બાળકના અધિકારો

આજના આધુનિક યુગમાં હવે જાગૃત આપવાને લીધે બેબી ની જરૂરિયાત અને તેમના હકો માટે સભાનતા આવી છે બાળકોની જરૂરિયાત અને ખાપણી એટલે કે માતા પિતાની દેશની બંને ફરજો અનન્ય છે અરસ પરસ છે તેથી જ આપણે દેશના બંધારણમાં બાળકના હકો મૂકવામાં આવે છે

આહકો માટે લાગુ પડતા નિયમો નીચે મુજબ છે

14year કે તેથી નીચેના બેબીને કારખાના કે મિલમાં અથવા તો અન્ય કોઈ સ્થળે કામ કરાવે છે કામે રાખે તો ગુનો ગણાય છે

બાળકની ઉંમર 14 year ની પૂરી ન થાય ત્યાં સુધી ફરજ શિક્ષણ આપવું જોઈએ(R.T.E) રાઇટ ટુ એજ્યુકેશન શિક્ષણનો અધિકાર

પંચવર્ષીય યોજનામાં પણ બાળકના કલ્યાણ માટે ખાસ કરીને બાળકના માતા-પિતા કામે જતા હોય તો તેમના બેબી ની સ્પેશિયલ સંભાળ રાખવાની જોગવાઈ છે જેમાં કારખાનામાં ઘોડિયાની તથા રમત ગમતના સાધનો જરૂરી છે

જાહેરનામા મુજબ બેબીના હકો

• (૧) ઘોડિયા સ્કીમ બાળકોને સાચવવાની જગ્યા
• (૨) બાળક ઘોડિયાઘર

બાળક કલ્યાણ ના નવા મુદ્દાઓ 1959માં આવેલા મુદ્દાઓના ભેળવવામાં આવ્યા છે જેના બેબીને ખાસ કરી જરૂરિયાત છે તે માટે કમિટી બેસાડવામાં અને તે કમિટીને 20 નવેમ્બર 1959મા પુ નાઈ ટેક નેશનલની સભામાં બાળકોના હકો માટેનું જાહેરનામું નક્કી કરવામાં આવ્યું છે જે નીચે મુજબ છે

માતા પિતાએ તેમના બેબી માટે શક્ય હોય ત્યાં સુધી પ્રેમ અને સલામતીની ભાવના વાળું વાતાવરણ તૈયાર કરી વિકસાવવું જરૂરી છે બંને માટે male -female child માટે

ખોરાક, રહેઠાણ, માંદગીની સારવારમાં, સામાજિક સુરક્ષા દ્વારા હેઠળ બાળક મન મૂકી હરિ ફરી શકે

મફત શિક્ષણ

રમત ગમત અને વિકાસની પૂરેપૂરી તકો મળવી

પોતાના નામ સાથેનું નાગરિકત્વ મળે છે મળે છે

અપંગ બેબી ને મળતી સારવાર મળે અને તમામ લાભો મળે

તરછોડાયેલા બાળકોને તે જ સમયે રક્ષણ અને હુંફ

સમાજને એક ઉપયોગી સભ્ય મળે અને સાથે સાથે તંદુરસ્તીનો વિકાસ થાય તેમ જ તેમની સ્વતંત્રતામાં અને માતાને સમજાવાય તે રીતે સમાજમાં સ્થાન મેળવે એટલે કે સામાજિક દરજ્જો મેળવી

સમાજમાં સહનશક્તિમાં લોકોની મિત્રતા, શાંતિ અને બધા સાથે ભાઈચારાની ભાવના રાખે

રંગભેદ, મતભેદ, ધન ભેદ અને શાંતિભેદ વિના સમાજમાં બંને દેશના એક અંગ તરીકાના હકો ભોગવે

Abuse &lagale protection

અત્યાચાર અને કાયદાકીય રક્ષણ

Children’s abuse બાળકોનું શોષણ

અત્યાચાર એટલે બેબી ને તેમના બાય દ્વારા સંભાળ રાખનાર દ્વારા, નોકરી આપનાર દ્વારા, સંસ્થા દ્વારા ઈચ્છાપૂર્વક ઈજા પહોંચાડવામાં આવે છે કે ખરાબ વર્તન કરાવવામાં આવે છે જેનાથી અમુક સમય માટે તે કાયમી માનસિક, શારીરિક કે સામાજિક વિકાસ અટકી જાય અથવા ખોડ ખાપણ આવી જાય

ઉપરની વ્યાખ્યા ઘણા વિશાળ અર્થમાં છે આમાં બેબી ને તેના ભાઈ બહેન કે કુટુંબમાં કોઈ સભ્ય દ્વારા પણ આવી હેરાનગતિ કરવામાં આવે તો તેને પણ ચાઇલ્ડ એબ્યુસ કહેવામાં આવે છે

Type of the child abuse(અત્યાચાર ના પ્રકાર)

(૧) Social abuse(સામાજિક અત્યાચાર)

આ પ્રકારના સમાજ દ્વારા અને સમાજના નિયમો પાડવા માટે કરવામાં આવે છે જેમાં નીચેની બાબતોનો સમાવેશ થાય છે

Featociele (ભૃણ હત્યા)

India માં ઘણા state માં જેવા કે રાજસ્થાન, યુપી, આંધ્ર પ્રદેશ અને ગુજરાત કે જેના બાળકોનો માતાનાં ગર્ભમાં જ મારી નાખવામાં આવે છે જેમાં ખાસ કરીને બાળકને હત્યા સામાન્ય છે સગર્ભા માતા સગર્ભાવસ્થા દરમિયાન સોનોગ્રાફી વડે જાતીય પરીક્ષણ કર્યા બાદ જો ગર્ભમાં બાળકી હોય તો બિન કાયદેસર રીતે ગર્વ વાત કરી નાખવામાં આવે છે આના માટે કડક કાયદા અને સજાની જોગવાઈ રાખવા છતાં આજની તારીખે આ બને છે

Child marriage(બાળ લગ્ન)

જુના સમયમાં બાળ લગ્ન ઘણા પ્રચલિત હતા બાળકોનો જન્મ થાય કે તરત જ લગ્ન કરવામાં આવતા હતા ઘણી જગ્યાએ હજુ છોકરી પરિપક્વ ન થાય તે પહેલા લગ્ન થઈ જાય તે અકાળે માતૃત્વ ધારણ કરે છે જેના લીધે બાળ મૃત્યુદર તથા માતા મૃત્યુદર ઘણો જ ઊંચો જોવા મળતો હતો

બાળ લગ્નની સાથે સાથે બાળ વિધવા નો પ્રશ્ન પણ તેટલું જ ભયંકર હતો જેમાં કાયદાકીય જોગવાઈના અમલથી આ ઘણા અંશે નિવારણ કરી શકાય છે

બાળ વેશ્યાવૃતિ

વેશ્યાવૃત્તિનું પ્રમાણ દિવસે અને દિવસે વધતું જાય છે આમાં ઘણી વખત નાના નાના બાળકો પણ આના ભોગ બને છે આમાં નાની બાળકોને નોકરીની લાલચ કે પ્રલોભનો દ્વારા આ માર્ગે વાળવામાં આવે છે

બાળ ભિક્ષાવૃત્તિ

જે બાળકો ઘર છોડી જતા રહે છે અનંત આશ્રમમાં રહે છે તેઓને ભિક્ષાવૃત્તિ તરફ વાળવામાં આવે છે ઘણી વખત મા બાપની આર્થિક સ્થિતિ સારી ન હોય ત્યારે બાળકોને આ માર્ગે જવા માટે મજબૂર કરે છે

બાળ મજુરી ભારતમાં બાળમજૂરો નો પ્રશ્ન ખૂબ જ વિશાળ છે ભારતમાં ખૂબ મોટા પ્રમાણમાં બાળ મજૂરો જોવા મળે છે વિભિન્ન વસ્તી ગણતરી મુજબ 13.6 મિલિયન બાળમજૂરો નોંધાયેલા હતા જે કુલ બાળ વસ્તીના 5.17 ટકા ધરાવતા હતા. એવી ધારણા કરવામાં આવે છે કે આ આંકડામાં અત્યારે 60 મિલિયન કરતાં પણ વધારે હોવાનું અંદાજ છે

ભારતમાં બાળમજૂરીના પ્રતિબંધાત્મક કાયદાઓ હોવા છતાં (દાખલા તરીકે 1986 નો બાળમજૂરી વિરોધ કાયદો) આવ્યા વધુ જાય છે આવા બાળમજૂરો ખેતી કારખાના ચામડાના ઉદ્યોગો, હીરા ઘસવાના, છૂટક મજુરી તથા લઘુ ઉદ્યોગમાં જોવા મળે છે આના પરિણામે બાળકોનું ભરપુર શોષણ થાય છે વધુ સમય કામ કરાવવાનું અને વેતન ઓછું આપવું તેની મજબૂરીનો ફાયદો ઉઠાવવો જાતીય શોષણ કરવું આપ તમામ પ્રશ્નો આપણી સામે આવે છે જેનાથી બાળકોમાં ઘણા બધા શારીરિક માનસિક તથા સામાજિક પ્રશ્નો ઉદ્ભવે છે દાખલા તરીકે બાળક ઓછી બુદ્ધિ વાળી બને છે અપંગતા આવે, બહેરાશ આવે, કોઈપણ રોગનો ભોગ બની શકે, ચામડીના રોગ થાય વગેરે

(૨) physical abuse(શારીરિક અત્યાચાર/ખરાબ વૃતિ)

આમાં બાળકને મારવું, ઠપકો આપવું, ગાળો દેવી વગેરેનો સમાવેશ થાય છે આનાથી બાળકને શારીરિક ઇજા, ખોટખા પણ અથવા મૃત્યુ પણ થઈ શકે છે દેશમાં શિસ્તના નામે બાળકો ઉપર આવા અત્યાચારો થતા હોય છે શાળાએ પણ બાળકોને સજા આપવામાં આવતી હોય છે બાળમજૂરીમાં ઘણી વખત ભૂલનો ભોગ બાળક બને ત્યાં આ પ્રકારની સજા મળતી હોય છે

શારીરિક અત્યાચાર નીગલેટ

આમાં મા બાળકને પૂરતી સારવાર ન આપી શકે પરંતુ પોષણ ન આપી શકે રહેઠાણ માટે સારું ઘર ન આપી શકે વગેરે કારણો અને લઈને બાળક રોગનો ભોગ બને તેમ જ માનસિક યાતનાઓ ભોગવે છે અથવા ઘણા કિસ્સાઓમાં મૃત્યુ પણ પામે છે આ ખાસ કરીને વધુ ગરીબાઈમાં જીવતા અજ્ઞાનતામાં જીવતા અને જેમની પાસે પ્રાપ્તિસ્થાનો ઓછા છે તેવા બાળકોમાં જોવા મળે છે આ ઉપરાંત છોકરાને વધુ પડતું પ્રાધાન્ય આપતા ફેમિલીમાં પણ આવું બની શકે છે

અજાણતા થતો અત્યાચાર

આમાં ખાસ કરીને છોકરાઓ પર જાણતા પૂરતા પ્રમાણમાં ધ્યાન આપવામાં આવે છે જેમાં શિક્ષણથી શરૂ કરીને તેની પરવરિશમાં પણ ફરક રહે છે આ માટે દરેક માતા પિતાને સમજણ આપવી જોઈએ કે કોઈપણ જાતના ભેદભાવ વગર દીકરો દીકરી એક સમાન ગણીને ઉછેર કરવો જોઈએ

જાતીય અત્યાચાર

આમાં બાળકોને ગુપ્તાંગ પકડવા, હસ્તમૈથુન કરાવવું, અંગોની સ્પર્શ કરાવવા, ગુપ્તાંગ બતાવવા, સમાગમ કરતી વખતે બાળકને જોવા માટે મજબૂર કરવા બાળકો પર બળાત્કાર કરવો વગેરે બાબતનો સમાવેશ થાય છે

આ બધું ઘણી વખત કુટુંબના સભ્યો કેક બહારના લોકો દ્વારા કરવામાં આવતું હોય છે તે સજાતીય કે વિજાતીય હોય છે ઘણા કિસ્સાઓમાં પિતા દ્વારા જ પુત્રી ઉપર અત્યાચાર ના દાખલાઓ પણ જોવા મળે છે તે મોટાભાગે વ્યસન અને દવાના વ્યસનથી અને ગીચતા ને લીધે ઔદ્યોગીકરણના કારણો પણ જોવા મળે છે

અશારીરિક ખરાબ વર્તન

આમાં નીચેની બાબતનો સમાવેશ થાય છે

લાગણીના અત્યાચાર

આમાં બાળકને સતત છોડવામાં આવે છે અથવા તિરસ્કાર કરવામાં આવે છે અથવા તો તેના બુદ્ધિ માતાના આંક કરતા ઘણી વખત માતા-પિતાને ઘણી ઊંચી અપેક્ષાઓ હોય છે અને બાળકને નીચો પાડવામાં આવે છે માતા બાપાના આવા વર્તનથી બાળક જાત અને પોતાના આત્મસન્માનમાં ઘટાડો થાય છે

મૌખિક અત્યાચાર

આ પ્રકારનો અત્યાચાર માત્ર બોલવાથી થાય છે આમાં માનસિક અને લાગણીશીલ અત્યાચાર જેવી અસરો જોવા મળે છે

(૩) Educational abuse (શિક્ષણને લગતો અત્યાચાર)

આમાં બાળકને શિક્ષણ આપવું નથી કે ઓછું ભણાવવામાં આવે છે અથવા તો બાળકોને ભણવા અમારે મજૂરી કરવા માટે મોકલવામાં આવે છે મા બાપ અને બાળકો બંને ભણતરનો ઓછું મહત્વ આપે છે ખાસ કરીને છોકરીઓના ભણતરમાં વધુ અસર જોવા મળે છે

(૪) Fostering delinavency

(ગુનો કરવા માટે પ્રેરણા)

આ મામા બાળકો સામાજિક પ્રશ્ન કરવા માટે પૂરે છે. જેમાં ખાસ કરીને શહેરી વિસ્તારમાં, ઝુપડપટ્ટી મારેતા લોકો અને જેના ઘરના સભ્યો દારૂનું સેવન કરતા હોય ત્યાં આ તકલીફ વધુ જોવા મળે છે આ તકલીફ વધુ જોવા મળે છે આ ઉપરાંત જે બાળકના માતા-પિતા લગ્ન બહારના સંબંધો રાખતા હોય આવા બાળકો પણ ખોટા રસ્તે ચડી જાય છે

Legal protection(કાયદાકીય રક્ષણ)

ભારતીય બંધારણમાં થતા અત્યાચાર માટે કેટલીક કાયદાકીય જોગવાઈ છે જે બાળકના રક્ષણ, વિકાસ, કલ્યાણ માટે છે હાલમાં બાળકોને કાયદાકીય રક્ષણ મળે તે માટે સરકારે નીચે મુજબના પગલાં લીધેલા છે

લેબર પ્રોડક્શન અને રેગ્યુલેશન એટ ૧૯૮૬માં પસાર કરવામાં આવ્યો આ કાયદાથી બાળકને ફેક્ટરી ખાંડ અથવા એવા બીજા નુકસાનકારક ધંધો અને રોજગારીથી રક્ષણ મળે

રાજ્ય સરકારે કુમળી કમરના બાળકોને પામવા માટેની યોગ્ય તકો મળે તેવી બનાવી છે

નેશનલ પોલીસી એજ્યુકેશન 1986 નો કાયદો નાના બેબીને પ્રાથમિક શિક્ષણ લેવા માટે પ્રેરણા પૂરી પાડે છે આ કાયદાને લીધે જે બાળકો શિક્ષણ છોડી દે છે તેને અટકાવી શકાય છે

ગરીબ ઘરની સ્ત્રી કે નોકરી કરતી સ્ત્રીના બાળકો માટે ઘોડિયા ઘરની વ્યવસ્થા કરવામાં આવેલ છે

હાલમાં જ ભારત સરકારે RTE નામનો કાયદો પસાર કર્યો છે જેનાથી દરેક બાળકને શિક્ષણ મળી રહે તેવી વ્યવસ્થા કરવામાં આવી

દત્તક સેવાઓ તે સરકાર દ્વારા પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે

ભારત સરકારે 1986 માં જુવેનાઇલ જસ્ટિમ એકટ ની સુધારણા કરવામાં આવ્યા અનેમ 2 ગુનાઓને વધુ સારી રીતે ઉકેલી શકાય તેવી વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે

યુનાઇટેડ નેશનલના કાયદાથી બાળકના હકોનું રક્ષણ થાય અને બાળકની ઘાતકી પણ આથી રક્ષણ મળે છે

Stepes for prevention of finding of child habour and child abuse

બાળ મજૂરી અને બાળ અત્યાચાર અટકાવવાના પગલાં

(1) Primary level prevention

પ્રાથમિક પગલાંઓ
આમાં નીચેના પગલાંઓનો સમાવેશ થાય છે પ્રચાર પ્રસાર દ્વારા લોકોમાં બાળકના મૂંઝવતા પ્રશ્નો વિશે જાગૃતિ આપવી

બાળકમાં મૂંઝવતા પ્રશ્નોના અટકાવવાની અંકુશ માટે લોકોને કારણો જાણીને તે મુજબનું શિક્ષણ આપવું

અરસ-પરસ એકબીજાને સારી રીતે સમજી શકે અને વાતચીત કરી શકે કુટુંબના ઘણા બધા સભ્યો વચ્ચે કુટુંબ નીમાલ મિલકતનું સરખે ભાગે વહેંચણી થાય તેવું ઉત્તેજન આપવું

બાળકમાં શિસ્ત લાવવા માટે નર્સ માતા પિતાને સ્વીકારી શકાય અને કામ આવી શકે તેવા રસ્તાઓ બતાવવા જેથી બાળકમાં શારીરિક અને લાગણી નુકસાન પહોંચાડ્યા વગર મર્યાદામાં રાખી શકાય

બીમાર અસત અને ખોડખાપણ વાળા બાળકોને સંભાળ લેવા માટે કુટુંબના જાત સંભાળની કેળવણી અને સલામત તેમજ સ્વચ્છ વાતાવરણ પૂરું પાડવું

સામાન્ય શારીરિક અશક્તિ અને માનસિક ક્ષતિવાળા બાળકને ડે કેર જેવી સેવાઓની સુવિધા પૂરી પાડવી જેથી તેઓની સંભાળ નિરીક્ષણ વગેરે સારી રીતે થઈ શકે છે

માનસિક બીમારી થવાથી અથવા ક્ષતિ વાળી માતાઓને જેવી કે પુખ્તવ્યની માતાઓ અને એવી માતાઓ કે જેને કેટલા કુટુંબમાં પ્રશ્ન હોય તેઓની ખાસ કાળજી લેવી

સામાજિક અને આર્થિક દરજ્જો વધારવા માટે કુટુંબ નિયોજન સેવાઓ ન જોઈતી સગર્ભાવસ્થા અટકાવી તથા આવક ઉત્પન્ન થાય તેવી પ્રવૃત્તિઓ કરાવવી જેથી સ્ત્રી સાક્ષરતા દરમાં વધારો થાય અને સ્ત્રીઓને સામાન્ય તંદુરસ્તી વધે

(2) secondary level prevention

દ્વિતીય અને અંતિમ અટકાયતના પગલાંઓ

આનો હેતુ બાળકમાં થતા અત્યાચાર માટે જવાબદાર પરિબળોને સુધારવાનો છે આના પગલાં નીચે મુજબ છે

બાળ અત્યાચારમાં કેસોને ઓળખી ઓથોરિટી ને જાણ કરવી અને ડોક્ટર દ્વારા નિદાન કરાવો

સંબંધ પ્રસ્થાપિત કરવો અને તેની સાથે સંકળાયેલા પરિબળોની તપાસ કરવી

જે પ્રકારનો અત્યાચાર થયેલ હોય તેવી ચોક્કસ સારવાર પૂરી પાડવી બાળકની શારીરિક સંભાળ લેવી અને પ્રેમ આપવું

ચોક્કસ પ્રકારના માનસિક અને શારીરિક પ્રશ્નોની પહોંચી વળવા વ્યક્તિગત સંપરામર્સ અને સાયકો થેરાપી મા-બાપને આપવી

બાળકોની સારવારમાં માતા પિતાને પ્રોત્સાહિત કરવા

હકારાત્મક વલણ દ્વારા સારવાર માટેના પ્રયત્નો કરવા જેથી બાળકોનો આત્મવિશ્વાસ વધે

જ્યારે બાળક અત્યાચાર ખૂબ જ વધારે પ્રમાણમાં હોય અને બાળકની જિંદગી જોખમમાં હોય અથવા માં બાપ પરિસ્થિતિને પહોંચી શકે તેમ ન હોય ત્યારે બાળકને રિમાન્ડ હોમમાં રાખવામાં આવે છે

માતા પિતા અને બાળક બંનેની સારવાર આપવામાં આવે છે જેથી બાળક રિમાન્ડ હોમમાંથી પોતાના ઘરે સારી રીતે જઈ શકે

જ્યારે અત્યાચાર જીવલેણ હોય જાતીય સતામણીના ભોગ બનેલ હોય ત્યારે આવા અત્યાચાર કરનારની જોખમી સજા કરવામાં આવે છે

એવી ભલામણ કરવામાં આવે છે કે બાળકોના હક્કો ને પ્રસ્થાપિત કરવા અને રક્ષણ આપવા માટે યુનાઇટેડ નેશનની ભલામણો સ્વીકારવી જોઈએ ભારત સરકાર દ્વારા 1960 માં બાળ કાયદો પસાર કરવામાં આવ્યો આનાથી બાળકોને ઘાતકીય પણ આમાંથી કે બેઇઝતીથી રક્ષણ આપવામાં આવે છે અથવા ઈચ્છાથી અત્યાચાર કરવામાં આવેલ છે તો તેનું રક્ષણ કરવામાં આવે છે

1986 નો જુવેનાઈલ જસ્ટીસે અત્યાચાર થયેલા બાળકોનો રક્ષણ આપે છે અને સંભાળે છે આ કાયદાનું અમલીકરણ જરૂરી બને છે તેને વધુ ચોકસાઈ વાળો બનાવવો જરૂરી બને છે આ ઉપરાંત લોકો જાગૃત અને લોકોના ટેકાની જરૂર પડે છે માત્ર કાયદાથી બધું થઈ જતું નથી આ ઉપરાંત national level બાળ અત્યાચાર કંટ્રોલ પ્રોગ્રામ પણ ચાલુ કરવો જોઈએ

બાળમજૂરીના અટકાયતી પગલાઓ

(1) The child labour act:1938

The child labour act આ કાયદો 1938 ના child એટલોયમેન્ટ act ના સ્થાને આવેલો છે આનો હેતુ એ છે કે એવા પ્રોસેસ અને ઔદ્યોગિક કે જે બાળકો માટે નુકસાન કરતા હોય તેઓને ઓળખવા માં અને આમાં બાળકો કામ ન કરે તેવું જણાવવામાં આવેલ છે આમાં community નક્કી કરે છે કે બાળક માટે નુકસાનકારક છે કે નહીં

(2) National child labour policy (1981)

આની રચના 1981 માં કરવામાં આવી જેમાં બાળકો પર પૂરતું ધ્યાન આપવામાં આવતું નથી અને બાળકો પાસે ખોટું કામ કરાવે છે અને ધાકધમકી આપે છે આ કાયદામાં ઘોડિયા ઘરની પણ સૂચના છે

(3) provision of offendes act

આ કાયદાની છે જે બાળકોની ઉંમર 21 વર્ષથી ઓછી હોય અને તેને ગંભીર ગુનો કરેલ હોય છતાં પણ તેને જેલની સજા કરવામાં આવતી નથી અને તેને સુધારવા માટે પૂરેપૂરા પ્રોબેશન મૂકવામાં આવે છે અને તેની સારી વર્તણક જોવામાં આવે છે

Special care of girl child


આ India માં નહીં પરંતુ world ના બીજા country માં girl child અને સ્ત્રીઓ પ્રત્યે ભેદભાવ કરવામાં આવે છે ખાસ કરીને પછાત થતા ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં આ પ્રોબ્લેમ વધુ છે જ્યાં છોકરીઓને જીવવા માટે તથા જીવનમાં આગળ વધવા માટે ઘણો જ સંઘર્ષ કરવો પડે છે

હાલમાં સ્ત્રીઓનું સુરક્ષા માટે તથા તેનું જીવન ધોરણ સુધારવા માટે ઘણા બધા કાયદો અમલમાં છે જેમાં કે દહેજ વિરોધી કાયદો ઘરમાં કે ઓફિસમાં થતા અત્યાચાર વિરોધી કાયદો PNDT act prevention of child labour સ્ત્રીઓને મફત શિક્ષણ દ્વારા સ્ત્રી સશક્તિકરણ માટે પ્રયાસો કરવામાં આવે છે


imp note: ભારતમાં 18 થી 24 સપ્ટેમ્બર દરમિયાન girls child week ની ઉજવણી કરવામાં આવે છે

Female imfanlisiele(સ્ત્રી ભૃણ હત્યા)

Girl child ના birth પહેલા જ તેની સાથે ભેદભાવ રાખવામાં આવે છે અને USG(ultra sonography) દ્વારા ગર્ભમાં જ બાળકની જાતિ નક્કી કરીને જો તે ફિમેલ ચાઈલ્ડ હોય તો તેને ગર્ભમાં જ મારી નાખી એવોશન દ્વારા નિકાલ કરવામાં આવે છે

USG ઉપરાંત એમિયોસ દ્વારા પણ ન જન્મે ના બાળકની જાતિ નક્કી કરવામાં આવે છે સમાજના દરેક વર્ગમાંથી લોકો આ પ્રકારની પ્રક્રિયામાં સંકળાયેલા છે કાયદાકીય રીતે તેના માટે માતા-પિતા તથા જાતીય પરીક્ષણ કરનાર ડોક્ટર આ બંનેની સજા થઈ શકે છે કાયદાકીય રીતે ગર્ભનું જાતીય પરીક્ષણ ગુનો બને છે

ગર્ભનું જાતીય પરીક્ષણ રોકવા માટે હાલમાં pcpndt (prenatal diagnosis test) અમલમાં આવેલ છે

સ્ત્રીભૃણ હત્યા:1971

આ દરેક ગર્ભપાતમાં જીવ હત્યા અનિવાર્ય બની રહેતી હોય છે તેથી ઇ. સ. 1971 સુધીમાં ભારતમાં ગર્ભપાત કરવો અને કરાવો એ કાયદેસર ગુનો ગણાતો હતો અને ઇન્ડિયન પીનકોડની કલમ-312 ગર્ભપાત કરનાર કરાવનાર અને ગર્ભપાત કરાવવા માટે ઊંચકેરવા માટે પણ ત્રણ વર્ષથી માંડીને આજીવન કેદ સુધીની ભારે સજા કરાતી હતી

આવી 1971 માં ભારત સરકારે એક નવો પ્રસુતિ નિવારણ નો કાયદો મેડિકલ ટર્મિનેશન ઓફ પ્રેગ્નન્સી એક્ટ 1971 થી ઘડીયો જેનો અમલ 1972 થી શરૂ થયો આ પ્રસુતિ નિવારણના કાયદાઓ ગર્ભપાત કરાવવા માટે કરાવવાનો અને પરોક્ષ રૂપે એક પ્રકારની માન્યતા જ આપી દીધી ઇ. સ. 1971 ના નવા કાયદા મુજબ ગર્ભપાત કરાવી શકાય તે નીચે મુજબ છે

(૧) ગર્ભ રહેવો એ ગર્ભવતી સ્ત્રીના જીવન માટે જોખમ પેદા કરતો હોય અથવા તેની શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્યને માટે ગંભીર ઈજા કરનાર હોય

(૨) ગર્ભમાંના શિશુને જન્મતા તેને વિકલાંગતા, અપંગતા, બિન શારીરિક અને માનસિક રીતે અસામાન્ય હોવાનું જોખમ હોય

(૩) જો ગર્ભવતી સ્ત્રીને ગર્ભ બળાત્કારનો શિકાર થવાથી રહેલો હોય તો તેના માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે ગંભીરતાકારક માનવામાં આવશે

(૪) જો તે મહિલા અને તેના પતિ દ્વારા કુટુંબમિયા રાખવાના હેતુથી અપનાવેલ ગર્ભ નિરોધના સાધનો નિષ્ફળ પણ ગર્ભવતી સ્ત્રીની માનસિક તંદુરસ્તીને ગંભીર તો તે હાનિ કરનાર માની લેવાશે

ભારતીય દંડ સહિતના કલમ 312 દ્વારા મુજબ સ્ત્રીની જિંદગી બચાવવા માટે જો ગર્ભપાત ન કર્યો હોય તો ગુનો ગણાવે છે અને આવા ગુના બદલ ત્રણ વર્ષ મુજબ કેદ અથવા દંડ બંનેની સજાની જોગવાઈ લખી છે સ્ત્રી ગર્ભપાત કરાવે તે સ્ત્રી પણ સજાને પાત્ર છે કાયદાની કલમ 312 મુજબ જે કોઈ વ્યક્તિ સ્ત્રીની સંમતિ વગર ગર્ભપાત કરે તો વ્યક્તિ તે જન્મ ટીપ 10 વર્ષની સજા કરવાની જોગવાઈ છે

PTDS (prenatal diagnosis stes)

આ બીજા સ્પષ્ટીકરણનો ગર્ભ નિરોધના સાધનની નિષ્ફળતા કરવા અને કરવાની ખુલ્લી છૂટ અને માન્યતા જ આપી દેવી પરિણામે ભ્રૂણહત્યા વધવા માંડી અને ગર્ભજાતે પરીક્ષણ કરીને ગર્ભા પાર્થ કરવાનું અંકે સારો એવો ધંધો આધુનિક ટેકનિક થી જાતીય પરીક્ષણ કરી ભૃણમાં
બાળકી હોય તો સામાજિક આર્થિક વ્યક્તિગત કર્ણવચ ત્રિભુણ હત્યા કરાવવાનો સિલસિલો વધતો ચાલ્યો

1994 માં સરકારી ગર્ભ પરીક્ષણ પ્રતિબંધ મૂકતો PNDT Act ઘડીયો અને અમલમાં મૂક્યો

જેમા સ્ત્રીભણ હત્યાનો હેતુસર કરવામાં આવતું ગર્ભનું જાતીય પરીક્ષણ નૈતિક હોવાથી ઉપરાંત ગેરકાયદેસર છે

ગેરકાયદેસર ગર્ભ પરીક્ષણ કરવા બદલ ડોક્ટર અને તેમના મદદગારને પહેલા ગુના અનુસાર રૂપિયા 10,000 સુધીનો દંડ તેમજ ત્રણ વર્ષ સુધીનો કેદ

બીજા ગુના અનુસાર રૂપિયા 50000 સુધીનો દંડ અને પાંચ વર્ષ સુધીની કેદની સજાની જોગવાઈ છે

આવું ગર્ભ પરેશાન કરાવનાર મહિલા તેમ જ આવું પરીક્ષણ કરાવવા એના ઉપર દબાણ કરનાર કુટુંબજનો પણ દંડની અને કેદની સજાને પાત્ર બને છે

2003 થયેલ સુધારા અને હાલમાં પ્રેક્ટિસનલ કાયદાનો ભંગ કરનાર રજીસ્ટર અંગે યોગ્ય અધિકારી તેની ડીગ્રી નું રજીસ્ટ્રેશન સસ્પેન્ડ કરવા માટે શિક્ષણાત્મક પગલાં તરીકે મેડિકલ કાઉન્સિલને જાણ કરી શકશે તેમાં પ્રથમવાર ગુનાહેટર રજીસ્ટ્રેશન પાંચ વર્ષ માટે સસ્પેન્ડ થઈ શકે છે અને પછીના ગુના માટે કાયમી રજીસ્ટ્રેશન સસ્પેન્ડ થઈ શકે છે

પૂર્વ ગર્ભધાન તથા પૂર્વ પ્રસુતિ દરમિયાન ગર્ભજાતિ પરીક્ષણની હેલ્પ લેવા આવનાર કોઈપણ વ્યક્તિ ત્રણ વર્ષ સુધીની કેદ અને 50000 નો દંડ અને તે પછીના ગુના માટે પાંચ વર્ષ સુધીની કેદની સજા રૂપિયા એક લાખ સુધીનો દંડ થઈ શકે છે આમાં મહિલાની બાળજબરીથી ગર્ભ પરીક્ષણ માટે મોકલાય હોય તો તેને આ કાયદા હેઠળ સજા થતી નથી

બાળકના મૂળભૂત અધિકારો

બાળકના અધિકારો 1960માં રજૂ કરવામાં આવ્યા

પ્રેમાળ અને સુરક્ષિત વાતાવરણમાં બાળ ઉછેર, અવગણના, ઘાતકતા, ગીચતા અને મજૂરીની સલામતી

પોષણ, આરોગ્ય, સારવાર અને ઘર યુક્ત સામાજિક સલામતીના ફાયદાની મજા માણવાનું અધિકાર

નામ અને રાષ્ટ્રીયતાનો અધિકાર

મફત શિક્ષણ મેળવવાનો અધિકાર

રમત અને મનોરંજન ની પૂરી તક માટેનો અધિકાર

હેન્ડીકેપ બાળકોને સ્પેશિયલ સારવાર, શિક્ષણ અને રાહત મેળવવાનો અધિકાર

ડિઝાસ્ટર (આફત) સમય સૌથી પહેલા સુરક્ષા અને રાહત મેળવવાનો અધિકાર
આઝાદી અને ગૌરવ પૂર્વક સ્થિતિમાં આરોગ્યપ્રદ ઉછેર અને સમાજને એક ઉપયોગી સભ્ય બનાવવાની શિક્ષણ મેળવવાનો અધિકાર

સમજદારી, સહનશીલતા, ભાઈચારો, શાંતિ, મિત્રતાની ભાવનામાં ઉછેરનો અધિકાર

શાંતિ, રંગ, જાતિ, ધર્મ, રાષ્ટ્રીયતા અને સામાજિક ભેદભાવને અવગણમાં ને આ તમામ અધિકારો મેળવવાનો અધિકાર

Newborn baby care

Newborn baby ની શારીરિક લાક્ષણિકતાઓ

Healthy newborn baby નું જન્મ સમયે વજન 2.5 kg 3.8 kg હોય છે

Hight-48 cm to 50 cm

Head circumference -33 cm to 35 cm

Chest circumference -less then 2 cm

ઉપરાંત બીજી લાક્ષણિકતા જેવી કે

બાળકનું trunk (કમરથી ઉપરનો ભાગ) એ પગ કરતા મોટી સાઇઝ માં હોય છે ઉપરાંત બાળકમાં short neck અને large head જોવા મળે છે

બાળક જ્યારે યુટર્સ માં હોય ત્યારે flection વળેલું attitude માં હોય છે તેની

Skin pink colour ની હોય છે પરંતુ ડિલિવરી પછી થોડા ટાઈમ માટે બેબીના હાથ અને પગ થોડા blue colour ના હોય છે

બેબી ની સ્કીનમાં vernix caseosa ચીકણો પદાર્થ long hairs વધારે રૂવાટી

બેબી ના કાન lear cartilage પોચા અને તેમાં good સ્થિતિસ્થાપકતા જોવા મળે છે

Eye એ eye lides થી fully cover થયેલી હોય છે

Breast noodles નીપલ pulpable અડીએ તો ફિલ થઈ શકે અને તેની ડાયામીટર ની સાઈઝ 5 mm જેટલી જોવા મળે છે

Male baby માં scrotam યોગ્ય rugul ગળી જાય અને Deep pigmented કથ્થઈ કલરનું હોય છે અને ટેસ્ટીમ scrotam માં પાલપેટ થાય છે

ફિમેલ બેબી માં લેબિયા મેઝોરા એ લેબિયા માઈનોરાની ફૂલ્લી કવર કરે છે

હાથ અને પગમાં ડીપ કરચલીઓ જોવા મળે છે

બીજા શરીરના અંગો પણ પાલપેબલ અને ગુડ કંડીશનમાં જોવા મળે છે

Physiclogieal

(1) Healthy neonet એ ડીલેવરી પછી જલ્દી cry આપે છે જે દર્શાવે છે કે બાળકની respiratory અને cardiac function યોગ્ય રીતે અને સંતોષકારક રીતે ચાલુ થઈ ગયો છે

Respiratory in newborn-30 to 40 breath/min

Newborn જન્મ ત્યારે નાક અને મોથી શ્વાસ લે છે

Heartbeat in newborn-120-160/ min

Blood pressure- 60-80 systolic
25-40 diastolic

Normal temperature 36.5 centigrade to 37.5 centigrade

Baby માં બધા જ reflexes સારી રીતે develop થયેલા હોય છે

New born baby એ breastfeeding લેવા માટે અડધી કે એક કલાકની અંદર જ એબલ હોય છે

Newborn baby new નું 80% time સુવામાં કાઢે છે

ન્યુ બોર્ન બેબી નું એક વીકમાં 70 to 80% weight loss. થાય છે એ પછી regular 20 to 30 gm / day 3 month સુધી વધે છે

Baby જમ્યા પછી યુરીન અને સ્ટુલ 24 કલાકની અંદર પાસ કરે છે પરંતુ અમુક બાળકો 48 કલાક પછી પણ યુરીન અને સ્ટુલ પાસ કરે છે સ્ટૂલ નો કલર ગ્રીનિશ બ્લેક અને થીક હોય છે અને 3 time lavay તે 30 to 40 day સુધી કરે છે

Blood valume-80 mal / kg

Red blood cell- 6-8 million

White blood cell – 10000 to 17000/ hb : 18 gm%

Vitamin k defeciancy. હોય એટલેblood clothing power નબળો જોવા મળે છે blood sugar અને calery level ઓછું જોવા મળે છે

ન્યુરોલોજીકલ function fully develop થયેલા હોતા નથી ઉપરાંત anatomically અને physiological fully develop થયેલા હોતા નથી

પ્લેટલેટ- 3,50.000

Low birth weight baby

જે baby નો weight 2500 gm કરતા ઓછો હોય તો તેને LBW કહે છે તેની અંદર premature baby અધૂરા માસે જન્મેલ 5 mall for elate માતાના ગર્ભમાં જ વિકાસ ન થવો સમાવેશ થાય છે

India માં 30 to 40 % LBW born થાય છે50 % baby નું death LBW ના લીધે થાય છે

Very low weight baby

જ્યારે બેબી જન્મે ત્યારે તેનું weight 1500gm થી ઓછું હોય

Extremely low weight bay

જ્યારે બેબી જન્મે ત્યારે100 gm

Small for elate

Baby જ્યારે mother ના યુટર્સમાં હોય ત્યારે તેના growth અપૂરતો જોવા મળે છે

Pre mature baby

Baby નું birth 37 week પહેલા થાય તેવા baby નેPre mature baby કહે છે

Termbaby 37-41week

જે baby નું બર્થ 37 થી 41 વીકની વચ્ચે થાય

Post term baby

Baby નું birth 42 week પછી થાય

Premature baby ની લાક્ષણિકતા

Premature baby small size નું અને head ની size body કરતા મોટી જોવા મળે છે

Head circular 33cm થી ઓછું હોય છે ઉપરાંત તેની લંબાઈ 47cm થી ઓછી જોવા મળે

સામાન્ય બધી જ એક્ટિવિટી નવરી જોવા મળે છે ઉપરાંત emcomplit reflex જોવા મળે છે તેવા કે merrow sucking, swelling reflex નબળા જોવા મળે છે

Pre masure baby ના limbs અને આર્મ્સ એકસીડન્ટ ખુલ્લા જોવા મળે છે કારણ કે નબળું હોવાથી હાથ ફૂલ એક્સ હોતા નથી માથું એ બેબી કરતા મોટું હોય છે કલ ના બોન એ સોફ્ટ સુચર સેપરેટ થયેલા અને ફ્રન્ટ એ મોટું જોવા મળે છે

પ્રી મેચર બેબી નું સ્મોલ ફેસ મોલ ચીન, બકલ ફેટ જોવા મળતા નથી

આંખ એ નાની અને બંધ હોય છે

કાને સોફ્ટ અને ફ્લેટ કાઢી લે ફુલ્લી ડેવલોપ થયેલા હોતા નથી

સ્કીન ચમકતી, પાતળી, નાજુક કે પિંક જોવા મળે છે ઉપરાંત સ્ત્રીઓની અને લીનિયોગો હેર ઓછા જોવા મળે છે સબ ક્યુટેનિયસ ફેટ ઓછા હોય છે તેથી હાયપોથર્મિયામાં જવાના વધારે ચાન્સ રહે છે

બ્રેસ્ટ મોડ્યુલ્સ એ સાઈઝ પાંચ એમએમ કરતા ઓછા અથવા ગેરહાજર હોય છે

એક ડોમીનલ એ રાઉન્ડ સોફ્ટ અને તેની ઉપર વેન એ ઉપસેલી જોવા મળે છે

હાથ અને પગના નખ નાના જોવા મળે છે

હાથ અને પગમાં ડીપ કરચલીઓ ઓછી અથવા જોવા જ મળતી નથી

મેલ બેબી માટે એડમીનલ એક્ટિવિટી માંથી સ્કોટમમાં આવ્યા હોતા નથી એટલે કે જોવા મળે છે જોવા મળે અને ડીગમેંટેશન પણ ઓછું જોવા મળે

ફિમેલ બેબીમાં લેબિયા માઈનોરા એ ખુલ્લા હોય છે કારણ કે લેબિયા મેઝરાનું નબળું ડેવલોપમેન્ટ હોય છે પરંતુ ક્લાઈટોરીસ અને હાઇપર ટોપીક અને પ્રોમિનેટ ઉપસેલી જોવા મળે છે

તેની ક્રાઈવીક હોય છે