skip to main content

31/01/2017 -HCM (PAPER NO.1)

તારીખ :- 31/01/2017 -HCM

પ્ર -1 નીચે આપેલા પ્રશ્નોનું સવિસ્તૃત જવાબ આપો.

અ. પી.એચ.સી.ના કાર્યો જણાવી પી.એચ.સી.પર એ. એન. એમ. ની જવાબદારીઓ જણાવો ? 08

  • મેડીકલ કેર (Medical Care)
  • માતૃબાળ કલ્યાણ સેવાઓ (Maternal & Child Health Care)
  • સલામત પાણી અને પાયાની સ્વચ્છતા (Safe drinking water&basic Sanitation)
  • કુટુંબ કલ્યાણની સેવાઓ (Family planning & family Welfare )
  • ચેપી રોગોનો અટકાવ અને નિયંત્રણ (Control of Communicable Diseases)
  • જીવંત આકડાઓનું એકત્રીકરણ અને રીપોર્ટીંગ(Vital Statistics & Reporting)
  • આરોગ્ય શિક્ષણ (Health Education)
  • શાળા આરોગ્ય કાર્યક્રમ (School Health Programm)
  • તાલીમ અને શિક્ષણ (Training): તાલા
  • રેફરલ સેવાઓ (Referral Services)
  • સંશોધન કાર્ય (Research work )
  • તમામ રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય કાર્યક્રમો ચલાવવા (All national Health Programm)
  • પાયાની લેબોરેટરી સેવાઓ (Basic Lab.Services )

માતા અને બાળકનું આરોગ્ય :

  • ,સગર્ભા બહેનોની નોંધણી કરી સગર્ભાવસ્થા દરમિયાનની તમામ સંભાળ
  • સગર્ભામાતાની ઓછામાં ઓછી ચાર તપાસ કરશે.જેમાં યુરીન સુગર, આબ્લ્યુમીન, બ્લડ પ્રેસર અને હિમોગ્લોબીન માટેની તપાસ કરવી જોઈએ.
  • દરેક સગર્ભામાતાની ગુપ્તરોગો માટેની તથા બ્લડ ગૂપીંગ વ્યવસ્થા ગોઠવવી
  • અસામાન્ય સુવાવડ માટે નજીકના એફ.આર.યુ.(ફર્સ્ટ રેફરલ યુનિટ) ખાતે રીફર કરશે.
  • પગથી માથા સુધીની તપાસ કરશે.
  • કુલ સુવાવડના ૨૦% સુવાવડો પોતે કરશે.
  • આરોગ્ય શિક્ષણ આપશે.
  • હોસ્પિટલમાં સુવાવડ ની તૈયારી માટે સમજાવશે.
  • પોતાના દાયણ જયારે જયારે બોલાવે ત્યારે તેને મદદ કરશે.
  • રસીકરણ કાર્યક્રમ વડે માતા તથા બાળકને રક્ષણ આપશે.–
  • રીફર કરેલ કેશોને રજા આપ્યા બાદ ફરી તેની મુલાકાત લેશે.
    પોતાના વિસ્તારમાં સુવાવડ થયેલ માતાની ત્રણ મુલાકાત લેશે.
  • માતાને આઈ.એ.એફ.(આર્યન ફોલીક એસીડ)ની ૨૦૦ ગોળીઓ આપશે
  • માતાને સ્તનપાન વિશેની સમજણ આપશે.દ્રમાસ સુધી ફકત ને ફકત ધાવણની સાચી
    સલાહ આપશે.
  • માતાને પર્સનલ હાઈઝીન, ન્યુટ્રીશન, વગેરે ની સમજણ આપશે.
  • મધર ક્રાફટ તથા બેબી ક્રાફટ વિશે ની સમજણ આપશે.
  • બાળકને સંપૂર્ણ રસીકરણ મળી રહે તેવા પ્રયત્નો કરશે.
  • બાળકનો ગ્રોથ ચાર્ટ મેઈનટેઈન કરશે.
ચેપી રોગના જરૂરી તમામ અટકાયતના પગલાઓ લેશે.

(M.T.P.-medical termination of pregnancy: ,

  • તબીબી રીતે પ્રસૃતિ નિવારણ કરાવવાની જરૂરીયાત વાળી સ્ત્રીઓને ઓળખશે.અને તેની તબીબી રીતે પ્રસૃતિ નિવારણ માં મદદ કરશે.અને નજીકની માન્ય સંસ્થામાં
    મોકલશે. સેપ્ટીક એબોર્શનના પરિણામોની સમુદાયને સમજણ આપશે. , ભૃણ હત્યા વિશેની સાચી સમજણ આપશે.અને દિકરી નું મહત્વ સમજાવશે. , પી.એન.ડી.ટી.એકટ વિશે ની જાણકારી આપશે.(પ્રિ નેટલ ડાયગ્નોસ્ટીક ટેસ્ટ)

પોષક આહાર :

  • 0 થી ૫ વર્ષના બાળકોમાં કુપોષણ ઓળખશે. અને જરૂરી સારવાર, સલાહ તથા સુચન કરી જરૂરી જણાયતો રીફર કરશે.
  • , સગર્ભામાતા, ધાત્રીમાતા તથા બાળકો અને કુટુંબ કલ્યાણની પધ્ધતિ અપનાવનાર લાભાર્થીને અને શાળા કોલેજની કિશોરીઓને આર્યન ફોલીક ગોળીનું વિતરણ કરશે.
  • વિટામીન – એ ના કાર્યક્રમને સફળ બનાવવા મહેનત કરશે.
  • આંગણવાડીમાં પોષણ અંગેનું જ્ઞાન આપશે.અને આંગણવાડી પર આવતા ખોરાકનું વિતરણ કરશે.

રોગપ્રતિકારક રસીઓ :

  • મમતા દિવસની ઉજવણી કરશે. અને દરેક બાળકને સંપૂર્ણ રસીકરણ થાય તેવા પ્રયત્નો કરશે.
  • ૦ થી ૫ વર્ષના તમામ બાળકોને રસીકરણ કરશે.
  • પલ્સ પોલીયો રસીકરણમાં સક્રિય રસ લેશે.
  • ટી.ટી.-૧૦ અને ટી.ટી. – ૧૬ આપશે.

દાયણ ને તાલીમ :

  • પોતાના વિસ્તારની દાયણોની યાદી બનાવશે.
  • દાયણોને ડી.ડી.કે.( ડીસ્પોઝેબલ ડીલેવરી કીટ) નો ઉપયોગ તથા સલામત પ્રસૃતિની તાલીમ આપશે.
  • દાયણોએ આરોગ્યના કાર્યક્રમમાં કેવી રીતે પોતાનું યોગદાન આપે તે માટેની યોગ્ય જાણકારી આપશે.

કુંટુંબ કલ્યાણ :

  • લાયક દંપતી તથા બાળકની સંખ્યાના રજીસ્ટ્રેશન કરવું.
  • કુંટુંબ કલ્યાણ માટે લોકોમાં સંદેશા આપશે.અને વ્યકિતગત તથા જુથમાં કુંટુંબ કલ્યાણ નો સંદેશો આપશે.
  • કુંટુંબ કલ્યાણના કાર્યક્રમને પ્રોત્સાહન મળે તે માટે તમામ પ્રયત્નો કરશે.
  • કુંટુંબ કલ્યાણને લગતી તમામ માહિતી અને તમામ ગર્ભનિરોધક પધ્ધતિઓ વિશેની સમજણ અને કુંટુંબ કલ્યાણની માહિતી પુરી પાડે છે.
  • કુંટુંબ કલ્યાણ સ્વીકારનાર લાભાર્થી ને ફોલોઅપ કરશે.
  • સામાન્ય દર્દીઓને સ્થળ પર જ સેવાઓ આપશે.
  • કુટુંબ કલ્યાણની પધ્ધતિની આડ અસરો અને સાચી માહિતી પુરી પાડશે.
  • કુટુંબ કલ્યાણના સાધનો પુરા પાડશે. તથા ડેપો હોલ્ડ૨ને સાધનો આપશે., ,
  • મહિલા મંડળની મીટીંગમાં ભાગ લેશે.અને કુટુંબ કલ્યાણના કાર્યક્રમની ચર્ચા કરશે.

લીન્ક કપલ. કિશોરીઓ તથા તરૂણીઓને સલાહ આપશે. (Control of Communicable Diseases) :

  • પોતાના વિસ્તારની મુલાકાત દરમિયાન સામાન્યથી વધારે જયારે કોઈપણ પ્રકારના રોગો જોવા મળે તો તુરત જ જાણ કરશે. અને જરૂરી પગલાઓ લેશે.
  • રાષ્ટ્રીય નિયંત્રણ કામગીરીમાં દરેક કાર્યક્રમની સુચી મુજબ કામ કરશે.
  • ટી.બી. અને લેપ્રસી જેવા રોગોની દવાઓ દર્દીને વ્યવસ્થિત આપશે.
  • ઝાડા ઉલ્ટીના કેશમાં ઓ.આર.એસ.નું વિતરણ કરશે.
  • સ્વાઈનફલુ,એઈડસ,સીફીલીસ,ગોનોરીયા જેવા રોગના ફેલાવો અને અટકાયતી પગલાઓની માહિતી આપશે.
  • ડોટસ, માસ થેરાપી,એમ.ડી.ટી.આર.ટી.વગેરેની વ્યવસ્થા કરશે.

૨જીસ્ટર અને નોંધણી :

  • તમામ રજીસ્ટરો બરાબર નિભાવશે અને જાળવણી કરશે.
  • સમયાંતરે દરેક રિપોર્ટ વડી કચેરીમાં મોકલશે.
  • રજીસ્ટર અને આંકડા પરથી ભવિષ્યનો પ્લાન બનાવશે.
  • ‘મંથલી મીટીંગમાં હાજરી આપશે.

પાયાની આરોગ્ય સંભાળ :

  • નાની બિમારીઓ માટે સારવાર આપશે.
  • અકસ્માત અને આકસ્મીક તકલીફ માટે પ્રાથમિક સારવાર આપશે.
  • પૌતાના શકિત બહારના કેશને રીફર કરશે.

ટીમ ની પ્રવૃતી :

આશા,ગ્રામ આરોગ્ય મિત્ર,લીંક કપલ,આંગણવાડી વર્કર,તેડાગર,દાયણ,મહીલા સ્વાસ્થય સંઘના મેમ્બર,સીબીવી (કોમ્યુનીટી બેઈઝ વોલીન્ટીઅર),મહિલા મંડળની સ્ત્રીઓ દરેક સાથે મળીને કામ કરશે.

  • સ્ટાફ મીટિંગ અને સામુદાયની મીટિંગમાં હાજરી આપશે.
  • દરેક કાર્યકર સાથે સંકલનથી કામ કરશે.
  • પેટા કેન્દ્રની સ્વચ્છતા જાળવશે.
  • કેમ્પ અને અન્ય કામગીરીમાં ટીમના સભ્યો તરીકે કામ કરશે.

બ. સબ સેન્ટર નું એક માસની પ્રવૃત્તિનું આયોજન દર્શાવી તેમાં કંઈ કંઈ બાબાતો નું ધ્યાન રાખશો તે જણાવો.04

સબ સેન્ટરનું એક માસનું આયોજન દિનચર્યા અને પ્રવૃત્તિઓ માટે મહત્વપૂર્ણ છે, ખાસ કરીને આરોગ્ય સેવા પ્રદાન માટે. અહીં કેટલીક બાબતો છે જે ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ:

સબ સેન્ટરનું એક માસનું આયોજન

વાર્ષિક અને માસિક લક્ષ્યો:

  • લક્ષ્ય:
    • કયા આરોગ્ય સેવા પ્રદાન કરવાનું છે (જેમ કે, વેક્સિનેશન, માતા અને બાળકની દેખરેખ, રોગ નિવારણ)
    • આરોગ્ય શિબિર અને મુલાકાતો

વારસિક દાવાઓ અને સેવાઓ:

  • દાવાઓ:
    • મેડિકલ ચકાસણી
    • વેક્સિનેશન (બી.સી.જી., મેઝલ્સ, પોળિયો, હિપેટાઇટિસ B)
    • સગર્ભા અને શિશુ સંભાળ

અમેર્સ રસીકરણ અને મેડિકલ ચકાસણી:

  • પ્રવૃત્તિ:
    • માસિક આરોગ્ય શિબિર
    • માતા અને બાળક માટે મેડિકલ ચકાસણી
    • માનસિક આરોગ્ય વિલક્ષણ

શિક્ષણ અને ટ્રેનિંગ:

  • પ્રવૃત્તિ:
    • સ્ટાફને તાલીમ આપવી
    • આરોગ્ય શિબિર માટે શિબિર યોજવું
    • કોમ્યુનિકેશન અને નેટવર્કિંગ

માહિતી અને રિપોર્ટિંગ:

  • પ્રવૃત્તિ:
    • દરરોજ અને માસિક અહેવાલ તૈયાર કરવો
    • હોસ્પિટલ/સ્વાસ્થ્ય વિભાગ સાથે સમીક્ષા

કામ અને બોર્ડિંગ:

  • પ્રવૃત્તિ:
    • સપ્લાય મેનેજમેન્ટ
    • ઇન્વેન્ટરી ચેક અને મેન્ટેનન્સ
    • સાધનો અને મેડિકલ સપ્લાયનું નિયમન

કાંઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું:

આરોગ્ય અને સલામતી:

  • દરેક દર્દી માટે હજીરાં અને સ્વચ્છતાની ખાતરી
  • ડોકટરો અને નર્સો માટે સંરક્ષણ અને સલામતીનાં નિયમો

આપાતકાળ દરમિયાન કાર્યવાહી:

  • આપાતકાળ પ્રક્રિયાની યોજના
  • આપાતકાળનો ઉપયોગ

ટ્રેનિંગ અને વ્યવસ્થાપન:

  • સ્ટાફની તાલીમ અને લાઇસન્સ મેડિકલ પ્રેક્ટિસ માટે
  • કાર્યક્ષમતા અને કામગીરીની સુધારણા

જરૂરિયાત અને સુવિધાઓ:

  • મેડિકલ સાધનો અને દવાઓની ઉપલબ્ધતા
  • બેડ અને સારવાર માટે સુવિધાઓ

સમયમર્યાદા અને શેડ્યુલિંગ:

  • ચોક્કસ સમયમર્યાદા માટે યોજના
  • નિયમિત રિપોર્ટિંગ અને મોનિટરિંગ

જાહેરાત અને માહિતી વિતરણ:

  • આરોગ્ય અભિયાન અને કાર્યક્રમોની જાહેરાત
  • જનજાગૃતિ અને શૈક્ષણિક પ્રવૃત્તિઓ

માસિક આયોજન માટે નમૂનાઓ:

  • અઠવાડિયું 1: મેડિકલ ચકાસણી અને વેક્સિનેશન
  • અઠવાડિયું 2: માતા અને બાળક માટે આરોગ્ય શિબિર
  • અઠવાડિયું 3: સ્ટાફ તાલીમ અને પરિષદ
  • અઠવાડિયું 4: રિપોર્ટ અને ઇન્વેન્ટરી ચેક

આ રીતે, સબ સેન્ટરનું એક માસનું આયોજન ઘન અને સુયોજિત થાય છે, જે આરોગ્ય સેવા માટે યોગ્ય રીતે નિર્વહિત કરે છે.

૫-૨

અ. ૫000 ની વસ્તીવાળા સબસેન્ટરનો જન્મદર ૨૪ છે. આ સબસેન્ટરમાં 0 થી1 વર્ષ ના બાળક માટે વેક્સીન ની તથા વિટામીન ‘એ’ ની જરુરીયાત ની ગણતરી કરી ઇન્ડેન્ટ બનાવો. 08 5000 ની વસ્તી ધરાવતા સબ સેન્ટર માટે 0 થી 1 વર્ષના બાળકો માટે વેક્સીન અને વિટામીન A ની જરૂરિયાતની ગણતરી કરવા માટે, આ પગલાં અનુસરો:

માટે 0 થી 1 વર્ષના બાળકો માટે ઇન્ડેન્ટ

1. વેક્સીનની જરૂરિયાત

  1. જન્મદર (Birth Rate): 24/1000
  2. વસ્તી: 5000
  • વાર્ષિક જન્મોની સંખ્યા: ( 5000 \times \frac{24}{1000} = 120 )
  1. 0 થી 1 વર્ષના બાળક માટે વેક્સીન:
  • BCG (ટેટનસ અને કોખસી): 1 ડોઝ
  • પોલિયો (OPV): 3 ડોઝ
  • ડિપ્થેરિયા, ટિટાનસ, અને પર્ટ્યુસિસ (DTP): 3 ડોઝ
  • હિપેટાઇટિસ B: 3 ડોઝ
  • હેમોફિલસ ઈન્ફલુએન્ઝા ટાઈપ બ (HIB): 3 ડોઝ
  • મીઝલ્સ: 1 ડોઝ કુલ વેક્સીન માટેની સંખ્યા:
  • BCG: 120
  • OPV: 120 × 3 = 360
  • DTP: 120 × 3 = 360
  • હિપેટાઇટિસ B: 120 × 3 = 360
  • HIB: 120 × 3 = 360
  • મીઝલ્સ: 120

2. વિટામીન A ની જરૂરિયાત

  • આરોગ્ય પરિસ્થિતિ: વિટામીન A supplementation 0 થી 1 વર્ષના બાળકો માટે 6 મહિનાના અંતે આપવામાં આવે છે. અંદાજ:
  • દર 6 મહિના માટે: 1 ડ્રોપ
  • અંદાજિત 0 થી 1 વર્ષના બાળકો: 120 કુલ વિટામીન A માટેની જરૂરિયાત:
  • વિટામીન A (6 મહિના માટે): 120 × 1 = 120 ડ્રોપ્સ

ઇન્ડેન્ટ માટે દાખલો

સેવાકુલ લાઈટમાં ખોટી બાબાતોડોઝ/લક્ષ્યકુલ સંખ્યા
BCG1201 ડોઝ120
OPV1203 ડોઝ360
DTP1203 ડોઝ360
હિપેટાઇટિસ B1203 ડોઝ360
HIB1203 ડોઝ360
મીઝલ્સ1201 ડોઝ120
વિટામીન A1201 ડ્રોપ120

સારાંશ

  • વેક્સીનની કુલ જરૂરિયાત:
  • BCG: 120
  • OPV: 360
  • DTP: 360
  • હિપેટાઇટિસ B: 360
  • HIB: 360
  • મીઝલ્સ: 120
  • વિટામીન A: 120 ડ્રોપ્સ

આ રીતે, 5000 ની વસ્તી ધરાવતા સબ સેન્ટર માટે 0 થી 1 વર્ષના બાળકો માટે જરૂરી વેક્સીન અને વિટામીન A ની સંખ્યા આવી રહી છે.

બ. પી.એચ.સી નો ઓર્ગોનાઈઝેશન ચાર્ટ લખો.04

પ્ર -३ નીચેનાના ટુંકમાં જવાબ આપી.

અ. મમતા કિલનિક એટલે શું ? મમતા કાર્ડ નું મહત્વ જણાવો.04

  • મમતા ક્લિનિક અને મમતા કાર્ડ ભારત સરકારની મમતા યોજના (Mamata Yojana) હેઠળ મહિલાઓ અને શિશુઓ માટે આરોગ્ય સેવાઓ સુધારવા માટેના અભિયાનનો ભાગ છે. અહીં તેમના મુદ્દાઓ વિશે વિગતવાર માહિતી આપવામાં આવી છે:

મમતા ક્લિનિક

મમતા ક્લિનિક સામાન્ય રીતે સબ સેન્ટર અથવા આરોગ્ય કેન્દ્ર તરીકે કાર્યરત હોય છે જે ખાસ કરીને સગર્ભા માતાઓ અને નાના બાળકો માટે આરોગ્ય સેવાઓ પ્રદાન કરે છે. આ ક્લિનિક દ્વારા સગર્ભા માતાઓને અને શિશુઓને નીચે મુજબની સેવાઓ આપવામાં આવે છે:

  • આરોગ્ય ચકાસણી: સગર્ભા માતાઓ અને બાળકો માટે નિયમિત આરોગ્ય ચકાસણી.
  • વેક્સીનેશન: ઇન્ફ્લુએન્ઝા, પીપિન, ટિટનસ, મીઝલ્સ, વગેરે માટેનો વિક્રમ.
  • લેબોરેટરી પરીક્ષણ: હેમોગ્લોબિન, ગ્લૂકોઝ, ડેન્શન, વગેરેના પરીક્ષણો.
  • માયક્રોણ્યુટ્રીયન્ટ સપ્લીમેન્ટેશન: વિટામિન A, ફોલિક એસિડ, આયર્ન વગેરે.
  • અરોગ્ય શિક્ષણ: સગર્ભતા અને બાળકના આરોગ્ય વિશે માર્ગદર્શન અને શિક્ષણ.

મમતા કાર્ડ

મમતા કાર્ડ એક સરકારી દસ્તાવેજ છે જે સગર્ભા માતાઓને આરોગ્ય સેવાઓ માટે ઓળખપત્ર તરીકે કાર્ય કરે છે. મમતા કાર્ડનું મહત્વ નીચે મુજબ છે:

  1. સહાયની સિસ્ટમ: કાર્ડ સગર્ભા માતાઓને આરોગ્ય સેવાનું લઘુત્તમ સ્તર પર સરળ બનાવે છે, જેમ કે નિશુલ્ક અથવા સસ્તા આરોગ્ય સેવાઓ, દવાઓ, અને વિટામિન સુપ્લીમેન્ટ્સ.
  2. સુવિધાઓ અને સેવાનાં લાવશવાધિકાર: કાર્ડ દ્વારા, સગર્ભા માતાઓને આરોગ્ય ક્લિનિક્સ અને સેન્ટર્સમાં આવશ્યક સેવાઓનો અધિકાર પ્રાપ્ત થાય છે, જેમ કે મેડિકલ ચકાસણી અને વેક્સિનેશન.
  3. ટ્રેકિંગ અને મોનિટરિંગ: મમતા કાર્ડ સગર્ભા માતાઓની આરોગ્ય સ્થિતિ અને સેવાઓની પ્રગતિને ટ્રેક કરવા માટે ઉપયોગી છે, જે આરોગ્ય વ્યવસ્થાપકને સુધારણાની જરૂરિયાતને સમજવામાં મદદ કરે છે.
  4. મારી મમતા સ્કીમનાં લાભ: મમતા કાર્ડ સગર્ભા માતાઓને શ્રેષ્ઠ આરોગ્ય સેવા અને આધિકારિત માન્યતા આપે છે. તે મા અને બાળકની આરોગ્ય સેવાઓમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે.

સારાંશ

  • મમતા ક્લિનિક: સગર્ભા માતાઓ અને શિશુઓ માટે આરોગ્ય સેવાઓ પ્રદાન કરતું કેન્દ્ર.
  • મમતા કાર્ડ: સગર્ભા માતાઓને આરોગ્ય સેવાઓ મેળવવા માટે આપેલા ઓળખપત્ર અને લાભકારી દસ્તાવેજ.

આ રીતે, મમતા ક્લિનિક અને મમતા કાર્ડ આરોગ્ય સેવાઓની ગુણવત્તા સુધારવા અને સગર્ભા માતાઓ અને નાના બાળકોને વધારે સુવિધા આપવા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ સાધનો છે.

. રસીકરણ માઈક્રો પ્લાન આયોજિત કરતી વખતે ધ્યાનમાં રાખવાના મુદા જણાવો. 04 રસીકારણ માઈક્રો પ્લાન આયોજિત કરતી વખતે નીચેની બાબતો ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ:

1. લક્ષ્ય સમૂહની ઓળખ:

  • જનસાંખ્યાની ગણતરી: લક્ષ્ય સમૂહના બાળકો (જન્મથી 5 વર્ષ) અને સગર્ભા માતાઓની સંખ્યા જાણવા માટે સરવાળા સંખ્યાનો નમૂનો તૈયાર કરો.
  • ઉમરવાર ગણતરી: વિવિધ ઉંમરના બાળકો માટે જરૂરી રસીકરણ ડોઝ માટે ગણી કાઢવું.

2. રસીકરણનું શેડ્યૂલ:

  • માસિક/અઠવાડિયું કાર્યક્રમ: રસીકરણ કાર્યક્રમ માટે વિશિષ્ટ તારીખો અને સમયની યોજના બનાવવું.
  • સંવહિતતા: કયા દિવસો અને સમય પર રસીકરણ કરવા માટે આકલન કરો.

3. લોજિસ્ટિક્સ અને સામગ્રી:

  • રસી અને સામગ્રી: જરૂરી રસી, રાસાયણિક અને વેક્સીન સંઘટન, તેમજ રસીકરણ માટે જરૂરી સાધનોની ઉપલબ્ધતા ખાતરી કરો.
  • સુરક્ષા: રસી સરળતાથી ઉપલબ્ધ કરવા માટે વિશિષ્ટ ભંડારણ વ્યવસ્થાઓ.

4. સ્ટાફ અને તાલીમ:

  • સ્ટાફની નિયુક્તિ: યોગ્ય સંખ્યા અને પ્રકારના આરોગ્ય કર્મચારીઓની નિમણૂક કરો (જેમ કે, નર્સ, વેક્સિનેટર).
  • તાલીમ: સ્ટાફને યોગ્ય રીતે તાલીમ આપવી, ખાસ કરીને રસીકરણ અને દવા આપવાની પદ્ધતિઓ.

5. જ્ઞાન અને જાગૃતિ:

  • જાણકારીઓ: મમતા કાર્ડ, સ્થાનિક મંચ અને જાહેર જાગૃતિ માટે આકર્ષક સામગ્રી તૈયાર કરો.
  • વિશિષ્ટ અભિયાન: લોકજાગૃતિ માટે રસીકરણ અભિયાન, ઇનફોર્મેશન બુલેટિન, વેડિયો વગેરે.

6. ડેટા અને દસ્તાવેજીકરણ:

  • ટ્રેકિંગ: દરેક રસીકરણને નોંધવું, ડેટા સંગ્રહ કરવો, અને અનુસંધાન રાખવો.
  • રિપોર્ટિંગ: નિયમિત અહેવાલ તૈયાર કરો, જેમ કે રસીકરણનાં પ્રગતિ અને સફળતા પર આધારિત.

7. કમ્યુનિકેશન અને સુમેળ:

  • સ્થાનિક સંસ્થાઓ: સ્થાનિક આરોગ્ય વિભાગ અને અન્ય સંસ્થાઓ સાથે સમન્વય.
  • હેતુ લક્ષ્ય: કવિ દિશા અને સુચનાઓ લાવવી.

8. આકસ્મિક સમસ્યાઓ માટે યોજના:

  • એમરજન્સી: રસીકરણ સમયે થતી કોઈપણ સમસ્યાની તાત્કાલિક નિયંત્રણ યોજનાઓ.
  • સુરૂચિ: દર વર્ષે અને સમયે અસરકારક રીતે માહિતીની અપડેટ્સ.

9. ગુણવત્તા નિયંત્રણ:

  • મારક બેડ: રસીકરણ પ્રક્રિયા સુસંગત છે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે નિયમિત તપાસ અને મોનિટરિંગ.
  • ફીડબેક: દર્દી અને પરિવારનાં ફીડબેકનો સામનો કરો અને તેને સુધારો.

10. માનવ સંસાધનો:

  • પ્રશિક્ષણ: સ્ટાફને યોગ્ય રીતે તાલીમ આપવી.
  • મોટા પ્રમાણમાં ચકાસણી: તમામ કર્મચારીઓને સૂચનાઓ તથા માર્ગદર્શિકા આપવી.

આ રીતે, રસીકરણ માઈક્રો પ્લાનને યોગ્ય રીતે આયોજિત કરવાથી રસીકરણ પ્રોગ્રામ સફળ બને છે અને આરોગ્ય સેવાઓમાં સુધારો આવે છે.

ક. નર્સિંગ એજયુકેશન ના હેતુઓ જણાવો નર્સિંગ એજ્યુકેશનના હેતુઓ ખૂબ જ વ્યાપક અને મહત્વપૂર્ણ છે, અને તે આરોગ્ય સેવા વ્યવસ્થાનો મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. અહીં નર્સિંગ એજ્યુકેશનના મુખ્ય હેતુઓને યાદગાર રીતે રજૂ કરવામાં આવ્યા છે:

1. વ્યાવસાયિક ક્ષમતા વિકાસ:

  • નર્સિંગ કુશળતાઓ: નર્સિંગ કાર્યક્ષેત્રમાં જરૂરી આદર્શ કુશળતાઓ અને પ્રયોગી કુશળતાઓ વિકસાવવી.
  • અભ્યાસ અને તાલીમ: આધુનિક નર્સિંગ તંત્ર અને પ્રક્રિયાઓ વિશે વિદ્યા પ્રદાન કરી વ્યક્તિગત વિકાસ કરવો.

2. ઉચ્ચ સ્તરીય વિજ્ઞાન અને જ્ઞાન:

  • આરોગ્યના સિદ્ધાંતો: મેડિકલ વિજ્ઞાન, નર્સિંગ તત્વશાસ્ત્ર, અને બીમારીઓની સમજણ વધારવી.
  • અદ્યતન ટેક્નોલોજી: આરોગ્યમાં નવીનતમ ટેક્નોલોજી અને ટ્રીટમેન્ટ મોટેકનોલોજી વિશે શિક્ષણ આપવું.

3. સઘન સંભાળ અને સારવાર:

  • ક્લિનિકલ અનુભવ: રોગીઓ અને દર્દીઓ સાથે સારી રીતે વર્તન અને સંભાળ આપવી.
  • એમરજન્સી અને તાત્કાલિક પરિસ્થિતિઓ: કુશળતાપૂર્વક તાત્કાલિક પરિસ્થિતિઓમાં નિકાસ કરવું.

4. સંશોધન અને નિષ્ણાતી:

  • સંશોધન ક્ષમતા: નર્સિંગ સંશોધન અને નવીનતા માટે નિષ્ણાત તરીકે કાર્યરત રહેવું.
  • ઉચ્ચ શૈક્ષણિક હેતુ: સંશોધન અને અભ્યાસને ઉત્તમ રીતે સમર્થન આપવા માટે મૌલિક અને સુપ્રમાણિત શિક્ષણ આપવું.

5. આરોગ્ય પ્રમોશન અને ન્યાયી:

  • જાગૃતિ અભિયાન: આરોગ્યને લગતી શિક્ષણ અને જાગૃતિ અભિયાન ચલાવવી.
  • સમાજના સ્વાસ્થ્યને સુધારવું: સમાજમાં આરોગ્ય સુધારણા માટે નિષ્ણાતની ભૂમિકા ભજવવી.

6. વ્યવસાયિક અને નૈતિક માન્યતા:

  • વ્યાવસાયિક વર્તન: વ્યાવસાયિક નૈતિકતા અને ધારણા જેવા કે સરકારી અને આરોગ્ય માન્યતાઓને અનુસરવું.
  • સન્માન અને નમ્રતા: દર્દીઓ સાથે માન્ય અને સન્માનભેર વર્તવું.

7. સંઘર્ષ અને સંઘર્ષ નિવારણ:

  • આર્થિક અને માનસિક સ્તર: નર્સિંગ ક્ષેત્રમાં સર્જાતા સંઘર્ષોને સમજવા અને સંઘર્ષ નિવારણ માટે માર્ગદર્શન આપવું.
  • વ્યક્તિગત સુખાકારી: સ્ટાફ અને નર્સિંગ પ્રોફેશનલ્સની વ્યક્તિગત સુખાકારી માટે આધાર આપવા.

8. સિસ્ટમ મેનેજમેન્ટ અને નેતૃત્વ:

  • સર્વિસ મેનેજમેન્ટ: આરોગ્ય સંસ્થાઓની વ્યવસ્થાપન અને કાર્યક્ષમતા સુનિશ્ચિત કરવી.
  • નેતૃત્વ કુશળતા: નેતૃત્વ ક્ષમતા અને ટીમ વર્ક વધારવા માટે તાલીમ આપવી.

9. શૈક્ષણિક અને વૈશ્વિક સ્તર:

  • આંતરરાષ્ટ્રીય ગુણવત્તા: વૈશ્વિક નર્સિંગ પદ્ધતિઓ અને માનદંડોને અનુસરવું.
  • અંતરરાષ્ટ્રીય અનુભવો: વૈશ્વિક સ્વાસ્થ્ય માનક સાથે જોડાણ માટે તક પ્રદાન કરવી.

પ્ર -४ નીચેનામાંથી કોઈપણ વણની ટુંકનોંધ લખો :12

૧. પેટા કેન્દના કાર્યો

  • મેડીકલ કેર (Medical Care)
  • માતૃબાળ કલ્યાણ સેવાઓ (Maternal & Child Health Care)
  • સલામત પાણી અને પાયાની સ્વચ્છતા (Safe drinking water&basic Sanitation)
  • કુટુંબ કલ્યાણની સેવાઓ (Family planning & family Welfare )
  • ચેપી રોગોનો અટકાવ અને નિયંત્રણ (Control of Communicable Diseases)
  • જીવંત આકડાઓનું એકત્રીકરણ અને રીપોર્ટીંગ(Vital Statistics & Reporting)
  • આરોગ્ય શિક્ષણ (Health Education)
  • શાળા આરોગ્ય કાર્યક્રમ (School Health Programm)
  • તાલીમ અને શિક્ષણ (Training): તાલા
  • રેફરલ સેવાઓ (Referral Services)
  • સંશોધન કાર્ય (Research work )
  • તમામ રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય કાર્યક્રમો ચલાવવા (All national Health Programm)
  • પાયાની લેબોરેટરી સેવાઓ (Basic Lab.Services )

૨ રાષ્ટ્રીય મેલેરીયા વિરોધી કાર્યક્રમ

રાષ્ટ્રીય મેલેરીયા વિરોધી કાર્યક્રમ (NMEP)

ઉદ્દેશ્ય:

  • મેલેરીયા મકાબલો અને નિયંત્રણ માટે વ્યાપક કામગીરી.
  • મેલેરીયા કેસની ઘટાડો અને નાશ.

પ્રવૃત્તિઓ:

મચ્છર નિયંત્રણ:

  • મચ્છર નિવારણ માટે દવા અને મચ્છર નાશક ઉપકરણો.
  • મચ્છર નિવારણ માટે પાણીની સફાઈ.

ડાયગ્નોસ્ટિક અને ઉપચાર:

  • મેલેરીયા માટે પ્રાયોગિક પરીક્ષણ અને સુલભ સારવાર.
  • ACTs અને અન્ય દવાઓના વિતરણ.

જાગૃતિ અને શિક્ષણ:

  • જનસાધારણને મેલેરીયા અને તેની સારવાર વિશે જાણકારી આપવી.
  • આરોગ્ય શિક્ષણ કાર્યક્રમો.

મોનિટરિંગ અને મૂલ્યાંકન:

  • મેલેરીયા કેસની પ્રવૃત્તિ પર અહેવાલ અને મોનિટરિંગ.
  • લક્ષ્યાંકની કામગીરીનું મૂલ્યાંકન.

સહયોગ:

  • WHO, UNICEF અને અન્ય આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ સાથે સહયોગ.
  • સ્થાનિક આરોગ્ય કેન્દ્રો અને સંગઠનો સાથે સહયોગ.

સમાપ્ત:

  • મેલેરીયા નિયંત્રણ માટે વ્યૂહરચનાઓ અને જાહેર આરોગ્યની પૂરી ક્ષમતા.

૩. ચિંરજીવી યોજના

આ કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા ચાલતી યોજના છે જે ગુજરાત સરકારમાં પણ ચાલે છે. આ યોજના અંર્તગત તમામ સગર્ભા માતાને સરકારશ્રી દ્વારા માન્ય એવી ખાનગી હોસ્પિટલમાં વિના મુલ્યે ડીલેવરી (સુવાવડ) કરી આપવામાં આવે છે.

યોજનાના હેતુઓ

  • ગરીબ વર્ગ તથા મધ્યમ વર્ગને તબીબી સારવાર મળી રહે
  • સારી સારવાર મળી રહે તે માટે
  • વહેલાસર નિદાન કરવું.
  • સારી અને ઝડપી સંદર્ભ સેવા આપવા માટે
  • વહેલાસર રજીસ્ટ્રેશન થઈ શકે તે માટે
  • આઈ.એમ.આર. ઘટાડવા
  • એમ.એમ.આર. ઘટાડવા
  • સંસ્થાકીય પ્રસુતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે
  • બાળક અને માતાની સલામતી માટે

યોજનાના લાભાર્થી :

  • ગરીબી રેખા હેઠળની બી.પી.એલ. કાર્ડ ધરાવતી તમામ સગર્ભા માતા
  • એસ.ટી. અને એસ.સી.ના ઉમેદવાર
  • કાર્ડ ન હોય તો પંચાયતનો આવકનો દાખલો ધરાવતી માતાઓ

યોજનાના લાભઃ

  • સરકારશ્રી દ્વારા માન્ય એવી ખાનગી હોસ્પિટલમાં વિના મુલ્યે સુવાવડ કરી આપવામાં આવે
  • પ્રસુતાને હોસ્પિટલ પહોચવા માટે રૂ.૨૦૦ ભાડુ આપવામાં આવે છે. યોજનાના લાભ કોણ આપે ?

સરકાર માન્ય સંસ્થાના સ્ત્રી રોગ નિષ્ણાત દ્વારા તથા જે તે વિસ્તારના એ.એન.એમ. દ્વારા આપવામાં આવે છે.

૪. આશાની આરોગ્ય સેવામાં ભુમિકા

આશા (આનંદી આરોગ્ય સેવા) આરોગ્ય સેવામાં ભૂમિકા

આશા (આનંદી આરોગ્ય સેવા) એ ભારત સરકાર દ્વારા ચલાવવામાં આવતી એક મહત્વપૂર્ણ આરોગ્ય યોજના છે, જે ખાસ કરીને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં આરોગ્ય સેવાઓની સુલભતા અને ગુણવત્તા વધારવા માટે રચવામાં આવી છે.

1. આશા કાર્યકર (ASHA Worker) ની ભૂમિકા:

અરોગ્ય જનજાગૃતિ:

  • ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં લોકોમાં આરોગ્ય, સંસર્ગ, અને સ્વચ્છતા અંગે જાગૃતિ વધારવી.
  • માતા અને બાળ આરોગ્ય, ટીકાકરણ, અને પોષણ વિશે માહિતી આપવી.

આરોગ્ય સેવાઓની સુલભતા:

  • સ્થાનિક આરોગ્ય કેન્દ્રોમાં લોકોની નોંધણી અને આરોગ્ય સેવાઓની સુલભતા સુનિશ્ચિત કરવી.
  • આરોગ્ય ચિકિત્સા, ફાર્માસ્યુટિકલસ, અને રસીકરણ માટે લોકોના સંપર્કોમાં સક્રિય થવું.

સ્વાસ્થ્ય જાળવણી:

  • મેલેરીયા, ત્વચા અને મચ્છર નિવારણ જેવા રોગો માટે સમયસર સાવચેત રહેવું.
  • આરોગ્ય પ્રશ્નોને સન્માન આપવા માટે આયોજિત કાર્યક્રમો અને ચિકિત્સા સત્રોમાં સહયોગ કરવો.

જાહેર આરોગ્ય કાર્યક્રમો:

  • વિવિધ આરોગ્ય કાર્યક્રમો અને અભિયાનો માટે મહિલાઓ, બાળકો, અને વૃદ્ધો માટે સુવિધા પ્રદાન કરવી.
  • પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રોમાં વિવિધ આરોગ્ય કામગીરીમાં ભાગ લેવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવું.

2. આરોગ્ય સેવાઓનો વિસ્તાર:

માતા અને શિશુ આરોગ્ય:

  • ગર્ભવતી મહિલાઓ માટે પ્રાથમિક સ્વાસ્થ્ય સેવાઓ અને નિયમિત ચકાસણી.
  • શિશુઓ માટે રસીકરણ, પોષણ, અને આરોગ્યસંપન્નતા અંગે માર્ગદર્શન.

બીમારી નિવારણ:

  • લોકોને વાયરસ, બેક્ટેરિયા અને અન્ય સંક્રમણોથી બચાવવા માટે આરોગ્ય સલાહ આપવી.
  • મેલેરીયા, રક્તદાબ, અને ટીબર્ક્યુલોસિસ જેવી બીમારીઓની ઓળખ અને વ્યવસ્થાપન માટે મદદ.

3. વિશેષ યોગદાન:

મોટા આરોગ્ય પ્રોજેક્ટો:

  • નમ્ર કાર્યકર તરીકે, આશા કાર્યકર મોટા આરોગ્ય પ્રોજેક્ટો અને અભિયાનમાં સહયોગ આપી શકે છે.
  • સ્થાનિક સ્તરે આરોગ્ય પ્રદર્શન, સેવાઓ અને ગુણવત્તા સુધારણા માટે યોગદાન આપવું.

સમાજસેવક:

  • સ્થાનિક સમુદાયના આરોગ્ય સંકલન અને તેમના કલ્યાણ માટે કાર્ય કરે છે.
  • આરોગ્ય કાર્યોને સરળતાથી અમલમાં લાવવા માટે સામાજિક સહયોગ સાથે કામ કરવું.

4. તાલીમ અને વિકાસ:

  • વિશિષ્ટ તાલીમ:
  • આરોગ્ય ક્ષેત્રની વિવિધ બાબતો પર તાલીમ આપવી, જેમ કે પુષ્કળ સેવા, દીર્ઘકાલીન આરોગ્ય સમસ્યાઓ, અને જાતીય સ્વચ્છતા.
  • સાધન અને માર્ગદર્શન:
  • આરોગ્ય સેવાઓ માટે જરૂરી સાધનો અને માર્ગદર્શિકાઓનું પ્રદાન કરવું.

આશા કાર્યકર (ASHA Workers) ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં આરોગ્ય સેવાનું મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે, જે આરોગ્ય સેવાઓની પહોંચ અને ગુણવત્તાને સુધારવામાં મદદ કરે છે.

પ્ર- ૫ અ.નીચેનાનામાં થી કોઈપણ છ ની વ્યાખ્યા આપો:-12

૧. કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સ

  • કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સ એ તે નર્સ છે જે મુખ્યત્વે સામુદાયિક સ્તરે આરોગ્ય સેવાઓ અને વિકાસ માટે કાર્ય કરે છે. તેઓ આરોગ્ય, સેવાઓ, અને પ્રોત્સાહનના ક્ષેત્રમાં ચિંતાઓને ઓળખી અને ઉકેલી શકે છે, તેમજ પ્રાથમિક, દૈનિક આરોગ્ય, અને પુરવઠાની પ્રવૃત્તિઓને સુનિશ્ચિત કરે છે.

૨. સબસેન્ટર

  • સબસેન્ટર એ આરોગ્ય સેવાના જાળવણી તંત્રનો એ નાનું તબક્કું છે, જે મુખ્યત્વે ગામોના ગ્રામીણ અથવા નકામા વિસ્તારોમાં આરોગ્ય સેવાઓ પૂરી પાડે છે. આ કેન્દ્રની કામગીરી આરોગ્ય સેવાઓને સ્થાનિક સ્તરે લાવવામાં સહાય કરે છે, જેથી લોકો સરળતાથી આરોગ્ય સેવાઓ મેળવી શકે.

૩. આંગણવાડી વર્કર

  • આંગણવાડી વર્કર એ ભારત સરકારના આંગણવાડી કેન્દ્રોના એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે, જે મુખ્યત્વે બાળકો, ગર્ભવતી મહિલાઓ, અને ગર્ભનિરોધક નિષ્ણાતોની આરોગ્ય અને પોષણ સેવાઓ માટે જવાબદાર છે. આંગણવાડી વર્કરનો મુખ્ય ઉદ્દેશ સમુદાયિક સ્તરે મૌલિક આરોગ્ય અને પોષણ સેવાઓ પ્રદાન કરવાનો છે.

૪. કોન્ટ્રાસેપ્ટીવ મેથડ

  • કોન્ટ્રાસેપ્ટીવ મેથડ એ એવા પદ્ધતિઓ અને ઉપાયોને સમજાવે છે જે ગર્ભધારણાની અટકવાનું કે નિયંત્રણ કરવાનો ઉદ્દેશ ધરાવે છે. આ પદ્ધતિઓ ગર્ભાવસ્થાને અટકાવવા અથવા તેને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે, જેથી અવ્યાખ્યાયિત ગર્ભાવસ્થા અથવા ગર્ભધારણાના જોખમને ઓછું કરી શકાય.

૫ એન.જી.ઓ (NGO)

  • એન.જી.ઓ (Non-Governmental Organization) એ એક પ્રકારની નફાની સંકલન સંસ્થા છે જે જાહેર તંત્રથી અલગ રહીને સામુદાયિક, સામાજિક, વૈજ્ઞાનિક, સંસ્કૃતિ, અથવા અન્ય જનહિત બાબતો માટે કાર્ય કરે છે. એન.જી.ઓ ની પ્રવૃત્તિઓનો મુખ્ય ઉદ્દેશ સોસાયટીમાં સુધારો લાવવો અને જનતાની જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરવો છે, અને તે સામાન્ય રીતે સરકાર અથવા નફા માટેના કારીગરો પાસેથી અળગું રહે છે.

૬. કો-ઓડીનેશન

  • કો-ઓડીનેશન એ વિવિધ તત્વો, લોકો, અથવા કાર્યોને કાર્યક્ષમ અને સુચારુ રીતે એકસાથે લાવવાની પ્રક્રિયા છે. હેતુ એ છે કે દરેક ઘટક સંવાદિતા, સહયોગ, અને સુસંગત રીતે કાર્ય કરે, જેથી સંસાધનોનો શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ થાય અને લક્ષ્ય મેળવવું સરળ બને.

૭.NRHM (National Rural Health Mission)

  • એ ભારત સરકાર દ્વારા શરૂ કરવામાં આવેલ એક વિશાળ અને વ્યાપક આરોગ્ય કાર્યક્રમ છે જેનું મુખ્ય લક્ષ્ય દેશમાં ગ્રામીણ વિસ્તારની આરોગ્ય સેવા સિસ્ટમને સુધારવું અને વિસ્તૃત કરવું છે. આ મિશનની શરૂઆત 2005માં કરવામાં આવી હતી અને તેનું મુખ્ય ઉદ્દેશ ગ્રામીણ લોકો, ખાસ કરીને મહિલાઓ અને બાળકો માટે આરોગ્ય સેવાનો ગુણવત્તાવાળો સુવિધાઓ અને સેવાઓ સુનિશ્ચિત કરવો છે.

પ્ર-6 અ. નીચેના વિધાની ખરાં છે કે ખીટાં, તે લખી. 07

1. મમતા કલિનીકમાં માત્ર રસીકરણ કરવામાં આવે છે. ❌

૨. પી.એચ.સી. લેવલે સંશોધનનું કાર્ય થઈ શકે નહીં ❌

૩. ઘર વપરાશના મીઠામાં આયોડીનનું પ્રમાણ 30 ppM હોય છે ✅

૪. સબ સેન્ટર પર વાષિક એકશન પ્લાન માટે ફોર્મ નં ૨ હોય છે. ❌

૫. જુલાઈ માસને મલેરીયા વિરોધી માસ તરીકે ઉજવાય છે. ❌

6. વેકસીન કેરીયરમાં સંપૂર્ણ થીજેલા આઇસ પેક રાખવા જોઈએ. ✅

७. લેપ્રસીના ડાધમાં સંવેદના હોતી નથી. ✅

બ. ખાલી જગ્યા પુરી :- 08

૧. પાંચ વર્ષથી નીચેના બાળકોને વર્ષ દરમ્યાન ડાયેરીયાના હુમલા——- વખત આવે છે. ત્રણ વખત

२.વેકસીનની વાષિક જરુરિયાત ગણતરીમાં વેકસીન ફેકટર——- % હોય છે. 1:3

૩. આંતરરાષ્ટ્રીય નર્સિંગ 3—— દિવસે ઉહવાય છે.. 12 મે

૪. ટી.બી.ના દર્દીને સ્પુટમ પોઝીટીવ આવે તો ——–કરે છે. ટ્રિટમેન્ટ

૫. સમાજમાં માનસિક તંદુરસ્તી સારી રહે તે માટે ——–પ્રોગ્રામ ચાલે છે. મેન્ટલ હેલ્થ પ્રોગ્રામ

५. અત્યારે આંગણવાડી કાર્યકરનું માનદ વેતન ——–છે . રૂ. 3,000 થી 4,000

૭. જીલ્લા કક્ષાએ આરોગ્ય નું કામ કરતાં મુખ્ય અધિકારીઓનો હોદો ——–છે. CDSO

८. I.C.D.S. નું પુરું નામ ———છે . Integrated Child Development Services

💥☺☺☺ALL THE BEST ☺☺☺💥💪

નોંધ :-MCQ ANSWER APP ની યુનિક પેટર્ન માં બંને ભાષા માં આગળ paper solution /click here ની નીચે આપેલા છે. ” અ ” પર ક્લિક કરવાથી ભાષા ચેન્જ થશે.

IF ANY QUERY OR QUESTION,REVIEW-KINDLY WATSAPP US No.84859 76407

Published
Categorized as ANM HCM PAPER SOLUTIONS, Uncategorised