UNIT: (II)

As per INC syllabus

Classification of food

a) Classification by origin food. – Food and animal origin – Food of plant origin

b) Classification by chemical composition and sources

– Carbohydrates

– Proteins

– Fats

– Minerals

– Vitamins

– Water

c) Classification by predominant functions

– Body building food

– Energy giving food

– Protective food

d) Classification by nutritive value

– Cereals and millets

– Pulses and legumes

– Vegetables

– Nuts and oil seeds

– Fruits

– Animal food

– Fats and oils

– Sugar and jiggery

– Condiments and spices

– Miscellaneous food.

CLASSIFICATION OF FOOD

a) Classification by origin food. – Food and animal origin – Food of plant origin

🍍(A) Classification by 0rigin of food (ખોરાક ની ઉત્પતિ/ઉદભવ/ઉદગમ ના આધારે વર્ગિકરણ)

🐮 (1) Food of animal origin (પ્રાણી માથી મળતો ખોરાક):-

એનીમલ (પ્રાણીઓ) માંથી મળતા અથવા બનાવવામાં આવતા Foods તે એનીમલ ઓરીજીન ફુડ કહેવામા આવે છે.

દા.ત :- Milk (દુધ), Meat(મટ્ન), Fish (માછ), Eggs(ઇંડા) વગેરે.

(2) Food of Plant origin (વનસ્પતિ માથી મળતા ખોરાક):-

વનસ્પતિ માથી મળતા અથવા બનતા ખોરાકને પ્લાન્ટ ઓરીજીન ફુડ કહેવાય છે. જે ઘણા કુદરતી રિતે અથવા ખેતી દ્વારા મેળવી શકાય છે.

. દા.ત. Cereals(અનાજ), Millet (બાજરી,જુવાર), Pulses (કથોળ), Vegetables, Fruits, roots & Tubers(કંદ-મૂળ), Vegetable Oils, sugar & jaggary (ગોળ)

🐎 (B) Classification by predominant functions (પ્રબળતા/અગત્યતા/મુખ્યતા મુજબ નુ વર્ગિકરણ):- 

Protein ને Body Building food તરીકે ગણવામાં આવે છે. Carbohydrate અને Fat ને Energy Yielding Fod (એનર્જી આપતા ખોરાક) કહેવાય છે. કારણ કે, શરીરનું તાપમાન અને કાર્યશકિત તેનાથી પુરાય છે. Vitamins અને Minerals ને Protective Food કહેવાય છે. Foods ને તેના મુખ્ય functions પ્રમાણે નીચે મુજબ વર્ગીકૃત કરવામા આવે છે.

The main functions of food are (ખોરાક નું મુખ્ય કાર્ય):-

(1) Provision of energy (એનર્જી અપાવી)

(2) Body building and repair (બોડી બનાવવી અને રિપેર કરવું)

(3) Maintenance and regulation of tissue functions.(બોડી ના ટિસ્યુ ના કાર્યો ને યોગ્ય રીતે કાર્યક્ષમ રાખવું)

ઉપરોક્ત મુજબ ફુડ ના કાર્યો મુજબ નિચે મુજબ વર્ગિકરણ કરી શકાય છે:

🐒 (1) Energy-yielding foods (એનર્જિ આપતા ખોરાક):

આ ફુડ મા વધારે કાર્બોહાઇડ્રેટ અને ફેટ હોય છે (These are foods rich in carbohydrate and fat)

દા.ત, cereals (અનાજ),Rice (ભાત), wheat (ઘઉ), potatoes (બટેટા), sugar, fats અને oils,Roots and Tubers (કંદમૂળ)

🍄(2) Body building foods (બોડી ને બનાવતા ખોરાક):

આ પ્રકાર નાના ખોરાક મા પ્રોટીન વધુ પ્રમાણ મા જોવા મળે છે.(These are foods rich in protein)

દા.ત :- Milk,Meat,poultry(મરઘા), eggs, meat, liver, fish, pulses, oil seed, ground nuts (મગફ્ળી).

🌰 (3) Protective foods (રક્ષણ કરતા ખોરાક):

આ પ્રકાર ના ખોરાક માં ભરપુર પ્રમાણ મિનરલ્સ વિટામીન્સ અને પ્રોટીન હોય છે (These are foods rich in vitamins, minerals & proteins)

દા.ત. Milk, fruits, green leafy vegetables(લીલા પાદ્ડા વાળા શાકજી)

આમને પ્રોટેકટીવ ફૂડ કહે છે કારણ કે તે આપણા બોડી ને ઇન્ફેક્શનની સામે રોગોની સામે અને બીમારીની સામે રક્ષણ આપે છે આપણા દેશમાં આ પ્રોટેકટીવ ફૂડને જોઈએ એટલું મહત્વ આપવામાં આવતું નથી પરંતુ આ બધાનો રોલ ખૂબ જ અગત્યનો છે

બેલેન્સ ડાયટ માટે આ ત્રણેય ની હાજરી હોવી અતિ આવશ્યક છે

🌽 C) Classification by chemical composition & sources, sources

(1) Proteins

(2) Fats

3) Carbohydrates.

(4) Vitamins

(5) Minerals

6) Water

💪 Protein (પ્રોટીન) :-

Protein નો અર્થ થાય પ્રથમ અગત્યતા આપવી. જે શરીર માટે ખુબ જ અગત્ય નું તત્વ છે. પ્રોટીન માં કાર્બન, હાઈડ્રોજન, ઓકસીજન, નાઇટ્રોજન અને થોડા પ્રમાણ માં સલ્ફર નો સમાવેશ થાય છે.ખોરાકના બીજા કોઈ ઘટકમાં નાઈટ્રોજન તત્વ હોતુ નથી. પાચન ક્રિયા દરમિયાન ખોરાકનું વિભાજન એસિડ દ્રારા થાય છે. એમાઈનો એસિડ કુલ 24 છે. જેમાં 9 એમાઈનો એસિડ શરીર માટે ખાસ જરૂરી છે. એમાઈનો એસિડ ના બે પ્રકાર પડે છે.

(1) Essential-એસેન્સીયલ એમાઈનો એસિડ (જરૂરી)

(2) Non- essential-નોન એસેન્સીયલ એમાઈનો એસિડ (જરૂરી ન હોય તેવા)

(1) Essential amino acid એમાઈનો એસિડ :-

આ એમાસનો એસિડ અગત્યના છે. જે આપણે ખોરાકમાં લઈએ છીએ.

(1) Isoleucine- આસોલ્યુસીન , A-Arginine

(2) Leucine- લ્યુસીન

(3) Lysine – લાઈસીન

(4) Methionine – મીથીઓનીન

(5) Phenylalanine – ફીનાઇલ્લેનીન

(6)Threonine-થ્રિઓનાઇન

(7) Tryptophane-ટ્રેપ્ટોફીન

(8) Valine-વેલિન

(9)Histidine-હિસ્ટાડીન

💪 Function of the protein(પ્રોટીનના કાર્યો):-

(1) શરીરના વૃધ્ધિ વિકાસ માટે પ્રોટીન ખુબજ જરૂરી છે. કારણ કે શરીરના બંધારણ માટેના બધા જ તત્વો તેમાંથી પુરા પડે છે.

(2) શરીરનાTissues નો નાશ અને ફરીથી બીજા નવા Tissues ને ઉત્પન્ન કરવાની ક્રિયા સતત થાય જેના માટે પ્રોટીન જરૂર પડે છે.

(૩) શરીર માં જુદા જુદા પ્રકારના એન્ટીબોડીના,Enzyme,હોર્મોન ઉત્પન્ન કરવામાં ખાસ જરૂરી છે.

(4) શરીર માં RNA અને DNA બનાવવામાં Protein ખાસ જરૂરી

(5) આ ઉપરાંત પ્રોટીન શરીર માટે ગરમી અને શકિત પુરી પાડે છે.

(6) પ્રોટીનની શરીરમાં સતત જરૂરિયાત હોવાથી તે બ્રેક ડાઉન થાય છે અને તેથી ફ્રેશ પ્રોટીનને ડાયટમાં લેવાની જરૂરિયાત રહે છે

💪 Protein ના પ્રકાર :-

(1) First Class Protein & AnimalProtein (ફર્સ્ટ ક્લાસ પ્રોટીન અને એનિમલ પ્રોટીન)

આ પ્રકારના પ્રોટીનમાં બધાજ એમાયનો એસિડ(Amino-acids) સપ્રમાણમાં આવેલા હોય છે,

sources (પ્રાપ્તિ સ્થાન) :-

દુધ (મિલ્ક), ઈડા, માછલી , લીવર, અને મટન, તદ્ઉપરાંત લીલા

ફણગાવેલા કઠોળ માંથી ખાસ પ્રોટીન મળે છે.

(2) Second Class Protein (Partially Complete Prtotein)

આ પ્રકારના protein માં પણ બધાજ પ્રકારના એમાયનો એસિડ હોય છે. પરંતુ તેનું પ્રમાણ સરખુ હોતુ નથી. તેથી તે વધારે પ્રમાણમાં લેવાની જરૂર પડે છે.

(3) Third Class Protein ( incompleteProtein)

આ પ્રકારનું પ્રોટીન first class પ્રોટીન કરતા સસ્તુ પડે છે. સહેલાઈથી પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. ગરીબ વ્યકિત માટે પોસાય તેવું દરેક કઠોળમાં અને દાળમાં 25% પ્રોટીન હોય છે.

Sources (પ્રાપ્તિ સ્થાન)

:- કઠોળ, અનાજ, મગફળી, અને સોયાબીન.

પ્રોટીનની સાથે સાથે શાકભાજી, અનાજ સમતોલ પ્રમાણમાં લેવામાં આવે તો અગત્યના એમાયનો એસિડ મળી રહે છે.

💪 Daily Requirement (ડેઈલી રીકવાયમેન્ટ) રોજિંદી જરૂરીયાત:- 

• શરીરનું વજન જો 1 કિલો ગ્રામ હોય તો તેની સામે 1 ગ્રામ પ્રોટીન લેવુ જોઈએ.
• નાના બાળકો,સર્ગભા માતા(Antenatal), ધાત્રી માતા (feeding આપતી mother) વગેરે ને શરીરના વજન કરતા એકસ્ટ્રા protein ની જરૂર પડે છે.
• માણસોમાં 55 ગ્રામ, સ્ત્રીઓમાં 45 ગ્રામ, સગર્ભા માતા 65 ગ્રામ, ધાત્રીમાતા ને વજન કરતા 20 ગ્રામ વધારે protein લેવુ પડે છે.
• જન્મથી ત્રણ માસ સુધીના બાળક ને 2.3 ગ્રામ
• 3 થી 6 માસના બાળકને 18 ગ્રામ
• માતાના દુધમાંથી, 6 થી 12 માસના બાળકને 1.9 ગ્રામ protein ની જરૂર પડે છે.
• 1 ગ્રામ પ્રોટીનમાંથી 4 કેલેરી મળે છે

🍒 Write a short notes on effect of protein deficiency OR

Write a disease condition or disease caused by Protein Deficinecy

પ્રોટીનની ખામીથી થતા રોગો અથવા ઉદ્ભવતિ સ્થિતિ જણાવો

(1) Low Birth Weight (ઉમર કરતા ઓછો વજન) :-

જો પ્રેગ્નન્સિ અપુરતો ખોરાક લેવામાં આવે અથવા ખોરાકમાં પ્રોટીનનો અભાવ હોય તો આ કારણો જવાબદાર છે. તેના માટે ગરીબાઈ, ખોરાક વિશેનું અપુરતુ જ્ઞાન, economic condition, વધુ પડતા બાળકો, અસ્વચ્છતા આને માટે જવાબદાર છે.

(2) Malnutrition (કુપોષણ) :

પુરતો ખોરાક જો બાળક ન લઈ શકે તો તેમાં શરીરમાં કુપોષણ પરીસ્થિતી ઉત્પન્ન થાય છે. અને તેના લીધે રોગ પ્રતિકારક શકિત પણ ઓછી થાય છે.જેમા પ્રોટીન નો અગત્ય નો રોલ છે.

(૩) Kwashiorkor(કવેશીયોરકોર):-

આ રોગ 1 વર્ષથી વધુ ઉંમરના બાળકમાં માતાના ધાવણ છોડયા (Breast feeding) પછી પ્રોટીનની ઉણપથી જોવા મળે છે. Kwashiorkor તે નાના બાળકોમા ખાસ કરીને 5 થી 6 વર્ષ ની ઉમર મા પ્રોટીનના અભાવના કારણે થતો રોગ છે.

Expain Signs & symptoms of Kwashiorkor (ચિહનો અને લક્ષણો)

1. આમાં બાળકની વૃદ્ધિ અને વિકાસ અટકે છે.
2. બાળક ચિડિયુ બને છે.
3. હાથ પગમાં સોજા, બાળક ના આખા શરીરે સોજા આવે છે.
4. હાથ-પગ પર વધારે પ્રમાણમાં સૌદ્ધ હોવાને કારણે બાળકોના આખા શરીરે સોજા જેવા મળે છે.
5. બાળકનો face moon shape (ચંદ્ર જેવો) બને છે.
6. પાતળા ભૂખરા બરછટ વાળ બાળકના વાળ , સુકા અને brightness ઓછી થઈ જાય છે. ચામડી સુકી ચાય છે. તેમાં ચીરા પડે છે.અને ફોલ્લીઓ થઈ પડ ઉખડવા ઘાટા કલરના ડાધ પડે છે.
7. liver ઉપર સોજો આવે છે.
8. ઓછું વજન
9. મોં પર ફિકાશ, ખાવાની અરુચિ
10. ખભા પાસેથી હાથનો ભાગ પાતળો, પાતળા ઝાડા થવા

(4) Marasmus (મરાઝમસ):-

આ રોગ બાળકમાં છ માસથી બે વર્ષની વયમાં થાય છે. અપૂરતા આહારને કારણે કેલરી (શકિત) અને પ્રોટીનની ઉણપથી આ રોગ થાય છે.જયારે નાના બાળકોને પુરતુ પોષણ ન મળે ત્યારે આ રોગ જોવા મળે છે. ખાસ કરીને બાળકો ને જ્યારે weaning Diet યોગ્ય ના મળે.તેમજ લાંબા સમય સુધી અપુરતો ખોરાક મળ્યો હોય તો આ disease થાય છે.

(1) અધુરા મહીને જન્મેલુ બાળક જયારે પુરતા પ્રમાણમાં માતાનું દુધ ન લઈ શકે ત્યારે

(2) ઉપરનો ખોરાક આપવામાં આવે ત્યારે તેમાં અપુરતુ પ્રોટીન મળે ત્યારે પણ આ પરિસ્થિતી જોવા મળે છે.

(3) માતા ને બરાબર ધાવણ ન આવતુ હોયતો તેના કારણે બાળકને પુરતી કેલર મળે નહીં,

(4) ગરીબાઈ ના કારણે અપુરતો ખોરાક મળવવાથી,

Marasmus (મરાઝમસ) ના ચિંન્હો અને લક્ષણો (Signs & Symptoms)

(1) અતિશય ઓછું વજન ,ઉંચાઈ ઓછી

(2) ખૂબ જ શોષાઈ ગયેલા સ્નાયુઓ

(૩) બાળકનું વજન વધે નહી.’બાળક’ નાનકડો વૃધ્ધ દેખાય

(4) વાળ કુડા અને ભુરા થઈ જાય.

(5) બાળક ફિક્કુ પડી જાય દેખાય

(6) ચાાડી નીચેનો કે-ધીમે ઓગળી જાય.

(7) ચામડીના રોગો છે.

(8) વારંવાર diarrhea થાય.

(9) પાચન શકિત મંદ પડી જાય.

(10) બાળકનું પેટ મોટું થાય.

(11) આંખોના ડોળા બહાર આવી જાય.

Prevention and Treatment of protein Deficiency (પ્રોટીન ઊણપ નો અટ્કાવ અને ઉપચાર) :-

ખોરાકમાં વધુ પ્રોટીન આપવું. અનાજ અને કઠોળ 3:1 ના પ્રમાણમાં મિશ્ર કરી પૂરક આહાર બનાવી બાળકને આપવો જેવા કે ખીચડી, રાબ, હાંડવો, ઢોકળા, ઈડલી, મૂઠિયાં વગેરે, દૂધ, ઈંડા, માંસની વાનગીઓ આપી શકાય.

(1) બાળકને ઉંમરના પ્રમાણમાં પ્રોટીન વધારે આપવું RDAની ગાઈડલાઈન મુજબ બાળકને પ્રોટીન આપવું.

(2) એક્સક્લિસિવ બ્રેસ્ટ ફિડિંગ સાથે ખાસ કરીને બાળક બે વર્ષનું થાય ત્યાં સુધી IYCF ની ગાઇડ્લાઇન મુજબ તેને આપવું જોઈએ માતાને Breast feeding આપવા માટે પ્રોત્સાહીત કરવી.

(૩) ઇમ્યુનાઇઝેશન શિડ્યુલ મુજબ બાળકને રોગપ્રતિકારક રસીઓ અપાવવી.

(4) જો ડિહાઇડ્રેશન થાય તો તરત જ સારવાર અપાવવી.

(5) જો બાળકમાં તેની ઉંમર મુજબ વજન અને ઊંચાઈમાં વધારો ન થતો હોય તો નજીકમાં ચાલતા દવાખાનાની અંદર બાળક ને તપાસ માટે લઈ જવું.

Protein Deficiency in Antenatal Mother (સગર્ભા માતા મા જોવા મળતી પ્રોટીન ની ડેફિસિયન્સિ):-

(1) જો માતા સગર્ભા હોય તે દરમિયાન પ્રોટીન ની ખામી હોય તો still birth જોવા મળે છે. (મૃત બાળકને જન્મ આપે છે.)

(2) સગર્ભામાતામાં અપુરતા પ્રોટીન થી અધુરા માસે બાળક ને જન્મ આપે છે.

(3) બાળક ખોડખાપાણ વાળુ (Conginital Deformity) જન્મે છે.

🐘 Fat (ફેટ) ચરબી:- લીપીડ

ફેટ કાર્બન હાઇડ્રોજન અને ઓક્સિજન ના સંયોજનથી બનેલી છે તેના નાના સયોજિત યુનિટને ફેટી એસિડ કહે છે. ઘણી ફેટ રૂમ ટેમ્પરેચર એ પણ લિક્વિડ સ્વરૂપે હોય છે જ્યારે અમુક ફેટ ઘન સ્વરૂપે હોય છે

• એક ગ્રામ ફેટ 9 કિલો કેલરી એનર્જી આપે છે

Classification of Fat :-

1.Saturated fat (સેચ્યુરેટેડ ફેટ)-સામાન્ય રીતે પ્રાણીમાંથી મળતી ફેટ સેચ્યુરેટેડ ફેટ હોય છે

2.Unsaturated fat (અનસેચ્યુરેટેડ ફેટ)-વેજીટેબલ ઓઇલ્સ માંથી મળતી ફેટ અનસેચ્યુરેટેડ ફેટ હોય છે

વધારે પડતી સેચ્યુરેટેડ ફેટમાં લેવાથી Cardio-vascular (હદય રોગ) નુ જોખમ વધે છે જેથી સેચ્યુરેટેડ ફેટનું ખોરાકમાં જરૂરિયાત મુજબનું જ લેવામાં આવે તે જોવું જોઈએ

૩. Visible fat (જોઈ શકાય તેવી) :-

આ પ્રકારની ફૅટનો રસોઈ કરતી વખતે ઉપયોગ થાય છે. દા. ત. ડાલડા ઘી, સીંગતેલ, સરસવનું તેલ વગેરે.

4. Invisible fat(ન જોઈ શકાય તેવી) :-

આ પ્રકારની ફેટ ખોરાકમાં સીધી રીતે જોઈ શકાતી નથી. દા. ત. દુધ, ઈંડા, મગફળી, મટન,વગેરે.

5.Animal source Fat (પ્રાણી જન્ય ફેટ) –

ફિશ , Egg yolk,ચીઝ, માછલીનું તેલ, મટન,મિલ્ક, ઘી, બટર, અને ક્રિમ, વગેરે માંથી મળે છે

6.Plant source fatવનસ્પતિ જન્ય ફેટઃ-

સીંગતેલ, સરસવ તેલ, સોયાબીનનું તેલ, કોપરાનું તેલ, આ ફેટના કારણે શરીરની અંદર ચરબીપ્રમાણ પુષ્કળ વધી જાય છે.વ્યક્તિ ને obesity થાય છે જે ઘણા રોગો નુ કારણ બને છે.

What is Functions of Fat in body (ફેટ ના કર્યો જણાવો) :

1. ફેટ સોલ્યુબલ કેટલાક વિટામીન જેવા કે A,D,E,K ના યોગ્ય શોષણ માટે
2. શરીરનું તાપમાન જાળવી રાખવા માટે શરીરને શકિત અને ગરમી આપે છે.
3. શરીરના અગત્યના અવયવો ની આજુબાજુ ગાદી જેવું આવરણ બનાવી રક્ષણ કરે છે
4. ખોરાક માં લેવાતી ફેટ કાર્બોહાઇડ્રેટ અને પ્રોટીન કરતા બે થી ત્રણ ગણી કેલેરી પુરી પાડે છે.

Daily Requirement of fat :-

Adult વ્યકિતને દરરોજની 15 ગ્રામ ચરબીની જરૂરીયાત રહે છે. એટલે કે ટોટલ કેલેરી ના ૩૦ થી 4૦ % કેલેરી મળી રહે તેટલી ચરબીની જરૂરીયાત હોય છે.50 % ફેટ Intake vegetables oil ની હોવી જોઈએ

Fat & Disease (ફેટ અને રોગો)

1. વધારે પડતી ફેટ લેવાથી ઓબેસિટી થાય છે અને બ્લડ વેસલ્સ ના રોગો જેવા કે athresclerosis થાય છે કોલેસ્ટ્રોલ જમા થવાથી જોવા મળે છે
2. આ ઉપરાંત તેની ડેફિશિયન્સી થી સ્કીનની ચમક ઘટવી અને Phrenoderma જેવી disease condition જોવા મળી શકે છે
3. વિટામીન A, D, E, K ની ખામી જેવા મળે છે.
4. જો ખોરાકમાં વધુ પડતી ફેટ લેવાયતો પાચનક્રિયા મંદ પડે છે. જેથી વારંવાર ડાયેરીયા જોવા મળે છે.

(3) Carbohydrates (કાર્બો હાઈડ્રેટ) :-

કાર્બો હાઈડ્રેટ એ તે કાર્બન, હાઈડ્રોજન, ઓકિસજન ના સયોજન થી બનેલુ છે. આ સૌથી સસ્તો એનર્જી નો સ્ત્રોત છે. વધારે પ્રમાણ મા લેવા મા આવેલા કર્બોહાઇડ્રેટ નુ ફેટ મા રુપાતર થાય છે.ભારતીય 90 % કેલરી આમાથી મેળવે છે.પરંતુ બેલેન્સ ડાયટ મુજબ તેમાથી 50 to 60 % કર્બોહાઇડ્રેટ માથી કેલરી મળવી જોઈએ

Sources of Carbohydrates (કાર્બોહાઇડ્રેટ ના પ્રાપ્તિ સ્થાનો)

(1) Starches (સ્ટાર્ચ):- જે Rice ,wheat જેવા Cereals માથી , તેમજ બટેટા જેવા Roots & Tubers માંથી મળી રહે છે

(2) Sugar :- Sugar નેબે ભાગમાં વહેંચવામાં આવે છે.(a) Monosaccharide:- giucose, fructose & gałectoseતો સમાવેશ ચાય છે. તે વધારે પ્રમાણ માં sweet હોય છે. તે પાણીમાં ઓગળી શકે છે. તે પ્રસરણ પામે છે. અને તે કુદરતી ખોરાક છે. અને તેને simple sugar કહેવામાં આવે છે. જેમા ખાસ કરીને મકાઈ, મગ, દ્રાક્ષ તેમજ ગ્લુકોઝ પાઉડરમાં આવેલી sugar નો સમાવેશ થાય છે તે body ને ખુબ જ મહત્વના કાર્ય કરવા માટે જરૂરી ગણાય છે. આ ગ્લુકોઝ bloodમાં ભળે છે. અને જરૂર પડે ત્યાર tissues તેનો ઉપયોગ કરે છે. (b) Disaccharide (ડાયસેકેરાઇડ ) :- તેમા Sucrose, Lactose & Maltose નો સમાવેશ થાય છે. તે ઓછાપ્રમાણ માં sweet હોય છે.

(3) Cellulose (સેલ્યુલોઝ):-

Sources (પ્રાપ્તિ સ્થાન ) :-

જે કુટ, બીટ, ગાજર, શકકરિયા, વગેરે માંથી મળી રહે છે. ડાડાનું પ્રમાણ શરીર માં જાળવી રાખવા માટે તેમજ જઠરમાં પાચક રસ ઉત્પન્ન કરવા માટે આ ગ્લુકોઝ નો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

Function of carbohydrate :-

(1) શરીરને ગરમી અને શકિત પુરી પાડે છે.

(2) ફેટ અને Proteins નાં ઉપયોગમાં મદદ કરે છે.

(3) કબજીયાત થતી અટકાવે છે.

Carbohydrate effects on Body (કાર્બોહાઈડ્રેટ ની શરીર પર અસરો)

• નબળાઈ- ઉર્જાનું સ્તર ઓછું થવુ, થાક લાગવો
• શરીરને ગરમી અને શકિત પુરી પાડે છે.
• કાર્બોહાઇડ્રેટ નું પ્રમાણ ઓછુ હોય તોબાળકમાં તેનો સામાન્ય વૃદ્ધિ અને વિકાસ અટકી પડે છે.
• વજન ઘટાડવું – ઉંમરની સરખામણીમાં ઓછું વજન
• હાઈપોગ્લાયસેમિઆ – બ્લડ ગ્લુકોઝનું સ્તર સામાન્ય મૂલ્ય કરતાં ઓછું.
• Obesity (સ્થૂળતા) – વધારાનું વજન
• હાઈપરગ્લાયસેમિઆ (ડાયાબિટીસ) – લોહીમાં શર્કરાનું સ્તર સામાન્ય મૂલ્ય કરતાં વધુ.

MINERALS (મીનરલ્સ):-

Human બોડીમાં 50 થી વધુ રાસાયણિક તત્વો જોવા મળે છે જે શરીરના મહત્વપૂર્ણ કાર્યોના વિકાસ, સમારકામ અને નિયમન માટે જરૂરી છે.

Minerals વિવિધ Metabolism ની પ્રવૃત્તિઓનું નિયમન કરે છે.

Minerals ને ત્રણ જૂથોમાં વિભાજિત કરી શકાય છે:-

Major or Macro Mineral Elements – કેલ્શિયમ, ફોસ્ફરસ, સોડિયમ, પોટેશિયમ, મેગ્નેશિયમ, ક્લોરિન

Trace elements minerals (ટ્રેસ તત્વો ખનિજો): આયર્ન, આયોડિન, ફ્લોરિન, જસત, તાંબુ, કોબાલ્ટ, ક્રોમિયમ, મેંગેનીઝ.

Trace contaminants with no known function :- સીસું (Lead), પારો (Mercury), બોરોન, એલ્યુમિનિયમ.

*

VITAMINS (વિટામીન) :-