INTRODUCTION OF FLUID ELECTROLYTE AND ACID BASE BALANCE.

ફ્લુઇડ,ઇલેક્ટ્રોલાઇટ અને એસિડ બેઝ બેલેન્સ એ એક ડાયનેમિક પ્રોસેસ છે અને તે લાઇફ માં ક્રુસિયલ હોય છે.

ચાઇલ્ડ નું ફ્લુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ નું અસેસમેન્ટ કરવું અને તેને મેઇન્ટેન રાખવું એ નર્સિંગની એક મુખ્ય રિસ્પોન્સિલિટી છે.

જો બોડીમાં ફ્લુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ નું બેલેન્સ એ નોર્મલ હશે તો બોડી નું ફંક્શન એ નોર્મલ રહેશે.

પરંતુ જ્યારે Fluid and ઇલેક્ટ્રોલાઇટમાં થોડું પણ અલ્ટ્રેશન આવે તો બોડી ની નોર્મલ ફિઝિયોલોજીમાં પણ અલ્ટ્રેશન આવે છે.

Explain the basic mechanism of Fluid and electrolyte balance ( ફ્લુઇડ તથા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ની બેઝિક મીકેનીઝમ જણાવો).

બોડીનું લાજૅ પર્સન્ટેજ વેઇટ એ વોટર માં ડીઝોલ્વલ થયેલા ઓર્ગેનિક અને ઇનઓર્ગેનિક સબસ્ટન્સ ના ડીઝોલ્વ થવાના કારણે હોય છે અને તે લાઇફનો વાઇટલ પાર્ટ છે.

ઇલેક્ટ્રોલાઇટ એ એવા મિનરલ હોય છે કે જે આપણી બોડીમાં આવેલા હોય છે.અને તેમને પોઝિટિવ( +) અથવા નેગેટિવ( -) ચાર્જ પણ હોય છે.ઇલેક્ટ્રોલાઇટ એ બોડી ના ડીફરન્ટ પાર્ટમાં આવેલા હોય છે તેમાં બ્લડ, યુરીન, અને અધર બોડી parts માં પણ આવેલા હોય છે.

ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ના ચોક્કસ સ્પેસિફિક ફંક્શન હોય છે.

જો બોડીના ઇલેક્ટ્રોલાઇટમાં અલ્ટ્રેશન આવે તો બોડી ફંક્શન એ પણ ઇમ્પેઇરડ થાય છે.

મેલની બોડી એ 60% પર્સન્ટેજ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ દ્વારા બનેલી હોય છે.

જ્યારે ફિમેલની બોડી એ 55% ઇલેક્ટ્રોલાઇટ થી બનેલી હોય છે.

મેલની બોડી માં 60% વોટર કન્ટેઇન હોય છે.
જ્યારે ફિમેલ બોડીમાં 50% વોટર કન્ટેઇન હોય છે.

જ્યારે હ્યુમન બિંગ ની બોડીમાં ઇલેક્ટ્રોલાઇટ નું નોર્મલ બેલેન્સ હશે તો બોડીની બ્લડ કેમેસ્ટ્રી, મસલ્સ એક્શન્સ ,અને અધર બોડી ફંક્શન એ નોર્મલ રહે છે.
પરંતુ જેવી બોડી મા ફ્લુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટમાં કોઈ પણ થોડું અલ્ટ્રેસન આવે તો બોડી કેમેસ્ટ્રી એ પણ અલ્ટર થાય છે.

આપણા બોડીમાં જુદાજુદા કમ્પાર્ટમેન્ટ આવેલા હોય છે.

1)ઇન્ટ્રાસેલ્યુલર ( વિધીન સેલ),

2)ઇન્ટરસ્ટ્રીશીયલ ( બિટવીન સેલ),

3)ઇન્ટ્રાવાસ્ક્યુલર (ઇન બ્લડ વેસલ્સ).

ગેસ્ટેરોઇન્ટેસ્ટાઇનલ સિક્રીશન, યુરીન, સ્વેટ, આ બધા ફ્લુઇડ એ એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર હોય છે.

વ્યક્તિની બોડીનું હોમીયોસ્ટેસિસ ( વ્યક્તિના બોડી નું ઇન્ટર્નલ એન્વાયરમેન્ટ નોર્મલ હોવું) અને સેલ્યુલર ફંક્શન એ પછી ઇન્ટરા સેલ્યુલર હોય કે એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર હોય તેને નોર્મલ રાખવા માટે બોડી ના ફ્લુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ બેલેન્સ અને એસિડ બેઝ બેલેન્સ એ નોર્મલ રાખવું પડે છે.

• Explain the body Fluid (બોડી ફ્લુઇડ નું વર્ણન કરો)

બોડી fuid એ ફ્લુઇડ ઇનટેક અને ફ્લુઇડ આઉટપુટ નોર્મલ હોય તો બંનેમાં બેલેન્સ રહે છે.
હેલ્થના પ્રમોશન માટે બોડીમાં ફલુઇડ અને એસિડ-બેઝ બેલેન્સ નું પ્રમાણ જાળવી રાખવું ખૂબ જરૂરી છે.

બોડીમાં કંટીન્યુઅસ ડાયનેમિક ચેનજીસ થતા હોય છે.

બોડીમાં પ્રોપર અમાઉન્ટ ફ્લુઇડ ની ખૂબ જરૂરિયાત રહે છે.બોડીમાં થતા ચેન્જીસ ને સપોર્ટ કરવા માટે અને તેમાંથી વેસ્ટ મટીરીયલ ને એક્સક્રીડ કરવા માટે.મેલની બોડીમાં 60% એ વોટર કન્ટેઇન હોય છે.જ્યારે ફીમેલ બોડીમાં 50% વોટર કન્ટેઇન હોય છે.

તેમાં 75% જેટલું વોટર એ બ્રેઇનમાં,
70 થી 75% જેટલું વોટર એ મસલ્સમાં ,
અને 22% બોનમાં આવેલું હોય છે.

એલ્ડરલી પીપલ માં 50% કરતાં ઓછું વોટર હોય છે.
અને ઇન્ફન્ટમાં 70 % થી 80% જેટલું વોટર હોય છે.

body fluid

1)એકસ્ટ્રાઅસેલ્યુલર ફ્લુઇડ ( સેલની બહાર આવેલું ફ્લુઇડ) 35-40% હોય ( 14 liter) છે.

•interstitial fluid :=10.5liter,

•plasma:=3liter ,

transcellular fluid:=0.5liter. 2) ઇન્ટ્રાસેલ્યુલર ફ્લુઇડ ( સેલની અંદર આવેલું ફ્લુઇડ)
60-65%( 28 liter) હોય છે બોડીમાં 6 -10 લીટર જેટલું લિંફ આવેલું હોય છે.
અને 3.5 – 5 liter જેટલું બ્લડ આવેલું હોય છે.

disturbances of volume and concentration of body fluid.

જનરલ ટર્મીનોલોજી.

1) ઓસ્મોલારિટી
એક લીટર સોલ્યુશન માં રહેલા નંબર ઓફ સોલ્યુટ( number of solute) ને ઓષ્મોલારીટી કહેવામાં આવે છે.

2) ઓસ્મોલાલીટી
ઓસ્મોલાલીટી એટલે એક કિલોગ્રામ વોટર સોલ્યુશન માં રહેલા નંબર ઓફ સોલ્યુટ ને ઓસ્મોલાલીટી કહેવામાં આવે છે.

3) આઇસોટોનિક
આઇસોટોનિક ફ્લૂઇડ એટલે એવું ફ્યુડ કે જેના સેલના વોલ્યુમમાં ચેન્જીસ થતા નથી.

4)હાયપોટોનિક
હાઇપોટોનીક સોલ્યુશન એ એવું હોય છે કે તે સેલ સ્વેલિંગ કરે છે.

5) હાઇપરટોનિક સોલ્યુસન
આનો મતલબ કે આ સોલ્યુશન એ સેલ ને સ્રિંક ( શંકોચાવે )આવે છે.

explain the function of body fluid

1) બ્લડ એ ન્યુટ્રિઅન્સ ને સેલ તરફ પહોંચાડે છે અને સેલના waste પ્રોડક્ટ ને બોડી માંથી રીમુવ કરવાનું કામ કરે છે.

2) બોડી ફ્લૂઇડ એ બ્લડ વોલ્યુમ તથા બ્લડ પ્રેશર એ નોર્મલ તથા તેમની વચ્ચે મેઇન્ટેનન્સ રાખવાનું કામ કરે છે.

3) બોડી fluid એ બોડી નું ટેમ્પરેચર મેન્ટેન રાખે છે.

4) આ બોડી ફ્લુઇડ એ સ્વેટિંગ દ્વારા ફલુઇડનું ઇવાપોરેટ કરી અને બોડીનું હોમિયોસ્ટેસીસ એ મેઇન્ટેન રાખે છે.

5) બોડી ફ્લૂઇડ એ સેલ માટે એક્વાસ મિડીયમ તરીકે વર્ક કરે છે.

6) તે ઘણા બધા સોલવન્ટ માટે કેમિકલ રિએક્શન માટેનું કામ કરે છે.

7) તે ફ્યુડ દ્વારા ફૂડનું ડાયજેશન કરવામાં મદદ કરે છે.

8) ફ્લુઇડ એ વેસ્ટ પ્રોડક્ટ ના એક્સક્રિશન માટેનું વકૅ કરે છે.

9) એ વાઇટલ ઓર્ગન ના કુશન (ગાદી)તરીકે વર્ક કરે છે અને વાયરલ ઓર્ગનને પ્રોટેક્ટ કરે છે.

10) ફ્લુઇડ એ ફૂડ ને એનર્જી માં કન્વર્ટ કરવા માટે મદદ કરે છે.

11) ફ્લુઇડ એ વેસ્ટ પ્રોડક્ટ ના એલિમિનેશન નું કામ કરે છે.

12) ફ્લુઇડ એ ઇન્ટેસ્ટાઇન ના હેલ્થને ઇમ્પ્રુવ કરે છે અને તેના કારણે કોન્સ્ટીપેશન દૂર થાય છે.

13) ફ્લુઇડ એ કિડનીને ફ્લશડ કરે છે જેના કારણે metabolism ની waste પ્રોડક્ટ એ બોડી માંથી દૂર થાય છે.

14) ફ્લુઇડ એ બોડીના વાઇટલ ફંકશન ને નોર્મલ રાખવા માટેનું કામ કરે છે.

• Explain the fluid balance ( ફ્લુઇડ બેલેન્સ વર્ણવો)

બોડી નું ફ્લુઇડ એ કોન્સ્ટન્ટલી લોસ થતું હોય અને હ્યુમન બિંગ જે પણ લિક્વિડ્સ, ફૂડ એ ઇન્ટેક કરતા હોય તેના દ્વારા ફ્લ્યુડ બેલેન્સ એ નોર્મલ થતું હોય છે.

ફલુઇડ બેલેન્સ એ એવું બેલેન્સ છે કે જેમાં વોટર એ બોડીમાં ઇન્ટેક થાય છે.
કોઈપણ ડ્રીંક, ફૂડ વગેરે દ્વારા,અને વોટર એ બોડી માંથી યુરીન અને બીજી વેસ્ટ પ્રોડક્ટ દ્વારા excrete થાય છે, આમ થવાથી બોડીમાં ફ્લુઇડ બેલેન્સ જળવાય રહે છે.

ફ્લુઇડ એ મુખ્યત્વે કિડની, લંગ્સ અને સ્કીન માંથી એક્સક્રીટ થાય છે.

બોડી હિટ એ ઇવાપોરેશન ઓફ વોટર ની પ્રક્રિયા દ્વારા સ્કીન એન્ડ લોન્ગ્સ માંથી રીમુવ થાય છે યુરિયા અને અધર મેટાબોલિક વેસ્ટ પ્રોડક્ટ એ કિડની દ્વારા એક્સક્રીસન થાય છે.

બોડી ફ્લુઇડ એ ઓક્સિજન અને ન્યુટ્રીયંટ્સ એ સેલ ને સપ્લાય કરવામાં અગત્યનો ભાગ ભજવે છે.

બોડિલી ફ્લુઇડ મા એક્વસ હ્યુમર તે આંખની એન્ટિરિયર ચેમ્બરમાં આવેલું છે.

વાઇટ્રસ હ્યુમર તે આંખની પોસ્ટીરીયર ચેમ્બરમાં આવેલું છે
બાઇલ,
બ્લડ સિરમ,
બ્રેસ્ટ મિલ્ક,
સેરેબ્રો સ્પાઇનલ ફ્લુડ,
ગેસ્ટ્રીક જ્યુસ,
મ્યુકસ,
એબડોમન ની આજુબાજુમાં આવેલું ફ્લુઇડ,
પ્લુરલ ફ્લુઇડ(લંગ્સ ની આજુબાજુમાં આવેલું ફ્લુઇડ,
લાડ,
વીર્ય,
પરસેવો,
આંસુ,
વજાઇનલ સિક્રીશન,
વોમીટીંગ, etc વગેરે બોડીમાં આવેલું હોય છે અને બોડી ના ઇન્ટર્નલ એન્વાયરમેન્ટ નું
હોમિયોસ્ટેસિસ મેઇન્ટેન રાખે છે.

body fluid has been divided into Two compartment:=

1) intracellular fluid ( ICF:= સેલની અંદર આવેલું ફ્લુઇડ),

2) extracellular fluid ( ECF: સેલની બહાર આવેલું ફ્લુઇડ)

1) intracellular fluid:=

ઇન્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્લુઇડ એ સેલની અંદર આવેલું હોય છે. સેલ મેમ્બરેન અને સેલ્યુલર મેટાબોલિઝમ એ સેલ્યુલર કોન્સ્ટિટ્યુસન ( સેલના ઘટકો)ને કંટ્રોલ મા રાખે છે.

ઇન્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્લુઇડ એ બોડી વોઇટના ટુ બાય થ્રી( 2/3) જેટલું હોય છે.ઇન્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્લુઇડ માં પોટેશિયમ ,મેગ્નેશિયમ, ફોસ્ફેટ ,ઓર્ગેનિક એનાયન્સ ,અને પ્રોટીન વગેરે આવેલા હોય છે.
જો બોડીમાં 60% વોટર હોય તો ઇન્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્યુઈડ એ બોડી વેઇટ ના 40% જેટલું હોય છે.

ઇન્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્લુઇડ એ દરેક સેલનું પોતાનું આઉન મિક્ષ્ચર હોય છે પરંતુ એ બધા જ સેલમાં સરખું હોય છે.

બાય વોલ્યૂમ ઇન્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્લૂઇડ એ બોડી નું લાર્જેસ્ટ બોડી ફ્લુઇડ કમ્પાર્ટમેન્ટ હોય છે.

2) એકસ્ટ્રાસેલ્યુલર ફ્લુઇડ

સેલની બહાર આવેલા ફ્લુઇડને એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્લુઇડ કહેવામાં આવે છે.
એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર એ બોડી વોટર ના 1/ 3 જેટલું હોય છે.
એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્યુડ એ બોડી વેઇટ ના 20% જેટલું હોય છે.
એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્લુઇડ માં સોડિયમ, ક્લોરાઇડ, બાયકાર્બોનેટ, તથા બીજા સબસ્ટન્સ જેવા કે ઓક્સિજન, ગ્લુકોઝ, ફેટી એસિડ, અને એમાઇનો એસિડ ,વગેરે આવેલા હોય છે.
એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્યુડ એ પાછા ત્રણ ભાગમાં ડિવાઇડ થાય છે.

1) ઇન્ટરસ્ટીશીયલ ફ્લુઇડ( ISF),

2)ઇન્ટ્રાવસ્ક્યુલર ફ્લુઇડ (પ્લાઝમાં),

3)ઇન્ટ્રાસેલ્યુલર ફ્લુઇડ.

1)ઇન્ટરસ્ટીશીયલ ફ્લુઇડ
ઇન્ટરસ્ટીશીયલ ફ્લુઇડ એ સેલ ની આજુબાજુમાં આવેલું હોય છે.

આ ઈન્ટર્સટીશીયલ ફ્યુડ( interstitial fluid ) એ એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્યુઇડ( extra cellular fluid) ના 3/4 એટલું આવેલું હોય છે.

2)ઇન્ટ્રાવસ્ક્યુલર ફ્લુઇડ( પ્લાઝમા)

ફ્લુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ એ ઇન્ટરસ્ટીયલ તથા ઇન્ટ્રાવસ્ક્યુલર ફ્લુઇડ ની વચ્ચે મુવ થાય છે અને તે પ્લાઝમા હોય છે.
પ્લાઝમા એ બ્લડ નું એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર કમ્પોનન્ટ તરીકે સર્ક્યુલેટ થાય છે.
અને તે એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્લુઇડના 1/4 પ્રમાણમાં હોય છે.

3) ઇન્ટ્રાસેલ્યુલર ફ્લુઇડ

આ ફ્લુઇડ નો સેટ છે કે જે નોર્મલ કમ્પાર્ટમેન્ટની બહાર હોય છે.અને આ એકથી બે લીટર( 1-2 liter) જેટલું હોય છે.

જેમાં સેરેબ્રોસ્પાઇનલ ફ્લુઇડ( CSF := CEREBRO SPINAL FLUID) ,ડાયજેસ્ટિવ જ્યુસ( DIAGESTIVE JUICE), MUCOUS નો સમાવેશ થાય છે.

• Explain fluid pressure (ફ્લુઇડ પ્રેશર ને એક્સપ્લેઇન કરો)

બોડી ફ્લુઇડ એ ઇન્ટરસ્ટિશિયલ સ્પેસ માંથી ઇન્ટ્રાવસ્ક્યુલર સ્પેસ મા જાય છે.
અને આ મુખ્યત્વે હાઇડ્રો સ્ટેટિક પ્રેશર અને ઓંકોટીક પ્રેશર ના કારણે થાય છે.
હાઇડ્રોસ્ટેટિક પ્રેશર એ એવું પ્રેશર હોય છે કે જે વેસેલ્સમાં વોટર ના કારણે હોય છે.

ઓંકોટીક અને કોલોઇડલ પ્રેશર એ ઓસ્મોટિક પ્રેશરનું ફોર્મ છે કે જે સર્ક્યુલેટરી સિસ્ટમમાં હોય છે અને તે કેપિલારીના બેરિયરને ક્રોસ કરે છે અને સર્ક્યુલેટરી સિસ્ટમમાં જાય છે.જો કોઇ ચાઇલ્ડ માં ઓંકોટિક પ્રેશર ઓછું હોય તો એ ટીશ્યુ માં ફ્લુઇડ એક્યુમ્યુલેટ થાય છે અને તેના કારણે એડીમા કન્ડિશન ઉત્પન્ન થાય છે.

ફિલ્ટરેશન એ કેપીલારી ના આર્ટીરીયલ એન્ડ માં થાય છે .
મ હાઇડ્રોસ્ટેટિક પ્રેશર એ ઓન્કોટીક પ્રેશર કરતા વધુ હોય છે તેના કારણે ફ્લુઇડ એ વેસ્સેલસ માથી ટિશ્યુસ સ્પેસ મા પુસ્ડ થાય છે.

કેપીલારીના વિનસ એન્ડ માં ઓંકોટીકની પ્રેશર એ હાઇડ્રોક્સટીક પ્રેસર કરતાં વધુ હોય છે તેના કારણે ફ્લુઇડ એ કેપીલારી માંથી ઇન્ટરસ્ટીયલ સ્પેસમાં બેક આવે છે.

hydrostatic pressure ( pa,N/m2)= heigt( m)× density ( kg/m3)× gravity ( m/s2)

regulation of fluid balance

એક નોર્મલ બોડીમાં ફ્લુઇડ બેલેન્સ એ નોર્મલ હોય છે.
ધ ટર્મ ફ્લુઇડ બેલેન્સ નો મતલબ ઇન્ટ્રા સેલ્યુલર એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર તથા પ્લાઝમા અને બોડીનું ટોટલ વોટર વોલ્યુમ એ કોન્સ્ટન્ટ હોય છે.નોર્મલ કન્ડિશનમાં બોડી નું ટોટલ વોટર વોલ્યુમ એ હોમિયોસ્ટેસિસ બોડી ને નોર્મલ કરવા માટે જવાબદાર હોય છે.

બોડી ફ્લૂઇડ નું રેગ્યુલેશન એ હાઇપોથેલેમસમાં થાય છે.હાઇપોથેલેમસ એ ડાયજેસ્ટીવ ટ્રેક માંથી ફ્લુઇડ ને રિસીવ કરે છે.

બોડી ફ્લુઇડ નું રેગ્યુલેશન (ADH := એન્ટી ડાયયુરેટીક હોર્મોન) ના દ્વારા થાય છે.
હ્યુમન બિંગ ની બોડીમાં જ્યારે ફ્યુડ વોલ્યુમ અથવા બ્લડ વોલ્યુમ ઓછું થયું હોય ત્યારે તેને એક્ટિવેટ કરવા માટે રાસ એટલે કે (રેનીન એન્જીઓટેન્સિન આલ્ડોસ્ટેરોન સિસ્ટમ એ એક્ટિવેટ થાય છે.

જ્યારે બ્લડ વોલ્યુમ અથવા બોડીનું ફ્લુઇડ વોલ્યુમ ઓછું થાય છે ત્યારે જક્સટ્રાગ્લોમેરુલર સેલ્સ કે જે કિડની ના બાઉમેન્સ કેપ્સુલ મા આવેલા હોય તે રેનીન હોર્મોન નુ સિક્રીશન કહે છે.
હવે જ્યારે લીવરમાંથી એનજીઓટેન્સિન હોર્મોન નુ સિક્રીશન થાય છે.

ત્યારે રેનીન હોર્મો એ angiotensinogen ને angiotensine one માં કન્વર્ટ કરે છે.

હવે લન્ગ્સ માંથી ( ACE:= angiotensine coverting enzyme ) એ સિક્રેટ થાય છે.

કે જે angiotensine 1 ne angiotensine 2 માં કન્વર્ટ કરે છે.

angiotensine 2 એ vasoconstriction તરીકે વર્ક કરે છે.

તેના કારણે બ્લડ વેસલ્સ એ સંકોચાય છે અને બ્લડનું અમાઉન્ટ ઇંક્રીઝ થાય છે તથા ફ્લુઇડ અમાઉન્ટ પણ ઇન્ક્રીઝ થાય છે.

તથા એનજીઓટેન્સિન 2 એ એડ્રીનલ ગ્લેન્ડને એક્ટિવેટ કરી છે અને તેમાંથી આલ્ડોસ્ટેરોન હોર્મોનને રિલીઝ કરે છે.

આ હોર્મોન એ સોડિયમનું રીએબ્ઝોબશન કરે છે તેના કારણે વોટરનું રિટેન્શન થાય છે.

તેના કારણે બ્લડનું વોલ્યુમ પણ વધે છે અને બ્લડ પ્રેશર પણ ઇન્ક્રીઝ થાય છે.

હવે બીજી તરફ જોઈએ તો જ્યારે બોડીમાં ફ્લુઇડ વોલ્યુમ ઓછું થતું હોય છે.

ત્યારે બોડી ના પોસ્ટેરિયર પિટ્યુટરી ગ્લેન્ડમાંથી એ. ડી.એચ( ADH := એન્ટી ડાયયુરેટીક હોર્મોન) એટલે કે એન્ટી ડાય યુરેટિક હોર્મોન એ રિલીઝ થાય છે.

ડાયયુરેક હોર્મોન એ બોડી માં રીટેઇન્ડ( જમા) થયેલા ફ્લુઇડને એક્સક્રીટ કરે છે.

જ્યારે એન્ટિ ડાયયુરેટિક હોર્મોન એ બોડીમાં જ્યારે ડીહાઇડ્રેશનની કન્ડિશન હોય ત્યારે રિલીઝ થાય છે.

તેના કારણે fluid એ બોડીમાં જ રહે છે .

અને બોડીમાં ડિહાઇડ્રેશનની કન્ડિશનને પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે .

આમ બોડી નું ફ્લુડ બેલેન્સ ને નોર્મલ રાખવા માટે એ.ડી.એચ એટલે કે
એન્ટિ ડાય યુરેક હોર્મોન( antidiuretic hormone) અને ડાયયુરેટીકહોર્મોન ( diuretic hormone)એ બંને અગત્યનો ભાગ ભજવે છે.

• Explain the movement of body fluid/fluid exchange processes. ( બોડી ફ્લુઇડ અને ફલ્યુડ એક્સચેન્જની પ્રોસેસને વર્ણવો)

ફ્યુઇડ, ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ગેસ, અને સ્મોલ મોલેક્યુલ્સ એ સેમીપરમિએબલ મેમ્બરેન માં ફ્રી મુવ થઇ શકે છે . અને આ સેમીપરમીએબલ મેમ્બરેન બે કમ્પાર્ટમેન્ટ ને સેપરેટ (અલગ) કરે છે.

તેમાં ઓક્સિજન અને ન્યુટ્રીયંટ્સ એ સેલ દ્વારા કેરી કરવામાં આવે છે અને શેલ માંથી વેસ્ટ પ્રોડક્ટ એ રીમુવ થાય છે.

અને આ પ્રોસેસ એ એક્ટિવ ટ્રાન્સપોર્ટ અને પેસિવ ટ્રાન્સપોર્ટ બંને દ્વારા થઈ શકે છે.
એક્ટિવ ટ્રાન્સપોર્ટનું એક ઉદાહરણ તરીકે સોડિયમ પોટેશિયમ પંપ છે.

એક્ટિવ ટ્રાન્સપોર્ટમાં જે સબસ્ટન્સ હોય તે સેલની સરફેસ ઉપર રહે છે અને તે સેલની અંદર તરફ ટ્રાન્સપોર્ટ થાય છે.

પેસિવ ટ્રાન્સપોર્ટ ના ઉદાહરણમાં:=
ડિફ્યુઝન ,
ઓસમોસીસ ,
અલ્ટ્રાફિલ્ટરેશન

નો સમાવેશ થાય છે.

એક્ટિવ ટ્રાન્સપોર્ટ

સોડિયમ પોટેશ્યમ પંપ
સોડિયમ પોટેશિયમ પંપ એ સેલ મેમ્બરેન માં હોય છે.
તેમાં આયન્સ આવેલા હોય છે.

આમાં કંટીન્યુઅસલી સોડિયમ આયનને સેલની બહાર રહેવા દેવામાં આવે છે.
અને પોટેશિયમ આયનને સેલની અંદર રહેવા દેવામાં આવે છે.

અને આ મુખ્યત્વે એટીપી( ATP:= adenosine triphosphate) દ્વારા થાય છે.
Each Atp એ બ્રોકન થાય છે અને ત્રણ સોડિયમ આયન( 3 Na+) ની સેલ ની બહાર રાખે છે
તથા બે પોટેશિયમ( 2 k+) આયર્નની સેલ ની અંદર રાખવામાં મદદ કરે છે.

અને તેના કારણે સેલ ની અંદર સોડિયમ નું ડેપ્લેટેડ હોય છે અને તેના કારણે ઇલેક્ટ્રિકલ ગેડિયન્ટ અને કોન્સન્ટ્રેશન ગ્રેડિયન્ટ એ ક્રિએટ થાય છે.

example of passive transport

1) ડિફ્યુઝન
ડિફયુઝન એ એવી પ્રોસેસ છે કે જેમાં( એટમ્સ ,આયન,
મોલેક્યુલ્સ)એ હાયર કોન્સન્ટ્રેશન થી લોવર કોન્સન્ટ્રેશન તરફ ટ્રાન્સપોર્ટ થાય છે.
અને આ મુમેન્ટ એ કોન્સન્ટ્રેશન ગ્રેડિયન્ટ સાથે થાય છે.
અને આ ડીફયુઝનમાં સોલ્યુશન મોલેક્યુલ્સ એ સેમિપરમીએબલ મેમ્બ્રેન મા હાયર કોન્સન્ટ્રેશન થી લોવર કોન્સન્ટ્રેશન તરફ ટ્રાન્સપોર્ટ થાય છે.

2) ઓસમોસીસ
ઓસ્મોસીસ એ એવી પ્રોસેસ છે કે જેમાં વોટરનું લોવર કોન્સન્ટ્રેશન તરફથી હાયર કોન્સન્ટ્રેશન તરફ સેમિપરમીએબલ મેમ્બ્રેન થી ટ્રાન્સપોર્ટ થાય છે.
સોલ્યુટ ના કોન્સન્ટ્રેશન ને osmolarity કહે છે.

3)ફિલ્ટરેશન
ફિલ્ટરેશન એવી પ્રોસેસ છે કે જેમાં વોટર અને બીજા ડિફ્યુઝેબલ પાર્ટીકલ એ મેમરીન માંથી મુવ થઇ શકે છે.
અને આ મુખ્યત્વે એના કારણે થાય છે .
કે સેમી પરમીએબલ મેમ્બ્રેન ની એક બાજુએ કોન્સન્ટ્રેશન વધુ હોય છે અને એક બાજુનું કોન્સન્ટ્રેશન ઓછું હોય છે.

• composition of body fluid

1) વોટર એ ઓલ બોડી કમ્પોનન્ટ મા મેઇન કમ્પોનન્ટ તરીકે વર્ક કરે છે.

2) વોટર એ 45% – 75% જેટલું હોય છે.

3) sources of water include:=

ingested foods and liquid.

metabolic water.

4) solutes are broadly classified in to:=

electrolyte are inorganic salts, all acid, bases and some protein.

nonelectrolyte := example glucose, lipids, creatinine, and urea.

electrolyte have greater osmotic power than nonelectrolyte.

electrolyte composition of body fluid

1)extracellular fluid:=

Sodium ( Na+)Is major cation.

2)intracellular fluid:=

Potassium ( k+)is the chief cation.

Phosphate ( po4-)is the chief anion.

• fluid and electrolyte imbalance (ફ્લુઇડ એન્ડ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમબેલેન્સ)

બોડી માંથી ફ્લુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ નું એક્સેસિવ અમાઉન્ટ એ સ્કીનમાં ડાયાફોરેસીસ થવાના કારણે અથવા બર્ન થવાના કારણે ફ્લુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ નું ઇમબેલેન્સ બોડીમાં ઉદ્ભવે છે.ફ્લુઇડ ઇમ્બેલન્સ માં બોડીમાં ફ્લુઇડ નુ લેવલ એબનોર્મલ હોય છે.

મુખ્યત્વે ચિલ્ડ્રન માં ફ્લુઇડ રિલેટેડ કોમ્પ્લીકેશન એ વધુ પડતા જોવા મળે છે . તેમાં એક્સેસિવ અમાઉન્ટ માં ડીહાઇડ્રેશન તથા ફ્લુઇડ ઓવરલોડ એ વૃદ્ધોમાં જોવા મળે છે.

ફ્લુઇડ વોલ્યૂમ ઇમ્બેલેન્સ એ હાઇપોવેલેમિયા, નોરમોવોલેમીઆ, માલડિસ્ટ્રીબ્યુશન ઓફ ફ્લુઇડ, હાઇપરવોલેમીઆ ના કારણે જોવા મળે છે.

કોઇપણ ડીહાઇડ્રેશન થવામાં ટ્રોમા એ એક મુખ્ય કારણ છે કારણ કે ટ્રોમા થવાના કારણે બોડી માંથી એક્સેસિવ અમાઉન્ટ મા ફ્લુઇડ લૉસ થાય છે અને તેના કારણે ડીહાઇડ્રેશનની કન્ડિશન ઉત્પન્ન થાય છે.

અને ડીહાઇડ્રેશન થવાનું બીજું મુખ્ય કારણ એ બોડી માંથી એક્સેસિવ અમાઉન્ટમાં પરસેવો વળવો તેના કારણે પણ બોડી માંથી ફ્લુઇડ એ ઓછું થાય છે.

કંટીન્યુઅસ ડિહાઇડ્રેશન ના કારણે બ્લડ વોલ્યુમ ઓછું થાય છે, તથા વિનશ રિટર્ન પણ ઓછું થાય છે અને તેના કારણે હાઇપો ટેન્શનની કન્ડિશન ઉત્પન્ન થાય છે.

બોડી fluid ની નોર્મલ ઓસ્મોલારિટી 275 થી 295 મોલ/ લિટર હોય છે.

જો કોઇ સોલ્યુશનની ઓસ્મોલારીટી એ બોડી ફ્લુઇડની( 275 થી 295 mol/liter) ઓસ્મોલારીટી જેટલી જ હોય તો તેને આઇસોટોનિક ફ્લુઇડ કહેવામાં આવે છે.

(આઇસોટોનીક સોલ્યુશન્સ:=ઓસ્મોલારિટી ઇસ ઇક્વલ ટુ 275 થી 295 મોલ/લિટર)

જો કોઇ ફ્લુઇડની ઓસ્મોલારીટી એ બોડી ફ્લૂઇડ ની ઓસ્મોલારીટી કરતા વધુ હોય તો તેને હાઇપરટોનિક સોલ્યુશન કહેવામાં આવે છે.

(હાઇપરટોનિક સોલ્યુસન્સ:=ઓસ્મોલારિટી ઇસ ગ્રેટર ધેન 295 મોલ/ લિટર).

જો કોઇ ફ્લુઇડની ઓસ્મોલારીટીની બોડી ફ્લુઇડ કરતા ઓછી હોયતો તેને હાઇપોટોનિક
સોલ્યુશન કહેવામાં આવે છે.

( હાઇપોટોનિક સોલ્યુસન્સ:= ઓસ્મોલારિટી ઇસ લેસ ધેન 275 મોલ/લિટર)

• Explain the fluid volume deficit/Dehydration (ફ્લુઇડ વોલ્યુમ ડેફીશીટ/ ડિહાઇડ્રેશન ને વ્યાખ્યાયિત કરો).

જ્યારે બોડીમાંથી ખૂબ વધુ પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ લોસ થાય છે ત્યારે બોડી મા ડીહાઇડ્રેશનની કન્ડિશન ઉત્પન્ન થાય છે.

નોર્મલ ચાઇલ્ડ માટે તેની સાઇન એ છે કે ચાઇલ્ડ ને ખૂબ તરસ લાગે છે.
જો કોઇ ચાઇલ્ડ પોતાની જાતે ફ્લ્યુઇડ લઇ શકવામાં સક્ષમ હોય નહીં તો તેની બોડી એન્ટીડાયયુરેટિક હોર્મોન એક્ટિવેટ થાય છે તેના કારણે બોડીમાં ઓસ્મોટિક પ્રેશર અને એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર ફ્યુઇડ રેગ્યુલેટ થાય છે.

ડીહાઇડ્રેશન ની કન્ડિશન ત્યારે ઉત્પન્ન થાય છે જ્યારે બોડીમાં પૂરતા પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ નુ અમાઉન્ટ હોતું નથી.

ચાઇલ્ડ ની બોડી માથી જેટલા પ્રમાણમાં બોડી માંથી ફ્લુડ એ એક્સક્રીટ થાય છે તેટલા જ અમાઉન્ટ ઇન્ટેક ન કરવામાં આવે તો તેના કારણે બોડી માં ડીહાઇડ્રેશન ની કન્ડિશન ઉત્પન્ન થાય છે.

Explain the Etiology/cause of Dehydration (ડિહાઇડ્રેશન થવા માટેના કારણો જણાવો).

• સૌથી મુખ્ય કારણ એ બોડી માંથી વધુ પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ એ એક્સક્રીટ થવુ.
• લાંબા સમયથી નીલ પર ઓરલ રહેવું.
• ઇન્ટર્નલ બ્લીડિંગ અથવા હેમરેજ.
• ખૂબ પરસેવો વળવો.
• કોઇપણ ડાઈયુરેટીક થેરાપી લેવાના કારણે.
• કોઇપણ વુંડમાંથી ડ્રેઇનેજ કરવાના કારણે.
• ડાયરિયા,
• ગેસ્ટેરોઈન્ટેસ્ટાઇનલ
• સક્ષનીંગ,
• વોમીટીંગ,
• ગળવામાં તકલીફ હોય તો,
• સિસ્ટેમિક ઇન્ફેક્શન,
• રિનલ ફેઇલ્યોર ,
• ફીવર,
• ડાયાબિટીક એસિડોસિસ,,
• બર્ન્સ,
• ફ્રિકવન્ટ એનિમા,
• ઇલિયોસ્ટોમી( ઇલિયમ મા ઓપનિંગ),
• ક્રોનીક ઇલનેસ,
• સિસ્ટોસ્ટોમી,
• ફ્લુઇડ નું ઓછા પ્રમાણમાં ઇન્ટેક કરવું.
• ડાયાબિટીસ
• ઇનસીપીડસ.
• અમુક પ્રકારની મેડિસિન,
• એકસીડન્ટ ઓર ટ્રોમા ,

Explain the clinical manifestation/sign and symptoms of the Dehydration
( ડિહાઇડ્રેશન ના લક્ષણો અને ચિન્હો જણાવો).

• ખુબ તરસ લાગવી,
• વજન ઓછો થવો,
• રેપિડ,વીક પલ્સ,
• બ્લડ પ્રેશર ઓછું થવું,
• ડિક્રીઝ ટીયર ફોર્મેશન,
• ડ્રાય સ્કિન,
• ડ્રાય મ્યુકસ મેમ્બ્રેન,
• પુઅર સ્કિન ટર્ગર,
• ઇંક્રીઝ બોડી ટેમ્પરેચર,
• યુરીન આઉટપુટ ઓછું થવું,
• ડીહાઇડ્રેશન,
• ડાર્ક યુરિન,
• કબજિયાત થવું,
• ડ્રાય માઉથ,
• મેન્ટલ સ્ટેટસમાં ચેન્જીસ આવવા,
• નબળાઇ આવવી,
• સન્કન આઇ બોલ્સ,
• રેસ્ટલેસનેસ,
• ડ્રાય આઇસ,
• ડિક્રીઝ જુગ્યુલર વિનસ પ્રેશર.

Explain the diagnostic evaluation of the Dehydration ( ડિહાઇડ્રેશન ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન જણાવો).

હિસ્ટરી કલેક્શન, ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન.
બ્લડ યુરિયા નાઇટ્રોજન (BUN)લેવલ,
ઇંક્રીઝ હિમાટોક્રિટ લેવલ.
ઇન્ક્રીઝ ધ સ્પેસિફિક ગ્રેવિટી ઓફ યુરિન ગ્રેટર ધેન 1.030.

Explain the medical management of the Dehydration (ડિહાઇડ્રેશન નુ મેડીકલ મેનેજમેન્ટ જણાવો).

ડીહાઇડ્રેશન વાળા ચાઇલ્ડ ની મેઇન પ્રાયોરિટી તેની બોડીમાં ફ્લુઇડ એરિપ્લેસ કરવું
તેથી ચાઇલ્ડ ને ઇન્ટ્રા વિનસ ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.

જો ચાઇલ્ડ ને કોઇપણ પ્રકારની ઇંજરી અથવા ટ્રોમાં થયો હોય અને વધુ પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ લોસ થતું હોય તો તેના બ્લડ લોસ થતું હોય તે જગ્યા પર પ્રેશર એપ્લાય કરવું જેથી એક્સેસીવ અમાઉન્ટમાં બ્લડ લોસ થતું પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

ચાઇલ્ડ ને આઇસોટોનીક ફ્લ્યુડ કરવું.( ex:= ringer lactate, 0.9% normal saline).

Assessment

ચાઇલ્ડ ને કોઇપણ પ્રકારના ડીહાઇડ્રેશનના સાઇન અને સિમ્પટોમસ છે કે નહીં તે અશેસ કરવું.

ચાઇલ્ડ ની સ્કીન ઇન્ટીગ્રિટી એસેસ કરવી.

ચાઇલ્ડ નો દરરોજ વજન ચેક કરવો.

ચાઇલ્ડ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ દર આઠ કલાકે કરવું.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન અશેસ કરવા.

ચાઇલ્ડ ની મ્યુકસ મેમ્બ્રેન અસેસ કરવી.

ચાઇલ્ડ ના પલ્સ અને ટેમ્પરેચર એ અસેસ કરવા.

Nursing diagnosis

1) fluid volume deficit related to fluid loss or inadequate fluid intake.

2) decrease cardiac output related to insufficient blood volume.

3)Impaired oral mucous membrane related to inadequate oral secretion.

4)ineffective tissue percussion related to insufficient blood volume.

5)constipation related to decrease body fluid.

nursing interventions

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન ચેક કરવા.

ચાઇલ્ડ ને વધુ પડતું ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ ચેક કરવું.

જો ચાઇલ્ડ એ ઓરલી ફ્લુઇડ લઇ શકતું હોય તો તેને ઓરલી ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને થોડી થોડી વારે ફ્લુઇડ લેવા માટે કહેવું.

જો ચાઇલ્ડ એ ઓરલી ફ્લુડ ઇન્ટેક ન કરી શકતું હોય તો તેને પેરેન્ટરલ રૂટ દ્વારા ફ્લ્યુડ પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને ringer lactate, 0.9 નોર્મલ સલાઇન અને ડેકસ્ટ્રોસ 5% વગેરે જેવું ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.

જો ચાઇલ્ડ ને ડીહાઇડ્રેશન એ સીવીયર ડાયરિયા ના કારણે હોય તો
ચાઇલ્ડ ને એન્ટિડાયરિયલ મેડિસિન પ્રોવાઈડ કરવી.

જો ચાઇલ્ડ ને ડિહાઇડ્રેશન એ વોમિટિંગ ના કારણે ડીહાઇડ્રેશન હોય તો તેને એન્ટીએમિટીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

જો ચાઇલ્ડ ને કોઇપણ પ્રકારનું ઇન્ફેક્શન હોય તો તેને એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ નું કન્સીયસનેસ લેવલ ચેક કરવું જેમ કે એન્ઝાઇટી ,રેસ્ટલેસલેસ, કન્ફ્યુઝન વગેરે.

ચાઇલ્ડ ની સ્કીન ઇન્ટીગ્રિટી ચેક કરવી.

ચાઇલ્ડ ની દર બે કલાકે પોઝિશન ચેન્જ કરવી.

જો ચાઇલ્ડ ને માઇલ્ડ અમાઉન્ટમાં ડિહાઇડ્રેશન હોય તો તેને ઘરે જ ટ્રીટમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરી ડીહાઇડ્રેશન દૂર કરી શકાય છે.

જો ચાઇલ્ડ ને સીવ્યર અમાઉન્ટ માં ડીહાઇડ્રેશન હોય તો તેને તાત્કાલિક હોસ્પિટલાઇઝેશન કરવાની જરૂર પડે છે.

complications

જો ડીહાઇડ્રેશન ને તાત્કાલિક ટ્રીટ કરવામાં ન આવે તો બોડીમાં બ્લડ અમાઉન્ટ એ ઓછું થઈ શકે છે અને તેના કારણે બોડીના મેઇન ઓર્ગન ના ફંકશન પણ અલ્ટર થઈ શકે છે. જેમકે બ્રેઇન, કિડની ,હાર્ટ આ ઓર્ગન એ પ્રોપર રીતના ફંક્શન કરી શકતા નથી.

prevention

ડીહાઇડ્રેશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે ચાઇલ્ડ ને પ્રોપર રીતના ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરવા માટે કહેવું અને જે ચાઇલ્ડ એ હાઇ રિસ્ક હોય જેમ કે ઇન્ફન્ટ એ હાઇરિસ્ક માં હોય તો તેને વધારે અમાઉન્ટ મા ફ્લુઇડ લેવા માટે.

Child education

ચાઇલ્ડ અને તેમના ફેમિલી મેમ્બર્સ ને ડીહાઇડ્રેશનના સાઇન અને સિમ્પટોમસ વિશે હેલ્થ એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને એડીક્યુએટ અમાઉન્ટ ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ને હેલ્થ એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું કે ફ્રિકવન્ટ અમાઉન્ટ મા ફ્લૂઇડ ઇંટેક કરવું.

ચાઇલ્ડ ને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું કે જ્યારે કોઇ એક્સેસિવ હાર્ડ વર્ક કરતા હોય ત્યારે વચ્ચે વચ્ચે થોડું થોડું ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરવું જેથી ડિહાઇડ્રેશનની કન્ડિશનમાંથી પ્રિવેન્ટ થઇ શકાય.

• Explain/Define hypervolemia. (હાઇપરવોલેમિયા ને વ્યાખ્યાયિત કરો)

હાઇપરવોલેમીઆ ને ફ્લુઇડ ઓવરલોડ અથવા તો તેને ઓવરહાઇડ્રેશન કહેવામાં આવે છે.
આ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બોડીમાં ઘણા બધા અમાઉન્ટ મા ફ્લુઇડ નુ કલેક્શન થાય છે.

ચાઇલ્ડ ને ફ્લુઇડ ઓવરલોડ થવાના કારણે ઘણા બધા પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ એ બોડી મા રહે છે અને તેના કારણે ઇલેક્ટ્રોલાઇટ અને રેડ બ્લડ સેલ્સ એ ડાઇલ્યુટ થઇ જાય છે.

હાઇપર વોલેમિયા ની કન્ડિશન ત્યારે ઉત્પન્ન થાય છે જ્યારે બોડીમાં સોડિયમનું પ્રમાણ તથા વોટરનું પ્રમાણ એ વધુ પ્રમાણમાં થઇ જાય છે અને તેના કારણે હાઇપર વેલેમિયા ની કન્ડિશન ઉત્પન્ન થાય છે.

Explain the Etiology/cause of hypervolemia ( હાઇપરવોલેમીઆ ના કારણ જણાવો).

• વધુ પડતું આઇવી ફલુઇડ પ્રોવાઇડ થવાના કારણે.
• હાર્ટ ફેલ્યોર કન્ડિશનના કારણે.
• કોર્ટીકોસ્ટીરોઈડ થેરાપી લેવાના કારણે.
• ડાયટમાં પ્રોટીન એ ઓછા પ્રમાણમાં લેવાના કારણે.
• સિંડ્રોમ ઓફ ઇનએપ્રોપ્રીએટ એન્ટીડાયયુરેટિક હોર્મોન.
• રીનલ ફેઇલ્યોર.
• સિરોસિસ ઓફ લિવર,
• કુસિંગ સિંડ્રોમ,
• લો ડાયેટરી પ્રોટીન ઇન્ટેક,
• એક્સેસિવ ઇરિટેશન ઓફ વુંડ એન્ડ કેવિટીસ.
• વધુ પડતું ફ્લુઇડ લેવાના કારણે.

Explain the clinical manifestation/sign and symptoms of the hypervolemia (હાઇપરવોલેમીઆ ના લક્ષણો તથા ચિન્હો જણાવો).

• ચેન્જીસ ઇન વાઇટલ સાઇન,
• એસાઇટીસ,
• બ્લડ પ્રેશર વધવું,
• પલ્સરેટ ઇન્ક્રીઝ થવા,
• રેસ્પીરેશન વધવું,
• ડિસ્ટેન્ડેડ નેક વેઇન્સ,
• એડિમા ઇન ફીટ એન્ડ લેગ્સ,
• યુરીન એ ડાયલ્યુટ થવું,
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડવી,
• વજન વધવું,
• યુરિન આઉટપુટ ઇન્ક્રીઝ થવું.

Explain the Diagnostic evaluation of hypervolemia (હાઇપરવોલેમીઆ ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન જણાવો).

• હિસ્ટ્રી ટેકિંગ ,
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન,
• બ્લડ યુરિયા નાઇટ્રોજન લેવલ ( BUN )ઓછું થવું,
• હિમાટોક્રીટ લેવલ ઓછુ થવું,
• યુરીન ની સ્પેસિફિક ગ્રેવીટી ઓછી થવી.

Explain the complication of the hypervolemia ( હાઇપરવોલેમીઆ ના કોમ્પ્લિકેશન ને જણાવો).

હાર્ટ ફેઇલ્યોર,
પલ્મોનરી એડિમા,
ઓર્ગન ફેઇલ્યોર.

Explain the medical management of the hypervolemia ( હાઇપરવોલેમીઆ ના મેડિકલ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો)

ડ્રગ થેરાપી,
ડાયટ થેરાપી,

ડ્રગ થેરાપી
ડાયયુરેટીક ડ્રગ,
પ્રોવાઇડ ડાયયુરેટીક ( ફ્રુસેમાઇડ ),

ડાયટ થેરાપી
ચાઇલ્ડ ને ઓછા પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ લેવા માટે કહેવું.

ઓછા મીઠા વાળું ડાયટ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

ચાઇલ્ડ ને ઓછુ ફ્લુઇડ લેવા માટે કહેવુ.

ઓક્સિજન થેરાપી
જો શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડતી હોય તો પ્રોપર રીતના ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવું.

પોઝિશનિંગ
ચાઇલ્ડ એ સરળતાથી બ્રિધિંગ થઈ શકે તે માટે તેને સેમી ફાવલર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી અને ચાઇલ્ડ ને જો શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડતી હોય તો તેને પ્રોપર ઓક્સિજન થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.

Explain the nursing management of the hypervolemia ( હાઇપરવોલેમીઆ ના નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

assessment

ચાઇલ્ડ નું ફ્લુઇડ અમાઉન્ટ અસેસ કરવુ.

ચાઇલ્ડ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ અસેસ કરવુ.

ચાઇલ્ડ ની બોડીમાં એડીમાં છે કે નહીં તે જોવું.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન અસેસ કરવા.

ચાઇલ્ડ નો દરરોજ વજન ચેક કરવું.

Nursing management

1) excess fluid volume related to excessive fluid intake or inadequate excretion of body fluid.

2)decrease cardiac output related to excess work on the heart from fluid retention.

3)ineffective tissue percussion related to dependent oedema.

4)risk for Impaired gas exchange related to fluid in the lungs.

nursing interventions

ચાઇલ્ડ ની જરૂરિયાત પ્રમાણે તેને ટ્રીટમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ નો દરરોજ વજન ચેક કરવો.

ચાઇલ્ડ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ ચેક કરવું.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન ચેક કરવા.

ચાઇલ્ડ ને સેમી ફાવલર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ની દર બે કલાકે પોઝિશન ચેન્જ કરવી.

ચાઇલ્ડ ને જરૂરિયાત પ્રમાણે સ્કીન કેર પ્રોવાઇડ કરવી સ્કીન ઉપર એકદમ જોર લગાડી મસાજ ન કરવી.

ચાઇલ્ડ ને સોડિયમ ઓછા પ્રમાણમાં લેવા માટે કહેવું.

જે એક્સ્ટ્રીમિટીસ મા ઇડીમાં હોય તેને એલિવેટ કરવા.

ચાઇલ્ડ ને પ્રિસ્ક્રાઇબ કરેલી ડાયયુરેટીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ ચેક કરવુ.

prevention

ફ્લુડ ઓવરલોડ ની કન્ડિશન ને પ્રિવેન્ટ કરવાનું સૌથી સરળ રસ્તો વધારે પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ ઇન્ટેક અવોઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને આઇવી ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરીએ ત્યારે તેનું ફ્લુઇડ અમાઉન્ટ ચેક કરવું.

patient education

ઓછા સોડિયમ વાળું ફૂડ ઇન્ટેક કરવુ.

ડાયયુરેટીક થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ એ ઓછા પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ લ્યે તે માટે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ નો દરરોજ વેઇટ ચેક કરવો.

• Electrolyte balance

ઇલેક્ટ્રોલાઇટ એ એવા ચાજૅ હોય છે, કે જેની પાસે પોઝિટિવ( +) અથવા નેગેટિવ( -) ચાર્જ હોય છે અને તે ઇલેક્ટ્રીક ઇમ્પલ્સીસ એ કન્ડક્ટ કરે છે વધારામાં કહીએ તો બોડી ફ્લુઇડ અને વોટરમાં એવા સોલીડ સબસ્ટન્સ આવેલા હોય છે કે જે બોડી ફ્લુઇડ એન્ડ બ્લડ માં ડીઝોલ્વલ થય અને સોલ્યુટસ બનાવે છે.

અમુક સોલ્યુટ્સ એ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ એન્ડ અમુક સોલ્યુટસ એ નોન ઇલેક્ટ્રોલાઇટ હોય છે.
ઇલેક્ટ્રોલાઇટ એ એવું કેમિકલ છે જે વોટરમાં ડીઝોલ્વલ થાય અને ઇલેક્ટ્રિસિટી કરંટ ક્રિયેટ કરે છે.

તેમાંથી અમુક ઇન્ટ્રાસેલ્યુલર અને અમુક એક્સ્ટ્રાસેલ્યુલર હોય છે.

ઇલેક્ટ્રોલાઇટ એ ( millieqivevallent/liter) meq/liter and Meq/dl
મા મેઝર કરવામાં આવે છે.

સામાન્ય રિતે બે પ્રકાર ના ઇલેક્ટ્રોલાઇટ હોય છે.

1)કેટાયન( તેમાં ઇલેક્ટ્રીક ચાર્જ પોઝિટિવ હોય છે +ve) ,

2)એનાયન( તેમાં ઇલેક્ટ્રીક ચાર્જ નેગેટિવ હોય છે -ve)

• Explain/define electrolyte imbalance ( ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમબેલેન્સ ને વ્યાખ્યાયિત કરો).

સોડિયમ, પોટેશિયમ અને કેલ્શિયમ , એ નર્વ ઇમ્પલ્સીસ ને પાસ થવામાં અગત્યનો રોલ ભજવે છે.
આ બધા માંથી કોઇપણ સબસ્ટન્સ વધે અથવા ઘટે તો તો તેના કારણે મસલ્સ સ્ટીમ્યુલેસન થાય છે અને તેના કારણે ઇમ્બેલેન્સ ઉદભવે છે.

sodium imbalance

સોડિયમ ઇમબેલેન્સ ત્યારે થાય છે જ્યારે સોડિયમ નું કોન્સન્ટ્રેશન પ્લાઝમા મા બધે અથવા ઘટે છે.

નોર્મલ સોડિયમ કોન્સન્ટ્રેશન ઇસ 135 to 145 meq/liter.

• Explain/ define sodium deficit ( hyponatremia). હાઇપોનેટ્રેમિયા ને વ્યાખ્યાયિત કરો .

સોડિયમ એ એક્સ્ટ્રા સેલ્યુલર ઇલેક્ટ્રોલાઇટ છે.આ વોટર ડીસ્ટ્રીબ્યુશન માં અગત્યનો ભાગ ભજવે છે.સોડિયમ એ મસલ્સ કોન્ટ્રેક્સન તથા નવૅ ઇમ્પલ્સીસ ને ટ્રાન્સમિટ થવામાં અગત્યનો ભાગ ભજવે છે.

સોડિયમ નુ નોર્મલ કોન્સન્ટ્રેશન એ બ્લડમાં 135 થી 145 meq/liter હોય છે.
હાઇપોનેટ્રેમિયા એ એક મેટાબોલિક કન્ડિશન છે કે જેમાં સોડિયમનું લેવલ તે બ્લડમાં નોર્મલ સોડિયમ લેવલ કરતા ઓછું હોય છે.

( ઇન હાઇપોનેટ્રેમિયા સોડિયમ કોન્સન્ટ્રેશન ઇસ લેસધેન <135 meq/liter).

થ્રી ટાઇપ ઓફ હાઇપોનેટ્રેમિયા

1)યુવોલેમિક હાઇપોનેટ્રેમિયા.

2)હાઇપરવોલેમિક હાયપો નેટ્રેમિયા.

3)હાઇપોવોલેમિક હાઇપોનેટ્રેમિયા .

1)યુવોલેમિક હાઇપોનેટ્રેમિયા.

આમા બોડી નુ વોટર કન્ટેઇન ઇન્ક્રીઝ થાય છે.
પરંતુ સોડિયમ લેવલ એ કોન્સટન્ટ જ હોય છે.
અને આ કંડિશન એ ક્રોનિક હેલ્થ કંડિશન, કેન્સર અને અમુક મેડિસિન ના કારણે થાય છે.

2)હાઇપરવોલેમિક હાયપો નેટ્રેમિયા.

આમા બોડીમાં વોટર અને સોડિયમ બંને કન્ટેઇન્ટ ઇન્ક્રીઝ થાય છે.
પરંતુ વોટર નુ અમાઉન્ટ વધુ હોય છે.
વધારે પડતુ પાણી એ સોડિયમ ને ડાયલ્યૂટ કરે છે.અને સોડિયમ નુ લેવલ ઓછું કરે છે.
આ મુખ્યત્વે કિડની ફેઇલ્યોર, હાર્ટ ફેલ્યોર ઓર લિવર ફેઇલ્યોર ના કારણે હોય છે.

3. હાઇપોવોલેમિક હાયપોનેટ્રેમિઆ

આમાં બોડી માંથી વોટર અને સોડિયમનું લેવલ એ ઓછું થાય છે.
પરંતુ વોટર કરતાં સોડિયમનું લેવલ વધુ પડતું લોસ થાય છે.

Explain the Etiology/cause of hyponatremia (હાઇપોનેટ્રેમીયા ના કારણ જણાવો).

• એક્સરસાઇઝ સમયે વધુ પડતું પાણી પીવાના કારણે.
• વોમીટિંગ.
• હોર્મોનલ ઇમબેલેન્સ. ડાયરીયા.
• થાઇરોડ નું અમાઉન્ટ ઓછું થવાના કારણે.
• સિંડ્રોમ ઓફ ઇનએપ્રોપ્રીએટ એન્ટીડાયયુરેટિક હોર્મોન ( SIADH).
• વધુ પડતી તરસ લાગવાના કારણે.
• નીલ પર ઓરલ ના કારણે( NPO).
• લિથિયમ થેરાપી .
• ડાયયુરેટીક.
• અમુક મેડિસિન લાઇક diuretic, anti depression, pain medication.
• ક્રોનિક ઓર સિવ્યર ડિહાઇડ્રેશન.
• કિડની ફેઇલ્યોર થવાના કારણે.
• કિડની ડીસીઝ ના કારણે. કંજેસ્ટિવ હાર્ટ ફેઇલ્યોર.
• બર્ન્સ.
• લો સોડિયમ વાળું ડાયટ લેતા હોય તો તેને હાઇપોનેટ્રેમિયા થઈ શકે.
• એક્સરસાઇઝ સમયે વધુ પડતું પાણી પીવાના કારણે.
• ક્લાઇમેટ.

Explain the clinical manifestation/ sign and symptoms of the hyponatremia
(હાઇપોનેટ્રેમિયા ના લક્ષણો તથા ચિન્હો જણાવો)

• માથું દુખવું,
• મસલ્સ વીકનેસ.
• થાક લાગવો.
• રેસ્ટલેસનેસ.
• ઇરિટેશન.
• ઇન્ટરેસ્ટ ઓછો થવો.
• મસલ્સ ટિવચિંગ અને વિકનેસ થવી.
• ટેકીકાર્ડીયા ( ઇન્ક્રીઝ હાર્ટ રેટ મોર ધેન 100 beats/min).
• નોઝિયા.
• વોમીટિંગ.
• એબડોમીનલ ક્રેમ્પસ.
• યુરિન આઉટપુટ ઓછું થવું.
• પોસ્ચુરલ હાઇપોટેન્શન.
• ભૂખ ન લાગવી.
• મેન્ટલ કન્ફ્યુઝન.
• ડિલીરીયમ.
• કોમા.
• શૉક.
• કન્ફ્યુઝન.
• આચકી આવવી.
• કોમા .
• સેલ્યુલર સ્વેલીંગ વિથ સેરેબ્રલ ઇડિમા લીડિંગ ટુ હેડએક.

Explain the Diagnostic evaluation of the Hyponatremia ( હાઇપનેટ્રેમિયા ના લક્ષણો તથા ચિન્હો જણાવો).

હિસ્ટ્રી ટેકિંગ ,
ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન.
serum electrolyte level ex:=sodium, Potassium, chloride.
serum sodium <135meq/liter. ડિક્રીઝ યુરિન સ્પેસિફિક ગ્રેવિટી. ડીક્રીઝ સિરમ ઓસ્મોલારિટી. urin sodium >100meq/24 hours.

Explain the medical management of the Hyponatremia ( હાઇપોનેટ્રેમિયા ના મેડિકલ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો)

અમુક હાઇપો નેટ્રેમિયાની કન્ડિશનમાં કેન્સર એ કારણ હોય છે.
તો તેને દૂર કરવા માટે રેડીએશન, કીમોથેરાપી, અને સર્જરી પ્રોવાઈડ કરવી.

જેથી સોડિયમ ઇમબેલેન્સ ને કરેક્ટ કરી શકાય.

જો થોડા પ્રમાણમાં હાઇપોનેટ્રેમિયા ની કન્ડિશન હોય તો તેને ડાયટ, લાઇફ સ્ટાઇલ ,અને મેડીકેશન દ્વારા ટ્રીટ કરી શકાય છે.

જો સીવ્યર હાયપોનેટ્રેમિયા ની કન્ડિશન હોય તો ટ્રીટમેન્ટમાં ચાઇલ્ડ ને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ અને ફલ્યુઇડ એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવા.

ચાઇલ્ડ ને સોલ્યુશન જેમકે 0.9% normal saline fluid એ એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવું.

ઇન્ટરા ક્રેનીઅલ સ્વેલિંગ ને ઓછું કરવા માટે સ્ટીરોઈડ થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ ચેક કરવું અને દરરોજ વજન ચેક કરવો.

જો ચાઇલ્ડ એ લેથાર્જી હોય તો તેને સપ્લીમેન્ટરી ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને જરૂરિયાત પ્રમાણે આઇવી ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.

Explain the nursing management of the Hyponatremia ( હાઇપોનેટ્રેમિયા ના નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

ચાઇલ્ડ ની કન્ડિશનનું કારણ એ જાણવા માટે ચાઇલ્ડ ની પ્રોપર હેલ્થ હિસ્ટ્રી લેવી.

ચાઇલ્ડ ને સોડિયમ રીચ ફૂડ લેવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું કે ડાયટમાં સોડિયમ રિચ ફ્લુઇડ ઇન્કલુડ કરવા.

જો ચાઇલ્ડ નુ સોડિયમ લેવલ એ 12 meq/liter in 24 hour ઇન્ક્રીઝ થતું ના હોય તો પેશન્ટને રીંગલ લેટેસ્ટ અને આઇસોટોનિક સોલ્યુશન intra venously એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવા.

ચાઇલ્ડ નો દર 24 કલાકે ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મેઇન્ટેન કરવો.

ચાઇલ્ડ નો દરરોજ વેઇટ ચેક કરવો.

ચાઇલ્ડ ને હાઇપર ટોનિક નોર્મલ સલાઇન એ એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવું.

જો ચાઇલ્ડ ને એ ફ્લુઇડ રિસ્ટ્રિક્શન હોય તો ચાઇલ્ડ ને ઓછા પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ લેવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ નું કન્સીયસનેસ લેવલ ચેક કરવું.

ચાઇલ્ડ એ કન્ફ્યુઝન ,લેથારજી સ્ટેટ માં છે કે નહીં તે જોવું.

ચાઇલ્ડ એ ટાઇમ, પ્લેસ અને પર્સન સાથે ઓરિએન્ટેડ છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.

ચાઇલ્ડ નુ deep tendon reflexes, muscles tone and strength assess કરવુ.

prevention

જે કન્ડિશન ના કારણે સોડિયમનું લેવલ ઓછું થયું હોય તે કન્ડિશનને અર્લી ટ્રીટ કરવી.

જે વ્યક્તિએ ડાયયુટીક મેડિસિન લેતા હોય તે વ્યક્તિને ડાયયુરેટીક મેડિસિન લેવા માટેના adverse સાઇન અને સિમ્ટોમ્સ ex:= hyponatremia માટે અવેઇર કરવા.

જે ચાઇલ્ડ એ વધુ પડતી એક્સરસાઇઝ કરતા હોય તે ચાઇલ્ડ ને જરૂરિયાત પ્રમાણે જ પાણી પીવું જોઇએ કે જે સ્વેટિંગ દ્વારા બોડી માંથી ઓછું થયું હોય અને એક અવરમાં એક લીટર કરતાં વધુ પાણી ન પીવું જોઈએ.

ચાઇલ્ડ ને સોડિયમ રીચ ફૂડ લેવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ને પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને કહેવું કે તે પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીએ પરંતુ ફ્લુઇડ ઓવરલોડ ન થાય તેનું ધ્યાન રાખે અને સોડિયમ રિપ્લેસમેન્ટ ડાયટ એ પેસન્ટ ને લેવા માટે કહેવું.

• Explain/ define sodium excess hypernatremia (હાઇપર નેટ્રેમિયા ને વ્યાખ્યાયિત કરો).

હાઇપરનેટ્રેમિયા તે ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમ્બેલન્સ છે કે જેમાં સોડિયમનું અમાઉન્ટ એ બ્લડમાં વધી જાય છે.

જ્યારે આપણી બોડીમાં ફ્લુઇડ નુ અમાઉન્ટ ઓછા પ્રમાણમાં હોય અને જો સોલ્ટ એ વધુ પ્રમાણમાં હોય અને જો રીનલ ફંક્શન ઓછું હોય તો બોડીમાં સોડિયમનું અમાઉન્ટ વધી જાય છે અને હાઇપરનેટ્રેમીયા ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

ધ નોર્મલ સોડિયમ લેવલ ઇન બોડી ઇઝ 135 to 145 meq/liter.

જો બોડીમાં સોડિયમ નું વેલ્યુએ નોર્મલ વેલ્યુ કરતા વધી જાય તો તેને હાઇપરનેટ્રીમીયા કહેવામાં આવે છે.

( ઇન હાઇપરનેટ્રેમિયા ધ લેવલ ઓફ સોડિયમ ઇઝ મોર ધેન >145 meq/liter).

Explain the Etiology/ cause of the hypernatremia (હાઇપરનેટ્રેમિયા ના કારણ જણાવો)

• બોડી માંથી ફ્લૂઇડ એ લોસ થવાના કારણે,
• વોમીટિંગ,
• ડાયરિયા,
• સ્વેટીંગ,
• હાઇ ફીવર,
• ડીહાઇડ્રેશન,
• પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી ન પીવાને કારણે,
• અમુક પ્રકારની દવાઓ જેમકે steroids, licorice and certain blood pressure lowering drugs,
• અમુક પ્રકારની
• એન્ડોક્રાઇનલ ડીઝીઝના કારણે જેમ કે ડાયાબિટીસ અને આલ્ડોસ્ટેરોનિઝમ,
• વધુ પડતું સોલ્ટ ઇન્ટેક કરવાના કારણે.
• સોડિયમ બાય કાર્બોનેટ ના વધુ પડતો ઉપયોગ કરવાના કારણે.
• અનકંટ્રોલ ડાયાબિટીસ ના કારણે.
• હેવી એક્સરસાઇઝ કરવાના કારણે.
• રીનલ ડિસ્ફંકશન ના કારણે.
• ઓસ્મોટીક ડાયયુરેટીક.

Explain the clinical manifestation/sign and symptoms of Hypernatremia (હાઇપરનાટ્રેમીઆ ના લક્ષણો અને ચિન્હો જણાવો).

• તરસ લાગવી.
• મ્યુકસ મેમ્બરેન ડ્રાય અને સ્ટિકિ થવી.
• રેસ્ટલેસનેસ એન્ડ એજીટેસન થવુ.
• યુરીન આઉટપુટ ઓછું થવું.
• વજન ઓછો થવો.
• નબળાઇ લાગવી.
• ટીશ્યુ એ ફિર્મ થવી.
• ડિસઓરિએન્ટેશન થવું.
• ટેકીકાર્ડિયા.
• કન્ફ્યુઝન તથા પર્સનાલિટી ચેન્જ થવી.
• કંસિયસનેસ લેવલ ઓછું થવું.
• ભૂખ ન લાગવી.
• નોઝીયા.
• વોમીટિંગ.
• ફલુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમબેલેન્સ થવું.
• પલ્મોનરી એડિમા.
• પીટીંગ એડીમાં.
• સ્કીન ટર્ગર એબનોર્મલ થવી.
• પોસ્ચુરલ હાઇપોટેન્શન.
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થવી.

Explain the Diagnostic evaluation of hypernatremia ( હાઇપરનાટ્રેમીઆ ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન જણાવો).

• હિસ્ટ્રી ટેકિંગ,
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન,
• serum electrolyte:=serum sodium level >145meq/liter.
• હાઇ સિરમ ઓસ્મોલારિટી.
• ઇંક્રીઝ યુરિન સ્પેસિફિક ગ્રેવિટી.

Explain the management of the hypernatremia ( હાઇપરનાટ્રેમીઆ ના મેનેજમેન્ટ ને જણાવો) .

ચાઇલ્ડ ને હાયપોટોનિક ઇલેક્ટ્રોનિક સોલ્યુશન ઇન્ટ્રા વિનસલી ઇન્ફ્યુઝન કરવું.

ચાઇલ્ડ ને પૂરતા પ્રમાણમાં વોટર ઇન્ટેક કરવા માટે કહેવુ.

ચાઇલ્ડ ને ડાયયુરેટીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મેઇન્ટેન કરવું.

જે ચાઇલ્ડ ને બોડી માં સોડિયમ લેવલ વધવાની રિસ્ક હોય તે ચાઇલ્ડ નું ફ્લુઇડ એ લોસ થાય અથવા ગેઇન થાય તે મોનીટર કરવું.

ચાઇલ્ડ નો ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મેઇન્ટેન કરવો અને તેને અસેસ કરવુ.

ચાઇલ્ડ ને લો સોડિયમ ડાયટ લેવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ને કેટલા અમાઉન્ટમાં થર્સટ લાગે છે તે નોટીસ કરવુ.

ચાઇલ્ડ ની બોડી નું ટેમ્પરેચર એ એલીવેટેડ છે કે નહીં તે જોવું

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન માં અલ્ટ્રેશન આવે છે કે નહીં તે જોવું.

ચાઇલ્ડ નુ કોન્સિયસનેસ લેવલ ચેક કરવું.

ચાઇલ્ડ ને માથું દુખવું , નોઝિયા, વોમીટિંગ તથા ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇનમાં કોઇપણ પ્રકારના ચેન્જીસ છે કે નહીં તે ચેક કરવું.

ચાઇલ્ડ નુ ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મોનિટર કરવો તથા સોડિયમનું લેવલ અસેસ કરવું.

જો ચાઇલ્ડ ને કોઇપણ આંચકી આવતી હોય તો તેનો બેડ નીચે રાખવું અને બેડ ઉપર સાઇડરેઇલ્સ ને ઊંચી રાખવી.

જો ચાઇલ્ડ ને ડાયાબિટીસ ઇન્સીપીડસ હોય તેને પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ને કહેવુ કે મીઠા વાળું ખાવાનું ,શોલ્ર્ટ ટેબલેટ ,મીઠા વાળું લિક્વિડ અને સ્પોટ ડ્રીંક અવોઈડ કરવા.

ચાઇલ્ડ ને એજ્યુકેશન આપવુ કે એક્સરસાઇઝ સમયે ખૂબ બધું પાણી પીવું.

ચાઇલ્ડ ને કહેવું કે જ્યારે ડાયુરેટિંક મેડિસિન લેતા હોય ત્યારે પાણી પૂરતું પ્રમાણમાં પીવું.

ચાઇલ્ડ ને સોડિયમનું લેવલ ઇન્ક્રીઝ થાય છે કે ડીક્રીઝ તે અસેસ કરવું.

જ્યારે ઇન્દ્રા વિનસ ફ્લ્યુડ એ પ્રોવાઇડ કરતા હોય ત્યારે એસેપ્ટિક ટેકનીક મેઇન્ટેન રાખવી.

જે પેશન્ટની ફ્લુ અથવા તો અન કન્ટ્રોલેબલ વોર્મિંટિંગ થતી હોય તેને કેર ફૂલી મોનિટર કરવા.

જે વ્યક્તિને વધુ પ્રમાણમાં વોમિટિંગ થતી હોય તેને તાત્કાલિક હોસ્પિટલમાં એડમિટ કરવા હાઇડ્રેશનની કન્ડિશન અને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

પેશન્ટ એ ટાઈમ, પ્લેસ અને પર્સન સાથે ઓરિએન્ટેડ છે કે નહીં તે ચેક કરવું.

પેશન્ટને રીએશ્યોરન્સ આપવો.

• Explain/ Define of hypokalemia ( હાઇપોકેલેમિયા ને વ્યાખ્યાયિત કરો)

પોટેશિયમ એ મજોર ઇન્ટ્રા સેલ્યુલર કેટાયન છે.
લગભગ બોડીના 98% જેટલું પોટેશિયમ સેલ ની અંદર આવેલું હોય છે.

નવૅ ટીશ્યુ ના ફોર્મેશન માં તથા ગ્લુકોઝ નું ગ્લાયકોજનમાં કન્વર્ટ કરતા સમયે પોટેશિયમ એ સેલ ની અંદર એન્ટર થાય છે.જેવું ટીશ્યુ એ બ્રેકડાઉન થાય છે ત્યારે પોટેશિયમ એ સેલમાંથી બહાર નીકળે છે અને આ મુખ્યત્વે કોઇપણ ટ્રોમા, ડીહાઇડ્રેશન અથવા સ્ટારવેશન(ભૂખમરા)ના કારણે થઇ શકે છે.

પોટેશિયમ એ નવૅ ઇમ્પલ્સીસ ને કંડકટ થવામાં તથા સ્કેલેટન એન્ડ સ્મૂધ મસલ્સ ના કોન્ટ્રાક્શન માટે એક અગત્યનો ઈલેક્ટ્રોલાઇટ તરીકે વર્તે છે.

નોર્મલ પોટેશિયમ લેવલ 3.5 to 5.5 meq/liter છે.
હાઇપોકેલેમિયા એવી મેટાબોલિક કન્ડિશન છે કે જેમાં નોર્મલ પોટેશિયમ કોન્સન્ટ્રેશન કરતા પોટેશિયમ નું કોન્સન્ટ્રેશન ઓછું થાય છે તેની હાઇપોકેલેમિયા કહેવામાં આવે છે.

હાઇપોકેલેમિયા ની કન્ડિશનમાં પોટેશિયમ નું લેવલ 3.5 meq/liter કરતા ઓછું થાય છે.

( ઇન હાઇપોકેલેમીઆ પોટેશિયમ લેવધ ઇસ લેસ ધેન < 3.5meq/liter)

Explain the Etiology/cause of Hypokalemia (હાઇપોકેલેમિયા ના કારણ જણાવો).

• પોટેશિયમ ઓછા પ્રમાણમાં ડાયટમાં લેવાના કારણે.
• કિડની થ્રુ પોટેન્શિયમ નું વધુ પ્રમાણમાં લોસ થવાના કારણે.
• આલ્ડોસ્ટેરોન ની એક્ટિવિટી વધવાના કારણે.
• વોમીટિંગ,
• પ્રોલોન્ગ g .i . સક્સન
• વધુ પડતો પરશેવો આવવાના કારણે.
• ગેસ્ટેરો ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેક દ્વારા વધુ ફ્લુઇડ લોસ થવાના કારણે.
• ડાયયુરેટિક મેડિસિન આપતી સમયે પોટેશિયમ એ બોડી માંથી લોસ થવાના કારણે.
• કોઇપણ ટ્રોમા થય અને ફ્લુઇડ લોસ થવાના કારણે.
• એડ્રીનલ ગ્લેન્ડ માં ટ્યુમર હોવાના કારણે.
• ઇટિંગ ડિસઓર્ડર.
• ડાયાબીટીક કેટોએસિડોસીસ.
• ટ્રીટમેન્ટ ઑફ એસિડોસીસ,
• મેટાબોલિક આલ્કલોસિસ,
• આલ્ડોસ્ટેરોનીસમ ઓર કુસિંગ સિંડ્રોમ.
• રિનલ ટ્યુબ્યુલર એસિડોસીસ,
• મેડિકેશન:=potassium losing diuretic, digoxin and corticosteroids.
• એંટિબાયોટિક્સ :=amphotericine B, carbenicillin and gentamicine.

Explain the clinical manifestation/sign and symptoms of the Hypokalemia (હાઇપોકેલેમિયા ના લક્ષણો તથા ચિન્હો જણાવો).

• ચક્કર આવવા,
• હાર્ટ રીધમ એબનોર્મલ થવી.
• થાક લાગવો.
• લેથાર્જી (એલર્જી ઓછી રહેવી).
• કન્ફ્યુઝન.
• ભૂખ ન લાગવી.
• નોઝિયા એન્ડ વોમીટિંગ.
• ઓર્થોસ્ટેટિક હાઇપોટેન્શન ( જ્યારે બેઠા હોઇએ અથવા સુતા હોઈએ ત્યારે ઓચિંતાનું ઉભું થતા ચક્કર આવવા ).
• કાર્ડીયાક અરેસ્ટ.
• હાઇપોરિફ્લેક્સિયા,
• પેરાસ્થેસિયા( નંબનેસ એન્ડ ટીંગલીંગ),
• ભૂખ ના લાગવી.
• કોન્સ્ટીપેશન.
• મસલ્સ વીકનેસ.
• પેઇન.
• પોલિયુરીઆ
• નોક્ચુરિયા,
• એક્સેસિવ થર્સટ,
• રેસ્ટીરેટરી ડિસ્ટ્રેઝ,
• પેરાલાઇસીસ,
• ( રેબ્ડોમાયો લાઇસિસ := મસલ્સ ટિસ્યૂ નું બ્રેકડાઉન થવું).

Explain the Diagnostic evaluation of the Hypokalemia (હાઇપોકેલેમિયા ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન જણાવો).

• હિસ્ટ્રી ટેકિંગ,
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન,
• serum pottasium <3.5meq/liter.
• મેટાબોલિક આલ્કલોસિસ.
• 24 hour urin pottasium excretion test.
• Ecg changes.
• test for kidney function ( BUN and creatinine), glucose, Magnesium, And phospharous.

Explain the medical management of the Hypokalemia (હાઇપોકેલેમિયા ના મેડિકલ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

જો માઇલ્ડ થી મોડરેટ લેવલનું હાયપોકેલેમીઆ હોય તો તેને ઓરલી પોટેશિયમ સપ્લીમેન્ટ દ્વારા દૂર કરી શકાય છે.

જો ચાઇલ્ડ ને સિવ્યર પોટેશિયમ ડેફીશીટ હોય તો તેને પોટેશિયમ ઇન્ટ્રાવિનસલી લેવું પડે છે. Daily 40 to 80 meq/day.

ચાઇલ્ડ ને જે ડાયટ એ પોટેશિયમ રીચ હોય તે ઓરલી લેવા માટે કહેવું.
Ex := જડદારુ
બનાના ,
સ્ટ્રોબેરી,
મેલોન,
ઓર્ગન,
મિલ્ક,
ચિકન,
બીન્સ,
બ્રોકલી,
કેરેટ ,
પોટેટો ,
રેઇસીન્સ
કિસમિસ ,
સુકેલીદ્રાક્ષ,
આ બધું જ ફુડ એ પોટેશિયમ રિચ હોય છે તે લેવું.

જો ચાઇલ્ડ એ ઓરલી ના લય શકે નહી તો તેને ઇન્ટ્રા વિનસલી પોટેશિયમ ક્લોરાઇડ ( KCL)એ સ્લોલી ઇન્ફ્યુઝન કરવું.

ચાઇલ્ડ ને એડીક્યુએટ અમાઉન્ટમા યુરીન આઉટપુટ થાય છે કે નહીં તે જોવું.

ચાઇલ્ડ ને હાઇપો કેલેમિયાના સાઇન અને સીમટોમ્સ છે કે નહીં તે ચેક કરવું.

Ecg ને મોનિટર કરવું.

સામાન્ય રીતે ચાઇલ્ડ ને ઓછા સોડિયમ વાડુ ડાયટ તથા વધુ પ્રોટીનવાળો ડાયટ એ જરૂરી હોય છે.

રૂટીન પોટેશિયમ એ એડલ્ટ વ્યક્તિ ને એવરેજ અમાઉન્ટમાં 50 થી 100 meq/day લેવું જોઇએ.

Explain the nursing management of the Hypokalemia ( હાઇપોકેલેમિયા ના નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

ચાઇલ્ડ ની પ્રોપર હેલ્થ હિસ્ટ્રી અને હેલ્થ એસેસમેન્ટ કરવું હાયપોકાલેમીયા ના કંડિશન નુ કારણ શોધવા માટે.

ચાઇલ્ડ ને પોટેશિયમ રિપ્લેસમેન્ટ થેરાપી એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવી.

ઓરલી પોટેશિયમ એ પ્રોવાઇડ કરવું તેને પ્રોપર વોટર અથવા જ્યુસમાં ડાયલ્યૂટ કરીને આપવું.

આઇવી સાઇટ ને પ્રોપર રીતે ચેક કરવું.

દર કલાકે ચાઇલ્ડ નું ઇન્ટેકે આઉટપુટ ચાર્ટ અસેસ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન ચેક કરવા.

ચાઇલ્ડ નુ હાર્ટ રેટ અને તેની રીધમ ચેક કરવી.

ચાઇલ્ડ ને કોઇપણ ડિજિટાલિસ ગ્રુપની( dogitalis group ) ની મેડિસિનની toxicity છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.

જ્યારે ચાઇલ્ડ એ ડાયયુરેટિક મેડિસિન લેતા હોય ત્યારે તેનું પોટેશિયમ લેવલ ચેક કરવું.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન અને તેના પલ્સ ને ચેક કરવા.

ચાઇલ્ડ ને પોટેશિયમ રિચ ફૂડ લેવા માટે કહેવું.

જ્યારે પોટેશિયમ ને ઇન્ટ્રા વિનસલી એડ્મિનિસ્ટ્રેશન કરતા હોય ત્યારે તેનો ઇન્ફ્યુઝનને પ્રોપર રીતના મેઇન્ટેન રાખવા ખૂબ ફાસ્ટ ન રાખવુ( not fast more than 10-20meq/liter).

ચાઇલ્ડ નું મસલ્સ નુ ટોન અને તેની સ્ટ્રેન્થ ને મોનિટર કરવા.

ચાઇલ્ડ નું બોવેલ સાઉન્ડ મોનિટર કરવો.

ચાઇલ્ડ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મેન્ટેન કરવું.

ચાઇલ્ડ નું પોટેશિયમ લેવલ એ લોસ ન થાય તે માટે પોટેશિયમ એ ડાયટમાં પૂરતા પ્રમાણમાં લેવા માટે કહેવું.

• Explain /Define of hyperkalemia ( હાઇપરકેલેમિયા ને વ્યાખ્યાયિત કરો).

હાઇપરકેલેમિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બોડી ઓર બ્લડ નુ પોટેશિયમ લેવલ નોર્મલ પોટેશિયમ લેવલ કરતા વધી જાય છે.

નોર્મલ પોટેશિયમ લેવલ 3.5 to 5.5 meq/liter .

ઇન હાઇપરકેલેમીઆ પોટેશિયમ લેવલ ઇસ ગ્રેટર ધેન 5.5meq/liter.

Explain the Etiology/causes of Hyperkalemia (હાઇપરકેલેમીઆ ના કારણ જણાવો).

• પોટેશિયમ વાળા મીઠાનું વધુ પડતો ઉપયોગ કરવાના કારણે.
• બોડીમાં પોટેશિયમ નું ઇન્ટેક એ વધુ પ્રમાણમાં હોય છે અને કિડની એટલા અમાઉન્ટ બોડી માંથી પોટેશિયમ એક્સક્રીટ ન કરી શકે તો.
• ઓરલી અથવા ઇન્ટ્રા વિનસલી પોટેશિયમ સપ્લિમેન્ટેશન નું વધુ પડતું ઉપયોગ કરવાના કારણે.
• એક્યૂટ રિનલ ફેઇલ્યોર.
• ક્રોનિક રિનલ ફેઇલ્યોર.
• એડ્રીનલ ગ્લેન્ડ
• ઇનસફિસિયન્સી.
• ગ્લોમેરુલોનેફ્રાયટીસ := કિડનીમાં રહેલા ફિલ્ટરિંગ પાર્ટ ગ્લોમેરુલુંસ નું ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફલાર્મેશન ને glગ્લોમેરુલોનેફ્રાયટીસ કહેવામાં આવે છે).
• મેટાબોલિક એસિડોસિસ.
• રિજેક્શન ઓફ કિડની ટ્રાન્સપ્લાન્ટ.
• લેક ઓફ આલ્ડોસ્ટેરોન.
• એડિશન્સ ડીસીસ.
• ટાઇપ 1 ડાયાબિટીસ. બર્ન્સ.
• હિમોલાઇટીક કંડિશનસ.
• રેબ્ડોમાયોલાઇસિસ
• ( મસલ્સની ટીશ્યુસ નું બ્રેક ડાઉન થવું)from drugs, alcoholism,coma,or certain infection.
• અમુક પ્રકારની
• મેડીકેશન જેમકે:=
• ACE inhibitor,
• Potassium cloride,
• Heparin,
• Captopril,
• NSAID,
• Use of potassium sparing diuretic ( ex:=spironolactone).

Explain the clinical manifestation/ sign and symptoms of Hyperkalemia (હાઇપરકેલેમીયા ના લક્ષણો અને ચિન્હો જણાવો).

• હાર્ટ બીટ ઇરેગ્યુલર થવા,
• બ્લડ પ્રેશર ઓછું થવું,
• ચેસ્ટ પેઇન,
• એરીધેમીઆસ,
• એબડોમીનલ પેઇન,
• નોઝિયા,
• વોમીટિંગ,
• પાલ્પીટેશન,
• મસલ્સ ટ્વીચિંગ થવા તથા ક્રેમ્પસ આવવા.
• ડાયરિયા થવા.
• કાર્ડિયાક એરીધેમિયા.
• Ecg ચેન્જીસ.
• મસ્ક્યુલર વિકનેસ અને પેરાલાયસીસ થવો.
• કન્ફ્યુઝન અને કોમા.
• વેન્ટ્રીકયુલર ડીશરિધેમિયા અને કાર્ડિયાક અરેસ્ટ થવો.
• રેસ્પીરેટ્રી ફેઇલ્યોર.
• ટીંગલીંગ એન્ડ નંબનેસ સેન્સેસન .
• કાર્ડિયાક અરેસ્ટ.
• એનીમીયા.
• મસલ્સ વિકનેસ થવા.

Explain the Diagnostic evaluation of Hyperkalemia( હાઇપરકેલેમિયા ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન જણાવો) .

• હિસ્ટરી ટેકિંગ,
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન,
• serum potassium levels is (greater than)> 5.5meq .
• metabolic acidosis-serum pH falls below 7.35 .
• Ecg changes:=
• એલીવેટેડ T વેવ્સ,
• વાઇડેન્ડ qrs કોમ્પ્લેક્સ,
• પ્રોલોન્ગ pR ઇન્ટરવલ,
• ફ્લેટેન્ડ ઓર એબસેન્ટ p વેવ્સ,
• ડિપ્રેસ્ડ St સેગ્મેન્ટ.

Explain the medical management of Hyperkalemia ( હાઇપરકેલેમિયા ના મેડિકલ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

હાઇપરકેલેમિયા ની ટ્રીટમેન્ટ એ તેના કારણો પર, તથા હાઇપર કેલેમિયાની સિવ્યારીટી, અને તેના સિમટોન્સ ઉપર તથા ચાઇલ્ડ ની ઓવરઓલ હેલ્થ ઉપર આધાર રાખે છે.

ચાઇલ્ડ ને ડાયટમાં પોટેશિયમ ઓછા પ્રમાણમાં લેવું જોઇએ.

ચાઇલ્ડ નું કંટીન્યુસ કાર્ડિયાક મોનિટરિંગ કરતું રહેવું જોઇએ.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપર રીતે ઇન્ટ્રા વિનસલી ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું જોઇએ.

ચાઇલ્ડ નું કંટીન્યુઅસ ઇ.સી.જી મોનિટર કરવું જોઇએ.

જે મેડીકેસન એ બોડીમાં પોટેશિયમ નું પ્રમાણ ઓછું કરતી હોય તેવી મેડિકેસન એ ચાઇલ્ડ ને પ્રોવાઇડ કરવી જોઈએ.

જો ચાઇલ્ડ ને સિવ્યર હાઇપરકેલેમીઆ હોય તો તેને ડાયાલિસિસ પણ કરવું જરૂરી છે.

મેડીકેશન દ્વારા પોટેશિયમ નું અમાઉન્ટ ઓછું ન થતું હોય તો ઇન્ટ્રાવિનસલી કેલ્શિયમગ્લુકોનેટ ચાઇલ્ડ ને એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવું જોઇએ.

ચાઇલ્ડ ને સોડિયમ બાયકાર્બોનેટ એ પણ પ્રોવાઇડ કરવું જોઈએ પોટેશિયમ એ સેલ્સ માં થોડા સમય માટે શિફ્ટ થઇ શકે તે માટે.

ચાઇલ્ડ નું કંટીન્યુઅસલી સિરમ પોટેશિયમ લેવલ ચેક કરતું રહેવું જોઇએ.

એવી મેડીકેશન કે જે બોડીમાં પોટેશિયમ નું પ્રમાણ વધારતી હોય તેવી મેડિસિનને ડિસકંટીન્યુ કરવી જોઇએ.

ચાઇલ્ડ ને ઇન્ટ્રાવિનસલી 25% અથવા 50% ગ્લુકોઝ અને ઇન્સ્યુલિન એ એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવું જોઇએ પોટેશિયમ એ એક્સ્ટ્રાસેલ્યુલર સ્પેસ માંથી પાછા સેલમાં એન્ટર થઇ શકે તે માટે.

હાઇપર કેલેમિયા ની અસરને ઓછી કરવા માટે થોડા સમય માટે ઇન્ટ્રાવિનસલી કેલ્શિયમ એ પ્રોવાઇડ કરવું જોઇએ હાર્ટ અને મસલ્સ ને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે.

ચાઇલ્ડ ને ડાયયુરેટિક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

Explain the nursing care for hyperkalemia(હાઇરકેલેમીઆ ના નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

ચાઇલ્ડ નો ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ અસેસ કરવો.

ચાઇલ્ડ ને ઓરલી અથવા પારેન્ટલ રૂટ દ્વારા પોટેશિયમ એ અવોઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને પોટેશિયમ રિચ ફૂડ લેવા માટે અવોઇડ કરવું ઉદાહરણ તરીકે fruit juice.

ચાઇલ્ડ નું પેઇન લેવલ અસેસ કરવું અને તેને કમ્ફર્ટ મેઝર્સ પ્રોવાઇડ કરવા.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન અસેસ કરવા.

ચાઇલ્ડ ના હાર્ટ રીધમ એ ચેક કરવા.

• Explain the calcium imbalance ( કેલ્શિયમ ઇમબેલેન્સ ને વ્યાખ્યાયિત કરો).

કેલ્શિયમ એ ખૂબ મોસ્ટ એબન્ડન્ટ મિનરલ એ હ્યુમન બોડી મા હોય છે .
આ ક્રિટિકલ એન્ડ હેલ્થ માટે ગુડ હોય છે.

ઇન બોડી નોર્મલ કેલ્સિયમ લેવલ ઇસ 9 to 11mg/dl or 4.5 to 5.5 meq/liter.

કેલ્શિયમ એવું મિનરલ છે કે જે મુખ્યત્વે બોન્સ અને ટીથ માં રહેલી હોય છે.

99% પણ વધુ કેલ્શિયમ એ બોન્સમાં રહેલા હોય છે.કેલ્શિયમ એ બોન્સ અને ટીથ નું અગત્યનું કમ્પોનન્ટ છે કેલ્શિયમ એ નર્વે ઇમ્પલ્સીસ તથા મસલ્સ ના કોન્ટ્રેક્શન અને રિલેક્સેશન માં અગત્યનો ભાગ ભજવે છે અને તેમાં કાર્ડિયલ્સ મસલ્સ મા પણ સમાવેશ થાય છે.

કેલ્શિયમ એ બ્લડ ક્લોટિંગ થવામાં , મસલ્સ અને નર્વ ફંકશન માં અગત્યનો ભાગ ભજવે છે.

• Explain/define hypocalcemia (હાઇપોકેલ્શિમિયા ને વ્યાખ્યાયિત કરો.)

જ્યારે બોડી અને બ્લડમાં પુરતા પ્રમાણમાં કેલ્શિયમ નું અમાઉન્ટ ન હોય તો તેને હાઇપોકેલ્શિમિયા કહે છે.

હાઇપોકેલેમિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બોડીમાં કેલ્શિયમનું લેવલ એ નોર્મલ લેવલ કરતાં ઓછું થાય તો તેને હાઇપોકેલેમિયા કહેવામાં આવે છે.

નોર્મલ કેલ્શિયમ લેવલ 4.5 to 5.5 meq/ liter , or 9 to 11mg/dl.

( ઇન હાઇપોકેલ્સેમિયા ધ લેવલ ઓફ કેલ્સિયમ ઇન બ્લડ ઇસ લેસ ધેન 9 mg/dl or 4.5 meq/ liter. )

Explain the Etiology/cause of Hypocalcemia ( હાઇપોકેલ્સેમિયા ના કારણો જણાવો).

• થાઇરોઇડ ગ્લેન્ડ એ કોઇપણ ડીઝીસ અથવા તો સર્જરીના કારણે ડેમેજ થવાના કારણે
• અંડરએક્ટિવ હોય.
• કેલ્શિયમ આયર્નનું વધારે પડતું બાઇન્ડીંગ થવાના કારણે.
• લાર્જ અમાઉન્ટ ઓફ સાઇટ્રેટ બ્લડ.
• હાઇપોઆલ્બ્યુનેમીયા
• (આલ્બ્યુમીન લેવલ એ ઓછું થવુ).
• આલ્કોલોસીસ.
• હાઇપરફોસ્ફેટેમીયા ( ફોસ્ફેટ નું અમાઉન્ટ વધુ હોવું).
• ડાયટમાં પૂરતા પ્રમાણમાં કેલ્શિયમ ન લેવાના કારણે.
• ડાયટમાં વિટામિન ડી એ પુરતા પ્રમાણમાં ન લેવાના કારણે.
• લાંબા સમયથી રીનલ ફેઇલ્યોર થવાના કારણે.
• ગેસ્ટેરોઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેક માં કેલ્શિયમ નું પ્રોપર અમાઉન્ટમાં એબ્સોર્બશન ન થવાના કારણે.
• ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ફિસ્ટ્યુલા.( ફિસ્ટયુલા એટલે બે ઓર્ગન નું એબનોર્મલ કનેક્શન થવું).
• ક્રોન્સ ડીસીઝ,
• ક્રોનિક ઇન્ફલામેટ્રી
• બોવેલ ડિસિઝ.
• પેરાથાઇરોઇડ હોર્મોન તથા વિટામીન ડી ની ડેફિશિયનસી ના કારણે.
• સિવ્યર બર્ન્સ ઓર ઇન્ફેક્શન. ઓસ્ટીઓપોરોસીસ(આ બોનની કન્ડિશન છે કે જેમાં બોન એ વિક અને ફ્રેજાઇલ હોય છે કે જે સરળતાથી બ્રેકડાઉન થય જાય છે).
• પેન્ક્રીયાસ નું ઇન્ફેક્શન હોવાના કારણે
• કિડની ફેઇલ્યોર.
• બ્લડ માં મેગ્નેશિયમ નું પ્રમાણ ઓછું રહેવાના કારણે.
• અમુક પ્રકારની દવાઓ જેમકે ડાયયુરેટીક ,ઇસ્ટ્રોજન રિપ્લેસમેન્ટ થેરાપી, ગ્લુકોઝ, કેલ્શિયમ ચેનલ બ્લોકર, ઇન્સ્યુલિન, અને મેગ્નેશિયમ એ હાઇપો કેલ્શિયમની કન્ડિશન કરવા માટે જવાબદાર હોય છે.
• ન્યુટ્રીશન એડિક્યુએટ અમાઉન્ટ માં લય શકાય નહીં તેથી.
• બાયફોસ્ફેટ થેરાપી .
• અમુક પ્રકારના લ્યુકેમિયા(બ્લડ કેન્સર) અને બ્લડ ડિસઓર્ડર.
• ટોક્સિક શોક સિન્ડ્રોમ.

Explain the clinical manifestation/ sign and symptoms of Hypocalcemia (હાઇપોકેલ્સેમીયા ના લક્ષણો અને ચિન્હો જણાવો).

• ઓસ્ટિયોપોરોસિસ (બોન્સ એ વીક અને ફ્રેજાઇલ થઇ જાય છે કે જે ઇઝીલી બ્રેકડાઉન થઇ જાય છે કેલ્શિયમ ની ઉણપના કારણે).
• એન્ઝાઇટી અને ઈરીટેબિલિટી,
• પેથોજેનીક ફ્રેક્ચર(કોઇપણ પ્રકારની ડિસીઝ ના કારણે બોન એ નબળા પડે છે અને તેથી તે સરળતાથી બ્રેક ડાઉન થઇ શકે છે).
• ટીટેની(ટીટેની := એ કેલ્શિયમ ની ઉણપના કારણે તથા પેરાથાઇરોડ ગ્રંથિ ના ઓછી એક્ટિવ રહેવાની કારણે મસલ્સ માં સ્પાઝમ આવે છે).
• નાકની આજુબાજુ તથા ફિંગરના ટીપ ઉપર ટીંગલીંગ સેન્સેશન થાય છે.
• હાથ, પગ માં પણ ટીંગલીંગ અને નંબનેસ સેન્સેશન થાય છે.
• મસલ્સ સ્પાઝમ.
• હાર્ટ રેટ એ ઇરેગ્યુલર અને ઈન્ક્રીઝ થાય છે.
• નોઝિયા, વોમીટીંગ.
• બ્લડ પ્રેસર ઇન્ક્રીઝ થવું.
• મેન્ટલ સ્ટેટસમાં ચેન્જીસ આવવા.
• ડીપટેંડન રિફ્લેક્સીસ હાઇપર એક્ટિવ થાય છે.
• ગેસ્ટેરો ઇન્ટેસ્ટાઇલ ટ્રેકની મોટીલીટી વધે છે.
• જી .આઇ. ટ્રેક ની મોટીલીટી વધવાના કારણે ડાયરિયા અને એબડોમીનલ ક્રેમ્પસથાય છે.
• કાર્ડિયાક એરીધેમીઆસ.
• લેરીંગોસ્પાઝમ( વોકલ કોર્ડ) મા સ્પાઝમ થવાના કારણે સ્પીચ માં ડીફીકલ્ટી થવી).
• હાઇપોટેન્શન.
• સ્કીન એ ડ્રાઇ થવી.
• ડર્મેટાઇટિસ( સ્કીનનું ઇનફ્લામેશન).
• સ્કિન હાઇપરપીંગમેન્ટેશન.

ચ્વોસ્ટીક્સ સાઇન :=
આ sign એ જ્યારે બોડીમાં કેલ્શિયમનું પ્રમાણ એ ઓછા અમાઉન્ટ માં હોય ત્યારે જોવા મળે છે તેમાં જ્યારે કોઇ વ્યક્તિના ગાલ ઉપર તથા કાનની આગળના ભાગમાં ટેપિંગ કરવામાં આવે તો ફેશિયલ મસલ્સ એ ટ્વીટચ થાય છે.

ટ્રાઉસો ચિન્હ:=
આ ચિન્હ એ જ્યારે બોડીમાં હાઇપોકેલ્શિયમ ની કન્ડિશન હોય ત્યારે જોવા મળે છે.
તેમા કારપોપેડલ સ્પાઝમ આમાં હાથના મસલ્સમાં સિવિયર્સ સ્પાઝમ થાય છે.
ન્યુરોલોજિકલ સીમટોમ્સ જેવા કે ડિપ્રેશન, પર્સનાલિટી ચેન્જ, સીઝર, મુવમેન્ટમાં કંટ્રોલ ઓછો રહેવું.
બોડીના મસલ્સમાં સ્પાઝમ આવવી.

Explain the Diagnostic evaluation of the Hypocalcemia (હાઇપોકેલ્સેમિયા ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન જણાવો).

• હિસ્ટ્રી ટેકિંગ,
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન.
• serum sodium level is less than<8.5 mg/dl.
• લો પ્લેટલેટ કાઉન્ટ.
• ઇંક્રીઝ પેરાથાઇરોઇડ હોર્મોન લેવલ.
• Ecg shows lengthened Qt interval, Prolong St segment, arrhythmias.
• સીરમ પ્રોટીન લેવલમાં પણ ચેન્જીસ આવે છે કેમકે સીરમ કેલ્શિયમ એ આલ્બ્યુમીન સાથે થોડા પ્રમાણમાં બાઉન્ડ થાય છે.

Explain the medical management of the Hypocalcemia( હાઇપોકેલ્શેમિયા ના મેડિકલ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

જે ચાઇલ્ડ ને કેલ્શિયમની ડેફિશયન્સી હોય તે ચિલ્ડ્રન કેલ્શિયમ સપ્લિમેન્ટેશન એ લેવું.

વિટામિન ડી એ પ્રોપર અમાઉન્ટમાં લેવું.

જે ચાઇલ્ડને એક્યુટ અથવા સિવ્યર હાઇપો કેલ્શિયમિયા હોય તેને ઇન્ટ્રાવિનસલી કેલ્શિયમ ગ્લુકોનેટ અથવા કેલ્શિયમ ક્લોરાઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.

કેલ્શિયમ સપ્લિમેન્ટ્સ એ જમ્યાના એક થી બે કલાક પછી પ્રોવાઇડ કરવું ઇન્ટેસ્ટાઇનલ એબ્સોર્બશન ને ઇન્ક્રીઝ કરવા માટે.

જો ચાઇલ્ડ ને સીવ્યર હાઇપોકેલ્શિયા હોય સાથે કાર્ડિયાક એરિધેમીયા અને ટીટેની હોય તો ચાઇલ્ડ ને કેલ્શિયમ સોલ્ટ એ તાત્કાલિક પ્રોવાઇડ કરવું.

હાઇપોકેલ્શિમિયા ના ઇનિશિયલ સ્ટેજ માં કેલ્શિયમ કાર્બોનેટ પ્રોવાઇડ કરવું.
કેલ્શિયમ કાર્બોનેટ એ 250 or 500 મિલિગ્રામ પર ટેબલેટ mg/tablet કરવું.

ચાઇલ્ડ ને કેલ્શિયમ ગ્લુકોનેટ તથા કેલ્શિયમ ક્લોરાઇડ એ પ્રોવાઇડ કરવું.

જો કોઇ સિરિયસ કન્ડિશન હોય તો ચાઇલ્ડ ને કેલ્શિયમ ક્લોરાઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.

હાઇપોકેલ્સેમીયા ના ઇનિશ્યલ સ્ટેજમાં કેલ્શિયમ કાર્બોનેટ પ્રોવાઇડ કરવું.

વિટામિન ડી થેરાપી એ પ્રોપર અમાઉન્ટમાં લેવી.

વિટામીન ડી યુક્ત ફૂડ જેમકે મિલ્ક અથવા ડેરી પ્રોડક્ટ એ લેવું કે જેના કારણે કેલ્શિયમ એ પ્રોપર રીતે એબ્સોર્બશન થય શકે.

Explain the nursing management of the Hypocalcemia( હાઇપોકેલ્સેમિયા ના નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન અને બ્લડ પ્રેશર ચેક કરવા.

ચાઇલ્ડ ને ઇન્ટ્રાવિનસલી કેલ્શિયમ એ એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવું.

ચાઇલ્ડ ને એરવે અને તેના રેસ્પીરેટરી સ્ટેટસ મોનિટર કરવું.

ચાઇલ્ડ અને તેના ફેમિલી મેમ્બર્સને કેલ્શિયમના સોર્સ વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવુ.

જો ચાઇલ્ડ ને થાઇરોઇડ અથવા નેકની સર્જરી થયેલ હોય તો ચાઇલ્ડ ને હાઇપોકેલ્સેમિયા ના સાઇન એન્ડ સિમ્ટોમ્સ છે કે નહીં તેનું કેર ફૂલી મોનિટરિંગ કરવુ.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપર એક્સરસાઇઝ કરવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ને કામ અને ક્વાઇટ એન્વાયરમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ નું બેડ એ લો લેવલ રાખવો તથા સાઇડ રેઇલ એ પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ને કેફેઇન ઇન્ટેક અવોઇડ કરવા માટે કહેવું.

સ્મોકિંગ કરવાથી બોડી માંથી કેલ્શિયમનું અમાઉન્ટ ઓછું થાય છે તેથી ચાઇલ્ડ ને સ્મોકિંગ એ અવોઇડ કરવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપર કેલ્શિયમ યુક્ત ડાયટ લેવા માટે કહેવું.

• Explain/ Define of hypercalcemia.(હાઇપર કેલ્શિમિયા ને વ્યાખ્યાયિત કરો)

હાઇપરકેલ્શિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં બ્લડ અને બોડી માં કેલ્શિયમનું લેવલ એ
11 મિલિગ્રામ / ડેસીલીટર ( 11mg/dl ) અથવા 5.5 ઇકવીવેલન્ટ પર લીટર( 5.5 meq/liter) કરતા વધે તો તેને હાઇપરકેલ્શેમિયા કહેવામાં આવે છે.

ઇન નોર્મલ લેવલ સિરમ કેલ્સિયમ લેવલ ઇસ( 9 to 11 mg/dl or 4. 5 to 5.5meq/liter).

ઇન હાઇપરકેલ્સેમિયા ધ લેવલ ઓફ કેલ્સિયમ ઇસ ગ્રેટર ધેન > 11mg/dl or 5.5 meq/liter)

Explain the Etiology/cause of Hypercalcemia (હાઇપરકેલ્સેમિયા ના કારણ જણાવો).

• ઓવર એક્ટિવ પેરાથાઇરોઇડ ગ્લેન્ડ.
• બોન કેન્સરના કારણે બોન માથી વધુ પ્રમાણમાં કેલ્શિયમનું રિલીઝ થવું.
• ડીહાઇડ્રેશન, બોડી માથી વોટર લોસ થવુ.
• મલ્ટીપલ માયલોમા,
• મલ્ટીપલ ફ્રેક્ચર,
• ઇમમોબિલાઇઝેશન,
• ડાયટ માં વધુ પ્રમાણમાં કેલ્શિયમ ઇંટેક કરવું.
• પ્રોલોન્ગ બેડ રેસ્ટ.
• વિટામીન D ની વધુ પ્રમાણમાં અમાઉન્ટ ના કારણે કેલ્શિયમનું વધુ ઓબ્ઝોબ્શન થવું.
• ટ્યુમર ધેટ ડિસ્ટ્રોય બોન.
• વધુ પડતું કેલ્શિયમ અને વિટામિનડી ઇન્ટેક કરવું.
• મિલ્ક પ્રોડક્ટ નું વધુ પડતું કન્ઝપ્શન કરવું.
• ક્રોનિક કિડની ફેઇલ્યોર.
• આલ્કલોસિસ.
• ડાયટરી એક્સેસિવલી ઇન્ટેક ઓફ કેલ્સિયમ.
• વિટામિનડી ના કારણે કેલ્શિયમ નું અમાઉન્ટ વધુ એબ્સોર્બશન થાય તેના કારણે.
• ક્રોનિક કિડની ડીસીઝ.
• યુઝ ઓફ સરટેઇન મેડીકેશન જેમ કે thiazide diuretic.
• ઇનહેરીટેડ કિડની ઓર મેટાબોલિક કંડિશન.

Explain the clinical manifestation/sign and symptoms of the hypercalcemia (હાઇપરકેલ્સેમિયા ના લક્ષણો અને ચિન્હો જણાવો)

• હાર્ટરેટ વધી જાય છે.
• બ્લડ પ્રેશર વધી જાય છે.
• મસલ્સ વીકનેસ.
• ભૂખ ન લાગવી.
• બોન પેઇન અને પેથોલોજીકલ ફ્રેક્ચર.
• કબજિયાત .
• વોમીટિંગ.
• એબડોમીનલ પેઇન.
• બોડીએક.
• બ્લડ ને કલોટ થવાની કેપીબ્લીટી ઓછી થવી.
• નોઝીયા એન્ડ વોમીટિંગ .
• વધુ પડતું યુરીન પાસ થવું ( પોલિયુરીઆ)અને ખુબ તરસ લાગવી (પોલિડિપ્સીયા).
• થાક લાગવો( લેથાર્જી).
• કિડનીમાં સ્ટોન્સ નું ફોર્મેશન થાય છે અને વેસ્ટ પ્રોડક્ટ એ બોડીમાં જ બિલ્ડઅપ થાય છે.
• કન્ફ્યુઝન.
• હાર્ટ બ્લોક થવો.
• બોલવામાં તકલીફ પડવી.
• ખુબ નિંદર આવવી.
• માથું દુખવું.
• ઇરિટાબીલિટી.
• ડિપ્રેશન.
• મેમરી એ ઇમ્પેઇરડ થવી.
• મૂડ સ્વિંગ થવું.
• કન્ફ્યુઝન.
• રીનલ સ્ટોનસ.
• ડિક્રીઝ ડિપ ટેન્ડન રિફ્લેક્સ.
• કોમા.

Explain the diagnostic evaluation of the Hypercalcemia( હાઇપરકેલ્સેમીયા ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન જણાવો).

• હિસ્ટ્રી ટેકિંગ
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન.
• serum calcium level is greater than 10.5 mg/dl.
• ECG shows sign of heart block. Shortened QT interval and ST segment.
• x-ray may reveal the presence of osteoporosis, bone cavitation or urinary calculi.
• યુરિનએનાલાઇસીસ.
• પેરાથાઇરોઇડ હોર્મોન એ ઓછું થવું.
• સલ્કોવિચ યુરિન ટેસ્ટ શો ઇન્ક્રીઝ કેલ્સિયમ પ્રસીપીટેશન.

Explain the medical management of the Hypercalcemia( હાઇપરકેલેમીઆ ના મેડિકલ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

જો ચાઇલ્ડ ને સિવ્યર હાઇપરકેલ્શિયા ની કન્ડિશન હોય તો તેને તાત્કાલિક હોસ્પિટલાઇઝેસન કરવાની જરૂર પડે છે.

એવા ચાઇલ્ડ કે જેને સિવ્યર અથવા એક્યુટ હાઇપરકેલેમીયા ની કંડિશન તેને નોર્મલ સલાઇન પ્રોવાઇડ કરી તેનું હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ મેઇન્ટેન રાખવું.

જે ચાઇલ્ડ ને નોઝીયા , વોમીટિંગ, પોલિયુરીઆ હોય તો તેને નોર્મલ સલાઇન પ્રોવાઇડ કરવું.

જે ડાયયુરેટિક મેડિસિન એ લેતા હોય તેવા ચાઇલ્ડ ને અથવા લેસિક્સ (ફ્રુસેમાઇડ)એ પ્રોવાઇડ કરવું કે જેથી બોડી માંથી કેલ્શિયમનું અમાઉન્ટ એ એક્સક્રીટ થાય.

એવી મેડિકેશન કે જે કેલ્શિયમ ને બાઇન્ડ કરે છે અને તેને બોડી માંથી રિલીઝ કરે છે તેવી મેડિકેસન નો યુઝ કરવો.

ચાઇલ્ડ ને એમ્બ્યુલાઇઝેશન કરવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ને પ્લેનટી ઓફ ફ્લૂઇડસ પ્રોવાઇડ કરવા માટે કહેવું.

ક્લાઇન્ટ અને તેના ફેમિલી મેમ્બર્સ ને રિએશ્યોરન્સ આપવો.

કેલ્સીટોનીન એ સિરમ સોડિયમ લેવલ ને ઓછું કરવામાં મદદ કરે છે.

બાયફોસ્ફેટ એ બોનમાં કેલ્શિયમના અમાઉન્ટને એબસોપ્શન કરવા માટે મદદ કરે છે.

એડમિનિસ્ટર ગ્લુકોકોર્ટીકોઇડ.

ડાયાલિસીસ.

Explain the Nursing management of the Hypercalcemia( હાઇપોકેલ્સેમીયા ના નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

ચાઇલ્ડ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મેઇન્ટેન કરવો.

ચાઇલ્ડ ને વધુ પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ને કહેવું કે લો કેલ્શિયમ ડાયટ ,એ ઇન્ટેક કરવું.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ અને ફેમિલી મેમ્બર્સ ને રિએસ્યોરેન્સ પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ ને ફ્લુઇડ ઇન્ટેક વધારવા માટે કહેવું.

જો ચાઇલ્ડ નું સીરમ કેલ્શિયમ લેવલ એ 5.5 meq/liter કરતા વધે તો ચાઇલ્ડ ને કાર્ડિયાક એરીધેમીઆસ એ છે કે નહીં તે ચેક કરવું.

જો ચાઇલ્ડ એ ડાઇયુરેટિક અથવા નોર્મલ સલાઇન યુઝ કરતા હોય તો ચાઇલ્ડ ને હાર્ટફેઇલ્યોર ના સાઇન અને સિમટોમ્સ છે કે નહીં તે ચેક કરવું.

ચાઇલ્ડ એ ગ્લાયકોસાઇડ એ રીસીવ કરતા હોય તો તેની ટોક્સેસિટી છે કે નહીં તે જોવું જેમકે ભૂખ ન લાગવી, નોઝિયા ,વોમિટિંગ બ્રેડીકારડિયા વગેરે.

જો ચાઇલ્ડ ના બોન એ વીક હોય તો ચાઇલ્ડ ને કેરફૂલી પોઝીશન ચેન્જ કરવી.

જો ચાઇલ્ડ એ બેડ રીડન હોય તો ચાઇલ્ડ ની પોઝિશન એ વારંવાર ચેન્જ કરવી અને ચાઇલ્ડ ને રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ કરવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન ચેક કરવા.

ચાઇલ્ડ નું રેસ્પીરેટ્રી સ્ટેટ્સ એ અસેસ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના હાર્ટ સાઉન્ડ ચેક કરવા.

ચાઇલ્ડ નો વેઇટ એ મેઇન્ટેન થાય તે માટે ફિઝિકલ એક્ટિવિટી કરવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ને પૂરતા પ્રમાણમાં ફાઇબરરીચ ફૂડ લેવા માટે કહેવું કોન્સ્ટીપેશન ને દૂર કરવા માટે.

ચાઇલ્ડ ને લો કેલ્શિયમ ડાયટ લેવા માટે કહેવું તથા ફ્લુઇડ ઇન્ટેક લેવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ને એક્ટિવિટી કરવા માટે કહેવું કે જેથી કેલ્શિયમ એ બોડી માંથી ઓછું થઇ શકે.

• ઇન્ટ્રોડક્સન ઓફ મેગ્નેશિયમ

મેગ્નેશિયમ એસેન્સીયલ કમ્પોનન્ટ છે કે જે 300 જેટલા એન્ઝાઇમ ને રેગ્યુલેટ કરે છે કે જે ઘણા બધા બોડી ફંક્શન માટે જવાબદાર હોય છે.

મેગ્નેશિયમ એ ઘણા બધા બોડી એન્ઝાઇમ માટે કોફેક્ટર તરીકે વર્ક કરે છે.
મેગ્નેશિયમ એ બોડી ના મેટાબોલિક એક્ટિવિટી માટે અગત્યનો ભાગ ભજવે છે.

મેગ્નેશિયમ એ સ્મૂથ મસલ્સ ના રિલેક્ષેશન માટે જેમ કે બ્રોન્કિયલ ટ્યુબ્સ ની આજુબાજુ આવેલા મસલ્સ હોય, તથા સ્કેલેટલ મસલ્સ કોન્ટ્રાકશન અને ન્યુરોનસ કે જે બ્રેઇન માં આવેલા હોય છે.

મેગ્નેશિયમ એ બોડીમાં હોય તેને એનર્જીમાં કન્વર્ટ કરે છે તથા પ્રોટીનમાં બિલ્ડ અપ થવામા મદદ કરે છે તથા બ્લડમાં કેલ્શિયમના લેવલની મેઇન્ટેન રાખે છે.

મેગ્નેશિયમ એ કાર્ડિયો વાસ્ક્યુલર ડીસીઝ ને પ્રિવેન્ટ કરે છે તથા એ ઇરેગ્યુલર હાર્ટ બીટને રેગ્યુલેટ કરે છે.

મેગ્નેશિયમ એ હાર્ટ અટેકની કન્ડિશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે મદદ કરે છે.
મેગ્નેશિયમ એ સ્ટ્રોકની કન્ડિશનને પ્રિવેન્ટ કરે છે.

(ધ નોર્મલ વેલ્યુ ફોર સિરમ મેગ્નેશિયમ is 1.5 to 2.5 meq/liter )
or
(1.8-3.0mg/dl)

મેગ્નેશિયમમાં જો
ઇમબેલેન્સ હોય તો તેને હાઇપોમેગ્નેશિયા
અથવા હાઇપરમેગ્નેશિયમની કહેવામાં આવે છે.

• Explain/ define Magnesium deficit ( hypomagnesemia ) (હાઇપોમેગ્નેશેમિયા ને વ્યાખ્યાયિત કરો).

હાઇપોમેગ્નેશેમિયા એ ઇલેક્ટ્રોનિક ડિસ્ટર્બન્સ છે .
કે જેમાં મેગ્નેશિયમ નું એબનોર્મલ રીતે લો લેવલ હોય બ્લડમાં નોર્મલ મેગ્નેશિયમ લેવલ કરતા ઓછુ હોય છે.

(ધ નોર્મલ એડલ્ટ વેલ્યુ ઓફ મેગ્નેશિયમ is 1.5-2.5meq/liter.)

(ઇન હાઇપોમેગ્નેશેમિયા લેવલ ઓફ મેગ્નેશિયમ ઇસ લેસ ધેન <1.5 meq/liter .)

Explain the Etiology/cause of Hypomagnesemia ( હાઇપોમેગ્નેશેમિયા થવા માટેના કારણ જણાવો).

• બોડી માંથી મેગ્નેશિયમ એ વધુ પ્રમાણમાં લોસ થવાના કારણે.
• ઓછા પ્રમાણમાં મેગ્નેશિયમ નું ઇન્ટેક કરવાના કારણે.
• પ્રોટીન કેલરી માલ ન્યુટ્રેશનના કારણે.
• ઇન્ટેસ્ટાઇન માં પ્રોપર રીતના એબ્સોર્બશન ન થવાના કારણે.
• માલન્યુટ્રીશન અથવા ભૂખમરા ના કારણે .
• બોડી માથી વધુ પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ લોસ થવાના કારણે.
• બોડી માંથી વધુ પ્રમાણમાં યુરિન એસ્ક્રિટ થવાના કારણે.
• સીવ્યર ડાયરિયા.
• ક્રોન્સ ડીસીઝ.
• વધુ પડતું ડાયયુરેટિક આપવાના કારણે.
• યુઝ ઓફ સરટેઇન મેડીકેશન ઇન્કલુડીંગ amphotericin,
• Cisplatin,
• Aminoglycoside.
• ગેસ્ટેરોઇન્ટેસ્ટાઇનલ ફિસ્ટયુલા.
• રીનલ ડેમેજ.
• ટોટલ પેરેન્ટરલ ન્યુટ્રીશન.
• એક્સેસિવ યુરીનેશન( પોલિયુરીઆ).
• આલ્કોહોલિઝમ.
• માલએબ્ઝોર્શન.
• બોડીમાં હાઇ બ્લડ કેલ્શિયમ લેવલના કારણે.
• હાઇપરઆલ્ડોસ્ટેરોનીસમ.

Explain the Clinical manifestation/sign and symptoms of Hypomagnesemia (હાઇપોમેગ્નેસેમીયા ના લક્ષણો અને ચિન્હો જણાવો)

• પોઝીટીવ trousseau’s and chovostek signs.
• ભૂખ ન લાગવી.
• નોઝીયા.
• વોમીટિંગ.
• વીકનેસ.
• એપથી.
• મસલ્સમાં નનબળાઇ વવી.
• પેરાસ્થેસિયા
• ( ટીંગલીંગ ઓર નંબનેસસ સેન્સેશન થવુ).
• મુવમેન્ટ એ સ્લો તથા ઇનવોલ્યુન્ટરી થવી.
• ઇરીટેબીલીટી થવી,
• ટીટેની,
• લેગ એન્ડ ફુટ ક્રેમ્પસ.
• આચકી આવવી.
• ટ્રેમસૅ,
• અટેક્સીઆ:= નોર્મલ કોઓર્ડીનેશન ન રહેવું.
• કારપોપેડલ સ્પાઝમ ( હાથના મસલ્સમાં સ્પાઝમ આવવી).
• ડિપ્રેશન.
• ઇરીટેબિલિટી.
• સાઇકોટીક બીહેવ્યર.
• આચકી આવવી.
• વર્ટિકલ નાઇસટિગમસ := આઇબોલ ની ઇન્વોલ્યુન્ટરી મુવમેન્ટ થવી.)
• કાર્ડિઆક ડીશરીધેમીઆસ.
• એક્સ્ટ્રીમ એજીટેશન.
• નિંદર ન આવવી( ઇનસોમનીઆ).
• ડિલીરીયમ.
• ઓડિટરી અને વિઝ્યુઅલ હેલ્યુઝીનેશન.

Explain the diagnostic evaluation of the Hypomagnesemia ( હાઇપોમેગ્નેસેમીયા ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન જણાવો).

• હિસ્ટ્રી ટેકિંગ.
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન.
• serum Magnesium lower than 1.5 meq/liter.
• ન્યુક્લિયર મેગ્નેશિયમ રેઝોનન્સ સ્પેક્સ્ટ્રોસ્કોપી.
• ઇલેક્ટ્રોકાર્ડિયોગ્રામ મે શો:=
• A.)પ્રોલોન્ગ PR એન્ડ QT ઇન્ટરવલ,
• B)વાઇડનિંગ QRS,
• c)ST સેગ્મેન્ટ ડિપ્રેશન.
• D)ફ્લેટેન્ડ T વેવ્સ.
• E) prominent U wave.

Explain the medical management of the Hypomagnesemia ( હાઇપોમેગ્નેસેમીયા ના મેડિકલ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

હાઇપોમેગ્નેશેમિયા ની ટ્રીટમેન્ટ એ તેની ડેફીશયન્સિ આધારે તથા ક્લિનિકલ ઇફેક્ટ ના આધારે પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

ટ્રીટમેન્ટનો ગોલ એ હાઇપોમેગ્નેશિયમિયાના કારણ ને આઇડેન્ટિફાઇડ કરી અને તેને દૂર કરવાનો તથા બોડી મા મેગ્નેશિયમ નુ અમાઉન્ટ રિપ્લેસ કરવું તે છે.

જે ચાઇલ્ડ ને માઇલ્ડ સિમ્ટોમસ હોય તેને ઓરલી મેગ્નેશિયમ રિપ્લેસમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવું.

જે ચાઇલ્ડ ને ખૂબ સિવ્યર સાઇન અને
સીમટોમ્સ હોય તેને ઇન્ટ્રા વિનસ મેગ્નેશિયમ એ રિપ્લેસમેન્ટ કરવું.
અને જે ચાઇલ્ડ ને માઇલ્ડ હાઇપોમેગ્નેશિયા ની કન્ડિશન હોય તેને ડાયટ એ મેગ્નેશિયમ યુક્ત લેવા માટે કહેવું.

Like := ગ્રીન લીફી વેજિટેબલ ,
નટ્સ( બદામ),
લેજ્યુમ્સ ( કઠોડ),
વોલ ગેઇન ( આખુ અનાજ),
સી ફૂડ ,
વગેરે જેવું મેગ્નેશિયમ રીચ ડાયટ લેવા માટે કહેવું.
મેગ્નેશિયમ પ્રીપરેશન જેમકે મેગ્નેશિયમ ઓક્સાઇડ એ લેવુ કેમ કે તેમાં વધુ પ્રમાણમાં મેગ્નેશિયમ આવેલું હોય છે.

જે ચાઇલ્ડ ને સિવ્યર હાઇપોમેગ્નેશિયમીયા ની કન્ડિશન હોય તેમને ઇન્ટ્રાવિનસલી મેગ્નેશિયમ સલ્ફેટ provide કરવું.( 10 to 40 meq/liter).

જો ચાઇલ્ડ ને
કાર્ડિયાક એરિધેમીયા,
Obstetrics problem,
Electrolyte disturbance,
Asthma.
વગેરે જેવી કન્ડિશન હોય તો ઇન્ટ્રાવિનસલી મેગ્નેશિયમ સલ્ફેટ પ્રોવાઇડ કરવું.

Explain the nursing management of the Hypomagnesemia ( હાઇપોમેગ્નેસેમીયા ના નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

ચાઇલ્ડ ને મેગ્નેશિયમ રીચ ફુડ લેવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ નું કન્સીયસનેસ લેવલ મોનિટર કરવું.

ચાઇલ્ડ નો બ્રીધિંગ પેટર્ન મોનિટર કરવું.

ચાઇલ્ડ ની E.C.G.માં ચેન્જીસ થાય છે કે નહીં તે અસેસ કરવુ જે વ્યક્તિ એ ડિજિટાલિસ ગ્રુપની મેડિસિન લેતા હોય તેવી વ્યક્તિ મા Ecg changes assess કરવા.

ચાઇલ્ડ ને એક્સેસિવ ડાયયુરેટીક એન્ડ લકઝેટીવ એક્સેસિવ અમાઉન્ટ મા અવોઇડ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

ચાઇલ્ડ નુ બોવેલ સાઉન્ડ અને તેનો એબડોમીનલ ડિસ્ટેન્સન મોનિટર કરવું.

મેગ્નેશિયમ ને ઇન્ફ્યુઝન કરતા પહેલા ચાઇલ્ડ ના રિફ્લેક્સીસ ચેક કરવા.

ચાઇલ્ડ ને કામ ,કવાઇટ અને ડાર્ક રૂમ પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ ને લો બેડ પ્રોવાઇડ કરવું તથા તેની સાઇડ વેલ્સને ઊંચી રાખવી જો પેશન્ટને આચકી આવતી હોય તો ફોલ ડાઉન માંથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.

• Explain/ define hypermagnesemia:( હાઇપર મેગ્નેશિયમિયા ને વ્યાખ્યાયિત કરો).

હાઇપર મેગ્નેશિયા મા ઇલેક્ટ્રોનિક ઇમબેલેન્સ છે કે જેમાં બોડીમાં મેગ્નેશિયમ નું લેવલ એ 2.5 meq/liter કરતા વધી જાય છે.

બોડી માં મેગ્નેશિયમનું નોર્મલ લેવલ એ હાર્ટ તથા નર્વસ સિસ્ટમના ફંકશન માટે અગત્યનું છે.

( ઇન હાઇપરમેગ્નેસેમિઆ ધ લેવલ ઓફ મેગ્નેશિયમ ઇસ ગ્રેટર ધેન> 2.5 meq/liter).

Explain the Etiology/cause of the Hypermagnesemia ( હાઇપરમેગ્નેસેમિઆ ના કારણ જણાવો).

• હિમોલાઇસીસ,
• રિનલ ઇનસફીસીયન્સી,
• વધુ મેગ્નેશિયમ વાડા એન્ટાસિટ અને લક્ઝેટીવ વધુ પડતો ઉપયોગ કરવાના કારણે.
• હાઇપોથાઇરોઇડિઝમ.
• લિથિયમ થેરાપી.
• ડાયાબિટીક કેટોએસિડોસીસ.
• એડ્રીનલ ઇનસફીશીયન્સી
• ઓવરડોસ ઓફ મેગ્નેશિયમ સોલ્ટ.
• સિવ્યર ડિહાઇડ્રેશન.
• ક્રોનિક રિનલ ઇનસફીશીયન્સી.

Explain the clinical manifestation / sign and symptoms of the Hypermagnesemia (હાઇપરમેગ્નેસેમિઆ ના લક્ષણો અને ચિન્હો જણાવો).

• નોઝિયા એન્ડ વોમીટિંગ,
• નબળાઇ આવવી,
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડવી,
• બ્લડ પ્રેશર ઓછું થવું(હાઇપોટેન્શન) ,
• બ્રેડીપ્નીયા,
• થાક લાગવો,
• નીંદર આવવી,
• સ્કેલેટલ મસલ્સ વીકનેસ,
• ડિમીનાઇઝ્ડ રિફ્લેક્સ,
• ફેશિયલ પેરેસ્થેસિયા,
• ફ્લેસિડ મસલ્સ પેરાલાઇસીસ,
• હાઇપરકેલ્શેમિયા,
• એરીધેમિયા,
• ડીપટેંડન રિફ્લેક્સ એ ઓછા થવા.
• બ્રેડીકાર્ડિયા.
• બ્રિધિંગ એ સેલ્લો થવી.
• બ્રેડીકાર્ડીયા.
• કાર્ડિયાક ફેઇલ્યોર.

Explain the diagnostic evaluation of the Hypermagnesemia (હાઇપરમેગ્નેસેમિઆ ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન જણાવો).

• હિસ્ટરી ટેકિંગ,
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન,
• serum Magnesium level is greater than 2.5 meq/liter.
• એલીવેટેડ પોટેશિયમ એન્ડ કેલ્સિયમ લેવલ.
• ECG changes:= prolonged PR interval ,
• Tall t waves,
• Prolonged QT interval and Widened QRS.

Explain the medical management of the Hypermagnesemia (હાઇપરમેગ્નેસેમિઆ ના મેડિકલ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

ચાઇલ્ડ ને વધુ પ્રમાણમાં ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરવા માટે કહેવુ.

ચાઇલ્ડ ને ડાયયુરેટિક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

મેગ્નેશિયમની ટોક્સીસિટી ને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે કેલ્શિયમ ગ્લુકોનેટ ઇન્ફયુસ કરવું.

જે ચાઇલ્ડ એ મેગ્નેશિયમની યુરીન દ્વારા પાસ ન કરી શકતા હોય એટલે કે તેનું કિડની ફંક્શન ઇમ્પેઇરડ હોય તો તેને ડાયાટીસ પ્રોવાઈડ કરવુ.

Explain the Nursing management of the Hypermagnesemia (હાઇપરમેગ્નેસેમિઆ ના નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

ચાઇલ્ડ ને કેરફૂલી મોનિટર કરવું.

ચાઇલ્ડ ના ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મેઇન્ટેન કરવો.

ચાઇલ્ડ ને મેગ્નેશિયમ રિચ ફૂડ ન લેવા માટે કહેવું.

ચાઇલ્ડ ના રિફ્લેક્સીસ ને અસેસ કરવા.

ચાઇલ્ડ એ લેથાર્જી અથવા ડ્રાઉઝીનેસ છે કે નહીં તે મોનિટર કરવું.

જે ઓવર ધ કાઉન્ટર ડ્રગમાં મેગ્નેશિયમ કન્ટેન્ટ હોય તેને અવોઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન ચેક કરવા.

ચાઇલ્ડ નું રેસ્પીરેટરી ફંકશન અસેસ કરવું.

monitor Ecg changes like:=( prolonged PR, Prolonged QRS, and prolonged QT.)

ચાઇલ્ડ ને ઓછા મેગ્નેશિયમ વાળું ફૂડ લેવા માટે કહેવું.

• Explain/ Define burns(બર્ન્સ ને વ્યાખ્યાયિત કરો).

બર્ન ઇન્જરી એ બોડી મા થતી મોસ્ટ સિવ્યર ટ્રોમા છે. બર્ન ઇન્જરી એ થર્મલ, કેમિકલ,ઇલેક્ટ્રિકલ,ફ્રીકશન, હીટ ,અને રેડીએશન ના ડાયરેક્ટ કોન્ટેક માં આવવાના કારણે જોવા મળે છે.

હોટ લિક્વિડ,હોટ ઓબ્જેક્ટ, સ્ટ્રીમ, ફાયર, સન, ઇલેક્ટ્રીકસીટી અને કેમિકલના કોન્ટેક માં આવતા સ્કિન અને ટીશ્યુમાં જોવા મળતી ઇન્જરીને ‘બર્ન ઇન્જરી’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
બર્ન ઇન્જરી એ હિટ રિસોર્સ માની એનર્જી બોડીમાં ટ્રાન્સફર થવાને કારણે જોવા મળે છે. આ હિટ એ કંડકશન અને રેડીએશન ના માધ્યમથી ટ્રાન્સફર થાય છે.

હ્યુમન સ્કીન એ 42-44 c સુધી નું ટેમ્પરેચર ટોલરેટ કરી શકે છે. પરંતુ જ્યારે આ ટેમ્પરેચર કરતાં વધારે ટેમ્પરેચર ના કોન્ટેક માં આવે તો ટીસ્યુ ડિસ્ટ્રકશન જોવા મળે છે.

બર્ન ઇન્જરી એ મેજર ગ્લોબલ પબ્લિક હેલ્થ પ્રોબ્લેમ છે અને તેની લોકોમાં ફિઝિકલ, સાયકોલોજીકલ અને ફાઇનાન્સિયલ ઇમ્પેક્ટ જોવા મળે છે.

મોટાભાગના બર્ન્સ એ એકસીડન્ટલી થતા હોય છે.

બર્ન ઇન્જરી એ ગમે તે એજ ના લોકોમાં જોવા મળે છે તેમજ ગમે તે સોશિયોઇકોનોમિક ગ્રુપ ધરાવતા લોકોમાં જોવા મળે છે.

Explain the Etiology/causes of burns ( બર્ન્સ થવા માટેના કારણ જણાવો).

થર્મલ બર્ન્સ :
થર્મલ બર્ન્સ એ મોસ્ટ કોમન્લી જોવા મળે છે. થર્મલ બર્ન્સ એ ફાયર, ફ્લેમ, હોટ, લિક્વિડ, હોટ ઓબ્જેક્ટ અને સ્ટીમ ના કોન્ટેક્ટમાં આવવાથી જોવા મળે છે. થર્મલ બર્ન્સ ની સીવ્યારીટી એ ઓબ્જેક્ટ ના ટેમ્પરેચર અને એક્સપોઝ થવાના ડ્યુરેશન પર આધાર રાખે છે. ઉદાહરણ તરીકે રેસીડેન્ટલ ફાયર, ઓટોમોબાઇલ એક્સીડન્ટ.

કેમિકલ બર્ન્સ :
કેમિકલ બર્ન્સ એ હાઉસહોલ્ડ અથવા ઇન્ડસ્ટ્રીયલ કેમિકલ જેમકે સ્ટ્રોંગ એસિડ, આલ્કલી અને ઓર્ગેનિક કમ્પાઉન્ડના કોન્ટેકમાં આવવાના કારણે જોવા મળે છે. ઉદાહરણ સલ્ફ્યુરિક એસિડ, ફોસ્ફોરિક એસિડ,સ્પીરીટ, પેટ્રોલિયમ પ્રોડક્ટ ,સોડિયમ અને કેલ્શિયમ હાઇપોક્લોરાઇટ કેમિકલ બર્ન્સની સિવિયારીટી એ કેમિકલના કોન્સન્ટ્રેશન, વોલ્યુમ અને એક્સપોઝ થવાના ડ્યુરેશન પર આધાર રાખે છે.

ઇલેક્ટ્રિકલ બર્ન્સ:
ઇલેક્ટ્રિકલ બર્ન્સ એ ઇલેક્ટ્રિકલ એનર્જી અથવા ઇલેક્ટ્રિકલ શોક ને કારણે જોવા મળે છે. ઇલેક્ટ્રિકલ બર્ન્સ ની સિવ્યારીટી એ કરંટ ની ઇન્ટેન્સિટી અને એક્સપોઝ થવાના ડ્યુરેશન પર આધાર રાખે છે. ઉદાહરણ તરીકે કોઇ ફોલ્ટી ઇલેક્ટ્રીક વાયરીંગ ના કોન્ટેક્ટમાં આવવાથી લાગતા શોક ને કારણે ઇલેક્ટ્રિકલ બર્ન્સ જોવા મળે છે. ઇલેક્ટ્રિક બર્ન્સને ડાયગ્નોસીસ કરવું મુશ્કેલ છે. કારણકે તેમાં સ્કીન પર કોઇપણ પ્રકારના સીમટોમ્સ જોવા મળતા નથી પરંતુ તેમાં ઇન્ટરનલ ડેમજ જોવા મળે છે.

રેડીએશન બર્ન્સ :
રેડીએશન બર્ન્સ એ રેડિયોએક્ટિવ સોર્સ ના કોન્ટેકમાં હોવાથી જોવા મળે છે. જેમકે યુવીલાઇટ, એક્સ રે, ગામા રે. ઉદાહરણ તરીકે ન્યુક્લિયર બમ્પ એક્સપ્લોસન. રેડીએશન બર્ન્સ ની સીવ્યારિટી એ રેડીએશનની સ્ટ્રેન્થ, ડ્યુરેશન, ડિસ્ટન્સ અને સરફેસ એરિયા પર આધાર રાખે છે.

ઇન્હાલેસન બર્ન્સ :
ઇન્હાલેસન બર્ન્સ એ સ્મોક ના એક્સપોઝરમાં આવવાથી જોવા મળે છે. ઉદાહરણ તરીકે કાર્બન મોનોક્સાઇડ પોઇસનીંગ.

Explain the Types & classification of burns ( બર્ન્સ ના ટાઈપ્સ એન્ડ ક્લાસિફિકેશન જણાવો).

બર્નની ડેપ્થ અને તેની સીવ્યારીટી ને આધારે તેને નીચે મુજબ ક્લાસિફાઇ કરવામાં આવેલ છે.

According to burn depth & severity of penetrate the skin surface (એકોર્ડિંગ ટુ બર્ન ડેપ્થ એન્ડ સિવિયારીટી ઓફ પેનીટ્રેટ સ્કીન સરફેસ)

બર્ન્સને તેની ડેપ્થના આધારે ફર્સ્ટ ડિગ્રી બર્ન્સ, સેકન્ડ ડિગ્રી બર્ન્સ, થર્ડ ડિગ્રી બર્ન્સ અને ફોર્થ ડિગ્રી બર્ન્સમાં ક્લાસિફાઇડ કરવામાં આવે છે.

બર્નિંગની ડેપ્થ એ બર્નિંગ ઓબ્જેક્ટ ના ટેમ્પરેચર અને તેની સાથે એક્સપોઝર થવાના ડ્યુરેશન પર આધાર રાખે છે.

First degree burns / superficial partial thickness (ફર્સ્ટ ડીગ્રી બર્ન્સ / સુપરફીશીયલ પાર્સિયલ થિકનેસ)

ફર્સ્ટ ડિગ્રી બર્ન્સમાં સ્કીન નું સુપરફિશિયલ લેયર એપીડર્મીશ અફેક્ટ થાય છે અને તેમાં મિનિમલ ટીશ્યુ ઇન્જરી જોવા મળે છે.

તેમાં બર્ન્સ વાળો એરિયા એ પિન્ક થી રેડીશ કલર નો જોવા મળે છે તેમજ તે જગ્યાએ એરીથેમા, ડ્રાઇનેસ અને પેઇન જોવા મળે છે. તે એરીયા વધારે પડતો સેન્સિટીવ જોવા મળે છે.

(હાયપરરેસ્થેસિયા).બલિસ્ટર ફોર્મેશન જોવા મળતું નથી.

ફર્સ્ટ ડીગ્રી બર્ન્સ એ એક વીક ની અંદર હીલ થઈ જાય છે અને તેમજ સ્કાર ફોર્મેશન જોવા મળતું નથી.

ફર્સ્ટ ડીગ્રી બર્ન્સને ઘરે પણ ટ્રીટ કરી શકાય છે.
સન બર્ન એ ફર્સ્ટ ડીગ્રી બર્ન્સનું ઉદાહરણ છે.

Second degree burns / deep partial thickness (સેકન્ડ ડીગ્રી બર્ન્સ / ડીપ પાર્સિયલ થીકનેસ)

સેકન્ડ ડિગ્રી બર્ન્સને ‘ડર્મલ બર્ન’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
સેકન્ડ ડિગ્રી બર્ન્સમાં એપીડર્મીશ અને ડર્મીશ લેયર અફેક્ટ થયેલા હોય છે અને એપીડર્મીશ લેયર ડિસ્ટ્રોય થયેલું હોય છે.

આ ઉપરાંત હેરફોલિકલ અને સ્વેટ ગ્લેન્ડ પણ અફેક્ટ થયેલા હોય છે.
તેમાં બર્નવાળી જગ્યાએ રેડનેસ, પેઇન, સ્વેલીંગ અને બ્લિસ્ટર ફોર્મેશન જોવા મળે છે.

સેકન્ડ ડિગ્રી બર્ન્સ એ 2-3 વીકની અંદર હીલ થય જાય છે અને તેમાં સ્કાર ફોર્મેશન જોવા મળે છે.

Third degree burns / full thickness (થર્ડ ડિગ્રી બર્ન્સ / ફુલ થિકનેસ)

થર્ડ ડિગ્રી બર્ન્સમાં એપીડર્મીસ, ડર્મીસ અને સબક્યુટેનસ લેયર અફેક્ટ થયેલા હોય છે. એપીડર્મીસ અને ડર્મીસ લેયર ડિસ્ટ્રોય થયેલા હોય છે.

આ ઉપરાંત ઘણીવાર બોન, મસલ્સ, ટેન્ડન અને ઓર્ગન પણ અફેક્ટ થયેલા હોય છે.બર્ન વાળો એરીયા વેકસી, વાઇટ જેવો દેખાય છે એટલે કે તે એરીયા સળગીને કાળો થયેલો દેખાય છે. તે એરીયા ફીર્મ, લેધરી અને ડ્રાય જોવા મળે છે.

નર્વ એન્ડીંગ ડિસ્ટ્રોય અને ડેમેજ થવાને કારણે પેઇન અને સેન્સેશન જોવા મળતું નથી . આ ઉપરાંત હિમેચુરીયા અને શોક જેવી કન્ડિશન જોવા મળે છે.

થર્ડ ડિગ્રી બર્ન્સ ને કારણે ડીપસ્કાર જોવા મળે છે આથી કોસ્મેટીક અથવા રીકન્સ્ટ્રકટીવ સર્જરી અને સ્કીન ગ્રાફટનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
થર્ડ ડિગ્રી બર્ન્સ એ સ્લોલી હિલ થાય છે.

Forth degree burns (ફોર્થ ડિગ્રી બર્ન્સ)

ફોર્થ ડિગ્રી બર્ન્સ એ ફેશિયા સુધી એક્સટેન્ડ થયેલું હોય છે. તેમજ તેમાં બોન, મસલ્સ, ટેન્ડન અને ઓર્ગન ડેમેજ થયેલા જોવા મળે છે.

જેમાં અફેટેડ એરીયા ડ્રાય ચાર્ડ જેવો દેખાય છે તેમજ તે એરીયા પેઇનલેસ જોવા મળે છે તેમજ એસ્ચર પણ જોવા મળે છે.(બર્ન્સને કારણે સ્કીન પર ડેડ ટીસ્યુ જોવા મળે છે. અને તે શેડ ઓફ થયેલુ જોવા મળે છે)

આ પ્રકારનું બર્ન્સ એ ડીપ ફ્લેમ અને ઇલેક્ટ્રિકલ બર્નને કારણે જોવા મળે છે.
જો ફૉર્થ ડિગ્રીમાં એક્સ્ટ્રીમેટીસ અફેક્ટ થયેલ હોય તો એમ્યુટેશનની જરૂર પડે છે.

According to burn severity (એકોર્ડિંગ ટુ બર્ન સીવિયારીટી)

બર્નની સીવિયારીટી કેટલી છે અને કેટલો બોડી સરફેસ એરીયા અફેક્ટ થયેલો છે તેના આધારે બર્ન્સને માઇનર બર્ન્સ, મોડીરેટ બર્ન્સ અને સીવીયર બર્ન્સમાં વિભાજિત કરવામાં આવેલ છે.

Minor burns (માઇનર બર્ન્સ)
ચિલ્ડ્રનમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરીયા ના 10% કરતાં ઓછો ભાગ અને એડલ્ટમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરિયાના 15% કરતાં ઓછો ભાગ અફેક્ટ થયેલ હોય તો તેને માઇનર બર્ન્સ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

માઇનર બર્ન્સ વાળા પેશન્ટને opd બેઝ પર ટ્રીટ કરી શકાય છે.
બધા ફર્સ્ટ ડીગ્રી અને સેકન્ડ ડિગ્રીનો સમાવેશ માઇનર બર્ન્સમાં થાય છે.

Moderate burns (મોડરેટ બર્ન્સ) :
મોડરેટ બર્ન્સમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરીયાના 20 થી 25% જેટલો એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય છે. એડલ્ટમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરિયાના 15 થી 25% જેટલો એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય છે જ્યારે ચિલ્ડ્રન માં ટોટલ બોડી સરફેસ એરીયા ના 10 થી 20 ટકા જેટલો એરીયા અફેક્ટ થયેલો હોય છે.

Severe burns (સિવ્યર બર્ન્સ) :
સીવ્યર બર્ન્સ માં ટોટલ બોડી સરફેસ એરિયાના 20 થી 25 ટકા કરતાં વધારે એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય છે. એડલ્ટમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરીયાના 25% કરતાં વધારે એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય છે.

જ્યારે ચિલ્ડ્રન માં 20% કરતાં વધારે એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય છે.
ઇનહાલેસન અને ઇલેક્ટ્રિકલ બર્ન્સનો સીવિયર બર્ન્સમાં સમાવેશ થાય છે.
થર્ડડિગ્રી બર્ન અને ફોર્થ ડિગ્રી બર્ન નો સીવ્યર બર્ન્સમાં સમાવેશ થાય છે.

How does calculate percentage of burns Or Extent of body surface area injured

બર્ન્સમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરિયાનો કેટલો એરીયા અફેક્ટ થયેલ છે તે કેલ્ક્યુલેટ કરવા માટે જુદી જુદી મેથડનો ઉપયોગ થાય છે. જેમકે રૂલ ઓફ નાઇન, લંડ અને બ્રાઉડર મેથડ, પાલ્મ મેથડ

Rule of nine (રુલ ઓફ નાઇન)

રુલ ઓફ નાઇન એ ચાઇલ્ડ માં બર્ન્સના પર્સન્ટેજ કેલ્ક્યુલેટ કરવા માટેની ક્વિક મેથડ છે.
રુલ ઓફ નાઇન એ એલેક્ઝાન્ડર વોલેસ દ્વારા આપવામાં આવેલ છે આથી રુલ ઓફ નાઇનને ‘વોલેસ ઓફ નાઇન’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

રુલ ઓફ નાઇનમાં જુદા જુદા એરિયાને નીચે મુજબ પર્સન્ટેજમાં વહેંચવામાં આવેલ છે:

હેડ = 18%
(એન્ટીરીયર 9 % ,
પોસ્ટીરીયર 9%).
ચેસ્ટ = 18%
(એન્ટીરીયર 9% ,
પોસ્ટીરીયર 9%).
એબડોમન = 18%( એન્ટીરીયર 9%
,પોસ્ટીરીયર 9%).
રાઇટ આર્મ = 9%
લેફ્ટ આર્મ = 9% .
(ટોટલ લેગ એરિયા 27 %) રાઇટ લેગ = 13.5%
લેફટ લેગ = 13.5%.
જનાઇટલ એરીયા = 1%

ઉપર દર્શાવ્યા પ્રમાણે ટોટલ બોડી સરફેસ એરિયાના કેટલા ટકા એરિયા અફેક્ટ થયેલ છે તે શોધી શકાય છે.

Lund & browder method (લંડ અને બ્રાઉડર મેથડ)

લંડ અને બ્રાઉડર મેથડ એ ચિલ્ડ્રન અને એડલ્ટમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરીયા એસ્ટીમેટ કરવા માટેની મોસ્ટ એક્યુરેટ અને પ્રિસિયસ મેથડ છે.

કારણ કે આ મેથડમાં ચિલ્ડ્રન અને એડલ્ટના જુદા જુદા બોડી એરિયાની સાઈઝ પ્રમાણે પર્સન્ટેજ આપવામાં આવેલ છે. જેમકે ચિલ્ડ્રન માં હેડ મોટું હોય છે જ્યારે એક્સ્ટ્રીમિટીઝ ની સાઈઝ નાની હોય છે. આથી ચિલ્ડ્રનમાં હેડને વધારે પર્સન્ટેજ આપવામાં આવેલ છે જ્યારે એડલ્ટમાં હેડને તેના કરતા ઓછા પર્સન્ટેજ આપવામાં આવેલ છે.

નીચે કોષ્ટકમાં દર્શાવ્યા મુજબ પર્સન્ટેજની ગણતરી કરવામાં આવે છે.

Palmar method (પાલ્મર મેથડ)

જ્યારે બર્ન ઇન્જરી એ સ્મોલ ઇરરેગ્યુલર અથવા પેચી હોય ત્યારે પાલ્મર મેથડ વધારે યુઝફૂલ અને ઇફેક્ટિવ બને છે.

આ મેથડમાં પેશન્ટના હેન્ડની પાલ્મને ટોટલ બોડી સરફેસ એરિયાના 0.5% પર્સન્ટ ગણવામાં આવે છે અને પાલ્મ તેમજ ફિંગરને 1% પર્સન્ટ ગણવામાં આવે છે.

આમ બોડીમાં આવેલ જુદી જુદી જગ્યાએ બર્ન ઇન્જરીને પાલ્મર મેથડની મદદથી કેલ્ક્યુલેટ કરવામાં આવે છે.

આ મેથડ નો ઉપયોગ ચિલ્ડ્રન અને એડલ્ટ બંનેમાં કરવામાં આવે છે.

Jackson burn model (જેક્સન બર્ન મોડલ).

જેક્સન બર્ન મોડેલ એ બર્ન વુંડની પેથોફિઝિયોલોજી સમજવામાં મદદ કરે છે.
આ મોડેલમાં ડેમેજ ટીશ્યુને 3 ઝોનમાં વહેંચવામાં આવેલ છે:

ઝોન કોગ્યુલેશન, ઝોન સ્ટેસીસ અને ઝોન હાઇપરએમીયા

ઝોન કોગ્યુલેશન :
ઝોન કોગ્યુલેશન એ બર્ન નો મોસ્ટ સેન્ટ્રલ એરિયા છે જેમાં આવેલ ટિસ્યુ એ સિવ્યર ડેમેજ થયેલા હોય છે અને તે ઇરરિવર્સીબલ હોય છે એટલે કે પાછા રિકવર થતા નથી.

ઝોન સ્ટેસીસ :
ઝોન કોગ્યુલેશન ની આજુબાજુ આવેલ એરીયાને ઝોન સ્ટેસીસ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જેમાં ઓછા ડેમેજ થયેલા ટીસ્યુ હોય છે અને તે જગ્યાએ વાસ્ક્યુલર ટ્રાન્સ્યુડેટ, ઇન્ફ્લામેટરી રિએક્શન અને ઇમ્પેર્ડ ટિસ્યુ પર્ફ્યુઝન જોવા મળે છે. જો સારું એન્વાયરમેન્ટ મળે તો ટીસ્યુ એ રિકવર થાય છે નહીંતર તેમાં નેક્રોસીસ જોવા મળે છે.

ઝોન હાઇપરએમીયા :
ઝોન હાઇપરએમીયા એ બર્નનું સૌથી આઉટર લેયર છે ત્યાં વાસોડાયલેશન થવાને કારણે બ્લડ ફલોમાં વધારો જોવા મળે છે આથી ટીસ્યુ વહેલા રિકવર થાય છે અને નેક્રોસીસના થવાના ચાન્સીસમાં ઘટાડો જોવા મળે છે.

Explain pathophysiology of burns (એક્સપ્લેન પેથોફીઝીયોલોજી ઓફ બર્ન્સ)

બર્ન ઇંજરી એ હીટ રિસોર્સીસ માની એનર્જી બોડીમાં ટ્રાન્સફર થવાને કારણે જોવા મળે છે.
બર્ન ઇંજરીની સીવ્યારીટી એ હીટિંગ એજન્ટના ટેમ્પરેચર અને એક્સપોઝર થવાના ડયુરેશન પર આધાર રાખે છે.

જો ટોટલ બોડી સરફેસ એરિયાના 25% કરતા ઓછો એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય તો પ્રાઇમરી લોકલ રિસ્પોન્સ જોવા મળે છે પરંતુ ટોટલ બોડી સરફેસ એરિયાના 25% કરતા વધારે એરિયા અફેક્ટ થયેલ હોય તો લોકલ અને સિસ્ટમેટિક રિસ્પોન્સ જોવા મળે છે.

બર્ન ઇન્જરી થયાના પ્રથમ 24 થી 48 કલાક

બર્ન ઇંજરી
|
\/

સોફ્ટ ટીશ્યુમાં કોન્ગ્યુલેશન નેક્રોસીસ જોવા મળે છે.
|
\/
વાસોએક્ટિવ સબ્ટન્સ અને ઇન્ફ્લામેટરી મેડીએટર રિલીઝ થાય છે. (જેમકે સાયટોકાઈનેસ, હિસ્ટામાઇન, ઓક્સિડેઝ, કેટેકોલામાઇન)
|
\/
આથી વાસ્ક્યુલર ઇન્ટીગ્રિટી અને કેપીલરીની પરમેબિલિટીમાં વધારો થાય છે અને વાસોડાઇલેશન જોવા મળે છે.
|
\/
આથી ફ્લુઇડ ઇન્ટ્રાસેલ્યુલર સ્પેસમાંથી ઇન્ટરસ્ટીસીયલ સ્પેસમાં શિફ્ટ થાય છે.(મોટાભાગનું ફ્લૂઇડ 12 કલાકની અંદર શિફ્ટ થઈ જાય છે અને 30 કલાક સુધી આ પ્રક્રિયા કંટીન્યુ જોવા મળે છે)
|
\/
ફ્લુઇડ શિફ્ટ થવાને કારણે પેરિફરલ ઇડીમા ડેવલોપ થાય છે અને ટીશ્યુ કોલોઇડલ ઓસ્મોટિક પ્રેસરમાં વધારો થાય છે અને ફ્લુઇડ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમબેલેન્સ જોવા મળે છે.
|
\/
બીજી બાજુ ઇન્ટ્રાવાસ્ક્યુલર વોલ્યુમ માં ઘટાડો થાય છે જેથી બ્લડ વોલ્યુમમાં ઘટાડો જોવા મળે છે અને કાર્ડિયાક આઉટપુટમાં પણ ઘટાડો જોવા મળે છે.
|
\/
આમ આ સ્ટેજ ને હાઇપોવોલેમિક સ્ટેજ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

બર્ન થવાના 48 થી 72 કલાક પછી

બર્ન થવાના 48 થી 72 કલાક બાદ
|
\/
વાસ્કયુલર ઇન્ટીગ્રિટી અને કેપીલરી પરમેબિલિટી એ રિટર્ન આવે છે અને નોર્મલ થાય છે.
|
\/
ફ્લુઇડ એ ઇન્ટરસ્ટીસીયલ સ્પેસ માંથી ઇન્ટ્રા વાસ્ક્યુલર સ્પેસમાં પાછું આવે છે આથી પેરીફરલ ઇડીમા માં ઘટાડો જોવા મળે છે.
|
\/
ઇન્ટ્રાવાસ્ક્યુલર વોલ્યુમમાં વધારો થાય છે.(ઘણીવાર ફ્લુઇડ ઓવરલોડ પણ થઇ શકે છે.) (આથી આ ફ્લુઇડ યુરીન મારફતે બહાર નીકળે છે. આથી આ સ્ટેજને ડાયયુરેટીક સ્ટેજ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
|
\/
આથી બ્લડ વોલ્યુમ માં પણ વધારો થાય છે અને કાર્ડિયાક આઉટપુટ પણ વધે છે.
|
\/
આથી બધા ઓર્ગન અને ટીશ્યુમાં બ્લડ ફ્લોમાં વધારો જોવા મળે છે.

Explain local & systemic effect of burns (એક્સપ્લેન લોકલ એન્ડ સિસ્ટેમિક ઇફેક્ટ ઓફ બર્ન્સ)

લોકલ ઇફેક્ટ ઓફ બર્ન્સ :

બર્ન ઇન્જુરી માં ટોટલ બોડી સરફેસ એરીયાના 25 ટકા કરતાં ઓછો એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય તો લોકલ ઇફેક્ટ જોવા મળે છે.

ટિસ્યુ ડેમેજ
વધારે પડતા ટેમ્પરેચર ના કોન્ટેકમાં આવતા ત્યાં રહેલ ટીશ્યુ અને સેલ ડેમેજ થાય છે અને તેમા નેક્રોસીસ જોવા મળે છે.

ઇડીમા
ફલુઇડ એ ઇન્ટ્રાવાસ્ક્યુલર સ્પેસમાંથી ઇન્ટરસ્ટીશીયલ સ્પેસમાં શિફ્ટ થાય છે જેને કારણે ઇડીમા જોવા મળે છે.

ઇન્ફ્લામેસન
બર્ન ઇનજુરી થવાના કારણે આપણી બોડી એ રિસ્પોન્સ આપે છે અને ઇન્ફ્લામેટરી મેડીએટર રિલીઝ થાય છે અને ઇન્ફલામેશન જોવા મળે છે. અફેક્ટેડ એરિયામાં રેડનેસ, ઇરીથેમા, સ્વેલિંગ જોવા મળે છે અને બ્લિસ્ટર ફોર્મેશન જોવા મળે છે.

ઇન્ફેક્શન
ટીસ્યુ ડિસ્ટ્રોય થવાને કારણે અને સ્કીન ઇન્ટીગ્રીટી બ્રેક થવાને કારણે માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ એ ગ્રો થાય છે અને બોડીની અંદર એન્ટર થાય છે. આથી ઇન્ફેક્શન જોવા મળે છે.

સિસ્ટેમિક ઇફેક્ટ ઓફ બર્ન્સ :

બર્ન ઇન્જુરીમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરીયા ના 25% કરતા વધારે એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય તો લોકલ અને સિસ્ટેમિક રિસ્પોન્સ જોવા મળે છે.

આ સિસ્ટેમિક ઇફેક્ટ એ વાસોએક્ટિવ સબ્ટન્સ અને ઇન્ફ્લામેટરી મેડિએટર રિલીઝ થવાને કારણે જોવા મળે છે. જેમકે હિસ્ટામાઇન, સાઇટોકાઈનેસ, ઓક્સિડેજ, કેટેકોલામાઈન

કાર્ડિયો વાસ્ક્યુલર અલ્ટ્રેશન :
કાર્ડિયાક આઉટપુટમાં ઘટાડો જોવા મળે છે.
આથી હાયપોટેન્શન અને ટેકીકાર્ડિયા જોવા મળે છે.
RBC ડીસ્ટ્રોય થાય છે.

હીમેટોક્રીટ લેવલમાં વધારો થાય છે અને પ્લાઝમાનું લેવલ ઘટે છે.
કોગ્યુલેશનમાં એબનોર્મલીટી જોવા મળે છે.
ઇલેક્ટ્રિકલ બર્નમાં કાર્ડિયાક ડિસરિધમિયા જોવા મળે છે.

પલ્મોનરી અલ્ટ્રેશન :
પલ્મોનરી અલ્ટ્રેશન ઇન્હાલેસન બર્નને કારણે જોવા મળે છે.
બ્રોન્કો કોન્સ્ટ્રીક્શન જોવા મળે છે.

સીક્રીશનમાં વધારો થાય છે અને કન્જેશન જોવા મળે છે.
એરવેમાં ઓબસ્ટ્રકશન જોવા મળે છે.

સ્ટાઇડર અને હોર્સનેસ સાઉન્ડ જોવા મળે છે.
પલ્મોનરી ઇડીમા જોવા મળે છે.
હાઇપોક્સિયા જોવા મળે છે.

રીનલ અલ્ટ્રેશન :
રીનલ બલ્ડ ફલોમાં ઘટાડો થવાને કારણે રિનલ ફંક્શન અલ્ટર થાય છે.
ગ્લોમેરુલો ફિલ્ટરેશન રેટમાં ઘટાડો જોવા મળે છે.
યુરિનમાં બ્લડ જોવા મળે છે.

GI અલ્ટ્રેશન :
ઇન્ટેસ્ટાઇનલ પેરાલાઇસીસ મુવમેન્ટ માં ઘટાડો થાય છે અને બોવેલ સાઉન્ડમાં પણ ઘટાડો જોવા મળે છે.

મેટાબોલીસમ માં વધારો થાય છે.
જી આઇ ટ્રેકમાં બ્લીડિંગ થવાને કારણે વોમીટીંગ અને સ્ટુલમાં બ્લડ જોવા મળે છે.
સ્ટ્રેસ અને કરનીંગ અલ્સર જોવા મળે છે.

ઇમ્યુનોલોજીક અલ્ટ્રેશન:
સ્કીન બેરિયર ડેમેજ થવાને કારણે ત્યાં માઇક્રો ઓર્ગેનિઝમ ગ્રો થાય છે અને બોડીમાં એન્ટર થાય છે અને ટીશ્યુમાં ઇન્ફેક્શન જોવા મળે છે.

થર્મોરેગ્યુલેટરી અલ્ટ્રેશન :
સ્કીન લોસ થવાને કારણે બોડી ટેમ્પરેચર રેગ્યુલર થવાનું ફંક્શન અલ્ટર થાય છે આથી હાઇપોથર્મિયા ની કન્ડિશન જોવા મળે છે.

ફ્લુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ અલ્ટ્રેશન :
હાઇપોનેટરેમ્યા અને હાઇપરકેલેમિયા જેવી કન્ડિશન જોવા મળે છે.

Explain the first aid care of burns injury (રાઇટ ફર્સ્ટ એડ કેર ઓફ બર્ન્સ ઇન્જરી)

ચાઇલ્ડ ને ઘટના સ્થળેથી દૂર લઇ જવું અને ચેક કરવું કે ચાઇલ્ડ એ બર્નિંગ મટીરીયલ ના કોન્ટેક્ટમાં આવતું નથી ને.

ચાઇલ્ડ એ પહેરેલા બર્ન ક્લોથ અને ઓર્નામેન્ટ્સ ને રીમુવ કરવા. જો ક્લોથ એ બોડી એરીયા સાથે સ્ટીક થયેલ હોય તો તેને રીમુવ કરવા નહીં.

ત્યારબાદ ચાઇલ્ડ ના એરવે, બ્રિથિંગ અને સર્ક્યુલેશન માટે ચેક કરવું.

જો બ્રિધિંગ પ્રેઝન્ટ ન હોય તો એરવેને ક્લિયર કરવો અને સીપીઆર પ્રોવાઇડ કરવા.

જો ચાઇલ્ડ એ બ્રીધીંગ કરતું હોય તો અફેકટેડ એરિયા પર કુલ રનીંગ વોટર એપ્લાઇ કરવું.

જો આંગળાએ બર્નને કારણે એકબીજા સાથે સ્ટિક થઈ ગયા હોય તો તેને જેન્ટલી સેપરેટ કરવા.

ત્યારબાદ વુંડને ક્લીન કપડા વડે લુઝ્લી કવર કરવું. જેથી તેને કંટામીનેશન થતું પ્રિવેન્ટ કરી શકાય અને એરને સરફેસના કોન્ટેકમાં આવતા અટકાવી શકાય.

બર્ન વાળા એરિયા પર ફ્રીક્સન અને પ્રેશર અવોઇડ કરવું.

તે એરિયા પર કોઇપણ પ્રકારનું ઓઇમેન્ટ અથવા ક્રીમ લગાવવું નહીં.

Explain the Immediate care of burns patients (ઇમિડીયેટ કેર ઓફ બર્ન્સ ચાઇલ્ડ)

વીકટીમને ઘટના સ્થળેથી દૂર લઈ જવું.

ચાઇલ્ડ એ પહેરેલા બર્ન ક્લોથ અને જ્વેલરીને રિમૂવ કરવા.

ચાઇલ્ડ ના એરવે, બ્રિથિંગ અને સર્ક્યુલેશન માટે અસેસ કરવું.

જો બ્રિથિંગગ પ્રેઝન્ટ ન હોય તો એરવેને ક્લિયર કરવો અને સીપીઆર પ્રોવાઇડ કરવા.

બર્ન એરિયા ને ફુલ રનિંગ વોટર વડે કુલ કરવો અને વુંડને કવર કરવું.

ચાઇલ્ડ ને નજીકના હોસ્પિટલમાં ટ્રાન્સફર કરવું.

જો જરૂર જણાય તો ચાઇલ્ડ ને ઓક્સિજન થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ની iv લાઇન સિક્યોર કરવી.

ઇન્ટ્રાવિનસ ફલુઇડ એડમિનિસ્ટર કરવુ.

Explain the management of the child with the burn (બર્ન થયેલા ચાઇલ્ડ નુ મેનેજમેન્ટ જણાવો).

બર્ન થયેલા ચાઇલ્ડ નુ મેનેજમેન્ટ મા 3 પ્રકારે તેનુ મેનેજમેન્ટ કરવામા આવે છે.

1)એરવે મેનેજમેન્ટ,
2) હાઇપરબેરિક ઓક્સિજન થેરાપી,
3) ફ્લુઇડ મેનેજમેન્ટ.
કિમોથેરાપી
વુંડ કેર.

1)એરવે મેનેજમેન્ટ,
એવા ચાઇલ્ડ કે જેનું ફેસ ના ભાગમાં તથા નેક
રીજીયન માં બર્ન થયેલુ હોય છે અથવા ફ્લેમ એ ઇન્હેલ કરેલી હોય તેવા ચાઇલ્ડના એરવે ને પ્રોપરલી ઓબ્ઝર્વ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના એરવે ને પ્રોપર્લી તથા ક્લોઝલી મોનિટર કરવું.

ચાઇલ્ડ ને કોઇપણ બ્રોન્કીયલ એડીમાં છે કે નહીં તેનું ક્લોઝલી મોનિટર કરવું.

જો ચાઇલ્ડ ને માઇનર પલ્મોનરી ઇન્જરી હોય તો કફિંગ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી જેના કારણે સિક્રીશન એ પ્રોપરલી રિમુવ થઇ શકે.

જો ચાઇલ્ડ એ કફિંગ કરવામાં સક્ષમ હોય નહીં તો પ્રોપરલી સક્ષનીંગ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી બ્રોન્કીયોડાયલેટર મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી જેના કારણે મેડીકેશન એ બ્રોન્કાઇ ને ડાયઇલેટ કરવામાં સક્ષમ રહી શકે અને એરવે એ વાઇડ થય શકે જેના કારણે ચાઇલ્ડ એ ઇઝીલી બ્રિધિંગ લઇ શકે.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી મ્યુકોલાઇટીક મેડીકેશન પણ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે જેના કારણે મ્યુકસ એ થીન થાય છે જેના કારણે મ્યુકસ એ રિમુવ થઇ શકે અને ચાઇલ્ડ એ ઇઝીલી બ્રીધીંગ લઇ શકે છે.

2) હાઇપરબેરિક ઓક્સિજન થેરાપી,
હાઇપરબેરિક ઓક્સિજન થેરાપી એક એક નોન ઇન્વેઝીવ મેડિકલ ટ્રીટમેન્ટ છે કે જે બર્ન થયેલા ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

આમાં હાઇપર બેરિક ઓક્સિજન થેરાપીની એક ડિવાઇસ હોય છે જેમાં પ્રેશર ચેમ્બર હોય છે જેમાં 100% પ્યોર ઓક્સિજન ફીલ્ડ હોય છે આ પ્રેશર ચેમ્બરનું પ્રેશર એ નોર્મલ એટમોસ્ફિયર કરતા વધારે હોય છે જેના દ્વારા ચાઇલ્ડ ને 100% ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

3) ફ્લુઇડ મેનેજમેન્ટ.
બર્ન થયેલા ચાઇલ્ડ માં ફ્લુઇડ મેનેજમેન્ટ એ ખૂબ જ જરૂરી હોય છે. કારણ કે બર્ન થયેલા ચાઇલ્ડ માં ફ્લુઇડ એ વધારે પ્રમાણમાં લોસ થતું હોય છે. બર્ન થયેલા ચાઇલ્ડ માં પ્લાઝમા એ વધારે પ્રમાણમાં લોસ થાય છે.

બર્ન થયેલા ચાઇલ્ડ માં ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ને પ્રોપરલી મેઇન્ટેન રાખવા માટે પ્રોપરલી ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

ચાઇલ્ડ ને શોકની કન્ડિશન માંથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પ્રોપરલી ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

બર્ન થયેલા ચાઇલ્ડમાં ફ્લુઇડ એ 48 અવર્સ ના ડ્યુરેશન માં પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

ચાઇલ્ડ ને ફસ્ટૅ 24 અવર્ મા ફ્લુઇડ ને કેલ્ક્યુલેટ કરવા માટે 4ml Ringer lactate ( RL)×wt.in kg ×percentage of TBSA બર્ન.

ચાઇલ્ડને હાફ અમાઉન્ટ નુ ફ્લુઇડ એ પહેલી આઠ કલાકમાં પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

ત્યાર બાદ હાફ અમાઉન્ટ નુ ફ્લુઇડ એ નેક્સ્ટ 16 અવર્સ મા પ્રોવાઇડ કરવામા આવે છે.

ત્યારબાદ નેક્સ્ટ 24 અવર્સ માં 2ml Rl ×wt in kg × પરસન્ટેજ ઓફ બર્ન જેટલુ ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવામા આવે છે.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન ને કંટીન્યુઅસલી અસેસ કરવા.

ચાઇલ્ડ નો ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ પ્રોપરલી એસેસ કરવો.

કિમોથેરાપી

ચાઇલ્ડ ને 5 દિવસ સુધી ક્રિસ્ટલાઇન પેનિસિલિન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી એન્ટીબાયોટિક મેડિકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી સિડેટીવ મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.
જેમ કે પેથીડીન 1 to 2 mg/ kg intravenously.

ચાઇલ્ડ ને એડિક્યુએટ પ્રોટીન તથા કેલરી યુક્ત ડાયટ પ્રોવાઇડ કરવો.

વુંડ કેર.

બર્ન ના કારણે જે વુંડ થયેલું હોય તેની પ્રોપરલી કેર કરવી જેના કારણે ચાઇલ્ડ ને ઇન્ફેક્શનથી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

જે વુંડ થયેલું હોય તેને પ્રોપર્લી ડ્રેસીંગ પ્રોવાઇડ કરવું.

વુંડ માં રહેલા ડેડ ટીશ્યુસ તથા ડિબરીસ ને પ્રોપરલી એસેપ્ટીક ટેકનીક મેઇન્ટેન રાખી રીમુવ કરવા.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી ફિગર ઓફ 8 શેપમાં બેન્ડેજ એ વ્રેપ કરવુ જેના કારણે વિનસ રીટર્ન ને ઇમ્પ્રુવ કરી શકાય.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપર્લી ટોપીકલ એન્ટીમાઇક્રોબિયલ તથા એન્ટિબાયોટિક ને એપ્લાય કરવું.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપર્લી કામ તથા કમ્ફર્ટેબલ એન્વાયરમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવુ..