PHC-ANM-કોમ્યુનીકેબલ-SYNP

🦠 TB – ક્ષયરોગ (Tuberculosis)

➡️ Mycobacterium tuberculosis નામના બેક્ટેરિયા દ્વારા થતો દીરઘકાલીન અને સંક્રમક રોગ
➡️ મુખ્યત્વે ફેફસાંઓ ને અસર કરે છે, પણ શરીરના અન્ય અંગો (Bones, Brain, Lymph nodes, etc.) પર પણ થાય છે.

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

TB એ જૈવિક સંક્રમક રોગ છે જે ફેફસાંઓ અથવા શરીરના અન્ય ભાગોમાં Mycobacterium tuberculosis દ્વારા થાય છે. આ રોગ હવા દ્વારા ફેલાય છે અને લાંબા સમય સુધી સારવાર જરૂરી પડે છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

ઘટક	વિગત
Name	Mycobacterium tuberculosis
પ્રકાર	Acid-fast Bacilli (AFB)
સંવેદનશીલતા	સામાન્ય disinfectant સામે રેઝિસ્ટન્ટ

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધી (Incubation Period):

2 થી 12 અઠવાડિયા (સરેરાશ 4-8 અઠવાડિયા)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Airborne droplets	TB દર્દી દ્વારા ખાંસી, છીંક અથવા બોલવા સમયે
Inhalation	એરબોર્ન તત્વો શરીરમાં પ્રવેશે છે
Not spread through	કાંઈ ખોરાક/પાણી/શારીરિક સ્પર્શથી નહીં

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

સામાન્ય લક્ષણો	વિશિષ્ટ લક્ષણો
સતત 2 અઠવાડિયા કરતાં વધુ સમય તાવ	ફેફસાંમાંથી રક્તવાળું થૂંક (Hemoptysis)
વજન ઘટાડો (Unexplained weight loss)	છાતીમાં દુખાવો
રાતે પસીનો આવવો	દુર્બળતા, થાક
ભૂખમાં ઘટાડો	શ્વાસમાં તકલીફ (Dyspnea)

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

ટેસ્ટ	હેતુ
Sputum AFB Test	બેક્ટેરિયા દેખાવા માટે – microscopy
CBNAAT / GeneXpert	Rifampicin resistance જાણી શકાય
Chest X-ray	ફેફસાંમાં ઘા / કેવિટી જોવાય
Mantoux Test (TST)	TB infection સાબિત કરવા માટે
LPA (Line Probe Assay)	MDR/XDR TB માટે Resistance detect

💊 7. TB ની વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

TB પ્રકાર	દવાઓ	સમયગાળો
Drug-Sensitive TB	HRZE (Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide, Ethambutol)	6 મહિના → (2 મહિનાં HRZE + 4 મહિના HRE)
MDR-TB	BDQ (Bedaquiline) + Longer Regimen	9 થી 20 મહિના
XDR-TB	Newer BDQ-based regimen	>20 મહિના
DOTS Therapy	Direct Observation હેઠળ દવા આપવા માટે

📦 8. TB નિવારણ અને નિયંત્રણ (Prevention & Control):

1️⃣ BCG રસી (જન્મ સમયે)
2️⃣ પહેલેથી દર્દી શોધ અને સંપૂર્ણ સારવાર
3️⃣ INH Prophylaxis બાળકો માટે (TB contact હોય તો)
4️⃣ સૌના માટે ચેતના – ખાંસી ઢાંકવી, થૂંક ન ફેંકવો
5️⃣ Nutritional Support: Nikshay Poshan Yojana ₹500/મહિના

🏥 9. TB રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમ – NTEP (National TB Elimination Programme):

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦠 TB નો જીવાણુ = Mycobacterium tuberculosis
⏳ Incubation Period = 2–12 અઠવાડિયા
💨 Mode of Transmission = Airborne droplets
💊 HRZE = TB માટે Drug Sensitive First-line દવાઓ
🏥 NTEP = ભારતે 2025 સુધી TB સમાપ્ત કરવાનો લક્ષ્ય ધરાવતો કાર્યક્રમ છે

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: TB માટેનું સામાન્ય Incubation Period કેટલું છે?
A. 1–2 દિવસ
B. 2–12 અઠવાડિયા
C. 3 મહિના
D. 24 કલાક
ઉત્તર: B

પ્ર.2: TB નો ફેલાવાનો મુખ્ય માર્ગ કયો છે?
A. Food
B. Vector
C. Water
D. Airborne
ઉત્તર: D

પ્ર.3: TB માટે કઈ દવા First Lineમાં આવે છે?
A. Zidovudine
B. Rifampicin
C. Fluconazole
D. Dapsone
ઉત્તર: B

પ્ર.4: TB સામે રક્ષણ માટે કઈ રસી આપવામાં આવે છે?
A. MMR
B. DPT
C. BCG
D. OPV
ઉત્તર: C

📲 Nikshay – TB Management System (નિ-ક્ષય પોર્ટલ)

➡️ TBના દર્દીઓ માટે નોંધણી, ટ્રેકિંગ, સારવાર અને પોષણ સહાય માટેનો IT આધારિત પ્લેટફોર્મ
➡️ National TB Elimination Programme (NTEP) હેઠળ ચાલતું ડિજિટલ સાધન

📘 1. Nikshay Portal નો પરિચય (Introduction):

મુદ્દો	વિગત
પોર્ટલનું નામ	Nikshay – “Ni” = નકારાત્મક, “Kshay” = ક્ષય (TB)
શરૂ થયું	2012
સંચાલક	Central TB Division, MoHFW + NIC
કવરેજ	તમામ સરકારી અને ખાનગી TB દર્દીઓ માટે ફરજિયાત નોંધણી
Website	https://nikshay.in

🎯 2. Nikshay પોર્ટલના હેતુઓ (Objectives):

1️⃣ TB દર્દીની ફરજિયાત નોંધણી (Notification)
2️⃣ Screening → Diagnosis → Treatment → Outcome સુધી ટ્રેકિંગ
3️⃣ Private sector માટે પણ ફરજિયાત TB રિપોર્ટિંગ
4️⃣ TB માટેની યોજનાઓ જેવી કે Nikshay Poshan Yojanaનું નાણા ટ્રાન્સફર
5️⃣ Treatment Adherence Monitoring, Laboratory Integration

🧑‍💻 3. Nikshay હેઠળના મુખ્ય મોડ્યુલ્સ:

મોડ્યુલ	કાર્ય
📋 Patient Registration	New TB Case નો નોંધો
🧪 Diagnostics Entry	CBNAAT, AFB, Culture, DST
💊 Treatment Monitoring	DOTS, Adherence, Outcomes
🧾 Nikshay Poshan Yojana	₹500/મહિને પોષણ સહાય DBT દ્વારા
📦 Drug Logistics	દવાઓના સ્ટોક અને વિતરણ
🧑‍⚕️ Healthcare Worker Module	STS, STLS, MO દ્વારા અપડેટ

💻 4. Nikshay પોર્ટલમાં નોંધણી માટે જરૂરી વિગતો:

વિગત	ઉદાહરણ
દર્દીનું નામ	શ્રદ્ધા બેન પટેલ
ઉંમર / જાતિ	24 વર્ષ / સ્ત્રી
સરનામું	ગામ, તાલુકો, જિલ્લો
ટેસ્ટ વિગતો	CBNAAT Rif-sensitive / Rif-resistant
TB પ્રકાર	Pulmonary / Extrapulmonary
Rif Status	Sensitive / Resistant
આધાર નંબર	DBT માટે જરૂરી
Mobile Number	OTP / SMS Alerts માટે

🧾 5. Nikshay Poshan Yojana (₹500/month):

➡️ દરેક TB દર્દીને મહિને ₹500 પોષણ સહાય, સીધી DBT દ્વારા બેંક ખાતામાં મોકલાય છે.
➡️ Nikshay પોર્ટલ પર આધાર કાર્ડ, ખાતા વિગતો અને આધારભૂત MO રસીદ જરૂરી.

🧑‍⚕️ 6. કોણ પોર્ટલ પર નોંધણી કરે છે?

સ્ટાફ	જવાબદારી
STS (Senior Treatment Supervisor)	દર્દી દાખલ કરો, દવાઓ અપડેટ કરો
STLS (Senior TB Lab Supervisor)	TB લેબ રિપોર્ટ અપલોડ
MO (Medical Officer)	Final Diagnose, Approval
TBHV / ANM / CHO	Field visit, Counseling update
Lab Technician	CBNAAT, Smear entry

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

📲 Nikshay = TB રોગ માટે રાષ્ટ્રીય ટ્રેકિંગ પોર્ટલ
💰 Nikshay Poshan Yojana = ₹500/મહિનો પોષણ સહાય
🔍 Private TB Notification = ફરજિયાત છે Nikshay પર
🧪 CBNAAT, LPA, AFB smear, Culture Result = Nikshay માં દાખલ થાય છે
🏁 Treatment Outcome = Cured, Completed, Default, Failure – Nikshay પર અપડેટ થાય છે

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Nikshay પોર્ટલ કઈ بیماری માટે છે?
A. HIV/AIDS
B. Dengue
C. TB (ક્ષયરોગ)
D. Cancer
ઉત્તર: C: TB

પ્ર.2: Nikshay Poshan Yojana હેઠળ દર મહિને કેટલી સહાય મળે છે?
A. ₹200
B. ₹500
C. ₹1000
D. ₹150
ઉત્તર: B: ₹500

પ્ર.3: Nikshay પોર્ટલ કોણ સંચાલિત કરે છે?
A. NACO
B. Central TB Division
C. ICMR
D. NVBDCP
ઉત્તર: B: Central TB Division

પ્ર.4: Nikshay પોર્ટલમાં દવાનો લોજિસ્ટિક ભાગ કોણ હેન્ડલ કરે છે?
A. STLS
B. Pharmacist
C. STS
D. TBHV
ઉત્તર: C: STS

🦠 COVID-19 – કોરોનાવાયરસ રોગ (2019)

➡️ Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus-2 (SARS-CoV-2) દ્વારા થતો અતિ ચેપજનક વાયરસ રોગ
➡️ પ્રથમ કેસ ડિસેમ્બર 2019, વુહાન, ચીનમાં નોંધાયો

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

COVID-19 એ શ્વસનતંત્રને અસર કરતો વાયરસજન્ય રોગ છે, જે SARS-CoV-2 દ્વારા થાય છે.
તે સીધા શ્વાસ માર્ગ, ફેફસાં, અને ઘણીવાર તમામ શારીરિક તંત્રો પર અસર કરે છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

ઘટક	વિગત
Name	SARS-CoV-2 (Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus-2)
પ્રકાર	Novel Coronavirus (RNA Virus)
કુટુંબ	Coronavirus family

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

2 થી 14 દિવસ (સરેરાશ 5-7 દિવસ)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
💨 Droplet Transmission	ખાંસી, છીંકથી ફેલાય છે
✋ Surface Contact (Fomite)	દૂષિત સપાટી સ્પર્શ કર્યા પછી મુખ/નાક સ્પર્શવાથી
🫂 Close Contact	ભીડમાં મસ્ક વગર સંપર્ક
❌ Not spread by	મચ્છર, પાણીથી નહીં

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

સામાન્ય	ગંભીર (Severe)
તાવ	શ્વાસ લેવામાં તકલીફ
સૂંઘવાની અને સ્વાદની ક્ષમતા ખોવાઈ	ઓક્સિજન લેવલ ઘટે (SpO₂ < 94%)
ખાંસી	શ્વસન સંકટ (ARDS)
ગળામાં દુખાવો	Bewilderment/confusion
થાક, માથાનો દુઃખાવો	Chest pain or pressure
ઝાડા, ત્વચા પર ચાંદલો	Organ failure (Critical cases)

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

ટેસ્ટ	હેતુ
RT-PCR Test	Gold standard test (Nasopharyngeal swab)
Rapid Antigen Test (RAT)	તાત્કાલિક પરિણામ માટે
CT Scan	ફેફસાંમાં ઘા ચકાસવા માટે
Blood Tests (CRP, D-dimer, CBC)	Severity track કરવા માટે

💊 7. સારવાર (Treatment):

લક્ષણ આધારિત	મહત્વપૂર્ણ દવાઓ
તાવ માટે – Paracetamol	Remdesivir (Severe cases)
ઓક્સિજન સપોર્ટ	Dexamethasone (Steroid)
Plasma therapy (earlier used)	Tocilizumab (cytokine storm માટે)
Symptomatic care	Vitamin C, Zinc, Anticoagulants (as per protocol)
Vaccine – Preventive	Covaxin, Covishield, Sputnik V, etc.

🛡️ 8. રોકથામ માટેના પગલાં (Prevention):

1️⃣ Triple-layer Mask / N95 Mask
2️⃣ Regular Handwashing (Soap ≥ 20 sec)
3️⃣ Physical distancing ≥ 6 ft
4️⃣ Avoid crowded & closed spaces
5️⃣ Full Vaccination (2 doses + booster)
6️⃣ Screening & Isolation of positives
7️⃣ Respiratory etiquette – elbow cough, no spitting

💉 9. રસીકરણ (Vaccination):

રસી	વિગત
Covishield	Oxford-AstraZeneca, India Version (Serum Institute)
Covaxin	Bharat Biotech – India Made (inactivated virus)
Corbevax / Sputnik / ZyCoV-D	Approved for specific groups
👉 2 Doses + Booster (Precaution Dose)

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦠 COVID-19 = SARS-CoV-2 દ્વારા થતો રોગ
⏳ Incubation Period = 2–14 દિવસ
💉 Vaccines: Covishield, Covaxin, Sputnik V
🧪 RT-PCR = Gold Standard for Diagnosis
📆 COVID-19 સૌથી પહેલાં 2019 માં જોવા મળ્યો – વુહાન, ચીન

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: COVID-19 માટેનો મુખ્ય ફેલાવાનો માર્ગ કયો છે?
A. Waterborne
B. Mosquito bite
C. Droplet Infection
D. Blood transfusion
ઉત્તર: C

પ્ર.2: COVID-19 નો incubation period કેટલો છે?
A. 1–2 દિવસ
B. 2–14 દિવસ
C. 30 દિવસ
D. 1 વર્ષ
ઉત્તર: B

પ્ર.3: RT-PCR ટેસ્ટ શું શોધે છે?
A. એન્ટિબોડી
B. HIV
C. SARS-CoV-2 RNA
D. Hemoglobin
ઉત્તર: C

પ્ર.4: નીચેના પૈકી COVID-19 ની રસી કઈ છે?
A. BCG
B. Covaxin
C. OPV
D. DPT
ઉત્તર: B

🧫 Diphtheria – ડિફ્થેરિયા

➡️ એ બેક્ટેરિયલ સંક્રમક રોગ છે, જે મુખ્યત્વે શ્વાસ માર્ગ (ગળો, નાક) ને અસર કરે છે અને ગંભીર ગળામાં સોજો, શ્વાસની તકલીફ અને ઝેરજન્ય અસર આપી શકે છે.

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Diphtheria એ એક ગંભીર બેક્ટેરિયલ રોગ છે, જેની અસરથી ગળામાં ઘા પડે છે અને શરીરમાં toxin ફેલાય છે, જે હૃદય, મગજ અને કીડનીને નુકસાન કરી શકે છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

ઘટક	વિગતો
Name	Corynebacterium diphtheriae
પ્રકાર	Gram-positive bacillus
Toxin Producer	હાં, exotoxin દ્વારા હાનિકારક અસર કરે છે

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

2 થી 5 દિવસ (range: 1–10 દિવસ)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Droplet infection	ખાંસી, છીંકથી વાયુ મારફતે
Direct contact	સંક્રમિત ઘા અથવા ત્વચા સંપર્ક
Fomites	દૂષિત રુમાલ, બરણી, ખેલના સામાન

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

શરૂઆતના	ગંભીર
તાવ અને ગળામાં દુઃખાવો	Gagging / Shallow Breathing
ગળામાં ઘાસુંખું (Scratchy throat)	Bull neck (lymph nodes swelling)
ગળામાં ઘાટો રંગનો પાતળો છાલ (gray membrane)	Dysphagia (ઉઘાળવામાં તકલીફ)
દુર્ગંધયુક્ત શ્વાસ	Shocking / Myocarditis (toxin effect)
નાકમાંથી લીસમસાવ	Stridor, Cyanosis (severe cases)

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

પરીક્ષા	હેતુ
Throat Swab Culture	C. diphtheriae ની ઓળખ
Elek’s Test	Toxin detect કરવા માટે
PCR / Rapid antigen detection	Confirmation
Clinical Signs	Gray membrane + Bull neck classic clues

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

દવા	ઉપયોગ
Diphtheria Antitoxin (DAT)	Toxin neutralize કરવા માટે
Antibiotics:
– Inj. Penicillin અથવા Erythromycin	બેક્ટેરિયા નાશ માટે
Supportive therapy	Oxygen, IV fluids, Cardiac monitoring
Isolate patient	2-3 weeks or until 2 negative cultures

💉 8. રોગ નિવારણ (Prevention):

રસી	ડોઝ સમયગાળો
DPT Vaccine	6, 10, 14 weeks
Booster	16–24 months અને 5–6 years
Td (Tetanus-Diphtheria)	10 વર્ષ પછી દરેક 10 વર્ષે પુનરાવૃત્તિ
Outbreak control	Rifampicin/erythromycin to contacts

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🧫 Corynebacterium diphtheriae = રોગનું કારણ
⏳ Incubation Period = 2–5 દિવસ
😷 Bull neck + Gray membrane = Classic sign
💉 DPT રસી = Primary prevention
💊 DAT + Antibiotics = Standard treatment

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Diphtheria નો રોગજંતુ કયો છે?
A. Haemophilus influenzae
B. Corynebacterium diphtheriae
C. Streptococcus pyogenes
D. Mycobacterium tuberculosis
ઉત્તર: B

પ્ર.2: Diphtheria માટે શું વિશિષ્ટ સારવાર છે?
A. DPT રસી
B. Rifampicin
C. Diphtheria Antitoxin
D. Antiviral
ઉત્તર: C

પ્ર.3: Diphtheria માટે મુખ્ય રસી કઈ છે?
A. MMR
B. DPT
C. BCG
D. Hepatitis B
ઉત્તર: B

પ્ર.4: Diphtheria માટેનું incubation period શું છે?
A. 1–2 કલાક
B. 12–24 દિવસ
C. 2–5 દિવસ
D. 30 દિવસ
ઉત્તર: C

🧫 Typhoid – ટાઈફોઇડ તાવ (Enteric Fever)

➡️ એક બેક્ટેરિયલ સંક્રમક રોગ, જેનું કારણ છે Salmonella typhi
➡️ પ્રધાનો પાણી અથવા ભોજનથી ફેલાય છે અને આંતરડું તથા લોહીને અસર કરે છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Typhoid એ એવો રોગ છે જે Salmonella typhi નામના બેક્ટેરિયા દ્વારા થાય છે અને અપસર્જનથી દૂષિત પાણી/ખોરાકના સેવનથી ફેલાય છે, જેમાં તીવ્ર તાવ અને પેટના તકલીફો મુખ્ય લક્ષણો છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

તત્વ	વિગત
નામ	Salmonella typhi
પ્રકાર	Gram-negative Bacillus
પ્રસાર	Man to man (no animal reservoir)

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

7 થી 14 દિવસ (range: 3–21 દિવસ)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Feco-oral route	દુષિત પાણી, કાચા ફળ/ભોજન
Housefly mediated	મકીઓ ખોરાક પર બેસવાથી
Person to person contact	અત્યંત કમ

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

હપ્તાવાર વિકાસ	લક્ષણો
1st week	Step-ladder pattern fever, Throat pain, Malaise
2nd week	High fever (up to 104°F), Coated tongue, Rose spots on abdomen
3rd week	Delirium (Typhoid state), Diarrhea or constipation, Splenomegaly
Late	Intestinal perforation (Severe case)

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

ટેસ્ટ	હેતુ
Widal Test	Typhi O & H antibodies detect (after 1st week)
Blood Culture	Gold standard (best in 1st week)
Stool/Urine Culture	Later stage confirmation
Rapid Tests / Typhidot	IgM/IgG detection

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

દવા	ઉપયોગ
Antibiotics:
– Ciprofloxacin (adults), Azithromycin (children)	First-line
– Ceftriaxone IV	For resistant or severe cases
Supportive Care	IV fluids, Paracetamol for fever
Isolation	Contagious in early phase

💉 8. રોગ નિવારણ (Prevention):

પગલું	વિગત
Typhoid Vaccine	Typbar-TCV (Typhoid Conjugate Vaccine)
Oral Ty21a (capsule)	4 doses – international use
Swachh Jal & Swachh Bhojan	હંમેશા ઉકળેલું પાણી અને પેક ફૂડ
Sanitation & Handwashing	After toilet/before meals
Avoid raw milk, roadside food	Main preventive step

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🧫 Salmonella typhi = Typhoid નું કારણ
⏳ Incubation Period = 7–14 દિવસ
🥣 Feco-oral route = મુખ્ય ફેલાવાનો માર્ગ
💉 Typbar-TCV = Typhoid Vaccine
🔬 Blood Culture = Best diagnostic in 1st week

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Typhoid નો મુખ્ય ફેલાવાનો માર્ગ કયો છે?
A. Airborne
B. Waterborne
C. Feco-oral
D. Blood transfusion
ઉત્તર: C

પ્ર.2: Typhoid માટે સૌથી World-Class નિદાન કયું છે?
A. Stool test
B. Widal test
C. Blood culture
D. USG
ઉત્તર: C

પ્ર.3: Typhoid માટે Immunization કઈ રસી છે?
A. DPT
B. Typbar-TCV
C. MMR
D. Covaxin
ઉત્તર: B

પ્ર.4: Typhoid નો Incubation Period કેટલો છે?
A. 1–2 દિવસ
B. 2–5 દિવસ
C. 7–14 દિવસ
D. 1 મહિનો
ઉત્તર: C

🚰 Cholera – કોલેરા (Severe Diarrheal Disease)

➡️ એક તીવ્ર પાણીજન્ય બેક્ટેરિયલ રોગ, જેના કારણે તિવ્ર ડાયરીયા, ડિહાઇડ્રેશન અને મૃત્યુ પણ થઇ શકે છે જો સમયસર સારવાર ન મળે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Cholera એ એક એક્યુટ ડાયરીયલ બીમારી છે જે Vibrio cholerae બેક્ટેરિયા દ્વારા થાય છે. તે મુખ્યત્વે દૂષિત પાણી અને ખોરાકના સેવનથી ફેલાય છે અને ગંભીર ડિહાઇડ્રેશન ઊપજાવે છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

તત્વ	વિગતો
નામ	Vibrio cholerae
પ્રકાર	Gram-negative, comma-shaped bacillus
Toxin	Cholera toxin → Efflux of water & electrolytes

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

Few hours to 5 days
(સાર્વત્રિક રીતે: 1–2 દિવસ)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Feco-oral route	દૂષિત પાણી / ખોરાકથી
Person to person	નગરમાં ઉલટી-ડાયરીયાવાળા દર્દીઓ
Flies, unclean hands	Cross-contamination

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

હલકાં	ગંભીર
અચાનક તીવ્ર watery diarrhea	Rice water stools (typical)
ઉલટી	Severe dehydration
કમજોરી, પસીનો	Sunken eyes, dry tongue
ઓચિંટિયા	Muscle cramps
પલ્સ ઓછું, શ્વાસ ઝડપી	Shock, coma (If untreated)
બાળકોમાં	Irritability, refusal to feed

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

ટેસ્ટ	હેતુ
Stool culture (TCBS Agar)	Confirmatory Test
Rapid dipstick test	Field-level rapid detection
Clinical suspicion	Epidemic settings (severe watery diarrhea)

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

પગલું	દવા/ઉપચાર
Rehydration (ORS)	Oral Rehydration Solution (ORS – cornerstone)
IV fluids	Ringer Lactate – severe cases
Antibiotics:
– Adults: Doxycycline
– Children: Azithromycin or Erythromycin
Zinc supplement	Especially in children
Isolation	To prevent outbreak

💉 8. રોગ નિવારણ (Prevention):

પગલું	વિગત
Safe drinking water	Boiled or chlorinated
Proper sanitation	Handwashing with soap
Food hygiene	Avoid street food/raw salads
Oral cholera vaccine (OCV)	Dukoral, Shanchol (2 doses)
Outbreak response	Rapid surveillance, isolation, mass ORS

📊 9. Cholera Surveillance & Reporting:

Notifiable Disease under IDSP
Immediate reporting to MO/PHC
Outbreak = ≥5 cases in 1 locality within 7 days
Mass Chlorination, awareness campaigns

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🧫 Cholera = Vibrio cholerae દ્વારા થતો પાણીજન્ય રોગ
⏳ Incubation: 1–2 દિવસ (ક્યારેક કલાકોમાં)
💧 Rice water stool = Typical cholera symptom
💊 ORS + Doxycycline = Standard Treatment
💉 OCV = Oral Cholera Vaccine – Shanchol/Dukoral

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Cholera નો ફેલાવાનો માર્ગ કયો છે?
A. Airborne
B. Feco-oral
C. Vector-borne
D. Blood transfusion
ઉત્તર: B

પ્ર.2: Cholera માટેના લક્ષણોમાં કયું સૌથી ચોક્કસ છે?
A. Fever
B. Rice water stool
C. Black stool
D. Constipation
ઉત્તર: B

પ્ર.3: Cholera નો કારણ કયો બેક્ટેરિયા છે?
A. Salmonella
B. Vibrio cholerae
C. E. coli
D. Shigella
ઉત્તર: B

પ્ર.4: Cholera માટેની શ્રેષ્ઠ પ્રાથમિક સારવાર શું છે?
A. Paracetamol
B. Zinc
C. ORS (Oral Rehydration Solution)
D. Vitamin A
ઉત્તર: C

📊 ORS ગણતરી શીટ (WHO Plan B – Moderate Dehydration માટે):

વય / વજન	પ્રથમ 4 કલાકમાં આપવાનો ORS (મિલીલીટર)
< 4 મહિના / < 5 કિગ્રા	200–400 mL
4–11 મહિના / 5–7.9 કિગ્રા	400–600 mL
12–23 મહિના / 8–10.9 કિગ્રા	600–800 mL
2–4 વર્ષ / 11–15.9 કિગ્રા	800–1200 mL
5–14 વર્ષ / 16–29.9 કિગ્રા	1200–2200 mL
≥15 વર્ષ / ≥30 કિગ્રા	2200–4000 mL

📌 સૂત્ર:
ORS (mL) = વજન (કિગ્રા) × 75
ઉદાહરણ: 10 કિગ્રા વજન માટે → 10 × 75 = 750 mL

🧾 ORS આપવાની રીત:

પ્રથમ 4 કલાક: ઉપર દર્શાવેલ માત્રામાં ORS ધીમે ધીમે આપો.
ઉલટી થાય: 10 મિનિટ રોકો, પછી ધીમે ધીમે ફરી શરૂ કરો.
ORS આપવાની પદ્ધતિ: ચમચી, કપ અથવા સિરિન્જ દ્વારા નાના ઘૂંટમાં આપો.
ORS તૈયાર કરવું: 1 લિટર શુદ્ધ પાણીમાં 1 ORS પાઉડર પેકેટ ભેળવો.

🔁 ORS પુનઃગણતરી (4 કલાક પછી):

પેટમાં પાણી ભરાવાની લક્ષણો: ORS આપવાનું બંધ કરો, સાદું પાણી આપો, લક્ષણો ઘટે પછી ફરી ORS શરૂ કરો.
અત્યંત ડિહાઇડ્રેશન: IV થેરાપી (Plan C) શરૂ કરો.
મધ્યમ ડિહાઇડ્રેશન: Plan B પુનરાવૃત્તિ કરો.
ડિહાઇડ્રેશનના લક્ષણો ન હોય: Plan A અનુસરો.

🧮 ORS ગણતરી માટે સરળ ટિપ્સ:

દરેક ઢીલા પખાણા પછી:
- <2 વર્ષ: 50–100 mL
- 2–10 વર્ષ: 100–200 mL
- 10 વર્ષ અને પુખ્ત વય: 200–400 mL
ઉલટી થાય: 10 મિનિટ રોકો, પછી ધીમે ધીમે ફરી શરૂ કરો.

🧾 ORS ગણતરી શીટ (પ્રથમ 4 કલાક માટે):

વજન (કિગ્રા)	ORS (mL)
5 કિગ્રા	375 mL
10 કિગ્રા	750 mL
15 કિગ્રા	1125 mL
20 કિગ્રા	1500 mL
25 કિગ્રા	1875 mL
30 કિગ્રા	2250 mL
35 કિગ્રા	2625 mL
40 કિગ્રા

🦟 Malaria – મલેરિયા (Vector-borne disease)

➡️ મલેરિયા એ પેરાસાઈટિક બીમારી છે જે માદા Anopheles મચ્છર દ્વારા ફેલાય છે
➡️ શરીરમાં Plasmodium પરજિવી દ્વારા લોહીનું સંક્રમણ થાય છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Malaria એ એક તીવ્ર તાવવાળું રોગ છે જે Plasmodium species નામના પેરાસાઈટ દ્વારા થાય છે અને જેનું સંક્રમણ મચ્છર દ્વારા લોહીમાંથી ફેલાય છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Parasite):

Species	લક્ષણોની ગંભીરતા
P. vivax	સામાન્ય, પુનરાવૃત્ત
P. falciparum	ગંભીર, મગજ/મૃત્યુની શક્યતા
P. malariae	દુર્લભ
P. ovale	આફ્રિકા વિસ્તારોમાં
P. knowlesi	જાનવરથી માનવ – ઝૂનોસિસ

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

Species	સમયગાળો
P. vivax	12–17 દિવસ
P. falciparum	9–14 દિવસ
P. malariae	18–40 દિવસ
P. ovale	16–18 દિવસ

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	વિગત
🦟 Vector-borne	મादा Anopheles મચ્છર દ્વારા
🩸 Blood transfusion	દુર્લભ
👶 Congenital	માતાથી જન્મતી વખતે
💉 Needle contamination	Injectables

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

તાવ ચક્ર	લક્ષણો
Cold Stage	ઠંડા ધ્રુજારી, کپકપી
Hot Stage	તીવ્ર તાવ (104°F સુધી), પસીનો
Sweating Stage	તાવ ઘટે, થાક
અન્ય	માથાનો દુઃખાવો, ઉલટી, ઝાડા, પાચનમાં તકલીફ
Severe (P. falciparum)	Jaundice, coma, cerebral malaria, anemia

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

ટેસ્ટ	હેતુ
Peripheral blood smear (PBS)	Gold standard
RDT – Rapid Diagnostic Test	HRP2/Pf/Pv detection
QBC (Quantitative Buffy Coat)	Advanced test
PCR (Research setting)	Confirmation and species typing

💊 7. MALARIA નું વિશિષ્ટ સારવાર (As per NVBDCP):

પ્રકાર	દવા
P. vivax	Chloroquine × 3 days + Primaquine × 14 days
P. falciparum	ACT-AL (Artemisinin-based combination therapy with Lumefantrine) × 3 days + Primaquine single dose
Severe malaria	Inj. Artesunate IV or Quinine IV
Pregnancy (2nd/3rd trimester)	ACT
1st trimester pregnancy	Quinine sulfate

📌 Note: Primaquine противопоказано in pregnancy & G6PD deficiency.

🛡️ 8. નિવારણ (Prevention):

પગલું	વિગત
🛏️ Mosquito net (LLIN)	Insecticide-treated bed nets
🦟 IRS (Indoor Residual Spray)	DDT, malathion every 6 months
💊 Chemoprophylaxis	Weekly mefloquine/travel prophylaxis
🚫 Avoid stagnant water	Breeding site control
📢 IEC/BCC	જાગૃતિ અભિયાન

📦 9. રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમ – NVBDCP:

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦟 Malaria = Anopheles મચ્છર દ્વારા ફેલાય છે
⏳ P. falciparum = સૌથી ખતરનાક malaria species
🔬 Blood smear = Gold Standard Test
💊 ACT + Primaquine = falciparum malaria માટેનું પREFERRED ઈલાજ
🛏️ LLIN + IRS = Malaria નિયંત્રણ માટે બે મુખ્ય પગલાં

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Malaria ફેલાવતો મચ્છર કયો છે?
A. Aedes
B. Culex
C. Anopheles
D. Mansonia
ઉત્તર: C

પ્ર.2: Malaria નું gold standard test કયું છે?
A. X-ray
B. Urine test
C. Peripheral Blood Smear
D. Rapid Sugar Test
ઉત્તર: C

પ્ર.3: P. falciparum malaria માટે કઈ દવા ઉપયોગી છે?
A. Doxycycline
B. Chloroquine
C. ACT (Artemisinin-based therapy)
D. Ciprofloxacin
ઉત્તર: C

પ્ર.4: Malaria નિવારણ માટે કઈ રીત યોગ્ય છે?
A. Tetanus Injection
B. Avoid Fruits
C. Mosquito net and IRS
D. ORS Therapy
ઉત્તર: C

🦟 Dengue – ડેન્ગ્યુ (Viral Vector-borne Fever)

➡️ ડેન્ગ્યુ એ વાયરસથી થતો તીવ્ર તાવનો રોગ છે
➡️ જે માદા Aedes aegypti મચ્છર દ્વારા ફેલાય છે અને ખૂબ જ ઝડપથી ફેલાતો ચેપ છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Dengue એ એક તીવ્ર વાયરસજન્ય રોગ છે, જે મચ્છર દ્વારા ફેલાય છે અને જેમાં તીવ્ર તાવ, સાંધામાં દુઃખાવો, લોહી વહી જવું અને શોક જેવી ગંભીર પરિસ્થિતિ ઊભી થઈ શકે છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

તત્વ	વિગત
વાયરસ	Dengue Virus (DENV)
પ્રકાર	Flavivirus – RNA virus
Sero-types	DENV-1, DENV-2, DENV-3, DENV-4

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

4–10 દિવસ (મચ્છર કટ્યા પછી લક્ષણો દેખાવા માટેનો સમય)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	વિગત
🦟 Aedes aegypti bite	દિવસ દરમિયાન काटતો છે (Day-biter)
💉 Rarely: Blood transfusion, vertical transmission	દુર્લભ

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

પ્રકાર	લક્ષણો
Classic Dengue Fever	તીવ્ર તાવ (સડસડતું), માથાનો દુઃખાવો, આંખ પાછળ દુઃખાવો, સાંધા અને હાડકાંમાં દુઃખાવો (Break-bone fever), ત્વચા પર રેશ (rash)
Dengue Hemorrhagic Fever (DHF)	લોહી વહી જવું (Bleeding gums, petechiae), પ્લેટલેટ્સ ઓછી થવી (<100,000/mm³), Shock
Dengue Shock Syndrome (DSS)	Hypotension, Circulatory failure, Organ failure

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

ટેસ્ટ	હેતુ
NS1 Antigen Test	First 0–5 days – Early detection
IgM ELISA	5 દિવસ પછી શરૃ થાય
CBC	Platelet ↓, Hematocrit ↑
Tourniquet Test	Bleeding tendency દર્શાવવાનું પરીક્ષણ

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

📌 No antiviral available – symptomatic treatment only

સારવાર	વિગત
Paracetamol only	તાવ માટે (Ibuprofen & Aspirin નહીં)
ORS / IV Fluids	Rehydration માટે
Monitoring Platelets	રોજના CBC
Hospitalization	જો Platelet <20,000/mm³, Bleeding અથવા Shock

💉 8. રોકથામ (Prevention):

પગલું	વિગત
🛏️ Mosquito control	Water storage containers ખાલી રાખવા
🦟 Larval source reduction	Oil spray, temephos drops
📆 Dry Day	દર અઠવાડિયે પાણી નીકળવાનું
🧍‍♂️ Personal protection	Full sleeve clothes, mosquito repellents
🛡️ No vaccine yet (India)	Few vaccines like Dengvaxia in other nations only

📊 9. Dengue Surveillance (NVBDCP):

Notifiable disease – IDSP અંતર્ગત
Case definitions:
- Suspected case – Acute febrile illness + mosquito exposure
- Confirmed – NS1/IgM positive
Outbreak Control: Larvicide spray, fogging, source control, IEC/BCC

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦟 Dengue = Aedes મચ્છર દિવસ દરમિયાન કાટે છે
🩸 Platelet ↓, Hematocrit ↑ = Dengue suspicion
🧪 NS1 = Early diagnosis test
💊 No aspirin, only Paracetamol
🧺 Dry Day = Dengue નિયંત્રણ માટેનું મહત્વનું પગલું

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Dengue નો ફેલાવાનો મુખ્ય માર્ગ કયો છે?
A. Waterborne
B. Airborne
C. Aedes mosquito bite
D. Contaminated food
ઉત્તર: C

પ્ર.2: Dengue માં platelet count શું થાય છે?
A. વધે છે
B. સ્થિર રહે છે
C. ઘટે છે
D. બદલાતું નથી
ઉત્તર: C

પ્ર.3: Dengue માટે કયો ટેસ્ટ શરૂઆતમાં ઉપયોગી છે?
A. IgG ELISA
B. NS1 Antigen
C. Widal
D. AFB Smear
ઉત્તર: B

પ્ર.4: Dengue માટે કઈ દવા ઊપયોગ કરવી નહીં?
A. Paracetamol
B. Ibuprofen
C. ORS
D. IV fluids
ઉત્તર: B

🦟 Filaria – ફાઈલેરિયા (Lymphatic Filariasis)

➡️ પેરાસાઇટિક રોગ છે જે Culex મચ્છર દ્વારા ફેલાય છે
➡️ શરીરમાં લસિકા (lymphatic system) ને અસર કરે છે, જેથી હાથ/પગમાં કાયમી ફૂલો આવવી (Elephantiasis) થાય છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Filaria એ દિરઘકાલીન પેરાસાઈટિક રોગ છે, જે લસિકા નળીઓ અને ગ્રંથિઓમાં ઈન્ફેક્શન કરીને શરીરના ભાગમાં ફૂલો લાવે છે – જેને Elephantiasis કહે છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

Name	વિગત
Wuchereria bancrofti (India માં સામાન્ય)
Brugia malayi / Brugia timori	Southeast Asia / Indonesia
Type	Nematode (Roundworm)

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

6 મહિના – 1 વર્ષ (લાંબો સમય લાગે છે લક્ષણો દેખાવવા)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માધ્યમ	વિગત
🦟 Culex quinquefasciatus મચ્છર	સંક્રમિત વ્યક્તિમાંથી લોહી પી ને બીજા વ્યક્તિમાં Filariasis larvae નાખે છે
❌ Person to person contactથી ફેલાતું નથી

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

પ્રારંભિક	લાંબા ગાળાના (Chronic)
તાવ, લસિકા ગાંઠનો સોજો (lymphadenitis)	પગ/હાથમાં ફૂલો (Elephantiasis)
હાથ, અંડકોષ, સ્તન વિસ્તારમાં સોજો	Lymph varices
કાળજાર પીડા / શરીરમાં દર્દ	Hydrocele (scrotal swelling)
રાત્રે Microfilaria લોહીમાં જોવા મળે છે (Nocturnal periodicity)

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

ટેસ્ટ	હેતુ
Night blood smear microscopy	Microfilaria દેખાવા માટે
ICT (Immunochromatographic Test)	Circulating Antigen Test
Ultrasound	“Filaria dance sign” in lymphatic system
PCR Test	Genetic confirmation (advanced)

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

દવા	ઉપયોગ
DEC – Diethylcarbamazine citrate	6 mg/kg/day × 12 days
Albendazole 400 mg	Combination therapy
Ivermectin	MDA (Mass Drug Administration) માં ઉપયોગ
Antibiotics	Wolbachia eradication (Doxycycline)
Surgery	Chronic elephantiasis / hydrocele માટે

💉 8. રોકથામ (Prevention & Control):

પગલું	વિગત
MDA (Mass Drug Administration)	DEC + Albendazole – દર વર્ષે 2 દવાઓ 1 સાથે
Vector Control	Culex મચ્છર નિયંત્રણ – પાણી ભરાવું ટાળો
Mosquito nets / repellents	વ્યક્તિગત સુરક્ષા
Sanitation improvement	Open drainage બંધ કરો

📊 9. રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમ – NVBDCP & Elimination Target:

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦠 Filaria = Wuchereria bancrofti દ્વારા થાય છે
⏳ Incubation = 6 મહિનો થી 1 વર્ષ સુધી
💊 DEC + Albendazole = Standard Treatment + MDA combo
🦟 Culex quinquefasciatus = vector
🧪 Microfilaria mostly રાત્રે લોહીમાં દેખાય છે

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Filaria ફેલાવતો મચ્છર કયો છે?
A. Aedes
B. Anopheles
C. Culex
D. Mansonia
ઉત્તર: C

પ્ર.2: Filaria માટેની મુખ્ય દવા કઈ છે?
A. Rifampicin
B. DEC
C. ACT
D. Metronidazole
ઉત્તર: B

પ્ર.3: Filaria માટે MDA માં કઈ દવા આપવામાં આવે છે?
A. DEC + Albendazole
B. DPT
C. ORS + Zinc
D. Paracetamol
ઉત્તર: A

પ્ર.4: Filaria નો Incubation Period કેટલો લાંબો હોય છે?
A. 2–5 દિવસ
B. 1–2 અઠવાડિયા
C. 6 મહિના – 1 વર્ષ
D. Lifetime
ઉત્તર: C

🦠 Amebiasis – એમિબિયાસિસ (Intestinal Protozoal Infection)

➡️ Entamoeba histolytica નામના પેરાસાઈટ દ્વારા થતો આંતરડાનો ચેપ, જે દસ્ત, પેટ દુઃખાવો અને ક્યારેક લોહીવાળા પખાણા જેવા લક્ષણો આપે છે.

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Amebiasis એ પાચનતંત્રમાં થતો એક પેરાસાઈટિક ચેપ છે, ખાસ કરીને મોટા આંતરડામાં, જે Entamoeba histolytica દ્વારા થાય છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

Name	વિગત
Entamoeba histolytica
પ્રકાર	Protozoa (unicellular parasite)
Form	Cyst (infective), Trophozoite (invasive)

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

2 થી 4 અઠવાડિયા
(કેટલાકમાં 7 દિવસ જેટલો ટૂંકો પણ હોય શકે)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Feco-oral route	દૂષિત પાણી અને ખોરાક
Houseflies	ખોરાક ઉપર બેસીને ચેપ ફેલાવવો
Person-to-person contact	દુર્લભ
Cyst form (infective)	Oral ingestion

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

બિનજટિલ	ગંભીર
માઇલ્ડ પખાણા / પાતળા દસ્ત	Bloody mucus stools
પેટમાં દુઃખાવો (Lower abdominal pain)	Amebic colitis
ભૂખમાં ઘટાડો	Amebic liver abscess (Fever, right upper pain)
ઉલટી, ઘેનોઘાંટી	Weight loss, anemia
બગાસાની બદબૂવાળા દસ્ત	Perforation (in rare untreated cases)

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

પરીક્ષણ	હેતુ
Stool microscopy	Cyst/Trophozoite દેખાવા માટે
Stool Antigen Test	Rapid confirmatory
Serology / Antibody test	Liver abscess માટે
Ultrasound / CT scan	Amebic liver abscess શોધવા

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

દવા	ઉપયોગ
Metronidazole (Flagyl)	First-line – 7-10 દિવસ
Tinidazole	Alternative
Diloxanide furoate / Paromomycin	Luminal agent (to kill cysts)
ORS + Zinc	Dehydration માટે પૂરક સારવાર

💉 8. રોકથામ (Prevention):

પગલું	વિગત
Boiled or filtered water	Unsafe water ન પીવું
Hand hygiene	Before eating/after toilet
Proper food hygiene	Unwashed fruits-vegetables ટાળવું
Sanitation	Open defecation અટકાવવી
Personal toilets	Rural/urban sanitation mission

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦠 Amebiasis = Entamoeba histolytica દ્વારા થાય છે
💩 Feco-oral route = મુખ્ય ફેલાવાનો માર્ગ
🔬 Stool microscopy = Diagnostic method
💊 Metronidazole = First-line treatment
🧬 Cyst form = Infective form; Trophozoite = Invasive form

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Amebiasis નો ચેપ કઈ રીતે ફેલાય છે?
A. Blood transfusion
B. Airborne
C. Feco-oral route
D. Vector borne
ઉત્તર: C

પ્ર.2: Amebiasis નો રોગજંતુ કયો છે?
A. Giardia lamblia
B. Entamoeba histolytica
C. Salmonella typhi
D. Plasmodium vivax
ઉત્તર: B

પ્ર.3: Amebiasis માટે પ્રથમ પસંદગીની દવા કઈ છે?
A. Ciprofloxacin
B. Metronidazole
C. Doxycycline
D. Amoxicillin
ઉત્તર: B

પ્ર.4: Amebic liver abscess શોધવા કયો ટેસ્ટ વાપરાય છે?
A. Widal
B. Mantoux
C. Ultrasound
D. CBC
ઉત્તર: C

🧫 Hepatitis – યકૃત (Liver) ને અસર કરતો રોગ

➡️ Hepatitis એટલે યકૃતમાં ઈન્ફ્લેમેશન (સોજો)
➡️ તે વાયરસ, દવા, દારૂ કે ઓટોઇમ્યૂન રોગના કારણે થઈ શકે છે
➡️ Viral Hepatitis (A, B, C, D, E) – સૌથી સામાન્ય પ્રકાર

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Hepatitis એ યકૃતમાં થતું સંક્રમણ અથવા ઈંફ્લેમેટરી સ્થિતિ છે, જેના કારણે તાવ, કંટાળાશ, પીઠમાં દુઃખાવો, પિલિયા અને પાચન તકલીફ જેવી લક્ષણો થાય છે.

🧬 2. પ્રકારો અને ફેલાવાના માર્ગ (Types & Modes of Transmission):

પ્રકાર	ફેલાવાનો માર્ગ	ગંભીરતા	ટિકા
Hepatitis A	Feco-oral (પાણી/ભોજન)	Acute, self-limited	✔️ (Yes)
Hepatitis B	Blood, sex, vertical	Chronic + liver cancer	✔️ (Yes)
Hepatitis C	Blood transfusion, injection	Chronic hepatitis	❌ (No vaccine)
Hepatitis D	Only with HBV (co-infection)	Severe chronic	✔️ (HBV vaccine prevents)
Hepatitis E	Feco-oral (mainly waterborne)	Acute (pregnancy મા severe)	✔️ (Limited use vaccine)

⏳ 3. Incubation Period (ઉદ્ભવ અવધિ):

પ્રકાર	અવધિ
Hep A	2–6 weeks
Hep B	6 weeks – 6 months
Hep C	2 weeks – 6 months
Hep D	3–7 weeks
Hep E	2–9 weeks

⚠️ 4. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

સામાન્ય	ગંભીર
તાવ, થાક, ઉલટી	પિલિયા (Jaundice)
ભૂખ માં ઘટાડો	કાળી મૂત્ર & સફેદ પખાણા
પેટમાં દુઃખાવો (RUQ)	Bleeding tendency (chronic)
માથાનો દુઃખાવો	Hepatic encephalopathy
Joint pain (HBV)	Cirrhosis, Liver failure (HBV/HCV)

🧪 5. નિદાન (Diagnosis):

ટેસ્ટ	હેતુ
LFT – Liver Function Test	SGPT/ALT, Bilirubin ↑
Serology Test	IgM anti-HAV, HBsAg, Anti-HCV, etc.
HBsAg, HBeAg	HBV activity
PCR	HCV viral load
Ultrasound / Biopsy	Chronic cases

💊 6. વિશિષ્ટ સારવાર (Treatment):

પ્રકાર	સારવાર
Hep A/E	Supportive care only (self-limited)
Hep B	Antivirals: Tenofovir, Entecavir
Hep C	Direct Acting Antivirals (DAAs) – Sofosbuvir + Daclatasvir
Hep D	Treat HBV co-infection
Nutrition + rest	All types require liver-friendly diet

💉 7. રસીકરણ (Vaccination):

રસી	કોને આપવી
Hepatitis A	Children ≥1 year, travelers
Hepatitis B	Birth dose (within 24 hr) + 6, 10, 14 wk (UIP)
Combined HAV+HBV	Available
Hepatitis E	China only; not routine in India

🛡️ 8. નિવારણ (Prevention):

Boiled/filter drinking water (HAV/HEV)
Barrier protection in sex, no needle sharing (HBV/HCV)
Universal Immunization Programme (HBV)
Safe blood transfusion
Avoid raw shellfish (HAV/HEV)

📊 9. Hepatitis National Programme:

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🧬 HBV & HCV = Chronic hepatitis માટે જવાબદાર
💩 HAV & HEV = Feco-oral route થી ફેલાય છે
💉 HBsAg positive = Hepatitis B infection
💊 DAAs = HCV માટે novel treatment
📅 NVHCP = 2018 થી શરૂ થયેલ રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમ

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Hepatitis B માટેની રસી ક્યારે આપવામાં આવે છે?
A. 9 મહિને
B. 6 વર્ષે
C. જન્મ પછી 24 કલાકમાં
D. 1 વર્ષ પછી
ઉત્તર: C

પ્ર.2: નીચેના પૈકી કયો હેપેટાઈટિસ દસ્ત થી ફેલાય છે?
A. HBV
B. HAV
C. HCV
D. HDV
ઉત્તર: B

પ્ર.3: Hepatitis C માટે કઈ દવા પસંદીદાર છે?
A. Metronidazole
B. Rifampicin
C. Sofosbuvir + Daclatasvir
D. Chloroquine
ઉત્તર: C

પ્ર.4: NVHCP કયાં વર્ષે શરૂ થયો હતો?
A. 2005
B. 2010
C. 2018
D. 2022
ઉત્તર: C

🦠 Influenza – ઈન્ફ્લુએન્ઝા (Seasonal Flu)

➡️ ઈન્ફ્લુએન્ઝા એ એક શ્વસનતંત્રને અસર કરતો વાયરસજન્ય રોગ છે
➡️ તે ફેલાવા માટે ખૂબ ચેપલક્ષી છે, ખાસ કરીને બાળકો, વૃદ્ધો અને દમ, ડાયાબિટીસ જેવી કો-મોર્બિડિટી ધરાવનારા માટે ખતરનાક હોય છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Influenza એ એક તીવ્ર વાયરસજન્ય શ્વસન રોગ છે, જે ચેપદાયક હોય છે અને ખાસ કરીને શિયાળામાં અથવા મોસમી બદલાવ સમયે વધુ ફેલાય છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

પ્રકાર	વિગતો
Influenza Virus (Orthomyxovirus)
Subtypes	A, B, C
Most Severe	Influenza A (H1N1, H3N2)
Transmission	Airborne droplets, Direct contact

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

1 થી 4 દિવસ
(સરેરાશ: 2 દિવસ)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Airborne droplets	છીંક, ખાંસી
Direct contact	સંક્રમિત વ્યક્તિને સ્પર્શ કરવો
Fomites	દૂષિત સપાટી પરથી

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

સામાન્ય	ગંભીર
તીવ્ર તાવ	Dyspnea (શ્વાસમાં તકલીફ)
ખાંસી	Hypoxia
માથાનો દુઃખાવો	Lobar pneumonia
ગળામાં દુઃખાવો	Encephalitis (વિશિષ્ટ રીતે બાળકોમાં)
સાંધામાં દુઃખાવો	Multi-organ involvement (Immunocompromised)
થાક, ઉલટી, ઝાડા	Delirium (severe elderly)

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

ટેસ્ટ	હેતુ
Rapid Influenza Diagnostic Test (RIDT)	Nasal/throat swab – detects viral antigen
RT-PCR	Gold standard – confirms strain
CBC / Chest X-ray	Bacterial complications તપાસવા

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

દવા	ઉપયોગ
Oseltamivir (Tamiflu)	75 mg BD × 5 દિવસ – શરૂઆત 48 કલાકમાં અસરકારક
Zanamivir	Inhalation form
Paracetamol	તાવ અને દુઃખાવા માટે
Hydration / ORS	Fluids માટે
Antibiotics	ફક્ત bacterial superinfection માટે

💉 8. રસીકરણ (Vaccination):

રસી	વિગત
Seasonal Influenza Vaccine	Yearly update (as per strain change)
Recommended for:
– ≥ 65 years
– Children < 5 yrs
– Pregnant women
– Chronic diseases (asthma, diabetes)
– Healthcare workers

🛡️ 9. રોકથામ (Prevention):

1️⃣ Mask પહેરવો, ખાસ કરીને શિયાળાની ઋતુમાં
2️⃣ Regular handwashing (≥ 20 seconds)
3️⃣ Avoid crowded places during flu season
4️⃣ Vaccination – annually
5️⃣ Isolate symptomatic cases (5–7 days)

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦠 Influenza A (H1N1, H3N2) = Most dangerous flu types
⏳ Incubation Period = 1–4 દિવસ
💉 Flu vaccine = Yearly लेना જરૂરી
💊 Tamiflu = Specific antiviral
📆 High-risk groups = Children, Pregnant women, Elderly, HCWs

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Influenza નો ફેલાવાનો મુખ્ય માર્ગ કયો છે?
A. Waterborne
B. Vector-borne
C. Airborne droplets
D. Feco-oral
ઉત્તર: C

પ્ર.2: Flu માટે કઈ દવા ખાસ છે?
A. Rifampicin
B. Ciprofloxacin
C. Oseltamivir
D. Chloroquine
ઉત્તર: C

પ્ર.3: Flu માટે રસી કેટલીવાર લેવી જોઈએ?
A. Lifetime once
B. Every 5 years
C. Yearly
D. Every 10 years
ઉત્તર: C

પ્ર.4: Flu નું incubation period કેટલું હોય છે?
A. 2–3 અઠવાડિયા
B. 7–14 દિવસ
C. 1–4 દિવસ
D. 1 મહિનો
ઉત્તર: C

🦠 Measles – મિઝલ્સ (દાદર)

➡️ Measles એ ખૂબ ચેપલક્ષી viral exanthematous (skin rash) રોગ છે
➡️ ખાસ કરીને બાળકોમાં વધુ જોવા મળે છે
➡️ રસીકરણ દ્વારા રોકી શકાય તેવો રોગ છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Measles એ viral રોગ છે જે તાવ, ખાંસી, conjunctivitis અને આખરે શરીર પર દાદ/રેશ (rash) તરીકે વ્યક્ત થાય છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

Name	વિગત
Measles virus
Type	RNA virus
Family	Paramyxoviridae
Genus	Morbillivirus

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

7–14 દિવસ
(સરેરાશ 10 દિવસ)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Airborne droplets	છીંક, ખાંસી
Direct contact	દાદ ધરાવતા દર્દી સાથે સ્પર્શ
Highly contagious	90% attack rate in unvaccinated individuals

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

તબક્કા	લક્ષણો
Prodromal phase	તાવ, ખાંસી, ગળામાં દુઃખાવો, conjunctivitis
Koplik’s spots	Gums/cheek પર નાની સફેદ ચમકતી લાલચટ્ટી
Eruptive phase	3-4 દિવસ પછી – માથાથી શરીર પર નીચે દાદ (maculopapular rash)
Other	ઓછી ભૂખ, ઢીલાપણું, photophobia

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

ટેસ્ટ	હેતુ
Clinical signs	Koplik spots + rash + conjunctivitis
IgM Antibody Test	Confirmation after 3rd day
PCR	Virus detection (advanced labs only)

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

📌 No specific antiviral – symptomatic supportive care only

સારવાર	વિગત
Paracetamol	તાવ માટે
ORS / fluids	Dehydration માટે
Vitamin A Supplementation	6 મહિના – 5 વર્ષ સુધી 2 દિવસ માટે
Antibiotics	ફક્ત secondary bacterial infection માટે

💉 8. રસીકરણ (Immunization):

રસી	Schedule (UIP હેઠળ)
MR Vaccine (Measles + Rubella)	1st dose: 9 completed months – 12 months
	2nd dose: 16–24 months
Vitamin A Prophylaxis	With 1st dose of measles (1 lakh IU), then 9 doses every 6 months

🛡️ 9. નિવારણ (Prevention):

1️⃣ Full MR/MMR vaccination
2️⃣ Isolation of infected child for 4 days after rash
3️⃣ Vitamin A supplementation
4️⃣ Health education & awareness
5️⃣ Outbreak response immunization

📊 10. Surveillance & Govt. Programme:

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦠 Measles = RNA virus, Morbillivirus group
⏳ Incubation Period = 7–14 દિવસ
👅 Koplik’s Spots = Measles નું pathognomonic sign
💉 MR Vaccine = 9 મહિને અને 16–24 મહિને
🧒 Vitamin A = With measles dose, up to 5 years

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Measles માટે કઈ રસી આપવામાં આવે છે?
A. DPT
B. MMR/MR
C. BCG
D. OPV
ઉત્તર: B

પ્ર.2: Measles માટે classical sign કયો છે?
A. Rose spots
B. Koplik’s spots
C. Oral ulcers
D. Bull neck
ઉત્તર: B

પ્ર.3: Measles નું incubation period કેટલું હોય છે?
A. 2–3 દિવસ
B. 4–6 અઠવાડિયા
C. 7–14 દિવસ
D. 1 મહિનો
ઉત્તર: C

પ્ર.4: Measles માં કઈ સારવાર life-saving supplementary છે?
A. Vitamin C
B. Vitamin D
C. Vitamin A
D. Iron
ઉત્તર: C

🦠 Mumps – મમ્પ્સ (Glandular Viral Infection)

➡️ મમ્પ્સ એ એક ખૂબ ચેપલક્ષી વાયરસજન્ય રોગ છે
➡️ મુખ્યત્વે પેરોટિડ ગ્રંથિ (Gland) માં સોજો લાવે છે
➡️ ખાસ કરીને બાળકો અને કિશોરોમાં જોવા મળે છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Mumps એ એક Acute Viral Disease છે જેનું મુખ્ય લક્ષણ છે Parotid (લાર ઉત્પન્ન કરતી) ગ્રંથિમાં સોજો, જેના કારણે ગાલ ફૂલી જાય છે અને ચાવવામાં દુઃખાવો થાય છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

Name	Mumps virus
Family	Paramyxoviridae
Genus	Rubulavirus
Nature	RNA virus

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

👉 16–18 દિવસ (range: 12–25 દિવસ)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	વિગત
Respiratory droplets	ખાંસી, છીંક વડે હવા મારફતે ફેલાય છે
Direct contact	સંક્રમિત લાળ અથવા નાકના સ્રાવ સાથે
Highly contagious	Contagious 7 દિવસ પહેલાં અને 9 દિવસ પછી

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

તબક્કા	લક્ષણો
Prodromal phase	તાવ, માથાનો દુઃખાવો, થાક
Glandular swelling	1 અથવા 2 પેરોટિડ ગ્રંથિમાં દુઃખાવો અને સોજો
Chawavaan માં તકલીફ	Ear pain while chewing
Severe complications:
– Orchitis (testis swelling – males)
– Oophoritis (ovary inflammation – females)
– Meningitis (Brain meninges inflammation)
– Hearing loss (rare)
– Pancreatitis

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

પરીક્ષણ	હેતુ
Clinical Diagnosis	Parotid gland swelling + fever
IgM ELISA for Mumps	Confirmation
RT-PCR	Mumps virus RNA detection (nasal swab)
Serum amylase	Elevated if salivary gland inflamed

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

📌 No antiviral available – symptomatic supportive care only

સારવાર	ઉપયોગ
Paracetamol/Ibuprofen	તાવ અને દુઃખાવા માટે
Cold compress	ગાલ પર સોજા ઘટાડવા માટે
ORS / Fluids	ડિહાઈડ્રેશન અટકાવવું
Isolation	સોજા પછી ઓછામાં ઓછા 5 દિવસ
Bed rest	પુરૂષોમાં orchitis હોય તો વધુ જરૂરી

💉 8. રસીકરણ (Immunization):

Vaccine	Schedule (UIP)
MMR Vaccine	1st Dose: 9 completed months

         | 2nd Dose: 16–24 months  
         | (Optional 3rd dose: 5 years in some states)

🛡️ 9. રોકથામ (Prevention):

1️⃣ MMR full-dose vaccination
2️⃣ Mask & respiratory hygiene
3️⃣ Avoid contact with infected cases
4️⃣ Home isolation for 5–7 days post-swelling
5️⃣ Handwashing & utensil hygiene

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🧬 Mumps = Rubulavirus group RNA virus
⏳ Incubation = 16–18 દિવસ
🦷 Painful parotid swelling = Key symptom
💊 No specific antiviral → symptomatic treatment only
💉 MMR = Effective prevention method

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Mumps માટે કઈ રસી આપવામાં આવે છે?
A. DPT
B. MMR
C. OPV
D. BCG
ઉત્તર: B

પ્ર.2: Mumps નો classical symptom કયો છે?
A. Severe diarrhea
B. Parotid swelling
C. Skin ulcers
D. Cough with sputum
ઉત્તર: B

પ્ર.3: Mumps નો incubation period કેટલો છે?
A. 5–7 દિવસ
B. 10–14 દિવસ
C. 16–18 દિવસ
D. ≥30 દિવસ
ઉત્તર: C

પ્ર.4: Mumps ના દુર્લભ પણ ગંભીર જટિલતા કઈ છે?
A. Kidney stones
B. Pancreatitis
C. Piles
D. Osteoporosis
ઉત્તર: B

🦠 Rubella – રૂબેલા (જર્મન ખસરા)

➡️ વિશિષ્ટ ત્વચા રેશ (skin rash), તાવ અને ગળાના lymph nodes ફૂલવાથી ઓળખાય છે
➡️ ગર્ભવતી સ્ત્રીઓ માટે અત્યંત જોખમી (Congenital Rubella Syndrome – CRS)

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Rubella એ એક તીવ્ર, ચેપલક્ષી વાયરસજન્ય રોગ છે જે સામાન્ય રીતે હલકી લક્ષણો ધરાવે છે પણ ગર્ભાવસ્થામાં ચેપ થાય તો જન્મતા બાળક માટે ગંભીર birth defects સર્જી શકે છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

Name	Rubella virus
Type	RNA virus
Family	Togaviridae
Genus	Rubivirus

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

👉 14–21 દિવસ (સરેરાશ: 18 દિવસ)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Airborne droplets	ખાંસી, છીંકથી
Placental transmission	માતાથી ભ્રૂણમાં (CRS – most serious)

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

સામાન્ય લક્ષણો	ખાસ લક્ષણો
હળવો તાવ	Retroauricular (ear પાછળ) nodes swelling
લાલચટ્ટી ત્વચા રેશ	Maculopapular rash – first on face, then trunk
ગળામાં દુઃખાવો	Lymphadenopathy
સાંધામાં દુઃખાવો	(especially in adult females)
conjunctivitis	Mild redness of eyes

👶 6. Congenital Rubella Syndrome (CRS):

📌 જ્યારે ગર્ભાવસ્થાના પહેલા 12 અઠવાડિયામાં ચેપ થાય છે, ત્યારે ભ્રૂણને ગંભીર birth defects થઈ શકે છે:

CRS Defects (Triad)
👁️ Cataract / Blindness
👂 Deafness
❤️ Congenital Heart Disease (PDA, VSD)
Other: Microcephaly, MR, Hepatosplenomegaly, Blueberry muffin lesions

🧪 7. નિદાન (Diagnosis):

પરીક્ષણ	હેતુ
IgM Antibody Test	Confirmation of acute infection
IgG Antibody	Past infection or immunity
PCR	CRS confirmation
TORCH Profile	For pregnant women (R = Rubella)

💊 8. વિશિષ્ટ સારવાર (Treatment):

📌 No specific antiviral – symptomatic care only

સારવાર	ઉપયોગ
Paracetamol	તાવ અને દુઃખાવા માટે
Bed rest	Rest and fluids
Vitamin A	If needed for vision support
CRS cases	Supportive care (Cardiology, ENT, etc.)

💉 9. રસીકરણ (Immunization):

Vaccine	Schedule (as per UIP)
MR Vaccine (Measles + Rubella)
→ 1st dose: 9 completed months
→ 2nd dose: 16–24 months
→ Booster campaigns (5–15 yrs) through school programs
Women of reproductive age	Ensure rubella immunity before conception

🛡️ 10. રોકથામ (Prevention):

1️⃣ MR/MMR full vaccination
2️⃣ Screening of women before pregnancy
3️⃣ Avoid contact with infected during pregnancy
4️⃣ Isolation for 7 days after rash onset
5️⃣ Surveillance of CRS under IDSP

📊 11. Govt. Programme & Surveillance:

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🧬 Rubella = RNA virus from Togaviridae family
⏳ Incubation Period = 14–21 દિવસ
💉 MR Vaccine = 9 મહિને અને 16–24 મહિને
👶 CRS = Cataract, Deafness, CHD
📅 MR Campaign = India’s strategy for rubella elimination

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Rubella માટે કઈ રસી આપવામાં આવે છે?
A. OPV
B. MR/MMR
C. BCG
D. Hepatitis B
ઉત્તર: B

પ્ર.2: Rubella નો સૌથી ગંભીર ਪ੍ਰਭાવ કયા સમૂહ માટે છે?
A. બાળકો
B. વૃદ્ધો
C. ગર્ભવતી સ્ત્રીઓ
D. પુરુષો
ઉત્તર: C

પ્ર.3: CRS નું લક્ષણ કયું નથી?
A. Cataract
B. Congenital Heart Disease
C. Deafness
D. Appendicitis
ઉત્તર: D

પ્ર.4: Rubella નો Incubation Period કેટલો હોય છે?
A. 3–5 દિવસ
B. 7–10 દિવસ
C. 14–21 દિવસ
D. ≥30 દિવસ
ઉત્તર: C

🐕 Rabies – રેબીસ (Hydrophobia)

➡️ રેબીસ એ 100% ઘાતક અને વાયરસજન્ય રોગ છે
➡️ જે પશુના કાટ/સંપર્કથી ફેલાય છે
➡️ જીવ બચાવવા માટે રોક થવાને પહેલાં પ્રોફિલેક્સિસ જરૂરી છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Rabies એ એક akut viral encephalitis છે, જે માણસોમાં એનિમલ બાઇટ (સાંભળી, કૂતરો, વાછરડો) પછી થતી હોય છે અને મગજ તથા રાષ્ટ્રીય તંત્ર પર અસર કરે છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

Name	Rabies virus
Family	Rhabdoviridae
Genus	Lyssavirus
Structure	Bullet-shaped, RNA virus

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

👉 1 થી 3 મહિના (range: 5 દિવસથી ≥1 વર્ષ સુધી)
📌 બાળકોમાં સામાન્ય રીતે ટૂંકો સમય

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Animal bite	ઘાતક – કૂતરો, બિલાડી, વાંદરા, વાછરડા
Saliva exposure	કટ સ્કિન / આંખ / મોઢા પર થતું મથાણ
Rare: Aerosol	લેબ કેવ માટે

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

Classic Rabies (Furious)	Paralytic Rabies
તાવ, માથાનો દુઃખાવો	ઢીલાપણું
Bite wound burning	Ascending paralysis
🧊 Hydrophobia (પાણીથી ડર)	Coma
🌀 Aerophobia (હવા ભય)	Gradual paralysis
Anxiety, hallucinations	Death in 7–14 days

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

પરીક્ષણ	હેતુ
Clinical	Bite history + neurological signs
Skin biopsy / Saliva PCR	Confirmatory (specialised lab)
Negri bodies	Brain tissue microscopy (post-mortem)

💉 7. અટકાવ અને સારવાર (Post Exposure Prophylaxis – PEP):

Bite Category	What to Do
Cat I (touch, lick on intact skin)	No PEP, wash only
Cat II (Nibble, scratch no bleeding)	Vaccine only (IM Day 0, 3, 7, 14)
Cat III (Deep bite, bleeding)	Rabies Vaccine + Rabies Immunoglobulin (RIG)

📌 Wash wound with soap ≥15 મિનિટ + disinfectant
📌 RIG dose = 20 IU/kg (HRIG) → Inject locally around wound

💊 8. Pre-Exposure Prophylaxis (PrEP):

કોને આપવું	Schema
Vets, dog handlers, lab workers	Rabies vaccine on Day 0 and Day 7
Booster every 3–5 years as needed

💉 9. રસીકરણ (Vaccination):

Vaccine	Schedule
Cell culture vaccine (CCV)	IM on Day 0, 3, 7, 14 (±28)
Intradermal (ID)	Two-site ID on same days
RIG (Passive Immunization)	With Cat III bite only

🛡️ 10. નિવારણ (Prevention):

1️⃣ Complete wound wash immediately
2️⃣ Timely vaccine and RIG administration
3️⃣ Control of stray dog population
4️⃣ Mass dog vaccination
5️⃣ Public awareness and education

📊 11. રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમ:

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦠 Rabies = Lyssavirus group RNA virus
💯 100% Preventable, 100% Fatal if untreated
⏳ Incubation = 1–3 months
💉 RIG + Vaccine = Best PEP for Cat III bites
🧊 Hydrophobia = hallmark symptom

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Rabies નો મુખ્ય સંક્રમણ માર્ગ કયો છે?
A. Food
B. Airborne
C. Animal bite
D. Contaminated water
ઉત્તર: C

પ્ર.2: Rabies માટે કયો લક્ષણ classical છે?
A. Cough
B. Fever only
C. Hydrophobia
D. Diarrhea
ઉત્તર: C

પ્ર.3: Rabies માટેની passively આપાતી દવા કઈ છે?
A. Rabies Vaccine
B. Rabies Immunoglobulin (RIG)
C. Tetanus
D. Anti-rabies serum
ઉત્તર: B

પ્ર.4: Rabies માટે PEP કેટલી વખત આપવામાં આવે છે (IM)?
A. 2 Doses
B. 3 Doses
C. 4–5 Doses
D. One time only
ઉત્તર: C

🐀 Plague – પ્લેગ (રોટ વાળું રોગ)

➡️ પ્લેગ એ એક Ati-contagious bacterial zoonotic disease છે
➡️ આ રોગ ઉંદર અને પીસું (Fleas) મારફતે ફેલાય છે
➡️ જુદા-જુદા પ્રકારના પ્લેગમાં રોગના સ્વરૂપ, ફેલાવાનો માર્ગ અને ગંભીરતા અલગ હોય છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Plague એ Yersinia pestis નામના બેક્ટેરિયા દ્વારા થતો zoonotic bacterial infection છે, જે માણસોમાં ફીકા, ઉંદર અને संक्रमित જંતુઓના સંપર્કથી ફેલાય છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

Name	Yersinia pestis
Type	Gram-negative bacillus
Reservoir	Rodents (ઉંદર, ગોળેરી, etc.)
Vector	Fleas (Xenopsylla cheopis)

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

👉 1–7 દિવસ
(depends on form and route of infection)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

ફોર્મ	ફેલાવાનો માર્ગ
Bubonic Plague	Bite of infected flea (most common)
Septicemic Plague	From bubonic or directly via blood
Pneumonic Plague	Person-to-person via respiratory droplets
Rare: Handling infected animals, lab exposure

⚠️ 5. પ્રકારો અને લક્ષણો (Types & Symptoms):

પ્રકાર	લક્ષણો
🦠 Bubonic Plague	High fever, painful swollen lymph nodes (buboes), chills, headache
🩸 Septicemic Plague	DIC, bleeding under skin, necrosis (black skin – “Black Death”)
😷 Pneumonic Plague	Sudden fever, chest pain, cough with bloody sputum, respiratory failure

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

પરીક્ષણ	હેતુ
Gram stain	Safety pin appearance of Y. pestis
Culture (blood/sputum/lymph node aspirate)	Confirmatory
Rapid antigen tests / PCR	Field or advanced diagnosis
Serology (ELISA)	IgM/IgG detection

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

📌 Plague is a medical emergency – treat early!

દવા	ઉપયોગ
Streptomycin	First-line antibiotic
Gentamicin	Alternate aminoglycoside
Doxycycline / Ciprofloxacin	Oral alternatives
Supportive care	Oxygen, fluids, ICU for pneumonic type

💉 8. રોગ નિવારણ (Prevention & Control):

પગલું	વિગત
🐀 Rodent control	Traps, poison, cleaning waste
🦟 Flea control	Insecticide spraying
💉 No licensed vaccine in routine use	(Killed vaccines exist for outbreak workers)
🧍 Contact tracing & isolation	For pneumonic plague
😷 Mask + prophylaxis for contacts	Doxycycline or Ciprofloxacin

📊 9. રાષ્ટ્રીય/જાગૃતતા કાર્યક્રમ:

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦠 Yersinia pestis = Plague નું કારણ
🐀 Rodents = Reservoir, Fleas = Vector
⏳ Incubation period = 1–7 દિવસ
💉 Streptomycin = First-line antibiotic
😷 Pneumonic plague = Person-to-person spreadable form

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Plague નો રોગજંતુ કયો છે?
A. Salmonella
B. Yersinia pestis
C. Vibrio cholerae
D. Bacillus anthracis
ઉત્તર: B

પ્ર.2: Plague નો સૌથી ખતરનાક પ્રકાર કયો છે?
A. Bubonic
B. Pneumonic
C. Intestinal
D. Skin plague
ઉત્તર: B

પ્ર.3: Plague માટે શ્રેષ્ઠ દવા કઈ છે?
A. Amoxicillin
B. Streptomycin
C. Rifampicin
D. Azithromycin
ઉત્તર: B

પ્ર.4: Plague નો incubation period કેટલો છે?
A. 7–14 દિવસ
B. 1–7 દિવસ
C. 14–28 દિવસ
D. ≥30 દિવસ
ઉત્તર: B

🦠 Leptospirosis – લેપ્ટોસ્પાયરોસિસ (Rat Fever)

➡️ એ એક zoonotic bacterial disease છે
➡️ જે ઉંદર, પશુના મૂત્રથી દૂષિત પાણી/માટી/આબોહવા સાથે સંપર્કમાં આવવાથી થાય છે
➡️ ખાસ કરીને વરસાદી સિઝનમાં / પૂર પછી વધુ જોવા મળે છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Leptospirosis એ Leptospira જાતિના સ્પાઈરોકીટ બેક્ટેરિયા દ્વારા થતો zoonotic રોગ છે, જે માનવ શરીરમાં દૂષિત પાણી કે જીવજંતુના સંપર્કથી પ્રવેશી લોહી અને યકૃત/મૂત્રાશય/મગજને અસર કરે છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

Name	Leptospira interrogans
Type	Spiral-shaped spirochete bacteria
Reservoir	Rodents (ઉંદર), Cattle, Dogs
Source	Animal urine in stagnant water

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

👉 2 થી 30 દિવસ (સરેરાશ: 7–10 દિવસ)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Skin abrasion or mucosa contact	દૂષિત પાણી/માટી સાથે
Ingestion or inhalation	દુર્લભ
Occupational hazard	Farmers, sewer workers, fishermen, veterinarians

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

તબક્કા	લક્ષણો
Initial Phase (Flu-like)	તાવ, માથાનો દુઃખાવો, કમર અને પગના પેશીઓમાં દુઃખાવો, આંખમાં લાલાશ
Weil’s Disease (Severe form)	Jaundice, Hemorrhage, Acute Renal Failure, Meningitis, Shock
Classic triad	Fever + Jaundice + Renal failure

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

પરીક્ષણ	હેતુ
Blood test (IgM ELISA)	Most commonly used
Leptospira Microscopy/Serology	MAT – Microscopic agglutination test
PCR	Gene detection (sensitive)
Urine culture	Detect in later stages
LFT, RFT	Organ involvement assess કરવા

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

દવા	માત્રા (અંદાજે)
Doxycycline (1st choice)	100 mg BD × 7 દિવસ
Amoxicillin / Azithromycin	Alternative for children/pregnant
IV Penicillin / Ceftriaxone	Severe cases – hospitalized
Supportive care	Dialysis for renal failure, fluids

💉 8. નિવારણ (Prevention):

પગલું	વિગત
🌧️ Avoid stagnant water exposure	Especially after floods
🧤 Protective gear	For occupational workers
💊 Chemoprophylaxis	Doxycycline 200 mg weekly during outbreaks
🧼 Personal hygiene	After field or flood work
🐭 Rodent control	Waste management, clean surroundings

📊 9. Surveillance & Control Programme:

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦠 Causative agent = Leptospira interrogans
⏳ Incubation = 7–10 દિવસ સરેરાશ
⚠️ Classic triad = Fever + Jaundice + Renal Failure
💊 Doxycycline = First-line treatment and prophylaxis
📢 Flood/water-logging પછીની સિઝનમાં વધુ રોગ થાય છે

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Leptospirosis કયા બેક્ટેરિયા દ્વારા થાય છે?
A. Salmonella
B. Leptospira interrogans
C. Vibrio cholerae
D. Clostridium tetani
ઉત્તર: B

પ્ર.2: Leptospirosis નો મુખ્ય ફેલાવાનો માર્ગ કયો છે?
A. Foodborne
B. Waterborne through intact skin
C. Vector-borne
D. Airborne
ઉત્તર: B

પ્ર.3: Leptospirosis માટે કઈ દવા પ્રથમ પસંદીદાર છે?
A. Ciprofloxacin
B. Rifampicin
C. Doxycycline
D. Metronidazole
ઉત્તર: C

પ્ર.4: Leptospirosis ના ગંભીર લક્ષણો માં શું હોય છે?
A. Conjunctivitis
B. Paralysis
C. Jaundice + Kidney failure
D. Diarrhea
ઉત્તર: C

🐛 Helminthiasis – હેલ્મિન્થિયાસિસ (Intestinal Worm Infestation)

➡️ હેલ્મિન્થિયાસિસ એટલે શરીરમાં જીવિત કૃમિઓ (worms) નું સંક્રમણ, ખાસ કરીને આંતરડામાં રહેતા પરોપજીવી
➡️ ખાસ કરીને બાળકો, ગરીબ વસ્તી અને ઓછી સાફસફાઈ ધરાવતાં વિસ્તારોમાં વધુ જોવા મળે છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Helminthiasis એ એવો પરોપજીવીક રોગ છે જેમાં શરીરના અંદરના અવયવોમાં ખાસ કરીને આંતરડામાં જીવંત કૃમિઓ (worms) વસે છે અને પોષણ શોષી શરીરને નબળું બનાવે છે.

🧬 2. મુખ્ય પ્રકારો (Types of Helminths):

જૂથ	ઉદાહરણ
Roundworms (Nematodes)	Ascaris lumbricoides (સાંકળ કૃમિ), Hookworm, Enterobius (Pinworm)
Tapeworms (Cestodes)	Taenia solium/saginata (ટેપ કૃમિ)
Flukes (Trematodes)	Schistosoma spp., Liver flukes (દુલર્ભ)

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

👉 વિવિધ પ્રકાર પર આધાર રાખે છે
– Roundworm: 1–2 મહિના
– Hookworm: 3–5 અઠવાડિયા
– Tapeworm: Weeks–months

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Feco-oral route	દૂષિત પાણી/ભોજન (Ascaris, Pinworm)
Skin penetration	Hookworm larvae માટીમાંથી પગ દ્વારા
Undercooked meat/fish	Tapeworms
Poor hygiene	Nail biting, unclean hands

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

સામાન્ય	ગંભીર
પેટમાં દુઃખાવો	Severe anemia (Hookworm)
ભૂખમાં ઘટાડો	Malnutrition, weight loss
ઉલટી, પખાણામાં કૃમિ	Obstruction (Ascaris in children)
ખંજવાળ, ચીડિયાળ	Perianal itching (Pinworm)
થાક, સૂસવાટો	Cognitive delay in children

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

ટેસ્ટ	હેતુ
Stool microscopy	Eggs or adult worms
Perianal tape test	Pinworm detection
Blood tests	Eosinophilia, anemia
Endoscopy/Imaging	Rare, for Tapeworms

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

દવા	Remarks
Albendazole 400 mg (single dose)	Most common & effective
Mebendazole 500 mg (single dose)	Alternative
Pyrantel pamoate	Especially in children
Niclosamide / Praziquantel	For Tapeworms

📌 Repeat dose after 2 weeks in some cases (especially Pinworm)

💉 8. રોગ નિવારણ (Prevention):

1️⃣ Personal hygiene: nails short, handwashing
2️⃣ Cook meat properly
3️⃣ Use of toilets, avoid open defecation
4️⃣ Wear footwear in muddy areas
5️⃣ Clean drinking water, fruits & vegetables

🧒 9. Deworming Programme – NDD:

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🐛 Helminths = Worms like Ascaris, Hookworm, Tapeworm
💊 Albendazole = First-line treatment
📅 NDD = 10 ફેબ્રુઆરી + ઓગસ્ટ
👣 Hookworm spreads via skin penetration
🧼 Prevention = Hygiene + Footwear + Safe food

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Helminthiasis માટે શ્રેષ્ઠ દવા કઈ છે?
A. Metronidazole
B. Albendazole
C. Amoxicillin
D. Rifampicin
ઉત્તર: B

પ્ર.2: Hookworm કેવી રીતે ફેલાય છે?
A. હવામાંથી
B. દૂષિત ભોજનથી
C. માટીમાંથી પગ દ્વારા
D. લોહી દ્વારા
ઉત્તર: C

પ્ર.3: Helminthiasis માટે કઈ તારીખે રાષ્ટ્રીય ડીવર્મિંગ ડે (NDD) ઉજવાય છે?
A. 26 જાન્યુઆરી
B. 10 ફેબ્રુઆરી
C. 2 ઓક્ટોબર
D. 5 સપ્ટેમ્બર
ઉત્તર: B

પ્ર.4: Pinworm માટે વિશિષ્ટ લક્ષણ કયું છે?
A. છાતીમાં દુઃખાવો
B. પીઠ દુઃખે
C. પિછાણા આસપાસ ખંજવાળ
D. આંખમાં દુઃખાવો
ઉત્તર: C

🧫 Candidiasis – કેન્ડિડિયાસિસ (Fungal Infection)

➡️ Candidiasis એ ફંગલ ચેપ છે જે Candida Albicans species દ્વારા થાય છે
➡️ તે મુખ્યત્વે મુખ, યોનિ, ત્વચા, નખ, આંતરડું તથા bloodstream સુધી ફેલાઈ શકે છે
➡️ ખાસ કરીને ઇમ્યુનિટી ઓછી હોય ત્યારે વધારે જોખમકારક બને છે

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Candidiasis એ Candida નામના ફંગસના અતિ વિકાસના કારણે થતો ચેપ છે, જે શરીરના વિવિધ ભાગોમાં ફંગલ ઇન્ફેક્શન રૂપે જોવા મળે છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

Name	Candida albicans (most common)
Category	Opportunistic fungus
Type	Yeast-like fungus
Other species	Candida tropicalis, C. glabrata, C. krusei

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

👉 2–5 દિવસ
(Depends on host immunity and site of infection)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
Endogenous overgrowth	Normal flora imbalance (e.g., antibiotics)
Direct contact / sexual	Especially vaginal candidiasis
Vertical transmission	Mother to newborn during delivery
Contaminated instruments	In hospital/clinical settings

⚠️ 5. પ્રકારો અને લક્ષણો (Types & Symptoms):

પ્રકાર	લક્ષણો
Oral Candidiasis (Thrush)	મોઢામાં સફેદ પડ, દુઃખાવો, ગળામાં કરકશી
Vaginal Candidiasis	યોનિમાં સફેદ ચીકટ પ્રવાહી, ખંજવાળ, દુઃખાવો
Cutaneous Candidiasis	ભીંજાયેલી ત્વચા, લાલ પડ, ચાંદલાં
Diaper rash (infants)	લાલાશ સાથે ચાંદલાં
Systemic Candidiasis	Immunocompromised – bloodstream infection (severe)

🧪 6. નિદાન (Diagnosis):

પરીક્ષણ	હેતુ
KOH mount	Scrapings → fungal hyphae જોવા મળે
Gram stain / Culture	Candida growth
PAS staining	Histopathology
Blood culture	For systemic cases

💊 7. વિશિષ્ટ સારવાર (Specific Treatment):

ચેપનો પ્રકાર	દવા
Oral thrush	Nystatin oral suspension OR Fluconazole
Vaginal	Fluconazole 150 mg single dose / Clotrimazole pessary
Skin	Topical antifungal creams (Clotrimazole, Miconazole)
Systemic	Inj. Amphotericin B / Oral Fluconazole

📌 Probiotic + control of diabetes/immunosuppression is essential.

💉 8. રોકથામ (Prevention):

1️⃣ Maintain personal hygiene
2️⃣ Control diabetes mellitus
3️⃣ Avoid overuse of antibiotics & steroids
4️⃣ Wear cotton/loose undergarments
5️⃣ Keep skin dry & clean
6️⃣ Treat sexual partners if needed

📊 9. High-Risk Groups:

Pregnant women
Diabetic patients
HIV/AIDS
Chemotherapy/cancer patients
Infants (esp. oral thrush & diaper rash)
Catheterized or ICU patients

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦠 Candida albicans = Most common fungal cause
👅 White patches in mouth = Oral thrush
👙 White discharge + itching = Vaginal candidiasis
💊 Fluconazole = First-line systemic therapy
📌 Immunocompromised hosts = High risk for candidemia

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Candidiasis નો મુખ્ય રોગજંતુ કયો છે?
A. Aspergillus
B. Candida albicans
C. Cryptococcus
D. Trichophyton
ઉત્તર: B

પ્ર.2: Oral thrush માં કઈ દવા અસરકારક છે?
A. Metronidazole
B. Nystatin
C. Ciprofloxacin
D. Azithromycin
ઉત્તર: B

પ્ર.3: Candidiasis માટે સૌથી મોટી જોખમી વસ્તી કઈ છે?
A. Spinal injury patients
B. HIV/AIDS દર્દી
C. Vaccinated children
D. Athletes
ઉત્તર: B

પ્ર.4: Vaginal candidiasis માટે classic symptom કયો છે?
A. Yellow discharge
B. Bloody discharge
C. Thick white discharge with itching
D. Foul-smelling green discharge
ઉત્તર: C

🦟 Zika Virus – ઝિકા વાયરસ ચેપ

➡️ Zika એ Aedes મચ્છર દ્વારા ફેલાતો વાયરસજન્ય રોગ છે
➡️ સામાન્ય રીતે હળવાં લક્ષણો આપે છે
➡️ ગર્ભવતી સ્ત્રીઓમાં ઘાતક અસર કરે છે → બાળકમાં Microcephaly તથા Congenital Zika Syndrome

📘 1. વ્યાખ્યા (Definition):

Zika virus infection એ એક વાયરસજન્ય રોગ છે જે મુખ્યત્વે Aedes મચ્છર દ્વારા ફેલાય છે અને ખાસ કરીને ગર્ભવતી સ્ત્રીઓમાં ભ્રૂણના વિકાસ માટે જોખમી બની શકે છે.

🧬 2. રોગજંતુ (Causative Agent):

Name	Zika virus
Family	Flaviviridae
Genus	Flavivirus
Type	RNA virus
Related to	Dengue, Yellow Fever, West Nile virus

⏳ 3. ઉદ્ભવ અવધિ (Incubation Period):

👉 3 થી 14 દિવસ
(મચ્છર કટ્યા પછી લક્ષણો દેખાવા લાગે છે)

🔗 4. ફેલાવાનો માર્ગ (Mode of Transmission):

માર્ગ	ઉદાહરણ
🦟 Aedes mosquito bite	ખાસ કરીને Aedes aegypti
🧬 Vertical transmission	માતાથી ભ્રૂણ (Microcephaly)
💏 Sexual contact	Semen માં રહી શકે છે
🩸 Blood transfusion	દુર્લભ
👩‍⚕️ Lab exposure	Occupational risk

⚠️ 5. લક્ષણો (Signs & Symptoms):

📌 >80% દર્દીઓમાં લક્ષણો નથી (Asymptomatic)

સામાન્ય લક્ષણો	સમયગાળો: 2–7 દિવસ
હળવો તાવ	Skin rash
સાંધામાં દુઃખાવો	conjunctivitis (લાલ આંખો)
માથાનો દુઃખાવો	Muscle pain
થાક, અશક્તિ	Occasionally vomiting

👶 6. Complication – Microcephaly & CZS:

ગર્ભાવસ્થામાં Zika ચેપ → ભ્રૂણ માટે જોખમ
🧠 Microcephaly (સરસું જેવું નાનું માથું)
👁️ Vision/hearing problems
🦴 Joint contractures
🧠 Brain damage, seizures
⚠️ CZS = Congenital Zika Syndrome

🧪 7. નિદાન (Diagnosis):

પરીક્ષણ	હેતુ
RT-PCR	Detect viral RNA (Blood, urine, semen)
Zika IgM Antibody ELISA	After 5 days
PRNT	Plaque Reduction Neutralization Test
Ultrasound	For fetal microcephaly (pregnant women)

💊 8. સારવાર (Treatment):

📌 No antiviral – symptomatic supportive care only

દવા/ઉપચાર	ઉપયોગ
Paracetamol	તાવ અને દુઃખાવા માટે
Fluids & Rest	Hydration માટે
Avoid NSAIDs	Dengue જેવા symptoms ને લીધે ટાળવા
Hospitalization	Only if neurological signs appear

💉 9. નિવારણ (Prevention):

પગલું	વિગત
🦟 Mosquito control	Breeding site elimination
😷 Repellents & nets	Especially pregnant women
💑 Safe sex practices	Use of condoms, abstinence
💉 No licensed vaccine yet	Research ongoing
📢 IEC activities	Public awareness during outbreak

📊 10. Surveillance & Govt. Action:

🟨 Golden One-Liners (Revision માટે):

🦠 Zika virus = Flavivirus family RNA virus
🦟 Aedes mosquito = Primary vector (day-biting)
👶 Congenital effect = Microcephaly
💏 Sexual transmission = Unique to Zika
🧪 RT-PCR = Gold standard diagnostic

📚 MCQs (ગુજરાતીમાં):

પ્ર.1: Zika virus ફેલાવતો મુખ્ય મચ્છર કયો છે?
A. Anopheles
B. Culex
C. Aedes aegypti
D. Mansonia
ઉત્તર: C

પ્ર.2: Zika ના સૌથી ગંભીર birth defect કયો છે?
A. Hydrocephalus
B. Anencephaly
C. Microcephaly
D. Down syndrome
ઉત્તર: C

પ્ર.3: Zika virus નો incubation period કેટલો છે?
A. 1–2 દિવસ
B. 3–14 દિવસ
C. 1 મહિનો
D. ≥21 દિવસ
ઉત્તર: B

પ્ર.4: Zika માટે presently approved vaccine છે?
A. હા
B. ના
ઉત્તર: B

Published June 2, 2025By mynursingapp

Categorized as ANM-PHC-SYNOPSIS, Uncategorised