યુનિટ – 4

એક અને પેઇન

(A) એકસ (દુખાવો) :

• એકસ એટલે કંટીન્યુ અથવા લાંબા સમય સુધી ચાલતો ધીમો દુ:ખાવો.

(B) પેઇન :

• પેઇન એટલે ખુબ જ અને અનપ્લેઝટ ફીલીંગ છે. જે મોટા ભાગે માંદગી અથવા ઇજાના કારણે થાય છે.

ટુથ એક (દાંતમા દુખાવો)

વ્યાખ્યા

• દાંતમા દુખાવો એટલે દાંતમાં થતો હળવો અથવા લાંબા સમયનો દુખાવો.

કારણો

• દાંતમા દુખાવો થવા માટે ઘણા બધા કારણો જવાબદાર છે.

જે નીચે મુજબ છે.

1. દાંતનો સડો
2. પેઢામાં ચેપ

૩. દાંતમાં ઇફેક્શન

4. દાંત પાકી જવો.
5. દાંતમાં ઇજા થવી.
6. દાંતનો ઉપરનું લેયર નીકળી જવું.

ચિહ્નો અને લક્ષણો

• પેઇન
• પેઢામાં સોજો
• ટેન્ડરનેસ
• રેડનેસ
• એબ્સેસ
• બોડી ટેમ્પ્રેચરમાં વધારો.
• મોઢામાંથી દુર્ગંધ આવવી.
• ઠંડુ પ્રવાહી પીતાં દુખાવો વધી જાય.
• દાંતમાં સડો થયો હશે તો દાંત કાળા જોવા મળશે.
• દાંતમાં એબ્સેસ થયું હશે તો રસી જોવા મળશે.

ટ્રીટમેન્ટ એન્ડ કેર /રોલ ઓફ ANM

• એન્ટીસેપ્ટીક લોશનના કોગળા વારંવાર કરાવવા. દાત. પી.પી. લોશન કે મીઠાના પાણીના કોગળા કરાવવા.
• લોકોને ખોરાક ખાધા પછી દાંત સાફ કરવા માટે જણાવવું.
• નાના બાળકોને ચોકલેટ કે સ્વીટ ખાધા પછી કોગળા કરાવવા.

દાંતની સંભાળ માટે લોકોને નીચે મુજબ હેલ્થ એજ્યુકેશન આપવું . જેમ કે

1. નિયમીત દાંતની સફાઇ કરવી.
2. સફાઇ કરતી વખતે બ્રશ કે દાંતણ ઉપરથી નીચે તરફ મુવમેન્ટ કરાવવા.
3. જમ્યા પછી દાંત અવશ્ય કરવા.
4. દાંત સુતી વખતે સાફ કરીને સુવું.
5. ચોકલેટ કે સ્વીટ ખાધા પછી દાંતની સફાઇ સારી રીતે કરવી.
6. દાંતના ઇનેમલને નુકશાન ન થાય તે રીતે બ્રશ કે દાંતણ કરવું.
7. બ્રશ હંમેશા સોફ્ટ જ વાપરવું.
8. ખોરાકમાં કેલ્શીયમ કે ફોસ્ફરસ મળે તેવો ખોરાક વધારે લેવો.
9. અતિશય ઠંડા કે અતિશય ગરમ ખોરાક કે ઠંડા પીણા ન લેવા.
10. જરૂર જણાય તો ડેનટીસ્ટની સલાહ લેવી.

ઇયર એક

• કાનમાં થતા દુખાવાને ઇયર એક કહેવામાં આવે છે.

કારણો

1. કાનમાં ફોરેન બોડી
2. ગળામાં ઇફેક્શન
3. કાનમાં રસી થવી.
4. કાનમાં ઇજા થવી.
5. શરદી ઉધરસ
6. સાઇનસમાં ઇફેકશન થવું.
7. ઓટાઇટીસ મીડિયા
8. માસ્ટોડાયટીસ

ચિહ્નો અને લક્ષણો

1. કાનમાં દુખાવો
2. કાનની આસપાસ સોજો.
3. માથું દુખવું.
4. તાવ આવી જવો.
5. સાંભળવામાં તકલીફ પડે.

ટ્રીટમેન્ટ એન્ડ કેર

• કાનમાં પસ ડીસ્ચાર્જ હોય તો બહારથી સાફ કરવું.
• કાનમાં એન્ટીબાયોટીક ડ્રોપ્સ નાખી કોટન પ્લગ ભરાવવું.
• કાનમાં મેલ હોય તો પોતે કાઢવા પ્રયત્ન ન કરવો ડોક્ટર પાસે કઢાવવો.
• પવન અને ઠંડીથી બચાવવા માટે સ્કાર્ફ બાંધવો અથવા કોટન પગ ભરાવવું.
• કાનમાં ખંજવાળ આવતી હોય તો સળી કે સેક્ટીપીન કાનમાં નાખવા નહીં.
• ગંદા તળાવ કે નદી કે કુવામાં નાહવું નહી.
• સ્નાન કરતી વખતે કાનમાં પાણી ન જાય તેનું ધ્યાન રાખવું.
• ગળામાં ચેપ હોય તો જરૂરી સારવાર કરાવવી.
• કાનના દુખાવામાં તાત્કાલીક રાહત મેળવવા લસણવાળા તેલના ટીપા નાખવા અને કોટન પ્લગ ભરાવવો.
• એન્ટીબાયોટીક અને એનાલ્જેસીક આપવા.
• જાયલોકેન ડ્રોપ્સ કાનમાં નાખવા.
• પેશન્ટને ENT સર્જનને રીફર કરવું.

ઇયર ઇરીગેશન & ઈન્સ્ટીલેશન ઓફ ઇયર ડ્રોપ્સ & ઓઇટમેન્ટ
(કાનને સાફ કરવી અને કાનમાં ટીપા નાખવા) :

• કાનમાં ઈન્ફેકશન વખતે કે આંખના ઓપરેશન પહેલા સ્ટરાઈલ ટેકનીકથી કાન સાફ કરવાની રીતને ઈયર ઈરીગેશન તથા કાનમાં ટીપા નાખવાની રીતને ઈયર ડ્રોપ્સ ઈન્સ્ટીલેશન કહેવાય છે.

હેતુઓ

• કાનના રોગની સારવાર કરવા માટે
• લોકલ એનેસ્થ[સીયા આપવા માટે
• કાનમાંથી મેલ દુર કરવા
• કાનની તપાસ કરવા માટે
• કાનને ધોવા માટે

આર્ટિકલ્સ (સાધનો)

• ટ્રે વીથ કવર
• એક બાઉલમાં સ્ટરાઈલ કોટન સ્વોબ
• એક બાઉલમાં સોલ્યુશન
• ઈયર ડ્રોપ્સ બોટલ
• કીડની ટ્રે
• ઈયર ઈરીગેશન સીરીન્જ
• મેકીન ટોસ અને ડ્રો સીટ

પ્રોસીઝર

• ટ્રે તૈયાર કરી પેશન્ટ પાસે લઈ જવી લોકર પર જમણી બાજુએ મુકવી.
• પેશન્ટને પ્રોસીઝર અંગેની જાણ કરવી.
• જે ઈયર વોશ કરવાનો હોય તે બાજુ ટન કરી સુવડાવવો અથવા સીટીંગ પોઝીશન આપવી.
• મેકીન ટોસ અને ડ્રો સીટ પાથરવા.
• બરાબર હેન્ડ વોશીંગ કરવું.
• પેશન્ટના બાજુના ભાગ પાસે ઉભુ રહેવું.
• કીડની ટ્રે ને કાનની નીચે રાખવી.
• સીરીન્જ વડે સોલ્યુશન કાનમાં નાખો.
• કાનની પીનાને ખેંચવી જેથી કાનમાં સોલ્યુશન સરળતાથી જઈ શકે.
• વધુ ફોર્સ કરવો નહી. જ્યાં સુધી ચોખ્ખુ પાણી ન આવે ત્યા સુધી વોશ કરવું.
• છેલ્લે કોટન સ્વોબથી કાન સાફ કરવો.
• પેશન્ટને સુવડાવી હળવેથી બે થી ત્રણ ડ્રોપ્સ નાખવા.
• કોટન સ્વોબ પ્લગ કરવું.
• બધા સાધનો યોગ્ય જગ્યાએ મુકવા.
• પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન આપવી.
• હેન્ડ વોશિંગ કરવું.
• પ્રોસીઝર કર્યાની નોંધ કરવી અને કંઈ અબનોર્માલીટી હોય તો તેની નોંધ કરવી.

એપ્લિકેશન ઓફ ઇયર ઓઈન્ટમેન્ટ :- ઓઈન્ટમેન્ટ લગાવવુ.

1. ટયુબ ખોલવી થોડુ ઓઈન્ટમેન્ટ જવા દેવુ.
2. કાનને થોડો ખેંચી ઓઈન્ટમેન્ટ અંદર જવા દેવુ.
3. કોટન સ્વોબ પ્લગ કરવું.
4. પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન આપવી.

પેઇન ઇન એડોમેન

વ્યાખ્યા

• પેટમાં થતાં દુખાવાને પેઇન ઇન એડોમેન કહે છે.

કારણો

• એપેન્ડીસાઇટીસ
• પેપ્ટીક અલ્સર
• મરડો
• STI ( એસ.ટી.આઇ.)
• કમળો
• પેટનો ટીબી.
• ડ્રગ એડીક્શન
• આલ્કોહોલીઝમ
• એસાઇટીસ

ચિહ્નો અને લક્ષણો

• પેઇન ઇન એડોમેનના સાઈન અને સિમ્પટમ્સનો આધાર કયા કારણોસર પેઇન છે તેના ઉપર હોય છે. જેમાં
• નોસીયા વોમીટીંગ
• ખોરાકનું પાચન ન થવું.
• ભુખ ન લાગવી.
• વજનમાં ઘટાડો થવો.
• તપાસ કરતાં એબ્ડોમેન હાર્ડ જોવા મળે છે.
• કીડની સ્ટોનમાં દુખાવો લંબર રીજીયનમા જોવા મળે છે.
• એપંડીસાઇટીસમાં રાઇટ ઇલીયાક રીજીયનમાં પેઇન જોવા મળે છે.
• RTI /STI માં પેટેમાં લોઅર એબ્ડોમેનમાં દુખાવો થાય છે.

ટ્રીટમેન્ટ એન્ડ કેર

1. જે કારણસર દુખાવો થતો હોય તે મુજબની ટ્રીટમેંટ આપવી.
2. એન્ટી બાયોટીક્સ આપવા
3. એન્ટી સ્પાઝમોટીક આપવા.
4. એન્ટાસીડ આપવા.
5. પેશનટને યોગ્ય જગ્યાએ રીફર કરવું.

જોઈન્ટ પેઇન :(સાંધાનો દુખાવો)

• જોઇન્ટ એ શરીરનો ભાગ છે. જ્યાં બોન એકબીજાની સાથે જોડાઇ રહે છે. જોઇન્ટના લીધે
  સ્કેલેટન હલનચલન કરી શકે છે. દા.ત. શોલ્ડર, હીપ્સ, એલ્બો, ની જોઇન્ટ વગેરે.
• બોડીના જોઈન્ટમા દુ:ખાવો થવો એ સામાન્ય છે. જેમાં સખત કામ કે બિલકુલ કામ ન કરવું એ પરિબળ ભાગ ભજવતા હોય છે.

કારણો

• આથ્રાઇટીસ
• બર્સાઇટીસ
• ગાઊટ
• ઈજા થવાથી
• રિકેટર્સ

ચિન્હો અને લક્ષણો

• જોઇન્ટની આજુબાજુનો એરીયા સૂજી જાય અને રેડ, ટેંડર અને ગરમ જણાય છે.
• પેઇન 3 દિવસ કે તેથી વધારે રહે છે.
• ફીવર આવે છે પણ ફ્લુના કોઈ લક્ષણો જણાતા નથી.
• ક્યારેક જોઇન્ટ કમ્પ્લીટલી ઇમમોબાઈલ થઇ જાય છે.

ઇન્વેસ્ટીગેશન

• ઓર્થોપેડીક ડોક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી બને છે.
• જરૂર પડે ત્યારે એક્સ – રે કરાવીને નિદાન શક્ય બને છે.

સારવાર

• દર્દીને સંપૂર્ણ આરામ આપવો.
• જરૂર પડે ત્યારે હોસ્પિટલમાં દાખલ કરાવવું.
• ઘર પર સારવારમાં કોલ્ડ એપ્લિકેશન વિશે સમજાવવું.
• કેલ્શિયમ મળી રહે તેવો ખોરાક લેવા સમજાવવું.