Care of adolescent

તરુણાવસ્થા:- તરુણાવસ્થા એ એવો જીવનનો સમયગાળો છે કે જ્યારે વ્યક્તિ બાળક ન હોય અને યુવાન પણ ન થયો હોય આ એક એવો સમયગાળો છે કે જેમાં વ્યક્તિ પુષ્કળ પ્રમાણમાં શારીરિક અને માનસિક ફેરફારો માંથી પસાર થાય છે વધારાના તે સમાજની અપેક્ષાઓ ફેરફારની આશા રાખે છે શારીરિક અને માનસિક વિકાસ સાથે જાતીય પરિપક્વતા પણ આવે છે જે ઘણીવાર નીકળતા ના સંબંધો તરફ દોરી જાય છે વ્યક્તિમાં સ્વ જાગૃતિ આવે છે સામાજિક અપેક્ષાઓની લાગણીની પરિપક્વતા ઇચ્છે છે

ઉંમર મુજબ:-

• તરુણાવસ્થાની વ્યાખ્યામાં વ્યક્તિની ઉંમર 10 થી 19 વર્ષ ગણવામાં આવે છે
• તરુણાવસ્થાને એક ચોક્કસ સમયગાળો ન ગણતા જીવનનો એક તબક્કો ગણવામાં આવે છે તેમાં શારીરિક અને માનસિક વિકાસ થાય છે

તરણાવસ્થા દરમિયાન શારીરિક વિકાસ:- આ ઉંમરમાં વ્યક્તિઓનો ઝડપથી અને નાટ્ય શારીરિક અને માનસિક વિકાસ થાય છે આમાં જાતીય ગુણધર્મનો પણ સમાવેશ થાય છે શરીરના બધા જ અવયવોને અને તંત્રને ખૂબ જ વિકાસ થાય છે જાતિયવનો વિકાસ થાય છે આ ફેરફારો છોકરા અને છોકરી બંનેમાં જોવા મળે છે જે નીચે મુજબ છે

13 થી 18 વર્ષ એડોલેશન:-

• બાળકનો ગ્રોથ જલ્દી હોય છે જેવા કે સ્કેલેટર સાઈઝ, મસલ્સ, પેશી અને સ્કીન વગેરેમાં ઝડપથી વિકાસ થતો જોવા મળે છે
• હાઇટ અને વેટમાં પણ વધારો થાય છે
• Reproductive system પરિપક્વ થાય છે
• ફિમેલમાં એમસી જોવા મળે છે
• વાઇટલ સાઈન એડલ્ટમાં જેમાં પલ 60 થી 90/min અને બીપી120/80 mm of hg જોવા મળે છે
• Girls માં પરિપક્વતા boys કરતાં પહેલાં આવે છે

Fine motos:-

• વ્યક્તિ જલ્દી થાકી જાય છે
• Fine motos માં ડેવલપ થાય છે
• વ્યક્તિમાં શારીરિક અને માનસિક વિકાસ ઝડપથી જોવા મળે છે ઉપરાંત ઉંમરમાં અંતઃસ્ત્રાવના બદલાવના લીધે છોકરા અને છોકરીઓમાં ઘણો ફેરફાર જોવા મળે છે

છોકરીઓમાં અને છોકરાઓમાં જોવા મળતા ફેરફાર:-

છોકરાઓમાં જોવા મળતા ફેરફાર– છોકરીઓમાં જોવા મળતા ફેરફાર:-

• એકા એક શરીરનો વિકાસ થાય છે – એકા એક શરીરનો વિકાસ થાય
• સ્નાયુઓનો વિકાસ થાય – બ્રેસ્ટ નો વિકાસ થાય છે
• સ્કીન ઓઇલ હોય – સ્કીન ઓઇલી બને છે
• ખંભા પહોળા હોય – સાથળ પહોળા થાય છે
• અવાજ બદલાય છે – કમર પાતળી થાય છે
• બગલ અને છાતી પર hair આવે છે – બગલમાં હેર આવે છે
• ચેહરા, દાઢી પર હેર આવે છે – ગુપ્ત અંગમાં હેર આવે છે
• ગુપ્ત અંગ પર હેર આવે છે – બહારના જાતિય અવયવો મોટા થાય છે
• વીર્ય નું ઉત્પાદન શરૂ થાય છે – યુટર્સ, ઓવરી મોટા થાય છે
• વીર્ય સ્બલ ઇજેક્યુલેશન થાય છે – માસિક ચક્ર શરૂ થાય છે
• હોર્મોના ચેન્જીસ ના કારણે ખીલ થાય છે- ઓલ્યુલેશન શરૂ થાય છે
• – હોર્મોના ચેન્જીસના કારણે ખીલ જોવા મળે છે

લાગણી અને વર્તુળકમાં જોવા મળતા ફેરફાર:-

• આ સમયગાળા દરમિયાન શારીરિક જ નહીં પણ માનસિક ફેરફાર પણ ઘણા બધા જોવા મળે છે માનસિક તણાવ અને તકલીફ તથા વધુ લાગણી શીલતાને લઈને વારંવાર સ્વભાવમાં પણ ફેરફાર જોવા મળે છે નાની વાતમાં ખુશી વ્યક્ત કરે છે અને દુઃખની લાગણી પર ચલાવે છે

• જાતીય પ્રશ્ન ને લગતા વિચારો આવે છે ચીડીયા પણ, અ સ્વચ્છતા, ગુસ્સો અને સતત માનસિક દબાણમાં રહેતા હોય તેવું લાગે છે ઓપોઝિટિવ સેક્સ પ્રત્યેનું આકર્ષ વધુ રહે છે એકબીજામાં વધુને વધુ નજીક આવવાનું પ્રયત્ન કરે છે પરંતુ સામાજિક બંધનના કારણે તે ભયના ઓથમાં રહે છે

• આવી પરિસ્થિતિઓમાં સાચું માર્ગદર્શન ખૂબ જ જરૂરી બને છે બોય કે ગર્લ બંને ફ્રેન્ડ તરીકે સાચી સલાહ આપવી જોઈએ તેને પોતાની લાગણી અને આ વેગોને કાબુમાં રાખવા ઉપયોગ બનવું જોઈએ આવી વખતે વ્યક્તિ દીવા સ્વપ્નમાં રાચતી હોય છે તેની સાચી દિશામાં બતાવવી જોઈએ આ અવસ્થામાં વિચારો અને તેની વર્તુળમાં અસમતુલતા જોવા મળે છે આ જાણવાનો માતા-પિતાએ પણ પ્રયત્ન કરવા જોઈએ તેની કાંઈ પણ માનસિક સ્થિતિમાં ફેરફાર થાય તો તે શા કારણથી થાય છે તે જાણવા અને તેના પ્રશ્નોનું નિરાકરણ કરવા માટે હેલ્પ કરવી જોઈએ ઘણીવાર ઉંમર અને વિચારોમાં અસમાનતા જોવા મળે છે બાળક મુક્ત પણે વિચારી શકે તે માટેનું વાતાવરણ પૂરું પાડવું જરૂરી છે

• આ સમયગાળામાં વ્યક્તિ અન્ય પર આધારિત હોય છે કુટુંબના સભ્યો સાથે ઘણીવાર ઘર્ષણ અને તણાવ પેદા થાય છે તો તેવી વખતે એકદમ હકારાત્મક વલણથી તેને સમજણ આપવી જોઈએ પોતાનું મિત્ર મંડળ કેવું હોવું જોઈએ તેની સમજણ ખૂબ જ જરૂરી છે કારણ કે કોઈની દેખાદેખી અને અવળી સલાહથી તેના જીવનમાં વળાંક આવી શકે છે પરંતુ તેને સાચું અને હકારાત્મક માર્ગદર્શન પૂરું પાડવામાં આવે છે તો તેનું ભવિષ્ય ઉજવળ બની છે

તરણાવસ્થા અને સ્વાસ્થ્ય:-

• એક કરોડ ૨૦ લાખની સંખ્યા
• 10 થી 19 વર્ષ- મુગ્ધા વસ્થા
• 15 થી 24 વર્ષ-યુવાન
• દુનિયાની અડધી વસ્તી 50% 25 વર્ષની નીચેની ઉમર ના જેમાંથી 20% 10 વર્ષની નીચેની ઉંમરના બાળકો છે

તરુણાવસ્થા:-

• શારીરિક વૃદ્ધિ અને વિકાસ પરિવર્તન આવે છે
• મનોવૈજ્ઞાનિક રીતે તે બાળક પરાવલંબી રહેવા ઇચ્છતો નથી
• સામાજિક બહિષ્કાર
• ગુના ની ભાવના
• ગર્ભપાત કરાવવાથી શારીરિક તકલીફ

વ્યસન:- તરુણાવસ્થામાં તરુણો દ્વારા તમાકુ, ગુટખા, સિગરેટ કે દારૂ લેવાતી હોય છે જે આરોગ્યની દ્રષ્ટિએ હાનિકારક છે જેનાથી કેન્સર થાય છે

તરુણાવસ્થામાં શું -શું કરવું જોઈએ ?

• ભણતર
• પોષણ
• વૃદ્ધિ ,વિકાસ
• પ્રેમ અને હુંફ
• વિકાસની તકો
• મૂલ્યની ઈચ્છા શિક્ષણ/વૃદ્ધિ અને વિકાસ
• પ્રજનન શિક્ષણ
• સારું આરોગ્ય

આરોગ્ય વિભાગનું ધ્યેય:-

• યુવાનોમાં જાગૃતિ
• શારીરિક, માનસિક વિકાસ બતાવે
• યુવાનોની મૂંઝવણ
• જાતીય ચેપી રોગ
• સેક્સ , એજ્યુકેશન અને પ્રજનન આરોગ્ય

આરોગ્ય સેવાઓ:-

• સંપરામર્સ
• ચેપી રોગોનું નિદાન અને સારવાર
• ગર્ભ નિરોધક સાધનો
• પાંડુ રોગનું નિદાન અને સારવાર

યુવાનો માટે આરોગ્ય સેવાઓનું આયોજન:-

• જાગૃતિ અને સતત શિક્ષણ માટે વ્યવસ્થા
• નિદાન અને સારવાર માટે માળખા બંધ સુવિધાઓ
• લોહ તત્વની ગોળીઓ

તરુણો માટે શું શું કરવું:-

• માતા પિતા, ટીચર, વડીલો, યુવક, અને પ્રવૃત્તિઓને પ્રેમ અને હુંફ આપવી
• સારા પુસ્તકોનું વાંચન કરવું
• બાદલક્ષી અને મૂલ્યનિષ્ઠ એજ્યુકેશન આપવું
• નશીલા અને માદક પદાર્થોનું સેવન ન કરે તેવી કાળજી રાખવી
• યુવક યુવતીઓ હસીપાત્ર ન બને તે ભય નાબૂદ કરવો
• બીજાની અલગ પડી જવાની બીક આવવા ન દેવી નૈતિક હિંમત રાખવી
• યુવક યુવતીઓમાં મૂંઝવતા પ્રશ્નોનું નિરીક્ષણ કરવું
• નિખાલસ ચર્ચા કરી પ્રશ્નોનું સમાધાન કરવું
• નિષ્ફળતાથી વિચલિત કે નિરીક્ષણ ન થાય તેની કાળજી રાખવી
• આ વિશ્વાસ કેળવવા પ્રયત્ન કરો

કાઉન્સિલિંગ ( counsiling) :-

• તરુણા અવસ્થામાં જાતીય સંબંધો બાબતે સંપરામર્સ કરવું એ એક પડકાર છે કારણ કે આ એક અતિ સંવેદનશીલ મુદ્દો છે જેમાં તરણો વારંવાર લાગણી આવેગો અને અસલામત અનુભવે છે

• સારા સંપરામર્સ તરુણાઓની ઉંમર અને જાતીય જ્ઞાન વિશે સમજાવવામાં પડતી મુશ્કેલીઓ જે માતા પિતા સાથે વાતચીતકરી તને સમજાવવું જોઈએ તરુણાઓને તેની ગુપ્તતા જળવાઈ રહે અને ખાનગી રહેશે તેવી ખાતરી આપવી જોઈએ

• તરુણાઓને લાગણી પસંદગી અને તેના નિર્ણયો ને માન આપવું જોઈએ તરુણા તેના મુજબના પ્રશ્નો પૂછતા અને જરૂરિયાત મુજબના પ્રશ્નોનું નિકાલ લાવવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ પ્રામાણિકપણે તેની જરૂરિયાતો માટેની માહિતી સમજીને તેને અનુરૂપ હકારાત્મક પ્રતિભાવ માટે પ્રોત્સાહિત કરવા

• આ ઉંમરમાં ખોરાકની ખાસ જરૂરિયાતો હોય છે કારણ કે આ ઉંમરે તેના ઝડપથી શારીરિક અને માનસિક વિકાસ થતો હોય છે ખાસ કરીને છોકરીઓમાં પાંડુ રૂપ વધારે જોવા મળે છે જેનું મુખ્ય કારણ ઝડપથી થતો શારીરિક વિકાસને માનસિક ઋતુ ચક્ર હોય છે

• આ સમયગાળા દરમિયાન સારા ખોરાક ઉપરાંત લોહતત્વ વાળા ખોરાક લેવા માટેની સમજ આપવી જોઈએ

જાતિ જ્ઞાન :-

• ત્રણ અવસ્થા ના સમયગાળા લાગણી આવેગો ખૂબ જ સામાન્ય હોય છે છોકરીઓને છોકરીઓ સામે આકર્ષક દેખાવાની લાગણી કુદરતી હોય છે છોકરીઓને તેના માટે લાગણી થવી પણ સ્વાભાવિક છે છતાં પણ ચોક્કસ શિસ્ત જરૂરી છે એ તમામને યાદ રાખવું

• તરણાવસ્થાનો સમયગાળો એવો છે કે જેમાં શીખવવામાં અને રચનાત્મક પ્રવૃત્તિઓમાં ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ જ્યારે બીજી બાજુ ઘેરાય ત્યારે વડીલો એ શંકા કુશંકાઓ તથા ડર દૂર કરવો જોઈએ

• ત્રણ અવસ્થા ના સમયગાળામાં કુટુંબમાં તમામ સભ્યોએ પોતાની તમામ લાગણીઓ અંગે મુક્ત વાર્તાલાપ કરવો જોઈએ જે પ્રવૃત્તિઓ તેઓ કરશે તેની અસર પૂર્વગામી રહે છે જેથી આ સમયે ભવિષ્યમાં દિશા સૂચક બને છે તેવી રીતે ઉપયોગ કરવો જોઈએ સ્વાસ્થ્ય અને શિસ્ત માટે ભાર મૂકવો

• લગ્ન પહેલામાં શારીરિક સંબંધોથી માનસિક શારીરિક અને સામાજિક સમસ્યાઓ સર્જાય શકે છે તેની સમજ કેળવણી લગ્નતર સંબંધની સમાજમાં હલકી નજરે જુએ છે