MEDICAL SURGICAL NURSING-2–(Paper Solution):10/12/20

Q-1 a) Define hypertension. – હાઈપરટેંશનની વ્યાખ્યા આપો.03

હાઇપરટેન્શન મીન્સ હાઇ બ્લડ પ્રેશર.હાઇપરટેન્શન એ કોમન કન્ડીશન છે જેમાં બ્લડનું આર્ટરીની વોલ અગેઇન્ટસ જોવા મળતું પ્રેશર એ કોન્સિસટન્ટલી હાઇ જોવા મળે છે.જ્યારે સિસ્ટોલિક બ્લડપ્રેશર 140 mmHg કરતા વધારે અને ડાયેસ્ટોલિક બ્લડપ્રેશર 90 mmHg કરતા વધારે જોવા મળતું હોય તો તેને હાઇપરટેન્શન તરિકે ઓળખવામાં આવે છે.ટૂંકમાં હાઇપરટેન્શન મીન્સ બ્લડપ્રેશર 140/90 mmHg કરતા વધારે હોવું.

types of hypertension (ટાઇપ્સ ઓફ હાઇપરટેન્શન):

હાઇપરટેન્શનને મુખ્યત્વે બે ટાઈપમાં વહેંચવામાં આવેલ છે :
1) પ્રાઇમરી હાઇપરટેન્શન(Primary hypertention)
2) સેકન્ડરી હાઇપરટેન્શન(Secondary hypertention)

1) પ્રાઇમરી હાઇપરટેન્શન(Primary hypertention) : પ્રાઇમરી હાઇપરટેન્શનને ‘એસેન્સિયલ હાઇપર ટેન્શન’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ હાઇપરટેન્શનનો મોસ્ટ કોમન ટાઇપ છે જે ગમે ત્યારે ડેવલપ થઇ શકે છે. પ્રાઇમરી હાઇપરટેન્શન થવા માટેનો એકઝેટ કોસ અનનોન છે પરંતુ અમુક ફેક્ટરને કારણે હાઇપરટેન્શન જોવા મળે છે. જેમકે એજ, અનહેલ્થી ડાયટ, લેક ઓફ ફિઝિકલ એક્ટિવિટી, ઓવર વેઇટ, ઓબેસીટી, સ્મોકિંગ, આલ્કોહોલ કન્ઝ્યુપશન, સ્ટ્રેસ, ફેમિલી હિસ્ટ્રી, ડાયાબિટીસ, મેટાબોલિક ડિસઓર્ડર

2) સેકન્ડરી હાઇપરટેન્શન((Secondary hypertention)) : સેકન્ડરી હાઇપરટેન્શન એ સડનલી અને કોઈ અન્ડરલાયિંગ કન્ડિશનને કારણે જોવા મળે છે. જેમકે કિડની ડીઝીસ, એડ્રીનાલ ગ્લેન્ડ ટ્યુમર, થાઇરોઇડ પ્રોબ્લેમ (કુસિંગ સીન્ડ્રોમ), પ્રેગ્નન્સી, યુઝ ઓફ ઓરલ કોન્ટ્રાસેપ્ટિવ પિલ.
b) List out causes of hypertension.- હાઈપરટેંશનના કારણો લખો. 04

Causes of Hypertension (High Blood Pressure)
હાઈપરટેન્શનના કારણો:

1.એસેન્સીયલ/ પ્રાઇમરી (Essential/Primary) હાયપરટેન્શન ના કારણો:
(આ પ્રકારમાં ચોક્કસ એક કારણ ન હોય પણ નીચેના ઘટકો જવાબદાર હોય છે)

• એજ વધવી (Increasing Age)
• હેરેડીટરી (Heredity/Genetics – વંશગત અસર)
• ઓબેસીટી (Obesity)
• વધુ મીઠું લેવુ (High salt intake)
• માનસિક તણાવ (Mental stress and anxiety)
• ફીઝીકલ એક્ટીવીટી ઓછી હોવી(Lack of physical activity)
• સ્મોકીન્ગ અને આલ્કોહોલ ઇન્ટેક (Smoking and Alcohol)
• ભેળસેળ અને ફાસ્ટ ફૂડનું સેવન
• ઊંઘની અછત (Sleep apnea or inadequate sleep)
• અનહેલ્ધી લાઇફસ્ટાઇલ (Unhealthy lifestyle)

2.સેકન્ડરી (Secondary) હાઇપરટેન્શનના કારણો:
(જ્યારે હાયપરટેન્શન પાછળ કોઇ મૂળ તબીબી કારણ હોય)

• કિડનીના ડીસીઝ (Kidney diseases – e.g., renal artery stenosis)
• એડ્રિનલ ગ્રંથિના રોગો (Adrenal disorders – e.g., pheochromocytoma)
• થાઈરોઈડ પ્રોબ્લેમ (Thyroid dysfunction – Hypo/Hyperthyroidism)
• પ્રેગ્નન્સી (Pregnancy-induced hypertension)
• કેટલાક દવાઓ (Steroids, NSAIDs, oral contraceptives)
• કન્જીનાઇટલ હાર્ટ ડિઝીઝ (Coarctation of aorta)
• લૂપસ, સ્ક્લેરોડર્મા જેવી ઓટોઇમ્યૂન ડીસીઝ.

c) Write down nursing management for hypertension. 05
હાઈપરટેંશનનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ સમજાવો.

1.પેશન્ટનું ક્લિનિકલ અસેસ્મેન્ટ (Assessment):

• પહેલા પેશન્ટ નું કમ્પ્લીટ્લી રીતે શારીરિક, માનસિક અને વ્યવહારિક કન્ડીશન નું ઇવાલ્યુએશન કરવું જોઇએ.
• પેશન્ટનું Blood Pressure (BP) બંને હાથમાં રેગ્યુલર્લી મેઝર કરવું.
• Pulse, Respiratory Rate, અને Body Mass Index (BMI) નું અવલોકન કરવું.
• પેશન્ટમાં Headache, Blurred Vision, Dizziness કે Epistaxis જેવા લક્ષણો દેખાય છે કે નહીં તે જોવું.
• પેશન્ટની Dietary Habits, Exercise Pattern, અને Stress Level વિશે માહિતી કલેક્ટ કરવી.

2.મોનિટરિંગ એન્ડ ઓબ્ઝર્વેશન્સ (Monitoring and Observation):

• દરેક શિફ્ટમાં BP Monitoring કરવી.
• Urine Output, Edema, Chest Pain, કે Shortness of Breath જેવી કોમ્પલીકેશન્સ માટે અવલોકન કરવું.
• પેશન્ટના લેબોરેટરી રિપોર્ટ્સ જેમ કે Serum Creatinine, Electrolytes, અને ECG નું ફોલોઅપ કરવું.
• પેશન્ટ માટે Daily Fluid Intake and Output Chart જાળવવો.

3.લાઇફસ્ટાઇલ મોડિફિકેશન માટે કાઉન્સેલિંગ (Lifestyle Modification Counseling):

• પેશન્ટને Low Salt Diet લેવાની સલાહ આપવી (ડેઇલી 5 ગ્રામથી ઓછું).
• પેશન્ટને Regular Physical Activity (દૈનિક 30 મિનિટ ચાલવું, યોગ કરવો)કરવા માટે એન્કરેજ કરવું.
• Smoking cessation અને Alcohol avoidance વિશે સમજાવવું.
• Weight Reduction, Stress Management, અને Healthy Sleep Pattern માટે એજ્યુકેશન આપવું.
• પેશન્ટને DASH Diet વિશે માહિતી આપવી (Dietary Approaches to Stop Hypertension).

4.દવાઓના પાલન માટે માર્ગદર્શન (Medication Adherence):

• પેશન્ટને તેની Antihypertensive Medication રેગ્યુલર અને યોગ્ય સમયે લેવી તે માટે પ્રોત્સાહન આપવું.
• મેડીકેશન ના Side Effects જેમ કે Postural Hypotension, Fatigue, કે Dizziness વિશે સમજાવવું.
• દવાઓ અવશ્ય લેશે તે માટે Medication Reminder Chart બનાવવું.
• પેશન્ટ દવાઓ વહેલી તકે બંધ ન કરે તે માટે સમજ આપવી.

5.હેલ્થ એજ્યુકેશન (Health Education):

• પેશન્ટને સમજાવવું કે Hypertension એ “Silent Killer” છે.
• તેની Complications જેમ કે Myocardial Infarction, Cerebrovascular Accident (CVA), અને Renal Failure અંગે માહિતગાર કરવું.
• પેશન્ટને શીખવવું કે કેવી રીતે Home BP Monitoring કરવું.
• પેશન્ટના ફેમેલી મેમ્બર્સ ને પણ Hypertension Management માં ઇન્વોલ્વ કરવું.

6.Complicationsમાટે અવલોકન અને પ્રીવેન્શન (Prevention of Complications):

• Chest Pain, Sudden Weakness, Difficulty in Speech, Facial Droop વગેરે જોવામાં આવે તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરને જાણ કરવી.
• પેશન્ટને Fluid Retention, Oliguria, કે Palpitations માટે અવલોકન કરવું.
• Emergency Kit, Oxygen Supply, અને Crash Cart ઉપલબ્ધ રાખવું.

7.સાઇકોલોજીકલ સપોર્ટ (Psychological Support):

• હાઇપરટેન્શન નુ ડાયગ્નોસીસ મળ્યા બાદ ઘણા પેશન્ટોમાં Anxiety કે Depression થઇ શકે છે.
• પેશન્ટ સાથે સહાનુભૂતિપૂર્વક વાતચીત કરવી.
• તેને Motivate કરવો કે તેમનું ડીસીઝ નું કંન્ટ્રોલ શક્ય છે.
• Relaxation Techniques જેવી કે શ્વાસ લેવાની કસરતો શીખવવી.

8.ફોલોઅપ અને હોમ કેર માર્ગદર્શન (Follow-Up and Home Care):

• પેશન્ટને Regular Follow-Up માટે OPD કે PHC પર જવાનું કહેવું.
• પેશન્ટને Home-Based Care જેવી કે રેસ્ટ , રેગ્યુલર મેડીકેશન લેવી, અને સ્વસ્થ આહાર રાખવો શીખવવું.
• પેશન્ટના ઘરના સભ્યોને BP Checking Techniques શીખવવી.

Hypertension એ જીવનભર ચાલતી, પણ કંન્ટ્રોલમા રાખી શકાય એવી અવસ્થા છે. Nurse તરીકે પેશન્ટ માટે Assessment, Education, Monitoring, Emotional Support અને Lifestyle Modification જેવી તમામ ક્ષેત્રોમાં જવાબદારીભર્યો ભાગ ભજવવો જરૂરી છે.
સચોટ Nursing Management દ્વારા પેશન્ટને Complication-Free Life અપાવવી શક્ય છે.

OR

a) Define burns. – બર્નસ ની વ્યાખ્યા આપો. 03

બર્ન ઇન્જરી એ થર્મલ, કેમિકલ, ઇલેક્ટ્રિકલ અને રેડીએશનના ડાયરેક્ટ કોન્ટેક માં આવવાના કારણે જોવા મળે છે.હોટ લિક્વિડ, હોટ ઓબ્જેક્ટ, સ્ટ્રીમ, ફાયર, સન, ઇલેક્ટ્રીકસીટી અને કેમિકલના કોન્ટેકમાં આવતા સ્કિન અને ટીશ્યુમાં જોવા મળતી ઇન્જરીને ‘બર્ન ઇન્જરી’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.બર્ન ઇન્જરી એ હિટ રિસોર્સ માની એનર્જી બોડીમાં ટ્રાન્સફર થવાને કારણે જોવા મળે છે. આ હિટ એ કંડકશન અને રેડીએશનના માધ્યમથી ટ્રાન્સફર થાય છે.હ્યુમન સ્કીન એ 42-44 c સુધીનું ટેમ્પરેચર ટોલરેટ કરી શકે છે. પરંતુ જ્યારે આ ટેમ્પરેચર કરતાં વધારે ટેમ્પરેચરના કોન્ટેક માં આવે તો ટીસ્યુ ડિસ્ટ્રિક્શન જોવા મળે છે.બર્ન ઇન્જરી એ મેજર ગ્લોબલ પબ્લિક હેલ્થ પ્રોબ્લેમ છે અને તેની લોકોમાં ફિઝિકલ, સાયકોલોજીકલ અને ફાઇનાન્સિયલ ઇમ્પેક્ટ જોવા મળે છે.મોટાભાગના બર્ન્સ એ એકસીડન્ટલી થતા હોય છે.બર્ન ઇન્જરી એ ગમે તે એજ ના લોકોમાં જોવા મળે છે તેમજ ગમે તે સોશિયોઇકોનોમિક ગ્રુપ ધરાવતા લોકોમાં જોવા મળે છે.

OR

બર્ન (Burns) એટલે બોડી ની સ્કીન અને/અથવા અંદરના ભાગમાં (At internal part) ગરમ વસ્તુઓ કે કેમિકલના કોન્ટેક્ટ થી થયેલી ઇજા.

b) Write the types of burns. – બર્નસના પ્રકારો લખો. 04

Types & classification of burns (ટાઈપ્સ એન્ડ ક્લાસિફિકેશન ઓફ બર્ન્સ)

બર્નની ડેપ્થ અને તેની સીવિયારીટીને આધારે તેને નીચે મુજબ ક્લાસિફાઈ કરવામાં આવેલ છે.

According to burn depth & severity of penetrate the skin surface (એકોર્ડિંગ ટુ બર્ન ડેપ્થ એન્ડ સિવિયારીટી ઓફ પેનીટ્રેટ સ્કીન સરફેસ)

બર્ન્સને તેની ડેપ્થના આધારે ફર્સ્ટ ડિગ્રી બર્ન્સ, સેકન્ડ ડિગ્રી બર્ન્સ, થર્ડ ડિગ્રી બર્ન્સ અને ફોર્થ ડિગ્રી બર્ન્સમાં ક્લાસિફાઇડ કરવામાં આવે છે.
બર્નિંગની ડેપ્થ એ બર્નિંગ ઓબ્જેક્ટ ના ટેમ્પરેચર અને તેની સાથે એક્સપોઝર થવાના ડ્યુરેશન પર આધાર રાખે છે.

First degree burns / superficial partial thickness (ફર્સ્ટ ડીગ્રી બર્ન્સ / સુપરફીશીયલ પારસીયલ થિકનેસ):

• ફર્સ્ટ ડિગ્રી બર્ન્સમાં સ્કીન નું સુપરફિશિયલ લેયર એપીડર્મીશ અફેક્ટ થાય છે અને તેમાં મિનિમલ ટીશ્યુ ઇન્જરી જોવા મળે છે.
• તેમાં બર્ન્સ વાળો એરિયા એ પિન્કથી રેડીશ કલર નો જોવા મળે છે તેમજ તે જગ્યાએ ઈરીથેમા, ડ્રાઈનેસ અને પેઈન જોવા મળે છે. તે એરીયા વધારે પડતો સેન્સિટીવ જોવા મળે છે (હાયપરરેસ્થેસિયા).
• બલિસ્ટર ફોર્મેશન જોવા મળતું નથી.
• ફર્સ્ટ ડીગ્રી બર્ન્સ એ એક વીક ની અંદર હીલ થઈ જાય છે અને તેમજ Scar (સ્કાર) ફોર્મેશન જોવા મળતું નથી.
• ફર્સ્ટ ડીગ્રી બર્ન્સને ઘરે પણ ટ્રીટ કરી શકાય છે.
• સન બર્ન એ ફર્સ્ટ ડીગ્રી બર્ન્સનું ઉદાહરણ છે.

Second degree burns / deep partial thickness (સેકન્ડ ડીગ્રી બર્ન્સ / ડીપ પાર્સિયલ બર્ન્સ):

• સેકન્ડ ડિગ્રી બર્ન્સને ‘ડર્મલ બર્ન’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
• સેકન્ડ ડિગ્રી બર્ન્સમાં એપીડર્મીશ અને ડર્મીશ લેયર અફેક્ટ થયેલા હોય છે અને એપીડર્મીશ લેયર ડિસ્ટ્રોય થયેલું હોય છે.
• આ ઉપરાંત હેરફોલિકલ અને સ્વેટ ગ્લેન્ડ પણ અફેક્ટ થયેલા હોય છે.
• તેમાં બર્નવાળી જગ્યાએ રેડનેસ, પેઇન, સ્વેલીંગ અને બ્લિસ્ટર ફોર્મેશન જોવા મળે છે.
• સેકન્ડ ડિગ્રી બર્ન્સ એ 2-3 વીકની અંદર હીલ થય જાય છે અને તેમાં સ્કાર ફોર્મેશન જોવા મળે છે.

Third degree burns / full thickness (થર્ડ ડિગ્રી બર્ન્સ / ફુલ થિકનેસ):

• થર્ડ ડિગ્રી બર્ન્સમાં એપીડર્મીસ, ડર્મીસ અને સબક્યુટેનસ લેયર અફેક્ટ થયેલા હોય છે. એપીડર્મીસ અને ડર્મીસ લેયર ડિસ્ટ્રોય થયેલા હોય છે. આ ઉપરાંત ઘણીવાર બોન, મસલ્સ, ટેન્ડન અને ઓર્ગન પણ અફેક્ટ થયેલા હોય છે.
• બર્ન વાળો એરીયા વેકસી વાઈટ અને ચાર્ડ જેવો દેખાય છે એટલે કે તે એરીયા સળગીને કાળો થયેલો દેખાય છે. તે એરીયા ફીર્મ અને ડ્રાય જોવા મળે છે.
• નર્વ એન્ડીંગ ડિસ્ટ્રોય અને ડેમેજ થવાને કારણે પેઇન અને સેન્સેશન જોવા મળતું નથી. આ ઉપરાંત હિમેચુરીયા અને શોક જેવી કન્ડિશન જોવા મળે છે.
• થર્ડ ડિગ્રી બર્ન્સને કારણે ડીપસ્કાર જોવા મળે છે આથી કોસ્મેટીક અથવા રીકન્સ્ટ્રકતીવ સર્જરી અને સ્કીન ગ્રાફટનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
• થર્ડ ડિગ્રી બર્ન્સ એ સ્લોલી હિલ થાય છે.
• Forth degree burns (ફોર્થ ડિગ્રી બર્ન્સ):
• ફોર્થ ડિગ્રી બર્ન્સ એ ફેશિયા સુધી એક્સટેન્ડ થયેલું હોય છે. તેમજ તેમાં બોન, મસલ્સ, ટેન્ડન અને ઓર્ગન ડેમેજ થયેલા જોવા મળે છે.
• જેમાં અફેટેડ એરીયા ડ્રાય ચાર્ડ જેવો દેખાય છે તેમજ તે એરીયા પેઇનલેસ જોવા મળે છે તેમજ એસ્ચર પણ જોવા મળે છે.(બર્ન્સને કારણે સ્કીન પર ડેડ ટીસ્યુ જોવા મળે છે. અને તે શેડ ઓફ થયેલુ જોવા મળે છે)
• આ પ્રકારનું બર્ન્સ એ ડીપ ફ્લેમ અને ઇલેક્ટ્રિકલ બર્નને કારણે જોવા મળે છે.
• જો ફૉર્થ ડિગ્રીમાં એક્સ્ટ્રીમેટીસ અફેક્ટ થયેલ હોય તો એમ્યુટેશનની જરૂર પડે છે.

According to burn severity (એકોર્ડિંગ ટુ બર્ન સીવિયારીટી):

બર્નની સીવિયારીટી કેટલી છે અને કેટલો બોડી સરફેસ એરીયા અફેક્ટ થયેલો છે તેના આધારે બર્ન્સને માઇનર બર્ન્સ, મોડીરેટ બર્ન્સ અને સીવીયર બર્ન્સમાં વિભાજિત કરવામાં આવેલ છે.

Minor burns (માઇનર બર્ન્સ) :

• ચિલ્ડ્રનમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરીયા ના 10% કરતાં ઓછો ભાગ અને એડલ્ટમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરિયાના 15% કરતાં ઓછો ભાગ અફેક્ટ થયેલ હોય તો તેને માઇનર બર્ન્સ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
• માઇનર બર્ન્સ વાળા પેશન્ટને opd બેઝ પર ટ્રીટ કરી શકાય છે.
• બધા ફર્સ્ટ ડીગ્રી અને સેકન્ડ ડિગ્રીનો સમાવેશ માઇનર બર્ન્સમાં થાય છે.

Moderate burns (મોડીરેટ બર્ન્સ) :

• મોડીરેટ બર્ન્સમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરીયાના 20 થી 25% જેટલો એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય છે. એડલ્ટમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરિયાના 15 થી 25% જેટલો એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય છે જ્યારે ચિલ્ડ્રન માં ટોટલ બોડી સરફેસ એરીયા ના 10 થી 20 ટકા જેટલો એરીયા અફેક્ટ થયેલો હોય છે.

Severe burns (સીવિયર બર્ન્સ) :

સીવિયર બર્ન્સ માં ટોટલ બોડી સરફેસ એરિયાના 20 થી 25 ટકા કરતાં વધારે એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય છે. એડલ્ટમાં ટોટલ બોડી સરફેસ એરીયાના 25% કરતાં વધારે એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય છે જ્યારે ચિલ્ડ્રન માં 20% કરતાં વધારે એરીયા અફેક્ટ થયેલ હોય છે.

• ઈનહાલેસન અને ઇલેક્ટ્રિકલ બર્ન્સનો સીવિયર બર્ન્સમાં સમાવેશ થાય છે.
• થર્ડ ડિગ્રી બર્ન અને ફોર્થ ડિગ્રી બર્નનો સીવિયર બર્ન્સમાં સમાવેશ થાય છે.

c) Write down nursing management of burns patient for first 48 hours. 05 બર્નસના પેશન્ટનું પ્રથમ ૪૮ કલાકનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ લખો.

1.પેશન્ટનું પ્રાઇમરી અસેસમેન્ટ (Primary Assessment of the Patient):

બર્ન્સ પેશન્ટના માટે પહેલા ૪૮ કલાકે Resuscitation Phase મહત્ત્વપૂર્ણ સ્ટેજ છે.
પેશન્ટ માટે ABC Protocol મુજબ પાયાની ત્રણ બાબતોનું તાત્કાલિક મૂલ્યાંકન કરવું જોઇએ:

A – Airway: જો પેશન્ટનું માઉથ, નોઝ અથવા થ્રોટ બર્ન થયેલ હોય તો Airway Obstruction થવાની શક્યતા વધારે હોય છે. જરૂર પડ્યે પેશન્ટને Endotracheal Intubation આપવી જોઇએ.

B – Breathing: પેશન્ટના Respiratory Rate, Chest Movement, અને SpO₂ (oxygen saturation) નું અવલોકન કરવું.

C – Circulation: Pulse Rate, Blood Pressure, Capillary Refill Time ચકાસવું અને Hypovolemic Shock માટે સતર્ક રહેવું.

2.Fluid Resuscitation (ફ્લૂઇડ રીસસિટેશન):

બર્ન્સ પેશન્ટમાં સૌથી મોટું રીસ્ક છે – Hypovolemia અને Burn Shock.

પેશન્ટને Intravenous Fluid Therapy ઇમીડીયેટ્લી શરૂ કરવી – સામાન્ય રીતે Ringer’s Lactateનો ઉપયોગ થાય છે.

Parkland Formula પ્રમાણે ફ્લૂઇડના દર નક્કી કરવું:
👉🏻 4 mL × Body Weight (kg) × % TBSA (Total Body Surface Area)
👉🏻 જેમાંથી 50% પહેલી 8 કલાકમાં અને બાકીના 50% આગામી 16 કલાકમાં આપવાં.

પેશન્ટનું Urine Output ઓછામાં ઓછું 0.5 mL/kg/hour રહે તે માટે Hourly Monitoring કરવી.

3.Pain Management (પેઇન મેનેજમેન્ટ):

બર્ન્સ પેશન્ટમાં Severe Pain હોય છે.

પેશન્ટને Intravenous Opioids જેમ કે Morphine, Fentanyl આપવી.

પેશન્ટના Pain Score પ્રમાણે દર 2–4 કલાકે પેઇન નું મૂલ્યાંકન અને દવા આપી રાહત આપવી.

સાથે સાથે પેશન્ટને Emotional Reassurance આપવી.

4.Infection Control (ઇન્ફેક્શન કંન્ટ્રોલ):

બર્ન્સ પછી પેશન્ટની સ્કીન ખુલ્લી રહેતી હોવાથી Sepsis નો સૌથી મોટો રીસ્ક હોય છે.

Wound area ની Aseptic Dressing કરવી.

Topical Antibiotic Ointment જેમ કે Silver Sulfadiazine લગાવવી.

પેશન્ટ માટે Strict Hand Hygiene, Barrier Nursing Technique અને સ્ટરાઇલ વાતાવરણ જાળવવું.

જો ફીવર, પલ્સ વધે અથવા pus દેખાય તો Blood Culture લઇ તાત્કાલિક Systemic Antibiotics શરૂ કરવા.

5.Wound Assessment and Documentation (વુન્ડ નું અવલોકન અને નોંધ):

wound નો Depth, Color, Exudate, Odor નિયમિત રીતે દૈનિક નોટમાં નોંધવો.

wound નું Photographic Documentation પણ કરવામાં આવે તો wound healing track કરી શકાય છે.

Burn Area Calculation માટે Rule of Nine અથવા Lund-Browder Chart નો ઉપયોગ કરવો.

6.Nutritional Support (ન્યુટ્રીશનલ સપોર્ટ ):

પ્રથમ ૪૮ કલાક દરમિયાન પેશન્ટ માટે Hypermetabolic State ઊભી થાય છે.

જો પેશન્ટ ઇટીન્ગ ન શકતો હોય તો Nasogastric Tube Feeding શરૂ કરવી.

High Protein, High Calorie, Vitamin C, Zinc Supplements આપવી wound healing માટે.

પેશન્ટના Electrolyte Levels, Serum Albumin, Blood Glucose મોનિટર કરવાં.

7.Psychological Support (સાયકોલોજીકલ સપોર્ટ):

બર્ન્સ પેશન્ટમાં Anxiety, Fear, Depression સામાન્ય હોય છે.

પેશન્ટ સાથે સહાનુભૂતિપૂર્વક વાતચીત, રિપોર્ટ અંગે સમજાવટ, અને ધીરજ આપવી.

જરૂર પડશે ત્યારે Counseling અથવા Psychiatric Referral પણ કરવું.

8.Preventing Complications (Complications થી બચાવ):

પેશન્ટમાં Hypovolemic Shock, Renal Failure, ARDS (Acute Respiratory Distress Syndrome) માટે કંન્ટીન્યુઅસ અવલોકન કરવું.

Input-Output Charting, Vital Signs Monitoring, wound worsening કે septic sign માટે દર કલાકે ચકાસણી કરવી.

બર્ન્સ પેશન્ટનું પ્રથમ ૪૮ કલાકનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ એ તેના જીવન બચાવવાનું સૌથી મહત્વપૂર્ણ તબક્કો હોય છે.
Airway, Breathing, Circulation, સાથે સાથે Fluid Balance, Infection Control, Pain Relief, Nutrition, અને Emotional Care – આ બધાં ક્ષેત્રે એક વ્યાવસાયિક નર્સની ભૂમિકા પેશન્ટના Survival અને wound healing બંને માટે અનિવાર્ય હોય છે.

Q-2 a) Write down causes of oral cancer & post-operative nursing management of oral cancer surgery. ઓરલ કેન્સરના કારણો લખો અને ઓરલ કેન્સરની સર્જરી થયા પછીનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ લખો.08

ઓરલ કેન્સરના કારણો (Causes of Oral Cancer):

ઓરલ કેન્સર (Oral Cancer) એ માઉથ, જીભ (Tongue), હોઠ (Lips), ગાલ (Cheeks), માઉથનું અંદરનું લેયર (Oral Mucosa) અને પેલેટ (Palate) જેવી જગ્યાઓ પર થતી મેલિગ્નન્ટ (Malignant) ટ્યુમર હોય છે. નીચે તેના મુખ્ય કારણો આપેલ છે:

1.સ્મોકીન્ગ (Smoking):

સિગારેટ, બીડી, સિગાર વગેરેના નિયમિત સેવનથી માઉથ ના સેલ્સ માં કેન્સરજનક (Carcinogenic) પદાર્થો પ્રવેશે છે.

2.તમ્બાકુ ચબાવવું (Chewing Tobacco):

તમ્બાકુ, ગુટખા જેવા પદાર્થોના સતત ઉપયોગથી ઓરલ મ્યુકોઝા (Oral Mucosa) નષ્ટ થાય છે અને કેન્સર વિકસે છે.

3.આલ્કોહોલ (Alcohol) ઇન્ટેક:

વધારે અમાઉન્ટમાં આલ્કોહોલ પીવાથી માઉથ સેલ્સ ની રક્ષણશક્તિ ઘટે છે અને કેન્સરની શક્યતા વધી જાય છે.

4.હ્યુમન પેપિલોમાવાઇરસ (HPV) ટ્રાન્સમિશન:

ખાસ કરીને HPV-16 નું ઇન્ફેક્શન માઉથ ના પાછળના ભાગમાં કેન્સર સર્જી શકે છે.

5.ખોરાકમાં ન્યુટ્રીશનલ ની ડેફીશીયન્સી (Nutritional Deficiency):

ખાસ કરીને વિટામિન A, C અને E ની અછત સેલ્સ ની રીપેરિંગ એબીલીટી રિડ્યુસ કરે છે, જે કેન્સર માટે રીસ્ક વધારે છે.

6.સૂર્યપ્રકાશનો વધુ સંપર્ક (Excessive Sun Exposure):

ખાસ કરીને હોઠના કેન્સર માટે સૂર્યના અલ્ટ્રાવાયોલેટ (UV) કિરણો જવાબદાર હોય છે.

7.ખરાબ ઓરલ હાઇજીન (Poor Oral Hygiene):

લાંબા સમય સુધી દાંતની યોગ્ય સફાઈ ન કરવી કે તૂંટેલા દાંતથી મ્યૂકોઝા પર સતત ઘસારો થવો કેન્સરના સેલ્સના ડેવલપમેન્ટ માટે જવાબદાર હોય શકે છે.

8.જીનિટિક અને ફેમિલિયલ હિસ્ટરી (Genetic and Familial History):

જેઓના પરિવારજનોને પૂર્વે ઓરલ કેન્સર થયેલ હોય તેમાં રીસ્ક વધારે હોય છે.

ઓરલ કેન્સરની સર્જરી પછીનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ (Post-operative Nursing Management of Oral Cancer Surgery):

ઓરલ કેન્સરની સર્જરી (Surgery) પછી પેશન્ટની કેર માટે નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ હોય છે. નીચે તેનું વિગતવાર વર્ણન છે:

1.એરવે મેનેજમેન્ટ (Airway Management):

• સર્જરી પછી પેશન્ટને ટ્રેકિયોસ્ટોમિ(Tracheostomy) કરાયેલી હોય શકે છે.
• એરવે ઓપન રાખવું, સક્શન થેરાપી (Suction Therapy) આપવી.
• ઓક્સિજન થેરાપી (Oxygen Therapy) જરૂરી હોય તો આપવી.

2.પેઇન મેનેજમેન્ટ (Pain Management):

• સર્જરી પછી પેશન્ટને ખુબ પેઇન (Pain) રહે છે.
• ડોક્ટર દ્વારા નક્કી કરેલી પેઇન કન્ટ્રોલ દવાઓ (Analgesics) સમયસર આપવી.
• પેશન્ટના પેઇન લેવલનું રેગ્યુલર અસેસમેન્ટ કરવું.

3.ન્યુટ્રિશનલ મેનેજમેન્ટ (Nutritional Management):

• પેશન્ટ માઉથ દ્વારા ખાઈ ન શકે ત્યારે નેઝોગેસ્ટ્રિક ટ્યુબ (Nasogastric Tube) દ્વારા લિક્વિડ ડાયટ આપવો.
• હાઇ પ્રોટીન અને કેલોરીયુક્ત ડાયટ આપવી.
• પેશન્ટ થોડી-થોડી વાર ખાઇ શકે એવી વ્યવસ્થા કરવી.

4.ઇન્ફેક્શન કંટ્રોલ (Infection Control):

• સર્જિકલ સાઇટ (Surgical Site) ક્લીન રાખવી.
• એન્ટીબાયોટિક થેરાપી (Antibiotic Therapy) ડોક્ટરના સૂચન અનુસાર આપવી.
• વુન્ડ ડ્રેસિંગ રેગ્યુલર કરવું.

5.કમ્યુનિકેશન સપોર્ટ (Communication Support):

• સર્જરી પછી પેશન્ટ બોલી શકતો નથી તો નોન-વર્બલ કમ્યુનિકેશન સાધનો (Non-verbal Communication Tools) જેમ કે બોર્ડ, પેન, વગેરે આપવું.
• પેશન્ટ અને ફેમિલીને કમ્યુનિકેશનના ઉપાયો શીખવવા મદદ કરવી.

6.સાયકોલોજિકલ સપોર્ટ (Psychological Support) :

• પેશન્ટને સર્જરી બાદ ડિપ્રેશન અથવા અકળાટ થઈ શકે છે.
• પેશન્ટ સાથે પ્રેમથી વાત કરવી અને તેમની લાગણીઓને માન આપવી.
• જરૂર પડે તો સાઇકોસોશિયલ કાઉન્સેલિંગ (Psychosocial Counseling) આપવામાં સહાય કરવી.

7.ઓરલ કેર (Oral Care):

• પેશન્ટના માઉથ ની ક્લીન્લીનેસ નરમ બ્રશથી અથવા મેડિકેટેડ ગળાવાથી કરાવવી.
• મ્યૂકોઝા ડ્રાય થતી અટકાવવા માટે મોઢું હાયડ્રેટેડ રાખવું.

8.રિહેબિલિટેશન અને ફોલોઅપ (Rehabilitation and Follow-up):

• સ્પીચ થેરાપી (Speech Therapy) અને સ્વેલો થેરાપી (Swallow Therapy) માટે પેશન્ટને મોકલવો.
• સર્જરી પછીના ચેકઅપ માટે રેગ્યુલર ફોલોઅપ રાખવો.
• રિકરેન્સ (Recurrence) અને મેટાસ્ટેસિસ (Metastasis) માટે અવલોકન કરવું.

ઓરલ કેન્સર નુ જો સમયસર તેના કારણો ને ઓળખી પ્રીવેન્ટીવ મેઝર્સ લેવામાં આવે અને સર્જરી પછી યોગ્ય નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ આપવામાં આવે તો પેશન્ટની ક્વોલિટી ઓફ લાઇફ ઇમ્પ્રુવ કરી શકાય છે.

b) What is difference between benign and malignant tumor? બીનાઈન અને મેલીગનન્ટ ટયુમર વચ્ચેનો તફાવત શું છે? 04

મેલિગનન્ટ  ટ્યૂમર અને બીનાઇન  ટ્યૂમર વચ્ચેનો ફેર (Difference between Malignant Tumor and Benign Tumor)

બીનાઇન  ટ્યૂમર (Benign Tumor):

1. વિકાસની ગતિ (Growth Rate):

•    – ધીમી ગતિએ વિકાસ કરે છે.
•    – સામાન્ય રીતે આસપાસના ટિશ્યુમાં ફેલાતી નથી.

2. આકૃતિ (Shape):

•    – સુવ્યવસ્થિત, સારી રીતે વ્યાખ્યાયિત સરફેસ  ધરાવતું.

3. સેલ્સના લક્ષણો (Cell Characteristics):

•    – બીનાઇન  સેલ્સ નોર્મલ દેખાય છે અને તેઓ મ્યૂટેશન નહીં ધરાવતી હોય છે.

4. ફેલાવાની ક્ષમતા (Capability to Spread):

•    – મેટાસ્ટેસિસ (શરીરના અન્ય ભાગોમાં ફેલાવું) નહીં કરે.

5. હેલ્થ  પર અસર (Impact on Health):

•    – સામાન્ય રીતે ધ્યેયબદ્ધ નથી, પરંતુ કદાચ દબાણ, દુખાવો, અને અન્ય લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે જો તે મહત્વના અંગો પાસે હોય.

6. traetment  (Treatment):

•    – સર્જરીથી સરળતાથી દૂર કરી શકાય છે અને પુનરાવૃત્તિની સંભાવના ઓછી હોય છે.

મેલિગનન્ટ  ટ્યૂમર (Malignant Tumor):

1. વિકાસની ગતિ (Growth Rate):

•    – ઝડપી ગતિએ વિકાસ કરે છે.
•    – આસપાસના ટિશ્યુ અને અંગોમાં પ્રવેશ કરી શકે છે.

2. આકૃતિ (Shape):

•    – અસુવ્યવસ્થિત અને અનિયમિત સરફેસ  ધરાવતું.

3. સેલ્સના લક્ષણો (Cell Characteristics):

•    – મેલિગનન્ટ  સેલ્સ અભિનવ હોય છે અને તેઓમાં મ્યૂટેશન હોય છે, જેનાથી તેઓ અનિયંત્રિત રીતે વિકાસ કરે છે.

4. ફેલાવાની ક્ષમતા (Capability to Spread):

•    – મેટાસ્ટેસિસ કરીને લીંફ  નોડ્સ અને હિમોગ્લોબિન દ્વારા શરીરના અન્ય ભાગોમાં ફેલાઈ શકે છે.

5. હેલ્થ  પર અસર (Impact on Health):

•    – જીવન માટે જોખમકારક હોય છે અને તે નોંધપાત્ર હેલ્થ  સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.

6. traetment  (Treatment):

•    – સર્જરી, કીમોથેરાપી, રેડિયેશન થેરાપી, અને લક્ષ્યબદ્ધ થેરાપી જેવા વધુ વ્યાપક અને આક્રમક ઉપચારની જરૂર પડે છે.
•    – પુનરાવૃત્તિ અને ફેલાવાની ઊંચી સંભાવના.

OR

a) Miss. Payal 38-year-old female have fracture of femur.૩૮વર્ષની પાયલને ફિમર માં ફેકચર છે. નીચેના ના જવાબો લખો08

1) Write down signs & symptoms of patient. ચિહ્નો અને લક્ષણો લખો.

Clinical manifestation /sign and symptoms ( ફેકચરના સાઇન તથા સીમટોમ્સ):

• દુખાવો થવો(Pain),
• ટેન્ડરનેસ એટ સાઇટ ઓફ ફ્રેક્ચર(Tenderness at site of fracture).
• સોજો આવવો(Swelling).
• બોડી ટેમ્પરેચર ઇન્ક્રીઝ થવું(Increase body tempreture).
• લોસ ઓફ ફંકશન(Loss of function).
• ડીફોરમિટી(Diformity).
• બ્લડ લોસ થવું(Blood loss).
• ફંકશન કરવામાં ઇમ્પેઇરમેન્ટ આવવી(Impeirment in function).
• ખાલી ચડવી(Numbness).
• શોર્ટેનીંગ ઓફ એક્સ્ટ્રીમિટીસ(Shortning of Extrimities).
• ડિસ્કલરેશન(Discolouration).
• ઇમ્પેરડ સેન્સેસન(impaired sensation).
• એબનોર્મલ મોબીલિટી(Abnormal motility).
• ડિમીનાઇસ્ડ કેપીલરી રીફિલ(Diminized capillary Rifill).
• પેલર(Pallor).

2) Write down nursing management for Payal with femur fracture. ફિમર ફ્રેકચર ધરાવતી પાયલ માટે નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ લખો.

• પેશન્ટના વાઇટલ સાઇન મોનીટર કરવા.
• પેશન્ટનું ન્યુરોવાસ્કયુલર સ્ટેટસ અસેસ કરવું.
• પેઇન સ્કેલનો ઉપયોગ કરી પેશન્ટનું પેઇન લેવલ ચેક કરવું
• ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મેઇન્ટેન કરવો.
• લીંબમાં કોઇપણ ઇડીમા કે સ્વેલિંગ જેવું પ્રેઝન્ટ છે કે નહીં તે ચેક કરવું.
• સ્વેલિંગ ને ઓછું કરવા માટે અફેક્ટેડ એક્સ્ટ્રીમિટીને એલિવેટ કરવી.
• કાસ્ટની ટાઇટનેસ ચેક કરતા રહેવું.
• પેશન્ટમાં ઇન્ફેક્શન માટેનાં કોઇપણ સાઇન પ્રેઝન્ટ છે કે નહિ તે ચેક કરવું.
• પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને થોડા થોડા પ્રમાણમાં ડેઇલી રૂટીન એક્ટિવિટી તથા એક્સરસાઇઝ કરવા માટે કહેવું.
• ક્લાઇન્ટ ને ડીપ બ્રિથિંગ એક્સરસાઇઝ કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને રિલેક્સેશન ટેકનીક અપનાવવા માટે કહેવું.
• અફેક્ટેડ લીંબને હાર્ટ લેવલ સુધી ઉચુ રાખવા માટે કહેવું. જેથી વેનસ રિટર્નને ઇમપ્રુવ કરી શકાય.
• ડ્રેસિંગ કરતી વખતે એસેપ્ટિક ટેકનિકનો ઉપયોગ કરવો.
• અફેક્ટેડ એક્સ્ટ્રીમિટીમાં રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને અર્લી એમ્બ્યુલેશન તેમજ તેના ફાયદા વિશે નોલેજ આપવું.
• પેશન્ટને પ્રોટીન તથા કેલ્શિયમ રિચ ડાયટ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને આસિસ્ટીવ ડિવાઇસ જેમ કે ક્રેચીસ, વોકર, ક્રેન,સ્લિંગસ વગેરે વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• દર બે કલાકે પેશન્ટની પોઝિશન ચેન્જ કરતા રહેવું.
• ક્લાઇન્ટને રીએશ્યોરન્સ પ્રોવાઇડ કરવો.
• ડોક્ટર દ્વારા પ્રિસક્રાઇબ કરેલી એન્ટિબાયોટિક, એનાલજેસીક, કેલ્શિયમ સપ્લિમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવી.
• રેકોર્ડ અને રિપોર્ટ મેનટેન કરવાં.

b) Enlist causes & clinical manifestations of tonsilitis. ટોન્સીલાઈટીસ (કાકડા) ના કારણો અને લક્ષણો ની યાદી બનાવો.

Etiology/causes of tonsilitis (ટોન્સિલાયટિસ થવા માટેના કારણ ):

ટોન્સિલાયટિસ મુખ્યત્વે બેક્ટેરિયલ અને વાયરલ ઇન્ફેક્શનને કારણે જોવા મળે છે. જેમાં મુખ્યત્વે ગ્રુપ A સ્ટ્રેપ્ટોકોકસ બેક્ટેરિયાને કારણે ટોન્સિલાયટિસ જોવા મળે છે. કોમન વાઇરસ તરીકે ઇન્ફ્લુએન્ઝા વાઇરસ, હર્પિસ સીમ્પ્લેક્સ વાયરસ, સાઇટોમેગાલો વાયરસ, એડીનોવાયરસ અને એપ્સટેન બાર વાયરસનો સમાવેશ થાય છે.

Clinical manifestation/sign & symptoms of tonsilitis ( ટોન્સિલાયટિસ ના લક્ષણો તથા ચિન્હો):

• થ્રોટમાં સ્વેલિંગ જોવા મળે
• સોર થ્રોટ અને થ્રોટ પેઇન
• ટોન્સિલ પર વ્હાઇટ એન્ડ યલો કલરના પેચીસ જોવા મળે ,
• ડિસફેજિયા (ડીફિકલ્ટી ઇન સ્વેલોવિંગ),
• નેકમાં આવેલ લિમ્ફનોડમાં સ્વેલિંગ જોવા મળે
• ઇયરમાં રીફરેડ પેઇન જોવા મળે (ઇપીસિલેટરલ ઇયરએક) ,
• બેડ બ્રીથ અને ફાઉલ સ્મેલિંગ (હેલીટોસિસ),
• ફીવર ,
• હેડએક ,
• ચીલ્સ ,
• મલેઇસ,
• ડીસકમ્ફર્ટ ,
• ફ્ટીગ ,
• સોર થ્રોટ,
• દુખાવો થવો.
• ગળવામાં તકલીફ પડવી,
• તાવ આવવો,
• ઠંડી લાગવી,
• મલેઇસ,
• રેડનેસ.
• ઇરીટેશન થવુ,
• ડીસકમ્ફર્ટ,
• ગળામાં દુખાવો થાય છે.
• કાનમાં દુખાવો થાય .
• તાવ આવે.
• માથું દુખવું.
• મોઢામાંથી ખરાબ વાસ આવવી.
• મસલ્સમાં દુખાવો થવો.
• ગળુ સ્ટીફ થવુ.
• નેકની લિફ્ટ નોડ માં સ્વેલિંગ આવવું.
• આંખ મોઢું અને ગળામાં સોજો આવવો.
• જો ખૂબ સિવ્યર કેસ હોય તો નોઝીયા થવુ.
• ઊંઘ માં તકલીફ થવી.
• ભૂખ ન લાગવી.
• વોમીટીંગ.
• પેટમાં દુખાવો થવો.
• કબજિયાત થવી.
• મોઢું ખોલવામાં તકલીફ પડવી.
• માથું દુખવું.
• ઇરિટેશન એન્ડ ડિસકમ્ફર્ટ થવુ.

Q-3 Write short answer (any two) ટૂંકમાં જવાબ લખો. (કોઈપણ બે.)6+6-12

A)Write warning signs of cancer – કેન્સરના ભયજનક ચિહ્નો લખો.

Warning sign of cancer(કેન્સરના ભયસૂચક ચિહ્નનો):
CAUTION
1) C:= change in bowel and bladder habbit (બોવેલ અને બ્લાડર હેબીટ મા ચેંજિસ)
2) A:=A sore that does not cure.(ઘાવ કે જે રુજાતો નથી)
3) U:=Unusual bleeding and discharge.(અસામાન્ય બ્લિડીંગ અથવા ડિચ્ચાર્જ)
4) T:=Thickenin of lump in breast or any other parts.(બોડિ ના કોઇ ભાગ મા કે બ્રેસ્ટ મા જાડો લમ્પ જોવા મળવો)
5) l:=Indiagetion and difficulty in swallowing.(ખોરાક પચવા કે ગળવા મા તક્લિફ)
6) O:=Obvious change in mole.(કોઇ મસા આવેલા ફેરફરો)
7) N:=Naging cough and soreness.(વારે વારે ઉધરસ આવવી)

1. Change in bowel and bladder habit .
   Description( વર્ણન ):= નોર્મલ વ્યક્તિમાં bowel ની હેબિટ એ એક થી બે વખત હોય છે.
   તેમાં ચેન્જ થઈને 3 થી પાંચ વખત થઈ જાય છે.
   Bladder:= એક સામાન્ય વ્યક્તિ એ બ્લેડર પાંચ થી છ વખત દિવસમાં પાસ આઉટ કરે છે. તે વધીને 10 થી 20 વખત યુરીન પાસ કરે છે.
   1) urin અને સ્ટુલ ને કન્સીસ્ટન્સી સાઈઝ અને ફ્રિકવન્સી માં ચેન્જ થાય છે. યુરીન અને સ્ટુલ માં બ્લડ પ્રેઝન્ટ હોય છે.
2. A sore that does not cure.
   Description ( વર્ણન ):=
   1):= આમાં ચાંદી એ મોટી જ થતી જાય છે.
   2):= તે એકદમ દુખાવા વાળી હોય છે.
   3):= તેમાંથી લોહી નીકળે છે.
   આમાં બોડીમાં ગમે તે જગ્યા પર ચાંદી પડે અથવા તો અલ્સર થાય તે ક્યારેય પણ રુજાતા નથી તે મટવાના બદલે તેમાં વધારો અને અતિશય વધારો જોવા મળે છે.
3. Unusual bleeding and discharge.
   Description ( વર્ણન )
   1) :=યુરિન અને સ્ટુલ સ્ટુલ માંથી બ્લડ આવે છે.
   2) := બોડી ના ગમે તે જગ્યા પર થી બ્લડ નીકળે છે જેમ કે 1)nipple, 2)penis.
   બોડી ના ગમે તે ભાગમાંથી ગમે તે જગ્યા પરથી બ્લડિંગ અથવા ડિસ્ચાર્જ નીકળે છે આ એક પ્રકારના કેન્સરની સાઇન છે.
4. Thickening of lump and mass in breast or any other parts of the body.
   Description ( વર્ણન ):= જો લંપ અને માસ હોય તો તે ક્યારે પણ ઠીક થતા નથી.
   તેની જગ્યા પર તે વધારે અને વધારે મોટું થાય છે.
   અને તે લંપ અને માસમાં વધારે દુખાવો પણ થાય છે અને એકદમ ગાંઠા જેવું બની જાય છે.
5. Indiagetion and difficulty in swallowing.
   Description ( વર્ણન):= આમાં જે પણ વસ્તુ ખાઈ તેનું પાચન થતું નથી અને તે ને જમવાનું ગળવામાં મુશ્કેલી પડે છે.
   જે વ્યક્તિને કેન્સર થાય છે તેના વોર્નિંગ તરીકે ફૂડ નું રીગર્જિટેશન( પાછું આવવું ) થાય છે.
6. Obvious change in mole.
   Description ( વર્ણન ):= કોઈપણ માસ અને લંપ હોય તો તેની સાઈઝમાં ચેન્જ થાય છે.
   લમ્પ અને માસ ઓછું થવાની જગ્યા પર તે વધારે મોટા થતા જાય છે.
7. Nacrosis,nagging cough and hoarseness.
   જ્યારે પણ કફિંગ એન્ડ Naging થાય છે ત્યારે હોર્સનેસ સાઉન્ડ ફીલ થાય છે.

• અવાજમાં ફેર પડે છે.
• અવાજ એ જાડો થાય છે.
• કફ માં લોહી નીકળે છે.
• આ બધી સાઇન એ કેન્સરની વોર્નિંગ સાઇન છે.

b) Write nursing care of patient with plaster cast – પ્લાસ્ટર કાસ્ટ વાળા દર્દીની નર્સિંગ કેર લખો.

• જ્યારે પણ કોઈ પણ બોન મા ફ્રેક્ચર થાય ત્યારે ફ્રેક્ચર પાર્ટને ઈમોબીલાઈઝ કરવા માટે પ્લાસ્ટર ઓફ પેરિસ ની બેન્ડેજીંગ કરવામા આવે છે. તેને પ્લાસ્ટર કાસ્ટ કહેવામા આવે છે.
• તેની મદદથી ઇજાગ્રસ્ત ભાગને ઈમોબાઇલાઇઝ કરી શકાય છે.

• પ્લાસ્ટર ક્લાસ્ટ એપ્લાય કર્યા પછી દર્દી ની પ્લાસ્ટર કાસ્ટ ની જગ્યા નુ એસેસમેન્ટ કરવુ ખૂબ જ જરૂરી હોય છે. આ જગ્યા નુ ન્યુરોલોજીકલ એસેસમેન્ટ, પલ્સ, સ્કીન કલર, સ્વેલિંગ વગેરે માટે પ્લાસ્ટર કાસ્ટ ને ચેક કરવો જોઈએ.

• પ્લાસ્ટર કાસ્ટ વાળી જગ્યા ને જો ખૂબ જ પેઈન કે ઇરીટેશન થતુ હોય તો કમ્પાર્ટમેન્ટ સિંડ્રોમ માટે રૂલ આઉટ કરવુ જરૂરી છે.
• આ કાસ્ટ વાળા ભાગે સ્કિનનો કલર ચેન્જ થાય તો તરત જ નોટિફાય કરવુ જોઈએ.

• આ ભાગ સ્કીન ઇન્ફેક્શન લાગવાની શક્યતા હોય છે જેથી પર્સનલ હાઈજિન ના મેઝરમેન્ટ લેવા માટે ખાસ સલાહ આપવી જોઈએ.
• કાસ્ટ એપ્લાય કરેલો હોય તે વધારે ટાઇટ કે વધારે લુઝ ન હોય તે ડ્રાય થઈ જાય પછી મોનીટર કરવુ જોઈએ.

• જો પ્લાસ્ટર બરાબર એપ્લાય કરવામા આવેલ ન હોય તો તેની નીચેના ભાગે શોર કે ઇન્ફેક્શન લાગવાની શક્યતા પણ હોય છે. તેના માટે ચેક કરતુ રહેવુ.
• પ્લાસ્ટર કાસ્ટ એપ્લાય કરેલો હોય તેનાથી આગળ પેરીફરી ના ભાગની મુવમેન્ટ કરવા માટે સલાહ આપવી જેનાથી બ્લડ સર્ક્યુલેશન ઈમ્પ્રુવ રહે છે.

• કાસ્ટ એપ્લાય કરતી સમયે કોઈ પણ પ્રકારના એલર્જીક રીએક્શન ની હિસ્ટ્રી હોય તો રૂલ આઉટ કરવી.
• કાસ્ટ ના ભાગે ક્લીનલીનેશ મેન્ટેઇન કરવી તથા પર્સનલ હાઈજીન જાળવવુ તેની ઉપરના ભાગે કોઈપણ વસ્તુઓ લગાવવી નહીં.

• કાસ્ટ ની અંદરના ભાગે કોઈપણ પ્રકારના પાવડર કે ડીઓડરંટ કે કેમિકલ લગાવવા નહીં.
  કાસ્ટ ને પોતાની જાતે મોડીફાઇ કરવાના પ્રયત્ન ન કરવા માટે સલાહ આપવી.
• તેના પર કોઈ પણ વસ્તુ વજનદાર ન પડે, તે બ્રેક ન થાય તથા તેનાથી કોઈ પણ વસ્તુ ન ઉચકવાની સલાહ આપવી.

c) Write down types of hepatitis and prevention of hepatitis-B હિપેટાઈટીસના પ્રકારો લખો અને હિપેટાઈટીસ-બી અટકાવવાના ઉપાયો લખો.

હીપેટાઇટીસના પ્રકારો (Types of Hepatitis – ટાઇપ્સ ઑફ હીપેટાઇટીસ):

હીપેટાઇટીસ (Hepatitis – હીપેટાઇટીસ) એ લિવર (Liver – લિવર) ની ઇન્ફ્લામેશન (Inflammation – ઇન્ફ્લમેશન) છે. તે મોટાભાગે વાયરસ (Virus – વાયરસ) ના કારણે થાય છે, પરંતુ આલ્કોહોલ, ડ્રગ્સ, ઓટોઇમ્યુન રિએક્શન (Autoimmune Reaction – ઑટોઇમ્યુન રિએક્શન), કે ટોક્સિન્સ (Toxins – ટોક્સિન્સ) ની અસરથી પણ થઇ શકે છે. હીપેટાઇટીસના મુખ્ય પાંચ પ્રકાર છે:

1.હીપેટાઇટીસ A (Hepatitis A – હીપેટાઇટીસ એ):

• ફીકલ-ઓરલ રૂટ (Fecal-Oral Route – ફીકલ ઓરલ રૂટ) દ્વારા ફેલાય છે.
• કન્ટામીનેટેડ ફુડ અથવા વોટર થી થાય છે.
• સામાન્ય રીતે એક્યુટ (Acute – એક્યુટ) હોય છે અને ક્રોનિક (Chronic – ક્રોનિક) નથી .
• સ્પેશલ ટ્રીટમેન્ટ વગર જ રિકવર થઇ જાય છે.

2.હીપેટાઇટીસ B (Hepatitis B – હીપેટાઇટીસ બી):

• લોહી (Blood – બ્લડ), બોડી ફ્લુઇડ (Body Fluids – બોડી ફ્લુઈડ્સ), અને માતા પરથી બાળકમાં (Mother-to-Child Transmission – મધર ટુ ચાઇલ્ડ ટ્રાન્સમિશન) ફેલાય છે.
• ક્રોનિક રોગ બની શકે છે.
• લોન્ગ ટર્મ કૉમ્પ્લિકેશન્સ જેમ કે લિવર સિર્રોસિસ (Liver Cirrhosis – લિવર સિર્રોસિસ) અને હીપેટોસેલ્યુલર કાર્સિનોમા (Hepatocellular Carcinoma – હીપેટોસેલ્યુલર કાર્સિનોમા) થવાની શક્યતા રહે છે.

3.હીપેટાઇટીસ C (Hepatitis C – હીપેટાઇટીસ સી):

• મુખ્યત્વે બ્લડ દ્વારા ફેલાય છે.
• ઘણા પેશન્ટ માં લક્ષણો વિના (Asymptomatic – એસીમ્પટોમેટિક) રહે છે.
• સરળતાથી ક્રોનિક બની શકે છે અને લોન્ગટાઇમ લિવર ડેમેજ કરે છે.

4.હીપેટાઇટીસ D (Hepatitis D – હીપેટાઇટીસ ડી):

• માત્ર તે વ્યક્તિને થાય છે જેને પહેલેથી જ હીપેટાઇટીસ B હોય.
• કો-ઇન્ફેક્શન (Co-Infection – કો ઇન્ફેક્શન) અથવા સુપર-ઇન્ફેક્શન (Super-Infection – સુપર ઇન્ફેક્શન) સ્વરૂપે આવે છે.
• બીમારીને વધારે ગંભીર બનાવી શકે છે.

5.હીપેટાઇટીસ E (Hepatitis E – હીપેટાઇટીસ ઈ):

• હીપેટાઇટીસ A જેવી જ ફીકલ-ઓરલ રૂટથી ફેલાય છે.
• પ્રેગ્નેન્ટ વુમનમા (Pregnant Women – પ્રેગ્નન્ટ વુમન) રીસ્ક વધારે હોય છે.

(Prevention of Hepatitis B – પ્રિવેન્શન ઑફ હીપેટાઇટીસ બી):

હીપેટાઇટીસ B એ સિવ્યર વાયરલ ઇન્ફેક્શન છે. જો સમયસર તેનું નિવારણ (Prevention – પ્રિવેન્શન) ના થાય તો તે ક્રોનિક હીપેટાઇટીસ, લિવર સિર્રોસિસ, કે લિવર કેન્સર તરફ લઈ જઈ શકે છે. તેનાથી બચવા માટે નીચે આપેલા પગલાં ખૂબ અગત્યના છે:

1.રસીકરણ (Vaccination – વેક્સીનેશન):

• હીપેટાઇટીસ B થી બચાવ માટે સૌથી અસરકારક પદ્ધતિ છે.
• જન્મના 24 કલાકમાં પહેલો ડોઝ આપવી જોઇએ.
• વેક્સીનેશન એ દરેક એજ માટે સલામત અને અસરકારક છે.

2.સેફ બ્લડ અને ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ નો ઉપયોગ (Safe Blood & Instruments):

• સ્ક્રીન કરેલા બ્લડ ડોનર્સ (Screened Blood Donors – સ્ક્રીન્ડ બ્લડ ડોનર્સ) ની પસંદગી.
• નિડલ્સ અને શાર્પ ઓબ્જેક્ટ્સ (Needles & Sharp Objects – નીડલ્સ એન્ડ શાર્પ ઑબ્જેક્ટ્સ) નાં ફક્ત સ્ટરાઇ અને યુનિક ઉપયોગ.

3.સેફ સેક્સ પ્રેક્ટિસીસ (Safe Sex Practices – સેફ સેકસ પ્રેક્ટિસીસ):

• અનપ્રોટેક્ટેડ સેક્સ (Unprotected Sex – અનપ્રોટેક્ટેડ સેકસ) અવોઇડ કરવો.
• કોન્ડોમનો યોગ્ય યુઝ કરવો.

4.માતા થી બાળકમાં ટ્રાન્સમિશન રોકવું (Prevent Perinatal Transmission):

• પ્રેગ્નેન્સીમા માં માતાનો સ્ક્રીનિંગ (Screening – સ્ક્રીનિંગ).
• પોઝિટિવ માતાના ન્યૂબોર્નને જન્મના તરત પછી હીપેટાઇટીસ B વેક્સીન અને હીપેટાઇટીસ B ઇમ્યુનોગ્લોબ્યુલિન (Hepatitis B Immunoglobulin – હીપેટાઇટીસ બી ઈમ્યુનોગ્લોબ્યુલિન) આપવી જરૂરી છે.

5.હેલ્થકેર વર્કરો માટે પ્રોટેક્શન (Healthcare Worker Protection):

• પર્સનલ પ્રોટેક્ટિવ ઇક્વિપમેન્ટ (Personal Protective Equipment – પર્સનલ પ્રોટેક્ટિવ ઇક્વિપમેન્ટ) નો ઉપયોગ.
• નીડલસ્ટિક ઇજરી (Needlestick Injury ) થી પ્રીવેન્ટ રહેવું.

Q-4 Write short notes. ટૂંકનોંધ લખો. (કોઈપણ ત્રણ)12

a) Stages of bone healing – બોન હિલિંગના તબકકાઓ

• બોન હીલિંગ પ્રોસેસ એ ઇજા પામેલ બોન રિપેઇર કરી તેની કન્ટીન્યુટી ફરી નોર્મલ કરવા માંટે નો પ્રોસેસ છે. તેમા બોન ના સ્ટ્રકચર ને ફરી રિસ્ટોર કરવામા આવે છે. તેમા ઇજા ગ્રસ્ત બોન ના ભાગે અમુક સમય અને અમુક ફેઝ માંથી પસાર થાય બાદ તે ભાગ ફરી નોર્મલ કન્ડિશન મા આવે છે.

બોન હીલિંગ પ્રોસેસ માં નીચે મુજબ ના સ્ટેજિસ જોવા મળે છે.

• સ્ટેજ 1 ઇનફલામેશન
• સ્ટેજ 2 સોફ્ટ કેલસ ફોર્મેશન
• સ્ટેજ 3 હાર્ડ કેલસ ફોર્મેશન
• સ્ટેજ 4 રીમોડેલિંગ

સ્ટેજ 1 ઇનફલામેશન : આ ઇન્જરી થયા પછી ના અમુક કલાક પછી શરૂ થાય છે અને તે 24 કલાક માં તેના પિક લેવલે પોહચે છે. તે 24 કલાક પછી ના 7 દિવસ સુધી જોવા મળે છે. આ સ્ટેજ ના લીધે ઇજા વાડા ભાગ માં હિમેટોમા જમા થયેલ હોય તેને કોઓગ્યુલેટ કરી ઇજા ગ્રસ્ત ભાગ મા કેલસ ફોર્મેશન કરે છે.

સ્ટેજ 2 સોફ્ટ કેલસ ફોર્મેશન : આ સ્ટેજ નો ડ્યુરેશન 2 થી 3 વીક નો હોય છે. આ સમય દરમિયાન ઇજા વાડા ભાગ મા કનેકટિવ ટિસ્યૂ ના ગ્રોથ થયા બાદ સોફ્ટ કેલસ ડેવલપ થાય છે જે બોન ના બે છેડા ને કનેક્ટ કરે છે. આ કનેક્શન મજબૂત હોતુ નથી.

સ્ટેજ 3 હાર્ડ કેલસ ફોર્મેશન : આ સ્ટેજ નો ડ્યુરેશન 3 થી 12 વીક નો હોય છે. સોફ્ટ કેલસ ડેવલપ થયા પછી અમુક સમય જતા તે ભાગ સખત બનતો જાય છે અને હાર્ડ કેલસ મા તેનુ રૂપાંતર થાય છે. આ સ્ટેજ માં ક્લિનિકલી બોન નું યુનિયન થયેલુ જોવા મળે છે પરંતુ તે કમ્પ્લીટ હીલિંગ હોતું નથી. આમા સેલ્યુલર વોલ્યુમ અને મેટ્રીક્સ ઇનક્રિઝ થવાથી હાર્ડનેશ ડેવલપ થાય છે.

સ્ટેજ 4 રીમોડેલિંગ : આ પ્રોસેસ માં 2 થી 3 વીક લાગે છે પરંતુ આ પ્રોસેસ કંપલિટ પૂર્ણ થતા વર્ષો લાગી શકે છે. આ સ્ટેજ મા હાર્ડ કેલસ ના ભાગે કમ્પ્લીટ બોન નુ લેમિલર સ્ટ્રકચર અને મેડયુલરી કેનાલ ડેવલપ થાય છે. આમા હાર્ડ કેલસ એ ઓસ્ટીઑક્લાસ્ટ સેલ દ્વારા રીએબ્સોર્પ થાય છે અને ઓસ્ટીઑબ્લાસ્ટ સેલ દ્વારા બોન નો લેમિલર ભાગ ડેવલપ થાય છે. રિમોડેલિંગ એ યંગ વ્યક્તિ માં જલ્દી થી જોવા મળે છે.

બોન નુ હીલિંગ થવા માંટે વ્યક્તિ ની ઉમર, તેનુ ન્યુટ્રીશનલ સ્ટેટસ, કોઈ ડીસીઝ કન્ડિશન છે કે નહી, હોર્મોનલ એક્ટિવિટી, કોઈ બેડ હેબિટ છે કે નહી આ તમામ બાબત આધાર રાખે છે.

b) Types of disaster –ડીઝાસ્ટરનાં પ્રકારો

ડિઝાસ્ટરના મુખ્યત્વે બે ટાઇપ પડે છે :

• નેચરલ ડિઝાસ્ટર
• મેનમેડ ડિઝાસ્ટર

Natural disaster (નેચરલ ડિઝાસ્ટર)

નેચરલ ડિઝાસ્ટરને નેચરલ કેલેમિટિઝ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. જેમાં વેધર અથવા એનવાયરમેન્ટલ ઇવેન્ટસને કારણે સિગ્નિફિકન્ટ ડેમેજ, લોસ ઓફ લાઇફ અને ડિસરપ્શન જોવા મળે છે.

• અર્થકવેક (ભૂકંપ) : ટેકટોનિક પ્લેટમાં મૂવમેન્ટ થવાને કારણે ગ્રાઉન્ડમાં સડન અને વાયોલન્ટ શેકિંગ જોવા મળે છે. જેના કારણે બિલ્ડિંગ કોલેપ્સ, ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેમેજ, લેન્ડસ્લાઇડ (ભૂસ્ખલન) જોવા મળે છે.
• વોલકેનિક ઇરપ્શન (જ્વાળામુખી ફાટી નીકળવો) : વોલ્કેનોમાંથી એક્સપ્લોસિવ અથવા ઇફ્યુસિવ મેગ્મા, એશ અને ગેસ બહાર નીકળે છે જેને વોલકેનિક ઇરપ્શન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જેને કારણે લાવા ફલો, એશ કલાઉડ, પાયરોક્લાસ્ટિક ફલો, એર ટ્રાવેલ ડિસરપ્શન અને હેલ્થ હેઝાર્ડ જોવા મળે છે.
• ત્સુનામી : અન્ડર વોટર ડિસ્ટર્બન્સ થવાને કારણે ઓશયનમાં લાર્જ વેવ્સની સીરીઝ જોવા મળે છે. જેને કારણે કોઅસ્ટલ ફલોડિંગ (દરિયાકાંઠાના વિસ્તારમાં પૂર), ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડિસરપ્શન, સિગ્નિફિકન્ટ લોસ ઓફ લાઇફ જોવા મળે છે.
• ફ્લડ (પુર) : ડ્રાય લેન્ડ પર વોટરનો ઓવર ફલો થવો. એટલે કે લેન્ડ એ વોટરથી કવર થવો. જેને કારણે વોટર ડેમેજ, પ્રોપર્ટી ડિસ્ટ્રકશન, વોટર સપ્લાય કન્ટામીનેટેડ થાય છે.
• સાયકલોન (ચક્રવાટ) , તુફાન, હરિકેન (વાવાઝોડું) : પાવરફૂલ ટોપીકલ સ્ટ્રોમ જોવા મળે છે જેને કારણે હાઇ વાઇન્ડ અને હેવી રેઇનફોલ જોવા મળે છે.
• ટોર્નેડો : ટોર્નેડો એ વાયોલેન્ટલી રોટેટ કરતો હવાનો સ્તંભ છે જે અર્થ અને ક્યુમ્યુલોનિમ્બસ ક્લાઉડની બને સરફેસ સાથે જોડાયેલ હોય છે.
• ડ્રોટ (દુકાળ) : લાંબા સમય સુધી રેઇનફોલ ન થવાને કારણે વોટરની શોર્ટેજ જોવા મળે છે. જેને કારણે ક્રોપ ફેલિયર (પાક નિષ્ફળતા), પાણીની અછત, વાઇલ્ડ ફાયર જોવા મળે છે.
• લેન્ડસ્લાઇડ એન્ડ મડસ્લાઇડ (ભૂસ્ખલન) : રોક, સોઇલ અને ડેબ્રિસમાં જોવા મળતી ડાઉનહિલ મુવમેન્ટ લેન્ડસ્લાઇડ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જેને કારણે પ્રોપર્ટી ડેમેજ, રોડ બ્લોકેજ, ફેટાલીટી અને ઇનજરી જોવા મળે છે.
• વાઇલ્ડફાયરસ : જંગલોમાં જોવા મળતી અનકન્ટ્રોલ ફાયરને વાઇલ્ડફાયરસ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જેને કારણે ફોરેસ્ટ ડિસ્ટ્રકશન, પ્રોપર્ટી લોસ, એર ક્વોલિટી ડીગ્રેડેશન અને લોસ ઓફ લાઇફ જોવા મળે છે.
• બ્લિઝાર્ડ એન્ડ સ્નોસ્ટ્રોમ (હિમવર્ષા) : સિવિયર સ્નોસ્ટ્રોમ સાથે હાઇ વાઇન્ડ અને લો વિઝીબીટી મળે છે. જેના કારણે ટ્રાન્સપોર્ટેશન ડિસ્ટર્બન્સ, હાઇપોથર્મિયા અને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેમેજ જોવા મળે છે.
• હિટવેવ : એક્સકેસિવ હાઇ ટેમ્પરેચર લાંબા સમય સુધી જોવા મળે છે જેને હિટવેવ તરિકે ઓળખવામાં આવે છે. જેને કારણે હીટસ્ટ્રોક, એગ્રીકલ્ચર ડેમેજ જોવા મળે છે.
• ડસ્ટ સ્ટ્રોમ : સ્ટ્રોંગ વિન્ડને કારણે હવામાં લાર્જ પ્રમાણમાં ડસ્ટ જોવા મળે છે. જેને કારણે રિડયુસ વિસીબીલીટી, રેસ્પાયરેટરી હેલ્થ ઇસ્યુ જોવા મળે છે.

Man made disaster (મેન મેડ ડિઝાસ્ટર)

મેનમેડ ડિઝાસ્ટરને એન્થ્રોપોજેનિક ડિઝાસ્ટર તરિકે ઓળખવામાં આવે છે. જે એક પ્રકારની ઇવેન્ટ છે જે હ્યુમન એક્શન અને નેગલીજન્સીના પરિણામે જોવા મળે છે. જેને કારણે હ્યુમન હેલ્થ, ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને એન્વાયરમેન્ટ પર તેની સિગ્નિફિકન્ટ અસર જોવા મળે છે.

• ઇન્ડસ્ટ્રીયલ એક્સિડન્ટ : એક્સિડન્ટ જેમ કે કેમિકલ સ્પિલ, એક્સપ્લોસન, ટોક્સિક રિલિઝ જેવી કન્ડીશનને કારણે હ્યુમન લાઇફ પર તેની સિગ્નિફિકન્ટ અસર જોવા મળે છે. જેમકે ભોપાલ ગેસ દુર્ઘટના (1984)
• ન્યુક્લિયર એક્સિડન્ટ : ન્યુક્લિયર પાવર પ્લાન્ટ ફેઇલ જવાને કારણે રેડિયોએક્ટિવ મટીરીયલ રિલીઝ થાય છે. ઉદાહરણ તરીકે ચેર્નોબિલ ડિઝાસ્ટર – યુક્રેન
• એનવાયરમેન્ટલ પોલ્યુશન : ડિફોરેસ્ટેશન, ઇમપ્રોપર વેસ્ટ ડિસપોસલ, એર અને વોટર પોલ્યુશનને લોંગ ટર્મ એન્વાયરમેન્ટલ ડીગ્રેડેશન જોવા મળે છે.
• ટ્રાન્સપોર્ટેશન એક્સિડન્ટ : મેજર એક્સિડન્ટ જેમકે વિહિકલ, ટ્રેન, શિપ અને એર પ્લેનમાં થતા એક્સિડન્ટને કારણે સિગ્નીફિકન્ટ કેસ્યુલીટી અને પ્રોપર્ટી ડેમેજ જોવા મળે છે.
• સ્ટ્રકચરલ ફેલિયર : ડિઝાઇન ફલો, મેન્ટેનસ ફેલિયર અને પુર કંસ્ટ્રકશનને કારણે બિલ્ડિંગ, બ્રિજ તેમજ બીજા સ્ટ્રકચર એ કોલેપ્સ થય જાય છે. જેમકે મોરબી પુલ દૂર્ઘટના
• કોન્ફ્લિક્ટ એન્ડ ટેરિરીઝમ : વોર્સ, ટેરિરીઝમ એક્ટને કારણે મોટા પ્રમાણમાં ડિસ્ટ્રકશન, ડિસ્પ્લેસમેન્ટ અને લાઇફ લોસ જોવા મળે છે. જેમકે સીરિયન સિવિલ વોર, 11 એટેક ઇન યુનાઇટેડ સ્ટેટ (2001)

c) Varicose vein – વેરીકોઝ વેઇન

vericose vein (ડીફાઇન વેરીકોસ વેઇન)

• વેરીકોસ વેઇનમાં વેઇન એ એનલાર્જ, ટ્વિસ્ટેડ અને સ્વેલોન થયેલી જોવા મળે છે. જે મુખ્યત્વે બ્લૂ અથવા ડાર્ક પર્પલ કલરની જોવા મળે છે.
• જે મોટાભાગે લેગ અને ફિટના ભાગે જોવા મળે છે.
• વેરીકોસ વેઇન એ બ્લડ ફલો ઓબસ્ટ્રક્ટ થવાને કારણે જોવા મળે છે.
• causes and risk factor of varicose vein (કોસ એન્ડ રિસ્ક ફેક્ટર ઓફ વેરીકોસ વેઇન)
• જેનેટિક
• એજ
• જેન્ડર (વુમન આર મોર લાઇકલી ટુ ડેવલપ વેરીકોસ વેઇન)
• પ્રેગ્નન્સી
• ઓબેસિટી
• પ્રોલોંગ સ્ટેન્ડિંગ ઓર સિટિંગ
• ફિઝિકલ ઇનએક્ટિવિટી
• હોર્મોનલ ચેન્જીસ
• કોન્સ્ટિપેશન
• sign and symptoms of vericose vein (સાઇન એન્ડ સિમ્પ્ટમ્સ ઓફ વેરીકોસ વેઇન)
• વિસિબલ બલજિંગ વેઇન
• વેઇન ધેટ એપિયર ટ્વિસ્ટેડ ઓર રોપ લાઇક
• પેઇન ઇન લેગ (સ્પેશ્યલી આફ્ટર સ્ટેન્ડિંગ ઓર સિટિંગ ફોર અ લોંગ પિરિયડ)
• સ્વેલિંગ ઇન લેગ, ફિટ એન્કલ
• હેવીનેસ ઓર ટાયરડનેસ ઇન લેગ
• ઇચિંગ અરાઉન્ડ વેઇન
• ક્રેમ્પિંગ ઓર મસલ્સ સ્પાસમ ઇન લેગ
• ડીસકલરેશન ઓફ સ્કીન
• diagnostic evaluation of varicose vein (ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન ઓફ વેરીકોસ વેઇન)
• હિસ્ટ્રી કલેક્શન
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન
• ડુપ્લેક્સ અલ્ટ્રાસાઉન્ડ
• વેનોગ્રાફી
• CT વેનોગ્રાફી
• management of varicose vein (મેનેજમેન્ટ ઓફ વેરીકોસ વેઇન)
• કમ્પ્રેશન થેરાપી : કમ્પ્રેશન થેરાપી માટે ઇલાસ્ટિક સ્ટોકિંગનો ઉપયોગ કરવો. જે એન્કલ અને લેગ પર પ્રેશર એપ્લાય કરે છે જેથી વેનસ બ્લડ ફલો ઇમ્પ્રુવ થઈ શકે.
• મેડીકેશન : વેરીકોઝ વેઇનને ટ્રીટ કરવા માટેની કોઈ પર્ટિક્યુલર મેડિસિન નથી પરંતુ સિમ્પ્ટોમેટીક મેનેજ માટે મેડિકેશનનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. જેમકે પેઇન રીલીવ કરવા અને ઇન્ફલામેશન રીડયુઝ કરવા માટે એન્ટીઇન્ફ્લામેટરી ડ્રગનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

મિનિમલ ઇનવેસિવ થેરાપી :

• સ્કેલેરોથેરાપી : સ્કેલેરોથેરાપીમાં વેરીકોઝ વેઇનમાં સોલ્યુશન ઇન્જેકટ કરવામાં આવે છે જેથી તે વેઇન કોલેપ્સ અને ફેડ થઈ જાય.
• લેસર થેરાપી : લેસર થેરાપીમાં સ્ટ્રોંગ લેઝર બીમને વેરીકોઝ વેઇન પર પાડવામાં આવે છે જેથી તે વેઇન ફેડ અને ડિસઅપિયર થઈ જાય.
• એન્ડોવેનસ એબલેશન થેરાપી : એન્ડોવેનસ એબલેશન થેરાપીમાં લેઝર એનર્જી અથવા રેડિયો ફ્રિકવન્સીનો ઉપયોગ કરીને વેરીકોઝ વેઇનને ક્લોઝ કરવામાં આવે છે.
• ઇલેક્ટ્રોડેસિકેશન : ઇલેક્ટ્રોડેસિકેશનમાં ઈલેક્ટ્રીક કરંટનો ઉપયોગ કરીને વેસેલ્સના વોલની ઇનર લાઇનિંગને ડિસ્ટ્રોય કરવામાં આવે છે.
• માઈક્રોફ્લેબકટોમી : માઈક્રોફ્લેબકટોમીમાં ઈનસીઝન મૂકીને વેરિકોઝ વેઇનને હૂક વડે રીમુવ કરવામાં આવે છે.

✓ સર્જીકલ ઇન્ટરવેશન :

• વેઇન સ્ટ્રીપિંગ એન્ડ લાઇગેશન : આ પ્રોસિજરમાં સ્મોલ ઇન્સિજન મૂકીને વેઇનના અફેકટેડ એરીયાને કટ કરવામાં આવે છે અને રીમુવ કરવામાં આવે છે અને અને વેઇનના છેડાને ટાયિંગ કરવામાં આવે છે.
• એમ્બ્યુલેટરી ફ્લેબકટોમી : એમ્બ્યુલેટરી ફ્લેબકટોમીમાં લોકલ એનેસ્થેસિયાનો ઉપયોગ કરી સ્કીનમાં નાના પંચર કરીને સ્મોલ વેરીકોઝ વેઇનને રીમુવ કરવામાં આવે છે.

✓ લાઇફ સ્ટાઇલ મોડીફિકેશન :

• રેગ્યુલર મેનરમાં એક્સરસાઇઝ કરવી જેથી બ્લડ સર્ક્યુલેશનને ઇમ્પ્રુવ કરી શકાય.
• પેશન્ટને ડેઇલી વોકિંગ કરવા માટે કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને લાંબા સમય સુધી ઉપર તેમજ બેસવાની ના કહેવી.
• પેશન્ટને હેલ્ધી વેઇટ મેન્ટેન કરવા માટે કહેવું જેથી વેઇન પરના પ્રેશરને અવોઈડ કરી શકાય.
• પેશન્ટના લેગને હાર્ટ લેવલ સુધી એલીવેટ કરવા માટે કહેવું. જેથી વેનસ રિટર્નમાં સરળતા રહે તેમજ સ્વેલિંગને રીડયુઝ કરી શકાય.
• પેશન્ટને સ્મોકિંગ કરવાનું અવોઈડ કરવા કહેવું.

• પેશન્ટને લાઇફ સ્ટાઇલ મોડીફીકેશન કરવા કહેવું.
• પેશન્ટને હેલ્થી વેઇટ મેન્ટેન કરવો.
• પેશન્ટને રેગ્યુલર એક્સરસાઇઝ કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટને હાઈ ફાઇબર અને લો સોલ્ટ ડાયટ ઇનટેક કરવા કરવા.
• પેશન્ટને લાંબા સમય સુધી ઉભવા અને બેસવાની ના પાડવી.
• પેશન્ટની એડવાઈઝ આપવી કે લેગને એલિવેટ કરવો.
• પેશન્ટને ટાઇટ કપડાં પહેરવાની મનાઈ કરવી.

d) Care of tracheostomy tube – ટ્રેકીયોસ્ટોમીટ્યુબની સંભાળ

ટ્રેકિયોસ્ટોમિ (Tracheostomy) એ એક સર્જિકલ પ્રોસિજર છે જેમાં ટ્રેકિયા (Trachea) એટલે કે શ્વાસનળીમાં સીધો ઓપનિંગ બનાવવામાં આવે છે અને તેમાં ટ્રેકિયોસ્ટોમિ ટ્યુબ મૂકવામાં આવે છે. આ ટ્યુબના માધ્યમથી પેશન્ટને હવા મળે છે, ખાસ કરીને ત્યારે જ્યારે સામાન્ય રીતે નાક કે મોં મારફતે શ્વાસ લેવો મુશ્કેલ હોય. ટ્રેકિયોસ્ટોમિ ટ્યુબની યોગ્ય કાળજી પેશન્ટની સલામતી, આરામ અને ઇન્ફેક્શન (Infection)થી બચાવ માટે ખૂબ જરૂરી છે.

1.ટ્યુબની ક્લીનિંગ (Cleaning of the Tube):

• ટ્રેકિયોસ્ટોમિ ટ્યુબને દરરોજ ક્લીન કરવી જરૂરી છે જેથી મ્યુકસ (Mucus) તથા અન્ય સેક્રીશન્સ (Secretions) ત્યાં ન જમા થાય.
• ઇનર કેન્યુલા (Inner Cannula) કાઢી ને સ્ટરાઇલ વોટર (Sterile Water) અથવા સલાઇન (Saline)માં વોશ કરવા .
• બ્રશથી હળવે હાથે ટ્યુબ ક્લીન કરવી.
• વોશ કરીને સંપૂર્ણ સૂકી કર્યા પછી ફરીથી ઇનર કેન્યુલા ઇન્સર્ટ (Insert) કરવી.
• બહાર ની હાઉસિંગ (Housing) ને પણ ક્લીન કરવી.

2.સક્શનિંગ (Suctioning):

• જ્યારે પેશન્ટ પોતે શ્વાસ સાથે મ્યુકસ બહાર ન કાઢી શકે ત્યારે સક્શનિંગ કરવું જરૂરી બને છે.
• સ્ટેરાઇલ ટેકનિક (Sterile Technique) યુઝ કરવી.
• સક્શનિંગ કેથેટર (Catheter) નો ઉપયોગ કરીને શ્વાસનળીમાંથી સેક્રીશન્સ દૂર કરવું.
• 10 થી 15 સેકન્ડથી વધુ સમય ન લેવો.
• દરેક સકશન પછી ઓક્સિજન (Oxygen) સપોર્ટ ચકાસવો.

3.સ્ટોમા સાઇટ કેર(Stoma Site Care):

• સ્ટોમા એ ટ્યુબ જ્યાં મુકાય છે ત્યાંની સ્કીન ને નિયમિત રીતે ક્લીન કરવી.
• સ્ટરાઇલ ગોઝ (Gauze) અને નોર્મલ સલાઇન વડે ક્લીન કરવી.
• સ્ટોમાની આસપાસ રેડનેસ, સ્વેલીન્ગ કે ડિસ્ચાર્જ જોવા મળ્યો હોય તો તરત રિપોર્ટ કરવો.
• ડ્રાય ગોઝ મુકવી અને તેને ડેઇલી બદલવી.

4.ટ્યુબની ફિક્સેશન અને સ્ટેબિલિટી (Tube Fixation and Stability):

• ટ્યુબના બંધાણને યોગ્ય રીતે ચેક કરવું કે તે ઢીલી ન હોય.
• નેક સ્ટ્રેપ (Neck Strap) ને એડજસ્ટ કરવો જેથી પેશન્ટને દબાણ ન લાગે અને ટ્યુબ બહાર ન નીકળી જાય.
• દરેક શિફ્ટમાં ફિક્સેશન સ્ટેટસ ચકાસવું.

5.હ્યુમિડિફિકેશન (Humidification):

• ટ્રેકિયોસ્ટોમિ ટ્યુબથી શ્વાસ લેતા પેશન્ટને હવા ડ્રાઇ લાગતી હોવાથી હ્યુમિડિફાયડ એઇર આપવી જરૂરી છે.
• હ્યુમિડિફાયર યંત્ર (Humidifier)નો ઉપયોગ કરવો.
• કેટલીક વખતે HME (Heat Moisture Exchanger) પણ ઉપયોગમાં લેવાય છે.

6.એમરજન્સી પ્રીપેઇર્ડનેસ (Emergency Preparedness):

• ટ્યુબ બ્લોકેજ અથવા એક્સિડેન્ટલ ડિસ્લોજમેન્ટ (Dislodgement) જેવી કન્ડિશન માટે હંમેશા તૈયારી રાખવી.
• બીજું સ્ટેરાઇલ ટ્યુબ, ઓબ્ટ્યુરેટર (Obturator), સકશન મશીન અને ઓક્સિજન તત્કાળ ઉપલબ્ધ રાખવું.
• સ્ટાફ અને કેરગિવર્સને એડવાન્સ ટ્રેઇનિંગ આપેલું હોવું જોઇએ.

7.અસેસમેન્ટ અને ડોક્યુમેન્ટેશન (Assessment and Documentation):

• પેશન્ટના શ્વસનની સ્થિતિ, શ્વાસની દર, ઓક્સિજન સેચ્યુરેશન (Saturation) વગેરે પર નિરીક્ષણ રાખવું.
• દરેક પ્રવૃત્તિ અને અવલોકન યોગ્ય રીતે ડોક્યુમેન્ટ (Document) કરવું.

8.પેશન્ટ અને કેરગિવર એજ્યુકેશન (Patient and Caregiver Education):

• પેશન્ટ અને તેમના કુટુંબના સભ્યોને ટ્યુબ કેર , સાફસફાઈ, સકશન અને એમરજન્સી મેનેજમેન્ટ માટે ટ્રેઇન કરવું.
• લેખિત અને ડેમો દ્વારા માર્ગદર્શન આપવું.

ટ્રેકિયોસ્ટોમિ ટ્યુબની યોગ્ય કેર એ પેશન્ટના જીવન માટે ખૂબ જ અગત્યની છે. નિયમિત ક્લીનિંગ, હાઇજીન (Hygiene), સકશનિંગ અને કન્ટીન્યુઅસ મોનિટરિંગ પેશન્ટને ઇન્ફેક્શનથી બચાવે છે અને તેની બ્રીધીન્ગ પેટર્ન યોગ્ય રીતે વર્ક કરે એ સુનિશ્ચિત કરે છે.જોઈએ.

Q-5 Define following (any six) નીચેની વ્યાખ્યા લેખો. (કોઈપણ છ)12

a ) Kyphosis – કાયફોસીસ

કાયફોસિસ એ સ્પાઇન ની એબનોર્માલીટી છે કે જેમાં સ્પાઇનલ કોડ નું આઉટવર્ડ તરફ કર્વેચર થાય છે.
સ્પાઇનલ કોડૅ એ રાઉંડિંગ ઓર હંચબેક થાય છે.કાયફોસીસ માં સ્પાઇનલ ની કોન્વેક્સિટી એ આઉટવર્ડ તરફ ઇંક્રીઝ થાય છે.

b) Amputation – એમ્પ્યુટેશન

એમ્યુટેશન એ લેટિન વર્ડ એમપ્યુંટેર માંથી આવ્યો છે. તેનો મિનિંગ “ટુ કટ ઓફ” એવો થાય છે.
ઇન્જ્યુરડ અથવા ડીફોર્મિટી પાર્ટને કમ્પ્લીટ રીમુવ(Cut)કરવામાં આવે છે.

c ) Leukemia – લ્યુકેમીયા

leukaemia એ malignant(cancerous)disease છે કે જેમાં બ્લડ અને બ્લડનું ફોર્મેશન કરવાવાળા ઓર્ગન જેમકે બોનમેરો,lymph,spleen ને affect કરે છે. Leukemia માં લ્યુકોસાઈટ સેલનું એબ નોર્મલ increas ફોર્મેશન થાય છે તેના કારણે નોર્મલ રેડ બ્લડ સેલ ના ફોર્મેશનમાં અફેક્ટ કરે છે તેના કારણે એનીમિયાની કન્ડિશન થાય છે.

d) Triage – ટ્રાયેજ

A)explain about triage: ટ્રાયેજ એ ડિઝાસ્ટર સમયે યુઝ થતી સિસ્ટમ છે.
તેમાં પેશન્ટને પ્રાયોરિટી વાઇસ હોસ્પિટલ સારવાર આપવા માટે બનાવવામાં આવી છે
TRIAGE=SHORT/MINIMISE.
(USED DURING DISASTER)
S=SHORT
T=TRIAGE
A=AND
R=RAPID
T=TRANSPORT
ટ્રાયેજ માં ત્રણ કલર કોડ હોય છે તેના દ્વારા કેટેગરાઇઝ કરવામાં આવે પછી પેશન્ટને હોસ્પિટલમાં તાત્કાલિક જરૂરિયાત પ્રમાણે ટ્રાન્સપોર્ટ કરવામાં આવે છે.

1) Emergency 😡(Red colour): આમાં વ્યક્તિને તાત્કાલિક સારવારની જરૂર હોય છે. તે માટે તેમને બંને એટલું વહેલું હોસ્પિટલમાં સારવાર માટે મોકલવામાં આવે તેટલું સારું.
Example:=severe respiratory depression ,
BRAIN HEMORRHAGE

2)URGENT🙁 (YELLOW Color): આમાં વ્યક્તિને રેડ કલરની જેમ તાત્કાલિક હોસ્પિટલમાં પહોંચાડવાની જરૂર હોતી નથી વ્યક્તિને કે જેમને કોઈપણ ઈજા થાય છે તેમને એક થી બે કલાક માટે હોસ્પિટલમાં સારવાર માટે મોડા પહોંચાડીએ તો પણ ચાલે એટલે આ યલો કલર એ પેશન્ટની થોડા પ્રમાણમાં મોડી સારવાર મળે તો પણ ચાલે.

3)Delay🤢(Green colour): આમાં ગ્રીન કલર માં વ્યક્તિને રેડ અને યલો કલરની જેમ ખૂબ તાત્કાલિક સારવારની જરૂર હોતી નથી આમાં વ્યક્તિને એક થી ત્રણ કલાકની મોડી સારવાર મળે તો પણ ચાલે આમાં કોઈપણ પ્રકારની ઇમર્જન્સી હોતી નથી.

4)Death ⚰️(Black colour): આમાં વ્યક્તિ એ ખૂબ જ સીરીયશ કન્ડીશનમાં હોય અથવા તો લગભગ દેથ જેવી( મૃત્યુ ) હાલત હોય છે.તો આ પ્રમાણે કલર કોડ પરથી આપણે ઘ।વ થયેલા વ્યક્તિની જરૂરિયાત પ્રમાણે સારવાર આપી શકાય છે.
2)system:
1)Identification of victim := આમા વીકટીમનું આઇડેન્ટિફિકેશન કરવામાં આવે છે જેમ કે નામ સરનામું અને વીકટીમની જરૂરિયાત શું છે તે જાણી સારવાર આપવામાં આવે છે.
2)Relief work := આમાં વ્યક્તિની જરૂરિયાત પ્રમાણે સારવાર આપવામાં આવે છે જેમ કેECG,RBS,CPR,etc નો સમાવેશ થાય છે.
3)rehabilitation/recovery:= આમાં પેશન્ટની ટ્રીટમેન્ટ આપવામાં આવે તો તે રી હેબિલીટેડ ર-ટેજમાં થઈ અને પહેલાની હેલ્થ કન્ડિશનમાં આવી જાય છે.
તો આ પ્રમાણે ટ્રાયજ પરથી આપણે કોઈપણ વ્યક્તિ કે જેમને સારવાર માટેની કેટલા પ્રમાણમાં જરૂરિયાત છે તે પ્રમાણે તેમને હોસ્પિટલે પહોંચાડી શકાય છે.

e) Mamography – મેમોગ્રાફી

મેમોગ્રાફી Mammography એ બ્રેસ્ટ કેન્સર (Breast Cancer )નું ઇનીશીયલ ડાયગ્નોસીસ કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતી એક વિશિષ્ટ એક્સ-રે X-ray ઇમેજિંગ ટેક્નીક છે, જેમાં મેમોગ્રામ Mammogram તરીકે ઓળખાતી સ્પષ્ટ અને હાઇ-રેઝોલ્યુશન ઇમેજ મેળવવા માટે કરવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયામાં બ્રેસ્ટ ટીશ્યુસ Breast Tissue ને નરમાઇથી પ્રેસર કરીને બંને સાઇટ થી ફોટોગ્રાફ લેવાય છે જેથી ટ્યુમર Tumor, માઇક્રોકેલ્સિફિકેશન Microcalcification અથવા અન્ય એબનોર્માલિટીસ એ ઇઝીલી ઓળખી શકાય. મેમોગ્રાફી એ Screening Mammography અને Diagnostic Mammography એમ બે પ્રકારની હોય છે, જેમાં સ્ક્રિનિંગ એવા પેશન્ટ માટે છે જેઓમાં કોઇ લક્ષણો નથી, જ્યારે ડાયગ્નોસ્ટિક લક્ષણો ધરાવતાં પેશન્ટ માટે થાય છે. મેમોગ્રાફી એ બ્રેસ્ટ કેન્સરના અટકાવ અને ઝડપથી થેરાપી માટે અત્યંત ઇફેક્ટીવ અને રીલાયેબલ મેથડ માનવામાં આવે છે.

f) Traction – ટ્રેકશન

ટ્રેક્શન (Traction) એ એક થેરાપ્યુટિક મેથડ છે જેમાં બ્રેક ડાઉન થયેલા બોડી પાર્ટ ને ખેંચી ને પ્રોપર પોઝીશનમાં રાખવામાં આવે છે, ખાસ કરીને જ્યારે બોન બ્રેક ડાઉન થયેલ હોય. આ મેથડ થી મસલ સ્પાસ્મ (Muscle spasm) ને રિડ્યુસ કરવામા , પેઇન ને કંન્ટ્રોલ કરવામાં અને ફ્રેક્ચર (fragment – ફ્રેગમેન્ટ) ને સ્થિર રાખવામાં મદદ મળે છે.

g) Biopsy. – બાયોપ્સી

બાયોપ્સી (Biopsy) એ એક મેડિકલ પ્રોસિજર (Medical Procedure) છે જેમાં બોડી ના કોઇ સંશયાસ્પદ(Suspected)ભાગમાંથી ટીશ્યુસ (Tissue) અથવા સેલ્સ (Cells) નું નમૂનો લેવામાં આવે છે જેથી તેને માઇક્રોસ્કોપ (Microscope) હેઠળ તપાસીને ડિસીઝ વિશે ચોક્કસ માહિતી મેળવી શકાય. આ પ્રોસીઝર ખાસ કરીને કેન્સર (Cancer) જેવી બીમારીઓના ડાયગ્નોસીસ (Diagnosis) માટે થાય છે. બાયોપ્સીના મુખ્ય પ્રકારોમાં નીડલ બાયોપ્સી (Needle Biopsy), એક્સિઝનલ બાયોપ્સી (Excisional Biopsy), ઇન્સિઝનલ બાયોપ્સી (Incisional Biopsy) અને એન્ડોસ્કોપિક બાયોપ્સી (Endoscopic Biopsy) ઇન્વોલ્વ હોય છે. આ પ્રક્રિયા સામાન્ય રીતે એનેસ્થેસિયા (Anesthesia) હેઠળ કરવામાં આવે છે અને તે પેશન્ટ ના સારવાર માટે જરૂરી અને વિશ્વસનીય માહિતી આપે છે.

h) Epistaxis – એપીસ્ટેકસી

એપિસ્ટેક્સિસ મિન્સ નોઝ બ્લીડ અથવા નેઝલ હેમરેજ નોઝમાં આવેલ મ્યુકસ મેમ્બ્રેન ના કોઇપણ એરિયામાં વેસલ્સ રપ્ચર થવાને કારણે નોસ્ટ્રિલ અથવા નેઝલ કેવીટીમાંથી બ્લિડિંગ જોવા મળે છે જેને એપિસ્ટેક્સિસ(epistaxis) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
એપીસ્ટેક્સીસ ને નોઝ બ્લીડ પણ કહેવામાં આવે છે.આ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં એક્ટિવ બ્લીડિંગ એ નોસ્ટ્રીલ માંથી,નેઝલ કેવિટી અથવા તો નેઝોફેરીંગ્સ માંથી થાય છે.આ ત્યારે થાય છે જ્યારે નોઝ ની અંદર રહેલી બ્લડ વેસેલ્સ એ ડેમેજ અથવા તો ઇન્જર્ડ થાય છે. નોઝ ના આગળના ભાગમાંથી અથવા તો પાછળના ભાગમાંથી બ્લીડિંગ થવાની પ્રક્રિયા ને નોઝ બ્લિડ અથવા તો એપિસ્ટેક્સીસ કહેવામાં આવે છે.

Q-6 (A) Fill in the blanks – ખાલી જગ્યા પૂરો 05

1.Intra occular pressure is measured by……… ઈન્ટ્રા ઓક્યુલર પ્રેશરનું માપન………. દ્વારા થાય છે. (Intraocular Pressure, IOP) નું માપન ટોનોમેટ્રી (Tonometry)

2.Osteomalacia is also called as………….. ઓસ્ટીઓમલેશીયાને બીજા……………………નામથી ઓળખવામાં આવે છે. “રિકેટ્સ (Rickets)”

3 .Phalen’s test is done to diagnose …………….syndrome. ફેલન ટેસ્ટ……………. ના નિદાન માટે કરવામાં આવે છે. કરપલ ટનલ સિન્ડ્રોમ (Carpal Tunnel Syndrome)

4.FNAC stand for ………………… એફ.એન.એ.સી નું પુરૂ નામ……………………………….… Fine Needle Aspiration Cytology.

5.Drought is …………….type of disaster. દુકાળ એ……………પ્રકારનું ડિઝાસ્ટર છે. કુદરતી (Natural)

B) True or False – ખરા ખોટા જણાવો.05

1.Radio therapy is safe for pregnant women. રેડીયો થેરાપી ગર્ભવતી સ્ત્રી માટે સુરક્ષીત છે. ❌

2.Hospice care is given to primary ill patient. હોસપીસ કેર પ્રાથમિક તબકકાના બિમાર દર્દીને આપવામાં આવે છે.❌

3.Psoriasis is an auto immune disease. સોરિઆસિસએ ઓટોઈમ્યુન રોગ છે.✅

4.Montoux test is done to diagnose tuberculosis. મોન્ટુકસ ટેસ્ટ ટયુબર કયુલોસિસના નિદાન માટે થાય છે. ✅

5.Green stick fracture is seen in children. ગ્રીન સ્ટીક ફેકચર બાળકોમાં જોવા મળે છે. ✅

(C) Multiple choice questions – નીચેના માંથી સાચો વિકલ્પ લાખો 05

1…………vaccine prevent measles. ……………વેકિસન દ્વારા મિસલ્સને અટકાવવામાં આવે છે.

(a) MMR

(b) TT

(c) BCG

(d) DPT

2.The confirm test for syphilis is …………… સિફિલિસ માટેનો કનફોર્મ ટેસ્ટ ……………..છે .

(a) CBC

(b) X-Ray

(c) VDRL

(d) RFT

3.Dexa scan is used determine……………. ડેકઝા સ્કેન ટેસ્ટ……….. ની ચકાસણી માટે વપરાય છે.

(a) Bone density

(b) Scoliosis

(c) Fracture

(d) HB Level

4.Lock Jow is a sign of……………. લોક જોવ…………… નું ચિહ્ન છે.

(a) TB

(b) Tetanus

(c) Cholera

(d) Polio

5.The infection of middle ear is called as………………….. મધ્યમ કાનના ઈન્ફેકશનને ………………..કહે છે.

(a) Rinitis

(b) Sinusitis

(c) Otitis media

(d) Mastoiditis