INTRODUCTION ( ઇન્ટ્રોડક્શન ):

Key Terms ( કી ટર્મ્સ ):

1.Sociology (સમાજશાસ્ત્ર)

સોસિયોલોજી એટલે સોસાયટીની સ્ટડી અથવા સમાજનો અભ્યાસ.

2.Bias (પૂર્વગ્રહ)

અયોગ્ય વ્યક્તિગત ઓપિનિયન અથવા અભિપ્રાય જે નિર્ણય અથવા ચુકાદાને પ્રભાવિત કરે છે.

3.prejudice (પૂર્વગ્રહ)

અયોગ્ય અને ગેરવાજબી દ્રષ્ટિકોણ (અન્યાયી).

4.vague( અસ્પષ્ટ)

સ્પષ્ટ રીતે જણાવ્યું નથી or (સ્પષ્ટ રીતે જણાવેલું ન હોય)

5.science( વિજ્ઞાન)

નિરીક્ષણ અને પ્રયોગ દ્વારા બંધારણ (સ્ટ્રક્ચર )અને વર્તનનો વ્યવસ્થિત અભ્યાસ.

Introduction ( ઇન્ટ્રોડક્શન ):

• 1839 માં ફ્રેન્ચ ફિલોસોફર ‘ઓગસ્ટે કોમટે’ દ્વારા સોશ્યોલોજી અથવા સમાજશાસ્ત્ર શબ્દની રચના કરવામા આવી હતી.
• તે માનવસમાજનું વિજ્ઞાન અને સામાજિક વિજ્ઞાન માનવામાં આવે છે .
• બધા જ મનુષ્યોએ ટકી રહેવા માટે અન્ય મનુષ્યો સાથે સંપર્ક કરવો પડે છે.
• સોસિયોલોજી એ બે શબ્દોનો બનેલો શબ્દ છે સોસાયટસ જે  લેટિન ભાષાનો શબ્દ છે. તેનો અર્થ સોસાયટી એવો થાય છે. લોજી એ ગ્રીક ભાષાનો શબ્દ લોગોસ ઉપરથી લોજી શબ્દ ઉતરી આવ્યો છે લોજીનો અર્થ અભ્યાસ કરવો અથવા સ્ટડી કરવી એવો થાય છે. 
• સોશ્યોલોજી એટલે કે સાયન્ટિફિક સ્ટડી ઓફ ધ સોસાયટી એટલે કે સોસાયટીમા રહેલા માણસો નો વૈજ્ઞાનિક રીતે અભ્યાસ કરવો તેને સોશિયોલોજી કહેવામાં આવે છે.
• સોસાયટીનુ બેઝિક કમ્પોનન્ટ એ સોસાયટીના લોકો વચ્ચેનુ કલ્ચર અને તેનુ સ્ટ્રક્ચર રહેલું છે.

Concept of Sociology ( કોનસેપ્ટ ઓફ સોસીયોલોજી ) :

• સોશિયોલોજી ને સમાજના અભ્યાસ તરીકે ગણવામાં આવે છે તેથી સોસિયોલોજી નુ મૂળ ખ્યાલ એ સમાજ છે .
• સમાજ એ એક વિશાળ સામુહિક જૂથ છે ,જે સમાન ભૌગોલિક પ્રદેશને વેચે છે.એક સામાન્ય સંસ્કૃતિ તથા સામાજિક માળખું વહેંચે છે.અને નિયમો અને કાયદાઓ અનુસાર જવાની અપેક્ષા છે .
• સમાજનું મૂળભૂત ઘટક એ તેની સંસ્કૃતિ અને માળખું છે.
• સમાજમાં એક સંસ્કૃતિ પ્રવર્તે છે અને સમાજના વર્તનને નિયંત્રિત કરવા માટે નિયમો અને પ્રતિબંધો હાજર છે.

Basic Concept of Sociology ( બેઝીક કોનસેપ્ટ ઓફ સોસીયોલોજી ) :

સોસાયટી (Society):

• મોટા સોશિયલ ગ્રુપની વહેચણી,
• સમાન ભૌગોલિક પ્રદેશ, સામાજિક માળખું,
• સામાન્ય સંસ્કૃતિ.

કલ્ચર ( સંસ્કૃતિ) (Culture):

• જ્ઞાન, ભાષા, મૂલ્યો, રિવાજો અને ભૌતિક વસ્તુઓ જે સમાજમાં પેઢી દર પેઢી પસાર થાય છે.
• સંસ્કૃતિમાં ધોરણો ,મૂલ્યો અને માન્યતાનો સમાવેશ થાય છે.
• ભૌતિક વસ્તુઓ , પ્રવૃત્તિઓ અને ટેકનોલોજી નો સમાવેશ થાય છે.

નોર્મસ ( નિયમો)(Norms):

• નિયમો કે જે ચોક્કસ સમાજના ધોરણો દ્વારા વર્તનને યોગ્ય અથવા અયોગ્ય વ્યાખ્યાયિત કરે છે .
• નિયમો રિવાજો અથવા કાયદાઓ સ્વરૂપે હોઈ શકે છે.

પ્રતિબંધો (સેન્ક્સન)(Sanctions):

• પ્રતિબંધો અનુક્રમે યોગ્ય અને અયોગ્ય બિહેવિયર અથવા વર્તન માટે પુરસ્કાર અને સજા છે.

મૂલ્યો (વેલ્યુ)(Values):

• મૂલ્યો સામાજિક રીતે વિચારો (સાચા કે ખોટા) પર સમંત અથવા એગ્રી થાય છે, તેઓને ઘણી વાર સાંસ્કૃતિક થીમ જેવી કે વ્યક્તિવાદ, રાષ્ટ્રવાદ વગેરેનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે.

બીલીફ (માન્યતાઓ)(Beliefs):

• માન્યતાઓએ વિશ્વ કેવી રીતે કાર્ય કરે છે અથવા કામ કરવું જોઈએ તે વિશેના વિચારો છે.

સિમ્બોલ( પ્રતીકો) (Symboles):

• પ્રતીકો એ હાવભાવ અથવા ભાષા જેવી કોઈ વસ્તુનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

સોશિયલ સ્ટ્રક્ચર (સામાજિક માળખું)(Social Structure) :

• સોશિયલ સ્ટ્રક્ચર એ સામાજિક સંસ્થાઓનું એક જટિલ માળખું છે અને સામાજિક પ્રથા જે સમાજ બનાવે છે અને જે લોકોના વર્તન ને ગોઠવે છે અને તેની મર્યાદાઓ સ્થાપિત કરે છે.

સ્ટેટસ (સ્થીતી)(Status):

• સ્ટેટસ એ સમાજના વંશવલો (Hierrarchy) મા સ્થાન છે .

રોલ્સ (ભૂમિકા)(Roles):

• રોલ્સ એ અપેક્ષાઓ ,અધિકારો અને વિશેષ અધિકારો નો સમૂહ છે જે સ્થિતિ અથવા સ્ટેટસ સાથે છે.

સોશિયલ ગ્રુપ (સામાજિક જૂથ)(Social Group):

• લોકોનું કલેક્શન જે એક હેતુ માટે એકઠા થાય છે.

ઇન્સ્ટિટ્યૂશન( સંસ્થાઓ )(Institutions):

• એક ભૌતિક સંસ્થા જેમકે શાળાઓ અથવા નોકરીયાતો (કાર્યાલયો) કે જે વસ્તુઓ પરંપરાગત રીતે જૂથો સાથે કેવી રીતે કરવામાં આવે છે તે મૂર્ત સ્વરૂપ આપે છે.

Definition of Sociology ( ડેફીનેશન ઓફ સોસીયોલોજી ):

એલટી હોબ હાઉસ(L.T. Hobhouse) મુજબ,

સમાજશાસ્ત્ર નો વિષય માનવ મનની ક્રિયા પ્રતિક્રિયા છે (The Subject – Matter of Sociology is the interaction of human mind). તેનો અર્થ એ છે કે વ્યક્તિનું મન અન્ય વ્યક્તિના મન સાથે કેવી રીતે ક્રિયા પ્રતિક્રિયા કરે છે.

કિમબોલ યુવાન (Kimball Young) ના જણાવ્યા મુજબ

સોશિયોલોજી ગ્રુપમાં પુરુષો(Men) ના વર્તન સાથે વ્યવહાર કરે છે.

એચપી ફેર (H.P. Fair) મુજબ

સોશિયોલોજી એ માણસ (Man) અને તેના માનવ પર્યાવરણ (Human Environment) વચ્ચેના સંબંધનો અભ્યાસ છે.જેમ આપણે જાણીએ છીએ સમાજ એ તમામ સોશિયલ સંબંધોનું જાળ છે વ્યક્તિએ સમાજના સભ્ય સાથે કેવી રીતે ગોઠવાઈ છે ,તે કેટલો સામાજિક છે.

આરઈ પાર્ક અને એફ ડબલ્યુ બર્ગેશ ( R.E.Park and F. W. Burgess):

ના જણાવ્યા મુજબ સોશિયોલોજી એ સામૂહિક વર્તનનું વિજ્ઞાન છે.માનવ સમાજ વ્યક્તિઓથી બનેલો છે, દરેક વ્યક્તિને અન્ય વ્યક્તિની જરૂર હોય છે ડીપેન્ડન્સના કારણે દરેક વ્યક્તિ અન્ય વ્યક્તિના સંપર્કમાં આવે છે.

એલ એફ વોર્ડ(L.F.Ward) મુજબ

સોશ્યોલોજીએ સમાજ અથવા સામાજિક ઘટનાનું વિજ્ઞાન છે. (Sociology is the Science of Society and Social Phenomena)

યંગ અને મેક (Young and Mack) અનુસાર

સોશિયોલોજી એ સામાજિક જીવનની રચનાનો વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ છે. સોશિયોલોજી વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ નો ઉપયોગ કરે છે જેમકે, સોસીયોમેટ્રી ,ઇન્ટરવ્યૂ પદ્ધતિઓ વગેરે.સામાજિક રેખાના માળખામાં સમાજ ,સંસ્કૃતિ ,મૂલ્યો વગેરેમાં વ્યક્તિની ભૂમિકા નો સમાવેશ થાય છે.

ગિલિન અને ગિલિનના (Gillin and Gillin) મતે

સોશિયોલોજી એ જીવંત પ્રાણીઓના જોડાણથી ઉદ્ભવતા ક્રિયા પ્રતિક્રિયાનો અભ્યાસ છે.(Sociology is the Study of Interaction arising from the Association of Living Beings).

Nature of sociology (નેચર ઓફ સોસીયોલોજી):

વિજ્ઞાન તરીકે સોસિયોલોજી ની પ્રકૃતિ વિશે વિવાદ છે કેટલાક વિવેચકો સોશિયોલોજીને વિજ્ઞાન માનતા નથી પરંતુ કેટલાક તેને વિજ્ઞાન માને છે.

A) સોશિયોલોજી ને વિજ્ઞાન તરીકે ગણી શકાય નહીં (Sociology Cannot be Regarded as a Science):

1.સમાજમાં આપણે પ્રયોગો માટે કોઈપણ પ્રયોગશાળાનો ઉપયોગ કરતા નથી કારણ કે ,અન્ય ભૌતિક વિજ્ઞાનના કિસ્સામાં કોઈ પણ આગાહી શક્ય નથી .બીજી બાજુ સોશિયોલોજીનો વિષય જૂથમાં માનવીય સંબંધો છે જેનો પ્રયોગશાળામાં અભ્યાસ કરી શકાતો નથી .

2.બીજું ઓબ્જેક્ટીવ અથવા ઉદ્દેશ્યનો અભાવ છે. વ્યક્તિનું વર્તન ગતિશીલ હોય છે, અન્ય વ્યક્તિઓ અથવા જાતિ વિશે બાયસ , પૂર્વગ્રહો (પ્રેજ્યુડાઇઝ) હોઈ શકે છે. વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને વ્યક્તિ તેના પ્રયોગોના ઉદ્દેશ્યો સાથે ફિઝિશિયનની જેમ સંપૂર્ણ નિરપેક્ષતા અથવા હેતુ જાળવી શકાતી નથી તેથી તેના માટે તેના વિષયનું સંપૂર્ણ હેતુ સાથે અવલોકન કરવું શક્ય નથી.

3. ત્રીજું સચોટતાનો અભાવ છે.વિજ્ઞાનની સચોટતા તેના વિષય પર આધાર રાખે છે વિજ્ઞાન અવલોકન અને પૂર્વધારણાના આધારે ચોક્કસ કાયદા ઘડવા સક્ષમ હોવું જોઈએ .આવા કાયદાએ આપણને સચોટ આગાહી કરવા સક્ષમ બનાવવું જોઈએ જેથી સોસિયોલોજીના અનુમાનિતતાને અભાવને કારણે વિજ્ઞાન તરીકે ગણી શકાય નહીં અને તેના નિયમો અને પરિણામો ચોક્કસ શબ્દોમાં વ્યક્ત કરી શકાતા નથી.

4.ચોથું સોશ્યોલોજીમાં ચોક્કસ અને સ્પષ્ટ પરિભાષા(Definition) નો અથવા ટર્મિનોલોજી નો અભાવ છે.

સોશિયોલોજીમાં હજુ સુધી વૈજ્ઞાનિક શબ્દોનો પૂરતો સમૂહ વિકસિત થયો નથી ,જ્યાં સુધી આપણે એવા શબ્દોનો ઉપયોગ ન કરીએ જેનો ચોક્કસ અને સ્પષ્ટ અર્થ હોય ,અસ્પષ્ટ અર્થ ન હોય તેથી સોસિયોલોજી વિજ્ઞાન બની શકે નહીં.

B) સોશિયોલોજી એ એક વિજ્ઞાન છે (Sociology Is a Science):

1.સોસીયોમેટ્રી ,ક્વેશ્ચનરી ,ઇન્ટરવ્યૂ અને કાળજી ઇતિહાસ ના સ્કેલ તરીકે સોશિયોલોજી વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ નો ઉપયોગ કરે છે.

2.વૈજ્ઞાનિક તપાસની બેઝિક મેથડ સમાજશાસ્ત્રી માટે ઉપલબ્ધ છે : ઓબ્ઝર્વેશન અને કમ્પેરીઝન (સરખામણી) .

3.કેટલાક પ્રયોગોને લેબ ની જરૂર પડતી નથી કારણ કે ખગોળશાસ્ત્રના અભ્યાસનું બીજું ઉદાહરણ ન્યુટન અને આર્કીમાઈડ ના પ્રયોગો સાથે સંબંધિત છે.

4.તે એવા કાયદાઓ શોધે છે કે જે સામાન્ય રીતે સમુદાયના સામાજિક વ્યવહારમાં લાગુ થઈ શકે છે.

5.તે શહેરીકરણ અને કૌટુંબીક અવ્યવસ્થા વચ્ચેના સંબંધ જેવા અસર સંબંધનો અભ્યાસ કરે છે.

6.તે તેના વિષયનું વૈજ્ઞાનિક રીતે અભ્યાસ કરે છે.

scope of sociology. (સોશિયોલોજીના સ્કોપ)

• સોશિયોલોજી એ ખૂબ જ ઝડપથી વિકાસ થતો સબ્જેક્ટ છે. જે સોસાયટીમા માનવીના સોશિયલ લાઈફના જુદા જુદા તબક્કાના અભ્યાસ માટે ખૂબ જ ઝડપથી વિકાસ પામી રહ્યો છે.
• સોશિયોલોજીમા નીચે મુજબના સબ ડિવિઝન નો વિકાસ થઈ રહ્યો છે.

સોશિયલ મોર્ફોલોજી(Social Morphology)

આમા લાઈફનો જીયોગ્રાફીકલ સ્ટડી કરવામા આવે છે તથા પોપ્યુલેશનના પ્રોબ્લેમ્સ નો પણ અભ્યાસ કરવામા આવે છે.

સોશિયલ ફિજિયોલોજી(Social Physiology)

આ સોશિયલ ફેક્ટ્સ સાથે ડીલ કરતી એક સોસીલોજીની બ્રાન્ચ છે. જેમા ધર્મ, મોરલ, નીતિ નિયમો, ભાષા વગેરેનો સોશિયોલોજીના આસ્પેકટ  પર અભ્યાસ કરવામા આવે છે.

જનરલ સોશ્યોલોજી (General Sociology)

જેમા સોસાયટી અને તેમા રહેતા વ્યક્તિના રિલેશનશિપ વિશેના જનરલ કેરેક્ટરિસ્ટિક્સનો અભ્યાસ કરવામા આવે છે.

રૂરલ સોશ્યોલોજી (Rural Sociology)

જેમા રૂરલ એરીયા સંબંધિત સોશિયોલોજી નો અભ્યાસ કરવામા આવે છે.

ઇન્ડસ્ટ્રીયલ સોશ્યોલોજી (Industrial Sociology)

ઇન્ડસ્ટ્રી તેમજ ઇન્ડસ્ટ્રીમા કામ કરતા તથા ત્યા વસવાટ કરતા વ્યક્તિઓ ને  સંબંધિત સોશ્યોલોજીનો સ્ટડી કરવામાં આવે છે.

અર્બન સોસિયોલોજી (Urban Sociology)

અર્બન એરિયામા રહેતા વ્યક્તિઓ અને તેની સોસાયટી ના સાયન્ટિફિક અભ્યાસનો એમા સમાવેશ કરવામા આવે છે.

એજ્યુકેશનલ સોસ્યોલોજી (Educational Sociology)

આમા સોસાઇટી ના લોકો મા એજ્યુકેશન સંબંધિત બાબતોનો સાયન્ટિફિક સ્ટડી કરવામા આવે છે.

ઓક્યુપેશનલ સોશિયોલોજી (Occupational Sociology)

આમા સોસાયટીમા રહેલા લોકો અને તેના જુદા જુદા ઓક્યુપેશન ને સંબંધિત સોસિયોલોજીનો અભ્યાસ કરવામા આવે છે.

કલ્ચરલ સોસીયોલોજી (Cultural Sociology)

આમા સોસાયટીમા રહેતા અલગ અલગ વ્યક્તિ અને તેના અલગ અલગ કલ્ચરને સંબંધિત સાયન્ટિફિક સ્ટડી કરવામા આવે છે.

પોલિટિકલ સોશિયોલોજી (Political Sociology):

આમા અલગ અલગ પોલિટિકલ ગ્રુપ તેમજ પોલિટિકલ એક્ટિવિટી સંબંધિત સાયન્ટિફિક સ્ટડી કરવામા આવે છે.

આ ઉપરાંત સોશિયોલોજી મા મેડિકલ સોશ્યોલોજી (Medical Sociology), મિલિટરી સોશ્યોલોજી (Military Sociology), સોશ્યોલોજી ઓફ ફેમિલી (Sociology of Family) તેમજ વિવિધ અલગ અલગ સોસિયોલોજી ની બ્રાન્ચીસ નો સાયન્ટિફિક સ્ટડી કરવામા આવે છે.

Relationship with other social sciences (રીલેશનશીપ વીથ અધર સોસીયલ સાઇન્સ):

1.Relationships of sociology with anthropology

• એન્થ્રોપોલોજી એટલે માનવશાસ્ત્ર.
• એ.એલ.ક્રોઈબર તે સોસિયોલોજી અને એન્થ્રોલોજી ને જોડિયા બહેનો કહે છે.
• એથ્રોપોલોજી એ બે ગ્રીક શબ્દો ‘એન્થ્રોપોસ’એટલે કે માણસ અને ‘લોગોસ’ એટલે કે અભ્યાસ પરથી ઉતરી આવ્યો છે.
• આમ એન્થ્રોપોલોજી નો અર્થ માણસનો અભ્યાસ છે .ઉદાહરણ તરીકે માનવજાતિના વિકાસનો અભ્યાસ છે.
• તે ભૌતિક અને સાંસ્કૃતિક એન્થ્રોપોલોજીમાં વિભાજિત છે.
• સાંસ્કૃતિક એન્થ્રોપોલોજી એ ફરીથી પેટાપ્રકારમાં વિભાજિત છે. ઉદાહરણ તરીકે સામાજિક એન્થ્રોલોજી, પરાતત્વશાસ્ત્ર,એથેનોગ્રાફી ,એથેનોલોજી, ભાષાશાસ્ત્ર આનો અર્થ એ છે કે એન્થ્રોપોલોજી વિવિધ સંસ્કૃતિઓ માટે તમામ પ્રકારના સોશિયોલોજી નો અભ્યાસ કરે છે.
• આધુનિક સામાજિક એન્થ્રોપોલોજી એ એક અભિગમ વિકસાવ્યા છે જે કોઈપણ ક્ષેત્ર પશ્ચિમ અથવા બીન પશ્ચિમ માટે સુસંગત છે અને તે રીતે જે વિશિષ્ટ છે ,તે એહટનોસેન્ટ્રીઝમ ને પડકારે છે,ક્રોસ સાંસ્કૃતિક સરખામણીઓ સાથે તૈયાર છે.
  તેમ છતાં શક્ય સાર્વત્રિકો પ્રત્યે સચેત છે .લાંબા ગાળાથી સહભાગી અવલોકનની પ્રથા હવે પ્રમાણભૂત છે.
• સામાજિક એન્થ્રોપોલોજીસ્ટ વિચિત્ર સંસ્કૃતિની માલિકી ધરાવે છે, જે સમજૂતી રાષ્ટ્રની જરૂરિયાત તરીકે લેવામાં આવે છે .
  શિસ્ત ઘણા સમય પહેલા પ્રિલીટ રેટ સોસાયટી ઉપર ભાર મૂકીને સાક્ષર લોકો અને શબ્દોના પ્રદેશો ધરાવતા વિસ્તારોમાં ખસેડવામાં આવી હતી.
• તે ખેડૂત અને શહેરી જૂથોના અભ્યાસ માટે વધુ વ્યવસ્થિત રીતે વિસ્તૃત કરવામાં આવ્યું છે.
• શક્તિશાળી અને શક્તિ હિન બંને માટે અને મૂડીવાદી સમાજની સંપૂર્ણ શ્રેણી માટે.
• તેથી ભૂતકાળના આપણા જ્ઞાનમાંથી વર્તમાન સમયની સામાજિક ઘટનાઓને સમજવા માટે સમાજે સોશિયોલોજી પર આધાર રાખવો પડશે, તે સોસિયોલોજી દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવતી સામગ્રી ઉપર પણ ખૂબ આધાર રાખે છે.

Difference between Sociology and Anthropology

Sociology

• સોશિયોલોજી ગતિશીલ અને વિશાળ સંસ્કૃતિનો અભ્યાસ કરે છે.
• સોશ્યોલોજી એ જ ઘટનાઓનો અભ્યાસ કરે છે જે હાલમાં છે.
• સોશિયોલોજીનો અભ્યાસ પ્રકૃતિમાં વિશેષ છે .
• સોશિયોલોજીસ્ટ તેમના અભ્યાસ સાથે લાંબા સમય સુધી સુધારણા માટેનો અર્થ સૂચવે છે
• સોશિયોલોજીનો સામાજિક સંસ્થાઓ સાથે સંબંધિત છે.
• તે ડોક્યુમેન્ટ અને સર્વેનો ઉપયોગ કરે છે.
• તે સમાજના વિવિધ પાષાઓ અને પ્રોબ્લેમ નો અભ્યાસ કરે છે અને તેમને ચેન્જ કરવા માટે ગાઈડન્સ આપે છે.

Anthropology

• એથ્રોપોલોજી એવી સંસ્કૃતિઓનો અભ્યાસ કરે છે જે પ્રકૃતિમાં નાની અને સ્થિર છે.
• એન્થ્રોપોલોજી એ માણસ અને તેની સંસ્કૃતિનો અભ્યાસ છે.
  એથ્રોપોલોજીએ છેલ્લા લાંબા સમયથી વિકસિત થયું છે.
• એથ્રોપોલોજીનો અભ્યાસ સામાન્ય પ્રકૃતિનો છે.
• એન્થ્રોલોજીસ્ટ એ વધુ તટસ્થ છે અને સૂચનો આપતા નથી.
• એથ્રોપોલોજી મુખ્યત્વે માણસ સાથે સંબંધિત છે .
• તે કાર્યાત્મક પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરે છે .
• તે સંપૂર્ણ અભ્યાસ કરે છે.
  

Relationship of Sociology with Psychology

સોશ્યોલોજી અને સાયકોલોજી એકબીજા સાથે સંબંધિત છે.

વ્યાપક સામાજિક સમસ્યાઓના સંદર્ભમાં માનવ જરૂરિયાતોને સમજવા માટે આંતરશાખાકીય અભિગમ સાથે માનવ વર્તનનું જ્ઞાન.

સાયકોલોજી વ્યક્તિની વર્તણુક, વ્યક્તિનું વ્યક્તિત્વ, મનો સામાજિક જરૂરિયાતો, ચોક્કસ જૂથની સાંસ્કૃતિક જરૂરિયાતો અને આ વિશે મનોવિજ્ઞાન અથવા સાયકોલોજી સમજે છે.

સાયકોલોજી અને સોસિયોલોજી વચ્ચે ઘણી વધૂ સમજણ છે.

Difference between sociology and psychology

Sociology

• સોસાયટી એ બેઝિક યુનિટ છે.
• તે વ્યક્તિઓના સંબંધનો અભ્યાસ કરે છે તે સમાજ માટેનું વિજ્ઞાન છે.
• સોશિયોલોજી સામાજિક પ્રક્રિયાઓનું વિશ્લેષણ કરે છે.
• સોશિયોલોજી સમાજના દ્રષ્ટિકોણ થી વ્યક્તિગત વર્તનનો અભ્યાસ કરે છે.
• તે સામાજિક પ્રણાલીના એક ભાગ તરીકે માણસનો અભ્યાસ કરે છે અને સામાજિક સંસ્થાઓ અને સામાજિક પ્રક્રિયાઓનો ઉપયોગ સામાજિક ક્રિયા પ્રતિક્રિયાઓમાં કરવામાં આવશે.

Psychology

• વ્યક્તિએ બેઝિક યુનિટ છે.
• તે માનવ વર્તનના અનુભવનું વિજ્ઞાન છે.
• સાયકોલોજી માનસિક પ્રક્રિયાઓ નું વિશ્લેષણ કરે છે.
• સાયકોલોજી સાઇકોલોજિક દ્રષ્ટિકોણ થી વ્યક્તિના વર્તનનો અભ્યાસ કરે છે.
• એક વ્યક્તિ તરીકે માણસનો અભ્યાસ કરે છે અને આનુવંશિકતા અને પર્યાવરણ સાથેની ક્રિયા પ્રતિક્રિયા, માનસિક અને માનસિક પ્રક્રિયાઓ.
  

Relationship of sociology and social psychology

• સોશિયલ સાયકોલોજી એક મહત્વપૂર્ણ અને લાંબા સમય નો વિસ્તાર છે જે આ સદીના પ્રથમ દાયકાથી વિકસિત થયો છે.
• વિલિયમ મેક ડીગલે ,1908 માં સોશિયલ સાયકોલોજીનો તેમનો પરિચય આપ્યો.
• જોકે તેનો ભૂપ્રદેશ ખરાબ રીતે વ્યાખ્યાયિત નથી.
• સાયકોલોજીના માળખામાં, સોશિયલ સાયકોલોજી ખાસ કરીને સામસામે સામાજિક ક્રિયા પ્રતિક્રિયાના અભ્યાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.
• સ્મોલ ગ્રુપના એક્સપેરિમેન્ટલ અભ્યાસ નો નોંધપાત્ર ઉપયોગ કરે છે.
• જોકે વધુ સોશ્યોલોજી સોશિયલ સાયકોલોજી છે જે ખાસ કરીને પ્રતિકાત્મક ક્રિયાપ્રતિક્રિયાવાદ સહભાગી અવલોકન તરીકે નિયુક્ત પદ્ધતિઓથી પ્રભાવિત છે.

Difference between sociology and social psychology

Sociology

• એક સમયે લોકોના જૂથનો અભ્યાસ કરી શકાય છે.
• સોશિયોલોજીમાં સામાજિક પ્રક્રિયાઓ, સમાજને લગતા કાયદાઓ ,સમાજને લગતા મૂલ્યો નો અભ્યાસ કરવામાં આવે છે.
• સોશિયોલોજી સમાજની રચના અને કાર્યની ચર્ચા કરે છે.

Social psychology

• તે સમાજમાં વ્યક્તિના વર્તનનો અભ્યાસ કરે છે.
• સોશિયલ સાયકોલોજી વ્યક્તિની માનસિક પ્રક્રિયાનો અભ્યાસ કરે છે.
• તે સાંસ્કૃતિક અને સામાજિક મૂલ્યો અને આ વલણોથી સંબંધીત કાયદાઓ પ્રત્યેના વલણનો વ્યક્તિગત અભ્યાસ છે.

નર્સિંગ પ્રોફેશનમાં સોશિયોલોજીનું મહત્વ (Importance of Sociology in Nursing Profession):

• સોસાયટી તથા સોસાયટીમા રહેતા લોકોના સાયન્ટિફિક સ્ટડી માટે ખૂબ જ અગત્યની બ્રાન્ચ છે.
• નર્સિંગ પ્રોફેશનમા પેશન્ટ, પેશન્ટની સારવાર તથા હોસ્પિટલ અને હેલ્થ કેર ટીમને લગતા ઘણા મુદ્દાઓ માટે સોશિયોલોજીના અભ્યાસનુ મહત્વ ખૂબ જ મહત્વ રહેલુ છે.
• પેશન્ટ ના કલ્ચરને અને તેની સોશિયલ લાઈફને સમજવામા સોશિયોલોજી એ હોસ્પિટલ સ્ટાફને ખૂબ જ મહત્વનુ છે.
• સોસાયોલોજીના અભ્યાસ દ્વારા અલગ અલગ લોકોના અલગ અલગ ધર્મો અને તેની કાસ્ટ અને કોમ્યુનિટી વિશે વિવિધતા જાણવા મળે છે.
• પેશન્ટની સારવાર દરમિયાન તેને લગતા રીતરિવાજો અમુક માન્યતાઓ વગેરેને સારવાર દરમિયાન ધ્યાનમા રાખી સારવાર પૂરી પાડી શકાય છે.
• સોશિયોલોજીના અભ્યાસ દ્વારા વ્યક્તિઓ વચ્ચે કોઑપરેશન તેમજ ટીમની ભાવના જળવાઈ રહે છે. નર્સ તરીકે હોસ્પિટલમા પેશન્ટ સાથે કામ કરતી વખતે સોશિયોલોજીના અભ્યાસ દ્વારા ટીમ સ્પિરિટ અને કોઓપરેશન મેળવી શકાય છે.
• સોશિયોલોજીના અભ્યાસ દ્વારા પેશન્ટની ટ્રીટમેન્ટ, તેની રિકવરી તેમજ તેને અપાતી અલગ અલગ પ્રકારની નર્સિંગ કેર મા પણ સોશિયલ રિલેશનશિપ સારી રીતે જાળવી શકાય છે અને દર્દીનો કોન્ફિડન્સ જીતી શકાય છે.
• કોમ્યુનિટીમા કામ કરતી વખતે સોશ્યોલોજીના અભ્યાસ દ્વારા કોમ્યુનિટી અને ત્યા રહેતા લોકો ના કલ્ચર અને તેના નોલેજ વિશે માહિતી મેળવવાથી તેની સાથે પ્રિવેન્ટીવ સર્વિસીસ મા પણ સોશ્યોલોજીનુ ખૂબ જ મહત્વ રહેલુ છે.
• સોશિયોલોજીના અલગ અલગ બ્રાન્ચ ના વિકાસ દ્વારા ઇન્ડસ્ટ્રીયલ નર્સિંગ,  પબ્લિક હેલ્થ નર્સિંગ જેવા અલગ અલગ નર્સિંગ ના આસ્પેકટ મા પણ સોશ્યોલોજીનુ ખૂબ મહત્વ રહેલુ છે.
• સોસીયોલોજી ના અભ્યાસ દ્વારા ટ્રીટમેન્ટ દરમિયાન ઊભા થતા સોશિયલ પ્રોબ્લેમ્સ ને સમજી અને તેનુ સમાધાન કરી શકાય છે જેથી સારી ટ્રીટમેન્ટ દર્દીને આપી શકાય છે.
• આમ સોસીયોલોજી ના અભ્યાસ દ્વારા ઉચ્ચ ગુણવત્તા સભર પેશન્ટ કેર આપી શકાય તેમજ પેશન્ટ નુ પાર્ટિસિપેશન પણ યોગ્ય મેળવી શકાય છે.

FOR UNLOCK 🔓 FULL COURSE NOW. MORE DETAILS CALL US OR WATSAPP ON- 8485976407

સંપૂર્ણ કોર્ષને અનલોક 🔓 કરવા માટે અથવા વધુ માહિતી માટે નીચે મુજબના નંબર પર સંપર્ક કરો અથવા whatsapp કરો.-
8485976407