ, સોયાબીન, ચોખા, કઠણ વગેરેનો ભરપૂર ઉપયોગ કરવાની સમજણ આપવી

• આ ઉપરાંત આયર્નનું સારું શોષણ કરવા માટે લીંબુ, દ્રાક્ષ, સંતરા, આમળા વગેરેનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ
• તરુણાવસ્થામાં વ્યક્તિએ શા માટે પોષણની મહત્વ આપવામાં આવે છે
• આ ઉંમર દરમ્યાન વિકાસ ઝડપી હોય છે
• આ સમયમાં મહેનતનું કામ વધુ હોવાથી હાડકાની મજબૂતી માટે કેલ્શિયમની વધુ જરૂર પડે છે
• આનાથી શરીરનો બાંધો શુદ્ધ મજબૂત થાય છે
• છોકરીઓનો વિકાસ ઝડપી થતો હોય તથા તેને માસિક ધર્મ ચાલુ થતું હોય તેથી સારા ખોરાકની ખૂબ જ અગત્યતા છે
• તરુણાવસ્થા દરમિયાન પોષણ પર અસર કરતા પરિબળો

શરતી પરિબળ:-

• ચેપી રોગ
• કૃમિ
• ઝાડા
• ઉલટી
• મલેરિયા
• ટીબી
• નબળું એન્વાયરમેન્ટલ સેનિટેશન
• માસિક ધર્મના કારણે છોકરીઓ માં નબળાઈ

સાંસ્કૃતિક પરિબળ:-

• ખોરાકની ટેવો
• ધર્મ
• રીતિ -રિવાજો
• રાંધવાની રીત
• ખોરાકના ભાવવો
• સામાજિક બંધારણ

આર્થિક અને સામાજિક પરિબળ:-

• ગરીબી
• અજ્ઞાનતા
• અંધશ્રદ્ધા
• અપૂરતું શિક્ષણ
• ખોરાક સાચવવાની રીત
• રીત-રિવાજો
• સમજમાં સ્થાન
• મોટુ કુટુંબ
• જીવન જીવવાની શૈલી

Early marriage and it’s effect:- વહેલા લગ્ન કરવાથી માતા બનવાનો પ્રસંગ વહેલો આવે છે જે છોકરી માટે તથા બાળક માટે બંને માટે જોખમી છે આવી માતા ઓછા વચન વાળા બાળકને જન્મ આપે છે અને તે માનસિક રીતે માતા બનવા પણ પરિપક્વ હોતી નથી તેથી માતા અને બાળક બંનેના મૃત્યુનું જોખમ વધી જાય છે

કિશોરી અવસ્થામાં પ્રસુતિના જોખમ:-

• પ્રેગનેન્સી ના લીધે હાયપરટેન્શન
• એનિમિયા
• STD and AIDS
• મલેરિયા થાય તો ગંભીર અસર
• અધુરા માસે સુવાવડ
• ફરીથી બીજું સુવાવડ રહેવાના ચાન્સ
• ઓછા વજનવાળું બેબી
• સ્તનપાન અને બાળા રોગીની અપૂરતી કાળજી

કિશોરી અવસ્થામાં સુવાવડ વખતના જોખમ:-

• સુવાવડ ( pre – turm)
• સુવાવડ અવરોધ
• VVF(vesico viganal fistula)
• RVF(Recto vaginal fistula)
• સુવાવડની ઇજાઓ

કિશોર અવસ્થામાં સુવાવડ પછીના જોખમ:-

• સુવાવડ બ્લડ લોસ થવું
• એનીમિયા
• સુવાવડ પછી ડિપ્રેશન

કિશોર અવસ્થામાં બેબી ને લગતા જોખમ:-

• ઓછા વજનવાળું બાળક
• બ્રેસ્ટ ફીડિંગ ની પ્રેક્ટિસ ન હોવી
• સાંભળ લેવા માટે પરિપક્વતા ન હોવી
• બાળક પ્રત્યેનો અણગમો

Adolescent girls pregnancy and abortion:-

તરુણાવસ્થા દરમિયાન સુવાવડ અને ગર્ભપાત:- એ ખૂબ જ જોખમી પાસું છે આ સમયગાળા દરમિયાન અપરણી છોકરીઓમાં ભૂલના કારણે થતી સ્થિતિ ઘણી વખત ગર્ભપાત તરફ દોરી જાય છે ભારતમાં ગર્ભપાત કાયદેસર છે છતાં એક એવો અંદાજ છે કે 40 લાખ જેટલી સ્ત્રીઓ હજુ પણ સામાજિક કલ્પના કારણે અસલામત ગર્ભપાત કરાવે છે આ ઉપરાંત જાણકારી નો અભાવ, આરોગ્યની અપૂરતી સગવડતાઓ તથા સામાજિક વિજ્ઞાન કારણે પુરી સગવડતા મળતી નથી

ગર્ભપાતનો કાયદો MTP act:-

મેટરનલ/મેડિકલ ટર્મિનેશન ઓફ પ્રેગ્નેન્સી:-

• ઈ.સ.1971 માં આ કાયદો પસાર કરવામાં આવ્યો આ કાયદાનો હેતુ સ્ત્રીને વણ જોઈતી સગર્ભાવસ્થામાંથી મુક્તિ આપવાનો છે ખાસ કરીને સામાજિક બંધન અથવા તવી બીજ જોખમ સંકળાયેલા હોય તેવી વ્યક્તિઓમાં આ કાયદાથી ઝડપથી સેવાઓ મળી શકે છે

• આ કાયદામાં ઉપર મુજબ જણાવેલ કારણો વાળી સગર્ભમાતા દરમિયાન મેડિકલ પ્રેક્ટિસના દ્વારા એમટીપી કરવાની પરવાનગી જો આ એમટીપી (MTP) રજીસ્ટર મેડિકલ પ્રેક્ટિસ દ્વારા ન કરવામાં આવે તો તે ગુનો ગણાય છે અને સજાને પાત્ર પણ રહે છે

અસલામત ગર્ભપાત ના ભયસ્થાનો:-

• અસલામત ગર્ભપાત એટલે જરૂરી જ્ઞાન અને કૌશલ્ય વગર અથવા એવી પરિસ્થિતિમાં પ્રેગ્નન્સી દૂર કરવામાં આવે જે સારી તંદુરસ્તી માટે સારી ન હોય જે કાયદામાં અથવા કાયદાથી બહાર હોય ઘણી સ્ત્રીઓ આવા એબોસનના કારણે મરણ પામે છે લાંબા સમયની વાનગી અથવા સ્ટરીલીટી ના ભોગ બને છે

• ઓ સલામત ગર્ભપાત એ મોટાભાગે એડોલેશનમાં વધુ જોવા મળે છે કારણ કે તે મોટાભાગે ગેરકાયદેસર અને ગુપ્તતા જાળવવાની હોય છે તે પણ ખાસ કરીને કુવારીઓ છોકરીઓમાં વધારે જોવા મળે છે જેના પર સંમતિથી અથવા બાળ જબરીથી સેક્સ પ્રયોગ થયેલ હોય છે

• એડોલેશનના છેલ્લા તબક્કાના મોટાભાગે સેક્સ્યુલીટી એક્ટિવિટી વધુ હોય છે આ ઉંમરના ગર્ભ નિરોધક પદ્ધતિની પણ જાણ હોતી નથી તેથી આવી વખતે આનું પ્રમાણ વધી જાય છે અને આને પરિણામે મૃત્યુદરમાં વધારો થાય છે

• એડો લેશનમાં અનસેફ abortion
• 40 લાખ ભારતીય સ્ત્રીઓ હજુ પણ ગેરકાયદેસર ગર્ભપાત કરાવે છે
• 50% માતા મરણ 13 % મરણ 15 થી 19 વર્ષ આ ઉંમરે થાય છે
• 38 થી 68% abortion ના કોમ્પ્લિકેશન 20 વર્ષની અંદરની ઉંમરમાં થાય છે

અસલામત ગર્ભપાત પરિબળો:-

• ખાસ કરીને કુવારી છોકરીઓમાં સામાજિક બહિષ્કારની બીક
• ગરીબી
• સ્કૂલમાંથી કાઢી નાખવાની બીક
• ગર્ભ નિરોધક પદ્ધતિની નિષ્ફળ જવાથી
• બળાત્કારના કેસોમાં
• પ્રાઇવેટ હોસ્પિટલમાં ઉંચી ફી ની રકમ
• સેવા પૂરી પાડનાર ની વર્તુળાક સારી ન હોય

અસલામત ગર્ભપાતની કોમ્પ્લિકેશન:-

ટૂંકાગાળાના મેડિકલ કોમ્પ્લિકેશન:-

• ધનુર: અનસ્ટરાઈલ સાધનોના ઉપયોગથી ટીટેનસની બીક રહે છે
• રક્તસ્ત્રાવ: કોઈપણ કારણસર અંદર પ્રેડીકટ રહી જવાની સતત અને સતત રક્તસ્ત્રાવ જોવા મળે છે
• ઇજાઓમાં: યુટરસ કે આજુબાજુના ઓર્ગેન્સની ઇજા પણ થાય છે
• ચેપ: આમાં લોકલ અને જનરલ ઇન્ફેક્શન જોવા મળે છે

લાંબા ગાળાના મેડિકલ કોમ્પ્લિકેશન

• વારંવાર પેલ્વિક ઇન્ફેક્શન લાગી શકે છે
• સ્ટરીલીટી આવી શકે છે
• વારંવાર એની abortion થઈ જાય છે
• એક ટોપીક પ્રેગનેન્સી રહેવાના ચાન્સ વધુ રહે છે
• અધુરા માસી સુવાવડ થવાના ચાન્સ વધી જાય છે

સાયકોલોજિકલ કોમ્પ્લિકેશન

• ગુનાની લાગણી અનુભવાય છે
• ડિપ્રેશન આવે છે
• કાયમી સેક્સ થી દૂર ભાગવાના વિચારો
• વેશ્યાવૃત્તિ
• સામાજિક તીરસ્કાર

Role of ANM/FHW

તાલીમ:- આવી ફ્રેન્ડલી સેવાઓ પૂરી પાડવા માટે FHW/ANM એ વખતે વખત તાલીમ લઈ એડલેશન ને લગતી તમામ બાબતોથી આવા ગ્રુપને માહિતી આપી જોઈએ જેના કારણે તે સાચી માહિતીથી માહિતગાર થઈ શકે

માન આપવું:- આવી વ્યક્તિના તમામ પ્રશ્નો શાંતિથી સાંભળવા જોઈએ અને તેને સાચું માર્ગદર્શન પૂરું પાડવું જોઈએ અને તેને સાચું માર્ગદર્શન પૂરું પાડવું ખૂબ જ માનવ પૂર્વકનું વર્તન કરવું જોઈએ જેથી તે તેની તમામ હકીકત કહી શકે

એકાંત અને ગુપ્તતા જાળવવી:- આ ઉંમરમાં એકાંત અને ગુપ્તાને વધારે મહત્વ હોય છે શારીરિક તપાસ અને વાતચીત વખતે ખાસ આ બાબતનું ધ્યાન આપવું જોઈએ આવા પ્રકારની વાત અન્ય કોઈને ન કહેવી જોઈએ

પૂરતો સમય આપવો:- વાતચીત દરમિયાન ક્યારેય એવું ન થવું જોઈએ કે તમારે ઉતાવળ છે તેમને પૂરો સમય આપવો અને તેના વિચારો રજૂ કરવા માટે પૂરો સમય આપવો મુક્ત રજૂઆત કરવા માટે પ્રોત્સાહન આપવું તેના સેક્સ ને લગતા પ્રશ્નો એવો હોય છે કે તે સામેથી પૂછી શકતો નથી આવી વખતે તેને કેવી રીતે ગૂંચવણમાંથી બહાર કાઢવા તેનો ખ્યાલ હોવો જોઈએ

• એડોલેશન ફ્રેન્ડલી હેલ્થ સેન્ટર:-

અલગ જગ્યા અને અલગ સમય:- આના માટે અનુકૂળ સમય અને અલગ જગ્યા હોવી જોઈએ કે જ્યાં તેને તેની વાતચીત શાંતિપૂર્ણ કરી શકે

સાનુકૂળ કલાકો:- ક્લિનિક એવો સમય હોવી જોઈએ કે તમામ આ ક્લિનિક નો લાભ લઇ શકે શાળાના સમયનો પણ ખાસ ખ્યાલ રાખવો જોઈએ અથવા તો સાંજનો સમય કે અઠવાડિયાના અંતના દિવસોમાં પણ રાખવો જોઈએ

સાનુકૂળ જગ્યા:- એડો લેશનની જરૂરિયાતની ધ્યાન લઈને નવી વ્યવસ્થા કરવી જોઈએ આવી જ સેવાઓ માટે લાભાર્થી ખૂબ દૂર સુધી આવી શકતા નથી

પૂરતી જગ્યા અને પૂરતો સામે:- બીજા લોકો તેને જોઈ શકે નહીં તથા તેની વાત સાંભળી શકે નહીં અને તપાસ માટેની પૂરતી જગ્યા પણ હોવી જોઈએ

આરામદાયક વાતાવરણ:- આજુબાજુનું વાતાવરણ આરામદાયક હોવું જોઈએ તેમને રસ પડે તેવા પોસ્ટ લગાવવા જોઈએ તેને બીક લાગે તેવા પોસ્ટ ન લગાવવા જોઈએ

જાહેરાત:- આ પ્રકારના ક્લિનિકમાં કેવા કેવા પ્રકારની સેવા આપવામાં આવે છે તે અંગેની જાહેરાત કરવી જોઈએ આ સેન્ટરમાં તેને માનપૂર્વક આવકારવામાં આવશે અને તેની તમામ બાબતો ગુપ્ત રાખવામાં આવશે તેવી બાંહેધારી આપવામાં આવે છે

જરૂર પડે તો રીફર ની વ્યવસ્થા:- જરૂર જણાય તો વધુ સારી માહિતી માટે તથા આગળ માટેની સારવાર માટે રિફર કરવાની પણ જોગવાઈ હોવી જોઈએ

જુદા જુદા પ્રકારની સેવાઓ આપવી:- આમાં તમામ પ્રકારની સેવા માટેની આયોજન કરવું જોઈએ જેમાં પોષણ, મેરેજ, કાઉન્સિલિંગ, સેક્સ્યુઅલ એબ્યુસ વૃદ્ધિ અને વિકાસ અંગેની સલાહ તથા અન્ય કોઈ પણ તકલીફ માટે સલાહ તથા જરૂર જણાય તો દવા મળી રહે તેવા પ્રબંધ હોવા જોઈએ

પ્રેગનેન્સી દરમિયાન:-

• એન્ટીનેટલ ચેકઅપ કરાવવા
• મમતા ક્લિનિક એટેન્ડ કરવા
• એન્ટિનેટર મધર નુ રજીસ્ટ્રેશન કરવું
• તેને ડાયટ વિશે માહિતી આપવી
• આર્યન, ફોલિક એસિડ, કેલ્શિયમની ટેબલેટ આપવી
• હાઇ રિસ્ક પ્રેગ્નન્સી ઓળખવી

નવજાત શિશુ ની સંભાળ:-

• બેસ્ટ ફીડિંગ વિશે નોલેજ આપવું
• બાળકની કેર વિશે સમજાવવું
• વિનિંગ ડાયટ વિશે સમજાવો
• સરકાર દ્વારા અમલમાં આવેલી યોજના વિશે સમજાવો
• ઇમ્યુનાઈઝેશન શેડ્યુલ વિશે સમજાવો અને તેને ઇમ્યુનાઈઝેશન બાળકને આપેલ છે કે નહીં તે સમજાવવું
• બાળકનું ગ્રોથ ચાર્ટ મેન્ટેન કરવું
• માતાને બાળકને આપવામાં આવતા ન્યુટ્રિશન વિશે સમજાવવું
• બાળકને નિયમિત આંગણવાડીએ મોકલવું અને તેના ખોરાકનો ઉપયોગ કરવો
• પર્સનલ હાઈઝીન જાળવવા માટે હેલ્થ એજ્યુકેશન આપવું
• માય ન્યુટ્રીશન બેબી નું આઇડેન્ટીફાય કરવું

નવજાત શિશુની કેર:-

• બાળક જન્મે ત્યારે તેની સંભાળ લેવી ખૂબ જ જરૂરી હોય છે કારણ કે જ્યારે માતાના ગરબા હોય ત્યારે તેને માતાની શરીરની જરૂરી એવી ગરમી પોષણ અને ઓક્સિજન જેવી જરૂરિયાત મળી રહેતું હોય છે
• જ્યારે બાળકનો જન્મ થાય ત્યારે બહારના વાતાવરણમાં આવે તેથી બહારના શરીરના તાપમાનમાં થોડો ફેરફાર જોવા મળે છે એટલા માટે બાળકનું તાપમાન જાળવવું એ ખૂબ જ જરૂરી હોય છે

નવજાત શિશુ ની કાળજી માટે જરૂરી એવા મુદ્દાઓ નીચે મુજબ છે:-

• બાળકના જન્મનો સમય મોટેથી બોલવું અને ચોક્કસ સમય નોંધવો
• બાળકની કોર્ડ સ્ટરીલાઈઝ ક્લેમપ વડે કાપવી
• બાળકના જન્મ પછી સૌપ્રથમ વર્મર અથવા તો હોલોજનના બલ્બ નીચે રાખો
• નાક અને મોંમાંથી પ્રવાહી સાફ કરવું
• બાળકના રડે તો બાળકની પાનીએ તકલી મારી ઉત્તેજિત કરાવો અને રડાવવું
• શિશુને ક્લીન ક્લોથ વડે સાફ કરવું તેમાં સૌપ્રથમ માથાનો ભાગ અને પછી શરીરના ભાગમાં સાફ કરવું શરીર પરની સફેદ ચીકાશ રહેવા દેવી જ બાળકના શરીરનું તાપમાનનું રક્ષણ કરે છે
• બાળકને ડ્રાય કર્યા પછી વજન માપવું ત્યારબાદ ક્લીન કપડા વડે કવર કરવું
• બાળકના જન્મની રજીસ્ટર બુકમાં નોંધણી કરવી જેમાં બાળકનું નામ, સેક્સ, ટાઈમ, weight લખવું
• બાળકને વિટામીન કે નું ઇન્જેક્શન
• માતા ને શિશુને 48 કલાક સુધી દવાખાને જ રોકાવા કહેવું તે દરમિયાન માતાને બ્રેસ્ટ ફીડિંગ વિશે તાલીમ આપી અને બાળકને રસીકરણ પત્ર મુજબ રસી આપવી જેમ કે BCG, opv, hepatitis b
• શિશુને હૂંફાળું રાખવા કપડાં પહેરાવવા અને પછી માતાની બાજુમાં સુવડાવવું
• ઓછા વજનવાળા બાળકોને માતા સાથે સ્કિન ટુ સ્કીન કોન્ટેક રાખી એવું માતાને સમજાવવું
• બાળકના માતા-પિતાને સમજાવું કે ગળથૂથી ન આપવી પરંતુ તેના બદલે બ્રેસ્ટ ફીડિંગ આપવું
• બાળકને કલાકમાં જ સ્તનપાન કરાવવા ઉત્સાહિત કરવા અને 6 માસ ફક્ત અને ફક્ત સ્થાન પણ કરાવવા કહેવું

Pre mature baby care:-

• Pre mature baby એટલે અધૂરા મહિને જન્મેલું બાળક આવા બાળકોનું માતાનાં ગર્ભમાં પૂરેપૂરી વૃદ્ધિ અને વિકાસ થતા નથી જેથી આવા બેબીને સ્પેશિયલ કેર ની જરૂર પડે છે
• ટાઈમ નોટ કરવો
• સ્ટારાઇલ ક્લેમપ વડે કોર્ડ ક્લેમપ કરવી
• બાળકનો જન્મ થાય ત્યારે ગુડ રિફ્લેક્સ ક્રાય હોય છે તો આવા બાળકને રડાવવા માટે પીઠ પાછળ રદ કરવું અને પગની પાનીએ ટપલી મારવી
• બાળક ન રડે તો અપગાર સ્કોર જુઓ જેમાં pulse, respiration, મસલ સ્ટોન ચેક કરવું
• બાળકના મો અને નાકમાંથી પ્રવાહી સાફ કરવું
• આમ કર્યા હોવા છતાં ભી બાળક ન રડે તો બાળકને ઇન્કયુબેટરમાં રાખી આર્ટિફિશિયલ o2 પૂરો પાડવો
• બાળકને warm પૂરું પાડવું
• સ્કીનની ક્લીન અને ડ્રાય કરવી
• ટેમ્પરેચર ખાસ જાળવવું
• વિટામીન કે નું ઇન્જેક્શન આપવું
• ઇમ્યુનાઈઝેશન પૂરું પાડવું
• જ્યારે બાળકને warmar મારા છે ત્યારે તેની સ્કીનને પ્રોટેક્ટ કરવા zig -zag પેપરનો યુઝ કરવામાં આવે છે જેથી કરીને બાળકના શરીરમાં fluid પ્રમાણ અને ટેમ્પરેચર જળવાઈ રહે છે ઉપરાંત થર્મો રેગ્યુલેટ સારી રીતે કરી શકાય છે
• Pre – mature baby care માટે દરેક brodure વખતે anti septic સોલ્યુશન વડે હેન્ડ વશ કરવા
• બાળકને ટચ કરતા પહેલા હેન્ડ ને warm કરવા
• બાળકને in 1 hour brest feeding આપો
• બાળકનો sucking reflex નબળો હોય તો રાઇલ્સ ટ્યુબ નાક વડે નાખવું અથવા તો ફીડિંગ આપવું
• ત્યારબાદ baby ના physical અને physiological examination કરું જેથી કરીને જાણી શકાય કે baby કંજે નાઈટલ abnormality છે કે નહીં
• બાળકના 48 hour સુધી કંટીન્યુ બેબી નું ઓબ્ઝર્વેશન કરવું
• KMC provide કરવું

• 24 કલાકમાં ખોરાકની જરૂરિયાત:-

ઘટક:-

• પુરુષ માટે:- સ્ત્રી માટે

• 10 – 12 10-12

કેલેરી-2200 કેલેરી-2100
પ્રોટીન-54 gm પ્રોટીન -57 gm
કેલ્શિયમ-600 કેલ્શિયમ- 600
આર્યન -34 આર્યન -18

• 13-15 13-15

કેલેરી-2500 કેલેરી-2100
પ્રોટીન -70 gm પ્રોટીન -63 gm
કેલ્શિયમ -600 કેલ્શિયમ -600
આર્યન -41 આર્યન -26

• 16-18 16-18

કેલેરી -2700 કેલેરી-2100
પ્રોટીન -78 gm પ્રોટીન -65 gm
કેલ્શિયમ -500 કેલ્શિયમ -500
આર્યન -50 આર્યન -30