⏩પ્ર.1)🔸અ. એન્ટીનેટલ કલીનીક એટેન્ડ કરવાથી થતા ફાયદાઓ લખો. 03

એન્ટીનેટલ કલીનીક (ANC) અટેન્ડ કરવાથી થતા ફાયદાઓમાં સમાવેશ થાય છે:

1. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન માતા અને ભ્રૂણની નિયમિત તપાસ: ANCVisits દ્વારા માતા અને ભ્રૂણનું આરોગ્ય નિયમિત ચકાસવામાં આવે છે, જેથી ગર્ભાવસ્થામાં આવતા જોખમો વહેલી તકે ઓળખી શકાય અને યોગ્ય સારવાર મળી રહે.
2. ખોરાક અને જીવનશૈલી અંગે માર્ગદર્શન: ગર્ભવતી સ્ત્રીઓને યોગ્ય ખોરાક, વિટામિન્સ, આયર્ન અને ફોલિક એસિડ જેવા પૂરક પદાર્થો અંગે માર્ગદર્શન આપવામાં આવે છે, જે ભ્રૂણના યોગ્ય વિકાસ માટે જરૂરી છે.
3. જન્મ પૂર્વેની સમસ્યાઓનો સમયસર નિદાન:ANCVisits માં હોમોગ્લોબિન, બ્લડ પ્રેશર, યુરિન ટેસ્ટ વગેરે જેવી ચકાસણીઓથી ડાયાબિટીસ, હાઇપર્ટેન્શન, અને અન્ય જોખમી પરિસ્થિતિઓ વહેલી તકે જાણી શકાય છે.
4. પ્રસૂતિ અને ડિલિવરી વિશે શિક્ષણ: ગર્ભવતી મહિલાઓને ANCVisits દરમ્યાન প্রসૂતિ અને ડિલિવરીની પ્રક્રિયા, યોજનાઓ અને બહાર પડે તેવી તકલીફો વિશે માર્ગદર્શન આપવામાં આવે છે.
5. માતાનું માનસિક સ્વાસ્થ્ય: ANCVisits દરમિયાન ગર્ભવતી મહિલાના માનસિક આરોગ્યનું પણ ધ્યાન રાખવામાં આવે છે, જે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન તાણ અને માનસિક તકલીફો ઓછી કરવામાં મદદરૂપ થાય છે.

ANCVisits માતા અને ભ્રૂણના આરોગ્ય માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

🔸બ. ટુ લેબર પેઇન ના ચિન્હો અને લક્ષણો જણાવો. 04

લેબર પેઈનના મુખ્ય ચિન્હો અને લક્ષણો નીચે મુજબટ્રુ લેબર પેઇનના ચિન્હો અને લક્ષણો નીચે મુજબ છે:

1. નિયમિત અને મજબૂત સંકોચનો (Contractions): સંકોચનો નિયમિત અને મજબૂત હોવા લાગે છે. આ સંકોચનો સમય સાથે વધુ તીવ્ર અને નજીક-નજીક આવવા લાગે છે. તે સામાન્ય રીતે કમરના નીચલા ભાગમાં અને પેટમાં થાય છે.
2. સંકોચનોના અંતરે ઘટાડો: સંકોચનોની વચ્ચેનો સમય ધીમે ધીમે ઓછો થવા લાગે છે. આ સંકેત છે કે પ્રસૂતિની પ્રક્રિયા આગળ વધી રહી છે.
3. સર્વિક્સ (ગર્ભાશયમુખ) નો વિસ્ફોટ: ટ્રુ લેબર પેઇન દરમિયાન સર્વિક્સ નરમ થાય છે, તે વધે છે (ડિલેટ થાય છે), અને પાતળી થાય છે, જે ગર્ભાશયના ખૂલી જવાની પ્રક્રિયાનો ભાગ છે.
4. પોઝિશન બદલવાથી રાહત ન મળવી: ટ્રુ લેબર પેઇનમાં, પોઝિશન બદલવાથી અથવા આરામ કરવાથી કોઈ રાહત નથી મળતી. સંકોચનો ચાલુ જ રહે છે અને સમય સાથે વધુ તીવ્ર થાય છે.
5. શ્લેશ્મા અને પાણીનું તૂટવું (Water Breaking): ક્યારેક ટ્રુ લેબર પેઇનની શરૂઆત સાથે “પાણી તૂટવું” કહેવાય છે, જે ગર્ભાશયથી અમનિઓટિક પ્રવાહી બહાર આવે છે.

🔸ક. ડીલીવરી ના થડે સ્ટેજ ઓફ લેબર નું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ વર્ણવો. 05

ડિલિવરીના ત્રીજા સ્ટેજ અથવા પ્લેસેંટલ સ્ટેજ દરમિયાન, જ્યારે બાળકનો જન્મ થાય છે અને પ્લેસેંટા ડિલિવર થાય છે, નર્સિંગ મેનેજમેન્ટમાં નીચેના પગલાઓ સામેલ છે:

1.મૉનીટરીંગ:

• માતાનો બ્લડ પ્રેશર, હ્રદયધડકન અને શ્વાસ ઝડપ ચકાસવું.
• પ્લેસેંટા ડિલિવરી દરમિયાન માતાનો હેમોરેજ હોય તે માટે ધ્યાન આપવું.
• બાળકના જન્મ પછીનું અપ્ગાર સ્કોર ચકાસવું.

2.આસિસ્ટિંગ ડિલિવરી ઓફ પ્લેસેંટા:

• મજબૂત અને સ્થિર સંપર્કમાં રહેવું, જેથી માતાને શાંત અને આરામદાયક બનાવવી.
• માતાને પ્લેસેંટા નિકાળવાની પ્રક્રિયા માટે મદદ કરવી.

3.સગર્ભા મહિલા અને બાળકની સંભાળ:

• બાળકને તરત જ માને આપે, જેથી માતા-બાળક બંધન મજબૂત થાય.
• માતાને આરામ આપવો અને વિટામિન કેને ઈન્જેક્શન આપવું.
• જો હેમોરેજ થઈ રહ્યો હોય તો તરત જ વિધિપૂર્વકની સારવાર શરૂ કરવી.

4.ડોક્યુમેન્ટેશન:

• બધી જરૂરી ચકાસણીઓ અને મોનીટરીંગ નોટ્સ દસ્તાવેજીકરણ કરવું.
• પ્લેસેંટાના વિઝ્યુલ ચકાસણી માટે તેનું વિસર્જન થાય તે પહેલાં તેની ખાતરી કરવી.

5.સંપૂર્ણ સંભાળ:

• માતાને કોઈ પણ પ્રકારની અસુવિધા અથવા વેદના હોય તો તેની જાણ કરવી.
• માતાને તેની સ્થિતિ વિશે માહિતગાર કરવી અને જરૂરી સલાહ આપવી.

🔸અથવા 🔸

🔸અ. પ્લેસન્ટા ના કાર્યો લખો. 03

Functions of Placenta (પ્લાસન્ટાના કાર્યો)

પ્લાસન્ટોના કાર્યો નીચે મુજબ છે.

• ૧) ન્યુટ્રીટીવ
• ૨) ગ્લાયકોજનીક
• ૩) રેસ્પીરેટરી
• ૪) એકસ્ક્રીટરી
• ૫) એન્ડોક્રાઈન
• ૬) એન્ટી ઈન્ફેકટીવ અથવા ઈનએકટીવ

૧) ન્યુટ્રીટીવ :

• ફીટસના શરીરના બંધારણ માટે જરૂરી એમાઈનો એસીડ પુરા પાડે છે.
• ફીટસના વૃધ્ધિ અને વિકાસ માટે ગ્લુકોઝ પુરો પાટે છે.
• ફીટસના બોનના વિકાસ માટે કેલ્શિયમ અને ફોસ્ફરસ પુરા પાડે છે.

પ્રવાહી,ઈલેક્ટ્રોલાઈટ,હિમોગ્લોબીન અને

૨) ગ્લાયકોજનીક

• ફીટસનું લીવર બરાબર વિકસીત ન થાય ત્યા સુધી ગ્લુકોઝનું ગ્લાયકોજનમાં રૂપાંતર કરે છે.
• જયારે જરૂર પડે ત્યારે ફરી ગ્લાયકોજનનું ગ્લુકોઝમાં રૂપાંતર કરે છે.

૩) રેસ્પીરેટરી

• ફીટસ જયારે યુટરસમાં હોય ત્યારે રેસ્પીરેટરી સીસ્ટીમ ચાલુ હોતી નથી.
• ફીટસ ડીફયુઝનની ક્રિયાથી લોહીમાના હીમોગ્લોબીનમાં રહેલો ઓકિસજન લઈ કાર્બન ડાયોકસાઈડ બહાર કાઢે છે.

૪) એકસ્ટ્રીટરી

• ફીટસના શરીરમાં કોઈ ખાસ પ્રકારનો કચરો ઉત્પન્ન થતો નથી
• ફીટસ શરીરના કોષો મારફતે કે યુરીન મારફતે નીકળતો કચરો પ્લાસન્ટા મારફતે બહાર આવે છે.

૫) એન્ડોકાઈન

• પ્લાસન્ટામાં હયુમન કોરીઓનીક ગોનેડો ટ્રોપીક હોર્મોન ઉત્પન થાય છે.
• આ ઉપરાત ઈસ્ટ્રોજન અને પ્રોજેસ્ટેરોન ઉત્પન થાય છે.

૬) એન્ટી ઈન્ફેકટીવ અથવા ઈનએકટીવ :

• નકામા પદાર્થો તથા માઈક્રોઓર્ગેનીઝમને ફીટસ સુધી જતા અટકાવે છે.
• માતાને લાગેલ ઈન્ફેકશન પ્લાસન્ટા દ્રારા આગળ વધતુ અટકે છે.
• અપવાદરૂપ રૂબેલા ઈન્ફેકશન જે પ્લાસન્ટામાંથી પણ દાખલ થઈ શકે છે.
• જો માતાને રૂબેલા ઈન્ફેકશન હોય તો બાળકન કાડીયાક ર્ડીફેકટ,જુવેનાઈલ કેટરેટ(જન્મજાત મોતીયો) અને ડેફનેશ જેવી બીમારી જોવા મળે છે.
  મોફીન અને એનાલજેસીક દવાઓ પણ જો છેલ્લા અઠવાડીયામાં આપવામાં આવે તો તે ફીટસ પર અસર કરે છે. અને જન્મબાદ ફીટસનું રેસ્પીરેટરી સેન્ટર ડીપ્રેસ થાય છે.જેના લીધે બાળક બરાબર શ્વાસ લઈ શકતુ નથી
• ટેટ્રાસાયક્લીન જેવી દવાઓ પણ ફીટસ ઉપર અસર કરે છે.

🔸બ. APH થવાના કારણો લખો. 04

એન્ટીપાર્ટમ હેમોરેજ (APH) એ ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન 20 અઠવાડિયાં પછી અને પ્રસૂતિ પહેલા યોનિમાંથી થતા રક્તસ્ત્રાવને કહેવાય છે. APH થવાના કેટલાક કારણો નીચે મુજબ છે:

પ્લેસેંટા પ્રીવિઆ (Placenta Previa):

• આ પરિસ્થિતિમાં પ્લેસેંટા ગર્ભાશયના નીચેના ભાગમાં અસ્તિત્વમાં હોય છે અને ગર્ભાશયના મુખને આવરી લે છે, જે યોનિથી રક્તસ્ત્રાવનું કારણ બને છે.

પ્લેસેંટલ અબ્રપ્શન (Placental Abruption):

• આ સ્થિતિમાં પ્લેસેંટા ગર્ભાશયની અંદરની દિવાલમાંથી વહેલી તકે અલગ થઈ જાય છે, જે હેમોરેજ અને ગર્ભને જોખમમાં મુકી શકે છે.

વાસા પ્રીવિયા (Vasa Previa):

• આ પરિસ્થિતિમાં ભ્રૂણની રક્ત નલિકાઓ ગર્ભાશયના મુખ પાસે, અથવા યોનિ માર્ગમાં પડી જાય છે, જેનાથી નાળ અને ભ્રૂણને ગંભીર નુકસાન થાય છે અને ગર્ભધારણ દરમિયાન રક્તસ્ત્રાવ થાય છે.

ગર્ભાશય અથવા સર્વિકલ ઈન્જરી (Uterine or Cervical Injury):

• કોઈ શારીરિક ઈજા અથવા ગર્ભાશય અથવા સર્વિક્સમાં સમસ્યા (જેમ કે સેર્વિકલ પોલિપ્સ) હોવાના કારણે યોનિમાંથી રક્તસ્ત્રાવ થઈ શકે છે.

ગર્ભાશયમાં સંબંધી સમસ્યાઓ (Uterine Abnormalities):

• ગર્ભાશયની કોઇ અનિયમિતતા, જેમ કે ગર્ભાશયની દિવાલમાં ફાઇબ્રોઇડ, હેમોરેજનું કારણ બની શકે છે.

યોનિ ઈન્ફેક્શન (Vaginal Infections):

• યોનિમાં ચેપ અથવા યોનિ ઇન્ફ્લેમેશનને કારણે યોનિમાંથી રક્તસ્ત્રાવ થઈ શકે છે.

મલ્ટિપલ પ્રેગ્નન્સી (Multiple Pregnancy):

• જુડવાં અથવા વધુ ભ્રૂણો ધરાવતા ગર્ભમાં હાઈ રિસ્ક આંકવામાં આવે છે, જેનાથી પ્લેસેંટલ અબ્રપ્શન અથવા પ્લેસેંટા પ્રીવિઆ જેવી પરિસ્થિતિનું જોખમ વધે છે.

🔸ક. APH ની પ્રસુતિ પર થતી અસરો લખો. 05

એન્ટીપાર્ટમ હેમોરેજ (APH) નો પ્રસૂતિ પર ઘણો ગંભીર અસર થઈ શકે છે. તેની અસરો નીચે મુજબ છે:

અતિશય રક્તસ્ત્રાવ (Excessive Blood Loss):

• APHથી માતામાં અતિશય રક્તસ્ત્રાવ (હેમોરેજ) થાય છે, જેનાથી માતાને હેમોરેજિક શોક, અનિમિયા, અને ક્યારેક મોત પણ થઈ શકે છે.

પ્રિમેચ્યોર ડિલિવરી (Premature Delivery):

• APHની સ્થિતિમાં ગર્ભાશયની અસામાન્ય સ્થિતિના કારણે અથવા માતાના આરોગ્ય માટેનું જોખમ વધવાથી ડિલિવરી પહેલા પ્રસૂતિ કરવી પડે છે, જેને કારણે બાળક વહેલું (પ્રીમેચ્યોર) જન્મે છે.

ભ્રૂણના વિકાસ પર અસર (Fetal Growth Restriction):

• ગર્ભાશયમાં પ્લેસેંટા દ્વારા ભ્રૂણને પૂરતા પોષણ અને ઓક્સિજન ન મળવાને કારણે ભ્રૂણનો વિકાસ મર્યાદિત થઈ શકે છે, જેને Intrauterine Growth Restriction (IUGR) કહેવાય છે.

ભ્રૂણ મરણ (Fetal Demise):

• APHના કારણે ભ્રૂણને પૂરતો ઓક્સિજન અને પોષણ ન મળવાથી ભ્રૂણ મરણ થવાનું જોખમ વધી જાય છે, ખાસ કરીને પ્લેસેંટલ અબ્રપ્શન જેવી પરિસ્થિતિમાં.

માતા માટે સીઝેરિયન ડિલિવરીનો જરૂર (Increased Need for Cesarean Section):

• અતિશય રક્તસ્ત્રાવ અથવા પ્લેસેંટા પ્રીવિઆ જેવી પરિસ્થિતિઓમાં, પ્રસૂતિ માટે સીઝેરિયન સેક્શન (C-section) કરવું પડે છે, કારણ કે યોનિ દ્વારા નોર્મલ ડિલિવરીનું જોખમ વધારે હોય છે.

હાઈપોક્સિયા (Hypoxia):

• પ્લેસેંટલ અબ્રપ્શન અથવા નાળની સમસ્યાઓને કારણે ભ્રૂણને ઓક્સિજન પુરો ન મળે, જે હાઈપોક્સિયા (Hypoxia) અથવા એસ્ફિક્શિયા (Asphyxia)નું કારણ બની શકે છે, અને આથી ભ્રૂણના મગજના વિકાસમાં અવરોધ આવી શકે છે.

માતાના આરોગ્ય પર ગંભીર અસર (Maternal Health Complications):

• APHની સ્થિતીમાં લોહીની વધુ તીવ્રતા વધવા (DIC – Disseminated Intravascular Coagulation), કિડની ફેલિયર, અથવા મલ્ટિપલ ઓર્ગન ફેલિયરની સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.

⏩પ્ર-)2 નીચેના પ્રશ્નોના જવાબ આપો

🔸અ. માતા મૃત્યુ દર ઘટાડવા એ.એન.એમ. તરીકે તમારી ભુમિકા વર્ણવો.08

• માતા મૃત્યુ દર ઘટાડવામાં માતા મૃત્યુ દર ઘટાડવા માટે એ.એન.એમ. (ANM – Auxiliary Nurse Midwife) તરીકે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા નિભાવવી પડે છે. ANM એ ગ્રામીણ અને પ્રાથમિક આરોગ્ય કક્ષાએ કાર્ય કરતી એક મહત્વપૂર્ણ સ્વાસ્થ્યકર્મી છે, જે માતા અને બાળ આરોગ્ય સંભાળમાં મહત્ત્વનો ફાળો આપે છે. માતા મૃત્યુ દર ઘટાડવા માટે ANMની ભૂમિકા નીચે પ્રમાણે છે:

1. એન્ટીનેટલ કાળજી (Antenatal Care – ANC) પૂરી પાડવી:

• ANM ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન નિયમિત રીતે ગર્ભવતી મહિલાઓની તપાસ કરે છે, જેમાં વજન માપવું, બ્લડ પ્રેશર ચકાસવું, હેમોગ્લોબિનનું સ્તર નિરીક્ષણ કરવું, અને જરૂરી લેબોરેટરી તપાસો માટે માર્ગદર્શન આપવું.
• ANM ગર્ભવતી મહિલાને પુરક પોષણ (આયર્ન, ફોલિક એસિડ), રસીકરણ (ટેટનસ) અને પોષણ સંબંધિત સલાહ પૂરી પાડે છે.
• ખતરનાક સંકેતો (જેમ કે હાઈપરટેન્શન, એવમ રક્તસ્ત્રાવ) ઓળખીને સમયસર હાઇ રિસ્ક ગર્ભાવસ્થાનું નિદાન કરવા માટે રેફરલ સુવિધા પ્રદાન કરે છે.

2. સુરક્ષિત પ્રસૂતિ માટે માર્ગદર્શન (Safe Delivery Practices):

• ANM ગર્ભવતી મહિલાને સવલતભરી ડિલિવરી સુવિધા તરફ મોકલવાની ભૂમિકા નિભાવે છે.
• ટ્રેઇન્ડ બર્થ એટેન્ડન્ટ (TBA) તરીકે ANM પ્રસૂતિના સમયે સુરક્ષિત ડિલિવરી અને ત્રીજી સ્ટેજમાં રક્તસ્ત્રાવ રોકવા માટે ઓક્સિટોસિન આપીને હેમોરેજ અટકાવે છે.
• ગર્ભાશયનું મસાજ કરીને અથવા અન્ય પ્રમાણભૂત પદ્ધતિઓ અપનાવીને પછીની તબક્કાની જટિલતાઓ અટકાવે છે.

3. પોસ્ટનેટલ કાળજી (Postnatal Care – PNC):

• પ્રસૂતિ પછી માતાને અને તેના નવજાત શિશુને દેખરેખ હેઠળ રાખી તેમની આરોગ્યની સ્થિતિ ચકાસે છે.
• ANM હેમોરેજ અને ઈન્ફેક્શન જેવા ખતરનાક લક્ષણો નિહાળી ને સમયસર સારવારની વ્યવસ્થા કરે છે.
• માતાને સ્તનપાનના ફાયદા, પુષ્ટિકર આહાર અને પ્રજનન આરોગ્ય અંગે માર્ગદર્શન આપે છે.

4. કટોકટીમાં હાઇ રિસ્ક કેસને રેફરલ (Emergency and High-risk Referrals):

• ગર્ભાવસ્થાના ખતરનાક સંકેતો જેવા કે પ્લેસેંટા પ્રીવિઆ, હાઈપરટેન્શન, ઓલીગોહાઇડ્રામનીઓસ જેવા હાઇ રિસ્ક કેસો ત્યારે ANM તાત્કાલિક રેફરલની વ્યવસ્થા કરે છે, જેથી સમયસર હાઇ રિસ્ક હોસ્પિટલની સુવિધા મળી શકે.

5. જાહેર આરોગ્ય શિક્ષણ અને જાગૃતિ (Public Health Education and Awareness):

• ANM મહિલાઓ અને સમુદાયને મા અને બાળ આરોગ્ય વિશે જાગૃત કરે છે, જેમાં પરિવારની યોજના (Family Planning), પોષણ, સંક્રમણ અને રસીકરણનો મહત્ત્વ જણાવીને આરોગ્ય સુધારવા માટે અવસર પૂરો પાડે છે.
• ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ખોરાક, વ્યાયામ અને આરોગ્યપૂર્ણ જીવનશૈલીના મહત્વ અંગે ગર્ભવતી મહિલાઓને શિક્ષિત કરે છે.

6. માતૃત્વ મૃત્યુના જોખમોને ઓળખવું (Identifying Risk Factors for Maternal Mortality):

• ANM હાઈ રિસ્ક મહિલાઓનું સરળ નિદાન કરી શકે છે જેમ કે અનિમિયા, હાઈ બ્લડ પ્રેશર, પ્રિ-એક્લેમ્પસિયા, પ્લેસેંટલ સમસ્યાઓ અને આ ધરાવતી મહિલાઓને અનુકૂળ સારવાર અથવા રેફરલ સુવિધા પૂરી પાડે છે.

7. ફેમિલી પ્લાનિંગ અને જન્મ વચ્ચેનો અંતર (Family Planning and Birth Spacing):

• ANM સ્ત્રીઓને ફેમિલી પ્લાનિંગ પદ્ધતિઓ વિશે જાગૃતિ આપે છે અને તેમને કંડોમ, ઓરલ કોન્ટ્રાસેપ્ટિવ્સ, આઈ.યુ.ડી. વગેરે જેવી પરિવાર આયોજન પદ્ધતિઓ આપીને મહત્ત્વના ઉપાયોની જાણકારી આપે છે, જેથી વધારાના રક્તસ્ત્રાવ અને જટિલતાઓ ટાળી શકાય.

8. પોષણ અને આરોગ્ય સેવાઓ (Nutrition and Health Services):

• ANM સ્ત્રીઓને સંતુલિત પોષણની મહત્વની માહિતી આપે છે, જે અનિમિયા અને અન્ય પોષણ સંબંધિત સમસ્યાઓથી બચાવે છે, જે ગર્ભાવસ્થા અને પ્રસૂતિ દરમિયાન માતા મૃત્યુ દર ઘટાડવામાં મદદરૂપ થાય છે.

🔸બ. પ્રીએકલેમ્પસીયા ના ચિન્હો અને લક્ષણો લખો. 04

પ્રિ-એક્લેમ્પસિયા એ ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન થતી ગંભીર પરિસ્થિતિ છે, જેમાં માતાના બ્લડ પ્રેશરમાં આકસ્મિક વધારો થાય છે અને યૂરિનમાં પ્રોટીન (પ્રોટીન્યુરિયા) જોવા મળે છે. પ્રિ-એક્લેમ્પસિયા દરમ્યાન જોવા મળતા કેટલાક મુખ્ય ચિન્હો અને લક્ષણો આ મુજબ છે:

1. ઉચ્ચ રક્તદાબ (High Blood Pressure):

• બ્લડ પ્રેશર 140/90 મીમીHg કરતા વધુ હોય છે, અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં વધુ વધારે શકે છે.

2. પ્રોટીન્યુરિયા (Proteinuria):

• યૂરિનમાં વધુ માત્રામાં પ્રોટીન જોવા મળે છે, જે ગર્ભવતી સ્ત્રીમાં કિડનીની સમસ્યાનો સંકેત આપે છે.

3. માથાનો દુખાવો (Severe Headache):

• સતત અને તીવ્ર માથાનો દુખાવો, જે સામાન્ય પેન કિલરથી રાહત ન મળે, તે પ્રિ-એક્લેમ્પસિયા નું એક મહત્વપૂર્ણ લક્ષણ છે.

4. દ્રષ્ટિમાં ફેરફાર (Vision Changes):

• ધૂંધી દ્રષ્ટિ, આંખ સામે ચમકતા બિંદુઓ દેખાવા, અને આંખોના મંડાણ જેવી દ્રષ્ટિ સમસ્યાઓ.

5. હાથ, પગ, અને ચહેરામાં સોજો (Swelling – Edema):

• ખાસ કરીને ચહેરા, હાથ અને પગમાં હળવી કે વધુ માત્રામાં સોજો રહે છે, પરંતુ બધાં ગર્ભવતી સ્ત્રીઓમાં આ લક્ષણ જણાતું નથી.

6. પેટમાં ઉપરના ભાગે તીવ્ર દુખાવો (Pain in Upper Abdomen):

• પેટના ઉપરના ભાગમાં (જુઘરણીયા વિસ્તાર) કે જમણા ભાગમાં દુખાવો રહે છે, જે શાક અને કીડનીઓને અસર કરવાનું સૂચિત કરે છે.

7. મિજાજ અને ચક્કર આવવા (Nausea and Dizziness):

• કેટલીક ગર્ભવતી સ્ત્રીઓમાં ઉલ્ટી, ચક્કર આવવી, અથવા માથું ઘૂમવું જેવા લક્ષણો જોવા મળે છે.

8. યૂરિન ની માત્રા ઓછી થવી (Reduced Urine Output):

• પ્રિ-એક્લેમ્પસિયામાં કિડનીઓને અસર થવાને કારણે યૂરિન ની માત્રા ઓછી થઈ જાય છે.

9. ભરૂચકાસ (Thrombocytopenia):

• બ્લડ પ્લેટલેટની સંખ્યા ઘટવા લાગે છે, જે હેમોરેજ જેવા ખતરો વધારશે.

10. હેમોલાયસીસ અને લિવર એન્ઝાઇમ્સ વધવું (Elevated Liver Enzymes and Hemolysis):

• લિવર એન્ઝાઇમ્સ વધી જવા અને લોહીના વિભાજનના લક્ષણો (જેમ કે હેમોલાયસીસ) દેખાય છે.

.

⏩પ્ર-3) નીચેના પ્રશ્નોના જવાબ આપો (કોઇ પણ બે) 12

🔸અ. સ્ત્રી સશક્તિકરણ એટલે શું ? સ્ત્રીના દરજજાને અસર કરતા પરીબળો વર્ણવો.

સ્ત્રી સશક્તિકરણ એટલે સ્ત્રીઓને તેમની જીવનની બધી જ સ્ફેરોમાં સક્ષમ અને સમર્થ બનાવવાનું. આનો અર્થ એ છે કે સ્ત્રીઓ ને સ્વતંત્રપણે પોતાના નિર્ણયો લેવા અને દરેક ક્ષેત્રમાં સફળતા હાંસલ કરવા માટે તક અને સમાન અધિકારો મળવાં જોઈએ.

સ્ત્રીના દરજજાને અસર કરતા પરિબળો:

1. શિક્ષણ: ઉચ્ચ અને ગુણવત્તાવાળું શિક્ષણ સ્ત્રીઓને જાગૃત અને આત્મવિશ્વાસી બનાવે છે.
2. આર્થિક સ્વતંત્રતા: નોકરી અને વ્યવસાયમાં ભાગીદારી દ્વારા સ્ત્રીઓ આર્થિક રીતે સ્વતંત્ર બની શકે છે.
3. કાનૂની અધિકાર: કાયદાની રક્ષા અને અધિકારોથી સ્ત્રીઓના હિતોમાં સુધારો કરી શકાય છે.
4. સામાજિક સમાનતા: સમાજમાં લિંગભેદ ઘટાડવો અને તમામ માટે સમાન અવસર ઉત્પન્ન કરવો.
5. સ્વાસ્થ્ય અને સુખાકારી: સ્ત્રીઓ માટે આરોગ્ય સેવાઓની સુલભતા અને સુખાકારીનાં કાર્યોને પ્રોત્સાહન.
6. રાજકીય પ્રતિનિધિત્વ: રાજકીય ક્ષેત્રે સ્ત્રીઓની પ્રવૃત્તિ અને પ્રતિનિધિત્વ વધારવો.
7. માનસિકતા અને માન્યતાઓ: સ્ત્રીઓની ક્ષમતાઓ અને હક્કોને માન્યતા આપવી અને માનસિકતા બદલવી.

આ પરિબળો સાથે, સ્ત્રી સશક્તિકરણને મજબૂત બનાવવું અને તેમને દરેક ક્ષેત્રે આગળ વધવા માટે મદદરૂપ થવું શક્ય બને છે.

🔸બ. પરપ્યુરીયમ પીરીયડ દરમ્યાન માતા તથા બાળક ને શું શું કેર આપશો ?તે વણવો.

પરપ્યુરીયમ પીરિયડ, અથવા પોસ્પાર્ટમ પીરિયડ, એ પીરિયડ છે જેમાં માતા અને બાળકની ખાસ સંભાળ રાખવી જરૂરી છે. આ સમયગાળા દરમિયાન માતા અને બાળક બંનેને શારીરિક તેમજ માનસિક આરામ અને સાથસહકારની જરૂર હોય છે. આ સંભાળમાં નીચેની બાબતોનો સમાવેશ થાય છે:

માતાની સંભાળ:

1. શ્વાસોચ્છવાસ અને આરામ: માતાને પુરતો આરામ મેળવવો જોઈએ. 6-8 કલાકની ઊંઘ અને વચ્ચેમાં નાના આરામ મીઠું ચોક્કસ છે.
2. પૂષ્ટિકર આહાર: પુષ્ટિકર અને સંતુલિત આહાર લેવું. તેમાંથી દરરોજ પ્રોટીન, વિટામિન્સ, અને ખનિજ પદાર્થોની પુરતી પ્રમાણમાં પૂર્તિ થવી જોઈએ.
3. જન્મપરાંત વિજિલન્સ: ડોકટરના જણાવેલા વિજિલન્સના નિયમિત નિરીક્ષણ માટે જવું.
4. દૂધ પાળવું: સ્તનપાન કરાવતી માતાઓએ વધુ પાણી પીવું અને સત્વીય આહાર લેવું.
5. વ્યાયામ: ધીરે ધીરે હળવા વ્યાયામો કરવાની સલાહ લેવાં.

બાળકની સંભાળ:

1. સ્તનપાન: દર 2-3 કલાકે અથવા બાળકોની માંગ અનુસાર સ્તનપાન કરાવવું.
2. સ્વચ્છતા: બાળકના કપડાં, પેટ અને આસપાસનું વાતાવરણ સ્વચ્છ રાખવું.
3. ઉષ્ણતાનો સંતુલન: બાળાને ગરમ અથવા ઠંડા વાતાવરણમાં આરામદાયક રીતે રાખવું.
4. નિયમિત તપાસ: બાળકના નિયમિત રસીકરણ અને ચેકઅપ માટે ડોકટરના પાસેથી સલાહ લેવી.
5. નિરીક્ષણ: બાળાના વજન, મલમૂત્ર અને કઈ રીતે ઉઠે છે તેનો ધ્યાન રાખવું.

માતા અને બાળક બંને માટે આ સમયગાળામાં માનસિક સહાયતા અને પરિવારના સાથસહકારની પણ ખુબ જ મહત્વની છે.

🔸ક. લેપ્રોસ્કોપીક TL. પછી માતાને શું સારવાર આપશો ?

લેપ્રોસ્કોપીક ટર્મિનલ ઇલિયમ (TI) ની સર્જરી પછી માતાને પૂરતી સારવાર આપવી જરૂરી છે. આ સારવારમાં કેટલાક અગત્યના તત્વો સમાવેશ થાય છે:

1. દર્દ નિયંત્રણ: શસ્ત્રક્રિયા પછીના દર્દ માટે પેઇનકિલર્સ આપવામાં આવે છે.
2. ઇન્ફેક્શન પ્રિવેન્શન: ચેપથી બચવા માટે એન્ટીબાયોટિક્સ આપી શકાય છે.
3. ડાઈટ મેનેજમેન્ટ: શસ્ત્રક્રિયા પછી, દ્રવ્ય આહારથી ધીમે ધીમે નોર્મલ ખોરાક તરફ જવું જોઈએ.
4. ફિઝિકલ થેરાપી: શરીરની નબળી સ્થિતિને સુધારવા અને ધીમે ધીમે મજબૂત કરવા માટે ફિઝિકલ એક્સરસાઈઝ અને થેરાપી જરૂરી છે.
5. ફોલોઅપ ચેકઅપ્સ: રેગ્યુલર ચેકઅપ્સ અને મોનીટરીંગ, હીલિંગ પ્રોસેસ યોગ્ય રીતે ચાલી રહ્યું છે કે નહીં તેની ખાતરી માટે જરૂરી છે.
6. સાયકોલોજિકલ સપોર્ટ: શસ્ત્રક્રિયા પછીનું માનસિક આરામ અને મનોવૈજ્ઞાનિક સપોર્ટ પણ જરૂરી છે.

આ તમામ પોઈન્ટ્સને ધ્યાનમાં રાખીને અને ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ સારવાર આપવી જોઇએ.

⏩પ્ર-4) ટૂંકનોધ લખો. (કોઇપણ ત્રણ)12

🔸1.ઈન્ફર્ટીલીટી

ઈન્ફર્ટિલીટી એ સ્ત્રીને અથવા પુરુષને સ્વાભાવિક રીતે ગર્ભધારણ કરવાની સામર્થ્ય હોવાથી અસમર્થતા તરીકે વર્ણિત થાય છે. આ સમસ્યાને તેના વિવિધ કારણોમાંથી ઉત્પન્ન થાય શકે છે, જેમના માટે કેટલાક ઉદાહરણો છે:

1. શરીરની દર્દી: દર્દીની સમસ્યાઓ જેવાં કે પેલ્વિક ઇન્ફેક્શન, સંક્રમણ, કિડની અથવા જીર્ણવાળી રોગો વગેરે શરીરના ક્ષેત્રે સંકલન થાય શકે છે.
2. હોર્મોનલ સમસ્યાઓ: મહિલાઓમાં અનિયમિત ઓવ્યુલેશન અથવા પુરુષોમાં સ્પર્મ ઉત્પાદનની સમસ્યાઓ સ્તબ્ધ થાય છે.
3. જાતિય સમસ્યાઓ: કેટલાક કિંવા શરીરના વિકારો જેવા કે સ્નાયુવિકૃતિ અથવા ગર્ભાશય અંગની સમસ્યાઓ અથવા વાંછિત અસ્તિત્વ નથી.
4. પ્રદૂષણ અને વૈરસોની કારણે જન્મ દોષ આવશે: કેટલાક પર્યાવરણિક કારણો અને સ્થાયી દર્દીના પ્રદૂષકો ગર્ભાવસ્થા માટે અસરકારક હોઈ શકે છે.

ઈન્ફર્ટિલીટીના કારણો વિશે પરીક્ષણો અને પરીક્ષણો પર ડોક્ટરની પરામર્શ લેવી જોઈએ અને જો આવશ્યક હોય તો સામગ્રી ચિકિત્સા લાગુ કરવામાં મદદ મળી શકે છે.

🔸2.અપગાર સ્કોર

અપગાર સ્કોર એ એક ઝડપી મૂલ્યાંકન પદ્ધતિ છે જે શિશુના જન્મ પછી તરત જ શિશુના શારીરિક સ્વાસ્થ્યને નિર્ધારિત કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. આ સ્કોર શિશુના જન્મ પછી 1 મિનિટ અને 5 મિનિટે લેવામાં આવે છે અને વિવિધ પરિમાણો પર આધારિત હોય છે. દરેક પરિમાણ માટે 0, 1, અથવા 2 પોઈન્ટ આપવામાં આવે છે, અને કુલ સ્કોર 0 થી 10 સુધી હોઈ શકે છે.

અપગાર સ્કોર ના પરિમાણો:

1.હૃદય ગતિ (Heart Rate):

• 0 પોઈન્ટ: હાજર નથી.
• 1 પોઈન્ટ: 100 જેટલા.
• 2 પોઈન્ટ: >100.

2.શ્વસન (Respiratory Effort):

• 0 પોઈન્ટ: કોઈ શ્વસન નથી.
• 1 પોઈન્ટ: નબળું અથવા અનિયમિત શ્વસન.
• 2 પોઈન્ટ: નિયમિત અને મજબૂત શ્વસન.

3.સ્નાયુ ટોન (Muscle Tone):

• 0 પોઈન્ટ: નબળા, શિથિલ.
• 1 પોઈન્ટ: થોડીક મોસળિયાપણું.
• 2 પોઈન્ટ: સક્રિય મૂવમેન્ટ.

4.રીફ્લેક્સ રિસ્પોન્સ (Reflex Irritability):

• 0 પોઈન્ટ: કોઈ પ્રતિસાદ નથી.
• 1 પોઈન્ટ: નબળું રડવું અથવા મોઢું વીંધવું.
• 2 પોઈન્ટ: મજબૂત રડવું અથવા છીંકવું.

5.ચામડીનો રંગ (Color):

• 0 પોઈન્ટ: સાવ નિલો.
• 1 પોઈન્ટ: શરીર ગુલાબી, હાથ-પગ નિલા.
• 2 પોઈન્ટ: આખું શરીર ગુલાબી.

અપગાર સ્કોર ના અર્થ:

• 7-10: સામાન્ય, શિશુની હાલત સારી છે.
• 4-6: મૉડરેટલી ડિપ્રેસ્ડ, વધુ ધ્યાન આપવું જોઈએ.
• 0-3: ગંભીર રીતે ડિપ્રેસ્ડ, તાત્કાલિક ચિકિત્સા જરૂરી છે.

ટૂંકમાં: અપગાર સ્કોર એ શિશુના જન્મ પછી તરત જ તેની શારીરિક સ્વાસ્થ્યની તાત્કાલિક મૂલ્યાંકન માટે ઉપયોગમાં લેવાતી પ્રણાલી છે, જે અનેક પરિમાણોને ધ્યાનમાં લેતી વિધિ છે.

🔸3.એપીઝીયોટોમી

• એપીઝીયોટોમી એ એક સર્જિકલ પ્રક્રિયા છે જેમાં પ્રસૂતિ દરમિયાન પેરિનિયમ (ગર્ભાશય અને ગાંડા વચ્ચેનો વિસ્તાર) માં કટ મૂકવામાં આવે છે. આ કટ સામાન્ય રીતે શિશુના જન્મને સરળ બનાવવા અને પેરિનિયમમાં નિસર્ગિક ફાટને ટાળવા માટે કરવામાં આવે છે.

એપીઝીયોટોમી ની ટૂંક નોંધ:

પરિભાષા:

• ગર્ભાશય અને ગાંડા વચ્ચેના પેરિનિયમમાં કટ મૂકવાની સર્જિકલ પ્રક્રિયા.

કારણો:

• પ્રસૂતિ દરમ્યાન શિશુની ડિલિવરીને સરળ બનાવવા માટે.
• પેરિનિયમના નિસર્ગિક ફાટને ટાળવા માટે.
• શિશુના મૂખનું આકાર જડબેસલાક હોય તો.
• પ્રવૃત્તિશીલ અથવા ઝડપી ડિલિવરીની આવશ્યકતા.

પ્રકારો:

• મિડલાઈન એપીઝીયોટોમી: પેરિનિયમના મધ્ય ભાગમાં મૂકવામાં આવે છે.
• મિડલેટરલ એપીઝીયોટોમી: પેરિનિયમમાંથી થોડીક બાજુમાં મૂકવામાં આવે છે.

લાભ:

• ડિલિવરીની પ્રક્રિયાને ઝડપી અને સરળ બનાવે છે.
• પેરિનિયમના ગંભીર નિસર્ગિક ફાટને ટાળી શકાય છે.

જોખમો:

• ચકતાં જોખમ અને ચરબી જમા થવી.
• રક્તસ્ત્રાવ.
• ચેપી ઈન્ફેક્શન.
• દર્દ અને અશાંતિ.

ટૂંકમાં: એપીઝીયોટોમી એ પ્રસૂતિને સરળ બનાવવા અને પેરિનિયમના ગંભીર નિસર્ગિક ફાટને ટાળવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતી સર્જિકલ પ્રક્રિયા છે.

🔸4.એસ્ફેક્ષીયા

• એસ્ફેક્ષીયા (Asphyxia) એ એક ગંભીર સ્થિતિ છે જેમાં શરીરને પૂરતું ઓક્સિજન મળતું નથી, જેના કારણે શારીરિક ફંક્શન અને સ્નાયુઓ પર અસર પડે છે. પ્રસૂતિ દરમ્યાન અને પછી શિશુમાં એસ્ફેક્ષીયા થવી વધુ ગંભીર હોય છે.

એસ્ફેક્ષીયા ની ટૂંક નોંધ:

પરિભાષા:

ઓક્સિજનની અછતના કારણે શરીરમાં અસફળતા થવી.

કારણો:

• ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન પ્લેસેન્ટાની સમસ્યાઓ.
• ડિલિવરી દરમ્યાન ગર્ભાશયનો જંતુ.
• શિશુના શ્વાસ લેવાના માર્ગમાં અવરોધ.

લક્ષણો:

• શિશુનું રંગ નીલું અથવા ધુમ્મસવાળું.
• નબળી હાર્ટબીટ.
• નબળી મસલ ટોન.
• નબળી અથવા શ્વાસ લેવામાં અક્ષમતા.

પચાર:

• તાત્કાલિક શ્વાસ આપવાનો ઉપાય (રેસ્ક્યુ બ્રિધિંગ).
• ઓક્સિજન થેરાપી.
• નાળાકીય ગતિની મદદ.

ટૂંકમાં: એસ્ફેક્ષીયા એ ઓક્સિજનની અછતને કારણે થતી ગંભીર સ્થિતિ છે, જેનાથી માતા અને શિશુ બંનેને ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે. આ માટે તાત્કાલિક ચિકિત્સા અને કાળજી જરૂરી છે.

⏩પ્ર-5) નીચેના માંથી કોઇપણ છ ના અર્થ લખો.12

🔸1.હોમોન્સ સાઈન

• હોમન્સ સાઇન (Homan’s Sign) એ ડીપ વેન થ્રોમ્બોસિસ (DVT) ના નિદાન માટે પરંપરાગત રીતે ઉપયોગમાં લેવાતી ક્લિનિકલ ચકાસણી છે. ડીપ વેન થ્રોમ્બોસિસ એ વેન્સ (શિરાઓ) માં થતી બ્લડ ક્લોટ (લોહીના ગાંઠ) ની સ્થિતિ છે,

હોમન્સ સાઇન ની તપાસ:

પદ્ધતિ:

• દર્દીનો પગ સીધો રાખવામાં આવે છે.
• ડૉક્ટર અથવા નર્સ ઘૂંટણને થોડીક ઝુકાવવાની અને પગના પિંઢની (calf) પાછળથી દબાણ કરવા વિનંતી કરે છે.
• ત્યારબાદ પગના પંજા (foot) ને ટોચ પર ઊંચું કરવાની કોશિશ કરવામાં આવે છે (dorsiflexion).

પોઝિટિવ હોમન્સ સાઇન:

• જો આ પ્રક્રિયા દરમિયાન પિંઢ (calf) માં દર્દ અનુભવાય, તો આ ડીપ વેન થ્રોમ્બોસિસ (DVT) ના સંકેત હોઈ શકે છે.

જો ખરેખર ડીપ વેન થ્રોમ્બોસિસ (DVT) હોય તો:

• પગમાં દુખાવો અને સરવળી (swelling).
• સ્કિનના રંગમાં ફેરફાર (લાલચટ્ટો અથવા નીલો).
• પાંપણાનો નિમનારો અથવા ગરમ લાગવો.

🔸2.ફીટલ ડીસ્ટ્રેસ

ફીટલ ડીસ્ટ્રેસ(Fetal Distress) એ એક સ્થિતિ છે જ્યાં ગર્ભાવસ્થાના અથવા પ્રસૂતિના સમયમાં શિશુ પર તણાવ (stress) આવે છે અને શિશુના આરોગ્ય અને જીવન માટે ખતરો ઉભો થાય છે. આ પરિસ્થિતિમાં શિશુને યોગ્ય માત્રામાં ઓક્સિજન મળતું નથી.

ફીટલ ડીસ્ટ્રેસ ના કારણો:

1.ગર્ભાવસ્થાની સમસ્યાઓ:

• પ્લેસેન્ટા પ્રીવિયા અથવા એબ્રપ્શન.
• અમ્બિલિકલ કોર્ડના સમસ્યા.
• ગર્ભાશયના સક્રિય સંકોચનો અતિરેક.

2.માતાના આરોગ્યની સમસ્યાઓ:

• હાઈપરટેન્શન (ઉચ્ચ રક્તચાપ).
• ડાયાબીટીસ.
• ગર્ભાવસ્થામાં માંનો ઉચ્ચ તણાવ.

3.શિશુના વિકાસની સમસ્યાઓ:

• ઈન્ટ્રાયૂટેરાઈન ગ્રોથ રીસ્ટ્રિકશન (IUGR).
• શિશુના જીવનકાળમાં કોઈ પણ અનિચિત પરિસ્થિતિ.

ફીટલ ડીસ્ટ્રેસના ચિહ્નો અને લક્ષણો:

1.ફીટલ હાર્ટ રેટના ફેરફારો:

• સામાન્ય કરતા ઓછું (બ્રેડિકાર્ડિયા) અથવા વધારે (ટાકિકાર્ડિયા) હોવું.

2.કોર્નરિઓમમાંથી મિકોનિયમની હાજરી:

• અમ્નિયોટિક પ્રવાહીમાં મિકોનિયમ (શિશુનું પ્રથમ જમવું) જોવા મળે છે.

ક્સિજન સપ્લાયમાં ખામી અથવા તણાવની સ્થિતિ છે. તે માટે તાત્કાલિક ચિકિત્સા અને મોનીટરીંગ જરૂરી છે.

🔸3.ડીસ્પેનોરીયા

ડિસ્મેનોરિયા (Dysmenorrhea) એ સ્ત્રીઓમાં માસિક ધર્મ (મેનસ્ટ્રુએશન) દરમિયાન અનુભવાતા દુખાવાને કહ્યું છે. આ દુખાવો સામાન્ય રીતે પેટે (ખાસ કરીને નીચલા પેટે) અને ક્યારેક કમરે અને થાઇમાં પણ અનુભવાય છે.

1.પ્રાથમિક ડિસ્મેનોરિયા (Primary Dysmenorrhea):

• એ પીડા છે જે સામાન્ય રીતે માસિક ધર્મના શરૂ થવાના કેટલાક વર્ષો પછી શરૂ થાય છે.
• આ પીડા હોર્મોન પ્રોસ્ટાગ્લાન્ડિનના વધારાના કારણે થાય છે, જે ગર્ભાશયના સંકોચનોને ઉત્તેજીત કરે છે.
• સામાન્ય રીતે માસિક ધર્મની શરૂઆતના 1-2 દિવસ પહેલાં અથવા પ્રથમ દિવસે શરૂ થાય છે અને 2-3 દિવસ સુધી રહે છે.

2.દ્વિતીયક ડિસ્મેનોરિયા (Secondary Dysmenorrhea):

• એ પીડા છે જે સામાન્ય રીતે વધુ વયસ્ક સ્ત્રીઓમાં અને ખાસ કરીને 30-40ની વયમાં થાય છે.
• આ પીડા ક્યારેક કોઈક આઈજોગેનીક પરિસ્થિતિના કારણે થાય છે, જેમ કે એન્ડોમેટ્રિઓસિસ, ફાઇબ્રોઈડ, પેલ્વિક ઈન્ફ્લેમેટરી ડિસિઝ (PID) અથવા એડેનોમાયોસિસ.

🔸4.ડેસીડેરમ

ડેસિડેરમ (Decidua) એ ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન સ્ત્રીના ગર્ભાશયની અંદરનું પરત છે, જે ગર્ભાશયની અંદર ભીતરની બારકામ કે મ્યુકસ મેમ્બ્રેન હોય છે.

ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ગર્ભાશયની અંદરનું પરત કે જલક્ય.

1. Decidua Basalis: ગર્ભાશયના ભાગ જે પ્લેસેંટાના વિકસિત ભાગ સાથે જોડાય છે.
2. Decidua Capsularis: ગર્ભાશયના ભાગ જે ભ્રૂણને ઢાંકી અને સંરક્ષણ આપે છે.
3. Decidua Parietalis: ગર્ભાશયની બાકીની અંદરની બારકામ.

• ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ડેસિડેરમ એ પોષક તત્વો અને સપોર્ટ આપે છે.
• તે હોર્મોનલ બદલાવોથી બદલાય છે અને ગર્ભાશયને ભ્રૂણની વિકાસ માટે તૈયાર કરે છે.
• ડેસિડેરમના અલગ અલગ ભાગો ભ્રૂણ અને પ્લેસેંટાના વિકાસ અને સંરક્ષણ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

🔸5.એબ્રપ્ટીયો પ્લેસન્ટા

• એબ્રપ્ટીયો પ્લેસન્ટા (Abruptio Placentae) એ એક ગંભીર ગર્ભાવસ્થાની સ્થિતિ છે જેમાં પ્લેસેન્ટા ગર્ભાશયની અંદરથી વહેલી તકે અલગ થાય છે, સામાન્ય રીતે ગર્ભાવસ્થાના ત્રીજા ત્રિમાસિકમાં. આ પરિસ્થિતિના કારણે માતા અને ભ્રૂણ બંનેને ગંભીર જોખમ હોઈ શકે છે.

ગર્ભાશયના અંદરથી પ્લેસેન્ટાનું અચાનક વિચ્છેદન.

1. અચાનક અને ગંભીર પેટેનું દુખાવું.
2. રક્તસ્ત્રાવ: યોનિમાંથી અચાનક અથવા ધીમો રક્તસ્ત્રાવ.
3. ગર્ભાશયનો કઠોરતા: ગર્ભાશયનો અતિશય કઠોર અને સ્પર્શક લાગે છે.
4. ફીટલ ડીસ્ટ્રેસ: ભ્રૂણની હૃદય ગતિમાં અનિયમિતતા, જે ભ્રૂણના ઓક્સિજન સપ્લાયમાં ખામી દર્શાવે છે.
5. શોકના લક્ષણો: માતામાં અતિશય થાક, નબળાઈ, ઊલટીઓ, અને હાઈપોટેન્શન.

🔸6.ઇન્વોલ્યુશન ઓફ યુટ્રસ

• ઈન્વોલ્યુશન ઓફ યુટ્રસ (Involution of the Uterus) એ પ્રક્રિયા છે જેમાં ગર્ભાશય (યુટ્રસ) પ્રસૂતિ પછી ધીમે ધીમે તેના મૂળ આકાર, આકાર અને સ્થિતિમાં પાછો જાય છે.

ઇન્વોલ્યુશન ઓફ યુટ્રસ નો અર્થ:

ગર્ભાશયનો તેની ગર્ભાવસ્થાથી પહેલાંના આકાર અને સ્થિતિમાં પાછો ફરી જવાનો પ્રક્રિયા.

1._contractile activities:

• ગર્ભાશયના સંકોચનો (contract) દ્વારા ગર્ભાશયનો કદ ઘટાડવો.
• આ સંકોચનોની કારણે ગર્ભાશયની દીવાલમાં રહેલા રક્તવાહિનીઓ દબાય છે, જેનાથી રક્તસ્ત્રાવ રોકાઈ શકે.

2.ઓક્સિટોસિન:

• પ્રાકૃતિક રીતે સ્ત્રીના શરીરમાં થતું હોર્મોન, જે ગર્ભાશયના સંકોચનને પ્રોત્સાહિત કરે છે.
• સ્તનપાન કરાવવાથી ઓક્સિટોસિનની સ્તરે વૃદ્ધિ થાય છે, જે ગર્ભાશયના આકર્ષણને ઝડપી બનાવે છે.

🔸7.હાઇપર ઇમેસીસ ગ્રેવીડરમ

• હાઇપરએમેસીસ ગ્રેવિડેરમ (Hyperemesis Gravidarum) એ ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન થતી એક ગંભીર પરિસ્થિતિ છે, જેમાં ખૂબ જ વધારે મતલામણ (nausea) અને ઉલટીઓ (vomiting) થાય છે. આ પરિસ્થિતિ સામાન્ય ગર્ભાવસ્થાની મતલામણ અને ઉલટીઓ (morning sickness) કરતાં ઘણી વધારે ગંભીર અને કંટ્રોલમાં ન આવતી હોય છે.

હાઇપરએમેસીસ ગ્રેવિડેરમનો અર્થ: ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન વધારે પડતી મતલામણ (નોઝીયા) અને ઉલટીની પરિસ્થિતિ, જે માતાના આરોગ્ય અને પોષણ પર ગંભીર અસર કરે છે.

• હાઇપરએમેસીસ ગ્રેવિડેરમ એ ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન થતી એક ગંભીર પરિસ્થિતિ છે, જેમાં વધારે પડતી મતલામણ (નોઝીયા) અને ઉલટી થાય છે, જે માતાના આરોગ્ય માટે જોખમકારક છે. આ પરિસ્થિતિ માટે તાત્કાલિક મેડિકલ કાળજી અને યોગ્ય સારવાર જરૂરી છે.

⏩પ્ર-6 અ. ખાલી જગ્યા પુરો.05

1.HIV માતાની ડીલીવરી બાદ તેના બાળકને …….દવા પીવડાવવામાં આવે છે.(જિડોવિડીન (Zidovudine) અથવા નેવિરાપીન (Nevirapine)

2.ફુલ ટમે સગભૉ માતાને રોજની …..,.કેલરીની જરૂર પડે છે. (300-500 વધારાની કેલરીની)

3.બાળકના જન્મ પહેલા કોડે બહાર દેખાય તેને……… કહેવાય છે .(પ્રોલેપ્સ્ડ કોર્ડ (Prolapsed Cord)

4.એમ્નીઓટીક ફ્લુઇડ નું પ્રમાણ ઓછું હોય તેને ……..કેહવાય છે. (ઓલિગોહાઈડ્રેમિયોસ (Oligohydramnios)

5.બાળક ના પ્રથમ ઝાડાને……. કહેવાય છે.મેકોનિયમ (Meconium)

⏩બ. નીચેના વિધાનો ખરા છે કે ખોટા તે લખો.05

1.સગભૉ માતાની કૂંડલ હાઇટ માપતી વખતે માતાના પગ સીધા રાખવા જોઇએ,❌

2.બાળક જન્મે એટલે તરત જ કોરૂ કરવું જાઇએ.✅

3.પ્રેગનન્સીમાં માતાનું દર અઠવાડીયે 500 ગ્રામ વજન વધે તો તે સામાન્ય કહેવાય.,❌

4.જન્મબાદ પરૂ ની ફોલ્લીઓ બાળકમાં ચેપ ની અસર દશૉવે છે.,❌

5.NSV કરાવ્યા પછી પુરુષે ત્રણ માસ સુધી નિરોધ વાપરવું જોઇએ.✅

🔸ક. જોડકાં જોડો. 05

અ બ

1.ઓવરી 1.પેઇનલેસ બ્લીડીંગ

2.અમ્બેલીકલ કોર્ડ 2.રકતસ્ત્રાવ કંટ્રોલ કરે.

3.પ્લેસન્ટા પ્રિવીયા 3.ઇસ્ટ્રોજન. પ્રોજેસ્ટીરોન

4.લીવીંગ લીગેચર 4.ગભૉશયનું સંકોચન વધારવા

5.મીઝોપ્રોસ્ટોલ 5.વ્હોટ્સન જેલી

6.પેઇનફુલ બ્લીડીંગ