Basic needs &care in special conditions
FEVER :
જ્યારે body temperature normal કરતા વધી જાય તે conditions ને fever અથવા pyrexia કહે છે.
SPECIAL CAUSES OF FEVER :
( 1) Infections
2) Foreign protein e.g. serum, Vaccine
3) Injury
4) Inflammation
5) Sunstroke
6) Cerebral hemorrhage
SYMPTOMS :
1)Hot and dry skin
2)Highly coloroed urine
3)Albuminuria
4) increased respiration
5) Dryness of mouth
6)Coated tongue
7)Nausea-Vomiting
8)Loss of appetite
9) Headache
10)Irritation
11) Restlessness
12) Delirium (બકવાસ)
13)Coma may occur
NURSING MANAGEMENT :
1) Isolation :
જો infectious disease ના કારણો fever હોય તો patient ને isolation માં રાખવામાં આવે છે. જેનાથી infection ને spread થતું અટકાવી શકાય છે.
2) REST :
patient ને પૂરતો આરામ આપવો,તાવના સમય દરમિયાન patient ને bed માં જ રાખવો.
Patient નો room well ventilated હોવો જોઈએ,રૂમ temperature 65°F જેટલું હોવું જોઈએ.
Patient ને loose કપડાં પહેરાવવા.
Patient ને તેની illness મુજબ comfortable position આપવી,patient ને physical rest ની સાથે સાથે mental rest પણ મળવો જોઈએ,જેથી તેને quite તથા mind disturbe થાય તેવું environment પુરું પાડવું જોઈએ .
3) SLEEP :
Fever માં patient ને insomnia ની ફરીયાદ હોય છે. Anxiety, illness ની ચિંતા,unknown atmosphere વગેરે insomnia થવા માટે કારણભૂત છે.
Patient ને Empathy પૂરી પાડવી
તેને reassure કરવો, તે આનંદમાં રહે તેવા પ્રયત્નો કરવા.
Patient નો perspiration લૂછતાં રહેવું,જરૂર પડ્યે dress બદલાવવો.
Bed linen વ્યવસ્થિત રાખવા.
સમયાંતરે bedpan કે urinal provide કરવા.
Additional blanket પુરા પાડવા.
સુતી વખતે પાણી પીવડાવવું.
રાત્રિના સમયે unit માં dim light રાખવી.
Patient ની spiritual need પુરી કરવી.
તે સૂઈ જાય તે પહેલા treatment orders પુરા પાડવા.
comfort device નો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ કરવો.
proper ventilation પુરુ પાડવું.
Draughts દૂર કરવી.
Fear ને nursing measures દ્વારા reduce કરવાના પ્રયત્નો કરવા.
આ બધી બાબતો patient ને સારી sleep provide કરવા માટે જરૂરી છે. વધારામાં Insomnia ના physical causes જેવા કે, indigestion ,constipation, hungar pain,pruritis વગેરેને કારણ મુજબ સારવાર આપવી. જો કોઈ પ્રકારે patient સુઈ ન શકે તો doctor order મુજબ sedative drugs આપવા.
4) Diet :
fever માં patient loss of appetite ની ફરિયાદ કરતો હોય છે. જેથી તેને adequate nourishment મળી રહે તે જોવુ જોઈએ. Fever માં sweating દ્વારા fluid loss થાય છે. જેને fluids તથા semi solid food દ્વારા replace કરવું જોઈએ. દરરોજ 4 થી 5 પિન fluid આપવું જોઈએ, જેમાં fruit juice,weak tea,cocoa,pure milk, Bournvita, bor licks વગેરે પણ આપી શકાય છે.glucose,honey વગેરે દ્વારા patient ને carbohydrate provide કરી શકાય છે ,જે easily digest થઈ શ
FEVER:
1) infection
2) Foreign protein e.g. serum, Vaccine
3) Injury
4) Inflammation
5) Sunstroke
6) Cerebral hemorrhage
SYMPTOMS :
1)Hot and dry skin
2)Highly coloroed urine
3)Albuminuria
4) increased respiration
5) Dryness of mouth
6)Coated tongue
7)Nausea-Vomiting
8)Loss of appetite
9) Headache
10)Irritation
11) Restlessness
12) Delirium (બકવાસ)
13)Coma may occur
NURSING MANAGEMENT :
1) Isolation :
જો infectious disease ના કારણો fever હોય તો patient ને isolation માં રાખવામાં આવે છે. જેનાથી infection ને spread થતું અટકાવી શકાય છે.
2) REST :
patient ને પૂરતો આરામ આપવો,તાવના સમય દરમિયાન patient ને bed માં જ રાખવો.
Patient નો room well ventilated હોવો જોઈએ,રૂમ temperature 65°F જેટલું હોવું જોઈએ.
Patient ને loose કપડાં પહેરાવવા.
Patient ને તેની illness મુજબ comfortable position આપવી,patient ને physical rest ની સાથે સાથે mental rest પણ મળવો જોઈએ,જેથી તેને quite તથા mind disturbe થાય તેવું environment પુરું પાડવું જોઈએ .
3) SLEEP :
Fever માં patient ને insomnia ની ફરીયાદ હોય છે. Anxiety, illness ની ચિંતા,unknown atmosphere વગેરે insomnia થવા માટે કારણભૂત છે.
Patient ને Empathy પૂરી પાડવી
તેને reassure કરવો, તે આનંદમાં રહે તેવા પ્રયત્નો કરવા.
Patient નો perspiration લૂછતાં રહેવું,જરૂર પડ્યે dress બદલાવવો.
Bed linen વ્યવસ્થિત રાખવા.
સમયાંતરે bedpan કે urinal provide કરવા.
Additional blanket પુરા પાડવા.
સુતી વખતે પાણી પીવડાવવું.
રાત્રિના સમયે unit માં dim light રાખવી.
Patient ની spiritual need પુરી કરવી.
તે સૂઈ જાય તે પહેલા treatment orders પુરા પાડવા.
comfort device નો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ કરવો.
proper ventilation પુરુ પાડવું.
Draughts દૂર કરવી.
Fear ને nursing measures દ્વારા reduce કરવાના પ્રયત્નો કરવા.
આ બધી બાબતો patient ને સારી sleep provide કરવા માટે જરૂરી છે. વધારામાં Insomnia ના physical causes જેવા કે, indigestion ,constipation, hungar pain,pruritis વગેરેને કારણ મુજબ સારવાર આપવી. જો કોઈ પ્રકારે patient સુઈ ન શકે તો doctor order મુજબ sedative drugs આપવા.
4) Diet :
fever માં patient loss of appetite ની ફરિયાદ કરતો હોય છે. જેથી તેને adequate nourishment મળી રહે તે જોવુ જોઈએ. Fever માં sweating દ્વારા fluid loss થાય છે. જેને fluids તથા semi solid food દ્વારા replace કરવું જોઈએ. દરરોજ 4 થી 5 પિન fluid આપવું જોઈએ, જેમાં fruit juice,weak tea,cocoa,pure milk, Bournvita, bor licks વગેરે પણ આપી શકાય છે.glucose,honey વગેરે દ્વારા patient ને carbohydrate provide કરી શકાય છે ,જે easily digest થઈ શકે છે અને તેમાંથી energy મળી રહે છે. fever ના acute stage પછીથી તેને egg, fish ,meet,fruit વગેરે આપી શકાય છે. ખાસ કરીને long term illness ની recovery માટે protein ખાસ જરૂરી છે.
patient ને થોડા થોડા amount માં food આપવું જોઈએ , નહીંતર digestion ના overload ના કારણે flatulence, epigastric pain તથા abdominal distention જેવા problems જોવા મળે છે. જે cardiac તથા respiratory discomfort ઉત્પન્ન કરે છે, જેનાથી patient ની rest અને sleep disturb થાય છે .food attractive manner માં serve કરવું જોઈએ, જેનાથી appetite increase થશે.
5) Skin and pressure areas :
High fever ના case માં severe sweating હોય છે, જેના કારણે patient ના clothes frequently change કરવા જોઈએ.70 °થી 80°F તાપમાને tepid sponge આપવાથી temperature માં પણ રાહત રહે છે અને patient સારી રીતે સુઈ શકે છે . pressure areas પર ખાસ ધ્યાન આપવું જોઈએ. જેમાં elder patient માં આ બાબતની ખાસ કાળજી રાખવી જોઈએ.frequent change in position અંગે ધ્યાન આપવું .bed sheet માં ક્રિશ દૂર કરવી,comfortable mattress provide કરવું ,જો available હોય તો rubber mattress આપવું વગેરે બાબતો skin care માટે ઉપયોગી છે. જો કોઈ ભાગનું paralysis હોય તો તે ભાગ ઉપર ખાસ ધ્યાન આપવું.
6) Attention to the mouth :
patient ને dryness of mouth ની ફરિયાદ હોયછે .mouthમાં infection લાગવાથી stomatitis થઈ શકે છે. Mouth ને routine મુજબ clean કરવું જોઈએ. ઉપરાંત antiseptic solution ના દિવસમાં ત્રણ થી ચાર વખત gargles કરાવવા જોઈએ. Solution માં p.p. lotion ,hexadine,soda -bicarbonate, dilute lemon juice,glyco thymoline વગેરે વાપરી શકાય છે .mouthને clean રાખવા માટે patient ને પૂરતા પ્રમાણમાં liquid પણ orally આપવું જોઈએ . juice આપવાથી salivary secretion વધે છે. જે mouth તથા mucus membrane ને dry થતા અટકાવે છે.
7) Incontinence :
long term illness તથા elder patient માં incontinence of urine તથા stool ની ફરિયાદ હોય છે. જેને કારણે pressure sore પણ Develope થઈ શકે છે. જેથી આ બાબતે special attention આપવું જોઈએ . incontinence of urine ની તકલીફ retention of urine માં પણ પરિણામી શકે છે. જેના કારણે distended bladder જોવા મળે છે. જો તમામ nursing measures પછીથી પણ તકલીફ દૂર ન થાય તો stric k aseptic technique દ્વારા કેથેટરાઈઝેશન કરવું.
8) Constipation :
Patient ક્યારેક constipation ની પણ ફરિયાદ કરે છે. જેનાથી patient discomfort અનુભવે છે . abdominal distention પણ જોવા મળે છે . Purgatives જેવા કે Dalco,glycerine, suppositories અથવા enema દ્વારા constipation ને treat કરવું જોઈએ.
9) Prevention of Venous thrombosis :
લાંબો સમય સુધી patient bed માં રહેવાથી leg તથા pelvis માં thrombosis થવાની શક્યતા રહે છે. તેનો clot છૂટો પડીને lungs માં પહોંચે છે. જે pulmonary embolism થવા માટે કારણભૂત છે. આ condition patient માટે સાબિત થઈ શકે છે. માટે patient ને regular interval માં bed માં active તથા passive exercise કરાવવી જોઇએ . elder patient માં આ બાબતે ખાસ ધ્યાન રાખવું જોઈએ.
10) Rigor :
ઘણી વખત fever માં ખાસ કરીને malaria ના case માં rigor જોવા મળે છે. Patient ને આ સમયે warm રાખવાના પ્રયત્નો કરવા .extra blankets ઓઢાડવા. hot water bag આપવી . drinks પીવડાવવા , જ્યારે perspiration જોવા મળે ત્યારે જરૂરિયાત મુજબ tepid sponge આપવો. rigor ની special nursing care provide કરવી.
11) Delerium :
Delerious patient માટે constant અને skilled attention આપવું જોઈએ. તેઓ restless હોય છે. ઘણી વખત તેઓ bed માંથી ઊઠવાનો પણ પ્રયત્ન કરે છે અને તે ગંભીર સાબિત થઈ શકે છે . febrile delirium માં forehead ઉપર compress મૂકવાથી સારું પરિણામ મેળવી શકાય છે. patient ને injury થતી અટકાવવી. Doctor ના કહ્યા મુજબ sedatives ex. chloral hydrate,peraldehyde,caumpose વગેરે આપવા . severe case માં મોર્ફિનનું injection આપવામાં આવે છે. fever થયા પછીથી Delerium પણ ઓછું થઈ જાય છે. તેથી fever ને reduce કરવાના તમામ પ્રયત્નો કરવા.
12) Administration of antipyretic drugs :
doctor order મુજબ antipyretic drugs આપવી. દા.ત, aspirin ,crocin વગેરે . આ drugs reduce કરે છે સાથે સાથે muscles અને joint pain પણ relieve કરે છે. પણ તેનો વધુ પડતો ઉપયોગ stomach ના mucus membrane ને irritation કરે છે.
Unconscious Patient
Unconsciousness એ આસપાસના environment પ્રત્યે awareness ન હોય તથા external stimuline ને response ન આપતી condition છે. તેથી patient નું continues observation ખૂબ જરૂરી છે.
Common cause of unconsciousness :
A) Head injury
B) Hemorrhage
C) Thrombosis
D) infections e.g. meningitis, encephalitis
E) Diabetes mellitus
F) renal failure
G) poisons
H) Drugs
I) Alcohol
J) Anesthesia
K) Carbon monoxide
L) Asphyxia
M) Epilepsy
NURSING MANAGEMENT :
(1) position :
સામાન્ય રીતે Patient ને prone lateral કે Sim’s position આપવામાં આવે છે. Patient ને એવી position આપવી જોઈએ કે જેનાથી તે vomits અને secretion ને inhale ન કરી શકે. patient ને તેની back ઊપર સુડાવવો નહીં.
2) Airway:
Patient નો airway maintain કરવો જોઈએ. જે માટે patient ના jaw ને forward રાખવું જોઈએ. Patient ના કપડાં loose અને free હોવા જોઈએ. જેથી chest અને abdomen ની movement સહેલાઈથી થઈ શકે . airway maintain કરવા માટે જરૂરિયાત મુજબ frequent suction કરવું જોઈએ. patient ને sufficient ventilation provide કરવું જોઈએ.
3) Observation and chatting :
Patient નું level of consciousness, reaction to vocal stimulation,size of peoples,reaction of light on pupils વગેરે બાબતોનું દર કલાકે observation કરીને chatting કરવું જોઈએ
TPR દર બે કલાકે record કરવા જોઈએ. Head injury જેવા case માં TPR વારંવાર લેવા પડે છે.
Unconsciousness ના કારણ ઉપર blood pressure record કરવાનો આધાર રહે છે.
Patient ને જો muscular spasm આવતા હોય તો તેનું પણ recording કરવું જોઈએ. જે area ને અસર થતી હોય તથા fit નુ duration વગેરે નોંધ કરવા જોઈએ.
Diabetes mellitus તથા renal failure જેવી condition માં urine analysis chart maintain કરવો જોઈએ.
4) Hygiene :
Patient ને mosquito net આપવી જોઈએ . તેને સારી રીતે observe કરી શકાય તેવી net હોવી જોઇએ .patient ને mosquitoes તથા flies થી પણ રક્ષણ આપે છે.
જરૂરિયાત મુજબ patient ને sponging કરવું જોઈએ . febrile condition માં tepid sponge આપવો જોઈએ. sponging આપતી વખતે pressure area ની પૂરતી કાળજી લેવી જોઈએ તથા limb ને passive exercise કરાવવી જોઇએ . exercise stiffening of joints, muscular contractions અને venous stasis અટકાવે છે.
Dryness of mouth તથા Tongue ઉપર sordes થતી અટકાવવા માટે frequent mouth care આપવી જરૂરી છે.
patient ને eyecare આપવી જોઈએ જે lidmargine માંથી discharge થતો અટકાવે છે . conjunctiva ને dry થતી અટકાવે છે તથા corneal ulcer થતું પણ અટકાવે છે. આ માટે doctor order મુજબ eyedrops પણ નાખવા જોઈએ.
5) Care of pressure areas and the prevention of foot drop :
Patient ને ripple mattress ઉપર સુવડાવવો જોઈએ.
Bed linen dry રાખવા જોઈએ, linen wet થાય કે તરત જ change કરી નાખવા જોઈએ.
Bed clothes નું વજન Patient ઉપર ન આવે તે માટે bed cradle નો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
Knee તથા ankle જેવા bony prominence વરચે pillow રાખવો જોઈએ.
દર કલાકે patient ની position change કરવી જોઈએ.
pressure area ઉપર દર બે કલાકે massage કરવો જોઈએ.
જો આ ભાગોમાં redness કે injury જોવા મળે તો તેનું તુરંત જ reporting કરવું જોઈએ.
Foot drop થતા અટકાવવા જોઈએ, bed clothes ને tight tuck કરવાથી foot drop થઈ શકે છે.
Bottom ના ભાગે footrest નો ઉપયોગ કરવાથી pressure તથા bed clothes નું feet પર આવતું વજન અટકાવી શકાય છે.
passing Physiotherapy ankle તથા feet ને good condition માં રાખે છે. તેને correct position માં રાખવા માટે splint પણ ઉપયોગી છે.wrist drop અટકાવવા માટે પણ bands ના ભાગે splint આપવી જોઈએ.
6) Nutrition :
patient ને પૂરતા પ્રમાણમાં nutrients મળી રહે તેવો diet આપવો જોઈએ.ryles tube કે gastric tube feeding આપવું જોઈએ. આ માટેની પુરી care લેવી જોઈએ, patient ને high protein diet માં milk, fruit juice તથા water આપવામાં આવે છે. Patient ને well nourished રાખવો.
7) Elimination :
Patient ને retention of urine તથા constipation ના signs માટે observe કરવો.
Constipation ની તકલીફ માટે order મુજબ glycerine suppository મૂકવામાં આવે છે.
patient ને incontinency of urine ની પણ તકલીફ હોઈ શકે છે.urinary problems માટે patient ને continuous catheterization કરવું જરૂરી છે.
fluid balance નું accurate recording કરવું જોઈએ.
8) Relatives :
patient ના relatives તથા friends ટેન્શનમાં હોય છે. તેમને reassure કરવા જોઈએ,patient ની condition વિશે તેઓને માહિતગાર કરવા. Unit ના M.O.(medical officer) સાથે તેમની મુલાકાત કરાવી આપવી.
FLUID IMBALANCE :
Normally વ્યક્તિનું body Fluid constantly શરીરમાંથી જુદા જુદા રસ્તાઓ મારફતે lost થતું રહે છે, સાથે સાથે વ્યક્તિ દરરોજ જે ખોરાક લે છે, fluid લે છે તેના દ્વારા આ fluid replace થાય છે.body fluid lost થવાની તથા replace થવાની આ પ્રક્રિયાને fluid balance કહેવામાં આવે છે.
Body water :
newborn = 75% of body weight
adult = 60% of body weight
female = 50% of body weight
body water શરીરના નીચેના ભાગોમાં આવેલું હોય છે.
1) intracellular (within the cell)
2) interstitial (between cell)
3) intravascular (within blood vessels)
body electrolyte components :
બધા જ body Fluids chemical compounds ધરાવતા હોય છે. જેને classified કરીએ તો તેમાંના electric current ના આધારે તેઓ electrolytes કે non electrolytes હોઈ શકે છે.electrolytes ના તત્વોને છૂટા પાડતા તેમાંથી negative charge અને positive charge જુદા પડે છે. દા. ત. Nacl= Na+ + Cl- positive charge ions ને cations તથા negative charges ions ને anions કહેવામાં આવે છે.cations તથા anions વચ્ચેના balance ને electrolyte balance કહેવામાં આવે છે.
Fluid and electrolyte imbalance :
દરેક medical તથા surgical condition માં electrolyte imbalanced disturb થાય છે.severe wound કે burns ના કારણે skin દ્વારા fluid loss થાય છે.profuse salivation,vomiting, diarrhea વગેરેના કારણે G.I. track મારફતે hemorrhage,swelling, edema , ascites ,intestinal obstruction વગેરે કારણોસર પણ fluid loss થાય છે. Stress ના કારણે kidney દ્વારા potassium loss થાય છે. જ્યારે respiratory system દ્વારા બરાબર રીતે O2 તથા CO2 નું exchange ન થાય તે condition માં પણ electrolyte imbalance જોવા મળે છે.
Body ના important electrolytes નીચે મુજબ છે;
1)sodium
2)potassium
3)calcium
4)Iodine
5)fluorine
6) iron
7)chloride
Management of patient with fluid and electrolyte imbalance :
1) Prevention of fluid and electrolyte imbalance :
Fluid તથા electrolyte imbalance prevent કરવા patient ને good nutrition નું મહત્વ સમજાવું જોઈએ.preventive aspect માં નીચેની બાબતો અગત્યનો ભાગ ભજવે છે.
a) inadequate fluid intake :
જે patient પોતાની fluid needs ને identify કરી શકતા નથી. દા. ત. cerebral vascular accident,aphagia વગેરેમાં fluid imbalance થવાના chance રહે છે.confused તથા disoriented patient માં પણ આવું થવાની શક્યતા રહે છે.
b) fluid loss from G.I.track :
ઘણી