⏩પ્ર-1) રોજીબેનને 3 માસની સગર્ભાવસ્થા સાથે તમારા કલીનીકમાં પ્રથમવાર આવે છે તો તમે તેની સગર્ભાવસ્થા દરમ્યાન નીચેના મુદાઓની સારવાર અને સલાહ લખો.

🔸અ . સગર્ભાવસ્યા દરમ્યાનનો ખોરાક 04

સગર્ભાવસ્થા દરમિયાન મહિલાએ પોષણયુક્ત ખોરાકનું સેવન કરવું મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તે માતા અને ભવિષ્યના બાળકના આરોગ્ય માટે આવશ્યક છે. અહીં 04 પ્રકારના મુખ્ય ખોરાક જૂથો છે, જે સગર્ભા મહિલાને સારો પોષણ આપવા માટે જરૂરી છે:

1. પ્રોટીનયુક્ત ખોરાક (Protein-rich foods):

• મહત્વ: પ્રોટીન માતાના શરીર અને ભવિષ્યના બાળકના સ્વસ્થ વિકાસ માટે આવશ્યક છે. તે સેલની વૃદ્ધિ અને વિકાસમાં મદદ કરે છે.
• સ્રોતો: દાળ, બીજ, નટ્સ, દૂધ, દહીં, પનીર, અંડા, ચિકન, માછલી, અને મટન જેવા પ્રોટીનયુક્ત આહારનો સમાવેશ કરવો જોઈએ.

2. કૅલ્શિયમ અને વિટામિન ડી (Calcium and Vitamin D-rich foods):

• મહત્વ: કૅલ્શિયમ બાળકના હાડકાં અને દાંતના વિકાસ માટે ખૂબ જ મહત્વનું છે, જ્યારે વિટામિન ડી કૅલ્શિયમને અવશોષિત કરવામાં મદદ કરે છે.
• સ્રોતો: દૂધ, દહીં, પનીર, લીલાં શાકભાજી, ટોફુ, સoya products, અને વિટામિન ડી માટે સૂર્યપ્રકાશ અને મચ્છલી.

3. ફોલિક એસિડ અને આયર્ન (Folic Acid and Iron-rich foods):

• મહત્વ: ફોલિક એસિડ તંદુરસ્ત ગર્ભાવસ્થા માટે જરૂરી છે, કારણ કે તે ન્યુરલ ટ્યુબ ડિફેક્ટ્સને અટકાવે છે, જ્યારે આયર્ન ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન વધેલા રક્તપ્રવાહ માટે મહત્વનું છે.
• સ્રોતો: લીલાં પત્તાવાળી શાકભાજી (પાલક, મેથી), ફોલિક એસિડ તણાવું કણક (ફોલેટ સમૃદ્ધ ફૂડ), કબીબી, બીટ, અને આયર્ન માટે લોહિયુક્ત ખોરાક, જેમ કે લીલા શાકભાજી, ઘઉં, અને ફોલિક એસિડથી સમૃદ્ધ વસ્તુઓ.

4. કાર્બોહાઈડ્રેટ અને ફાઈબર (Carbohydrates and Fiber-rich foods):

• મહત્વ: સ્નાયુઓ અને શરીરને ઊર્જા આપવા માટે કાર્બોહાઈડ્રેટ જરૂરી છે, જ્યારે ફાઈબર પાચન તંત્રને તંદુરસ્ત રાખવા અને ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન કબજિયાતને દૂર કરવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
• સ્રોતો: પૂરા અનાજ (ઘઉંની રોટી, બ્રાઉન રાઇસ), ઓટ્સ, ક્વિનોઆ, શાકભાજી, અને ફળો, જેમ કે સફરજન, કેલા, અને નારંગી.

આ ખોરાક જૂથો સગર્ભા મહિલાને સંવાદના તંદુરસ્ત આરોગ્ય માટે સંપૂર્ણ પોષણ પૂરું પાડે છે.

🔸બ. સગર્ભાવસ્થા દરમ્યાનની તપાસ 04

સગર્ભાવસ્થા દરમિયાન કેટલીક મહત્વપૂર્ણ તપાસો (પ્રેનેટલ ટેસ્ટ્સ) કરવામાં આવે છે, જે માતા અને ભવિષ્યના બાળકના આરોગ્ય પર નજર રાખવા અને કોઈપણ સંભવિત જોખમોનું નિદાન કરવા માટે જરૂરી છે. અહીં 04 મુખ્ય પરીક્ષાઓ છે, જે સગર્ભા મહિલાને ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે:

1. અલ્ટ્રાસાઉન્ડ સ્કેન (Ultrasound Scan):

• મહત્વ: અલ્ટ્રાસાઉન્ડ સ્કેન એ એવી પ્રારંભિક તપાસ છે, જે ગર્ભમાં રહેતા બાળકના વિકાસ અને સ્થિતિની નિરિક્ષણ માટે કરવામાં આવે છે. તેનાથી બાળકના હૃદયની ધડકન, વૃદ્ધિ, અમ્નિયોટિક પ્રવાહ (Amniotic Fluid) ની માત્રા, અને પ્લેસેન્ટાની સ્થિતિ પણ જાણી શકાય છે.
• અવધિ: આ સામાન્ય રીતે ગર્ભાવસ્થાના 6-8, 18-20, અને 28-32 સપ્તાહમાં કરવામાં આવે છે.

2. બ્લડ ગ્રુપ અને આરએચ ફેક્ટર ટેસ્ટ (Blood Group and Rh Factor Test):

• મહત્વ: આ ટેસ્ટમાં માતાનો બ્લડ ગ્રુપ અને આરએચ ફેક્ટર નિર્ધારિત કરવામાં આવે છે. આરએચ નેગેટિવ અથવા પોઝિટિવ સ્થિતિમાં માતા અને બાળકના રક્ત સમૂહની અસંગતતા (Rh incompatibility) નિકળી શકે છે, જેના કારણે વધુ કાળજી લેવી પડવી શકે છે.
• અવધિ: આ પ્રથમ ટ્રાઇમેસ્ટરમાં કરવામાં આવે છે.

3. ગ્લુકોઝ ટોલરન્સ ટેસ્ટ (Glucose Tolerance Test – GTT):

• મહત્વ: ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ગર્ભિણી ડાયાબિટીસ (Gestational Diabetes)ની તપાસ માટે આ ટેસ્ટ કરવામાં આવે છે. ગર્ભિણી ડાયાબિટીસ માતા અને બાળક બંને માટે જોખમી થઈ શકે છે, અને તે માટે યોગ્ય પ્રबंधन જરૂરી છે.
• અવધિ: આ પરીક્ષણ સામાન્ય રીતે ગર્ભાવસ્થાના 24-28 સપ્તાહ દરમિયાન કરવામાં આવે છે.

4. હેમોગ્લોબિન અથવા સ_complete લેસબડ ટેસ્ટ (Hemoglobin or Complete Blood Count – CBC):

• મહત્વ: આ ટેસ્ટ દ્વારા માતાના રક્તમાં હેમોગ્લોબિનના સ્તર અને લોહીની ઊણપ (અનીમિયા)નું નિર્ધારણ થાય છે. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન અનિમિયા માતા અને બાળક બંને માટે જોખમી બની શકે છે, તેથી આયર્નનો યોગ્ય પૂરવઠો જરૂરી છે.
• અવધિ: આ પરીક્ષણ ગર્ભાવસ્થાની શરૂઆતમાં અને બાદમાં બેવડી અથવા ત્રણ વાર કરાય છે.

આ પરીક્ષણો ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન માતા અને ભવિષ્યના બાળકના આરોગ્યની યોગ્ય દેખરેખ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.

🔸ક. સગર્ભાવસ્થા દરમ્યાનના જોખમી ચિન્હોની જાણકારી 04

સગર્ભાવસ્થામાં કેટલીક ચિન્હો જોખમી હોઈ શકે છે અને તાત્કાલિક તબીબી ધ્યાનની જરૂર હોય છે. આ ચિન્હો નીચે મુજબ છે:

1.અતિરિક્ત યોનિ રક્તસ્ત્રાવ:

• ગર્ભપાત, પ્લેસેંટલ એબ્રુપ્શન અથવા પ્લેસેંટા પ્રિવિયા જેવા ગંભીર પરિસ્થિતિનું સંકેત હોઈ શકે છે.

2.તીવ્ર પેટમાં દુખાવો:

• એક્ટોપિક ગર્ભાવસ્થા, પ્લેસેંટલ એબ્રુપ્શન અથવા ગર્ભાશયના સંકોચન જેવી સમસ્યાનું સંકેત હોઈ શકે છે.

3.તીવ્ર માથાનો દુખાવો:

• પ્રિએકલેમ્પસિયા (ઊંચા રક્તચાપ)નું લક્ષણ હોઈ શકે છે.

4.દૃષ્ટિ સમસ્યાઓ:

• ધૂંધળું જોવા, ઝગમગાટ અથવા અંધારું થવું એ પ્રિએકલેમ્પસિયાનું લક્ષણ હોઈ શકે છે.

5.ફૂલો:

• અચાનક અને અતિરિક્ત ફૂલો, ખાસ કરીને ચહેરા, હાથ અને પગમાં, પ્રિએકલેમ્પસિયાનું લક્ષણ હોઈ શકે છે.

6.બાળકની ચળવળમાં ઘટાડો:

• બાળકની ચળવળમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો સમસ્યાનું સંકેત હોઈ શકે છે.

7.તીવ્ર પીઠમાં દુખાવો:

• પ્રિ-ટર્મ મજૂરી અથવા કિડની ઈન્ફેક્શનનું સંકેત હોઈ શકે છે.

8.યૂરિનમાં ઝલકો:

• યૂરીનરી ટ્રેક્ટ ઈન્ફેક્શન (યૂટીઆઈ)નું લક્ષણ હોઈ શકે છે.

9.તીવ્ર ગર્ભાશય સંકોચન:

• ટર્મ પહેલાં શરૂ થાય તો, તે પ્રિ-ટર્મ મજૂરીનું લક્ષણ હોઈ શકે છે.

10.ઉંચો તાવ:

• ચેપ (ઈન્ફેક્શન)નું સંકેત હોઈ શકે છે.

⏩પ્ર–૨) 🔸અ . નોર્મલ લેબરની વ્યાખ્યા આપો.

નોર્મલ લેબર (Normal Labor) એ એપ્રમાણે સ્વાભાવિક પ્રક્રિયા છે જેમાં ગર્ભવતી મહિલાનું ગર્ભાશય સંકોચાય છે, ગર્ભાશય ગ્રીવાનું વિDilataion થાય છે અને બાળકનો જન્મ થાય છે. આ પ્રક્રિયા કોઈ ગંભીર જટિલતા વિના આગળ વધે છે. સામાન્ય લેબરનો સમાવેશ નીચેના તબક્કાઓમાં થાય છે:

1.પ્રથમ તબક્કો (First Stage):

• લેટન્ટ ફેઝ (Latent Phase): આ તબક્કામાં ગર્ભાશય ગ્રીવાના આઉટરની પાતળી સ્તરે 0-6 સેન્ટિમીટરની વિDilataion થાય છે.
• એક્ટિવ ફેઝ (Active Phase): આ તબક્કામાં ગ્રીવાનો વ્યાપક વિDilataion 6-10 સેન્ટિમીટરે સુધી થાય છે. ગર્ભાશયના સંકોચનો વધુ તીવ્ર અને નિયમિત થાય છે.

2.બીજું તબક્કો (Second Stage):

• આ તબક્કામાં ગર્ભાશય ગ્રીવાના સંપૂર્ણ વિDilataion પછી બાળકનો જન્મ થાય છે. માતા જોર લગાવતી હોય છે અને બાળકનો વડા બહાર આવે છે.

3.ત્રીજું તબક્કો (Third Stage):

• આ તબક્કામાં પ્લેસેંટા (જન્મપુરી) બહાર નીકળી જાય છે. આ પ્રક્રિયા સામાન્ય રીતે બાળકના જન્મ પછી 5-30 મિનિટમાં પૂર્ણ થાય છે.

4.ચોથું તબક્કો (Fourth Stage):

• આ તબક્કો પ્રસવ પછીના 1-2 કલાક સુધી ચાલે છે, જેમાં માતાનું મોનિટરિંગ કરવામાં આવે છે અને તેનુ સ્વાસ્થ્ય સ્થિર રહે તે સુનિશ્ચિત કરવામાં આવે છે.

નોર્મલ લેબર દરમ્યાન કોઈ મોટી જટિલતાઓ ના આવે અને સંપૂર્ણ ગર્ભાવસ્થાના અંતે 37થી 42 સપ્તાહ વચ્ચે થાય છે.

🔸બ. પ્રસુતિના તબકકાઓ સમજાવો.

પ્રસુતિના (Labor) તબક્કાઓને ચાર મુખ્ય તબક્કાઓમાં વહેંચી શકાય છે:

1. પ્રથમ તબક્કો (First Stage of Labor)

પ્રથમ તબક્કો ગર્ભાશય ગ્રીવાના વિDilataion અને Effacement (પાતળા થવું) માટે જવાબદાર છે. આ તબક્કાને વધુમાં બે ઉપતબક્કાઓમાં વહેંચવામાં આવે છે: લેટન્ટ ફેઝ અને એક્ટિવ ફેઝ.

લેટન્ટ ફેઝ (Latent Phase):

• આ આરંભિક તબક્કો છે, જેમાં ગ્રીવાના વિDilataion 0-6 સેન્ટિમીટરે સુધી થાય છે.
• સંકોચનો નિયમિત અને હળવા હોય છે.
• આ તબક્કો કલાકોથી લઈને કેટલાક દિવસો સુધી ચાલે છે.

એક્ટિવ ફેઝ (Active Phase):

• આ તબક્કામાં ગ્રીવાના વિDilataion 6-10 સેન્ટિમીટરે થાય છે.
• સંકોચનો વધુ તીવ્ર, લાંબા અને નિકટ આવવાની હોય છે.
• આ તબક્કો 4-8 કલાક સુધી ચાલે છે.

2. બીજું તબક્કો (Second Stage of Labor)

બીજું તબક્કો ગ્રીવાના સંપૂર્ણ વિDilataion પછીથી બચ્ચાના જન્મ સુધીનો સમય છે.

જોર લગાવવો (Pushing):

• માતા જોર લગાવીને બચ્ચાને બહાર કાઢે છે.
• આ તબક્કો કેટલા મિનિટોથી લઈને કેટલા કલાકો સુધી ચાલે છે.
• બચ્ચાનો વડા અને પછી શરીર જન્મ પ્રવેશ કરે છે.

3. ત્રીજું તબક્કો (Third Stage of Labor)

ત્રીજું તબક્કો બચ્ચાના જન્મ પછી પ્લેસેંટાના બહાર નીકળવાની પ્રક્રિયા છે.

• પ્લેસેંટાની ડિલિવરી (Delivery of Placenta):
• પ્લેસેંટા (જન્મપુરી) બહાર નીકળે છે.
• આ તબક્કો સામાન્ય રીતે 5-30 મિનિટમાં પૂર્ણ થાય છે.
• સંકોચનો ફરીથી શરુ થાય છે જેથી પ્લેસેંટા અને સંબંધિત મેમ્બરેન બહાર નીકળી જાય.

4. ચોથું તબક્કો (Fourth Stage of Labor)

ચોથું તબક્કો જન્મ પછીના પ્રારંભિક સમયગાળાનો હોય છે.

પ્રારંભિક પુનઃપ્રાપ્તી (Initial Recovery):

• આ તબક્કો પ્રસુતિ પછીના 1-2 કલાક સુધી ચાલે છે.
• માતાનું મોનિટરિંગ કરવામાં આવે છે અને તેનુ સ્વાસ્થ્ય સ્થિર રહે તે સુનિશ્ચિત કરવામાં આવે છે.
• સંભવિત જટિલતાઓ માટે, જેમ કે વધારે રક્તસ્ત્રાવ, પરિક્ષણ કરવામાં આવે છે.

🔸ક. પ્રસુતિના બીજા તબકકાના મેનેજમેન્ટનું વર્ણન કરો.

પ્રસુતિના બીજા તબક્કાનું મેનેજમેન્ટ એ તબક્કો છે જે ગર્ભાશય ગ્રીવાના સંપૂર્ણ વિDilataion (10 સેન્ટિમીટર) પછી શરૂ થાય છે અને બાળકના જન્મ સાથે પૂર્ણ થાય છે. આ તબક્કા દરમિયાન, બાળક ગર્ભાશયમાંથી બહાર નીકળી જવા માટે ગર્ભાશયના સંકોચનો અને માતાની જોર લગાવવાની પ્રક્રિયાના સંયોજનથી આગળ વધે છે. બીજા તબક્કાના મેનેજમેન્ટમાં તબીબી ટીમે માતા અને બાળકના સલામત અને સુખદાયી જન્મ માટે મહત્વપૂર્ણ પગલાં લેવા છે.

બીજા તબક્કાના મેનેજમેન્ટના મુખ્ય તત્વો:

1.માતાને માહિતી અને સહાય પ્રદાન કરવી:

• માતાને જોર લગાવવાની તકોનિકો અને પોઝિશનો વિશે માર્ગદર્શન આપવું.
• માતાને આરામ અને સમર્થન આપવું, જેનાથી તે સક્રિય રીતે ભાગ લઈ શકે.

2.સંકોચનો મોનિટરિંગ:

• ગર્ભાશયના સંકોચનોની તીવ્રતા, આવર્તન અને અવધિનું મોનિટરિંગ કરવું.
• બાળકોના હૃદયના ધબકારા (fetal heart rate) નું નિયમિત મોનિટરિંગ કરવું, સમસ્યાઓના સંકેત માટે.

3.જોર લગાવવાની પ્રક્રિયા:

• માતાને સંકોચન દરમિયાન જોર લગાવવું, જેનાથી બાળકોનો પોઝિશન અને આગળ વધતા રહે.
• પોજિશન બદલવા માટે માર્ગદર્શન આપવું, જેમ કે બેસવું, બાથરૂમ પોઝિશન, બેક પોઝિશન વગેરે.

4.જન્મ માટેની તૈયારી:

• સ્તરિલ સાધનો, દસ્તાના ઉપયોગ, અને જન્મ પછીના સંભવિત ઇમરજન્સી માટે તૈયાર રહેવું.
• શિશુના મોખરાના વડા (crowning) અને ધીમેધીમે બહાર આવવા માટે સહાય કરવી.

5.અધવોચ્ય એફમિસીસ (Perineal Support and Protection):

• પેરિનિયલ વિસ્તરણ અને નરમાઈ માટે મેન્યુઅલ ટેકનિકો અથવા ગરમ કોમ્પ્રેસનો ઉપયોગ કરવો.
• નિરંકુશ પડવો (episiotomy) ટાળવો જો શક્ય હોય તો, પરંતુ જરૂરી પેધ્યે કરવો.

6.બાળકનો જન્મ:

• બાળકોના વડા અને પછી શરીર નમ્રતાથી બહાર ખેંચવું.
• બાળકની હવા માર્ગ (airway) સાફ કરવી, જો જરૂરી હોય તો સુક્શન ઉપયોગ કરવું.
• બાળકને તાત્કાલિક પેઢી પર મુકવું, સ્કિન-ટુ-સ્કિન સંપર્ક અને બોન્ડિંગ માટે.

7.જન્મ પછીની કાળજી:

• જન્મ પછી તાત્કાલિક માતા અને બાળકનું મોનિટરિંગ કરવું.
• પેરિનિયમમાં કોઈ નુકસાન થાય તો ટાંકા મૂકવા.
• માતાની રક્તસ્ત્રાવની કાળજી રાખવી અને માતાને આરામ અને પુનઃપ્રાપ્તી માટે મદદ કરવી.

આભ્યાસના આદર્શો:

• સંચાર અને સહકાર: માતા અને બધી સંલગ્ન તબીબી ટીમ વચ્ચે વ્યવહાર અને સહકાર સુનિશ્ચિત કરવો.
• અભ્યાસ: દરેક માતા અને બાળકની જરૂરિયાતો અનુસાર તબીબી અભ્યાસમાં ફેરફાર અને અનુકૂલન લાવવો.
• સુરક્ષા: માતા અને બાળકોની સુરક્ષા અને આરામ પર વિશેષ ધ્યાન આપવું.

બીજા તબક્કાના યોગ્ય મેનેજમેન્ટ દ્વારા, જન્મ પ્રક્રિયા સરળ, સલામત અને માતા અને બાળક બંને માટે સુખદાયી બની શકે છે.

⏩પ્ર-૩ 🔸અ.) ફેમીલી પ્લાનીગની બિન કાયમી પધ્ધિતીઓ જણાવી કોપર-ટી નો કેશ પસંદ કરતી વખતે કયા કયા મુદાઓ ધ્યાનમાં લેશો ? 06

ફેમીલી પ્લાનિંગની બિન-કાયમી પદ્ધતિઓ (Non-permanent Methods of Family Planning):
બિન-કાયમી પદ્ધતિઓ એ અસ્થાયી વિધિઓ છે, જેનો ઉપયોગ પતિ-પત્ની દ્વારા તાત્કાલિક અથવા થોડો સમય માટે ગર્ભ નિયંત્રણ માટે કરવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિઓ વારંવાર બદલી શકાય છે અને આર્થિક રીતે સરળ હોય છે.

1. Barrier Methods (અવરોધક પદ્ધતિઓ):

• કોન્ડોમ (Condom): પુરુષ અથવા સ્ત્રીના શારીરિક અંગોને આવરી લે છે, જેનાથી સ્પર્મ અને અંડાણું મળે તે અટકાવવામાં આવે છે.
• ડાયફ્રામ અને કેપ (Diaphragm and Cervical Cap): આ સ્ત્રીના ગર્ભાશયના મોઢા પર લાગીને સ્પર્મને ગર્ભમાં પ્રવેશ કરવાનો અવરોધ કરે છે.

2. Hormonal Methods (હોર્મોનલ પદ્ધતિઓ):

• જન્મનિયંત્રણ ગોળીઓ (Birth Control Pills): આ ગોળીઓ સ્ત્રીઓના હોર્મોનમાં ફેરફાર કરીને ઓવ્યુલેશન અટકાવે છે.
• ઇમર્જન્સી ગર્ભનિરોધી ગોળીઓ (Emergency Contraceptive Pills): અજાણતી ગર્ભધારણ ટાળવા માટે અનિચ્છિત સંભોગ પછી લેવામાં આવે છે.

3. Intrauterine Devices (IUDs – કોપર-ટી):

• કોપર-ટી (Copper-T IUD): તે એક T-આકારનો ઉપકરણ છે, જે ગર્ભાશયમાં નાખવામાં આવે છે. કોપર-ટી સ્પર્મને અંડાણું સાથે જોડાવાથી રોકે છે, અને તે લાંબા સમય સુધી (3-10 વર્ષ) ગર્ભનિરોધક અસર આપે છે.

4. Injectable Methods (ઇન્જેક્શન દ્વારા ગર્ભનિરોધક પદ્ધતિ):

• ડીપો-પ્રોવેરા (Depo-Provera): 3 મહિના સુધી ચાલે તેવું હોર્મોનલ ઇન્જેક્શન, જે ઓવ્યુલેશનને અટકાવે છે.

5. Natural Methods (કુદરતી પદ્ધતિઓ):

• ફર્ટિલિટી અવેરનેસ (Fertility Awareness Method): સ્ત્રીના મેનસ્ટ્રુઅલ ચક્રને ધ્યાને રાખીને, તે દિવસો ટાળવામાં આવે છે, જ્યારે ગર્ભધારણ થવાની શક્યતા વધુ હોય.

6. Sterilization (કાયમી પદ્ધતિ):

• અર્થનો સમાવેશ માત્ર સમજૂતી માટે છે: આ પદ્ધતિ કાયમી હોય છે, અને આમાં પુરુષો માટે વસેક્ટોમિ અને સ્ત્રીઓ માટે ટ્યૂબલ લિગેશનનો સમાવેશ થાય છે, જે ગર્ભનિવારણ માટે બિનફેરવી શકાય છે.

---

કોપર-ટી પસંદ કરતી વખતે ધ્યાનમાં લેવા જેવા મુદ્દાઓ (Factors to Consider When Choosing Copper-T):

મહિલાના આરોગ્યનું મૂલ્યાંકન (Health Evaluation of the Woman):

• કોપર-ટી IUD મૂકતા પહેલાં, તબીબી પરીક્ષણ કરીને મહિલા કોઈ શારીરિક સમસ્યાઓ જેમ કે પેલ્વિક ઇન્ફ્લેમેટરી ડિઝીઝ (PID), યોનિમાં ઈન્ફેક્શન, કે ગર્ભાશયમાં કોઈ તફડા (Fibroids) ધરાવતી તો નથી તે નિશ્ચિત કરવું.

લાંબા સમયના ઉપયોગ માટે તૈયારી (Willingness for Long-term Contraception):

• કોપર-ટી 3-10 વર્ષ સુધી ગર્ભનિવારણ માટે કાર્ય કરી શકે છે. તેથી, જો મહિલા લાંબા ગાળાના ગર્ભનિવારણની શોધમાં હોય, તો તે આ પદ્ધતિ માટે યોગ્ય પસંદગી છે.

માસિક ધર્મમાં ફેરફાર (Changes in Menstrual Cycles):

• કોપર-ટી લગાવ્યા પછી કેટલાક મહિલાઓમાં વધુ મસમોટા અથવા લાંબા સમયના માસિક ધર્મ (Periods)નો અનુભવ થઈ શકે છે. જો મહિલા ઓછી રક્તસ્ત્રાવની અભ્યસ્ત હોય, તો આ એક વિચારવાં પાત્ર મુદ્દો છે.

મહિલાના ગર્ભાશયનું કદ અને સ્વભાવ (Size and Shape of Uterus):

• મહિલાનું ગર્ભાશય ખૂબ નાનું કે ત્રાસાયેલું છે, તો કોપર-ટી મૂકવું શક્ય ન હોઈ શકે. આથી, ડોક્ટર દ્વારા મૂલ્યાંકન જરૂરી છે.

યોનિમાંથી રક્તસ્ત્રાવ અથવા ઈન્ફેક્શન (Risk of Infection or Bleeding):

• જો મહિલામાં રક્તસ્ત્રાવ, યોનિ ઈન્ફેક્શન, અથવા સત્તાવાર ઇમ્યુન સિસ્ટમની સમસ્યા હોય, તો કોપર-ટી આ પરિસ્થિતિઓને વધુ ખરાબ કરી શકે છે.

પ્રગત વયની સ્ત્રીઓ માટે યોગ્યતા (Suitability for Women of Advanced Age):

• કોપર-ટી સ્ત્રીઓ માટે શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ છે, જેઓ સંતાન સંખ્યા પૂર્ણ કરી ચૂક્યા છે અને લાંબા સમય માટે ગર્ભનિવારણ માગે છે.

આ બધા મુદ્દાઓને ધ્યાનમાં રાખીને કોપર-ટીનો ઉપયોગ વિચારેલું અને યોગ્ય નિર્ણય બની શકે.

🔸બ. ઈન્કર્ટીલીટી એટલે શું? સ્તી અને પુરુષમાં ઇન્ફર્ટીલીટી થવાના કારણો જણાવો. 06

• ઇન્કર્ટીલીટી (Infertility) એ એવી પરિસ્થિતિ છે જ્યાં એક જોડી (couple) નિયમિત, અનિષ્પલ પ્રકૃતિના યૌન સંભોગ (regular, unprotected intercourse) કરવા છતાં પણ એક વર્ષ સુધી ગર્ભ ધરાવવામાં અસફળ રહે છે. આ સમસ્યા પુરુષ, સ્ત્રી અથવા બંનેમાં હોઈ શકે છે.

સ્ત્રીઓમાં ઇન્કર્ટીલીટીના કારણો:

1.ઓવ્યુલેશન ડિસઓર્ડર્સ:

• પોલિસિસ્ટિક ઓવેરી સિન્ડ્રોમ (PCOS): હોર્મોનલ અસંતુલનના કારણે અન્ડોજોવિંગ યોગ્ય રીતે ઓવ્યુલેટ નહીં થવું.
• હાઇપરપ્રોલેક્ટિનેમિયા: પ્રોલેક્ટિન હોર્મોનની વધારે લેવલ, ઓવ્યુલેશનને અવરોધિત કરી શકે છે.
• થાઇરોઇડની સમસ્યાઓ: હાઇપોથાઇરોડિઝમ અથવા હાઇપરથાઇરોડિઝમ, ઓવ્યુલેશનને પ્રભાવિત કરી શકે છે.

2.પેલ્વિક ઇન્ફ્લેમેટરી ડિસીઝ (PID):

• પેલ્વિકમાં ચેપ (infection) થવાથી ફિલોપિયન ટ્યુબ્સમાં ઝાડા આવી શકે છે, જેના કારણે અંડાણું (egg) ગર્ભાશય સુધી પહોંચતું નથી.

3.એન્ડોમેટ્રિઓસિસ:

• ગર્ભાશયની અંદરની લાઇનિંગ ગર્ભાશયની બહાર વિકાસ પામે છે, જેનાથી ગર્ભાશય અને ફિલોપિયન ટ્યુબ્સને નુકસાન થાય છે.

4.યૂટરાઇન અથવા ગર્ભાશય ગ્રીવાના પરિસ્થિતિઓ:

• ફાઇબ્રોઇડ્સ, પોલિપ્સ અથવા સ્નાયુઓના ગુણને કારણે ગર્ભધારણમાં અવરોધો આવી શકે છે.

5.એજ (ઉંમર):

• ઉંમર વધતા અંડાણાંની ગુણવત્તા અને જથ્થો ઘટે છે.

6.અન્ય પરિબળો:

• અતિરિક્ત તણાવ: હોર્મોનલ અસંતુલન અને ઓવ્યુલેશન પર પ્રભાવ પાડી શકે છે.
• વજન: અતિ વજન અથવા ઓછુ વજન, હોર્મોનલ અસંતુલનનું કારણ બની શકે છે.
• સહાયક પ્રકૃતિની તબીબી ઇતિહાસ: અગાઉના ગર્ભપાત, પ્રકૃતિ અવલંબન અને ચોક્કસ સર્જરીઓ.

પુરુષોમાં ઇન્કર્ટીલીટીના કારણો:

1.સીમન અને શુક્રાણુ સમસ્યાઓ:

• અલિગોસ્પર્મિયા: ઓછા શુક્રાણુઓની સંખ્યા.
• અસ્ટેનોસ્પર્મિયા: શુક્રાણુઓની ગતિશીલતા (motility) ની કમજીરી.
• ટેરાટોઝોસ્પર્મિયા: શુક્રાણુઓની અનિયમિત આકાર અને માપ (morphology).

2.વેરિકોસિલ:

• વેઇન્સમાં સોજો (enlargement) થવાથી શુક્રાણુઓની ગુણવત્તા ઘટે છે.

3.હોર્મોનલ અસંતુલન:

• હાઈપોગોનાડિઝમ: પિટ્યુટેરી અથવા થાઇરોઇડ ગ્લાન્ડની સમસ્યાઓ હોર્મોનલ સ્તરોને પ્રભાવિત કરે છે.
• ટેસ્ટોસ્ટેરોનની નીચી લેવલ: શુક્રાણુઓના ઉત્પાદન પર પ્રભાવ પાડી શકે છે.

4.ઇન્ફેકશન:

• ઈન્ફેક્શન્સ, જેમ કે ચલમાઇડિયા, ગોનોરિયા અથવા HIV, પ્રોટેસ્ટસ અને સીમન માર્ગોને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.

5.આનુવંશિક પરિબળો:

• એવા જિનેટિક ડિસઓર્ડર્સ જેમ કે Klinefelter Syndrome, યુક્રોમોઝોમલ એબ્નોર્માલિટી.

6.લાઇફસ્ટાઇલ અને પર્યાવરણ:

• ધુમ્રપાન અને દારૂ: શુક્રાણુઓની ગુણવત્તા અને કાઉન્ટ પર પ્રભાવ પાડે છે.
• જંગલની ઉત્પન્ન કરનાર: ચોક્કસ રસાયણો, રેડીએશન અથવા તાપમાનના પર્યાવરણમાં કામ કરવાથી શુક્રાણુઓને નુકસાન થાય છે.
• અતિરિક્ત વજન: હોર્મોનલ અસંતુલન અને શુક્રાણુઓના ગુણવત્તા પર અસર કરી શકે છે.

7;અન્ય પરિબળો:

• કેમોથેરાપી અથવા રેડિયેશન: કૌટુંબિક કેન્સર સારવાર શુક્રાણુઓના ઉત્પાદનને અસર કરી શકે છે.
• અનિયમિત યૌન સ્થિતિ: નિયમિત યૌન સ્થિતિની અભાવ અથવા યોગ્ય સમય પર નહીં કરવું.

⏩પ્ર-4 નીચેનામાંથી કોઈપણ3ની ટુંકનોંધ લખો :- 12

🔸૧. પ્રિમેચ્યોર બેબી

• પ્રિમેચ્યોર બેબી એટલે એવા બાળકનો જન્મ જે 37 સપ્તાહની ગર્ભાવસ્થા પૂર્ણ થાય તે પહેલાં થાય છે. સામાન્ય રીતે, પ્રિમેચ્યોર બેબીનું જન્મે સમયે પૂરતું વિકાસ થયેલું ન હોતું, અને તેથી તેનુ આરોગ્ય સંભાળવા માટે વિશેષ કાળજીની જરૂર પડે છે.

પ્રિમેચ્યોર બેબી ની ટુંક નોંધ:

પ્રિમેચ્યોર બેબીનો અર્થ (Definition):

• તે બાળકો છે, જેઓ 37 સપ્તાહની ગર્ભાવસ્થા પહેલાં જન્મે છે.

વર્ગીકરણ (Classification):

• લેટ પ્રિમેચ્યોર (Late Premature): 34-37 સપ્તાહ
• મોડરેટલી પ્રિમેચ્યોર (Moderately Premature): 32-34 સપ્તાહ
• વેરી પ્રિમેચ્યોર (Very Premature): 28-32 સપ્તાહ
• એક્સ્ટ્રીમલી પ્રિમેચ્યોર (Extremely Premature): 28 સપ્તાહથી ઓછું

લક્ષણો (Characteristics):

• ઓછું વજન (Low birth weight)
• અપૂરું શ્વસનતંત્ર (Underdeveloped lungs)
• ત્વચા પાતળી અને નરમ
• નબળું ચુસ્તી અને પ્રવૃત્તિ
• થર્મો રેગ્યુલેશનની સમસ્યાઓ (બાળકને તાપમાન જાળવવામાં મુશ્કેલી)

જટિલતાઓ (Complications):

• શ્વાસની સમસ્યાઓ (Respiratory distress syndrome)
• હાર્ટ અને મગજની વિકૃતિઓ
• રોગપ્રતિકારક શક્તિ ઓછી હોવી
• પાચન અને પોષણમાં તકલીફ

ઉપચાર અને કાળજી (Care and Treatment):

• ઇન્ક્યુબેટર કેર: પ્રિમેચ્યોર બાળકોને ઇન્ક્યુબેટર અથવા વિશિષ્ટ તાપમાન નિયંત્રણ ધરાવતાં પળિયાઓમાં રાખવામાં આવે છે.
• ઑક્સિજન સપોર્ટ: શ્વાસની તકલીફ હોય ત્યારે ઑક્સિજન થેરાપી અથવા વેન્ટિલેટરનો ઉપયોગ.
• ફીડિંગ સપોર્ટ: બેબી માટે બ્રીસ્ટફીડિંગ શક્ય ન હોય ત્યારે પોષક તત્વો આપવામાં આવે છે.
• નિયમિત દેખરેખ: તબીબી ટીમ દ્વારા સતત મોનિટરિંગ જરૂરી હોય છે.

🔸૨ ફીટલ સરક્યુલેશન

ફીફીટલ સરક્યુલેશન (Fetal Circulation) એ ગર્ભમાં રહેલા બાળકના (ફીટસના) શરીરમાં રક્તનું પ્રવાહનું અનોખું માળખું છે, જેમાં બાળકને જરૂરી પોષણ, ઓક્સિજન, અને અવશિષ્ટ પદાર્થોને દૂર કરવા માટે નિશ્ચિત માર્ગો પર રક્ત વહે છે. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, બાળકના ફેફસાં, જઠર, અને યકૃત પૂર્ણ રીતે કાર્યશીલ ન હોવાથી, પ્લેસેન્ટા બાળકના ફેફસાં અને પાચનતંત્રના સ્થાને કામ કરે છે.

ફીટલ સરક્યુલેશનની ટુંક નોંધ:

પ્લેસેન્ટા (Placenta):

• માતાના શરીરમાંથી ઓક્સિજન અને પોષક તત્વો મળવા માટે પ્લેસેન્ટા મુખ્ય સ્ત્રોત છે. ફીટલ રક્ત પ્લેસેન્ટામાં જાય છે અને ત્યાંથી ઓક્સિજન અને પોષણ લઈને ફીટસમાં પાછું જાય છે.

અંબિલિકલ કૉર્ડ (Umbilical Cord):

• ફીટલ સરક્યુલેશનમાં અંબિલિકલ વેન અને આર્ટરીઝનો મહત્વનો રોલ છે:
  • અંબિલિકલ વેન: આ નળી દ્વારા ઓક્સિજનયુક્ત રક્ત પ્લેસેન્ટાથી ફીટસના શરીરમાં આવે છે.
  • અંબિલિકલ આર્ટરીઝ: ફીટસમાંથી અવશિષ્ટ પદાર્થો અને ડીઓક્સિજનયુક્ત રક્ત પ્લેસેન્ટા તરફ લઈ જવામાં આવે છે.

ડક્ટસ વેનોસસ (Ductus Venosus):

• આ નળી અંબિલિકલ વેનમાંથી રક્તને સીધું હૃદયના રાઈટ એટ્રિયમમાં પહોંચાડે છે, જેનાથી લિવરમાંથી અવરોધ વગર પ્રવાહ થાય છે.

ફોરામેન ઓવેલ (Foramen Ovale):

• આ એક ખુલ્લું છિદ્ર છે જે રાઈટ એટ્રિયમ અને લેફ્ટ એટ્રિયમ વચ્ચે હોય છે. તેનાથી ઓક્સિજનયુક્ત રક્ત ફેફસાંમાં ગયાં વિના સીધું લેફ્ટ એટ્રિયમમાં પહોંચે છે, કારણ કે ફેફસાં આ સમયે કાર્યશીલ નથી.

ડક્ટસ આર્ટેરિઓસસ (Ductus Arteriosus):

• આ નળી પલ્મોનરી આર્ટેરી અને ઓર્ટા (Aorta) વચ્ચે જોડાણ પેદા કરે છે, જેનાથી રક્ત ફેફસાંમાં ગયાં વિના સીધું શરીરમાં વહે છે.

જન્મ પછી ફેરફાર:

• જન્મ પછી, ફીટલ સરક્યુલેશન બંધ થઈ જાય છે અને પ્લેસેન્ટા દ્વારા ઓક્સિજન પુરવઠો પણ બંધ થાય છે. ફોરામેન ઓવેલ અને ડક્ટસ આર્ટેરિઓસસ બંધ થઈ જાય છે અને ફેફસાં સક્રિય થઈ જાય છે.

ફીટલ સરક્યુલેશન ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન બાળકના જીવન માટે મહત્વપૂર્ણ છે, અને જન્મ પછી વિધિવત રીતે રક્તપરિભ્રમણમાં ફેરફાર થાય છે. પોષક તત્વો અને ઑક્સિજન પહોંચાડવામાં મદદ કરે છે.

🔸૩. લોકીયા

• લોકીયા એ નવજાત બાળકને જન્મલોકીયા (Lochia) એ બાળકના જન્મ પછી યોનિમાંથી નીકળતું વિસર્જન છે, જે ગર્ભાશયથી (uterus) બહાર આવે છે. લોકીયા મોજુદ રક્ત, શ્લેષ્મા, ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન જમાવેલા ગર્ભાશયના તફડા, અને અન્ય ગર્ભાશયની અંદર રહેલા અવશેષોનો મિશ્રણ હોય છે.

લોકીયાની ટુંક નોધ:

લોકીયા કયા સમયે થાય છે?

• તે ડિલિવરી પછી તરત જ શરૂ થાય છે અને સામાન્ય રીતે 4 થી 6 અઠવાડિયા સુધી ચાલે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, ગર્ભાશય પોતાની મૂલ્ય પર પાછો આવવા માટે સફાઈ કરે છે.

લોકીયાના તબક્કાઓ (Stages of Lochia):

• લોકીયા રૂબ્રા (Lochia Rubra): આ પ્રથમ તબક્કો છે, જે બાળકના જન્મ પછીના પ્રથમ 3-4 દિવસ સુધી ચાલે છે. આમાં લાલ રંગના તાજા રક્તનો સમાવેશ થાય છે.
• લોકીયા સેરોસા (Lochia Serosa): 4થી 10મો દિવસ સુધી ચાલે છે, અને તે ગુલાબી અથવા બ્રાઉન રંગનું દ્રાવણ હોય છે.
• લોકીયા અલ્બા (Lochia Alba): 10મા દિવસ પછી 4 થી 6 અઠવાડિયા સુધી, જે સફેદ અથવા પાથળી ઝીણું પદાર્થ (સ્રાવ) હોય છે.

લોકીયાનું મહત્વ:

• ગર્ભાશય ડિલિવરી પછી સાફ થાય છે અને તેનો આકાર અને કાર્ય સ્વસ્થ થાય છે.
• આ વિસર્જન રક્તસ્ત્રાવની રકમ અને રંગના આધારે ગર્ભાશયની સાજા થતી સ્થિતિનું સંકેત આપે છે.

અસામાન્ય લોકીયા (Abnormal Lochia):

• જો લોકીયાનો રંગ તીવ્ર લાલ રહે, દુર્ગંધ આવે, અથવા ગાઢ રક્તસ્ત્રાવ થતો રહે, તો તે ચિંતાજનક હોઈ શકે છે અને કોઈપણ ઇન્ફેક્શન અથવા બાકી રહેલા પ્લેસેન્ટલ અવશેષોનું સંકેત હોઈ શકે છે. તાત્કાલિક તબીબી ધ્યાનની જરૂર હોય છે.

લોકીયા એ પ્રસારણ પ્રક્રિયા છે, જે માતાના શરીર માટે ગર્ભાશયને સ્વસ્થ કરવા માટેની એક સામાન્ય અને જરૂરી ક્રિયા છે..

🔸૪. યુટ્રસ

• યુટ્રસ, જેને ગુજરાતી માં “ગર્ભાશય” કહેવામાં આવે છે, સ્ત્રીઓના પ્રજનન તંત્રનો એક મહત્વપૂર્ણ અંગ છે. આ એક ખોખલું, મસલદાર અંગ છે, જે પેલ્વિક ક્ષેત્રમાં સ્થિત હોય છે. ગર્ભાશયનો મુખ્ય કાર્ય ભ્રૂણ (ફીટસ)ને જકડી રાખવું અને તેની વૃદ્ધિ માટે સુરક્ષિત વાતાવરણ પૂરું પાડવું છે.

ગર્ભાશયની રચના:

1. એન્ડોમેટ્રિયમ: આ ગર્ભાશયની અંદરની પરત છે, જે દર માસિક ચક્ર દરમિયાન પાતળી અને જાડી થાય છે અને જો ગર્ભાધાન ન થાય તો માસિક ધર્મ દરમિયાન ઉતરી જાય છે.
2. માયોમેટ્રિયમ: આ મસલની જાડી પરત છે, જે પ્રસવ સમયે સંકોચન માટે જવાબદાર છે.
3. પેરિમેટ્રિયમ: આ ગર્ભાશયની બહારની પરત છે.

ગર્ભાશયના કાર્યો:

1. ભ્રૂણનો વિકાસ: નિષેધિત અંડાણુ ગર્ભાશયની દીવાલમાં સંલગ્ન થાય છે અને ત્યા ભ્રૂણનો વિકાસ થાય છે.
2. માસિક ધર્મ: દર માસિક ચક્રમાં, જો અંડાણુ નિષેધિત ન થાય, તો એન્ડોમેટ્રિયમની પરત માસિક ધર્મ રૂપે બહાર નીકળે છે.
3. પ્રસવ સમય: માયોમેટ્રિયમના મસલ સંકોચન થતા શિશુને બહાર કાઢવામાં મદદ મળે છે.

ગર્ભાશય સાથે સંકળાયેલા સમસ્યાઓ:

1. ફાઈબ્રોઇડ્સ: આ ગાંઠો હોય છે જે ગર્ભાશયની મસલમાં વિકસે છે.
2. એન્ડોમેટ્રિયોસિસ: આમાં એન્ડોમેટ્રિયમ જેવી તંતુ ગર્ભાશયની બહાર વધે છે.
3. ગર્ભાશય કૅન્સર: ગર્ભાશયના કૅન્સર, ખાસ કરીને એન્ડોમેટ્રિયલ કૅન્સર.

ગર્ભાશયનું સ્વાસ્થ્ય જાળવવું મહત્વનું છે, અને કોઈપણ અસામાન્ય લક્ષણો જેમ કે ભારે માસિક ધર્મ, પીડા, અથવા ગર્ભધારણમાં મુશ્કેલી અનુભવીને તુરંત ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.

⏩પ્ર- ૫) 🔸અ.મમતાબેનને સુવાવડ આવ્યાના ૪૮ કલાક થયા છે તેણીને હોસ્પિટમાંથી રજા આપતા પહેલા તમે શું શું સારવાર અને સલાહ આપશો : 08

મમતાબેનને hospitaleમમતાબેનને 48 કલાક બાદ હોસ્પિટલમાંથી રજા આપતા પહેલા, આ સારવાર અને સલાહો આપવામાં આવે:

સૂચિત સારવાર (Medical Management):

શારીરિક તપાસ (Physical Examination):

• જીવનચિન્હો (Vital signs): બ્લડ પ્રેશર, પલ્સ, તાપમાન, અને શ્વાસ દર ચકાસવી.
• યોનિ સ્રાવ (Lochia): લોકીયાની માત્રા, રંગ, અને ગંધનું મૂલ્યાંકન કરવું.
• ગર્ભાશયની પુનઃસ્થાપના (Uterine Involution): ગર્ભાશયની ઘટતી સ્થિતિ અને વધુ રક્તસ્ત્રાવ હોવો તો તપાસવી.
• જન્મ પછીનું દૂધ પાવવું: સ્તનપાનની સ્થિતિ અને આડઅસર પર ધ્યાન આપવું.

જન્મ પછીની કાળજી (Postpartum Care):

• રક્તસ્ત્રાવ: જો કોઈ અશક્તિ લાગે, તો હેમોગ્લોબિન લેવલ ચકાસવો અને યોગ્ય ઉપચાર કરવો.
• ઝડાપણું (Wound care): શસ્ત્રક્રિયાના ટાંકા હોય, તો ચકાસવું અને ઝડાપણું (અપીસિયોટોમી)નાં ટાંકા સ્વસ્થ છે કે નહીં તે નિરીક્ષણ કરવું.

દર્દનાશક દવાઓ (Pain Management):

• જો મમતાબેનને પ્રસવ પછી દુખાવો હોય, તો પેઈન રિલિફ દવા આપવી.

સલાહો (Advice for Discharge):

સ્તનપાન (Breastfeeding):

• સ્તનપાનની ટેકનિકો વિશે માર્ગદર્શન આપવું. દરેક 2-3 કલાકે બાળકને દૂધ પાવવું.
• જો કોઈ તકલીફ હોય, તો સ્તનપાન નિષ્ણાતની સલાહ લેવી.

સ્વચ્છતા અને આરોગ્ય કાળજી (Hygiene):

• યોનિ વિસ્તાર સાફ રાખવા માટે નિયમિત સફાઈ કરવી. હળવું બેક્ટેરિયાલ સ્ટેરિલ પાણી વાપરવું.
• ટાંકા કે શસ્ત્રક્રિયા સ્થાનોની નિયમિત સફાઈ.

આહાર અને આરામ (Nutrition and Rest):

• પોષણયુક્ત ખોરાક લેવાની સલાહ આપવી, જેમાં વધુ પ્રમાણમાં પ્રોટીન, આયર્ન અને વિટામિન્સ હોય.
• વધુ આરામ કરવો અને તણાવમુક્ત રહેવું.

કસરત (Exercise):

• જો શારીરિક સ્થિતિ સારી હોય, તો હળવી કસરત માટે માર્ગદર્શન આપવું.

જન્મ નિયંત્રણ (Family Planning):

• ફેમિલી પ્લાનિંગના વિકલ્પો, જેમ કે કન્ડોમ કે કોપર-ટી, વિશે માહિતી આપવી.

ફોલો-અપ (Follow-up):

• 6 અઠવાડિયામાં અથવા ડોક્ટર સલાહ આપે ત્યારે ફોલોઅપની તારીખ નક્કી કરવી.
• તીવ્ર રક્તસ્ત્રાવ, તાવ, યોનિમાં દુર્ગંધવાળો સ્રાવ, કે તીવ્ર દુખાવો હોય તો તરત ડોક્ટરની સલાહ લેવી.

આ સંભાળ અને સલાહમાર્ગદર્શન મમતાબેનના સ્વાસ્થ્ય અને આરામ માટે જરૂરી છે..

⏩🔸બ.પ્લાસન્ટાના કાર્યો જણાવો.04

Functions of Placenta (પ્લાસન્ટાના કાર્યો)

પ્લાસન્ટોના કાર્યો નીચે મુજબ છે.

• ૧) ન્યુટ્રીટીવ
• ૨) ગ્લાયકોજનીક
• ૩) રેસ્પીરેટરી
• ૪) એકસ્ક્રીટરી
• ૫) એન્ડોક્રાઈન
• ૬) એન્ટી ઈન્ફેકટીવ અથવા ઈનએકટીવ

૧) ન્યુટ્રીટીવ :

• ફીટસના શરીરના બંધારણ માટે જરૂરી એમાઈનો એસીડ પુરા પાડે છે.
• ફીટસના વૃધ્ધિ અને વિકાસ માટે ગ્લુકોઝ પુરો પાટે છે.
• ફીટસના બોનના વિકાસ માટે કેલ્શિયમ અને ફોસ્ફરસ પુરા પાડે છે.

પ્રવાહી,ઈલેક્ટ્રોલાઈટ,હિમોગ્લોબીન અને

૨) ગ્લાયકોજનીક

• ફીટસનું લીવર બરાબર વિકસીત ન થાય ત્યા સુધી ગ્લુકોઝનું ગ્લાયકોજનમાં રૂપાંતર કરે છે.
• જયારે જરૂર પડે ત્યારે ફરી ગ્લાયકોજનનું ગ્લુકોઝમાં રૂપાંતર કરે છે.

૩) રેસ્પીરેટરી

• ફીટસ જયારે યુટરસમાં હોય ત્યારે રેસ્પીરેટરી સીસ્ટીમ ચાલુ હોતી નથી.
• ફીટસ ડીફયુઝનની ક્રિયાથી લોહીમાના હીમોગ્લોબીનમાં રહેલો ઓકિસજન લઈ કાર્બન ડાયોકસાઈડ બહાર કાઢે છે.

૪) એકસ્ટ્રીટરી

• ફીટસના શરીરમાં કોઈ ખાસ પ્રકારનો કચરો ઉત્પન્ન થતો નથી
• ફીટસ શરીરના કોષો મારફતે કે યુરીન મારફતે નીકળતો કચરો પ્લાસન્ટા મારફતે બહાર આવે છે.

૫) એન્ડોકાઈન

• પ્લાસન્ટામાં હયુમન કોરીઓનીક ગોનેડો ટ્રોપીક હોર્મોન ઉત્પન થાય છે.
• આ ઉપરાત ઈસ્ટ્રોજન અને પ્રોજેસ્ટેરોન ઉત્પન થાય છે.

૬) એન્ટી ઈન્ફેકટીવ અથવા ઈનએકટીવ :

• નકામા પદાર્થો તથા માઈક્રોઓર્ગેનીઝમને ફીટસ સુધી જતા અટકાવે છે.
• માતાને લાગેલ ઈન્ફેકશન પ્લાસન્ટા દ્રારા આગળ વધતુ અટકે છે.
• અપવાદરૂપ રૂબેલા ઈન્ફેકશન જે પ્લાસન્ટામાંથી પણ દાખલ થઈ શકે છે.
• જો માતાને રૂબેલા ઈન્ફેકશન હોય તો બાળકન કાડીયાક ર્ડીફેકટ,જુવેનાઈલ કેટરેટ(જન્મજાત મોતીયો) અને ડેફનેશ જેવી બીમારી જોવા મળે છે.
  મોફીન અને એનાલજેસીક દવાઓ પણ જો છેલ્લા અઠવાડીયામાં આપવામાં આવે તો તે ફીટસ પર અસર કરે છે. અને જન્મબાદ ફીટસનું રેસ્પીરેટરી સેન્ટર ડીપ્રેસ થાય છે.જેના લીધે બાળક બરાબર શ્વાસ લઈ શકતુ નથી
• ટેટ્રાસાયક્લીન જેવી દવાઓ પણ ફીટસ ઉપર અસર કરે છે.

પ્ર-૬ અ. નીચેના વિધાનો ખરાં છે કે ખોટાં, તે લખો. 05

1.અમ્બીલીકલ કોર્ડમાં એક વેઈન અને બે આર્ટરી હોય છે. ✅

2.કવીકનીંગ એટલે લેબર સમયે અવારનવાર પેટમાં થતો દુઃખાવો. ❌

૩. કુટુંબ નિયોજનનો મુખ્ય હેતુ વસ્તી ધટાડવાનો છે. ❌

૪. સર્ગભાવસ્થામાં ત્રીજા ત્રિમાસિક ગાળામાં માતાએ પડખાભેર સુવું ન જોઈએ.❌

૫. મીસ્ડ એર્બોશન થાય તો માતાનું તાત્કાલીક મૃત્યુ થાય છે.❌

⏩બ. ખાલી જગ્યા પુરો :- 05

૧. યુટરસમાં લોહી બંધ કરવાની કુદરતી શક્તિને…… કહેવાય છે.યૂટેરાઇન કૉનટ્રાક્શન (Uterine Contraction)

૨ ફેલોપીયન ટયુબના છેડાના મોટા તાતણાવાળા ભાગને …….કહેવાય છે.ફિમ્બ્રિયા (Fimbriae)

૩. કુલટર્મ પ્લાસન્ટાનું વજન સામાન્ય રીતે ……..ગ્રામ હોય છે. 500 થી 600 ગ્રામ

૪. એકટીવ મેનેજમેન્ટ ઓફ થર્ડ સ્ટેજ ઓફ લેબરમાં…….. ઇન્જેકશન આપવામાં આવે છે.ઓક્સિટોસિન (Oxytocin)

૫. ઓલીગોહાઈડ્રામનીઓસ માં ગર્ભજળનું પ્રમાણ……. હોય છે.. મી. લી. કરતા ઓછુ હોય છે. 500 મિલીલીટર કરતાં ઓછું

⏩ક. નીચેના જોડકા જોડીઃ- 05

1 / 6 ૧. ડીસમનોરીઆ ૧ ફીટસના ધબકારા

2 / 5 ૨. ઓવરી ૨. માતાને .ખેચ આવે

3 / 2 ૩. એકલેમ્પર્સયા ૩. મોર્નીગ સીકનેસ

4 / 3 ૪. પ્રેગનન્સીને પોઝિટિવ સાઈન ૪. વોર્ટસન ડલી

5 / 1 ૫. અમ્બીલીકલ કોર્ડ ૫. ઈસ્ટ્રોજન અને પ્રોઝેસ્ટેરોન

૬. દુખાવા સાથે માસીક સ્તાવ

💥☺☺☺ALL THE BEST ☺☺☺💥💪

નોંધ :-MCQ ANSWER APP ની યુનિક પેટર્ન માં બંને ભાષા માં આગળ paper solution /click here ની નીચે આપેલા છે. ” અ ” પર ક્લિક કરવાથી ભાષા ચેન્જ થશે.

IF ANY QUERY OR QUESTION,REVIEW-KINDLY WATSAPP US No. – 84859 76407