Q-1 a) Define Cirrhosis of liver. સીરોસીસ ઓફ લીવરની વ્યાખ્યા આપો.

સીરોસીસ ઓફ લીવર એ ક્રોનિક , ડીજનરેટિવ ડીસીસ ,છે કે જેમાં લીવરના નોર્મલ સેલ એ ડેમેજ થઈ અને ફાઇબ્રસ સ્કાર ટીશ્યુસ (fibrous scar tissues) નું લીવરમાં ફોર્મેશન કરે છે.લીવરના હેલ્ધી ટીશ્યુસની બદલે scar tissues ફોર્મેશન થાય છે અને તેના કારણે લીવરમાં બ્લડ ફ્લો એ બ્લોક થાય છે અને લીવર એ પ્રોપર્લી ફંક્શન કરતું નથી તેના કારણે લીવર એ failure થાય છે. લીવર એ distorted, hardened and lumpy થાય છે.

Classification of liver cirrhosis:

હીપેટીક/ લીવર સિરોસીસ નું ક્લાસિફિકેશન:

1)Alcoholic cirrhosis(આલ્કોહોલિક સીરોસીસ)

2)post necrotic cirrhosis (પોસ્ટ નેક્રોટિક સિરોસીસ)

3)Billiary cirrhosis(બીલીયરી સીરોસીસ)

1)Alcoholic cirrhosis( આલ્કોહોલિક સીરોસીસ):

આલ્કોહોલિક શિરોસીસ ને laennec’s cirrhosis (લીનેક્સ સીરોસીસ )
કહેવામાં આવે છે અને આ એક મોસ્ટકોમન ટાઇપ નો સીરોસીસ છે.

આ શિરોસીસ એ મુખ્યત્વે હિપેટાઇટિસ – સી (hepatitis -c ) તથા ક્રોનિક આલ્કોહોલ (cronic alcohole) યુઝ કરવાના કારણે જોવા મળે છે.

આમાં મુખ્યત્વે માલન્યુટ્રીશન તથા ક્રોનિકઆલ્કોહોલ કન્ઝપ્શન કરવાના કારણે લીવર એ ડેમેજ થાય છે.

આ પ્રકારના સીરોસીસમાં એ પોર્ટલ એરિયા તથા સેન્ટ્રલ વેઇન્સ ની આજુબાજુ fibrous tissues નું ફોર્મેશન થાય છે.

2)post necrotic cirrhosis(પોસ્ટ નેક્રોટિક સિરોસીસ):

પોસ્ટ નેક્રોસીસ શિરોસીસ એ મુખ્યત્વે કોઇપણ ટોક્સિક એજન્ટ તથા વાયરલ હિપેટાઇટીસ ના કારણે જોવા મળે છે.

તેના કારણે liver cell એ damage થાય છે તેને પોસ્ટનેક્રોસીસ સિરોસીસ કહેવામાં આવે છે.

પોસ્ટ necrosis cirrhosis એ 10 -30% ટકા જેટલા પેશન્ટમાં જોવા મળે છે.

3)Billiary cirrhosis(બીલીયરી સીરોસીસ):

બીલીયરી સીરોસીસ એ ક્રોનિક ડીસીસ છે . કે જે મુખ્યત્વે લીવરમાં આવેલી bile duct એ ઇનફૅલેનમ્ડ ડેમેજ થવાના કારણે જોવા મળે છે.

બીલીયરી શિરોસીસ માં ફાઇબ્રસ ટીશ્યુ તથા scar નું ફોર્મેશન એ liver ની આજુબાજુ bile duct થાય છે. તેના કારણે bile duct મા cronic obstruction થાય છે

b) Write about causes, risk factors & clinical manifestation of Cirrhosis of liver. સીરોસીસ ઓફ લીવર થવાના કારણો, જોખમી પરીબળો તથા લક્ષણો અને ચિહ્નનો લખો.

લીવર/હિપેટીક સીરોસીસની ઇટીયોલોજી(કારણ) તથા જોખમી પરીબળો:

• લાંબા સમયથી આલ્કોહોલના consuption કરવાના કારણે.
• ક્રોનિક હીપેટાઈટિસના કારણે.
• મેદસ્વિતા ના કારણે.
• વિલ્સન ડીસીઝના કારણે.
• સિસ્ટીક ફાઇબ્રોસીસ ના કારણે.
• bile duct એ બ્લોક થવાના કારણે.
• ઓટોઇમ્યુન હિપેટાઇટિસના કારણે.
• ટોક્સિક હિપેટાઇટિસના કારણે.
• ક્રોનિક કંજેસ્ટિવ હાર્ટ ફેલયોર ના કારણે.
• નોન આલ્કોહોલીક ફેટી લીવર ડીસીઝના કારણે.
• બીલીયરી એટ્રેશિયાના કારણે.
• ગોલ્ડ બ્લેડરમાં સર્જરી થવાના કારણે.
• ગ્લાયકોજન સ્ટોરેજ ડિસીઝના થવાના કારણે.
• આલ્ફા 1 એન્ટીટ્રીપસીન ડેફીશીયનસી ના કારણે.
• ગેલેકટોસેમિયાના કારણે.

Clinical manifestation/sign and symptoms of hepatic cirrhosis (હિપેટીક સિરોસીસ ના લક્ષણો તથા ચિહ્નો):

early stage:

• વેઇટ લોસ થવો,
• થાક લાગવો,
• લીવર એનલાર્જ થવું,
• નોઝીયા,
• વોમીટીંગ,
• vascular spider (વાસ્ક્યુલર સ્પાઇડર: આમાં સુપરફીશીયલ કેપેલારીસ એ ડાયલેટેશન થાય છે સાથે રેડ ડોટ્સ જોવા મળે છે)
• palmer erythema.
• એંકલ એડીમાં.
• ઇન્ટેન્સ ઇચીન્ગ.

late stage:

• એસઆઇટીસ ( Acities : abnormal collection of fluid in to the abdominal cavity.)
• જોન્ડીસ,
• લાઇટ કલર stool,
• યેલોવિશ બ્રાઇટ કલર યુરીન,
• બ્રુઇઝીન્ગ એન્ડ બ્લિડિંગ ,
• ડિસ્ટેન્ડેડ vein ઇન abdomen

later stage:

• બ્રેઇન ફંકશન લોસ થાય છે.
• લીવર એ ટોક્સિક મટીરીયલ ને બ્લડ માંથી રીમુવ કરી શકતું નથી.
• મેન્ટલ ડિસ્ટર્બન્સ.
• પુઅર કોન્સન્ટ્રેશન.
• સ્લર્ડ સ્પીચ.
• Atrexis:Flapping તથા હેન્ડ ટ્રેમર જોવા મળે છે.
• બોડીના અમુક પાર્ટમાં મોટરકંટ્રોલ loss થાય છે.
• હાથની ઇનવોલ્યુન્ટરી Flapping મુવમેન્ટ જોવા મળે છે.

c) Write down nursing management of patient with Cirrhosis of liver. સીરોસીસ ઓફ લીવર વાળા દર્દીનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ વિગતવાર લખો.

1)Oedema or Fluid Overload:-

• ફ્લઈડ દર્દીને મર્યાદિત માત્રામાં આપવું જોઈએ
• દર્દી નો ઇન્ટેક અને આઉટપુટ મેનટેન કરવો જોઈએ
• ડોકટર ઓર્ડર મુજબ ડાયુરેટિક આપવા જોઇએ
• ખોરાક માં સોડિયમ ઓછું લેવું જોઈએ
• દર્દીનું વજન અને તેમના પેટનો ઘેરાવો દરરોજ ચેક કરતા રહેવુ જોઈએ અને તેને નોંધવુ જોઈએ

2)  Relieve anxiety :-

• દર્દી સાથે IPR મેન્ટેન કરવા જોઇએ
• દર્દીને આદર સાથે નામથી બોલાવવુ જોઈએ
• દર્દીના પ્રશ્નોના સાચા અને હકારાત્મક જવાબો આપવા જોઈએ.
• જો શક્ય હોય તો, કોઈ સગા કે સંબંધીને દર્દી સાથે રહેવાની છૂટ આપવી જોઈએ

3. Fluid electrolyte imbalance:-

• દર્દીમાં ડીહાઈડ્રેશન અથવા ઓવરહાઈડ્રેશનને ચેક કરતા રહેવુ જોઈએ
• દર્દીને પૂરતી માત્રામાં પ્રવાહી ખોરાક લેવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવું જોઈએ.
• જો દર્દી ઓરલ થી ન લઈ શક્તો હોય તો  I.V. line  દ્વારા. ફ્લૂઈડ આપવું જોઈએ.
• દર્દીનો ઇન્ટેક-આઉટપુટ ચાર્ટ મેન્ટેન કરવો

4.Rest and Sleep :-

• દર્દીને દવા આપતી વખતે આરામનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ અને દર્દી ને બીન જરૂરી હેરાન કરવુ જોઈએ નહિ
• દર્દી ને wrinkle free bed આપવો જોઈએ
•  દવાઓ જેવીકે જે ઊંઘમાં ખલેલ પહોંચાડે છે તે સમયસર આપવી જોઈએ

દાત:- લેસિક્સ સવારે આપવું જોઈએ,,

સાંજની દવાઓ સૂતા પહેલા આપવી જોઈએ

5. Prevent complication:-

• દર્દી નુ રેગ્યુલર ઓબઝરવેશન કરવું જોઈએ જેમાં વાઈટલ સાઈન ચેક કરવા જેમા TPR,B.P ચેક કરી તેની નોંધ કરવી
• દર્દીનો  ઇનટેક અને આઉટપુટ ચાર્ટ મેન્ટેન કરવો જોઈએ
• જો કોઇ કોમ્પલીકેશન જણાય તો તરતજ  ડૉક્ટરને જાણ કરવી જોઈએ.
• ઈમરજન્સી દવાની ટ્રે હંમેશા તૈયાર રાખવી જોઈએ અને તેને એવી જગ્યાએ રાખવી જોઈએ જ્યાં તમામ દર્દીઓ શક્ય હોય તેટલી નજીક હોય.

OR

a) Define Renal failure. રિનલ ફેલ્યોરની વ્યાખ્યા આપો.

Renal failure(રીનલ ફેઇલ્યોર) :
રીનલ ફેઇલ્યોર ને કિડની ફેઇલ્યોર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. રીનલ ફેઇલ્યોર એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં કિડની ની બોડી માંથી વેસ્ટ પ્રોડક્ટને રીમુવ કરવાની તથા ફિલ્ટરેશન કરવાની એબીલીટી લોસ થાય છે.આ કન્ડિશન ના કારણે બોડીમાં ટોક્સિક મટીરીયલ્સ નુ એક્યુમ્યુલેટ થાય તથા બોડી મા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમબેલેન્સ થાય છે. રીનલ ફેઇલ્યોર એ એવી કંન્ડીસન છે કે જેમાં એડીક્યુએટલી કિડની ફંક્શન ફેઇલ્યોર થાય છે.

રીનલ ફેઇલ્યોર ના બે ટાઇપ પડે છે.

1.એક્યુટ રીનલ ફેઇલ્યોર(Acute Renal failure)

એક્યુટ રીનલ ફેઇલ્યોર ને એક્યુટ કિડની ઇંજરી ( AKI ) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. કે જેમાં સડ્નલી તથા રેપિડલી કિડની ફંક્શન ડિક્લાઇન થાય છે.એક્યુટ કિડની ફેલ્યોર એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં સડ્નલી કિડની ની ફંકશનલ એબિલિટી ઇમ્પેઇરડ થાય છે જેના કારણે કિડની એ પ્રોપર્લી ફિલ્ટ્રેશન કરી શકતી નથી અને યુરિન આઉટપુટ પણ ડિક્રિઝ થાય છે.( less than 1ml/ kg/ hr)તથા બોડીમાં ઇલેક્ટ્રોલાઇટ બેલેન્સ અને ફ્લુઇડ બેલેન્સ મેઇન્ટેન કરી શકતી નથી.એક્યુટ કિડની ફેઈલ્યોર 7 થી 90 દિવસ ની અંદર જોવા મળે છે.એક્યુટ કિડની ફેઇલ્યોર માં મુખ્યત્વે ગ્લોમેરુલર ફિલ્ટરેશન રેટ(GFR) ઓછો થાય,બ્લડ યુરીયા નાઇટ્રોજન નું કોન્સન્ટ્રેશન ઇંક્રિઝ થાય, ક્રિએટિનીન નું અમાઉન્ટ ઇન્ક્રીઝ થાય,યુરીન આઉટપુટ એ આખા દિવસમાં 400ml કરતા પણ ઓછું થાય, હાઇપરકેલેમિયા ની કન્ડિશન અરાઇસ થાય અને બોડીમાં સોડિયમ નું રિટેન્શન જોવા મળે છે.

2.ક્રોનિક રીનલ ફેઇલ્યોર( Chronic Renal failure)

આ એક  ઇરિવર્સિબલ રીનલ ડીઝીઝ છે. જેમા પ્રોગ્રેસીવલી રીનલ ફંક્શન લોસ થાય છે. જે કોઇ બીજા ડીઝીઝના કારણે જોવા મળે છે.આ કન્ડિશન મા એક્યૂટ રિનલ ડીસીઝ ને સમયસર ટ્રીટ ના કરવામા આવે ત્યારે ધીરે ધીરે કિડની નું ફંક્શન ઘટતુ જવાના લીધે જોવા મળતી એક ક્રોનિક કન્ડિશન છે. જેમા કિડની બ્લડ નુ ફિલટ્રેશન કરવામા નિષ્ફળ જાય છે અને વેસ્ટ પ્રોડકટ બ્લડ મા જમા થાય છે.

b) Write about phases & risk factors of Acute Renal Failure. એકયુટ રિનલ ફેલ્યોરના તબકકાઓ તથા જોખમી પરિબળો વિશે લખો.

એક્યુટ રીનલ ફેલ્યોર (Acute Renal Failure – [અક્યૂટ રીનલ ફેલ્યોર])નાં તબક્કાઓ (Phases – [ફેઝિસ]):

1.(Initiation Phase – ઇનિશિએશન ફેઝ)

Features(વિશેષતાઓ):

આ ફેઝ ઇન્જ્યુરી(injury) થતાં તાત્કાલિક શરૂ થાય છે અને સામાન્ય રીતે કલાકો થી દિવસો સુધી રહે છે. તેના કારણ તરીકે ઇસ્કેમિયા (Ischemia), ટોક્સિન્સ (Toxins) અથવા સેપ્સિસ (Sepsis) હોઇ શકે છે.

યુરિન આઉટપુટમાં સામાન્ય કે થોડો ઘટાડો થતો જોવા મળે છે.

બ્લડ યૂરીન નાઇટ્રોજન (Blood Urea Nitrogen) અને ક્રિએટિનિન (Creatinine) નુ લેવલ સામાન્યથી થોડુ વધે છે.

યોગ્ય ટ્રીટમેન્ટ થી કિડની ડેમેજ રિવર્સ પણ થઇ શકે છે.

2.ઓલિગ્યુરિક ફેઝ (Oliguric Phase)

Features(વિશેષતાઓ):

આ ફેઝ એ સામાન્ય રીતે 1 થી 2 વીક સુધી ચાલે છે. યુરિન આઉટપુટ 400 mL/દિવસથી પણ ઓછું થઈ જાય છે.

ગ્લોમેર્યુલર ફિલ્ટ્રેશન રેટ (Glomerular Filtration Rate) ઘટી જાય છે.

ફ્લુઇડ ઓવરલોડ (Fluid Overload), ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ડિસ્ટર્બન્સ (Electrolyte Disturbance ) જેવી કે હાયપરકેલેમિયા(Hyperkalemia),મેટાબોલિક એસીડોસિસ (Metabolic Acidosis) થાય છે.

પેશન્ટમાં મસલ્સ ટેન્સન (Muscles tention), સ્લીપ ડીસ્ટર્બન્સ, નોઝીયા,વોમીટીન્ગ, અને હાઇ બ્લડ પ્રેશર જેવા લક્ષણો જોવા મળે છે.

લાઇફ થ્રીએટેનીન્ગ ઇમરજન્સી સ્ટેટ્સ પણ આ તબક્કામાં વિકાસ પામી શકે છે.

3.ડાય્યુરેટિક ફેઝ (Diuretic Phase)

Features(વિશેષતાઓ):

આ તબક્કો રીકવરી(recovery) તરફની શરૂઆત દર્શાવે છે.

યુરિન આઉટપુટમાં નોંધપાત્ર વધારો થાય છે (કેટલાક કેસમાં 3 થી 5 લિટર/દિવસ સુધી).

હવે ફિલ્ટ્રેશન વધે છે, પણ ટ્યુબ્યુલર ફંક્શન (Tubular Function) હજી કમ્પ્લીટ્લી રિકવર નથી થયું.

ડિહાઇડ્રેશન (Dehydration), હાઇપોકાલેમિયા (Hypokalemia) અને હાયપોટેન્શન (Hypotension) જેવી કન્ડીશન અરાઇઝ થય શકે છે.

પેશન્ટની કેરફુલી ફ્લુઇડ અને ઈલેક્ટ્રોલાઇટ્સ નુ મેનેજમેન્ટ જરૂરી હોય છે.

4.રિકવરી ફેઝ (Recovery Phase)

Features (વિશેષતાઓ):

સમયગાળો: આ ફેઝ એ વીકથી લઈને મહિનાઓ સુધી ચાલી શકે છે.

નોર્મલ યુરિન આઉટપુટ તથા બીએનયુ (BUN) અને ક્રિએટિનિન (Creatinine ) લેવલ એ ફરીથી નોર્મલ થવા લાગે છે.

મોટા ભાગના પેશન્ટ્સ કમ્પ્લીટ્લી રીકવર થય જાય છે, જોકે કેટલાક પેશન્ટ્સમાં ક્રોનિક કિડની ડિસીઝ (Chronic Kidney Disease) નું રિસ્ક રહે છે.

Summary (સમરી):

એક્યુટ રીનલ ફેલ્યોર (Acute Renal Failure) એક સિવ્યર કન્ડિશન છે જેમાં કિડની ફંક્શન ઇમીડીયેટ્લી રિડ્યુસ થય જાય છે. તેના ચાર ફેઝ હોય છે:

1.Initiation Phase: શરૂઆત અને ઇન્જરી

2.Oliguric Phase: યુરિન આઉટપુટ ઘટે છે અને ઈલેક્ટ્રોલાઈટ ડિસ્ટર્બન્સ થાય છે

3.Diuretic Phase : યુરિન વધે છે પણ અવ્યવસ્થિત રીતે

4.Recovery Phase : કિડની ધીમે ધીમે રીકવર થાય છે.

Causes and Risk Factors of the Acute Renal failure (એક્યુટ રીનલ ફેઇલ્યોર થવા માટેના કોઝ and રીસ્ક ફેક્ટર્સ):

1) pre Renal cause(પ્રી રીનલ કોઝ)

• કિડની માં બ્લડ સપ્લાય ઇમ્પેઇર્ડ થવાના કારણે. ડિહાઇડ્રેશન ના કારણે.
• ડાયરિયા.
• વોમીટીંગ.
• હેમરેજ.
• બર્ન.
• ડાયયુરેટિક મેડિસિન નુ એક્સેસિવ યુઝ ના કારણે.
• કાર્ડિયાક આઉટપુટ ડીક્રીઝ થવાના કારણે.
• કંજેસ્ટિવ હાર્ટ ફેઇલ્યોર થવાના કારણે.
• કાર્ડીઓજેનીક શોક ના કારણે.
• એક્યુટ પલ્મોનરી એમ્બોલીઝમ ના કારણે.
• રીનલ માં બ્લડ સપ્લાય કરતી બ્લડ વેસલ્સ કોન્સ્ટ્રીક્ટ થવાના કારણે.
• રિનલ માં બ્લડ સપ્લાય કરતી બ્લડ વેસેલ્સ ડાયલેટ થવાના કારણે.

2) Intrarenal( ઇન્ટ્રારીનલ ):

• ઇન્ટ્રારીનલ ફેઇલ્યોર એ મુખ્યત્વે ગ્લોમેરુલાઇ, કીડની ટ્યુબ્યુલ્સ મા, નેફ્રોન મા સ્ટ્રકચરલ ડેમેજ થવાના કારણે જોવા મળે છે. પ્રોલોંગ રીનલ ઇસ્ચેમીયાના કારણે.
• બ્લડ ક્લોટ, કોલેસ્ટ્રોલ એ વેઇન તથા આટૅરી ની આજુબાજુ ડિપોઝિટ થવાના કારણે.
• ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે.
• હિમોલાઇટીક યુરેમિક સિન્ડ્રોમ ના કારણે.
• સિવ્યર ટ્રાન્સફ્યુઝન રિએક્શન થવાના કારણે.
• કોઇપણ નેફ્રોટોક્સિક એજન્ટ ના એક્સપોઝર માં આવવાના કારણે.
• Like:
• NSAID Drug ,
• ACE inhibitor,
• એમાઇનોગ્લાયકોસાઇડ લ્યુપસ,
• મલ્ટીપલ માયલોમા,

3) Postrenal (પોસ્ટરીનલ):

• યુરીન ફ્લો ઓબસ્ટ્રકટેડ થવાના કારણે.
• પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડના એન્લાર્જમેન્ટ થવાના કારણે.
• કિડની સ્ટોન હોવાના કારણે.
• યુરીનરી ટ્રેક ઓર્ગન નું કેન્સર હોવાના કારણે.
• અમુક પ્રકારની મેડીકેશનના કારણે.
• બ્લાડર સ્ટોન હોવાના કારણે.
• પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડ એન્લાર્જ થવાના કારણે.
• બ્લાડર કેન્સર હોવાના કારણે.
• ન્યુરોલોજીકલ ડિસઓર્ડર થવાના કારણે.

c) Write in details about nursing management of patient with Acute Renal Failure. એકયુટ રિનલ ફેલ્યોર વાળા દર્દીનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ વિગતવાર લખો.

a) pain :-

• ડૉક્ટરના આદેશ મુજબ દર્દીને એનાલજેસિક દવાઓ આપવામાં આવે છે.
• દર્દીને યોગ્ય પોઝિશન આપવી જોઈએ.
• અન્ય એન્ટિબાયોટિક્સ પણ દર્દીને યોગ્ય સમયે આંપવી જોઇએ
• સીવિયર પેઇન ના કિસ્સામાં, ડૉક્ટરને તાત્કાલિક જાણ કરવી જોઈએ અને જો કોઈ ઓર્ડર હોય, તો ઓપેઈડ્સ આપવી જોઈએ.

b) fever:-

• દર્દીના શરીરનુ તાપમાન ચેક કરતા રહેવુ જોઈએ
• વધુ ફીવર હોય તો દર્દીને એન્ટિપાયરેટિક્સ આપવી જોઈએ.
• જો દર્દીને ઠંડી લાગતી હોય તો વધારાનો બ્લેનકેટ આપવો જોઈએ
• દર્દીના માથા પર ભીનુ કપડુ રાખવુ જોઈએ.

c) Anxiety:-

• દર્દી સાથે નમ્રતાથી વર્તવુ જોઈએ
• દર્દી અને  તેમના સંબંધીઓ માટે હોસ્પિટલ અને વોર્ડ સેટઅપ વિશે જણાવવું જોઈએ.
• જો શક્ય હોય તો, દર્દી સાથે સંબંધીને હંમેશા રહેવાની મંજૂરી આપવી જોઈએ
• દર્દીના તમામ પ્રશ્નોના જવાબ શાંતિથી અને હકારાત્મક રીતે આપવા જોઈએ

 D) body fluid overload  or electrolyte imbalance :-

• ઉલ્ટી માટે એન્ટિમેટિક્સ આપવી જોઈએ
• દર્દી મા ઓવરહાઈડ્રેશન અને એડીમા માટે તપાસ કરવી જોઈએ અને એડીમાની સીવીયારીટી નુ મોનીટર કરવુ .
• ડૉક્ટર ઓર્ડર મુજબ દર્દીને ડાયુરેટિક ડ્રગ્સ આપવા

• દર્દીને થોડી માત્રામાં પ્રવાહી લેવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવું જોઈએ
• દર્દીનું ડેલી શરીરનું વજન ચેક કરવુ જોઈએ અને રેકૉર્ડ કરવુ જોઈએ
• દર્દીમાં પિટિંગ એડીમા નુ લેવલ રેકૉર્ડ કરવુ જોઈએ
• દર્દી નો ઇન્ટેક અને આઉટપુટ ચાર્ટ મેન્ટેન કરવો જોઈએ.

E) Altered Nutrition less than body requirement :-

• દર્દી ની ઉંમર, વેઈટ અને બ્લડ માં રહેલા ગ્લુકોઝ ના લેવલ ના આધારે તેમજ ન્યુટ્રીશન ની જરૂરિયાતો અનુસાર ગણતરી કરીને  અને તે મુજબ Diet લેવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવુ જોઈએ.
• દર્દી મા બ્લડ ગ્લુકોઝનું લેવલ નિયમિતપણે ચેક કરવું જોઈએ
• દર્દી ને નીચે મુજબ નો ડાયટ આપવો જોઈએ

      હાઇ કેલરી

      લો પ્રોટીન

      લો સોલ્ટ અથવા નો સોલ્ટ

     ઓછુ ફ્લુઈડ

• દર્દીને વિટામિન્સ અને આયર્ન સપલીમેન્ટ આપવા  જોઈએ.

F) prevent complication:-

• દર્દીનું નિયમિત ઓબઝરવેશન કરવું જોઈએ.
• દર્દીનો TPR અને BP ચાર્ટ મેન્ટેન જોઈએ
• દર્દી ના પ્રોબ્લમ ને ધ્યાનથી સાંભળવવા જોઈએ અને કોમ્પ્લીકેશન ના ચિહ્નોની નોંધ કરવી જોઈએ.
• જો દર્દીમાં કોઈપણ પ્રકાર નુ કોમ્પ્લીકેશન જણાય તો તરત જ ડોક્ટરને જાણ કરવી જોઈએ.
• ઈમરજન્સી દવાની ટ્રે હંમેશા દર્દીની પાસે તૈયાર રાખવી જોઈએ

G) Restlessness:-

• દર્દીને આરામદાયક પોઝીશન આપવી જોઈએ.
• જો દર્દીને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થતી હોય તો ઓક્સિજન થેરાપી આપવી
•  ડાયુરેટિક દવાઓ દર્દીને સવારે અને બપોરે જ આપવી જોઈએ. સાંજે અને રાત્રે આપવી જોઈએ નહિ જેના લીધે, દર્દી ને નોક્ચ્યુરિયા જોવા મળે છે તેથી તેના કારણે  દર્દી ઊંઘી શકતો નથી
• જો દર્દીને કેથેટર લગાવવામાં આવ્યું હોય, તો તેને યોગ્ય પોઝિશન મા રાખવું જોઈએ અને ઇનસરશન સાઈટ ને સાફ રાખવી જોઈએ.

H) Unhygienic conditions:-

• જો જરૂરી હોય તો દર્દીને ડાયપર પણ આપવું જોઈએ
• દર્દી ની પર્સનલ હાયજીન  જાળવવામાં મદદ કરવી જોઈએ.
• નહાવા માટે મોસમ પ્રમાણે યોગ્ય પાણી ઉપલબ્ધ કરાવવું જોઈએ.
• જો દર્દી માઉથ કેર જાતે ન કરી શકતો હોય તો માઉથ કેર કરવી
• જરૂર જણાય તો બેડ બાથ પણ આપવો

Q-2 a) Define Bronchial asthma & write down sign & symptoms & nursing management of patient with Bronchial asthma. બ્રોન્શિયલ અસ્થમાની વ્યાખ્યા આપો અને બ્રોન્ક્રિયલ અસ્થમા ચિહ્નનો અને લક્ષણો તથા નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ વિગતવાર લખો. 08

Bronchial asthma (બ્રોન્કીયલ અસ્થમા):

બ્રોન્કીયલ અસ્થમા એ ક્રોનિક ઇન્ફ્લામેન્ટ્રી રેસ્પાયરેટ્રી ડિસઓર્ડર છે. જેમાં એરવે (રેસ્પીરેટ્રી ટ્રેક)એ અમુક સ્ટીમ્યુલાઇ પ્રત્યે હાઇપર રિસ્પોન્સીવનેસ બને છે તેને કારણે એરવે એ ઇન્ફલેમ્ડ અને નેરોવીંગ બને છે તેમજ મ્યુકસ પ્રોડક્શન ને કારણે એરવે એ કોન્સ્ટ્રીક્ટ બને તથા તેમા ઓબસ્ટ્રક્શન જોવા મળે છે. અસ્થમા એ રીવર્સીબલ હોય છે.
અમુક પ્રકાર ના ઇટીયોલોજીકલ ફેક્ટર ને કારણે એરવે હાઇપર રિસ્પોન્સીવનેસ બને છે.
આથી એરવે માં ઇન્ફ્લામેશન જોવા મળે છે.જેના કારણે મ્યુકસનું હાઇપરસિક્રીશન, એરવે મસલ્સમાં કોન્ટ્રાકશન અને બ્રોન્કિયલ મેમ્બ્રેનમાં સ્વેલિંગ જોવા મળે છે જેના કારણે એરવે નેરોવિંગ બને છે.તેથી કફ, ચેસ્ટ ટાઇટનેસ, શોર્ટનેસ ઓફ બ્રિથ અને વ્હીઝિંગ સાઉન્ડ જોવા મળે છે.

Clinical manifestation/Sign and symptoms of the Bronchial asthma (બ્રોન્કિયલ અસ્થમા ના લક્ષણો તથા ચિન્હો):

• ડિસ્પનીયા,
• વ્હિઝીંગ,
• કફિંગ વીથ ઓર વિધાઉટ એક્સપેકટોરેશન ઓફ સ્પુટમ,
• ક્રોનિક કફિંગ થવુ,
• સોર્ટનેસ ઓફ બ્રીધ,
• ટાઇનેસ ફિલીંગ ઇન ચેસ્ટ,
• ઇન્ક્રીઝ રેસ્પીરેટરીરેટ,
• ચાઇલ્ડ એ પેલ, ઇરિટેબલ,જોવા મડવુ,
• ચેસ્ટ પેઇન થવુ,
• બ્રીધ સાઉન્ડ એ ડિમીનાઇસ્ડ થવા,
• હેડએક થવુ,
• મસલ્સ ટ્વીચિંગ થવુ,
• કન્ફ્યુઝન થવુ,
• કોમા.

nursing management of patient with Bronchial asthma.બ્રોન્શિયલ અસ્થમા નું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ

Impaired gas exchange related to altered oxygen supply, obstruction of airway

ઈમ્પ્રુવ ગેસ એક્સચેન્જ

• વાઈટલ સાઇન મોનિટર કરવા.
• રેસપાયરેટરી રેટ, રીધમ અને બ્રિથીંગ પેટર્ન અસેસ કરવી.
• બ્રિથ સાઉન્ડ અને ચેસ્ટ મુવમેન્ટ અસેસ કરવી.
• પલ્સ ઓક્સીમેટરી અને આરટીરીયલ બ્લડ ગેસીસ ની વેલ્યુ મોનિટર કરવી.
• પેશન્ટને ફાઉલર પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી અને તેની એક્ટિવિટીને રિસ્ટ્રિક્ટ કરવી.
• પેશન્ટને ડીપબ્રિથીંગ અને કફિંગ એક્સરસાઇઝ વિશે સમજાવવું અને એન્કરેજ કરવું.
• પેશન્ટને પર્સડ લીપ બ્રિથીંગ અને ડાયાફ્રેગ્મેટીક બ્રિથીંગ વિશે નોલેજ પ્રોવાઈડ કરવું.
• જો સીક્રીશન પ્રેઝન્ટ હોય તો પેશન્ટને કફ એક્સપેકટોરેટ માટે એન્કરેજ કરવું.
• જો spo2 લેવલ ઓછું આવતું હોય તો ઓક્સિજન થેરાપી પ્રોવાઈડ કરવી.
• પેશન્ટને નેબ્યુલાઈઝેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• ડોક્ટરે ફ્રિસ્ક્રાઈબ કરેલી મેડિસિન (બ્રોન્કોડાયલેટર) એડમિનિસ્ટર કરવી.
• રેકોર્ડ અને રિપોર્ટ મેન્ટેન કરવા.

Ineffective airway clearance related to obstruction from narrowed lumen મેન્ટેન પેટન્ટ એરવે (એરવે પેટન્ટ મેન્ટેન કરવી)

• વાઈટલ સાઇન મોનિટર કરવા.
• રેસપાયરેટરી રેટ, રીધમ અને બ્રિથીંગ પેટર્ન અસેસ કરવી.
• બ્રિથ સાઉન્ડ અને ચેસ્ટ મુવમેન્ટ અસેસ કરવી.
• પલ્સ ઓક્સીમેટરી અને આરટીરીયલ બ્લડ ગેસીસ ની વેલ્યુ મોનિટર કરવી.
• પેશન્ટને ફાઉલર પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી અને તેની એક્ટિવિટીને રિસ્ટ્રિક્ટ કરવી.
• પેશન્ટને ડીપબ્રિથીંગ અને કફિંગ એક્સરસાઇઝ વિશે સમજાવવું અને એન્કરેજ કરવું.
• પેશન્ટને પર્સડ લીપ બ્રિથીંગ અને ડાયાફ્રેગ્મેટીક બ્રિથીંગ વિશે નોલેજ પ્રોવાઈડ કરવું.
• જો સીક્રીશન પ્રેઝન્ટ હોય તો પેશન્ટને કફ એક્સપેકટોરેટ માટે એન્કરેજ કરવું.
• જો spo2 લેવલ ઓછું આવતું હોય તો ઓક્સિજન થેરાપી પ્રોવાઈડ કરવી.
• પેશન્ટને નેબ્યુલાઈઝેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• ડોક્ટરે ફ્રિસ્ક્રાઈબ કરેલી મેડિસિન (બ્રોન્કોડાયલેટર) એડમિનિસ્ટર કરવી.
• રેકોર્ડ અને રિપોર્ટ મેન્ટેન કરવા.

Ineffective breathing pattern related to bronchospasm ઇમ્પ્રુવિંગ બ્રિથિંગ પેટર્ન (બ્રિથિંગ પેટર્ન ઇમ્પ્રુવ કરવી)

• વાઈટલ સાઇન મોનિટર કરવા.
• રેસપાયરેટરી રેટ, રીધમ અને બ્રિથીંગ પેટર્ન અસેસ કરવી.
• બ્રિથ સાઉન્ડ અને ચેસ્ટ મુવમેન્ટ અસેસ કરવી.
• પલ્સ ઓક્સીમેટરી અને આરટીરીયલ બ્લડ ગેસીસ ની વેલ્યુ મોનિટર કરવી.
• પેશન્ટને ફાઉલર પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી અને તેની એક્ટિવિટીને રિસ્ટ્રિક્ટ કરવી.
• પેશન્ટને ડીપબ્રિથીંગ અને કફિંગ એક્સરસાઇઝ વિશે સમજાવવું અને એન્કરેજ કરવું.
• પેશન્ટને પર્સડ લીપ બ્રિથીંગ અને ડાયાફ્રેગ્મેટીક બ્રિથીંગ વિશે નોલેજ પ્રોવાઈડ કરવું.
• જો સીક્રીશન પ્રેઝન્ટ હોય તો પેશન્ટને કફ એક્સપેકટોરેટ માટે એન્કરેજ કરવું.
• જો spo2 લેવલ ઓછું આવતું હોય તો ઓક્સિજન થેરાપી પ્રોવાઈડ કરવી.
• પેશન્ટને નેબ્યુલાઈઝેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• ડોક્ટરે ફ્રિસ્ક્રાઈબ કરેલી મેડિસિન (બ્રોન્કોડાયલેટર) એડમિનિસ્ટર કરવી.
• રેકોર્ડ અને રિપોર્ટ મેન્ટેન કરવા.

Anxiety related to disease condition, hospitalization રીડયુસ એન્ઝાઈટી (એન્ઝાઈટી દૂર કરવી)

• પેશન્ટની કન્ડિશન અસેસ કરવી.
• પેશન્ટની સાઇકોલોજીકલ નીડ પર ધ્યાન આપવું અને પેશન્ટની વાત ધ્યાનથી સાંભળવી.
• પેશન્ટને તેની ફીલિંગ, ડીસકંફર્ટ અને એન્ઝાઈટી એક્સપ્રેસ કરવા માટે એન્કરેજ કરવું.
• પેશન્ટના બધા ડાઉટ અને ક્વેરી સોલ્વ કરવા.
• પેશન્ટને તેની કન્ડિશન અને ટ્રીટમેન્ટ વિશે નોલેજ પ્રોવાઇડ કરવું જેથી તેની એન્ઝાઈટી દૂર થાય અને પેશન્ટ કોન્ફિડન્ટ બને.
• પેશન્ટને સાઇકોલોજીકલ સપોર્ટ આપવો.
• પેશન્ટને માઈન્ડ ડાયવર્ઝનલ થેરાપી અને રીક્રીએશનલ થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.

Activity intolerance related to fatigue, dyspnea ઇન્હાસ એક્ટિવિટી લેવલ (એક્ટિવિટી લેવલ વધારવું)

• પેશન્ટની કન્ડિશન અસેસ કરવી.
• પેશન્ટની એક્ટિવિટી લેવલ ચેક કરવી.
• પેશન્ટને શરૂઆતમાં બેડ રેસ્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.
• ત્યારબાદ ધીરે ધીરે પેશન્ટને રેન્જ ઓફ મોશન એક્સરસાઇઝ માટે એન્કરેજ કરવું.
• પેશન્ટને તેની એક્ટિવિટી માટે આસિસ્ટ કરવું.
• 2 એક્ટિવિટીની વચ્ચે પેશન્ટને રેસ્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.
• પેશન્ટને એક્ટિવિટી દરમિયાન કોઈપણ પ્રકારની બ્રિથિંગ ડીફીકલ્ટી જોવા મળે છે કે નહીં તે ચેક કરવું.
• જો બ્રિથીંગ ડીફીકલ્ટી જણાય તો પેશન્ટની એક્ટિવિટીને સ્ટોપ કરવી અને રેસ્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

b) Write down about Hypernatremia. હાયપરનેટ્રેમિયા વિશે લખો.

sodium excess/ hypernatremia (હાઇપરનેટ્રેમિયા):

હાઇપરનેટ્રેમિયા તે ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમ્બેલન્સ છે કે જેમાં સોડિયમનું અમાઉન્ટ એ બ્લડમાં ઇન્ક્રીઝ થય જાય છે.જ્યારે આપણી બોડીમાં ફ્લુઇડ નુ અમાઉન્ટ ઓછા પ્રમાણમાં હોય અને જો સોલ્ટ એ વધુ પ્રમાણમાં હોય અને જો રીનલ ફંક્શન ઇમ્પેઇર્ડ હોય તો બોડીમાં સોડિયમનું અમાઉન્ટ ઇન્ક્રીઝ થય જાય છે અને હાઇપરનેટ્રેમીયા ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

બોડીમા સોડિયમ નુ નોર્મલ લેવલ એ 135 to 145 meq/liter હોય છે.

જો બોડીમાં સોડિયમ નું વેલ્યુએ નોર્મલ વેલ્યુ કરતા ઇન્ક્રીઝ થય જાય તો તેને હાઇપરનેટ્રીમીયા કહેવામાં આવે છે.

(હાઇપરનેટ્રેમિયા મા સોડિયમ નુ નોર્મલ લેવલ એ >145 meq/liter).

Etiology/ cause of the hypernatremia(હાઇપરનેટ્રેમિયા ના કારણ):

• બોડી માંથી ફ્લૂઇડ એ લોસ થવાના કારણે( loss of fluid From body),
• વોમીટિંગ(Vomiting),
• ડાયરિયા(Diarrhea),
• સ્વેટીંગ(Sweating),
• હાઇ ફીવર(High Fever),
• ડીહાઇડ્રેશન(Dehydration),
• પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી ન પીવાને કારણે,
• અમુક પ્રકારની દવાઓ જેમકે steroids, licorice and certain blood pressure lowering drugs,
• અમુક પ્રકારની એન્ડોક્રાઇનલ ડીઝીઝ ના કારણે જેમ કે ડાયાબિટીસ અને આલ્ડોસ્ટેરોનિઝમ,વધુ પડતું સોલ્ટ ઇન્ટેક કરવાના કારણે.
• સોડિયમ બાયકાર્બોનેટ ના વધુ પડતો ઉપયોગ કરવાના કારણે.
• અનકંટ્રોલ ડાયાબિટીસ ના કારણે.
• હેવી એક્સરસાઇઝ કરવાના કારણે.
• રીનલ ડિસ્ફંકશન ના કારણે.
• ઓસ્મોટીક ડાયયુરેટીક.

clinical manifestation/sign and symptoms of Hypernatremia(હાઇપરનેટ્રેમિયા ના લક્ષણો અને ચિન્હો):

• તરસ લાગવી( increase thirst).
• મ્યુકસ મેમ્બરેન ડ્રાય અને સ્ટિકિ થવી(Dry and Sticky mucous membranes).
• રેસ્ટલેસનેસ એન્ડ એજીટેસન થવુ(Restlessness and Agitation).
• યુરીન આઉટપુટ ઓછું થવું (Decrease urin output).
• વજન ઓછો થવો(Decrease Weight).
• નબળાઇ લાગવી.
• ટીશ્યુ એ ફિર્મ થવી.
• ડિસઓરિએન્ટેશન થવું.
• ટેકીકાર્ડિયા.
• કન્ફ્યુઝન તથા પર્સનાલિટી ચેન્જ થવી.
• કંસિયસનેસ લેવલ ઓછું થવું(Decrease Consciousness level).
• ભૂખ ન લાગવી(Loss of Appetite).
• નોઝીયા(Nausea).
• વોમીટિંગ(vomiting).
• ફલુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ઇમબેલેન્સ થવું(Fluid and Electrolyte imbalance).
• પલ્મોનરી એડિમા(Pulmonary Edema).
• પીટીંગ એડીમાં(Pitting Edema).
• સ્કીન ટર્ગર એબનોર્મલ થવી( Abnormal Skin turgur).
• પોસ્ચુરલ હાઇપોટેન્શન (Postural hypotension).
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થવી (Difficulty in breathing).

Diagnostic evaluation of hypernatremia (હાઇપરનેટ્રેમિયા ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન):

• હિસ્ટ્રી ટેકિંગ( History Tacking),
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન ( Physical Examination),
• serum electrolyte:serum sodium level >145meq/liter.
• હાઇ સિરમ ઓસ્મોલારિટી.
• ઇંક્રીઝ યુરિન સ્પેસિફિક ગ્રેવિટી.

management of the hypernatremia( હાઇપરનેટ્રેમિયા નુ મેનેજમેન્ટ):

• પેશન્ટ ને હાયપોટોનિક ઇલેક્ટ્રોનિક સોલ્યુશન ઇન્ટ્રા વિનસલી ઇન્ફ્યુઝન કરવું.
• પેશન્ટ ને એડીક્યુએટ અમાઉન્ટમાં વોટર ઇન્ટેક કરવા માટે કહેવુ.
• પેશન્ટ ને ડાયયુરેટીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મેઇન્ટેન કરવું.
• જે પેશન્ટ ને બોડી માં સોડિયમ લેવલ ઇન્ક્રીઝ થવાનું રિસ્ક હોય તે પેશન્ટ નું ફ્લુઇડ એ લોસ થાય અથવા ગેઇન થાય તે મોનીટર કરવું.
• પેશન્ટ નો ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મેઇન્ટેન કરવુ અને તેને અસેસ કરવુ.
• પેશન્ટ ને લો સોડિયમ ડાયટ ઇન્ટેક કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટ ને કેટલા અમાઉન્ટમાં થર્સટ લાગે છે તે નોટીસ કરવુ.
• પેશન્ટ ની બોડી નું ટેમ્પરેચર એ એલીવેટેડ છે કે નહીં તે જોવું
• પેશન્ટ ના વાઇટલ સાઇન માં અલ્ટ્રેશન આવે છે કે નહીં તે જોવું.
• પેશન્ટ નુ કોન્સિયસનેસ લેવલ ચેક કરવું.
• પેશન્ટ ને હેડ એક , નોઝિયા, વોમીટિંગ તથા પેશન્ટ ના વાઇટલ સાઇનમાં કોઇપણ પ્રકારના ચેન્જીસ છે કે નહીં તે ચેક કરવું.
• પેશન્ટ નુ ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મોનિટર કરવો તથા સોડિયમનું લેવલ અસેસ કરવું.
• જો પેશન્ટ ને આંચકી આવતી હોય તો તેનો બેડ નીચે રાખવું અને બેડ ઉપર સાઇડરેઇલ્સ ને ઊંચી રાખવી.
• જો પેશન્ટ ને ડાયાબિટીસ ઇન્સીપીડસ હોય તેને પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટ ને કહેવુ કે સોલ્ટ વાળું ફુડ,શોલ્ર્ટ ટેબલેટ ,સોલ્ટ વાળું લિક્વિડ અને સોફ્ટ ડ્રીંક અવોઇડ કરવા.
• પેશન્ટ ને એજ્યુકેશન આપવુ કે એક્સરસાઇઝ સમયે ખૂબ વધારે અમાઉન્ટમા વોટર ઇન્ટેક કરવું.
• પેશન્ટ ને કહેવું કે જ્યારે ડાયુરેટિંક મેડિસિન લેતા હોય ત્યારે એડીક્યુએટ અમાઉન્ટ માં વોટર ઇન્ટેક કરવું.
• પેશન્ટ ને સોડિયમનું લેવલ ઇન્ક્રીઝ થાય છે કે ડીક્રીઝ તે અસેસ કરવું.
• જ્યારે ઇન્ટ્રા વિનસ ફ્લ્યુડ પ્રોવાઇડ કરતા હોય ત્યારે એસેપ્ટિક ટેકનીક મેઇન્ટેન રાખવી.
• જો પેશન્ટને ફ્લુ અથવા તો અન કન્ટ્રોલેબલ વોમીટિંગ થતી હોય તેને કેરફૂલી મોનિટર કરવા.
• જે પેશન્ટ ને વધુ પ્રમાણમાં વોમિટિંગ થતી હોય તેને ઇમીડીયેટ્લી હોસ્પિટલમાં એડમિટ કરવા હાઇડ્રેશનની કન્ડિશનને પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• પેશન્ટ એ ટાઇમ,પ્લેસ અને પર્સન સાથે ઓરિએન્ટેડ છે કે નહીં તે ચેક કરવું.
• પેશન્ટને રીએશ્યોરન્સ પ્રોવાઇડ કરવો.

OR

a) Define Cerebro Vascular Accident (CVA). Write down management of patient with CVA. સેરોબ્રો વાસ્કયુલર એકસીડેન્ટની વ્યાખ્યા આપો. CVA ની સારવાર વિશે લખો. 08

CVA it’s called Verebrovascular Accident (સેરેબ્રો વાસ્ક્યુલર એકસીડન્ટ):

સેરેબ્રો વાસ્ક્યુલર એકસીડન્ટ ને સ્ટ્રોક (Stroke) પણ કહેવામાં આવે છે.સ્ટ્રોક ને ઘણી વખત
બ્રેઇન અટેક (” Brain Attack “) પણ કહેવામાં આવે છે.સેરેબ્રો વાસ્ક્યુલર એકસીડન્ટ એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં brain ના cells, tissues તથા કોઇ પણ પર્ટિક્યુલર બ્રેઇન પાર્ટ માં ઇનસફીશીયન્ટ અમાઉન્ટ મા બ્લડ સપ્લાય થવાના કારણે બ્રેઇન ના સેલ, ટીસ્યુસ અને બ્રેઇન ના પાર્ટમાં પૂરતા પ્રમાણ માં ઓક્સિજન સપ્લાય થતી નથી તેના કારણે બ્રેઇન ના પાર્ટનું infraction (Death of the brain tissues)થાય છે તેથી બ્રેઇન નો તે પાર્ટ એ પ્રોપર્લી ફંક્શન કરી શકતો નથી અને તે બ્રેઇનના પાર્ટ દ્વારા જે બોડી ફંક્શન થતુ હોય તે પણ impaired થાય છે.

Classification of the Cerebro vascular Accident(સેરેબ્રો વાસ્ક્યુલર એકસીડન્ટ નુ ક્લાસિફિકેશન):

1) Ischemic strock:

આ પ્રકારનું strock એ બ્રેઇનમાં બ્લડ સપ્લાય ઇન્ટરપ્ટ થવાના કારણે જોવા મળે છે.

Thrombotic Srock:

આ પ્રકાર નો સ્ટ્રોક એ બ્રેઇન ની એક અથવા એક કરતા વધારે બ્લડ વેસેલ્સ મા બ્લડ ક્લોટ નુ ફોર્મેશન થવાના કારણે થ્રોમ્બોટીક સ્ટ્રોક ની કન્ડિશન arise થાય છે.

Embolic Strock:

આ સ્ટ્રોક મા બ્લડ ક્લોટ એ બોડી ની કોઇપણ બ્લડ વેસેલ્સ મા form થય અને તે બ્લડ ક્લોટ એ બ્રેઇન ની બ્લડ વેસલ્સ સુધી travel થાય અને ત્યારબાદ travel થયેલ બ્લડ ક્લોટ એ બ્રેઇન ની વેસલ્સ મા Stuck થાય તો એંબોલીક સ્ટ્રોક થાય છે.

2) Heamorraagic Strock:

હેમરેઇજીક સ્ટ્રોક એ જ્યારે કોઇપણ સેરેબ્રલ વેસેલ્સ એ કોઇપણ કારણના લીધે રપ્ચર થાય ત્યારે બ્રેઇનમાં બ્લીડિંગ થાય છે અને તેના કારણે હેમરેઇજીક સ્ટ્રોક ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

medical management of the patient with the Cerebro Vascular Accident.(સેરેબ્રોવાસ્ક્યુલર એક્સિડન્ટ વાડા પેશન્ટ નું મેડિકલ મેનેજમેન્ટ):

1) provide Thrombolytic Agent to the patient.

થ્રોમ્બોલાઇટીક એજન્ટ એ બ્લડ વેસેલ્સમાં બનેલા બ્લડ ક્લોટ્સ ને બ્રેકડાઉન કરીને બ્લડ ફ્લોને પર્ટિક્યુલર પાર્ટમાં જવા માટેની સ્પેસ પ્રોવાઇડ કરે છે. થ્રોમ્બોલાઇટિંગ એજન્ટ માં પેશન્ટને ટીસ્યુસ પ્લાઝમીનોજન એજન્ટ ( TPA) પ્રોવાઇડ કરવું.

2) provide Anticoagulant drug to the patient.

એન્ટીકોઓગ્યુલન્ટ ડ્રગ્સ એ બ્લડ ક્લોટ નું ફોર્મેશન થવામાં પ્રિવેન્ટ કરે છે અને બ્લડ સપ્લાય ને મેઇન્ટેન રાખવા માટે ભાગ ભજવે છે.
Ex:= Heparin,Warfarin.

3) Provide Antiplatelate drug to the patient.

આ મેડિસિન એ platelates નું એગ્રીગેશન થતું રોકે છે જેના કારણે બ્લડ ક્લોટ નું ફોર્મેશન થતું નથી.

4) Provide Diuretics medication to the patient.

જો Fluid નું એકયુમ્યુલેશન થયું હોય તો તેને રિમૂવ કરવા માટે તથા ઇન્ટ્રા ક્રેનિયલ પ્રેશર ને decrease કરવા માટે patient ને diuretic મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

5) પેશન્ટ ના વાયટલ સાઇન કંટીન્યુઅસલી મોનિટર કરવા.

6) પેશન્ટ ને સપ્લીમેન્ટરી ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવુ.

7) જો પેશન્ટને sevear હેડેક થતું હોય તો patient ને એનાલજેસીક મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.

8) પેશન્ટને તેની લાઇફ સ્ટાઇલ મોડિફિકેશન કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

Surgical management of patients with the Cerebro Vascular Accident.(સેરેબ્રો વાસ્કયુલર એકસીડન્ટ વાડા પેશન્ટ નું સર્જીકલ મેનેજમેન્ટ):

Surgery એ મુખ્યત્વે જો બ્લડ વેસેલ્સ એ rupture થઇ હોય તો તેને રીપેઇર કરવા માટે અને જો બ્લડ વેસેલ્સમાં બ્લડ ક્લોટ નું ફોર્મેશન થયું હોય તો તેને રીમુવ કરવા માટે સર્જરી કરવામાં આવે છે.

Nursing management of patients with the Cerebro Vascular Accident.(સેરેબ્રોવાસ્ક્યુલર એકસીડન્ટ વાડા પેશન્ટ નું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ):

1) Ineffective Cerebral tissues percussion related to interruption of blood supply.

2) Impaired physical mobility related to Neuromuscular Impairment.

3)Impaired Verbal communication related to loss of facial muscles tone.

4) knowledge deficit related to Disease condition and treatment.

Nursing management:

• પેશન્ટનું ન્યુરોલોજિકલ સ્ટેટ્સ અસેસ કરવુ.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી રેસ્ટ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ ના વાઇટલ સાયન પ્રોપર્લી મોનિટર કરવા.
• પેશન્ટની પોઝિશન frequently ચેન્જ કરતું રહેવું.
• પેશન્ટને સ્લોલી speaking કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને એક્ટિવિટી લિમિટેડ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી મેડિકેશન લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટ નું હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ પ્રોપર્લી મેઇન્ટેઇન રાખવું.
• પેશન્ટનું ન્યુટ્રીશનલ સ્ટેટસ પ્રોપર્લી મેઇન્ટેઇન રાખવું.
• પેશન્ટને small અમાઉન્ટમાં ડેઇલી રૂટીન એક્ટિવિટી કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• જો પેશન્ટને પેઇન થતું હોય તો analgesic મેડીસીન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટની પ્રોપર્લી કેર માટે અધર હેલ્થ કેર પર્સનલ સાથે પ્રોપર્લી કોલાબેરેશન કરવું.
• પેશન્ટને ઓક્યુપેશનલ થેરાપી, ફિઝિકલ થેરાપી, સ્પીચ થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને ફેટી ફૂડ અવોઇડ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને સ્મોકિંગ તથા આલ્કોહોલ અવોઇડ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને રેગ્યુલરલી એક્સરસાઇઝ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને તેનું બ્લડ કોલેસ્ટ્રોલ લેવલ નોર્મલ રેન્જમાં મેઇન્ટેન રાખવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટ નું પ્રોપર્લી ગ્લાસ ગો કોમાં સ્કેલ અસેસ કરવું.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી એક્સરસાઇઝ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને થોડા થોડા અમાઉન્ટમાં સ્પીકિંગ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને જો ઓબેસિટી હોય તો તેને વેઇટ રીડયુઝ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી મેડિકેશન લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને પ્રોપર્લી ફોલોઅપ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

b) Write down organization & physical set up of operation theatre. ઓપરેશન થિયેટરનું તંત્ર અને ભૌતિક સેટઅપ વિશે લખો. 04

• ઓપરેશન થિયેટર સ્ટાઈલ હોવુ જોઈએ
• રૂમ નુ વાતાવરણ કમ્ફર્ટેબલ હોવુ જોઈએ
• ઇન્ફેક્શન કન્ટ્રોલ થઈ શકે તેવી વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ
• મોડર્ન ઈકવિપમેંટ નો વપરાશ થતો હોવો જોઈએ
• ઓપરેશન થિયેટર હોસ્પિટલ ના બીજા રૂમ ની અલગ હોવુ જોઈએ
• અલગ અલગ ઓપરેશન માટે અલગ અલગ વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ
• ઓપરેશન થિયેટર નું ટેમ્પરેચર જાળવવા માટે આર્ટિફિસિયલ વેંટીલેશન ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ
• 24 કલાક ઇલેક્ટ્રિક સપલાય મળી રહે તેવી વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ
• ઓપરેશન થિયેટર ના દરેક દરવાજા હાઇડ્રોલિક સીસ્ટમ વાળા હોવા જોઈએ
• મોબાઈલ એક્સ રે ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ
• ઓપરેશન થિયેટર મા જરૂરિયાત મુજબ ના બધા રૂમ ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ
• Operation Theater એ રસ્તાથી હોસ્પીટલ સાથે જોડાયેલુ હોવુ જોઈએ.
• Operation Theater ની લાઈટ ફીટીંગ અને ગટર લાઈન અન્ડર ગ્રાઉન્ડ હોવા જોઈએ
• Operation Theater નુ ગ્રાઉન્ડ ફલોરીંગ મારબલ કે કોટાસ્ટોનનુ બનાવેલુ હોવુ જોઈએ.
• ઓ.ટી.ના બારી-દરવાજા વન-વે કાચના હોવા જોઈએ અને પડદા લગાવેલા હોવા જોઈએ.
• ઓ.ટી. ની ફર્સ, દિવાલો અને ફર્નિચર ધોઈ શકાય તેવા હોવા જોઈએ.
• Patient ઓ.ટી. ની અંદર દાખલ થયા પછીથી તે બીજા દર્દીને, ઓપરેશનને કે સ્ટાફ મેમ્બર્સને સહેલાઈથી જોઈ શકે નહી તેવી વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ
• મોબાઈલ લાઈટ તથા સેડોલેસ લાઈટની વ્યવસ્થા પણ હોવી જોઈએ.
• ઓટી મા કામ કરતા સ્ટાફ અને સરવન્ટસ સારી રીતે ટ્રેઈન થયેલા હોવા જોઈએ.

આઈડલ ઓપરેશન થિયેટર માં નીચે મુજબ ના યુનિટ હોવા જોઈએ. ઇન્ફેક્શન ન થાય તેના માટે દર્દી એક બાજુ થી દાખલ થાય અને બીજી બાજુ થી બહાર નીકળે એ રીત ની સુવિધા હોવી જોઈએ.

Reception room :-

દર્દી જ્યારે ઓપરેશન થિયેટર મા દાખલ થાય ત્યારે તેને રિસીવ કરવા માટે અલગ રૂમ ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ.

પેશન્ટ એરિયા કમફોર્ટબલ હોવો જોઈએ આ રૂમની દીવાલો કલરફૂલ, પોસ્ટર લગાડેલી હોવી જોઈએ.

એડલ્ટ અને બાળકો માટે રીસેપશન રૂમ ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ. અને રૂમ ની ટેલિફોન વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ. આ રૂમ ઓપરેશન થિયેટર રૂમ થી દુર હોવો જોઈએ આ રૂમ મા નર્સિંગ સ્ટાફ ની ડ્યુટી હોવી જોઈએ

Changing room :-

 આ રૂમ ઓપરેશન થિયેટર રૂમ થી દુર હોવો જોઈએ . આ રૂમ માં દરેક સ્ટાફ ઓટી ડ્રેસ પહેરે છે

Anesthesia room :-

આ રૂમ મેઈન ઓપરેશન રૂમ ની સાથે અટેચ હોવો જોઈએ.આ રૂમ મા બેડ , એનેસ્થેસિયા ટ્રોલી અને તે અંગે ના ઇકવીપમેન્ટ હોવા જોઈએ. આ રૂમ મા એનેસ્થેટિક ના સાધનો રાખવા માટે કબબોર્ડ ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ. આ રૂમ મા ઑક્સિજન, સક્શન મશીન, બી. પી. એપેરેટ્સ,એનેસ્થેટિક ડ્રગ્સ,અને ઇમરજન્સી દવાઓ ની ટ્રે મા પૂરતા પ્રમાણમાં રાખવા. આ રૂમ દર્દી જોઈ ન શકે તે રીતે હોવો જોઈએ

Scrub room :-

આ રૂમ મા સર્જન અને સ્ટાફ સ્ક્રબ થાય છે .આ માટે જરૂરી વસ્તુ ઓ જેવી કે એન્ટીસેપ્ટિક લીકવીડ, સોપ, ટોવેલ, મીરર ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ અને હેન્ડ વોશિંગ પ્રોસિઝર માટે મોટી સાઈઝ ની સિંક અને હેન્ડલ વાળો નળ હોવો જોઈએ તેમજ 24 ક્લાક પાણી મળી રહે તેની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ અને આ રૂમ મા સ્ટરીલાઈઝ એપ્રન અને ગલોવ્સ હોવા જોઈએ

Main operation room :-

ઓટી નો મુખ્ય ભાગ છે કે જ્યા ઓપરેશન કરવામા આવે છે. આ રૂમ એર કન્ડીશન હોવી જોઈએ આ રૂમ મા દરેક આધુનિક સાધનો જેવા કે સકશન મશીન , મોબાઇલ લાઇટ, મોબાઈલ એક્સ રે, કોટરી મશીન , ઑક્સિજન, એનેસ્થેસિયા ટ્રોલી, ઇમરજન્સી ઇન્જેક્શન ટ્રે, વેન્ટિલેટર વગેરે વસ્તુઓ હોવી જોઈએ.

ઓપરેશન મુજબ પોઝિશન આપવા માટેના તે પ્રમાણે ના ટેબલ હોવા જોઈએ.અને ઓપરેશન ટેબલ ઉપર શેડો લેસ લાઇટ હોવી જોઈએ.

Preparation room :-

જુદા જુદા ઓપરેશન મુજબ ના સેટ અને ડ્રમ બનાવવા માટે ટબલ તેમજ રેંક ની અલગ થી વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ

Sterile supply room :-

Sterilize વસ્તુઓ રાખવા માટે તથા તેના સપલાય માટે આ રૂમ ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ

Central sterilization supply unit :-

આ રૂમ ઓપરેશન રૂમ થી દુર હોવો જોઈએ જ્યાં તમામ વસ્તુ ઓ ને સ્ટરીલાઇઝ કરવામાં આવે છે આના માટે ઑટોક્લેવ મશીન હોવું જોઈએ આ રૂમ માં પ્રોપર વેન્ટિલેશન ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ

Minor operating room :-

 માઇનર પ્રોસિઝર માટે આ અલગ રૂમ ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ

Utility room :-

ઓપરેશન દરમિયાન વપરાયેલા અને ખરાબ થયેલા ઇન્સ્ટ્રુમેંટ, લિનન, ગ્લોવઝ વગેરે ને સાફ કરવા અને તેમજ તેમને અલગ કરવા માટે આ રૂમ ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ

Infectious disease operating room:-

 જો ઇન્ફેક્ષિયસ વાળું દર્દી હોયતો તેમના માટે ઓપરેશન કરવા માટે અલગ રૂમ ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ જેથી મેઈન ઓપરેશન રૂમ થી અલગ હોવો જોઈએ જેથી ઇન્ફેક્શન ફેલાતુ અટકાવવી શકાય અને સમયસર રેગ્યુલર ફયુમીગેશન થતું હોવું જોઈએ

Recovery room :-

રિકવરી રૂમ નો મુખ્ય હેતુ ઓપરેશન કરેલા દર્દી નુ ટોટલ નર્સિંગ કેર મળી રહે તે માટે હોય છે. આ રૂમ મા કામ કરતા સ્ટાફ ને પોસ્ટ ઓપેરેટિવ અને પોસ્ટ એનેસ્થેટીક કોમપ્લિકેશન નુ નોલેજ હોવું જોઈએ.

આ રૂમ મા રિસકસીટેશન ઇકવીપમેન્ટ, સકશન મશીન, ઇમરજન્સી ડ્રગ્સ,તેમજ ઑક્સિજન ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ પેશન્ટ માટે આધુનિક બેડ ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ કે જથી પેશન્ટ ને યોગ્ય પોઝિશન આપી શકાય અને પોસ્ટ  ઓપરેટિવ માં જરૂરી સાધનો હોવા જોઈએ.

Q-3 Write short answer (any two) ટૂંકમાં જવાબ લખો. (કોઈપણ બે) 6+6-12

a) Define Hemodialysis & describe nursing management of patient of Hemodialysis. હિમોડાઈલીસીસની વ્યાખ્યા આપો તથા હિમોડાઈલીસીસ વાળા દર્દીનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ લખો.

Definition:-

હીમો ડાયાલીસીસ એટલે રીનલ ફેલ્યોરના કેસ મા શરીરમાંથી વધારા ના કચરા ને (મેટાબોલીક વેસ્ટ પ્રોડક્ટ) દૂર કરવાની આ એક પદ્ધતિ છે, જેમા લોહીમાંથી વધારા ના કચરા ને દૂર કરવામા આવે છે.

હાનિકારક પદાર્થોને દૂર કર્યા પછી, શુદ્ધ બ્લડ દર્દીના શરીરમા રિટર્ન કરવામા આવે છે.

Purpose :-

• દર્દીના શરીરમાંથી વધારા ના કચરા ને દૂર કરવા.
• શરીરની બફર સિસ્ટમને સકારાત્મક બનાવવા માટે
• શરીરમાંથી વધારાનુ પ્રવાહી દૂર કરવા માટે

• વોટર રિટેનશન ઓછું કરવા માટે

• શરીરમાં ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સનું લેવલ જાળવવા

• બીજા કોમપ્લીકેશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા

Indications:-

• એક્યુટ રીનલ ફેલ્યોર
• ક્રોનિક રીનલ ફેલ્યોર
• યુરેમિયા
• રીનલ એનસેફેલોપથી
• સીવીયર એડીમા
• મેટાબોલિક એસીડોસીસ

Procedure :-

હેમોડાયલિસિસમા બ્લડ ના શુદ્ધિકરણ માટે નુ મશીન (ડાયલાઈઝર) હોય છે. જેમા દર્દીના શરીરમાથી અશુદ્ધ આર્ટરી નુ બ્લડ લેવામા આવે છે અને તેને મોકલવામા આવે છે. બ્લડ મા રહેલ નકામો કચરો ફિલ્ટર થાય છે પછી શુદ્ધ બ્લડ બની જાય છે જેને વેઈન મારફતે દર્દી મા ઇન્જેક્ટ કરવામા આવે છે.

હેમોડાયલિસિસ મા  fistula (આર્ટરિ અને વેઇન નુ જોડાણ) બનાવવા મા આવે છે . જ્યાથી ઇમપ્યોર બ્લડ ને બહાર કાઢવામા આવે છે અને પ્યોર બ્લડ ને અંદર દાખલ કરવામા આવે છે.

આ fistula  wrist ,arm અને neck પર બનાવી શકાય છે.

Complication:-

• ડીહાઈડ્રેશન
• હાયપોવોલેમિયા
• હાયપો ટેન્શન
• હાયપો વોલેમિક શોક
• સેપ્ટીસેમિયા
• ડેથ

Care during hemodialysis:-

• દર્દી નું વજન ચેક કરવું અને  તેને નોંધવું.
• ડાયાલિસિસ માટે દર્દી પાસેથી લેખિત સંમતિ મેળવવામાં આવે છે.
• ડાયાલિસિસની પ્રોસિઝર સમજાવવી જેથી તેમને ચિંતા ઓછી થાય છે
• દર્દીને આરામદાયક પોઝિશન આપવી
• દર્દીને ડાયાલિસિસ પહેલાં એન્ટિહાઇપરટેન્સિવ અને વાસોડિલેટર દવાઓ ચાલુ હોય તો બંધ કરવા કહેવું કારણ કે ડાયાલિસિસને કારણે હાયપોટેન્શન થાય છે
• વાઇટલ સાઈન ચેક કરવા અને મોનીટર કરવા
• ડાયાલિસિસ દરમિયાન જો કોઈ સમસ્યા હોય તો દર્દીને તેના વિશે પૂછવું જોઈએ અને જો જરૂરી હોય તો તરત જ ડૉક્ટરને જાણ કરવી જોઈએ.
• દર્દીની ફિસ્યુલા સાઇટને નિયમિતપણે ચેક કરતા રહો કારણ કે પ્રોસિઝર દરમીયાન હીપેરિનના ઉપયોગને કારણે, કલોટિંગ ની પ્રક્રિયા ધીમી પડી જાય છે અને બ્લીડિંગ થવાની  શક્યતા વધી જાય છે.
• તમામ ઈમરજન્સી દવાઓ દર્દીની પાસે તૈયાર રાખવી જોઈએ
• દર્દીને જરૂરી દવાઓ આપવી જોઈએ.
• હેમોડાયલિસિસ પૂર્ણ થયા પછી, દર્દી નુ વજન ફરીથી ચેક કરવુ જોઈએ
• હેમોડાયલિસિસ પછી દર્દીને  જરૂરી દવાઓ આપવી જોઈએ.

c) Define appendicitis. Write down clinical manifestations & nursing management for appendicitis. અપેન્ડીસાઇટીસની વ્યાખ્યા આપો, એપેન્ડીસાઈટીસના ચિહનો તથા દર્દીનું નસિંગ મેનેજમેન્ટ વિગતવાર લખો.

Appendicitis(એપેન્ડીસાઇટીસ):

(એપેન્ડિક્સ: એપેન્ડિક્સ એ નાનું ફિંગર જેવુ સ્ટ્રક્ચર છે કે જે લાર્જ ઇન્ટરસ્ટાઇલના શરૂઆતના ભાગ પાસે હોય છે)

એપેન્ડીસાઇટીસ એટલે વર્મીફોર્મ એપેન્ડિક્સ( Vermoform Apendix) મા ઇન્ફેક્શન તથા ઇન્ફ્લામેશન થાય તો તેને એપેન્ડીસાઇટીસ(Ependycities) કહેવામાં આવે છે.

એપેન્ડીસાઇટીસ ને ઇમરજન્સી કન્ડિશન કહેવામાં આવે છે.એપેન્ડીસાઇટીસ ની conditions મા ઇમિડીયેટ એબડોમીનલ સર્જરી કરવાની જરૂરિયાત પડે છે.

એપેન્ડીસાઇટીસના કારણે એબડોમિનોલ પેઇન( Abdominal pain),
વોમીટીંગ(Vomiting),
ડિસ્કમ્ફર્ટ(Discomfort),
નોઝીયા(Nausea),
ફિવર(Fever) જેવા સાઇન તથા સીમટોમ્સ જોવા મળે છે.

Etiology/cause the Appendicitis(એપેન્ડીસાઇટીસ થવા માટેના કારણ):

• એપેન્ડિક્સ લ્યુમેનમાં ઓબસ્ટ્રકશન થવાના કારણે.
• બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શનના કારણે.
• પેરાસાઇટીક ઇન્ફેક્શનના કારણે.
• ઇન્ફ્લામેન્ટ્રી બોવેલ ડીસીઝ ના કારણે.
• ક્રોન્ઝ ડિસીઝ ના કારણે.
• અલ્સરેટીવ કોલાઇટીસ
• એબડોમેન માં ટ્રોમા થવાના કારણે.
• ફંગલ ઇન્ફેક્શન ના કારણે.
• એન્વાયરમેન્ટલ ફેક્ટરના કારણે.
• જિનેટિક ફેક્ટર ના કારણે.
• ટ્રોમા થવાના કારણે.

Clinical manifestation/sign and symptoms of the Appendicitis.(એપેન્ડીસાઇટીસ વાળા પેશન્ટ ના લક્ષણો તથા ચિહ્નો):

• રાઇટ લોવર ક્વાડરન્ટ અબડોમીનલ પેઇન થવું.
• પેરીઅંબેલીકલ રિજિયન માં પેઇન થવું.
• લો ગ્રેડ ફીવર આવવો.
• સિવ્યર એબડોમીનલ પેઇન થવું.
• એપેટાઇટ રીડયુસ થવી.
• નોઝીયા
• વોમિટિંગ
• mcburney’s point (મેકબર્નીસ પોઇન્ટ) પર પેઇન થવું.
• લોકલ ટેન્ડરનેસ થવું.
• રીબાઉન્ટ ટેન્ડરનેસ(Rebound Tenderness) પ્રેઝન્ટ હોવી.
• એબડોમિનલ્સ સ્વેલિંગ થવું.
• યુરીન પાસ કરતી સમયે પેઇન ફિલ થવું.

early signs of Appendicitis(એપેન્ડીસાઇટીસના અર્લી સાઇન):

ગાર્ડીંગ સાઇન:

જ્યારે હેલ્થ કેર પર્સનલ એ લોવર એબડોમીનલ એરિયામાં પાલપેટ કરે ત્યારે અબડોમીનલ મસલ્સ એ ટેન્સિંગ તથા ટાઇટએનીંગ થાય છે.

રિબાઉન્ડ ટેન્ડરનેસ:

જ્યારે હેલ્થ કેર પર્સનલ એ એબડોમીનલ એરિયામાં હેન્ડ દ્વારા પાલપેટ કરી ત્યારબાદ તે હેન્ડ ને રિલીઝ કરે ત્યારે પણ પેશન્ટ ને એબડોમીનલ પેઇન તથા ટેન્ડરનેસ જોવા મળે તેને રીબાઉન્ટ ટેન્ડરનેસ કહેવામાં આવે છે.

રોવસિંગ સાઇન:

રોવસિંગ સાઇન માં જ્યારે હેલ્થ કેર પર્સનલ એ પેશન્ટ ના લેફ્ટ લોવર અબડોમીનલ સાઇડ પર હેન્ડ દ્વારા પાલપેટ કરે અને જ્યારે હેન્ડ નુ પ્રેશર રિલીઝ કરે અને પેશન્ટ ને રાઇટ લોવર અબડોમીનલ સાઇટ માં પેઇન ફિલ થાય તો તે રોવસિંગ સાઇન પ્રેઝન્ટ ઇન્ડિકેટ કરે છે.

સોસ સાઇન:

સોસ મસલ્સ એ પેલ્વિક કેવીટીમાં એપેન્ડિક્સ ની નજીકમાં આવેલા હોય છે આ સોસ મસલ્સ એ જ્યારે એપેન્ડિક્સ માં ઇન્ફેક્શન અને ઇન્ફ્લામેશન હોય ત્યારે એબડોમીનલ પેઇન ક્રિએટ કરે છે.સોસ સાઇનમાં પેશન્ટ ને લેફ્ટ સાઇડ લાઇનિંગ પોઝિશન કરવા માટે કહેવામાં આવે છે ત્યારબાદ પેશન્ટ ના રાઇટ ફૂટ ના હિપ ને રાઇટ હેન્ડ સાઇડ એક્સટેન્ડ કરાવવામાં આવે છે ત્યારે જો પેશન્ટ ને પેઇન થાય તો તે સોસ સાઇન ઇન્ડિકેટ કરે છે.

ઓબટ્યુરેટર સાઇન:

આ ટેસ્ટમાં પેશન્ટ ને સુપાઇન પોઝિશન માં લાઇંગ ડાઉન કરાવવામાં આવે છે.ત્યારબાદ રાઇટ હિપ જોઇન્ટ નું ઇન્ટર્નલ રોટેશન કરાવવામાં આવે છે અને જો પેશન્ટ ને રાઈટ ઇલ્યાક ફોસા પર પેઇન થાય તો તે ઓબટ્યુરેટર સાઇન ઇન્ડિકેટ કરે છે.

એરોન્સ સાઇન:

એરોન્સ સાઇનમાં જ્યારે કંટીન્યુઅસ Mc Burney’s point પર ફિર્મ પ્રેશર અપ્લાય કરવામાં આવે ત્યારે એપીગેસ્ટ્રીયમ રિજિયન પર પેઇન ફિલ થાય તો તે ક્રોનિક એપેન્ડીસાઇટીસ ની કન્ડિશન ઇન્ડીકેટ કરે છે.

બ્લમ્બગૅ સાઇન:

બ્લમ્બગૅ સાઇન માં એબડોમીનલ વોલ પર સ્લોલી પ્રેશર અપ્લાય કરવામાં આવે છે, ત્યારબાદ રેપીડલી પ્રેશર ને રિલીઝ કરવામાં આવે છે અને જો પ્રેશર રિલીઝ કરતી સમયે પેશન્ટને પેઇન ફીલ થાય તો તે બ્લમ્બગૅ સાઇન પોઝિટિવ ઇન્ડિકેટ કરે છે.

Nursing management:

Nursing assessment

પેશન્ટ ને એબડોમીનલ ટેન્ડરનેસ, એનોરેક્ઝીયા ,નોઝીયા, વોમીટિંગ, ટેમ્પરેચર ઇન્ક્રીઝ ના સાઇન અને સિમ્ટોમ્સ હોય તો અસેસ કરવું.

પેશન્ટ ને રીબાઉન્ડ ટેન્ડરનેસ સાઇન છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.

પેશન્ટ ને રોવસિંગ સાઇન પ્રેઝન્ટ છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.

પેશન્ટ ને બીજી કોઇપણ કોમ્પ્લિકેશન છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.

Nursing diagnosis:

1)Acute pain related to disease condition.

2)imbalance nutritional status less than body requirement related to nausea and vomiting.

3)Impaired skin integrity related to fluid and electrolyte imbalance.

4)Risk for fluid volume deficit related to excessive amount of fluid loss from the body.

5)Risk for infection related to the disease condition.

Nursing interventions:

1)Reliving pain of the patient.

2)maintain nutritional status of the patient.

3)maintain skin integrity of the patient.

4)preventing fluid volume deficit.

5)Reduce the risk of infection .

પ્રિ ઓપરેટિવ અને પોસ્ટ ઓપરેટિવ નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ(Pre operative and post operative Nursing management):

પ્રિ ઓપરેટિવ નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ( Preoperative Nursing Management):

• સર્જરી કરતા પહેલા પેશન્ટ અને તેના ફેમિલી મેમ્બરની કન્સન્ટ લેવી.
• પેશન્ટ ને નીલ પર ઓરલ રાખવું તેને માઉથ દ્વારા કોઇપણ વસ્તુ પ્રોવાઇડ ન કરવી.
• પેશન્ટ ને ઇન્ટ્રા વિનસ ફ્લુઇડ દ્વારા પેશન્ટ નું હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ મેઇન્ટેન રાખવું.
• પેશન્ટ ને ઇન્ફેક્શનથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન કરવી.
• પેશન્ટ ના બોવેલ સાઉન્ડ મોનિટર કરવા.
• પેશન્ટ નું પેઇન લેવલ અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ ના પેઇન ને રીલીવ કરવા માટે એનાલજેસીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ના પ્રોપર્લી લેબોરેટરી ઇન્વેસ્ટિગેશન કરવા જેમકે ,
  બ્લડ ઇન્વેસ્ટિગેશન ,
  કમ્પલીટ બ્લડ કાઉન્ટ ,
  અબડોમીનલ અલ્ટ્રાસોનોગ્રાફી,
  યુરીનએનાલિસિસ,
  અબડોમીનલ x ray,
  અબડોમીનલ ct scan વગેરે જેવા ટેસ્ટ કરવા.
• સર્જરી સાઇડ ના એરિયાને પ્રોપર્લી પ્રિપેઇર કરવા.
• પેશન્ટ નું ફ્લૂઇડ તથા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ બેલેન્સ મેઇન્ટેન રાખવુ.

પોસ્ટ ઓપરેટિવ નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ(Post operative nursing management):

• પેશન્ટ ને કમ્ફર્ટેબલ રીતે રિકવરી રૂમ મા રિસીવ કરવા.
• પેશન્ટ ના પ્રોપર્લી વાઇટલ સાઇન મોનિટર કરવા.
• પેશન્ટ ની ઓપરેટિવ સાઇટ ને પ્રોપર્લી મોનિટર કરવી.
• પેશન્ટ ને ઓપરેટીવ સાઇડ પર કોઇપણ બ્લીડિંગ તથા સુચરગેપીંગ છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મોનિટર કરવો.
• પેશન્ટ ને ડીપ બ્રીધિંગ ટેક્નિક માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટ ના બોવેલ સાઉન્ડ અસકલ્ટેશન કરવા.
• પેશન્ટ ને એનાલજેસીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને એન્ટીઇમેટીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને ઇન્ટ્રા વિનસ ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું
• ઓપરેશન પછી પેશન્ટ ને સાઇડ લાઇનિંગ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી સિક્રીશન ને એસ્પિરેટ થતુ પ્રિવેન્ટ કરવા માટે.
• ઓપરેશન થયા પછી પેશન્ટ ને નીલ પર ઓરલ રાખવું.
• પેશન્ટ ને નસોગેસ્ટ્રિક ટ્યુબ દ્વારા ફીડિંગ પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ એ એનેસથેસીઆ ની ઇફેક્ટ હોય ત્યાં સુધી તેને ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવો.
• પેશન્ટ ની ઓપરેટીવ સાઇડ પર પ્રોપર સ્ટરાઇલ ટેકનિક દ્વારા ડ્રેસિંગ કરવું.
• પેશન્ટ ને સ્કીન કેર પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને થોડા થોડા પ્રમાણમાં વોકિંગ કરવા માટે એડવાઇઝ કરવું.
• પેશન્ટ ને ઇન્ફેક્શનના કોઇ પણ સાઇન અને સીમટોમ્સ છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ ને ડેઇલી રૂટીન એક્ટિવિટી માં ઇન્વોલ્વ કરવું.
• પેશન્ટ ને પર્સનલ હાયજીન મેઇન્ટેન કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટ ને સાઇકોલોજીકલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.
• પેશન્ટ ને રેગ્યુલર્લી મેડીકેશન લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટ ને રેગ્યુલર્લી ફોલોઅપ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

b) List out the body system changes present in old age people & write down nursing care of them. વૃધ્ધોના શરીરના તંત્રમાં થતા ફેરફારો લખો તથા તેની નર્સિંગ સંભાળ વિસ્તારપૂર્વક લખો.

List of the body system changes present in old age people :

1.નર્વસ સિસ્ટમ (Nervous System):

ચેન્જીસ(Changes):

ઓલ્ડ એજમાં બ્રેઇન (Brain)ની સાઇઝ ઘટે છે અને ન્યુરોન્સ (Neurons) ધીરે ધીરે ડીજેનરેટ થાય છે. જેના કારણે મેમરી લોસ (Memory Loss), સ્લો રિએક્શન (Reaction) અને ડિમેન્શિયા (Dementia) જેવા સિમ્પ્ટોમ્સ જોવા મળે છે. સેન્સરી અને મોટર ફંકશન (Function) બંને અફેક્ટ થાય છે.

2.કાર્ડિયોવાસ્ક્યુલર સિસ્ટમ (Cardiovascular System):

ચેન્જીસ(Changes):

હાર્ટ રેટ (Heart Rate) ધીમી થાય છે અને વેઇન (Vein) તથા આર્ટરી (Artery)ની ઇલાસ્ટીસીટી (Elasticity ) ઘટે છે. એટેરોસ્ક્લેરોસિસ (Atherosclerosis) વધે છે, જેનાથી હાર્ટ એટેક (Heart Attack ) અને હાઈ બ્લડ પ્રેશર (High Blood Pressure)ના રિસ્ક (Risk – રિસ્ક) વધી જાય છે.

3.રેસ્પિરેટરી સિસ્ટમ (Respiratory System):

ચેન્જીસ(Changes):

લંગ્સ (Lungs – લંગ્સ)ની ઇલાસ્ટીસીટી ઘટે છે, અને એલ્વિઓલાઈ (Alveoli) ફૂલવાની એબીલીટી ઓછી થાય છે. ઓક્સિજન અપટેકમાં ઘટાડો થવાને કારણે થાક, ઓછી એનર્જી (Energy) અને ઓછી સ્ટેમિના જોવા મળે છે.

4.ડાઇજેસ્ટિવ સિસ્ટમ (Digestive System):

ચેન્જીસ(Changes):

ડાઇજેસ્ટિવ જ્યુસિસ (Digestive Juices)ના સીક્રીસન્સ (Secretions – સીક્રીસન્સ) ધીમી થાય છે, જેને કારણે સ્ટૂલ (Stool) હાર્ડ બને છે અને કોન્સ્ટિપેશન (Constipation ) સર્જાય છે. પેન્ક્રિયાઝ અને લિવર (Liver)નું ફંકશન પણ ધીરે ધીરે ઘટે છે.

5.યુરિનરી સિસ્ટમ (Urinary System ):

ચેન્જીસ(Changes):

કિડનીઝ (Kidneys )નું ફિલ્ટરિંગ ફંકશન ઘટે છે. બ્લડ યુરિયા નાઈટ્રોજન (Blood Urea Nitrogen) અને ક્રિએટિનિન (Creatinine) લેવલ (Level ) વધી શકે છે. યુરિનરી ઇન્કન્ટિનેન્સ (Urinary Incontinence ) સર્જાય છે, જેનાથી યુરિન હોલ્ડ કરવાની એબિલિટી (Ability) ઓછી થાય છે.

6.એન્ડોક્રાઇન સિસ્ટમ (Endocrine System):

ચેન્જીસ(Changes):

મેઇન હોર્મોનસ (Hormones) જેમ કે ઇન્સ્યુલિન (Insulin), થાઈરોઈડ (Thyroid) અને એડ્રિનલ (Adrenal) હોર્મોનના લેવલમાં ઘટાડો થાય છે. ઇન્સ્યુલિન રિએક્શન ધીમી થતા ડાયાબિટીસ (Diabetes)નુ રિસ્ક વધે છે.

7.રિપ્રોડક્ટિવ સિસ્ટમ (Reproductive System):

ચેન્જીસ(Changes):

વુમન (Women )માં મેનોપોઝ (Menopause) પછી ઇસ્ટ્રોજન (Estrogen) લેવલ ઘટે છે. મેન (Men )માં ટેસ્ટોસ્ટેરોન (Testosterone) ધીરે ધીરે ઘટે છે. બંનેની રીપ્રોડક્ટિવ એબિલિટી અને સેક્સ્યુઅલ ફંક્શન (Sexual Function) અફેક્ટ થાય છે.

8.મસ્યૂલોસ્કેલેટલ સિસ્ટમ (Musculoskeletal System):

ચેન્જીસ(Changes):

બોન ની ડેન્સિટી (Density – ડેન્સિટી) ઘટે છે (ઓસ્ટીઓપોરોસિસ – Osteoporosis). કાર્ટિલેજ (Cartilage) ઓછી થાય છે, જેને કારણે ઓસ્ટીઓઆર્થ્રાઈટિસ (Osteoarthritis) થાય છે. ટીશ્યુસ (Tissues ) વિક થય જાય છે, જેને મસલ એટ્રોફી (Muscle Atrophy – મસલ એટ્રોફી) કહેવાય છે.

9.ઇન્ટેગ્યુમેન્ટરી સિસ્ટમ (Integumentary System):

ચેન્જીસ(Changes):

સ્કીન એ થીન, ડ્રાય અને ઓછી ઇલાસ્ટીક બની જાય છે. કોલેજન (Collagen ) અને ઇલાસ્ટીન (Elastin) ઘટે છે. વાળ સફેદ થાય છે અને ફોલીકલસની સંખ્યા ઓછી થવાથી વાળ પણ ઘટે છે.

10.ઇમ્યુન સિસ્ટમ (Immune System):

ચેન્જીસ(Changes):

ટી-સેલસ (T-cells) અને બી-સેલસ (B-cells)ની એક્ટિવિટી ઓછી થઈ જાય છે, જેના કારણે બોડીને વાઇરસ અને બેક્ટેરિયાથી પ્રોટેક્શન્સ મળતું નથી. રોગોનો ટ્રાન્સમીશન (Transmission) વધુ થાય છે અને વેક્સિનેશન (Vaccination) પર ફીડબેક (Feedback) પણ ઓછી હોય છે.

ઓલ્ડ એજમાં હ્યુમન બોડીની દરેક સિસ્ટમમાં ગ્રેજ્યુઅલ ચેન્જીસ થાય છે, જે નોર્મલ એજિંગ પ્રોસેસનો હિસ્સો છે. જો કે, યોગ્ય ડાયટ, ફિઝિકલ એક્ટિવિટી, રેગ્યુલર મેડિકલ ચેકઅપ અને હેલ્ધી લાઈફસ્ટાઈલથી આ ચેન્જીસનો ઇફેક્ટ મિનિમમ કરી શકાય છે.

nursing care of old age people:

1) Promotion of Self Respect and Dignity:-

અમુક ઇન્સ્ટીટ્યુટ અથવા ગ્રુપ માં સામાન્ય રીતે વ્યક્તિગત પસંદગી અને સ્વતંત્રતા માટે કેટલાક રિસ્ટરીકશન હોય છે.

વૃદ્ધ વ્યક્તિઓની લાગણીઓ અને લાગણીઓનું સન્માન કરવું જોઈએ.

જ્યારે સ્ટાફ દર્દીઓ સાથે સારા સંબંધો વિકસાવવા અને તેમના વ્યક્તિગત આદર અને મિત્રતા મેળવવા માટે હકારાત્મક પ્રયત્નો કરે છે.

સારા સંબંધો કેળવવા થી ગ્રુપ ને કંટ્રોલ કરી શકાય તેમજ ડીફિકલ્ટ સીચ્યુએશન ને પણ સરળ બનાવી શકાય છે.

2) Promotion of Comfort:

શારીરિક અને માનસિક આરામ માટે રિલેકશેશન જરુરી છે એવા ઘણા પરિબળો છે જે વૃદ્ધોના આરામમાં ફાળો આપેછે જેવા કે સ્કીન કેર, કેર ઓફ બોની સ્ટ્રકચર, મેંટેન ટેમરપેચરઅને ફ્લુઇડ બેલેન્સ.

3) safety:-

 અનપોલિશ્ડ ફ્લોર, સારી લાઇટિંગ, બેડ ની યોગ્ય હાઇટ ,ચાલવા માટેના યોગ્ય સાધનોની વ્યવસ્થા કરવી

4) Daily Living Activities:-

 દર્દી ને શક્ય હોય તેટલી ડેલી એકટીવિટી કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવું જેથી ડિહાઇડ્રેશન, થ્રોમ્બોસિસ, પ્રેશર સોર, કોન્ટ્રાકચર, વગરે જેવા કોમપલિકેશન થી બચાવી શકાય.

5) promotion of independence:-

  દર્દી ને શક્ય હોય ત્યાં સુધી પોતાની સેલ્ફ કેર માટે પ્રોત્સાહિત કરવું તેમજ જાતે નિર્ણય લેવા માટે કહેવુ.

6)Mobility તેમજ movement માટે પ્રોત્સાહિત કરવું

7) જરૂરી દવા ઓ લેવા માટે કહેવું તેમજ તે દવા ઓ વિષે પુરતુ નોલેજ આપવુ જેમકે દવા ની આડઅસર,તેનો ઉપયોગ.

8) જો દર્દી માં તેની પરિસ્થિતિ અનુસાર રીહેબીલિટેશન કરવું.

વધારા ની માહિતી:-

1. Skin care :-
2. હળવા સાબુનો ઉપયોગ કરવો જોઇએ
3. અઠવાડિયામાં એક કે બે વાર સ્નાન કરવુ જોઈએ
4. દરરોજ વાળ ની કેર કરવી અને બ્રશ કરવુ
5. મોઇશ્ચરાઇઝર્સનો ઉપયોગ કરવો
6. નખ ટૂંકા રાખવા જોઇએ
7. સનસ્ક્રીન, ટોપી, લાંબી બાંય ના કપડા નો ઉપયોગ કરવો
8. ગરમ પાણીની બોટલ જેવી વસ્તુઓ થી દુર રહેવુ.
9. ફૂટવેર પર  પુરતુ ધ્યાન આપવુ જોઈએ જેથી Sore ના થાય
10. Sun stroke થી બચવુ

• Supporting Changes in Bones and Joints:-
• હળવી કસરત કરવી જોઈએ
• પડી ન જવાય તે માટે ના

પ્રિકોશન લેવા

• બેલેન્સ ડાયટ આપો જેમાં કેલ્શિયમ અને વિટામિન ડી નુ સપલીમેન્ટ આપવુ
• જો દર્દી ને દુઃખાવો હોય તો તેનું મોનીટર કરી તેની યોગ્ય સારવાર આપવી
•  દર્દી ને વધુ સમય આપો કારણ કે તેમને કામ કરવા માં સમય વધુ લાગી શકે છે .

• Supporting Changes in Vision:-
• દર્દી ને  પ્રોપર લાઇટિંગ પુરું પાડવુ જોઇએ
• જો જરૂરી હોય તો કપડાં પસંદ કરવામાં દર્દી ની મદદ કરવી જોઈએ
• નેચરલ ટીયર પ્રોડક્ટ નો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
• દર્દી નો સીધો જ સંપર્ક કરવો જોઇએ.

• Supporting Changes to Hearing:-
•  જ્યારે વાતચીત કરતા હોઈએ ત્યારે વધારાનો અવાજ ઓછો કરવો જોઈએ.
• પોતાની જાત ને દર્દી ની જગ્યા પર મૂકવી જેથી દર્દી ની જરૂરિયાત સમજી શકાય
• બોલતા પહેલા ખાતરી કરવી કે  વ્યક્તિનું ધ્યાન તમારા પર છે કે નહિ.
• ડૉક્ટર પાસે તપાસ કરાવો અને જો જરૂરી હોય તો વેક્સ (મેલ) મે દૂર કરાવવો
• હિયરીંગ એસેસમેન્ટ નુ અરેન્જ મેન્ટ કરવું જો જરૂર જણાય તો હીયરિંગ એઈડ આપવા.

5.Supporting Changes in Smell and Taste :-

• આકર્ષક મિલ્સ તૈયાર કરવો જોઈએ જેમાં સારી સ્મેલ વાળો ખોરાક બનાવવો.
• બગડેલો ખોરાક ખાવા માટે ન આપવો જોઈએ

6.Supporting Changes in the Cardiovascular System:-

• કાર્ડીયો વાસ્ક્યુલર ચેંજીસ ના કારણે લોકો વધુ સરળતાથી થાકી જાય છે તેથી તેમને વધુ આરામ આપવો જોઈએ.
• હેલ્થકેર પ્રોફેશનલ્સ ના કહેવા મુજબ રેગ્યુલર બ્લડ પ્રેશરનું મોનીટરીંગ કરવું જોઈએ
• જો વ્યક્તિ પોતાની જાતે હલનચલન કરી શકતો ન હોય તો તેમને વારંવાર પોઝિશન ચેન્જ કરાવવી જોઇએ
• પૂરતા પ્રમાણમાં પ્રવાહી લેવા માટે કહેવું અને જો દર્દી માં ડીહાયડરેશન  જણાય તો તાત્કાલિક મેડીકલ હેલ્પ લેવી.

7.Supporting Changes in the Respiratory System:-

• ટૂંકા ગાળાની એકટીવિટી નુ પ્લાનિંગ કરવું જોઈએ
• રેસ્ટ માટે વધારે સમય ની જરૂર પડે છે.
• જો વ્યક્તિ પોતાની જાતે હલનચલન કરી શકતો ન હોય તો તેમને વારંવાર પોઝિશન ચેન્જ કરાવવી જોઇએ
• જો વ્યક્તિને ભોજન દરમિયાન અથવા  જમ્યા પછી સતત ઉધરસ આવતી હોય તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવા માટે કહેવું
• બોડી નુ એલાઈમેંટ અને પોઝિશન પ્રોપર રાખવી
• પ્રદૂષિત એર થી દૂર રહેવુ
• જરૂર જણાય તો ઓક્સિજન થેરાપી આપવી

8.Digestive Care:-

• ઓરલ હાયજીન મેન્ટેન કરવુ
• ટીથ ડેમેજ થાય તો યોગ્ય સારવાર લેવી
• ખાવા માટે આરામદાયક વાતાવરણ પૂરું પાડવું
• વિવિધ ટેસ્ટ અને ટેક્સચર સાથે હાય ફાઇબર, હાય પ્રોટીન વાળો ખોરાક આપવો જોઈએ .
• ફ્લુઇડ વધારે લેવા માટે કહેવું
• ઑસ્ટિયોપોરોસિસને રોકવા માટે કેલ્શિયમ અને વિટામિન ડીના સપલીમેંટ આપવા

9.Supporting Changes in Elimination:-

• દૈનિક ક્રિયાઓ ને જાળવવી
•  જ્યારે બહાર જવાનુ થાય ત્યારે વોશરૂમ માટે નું પ્લાનિંગ કરો
• કેફીનનું સેવન ઓછું કરવુ
• પુષ્કળ પ્રમણમાં ફાઇબર  લેવા જોઈએ
• હળવી કસરત કરવી જોઈએ
• ઈમોશનલ સપોર્ટ પૂરો પાડવો.
• દરેક વસ્તુ જરૂરિયાત અનુસાર આપવી જોઈએ.

10. Urinary Care:-

• ફ્લુઇડ ઇન્ટેક વધારવો જોઈએ
•  સૂવાનો સમય પહેલાં ફ્લુઇડ ઓછુ લેવું
• સરળતા થી રીમુવ થાય તેવા કપડા પહેરવા જોઈએ
• એબસોરબ પેડ નો ઉપયોગ કરવો

11. Elderly care at home:-

• જો વુંડ થયુ હોય તો તેની કાળજી લેવી અને તેનુ રેગ્યુલર ડ્રેસિંગ કરાવવુ જોઈએ
• વાઇટલ સાઈન મોનીટર કરવા તેમજ  મેડીસીન સમયસર આપવી.
• દર્દી ને જો દુખાવો રહેતો હોય અથવા કોઇ પણ જાત નુ ડિસકમફોર્ટ લાગે તો મેનેજ કરી આપવુ
• રોજીંદી હાયજેનિક નીડ પૂરી કરવામાં મદદ કરવી .

Q-4 Write short notes. ટૂંકનોંધ લખો. (કોઈપણ ત્રણ) 12

a) Gout ગાઉટ

Gout :-

 Definition:-

Gout તે  ઇન્ફ્લામેટરી આર્થરાઈટીસ નો રિકરન્ટ એટેક છે. જેમાં જોઇન્ટ માં રેડ કલર, સવેલિંગ, હોટ જોવા મળે છે. જે બ્લડ માં યુરિક એસીડ ના વધવા ના લીધે જોવા મળે છે.યુરિક એસીડ ક્રીસ્ટલ જોઇન્ટ, ટેન્ડન અને આજુબાજુ ના ટીશ્યુ માં જમા થાય છે .

Etiology:-

• જીનેટિક કોઝ માં મેડ્યુલરી સિસ્ટિક કિડની ડીઝીઝ)
• સર્જરી પછી
• ડાયાબિટીસ મેલીટસ
• હાયપરલિપિડેમિયા
• મેટાબોલિક સિન્ડ્રોમ
• હેમોલિટીક એનિમિયા
• હાયપરટેન્શન
• કીમોથેરાપ્યુટિક દવાઓ
• ઇમ્યુનોકોપ્રેસિવ દવાઓ લેવાથી
• રીનલ ડીઝીઝ
• ડાયુરેટિક દવા નો ઉપયોગ

Clinical Manifestation:-

• ઇન્ફ્લામેટરી આર્થરાઈટીસ જેમાં તે ભાગ રેડ કલર, સવેલિંગ, હોટ જોવા મળે મુખ્યત્વે Big Toe પર જોવા મળે છે જેમાં મેટા ટારસલ ફેલેન્જિયલ માં જોવા મળે
• જોઇન્ટ પેઇન ની સાથે ફટીગ તેમજ ફિવર જોવા મળે
• Tophy જોવા મળે
• હાઇપરયુરેસિમીયા

Diagnostic test :-

• બ્લડ ટેસ્ટ માં. 6mg/dl કરતા ઉપર યુરિક એસિડ જોવા મળે
• એક્સ રે જોઇન્ટ
• ઈ. એસ.આર
• કિડની ફનકશન ટેસ્ટ
• ઇલેક્ટ્રોલાઈટ
• બ્લડ કાઉન્ટ

Treatment:- acute gout

• NSAIDS સાથે calchicine & steroids આપવા માં આવે છે.

 દાત:- Ibuprofen.

• allopurinol અને febuxostate જેવી દવા ઓ કે જે યુરીક એસીડ નું લેવલ ઓછું કરવા માટે આપવા માં આવે છે

• સ્વેલિગ માટે જોઇન્ટ માં steriods આપવામા આવે છે .

1. Manage pain of patient.:

• અફેકટેડ જોઇન્ટ ને એલીવેટ કરવો અને કમફોરટેબલ પોઝિશન આપવી
• ડોકટર ઓર્ડર  મુજબ દવાઓ આપવી
• અફેકટેડ જોઇન્ટ ને ઇમ મોબીલાઇઝ કરવો
• બેડ કલોથ નું આવતું વજન અટકાવવા માટે  બેડ ક્રેડલ અથવા ફૂટબોર્ડનો ઉપયોગ કરવો
• દર્દી ની એકટીવિટી તેમજ ડિસ એબિલિટી માટે ચેક કરતા રહેવું જોઈએ

2. દર્દી ને ડાયટ પ્રિકોશન માટે સમજાવું જેમાં ફ્લુઇડ 2-3 લીટર પર ડે લેવું.

3. દર્દીને દારૂથી દૂર રહેવા માટે સમજાવવું જોઈએ.

4. હેલ્થી લાઇફ સ્ટાઇલ માટે દર્દી ને જરૂરી સુચના આપવી જોઈએ.

5.યોગ્ય બેલેન્સ ડાઇટ લેવા સમજાવવો.

6.રેસ્ટ એન્ડ એક્ષરસાઈઝ નું મહત્વ સમજાવવુ.

b) Anesthesia એનેસ્થેસિયા

એનેસ્થેસિયા એટલે આ એક કેમિકલ એજન્ટ નુ ગ્રુપ છે કે જેના દ્વારા પાર્શીયલ અથવા કમપ્લિટ સેન્સેશન લોઝ થાય છે.

Purpose of Anaesthesia:-

દર્દીનો સહકાર મેળવવા.

દુખાવો ઓછો કરવા અથવા દૂર કરવા.

શરીરના સ્નાયુઓને હળવા રાખવા.

સર્જરી ની પ્રક્રિયા આરામથી કરવા માટે.

સેન્સેશન દુર કરવા માટે

હલન ચલન બંધ કરવા માટે

એનેસ્થેસિયાના ત્રણ પ્રકાર છે.

1)લોકલ એનેસ્થેસિયા:-

આ શરીરના મર્યાદિત વિસ્તાર (લોકલ ભાગ ) ને અસર કરે છે. આ સામાન્ય રીતે શરીરના જે ભાગ પર સર્જરી કરવાની હોય ત્યા જ અસર થાય છે કે જે ભાગ ને સુન્ન કરવાની જરૂર હોય છે.

 લોકલ એનેસ્થેસિયા મા નીચે મુજબ ના કેમિકલ નો ઉપયોગ કરવામા આવે છે.

 ઝાયલોકેન હાઇડ્રોક્લોરાઇડ

લિગ્નોકેઇન હાઇડ્રોક્લોરાઇડ

એમેથોકેઇન હાઇડ્રોક્લોરાઇડ

પ્રોકેઇન હાઇડ્રોક્લોરાઇડ

2) સ્પાઇનલ એનેસ્થેસિયા :-

      આના બે પ્રકાર છે-

1)એપિડ્યુરલ એનેસ્થેસિયા:- જ્યારે એનેસ્થેસિયા સ્પાઇનલકોર્ડ ના એપિડ્યુરલ ભાગમા ઇન્જેક્ટ કરવામા આવે છે, ત્યારે તેને એપિડ્યુરલ એનેસ્થેસિયા કહેવામા આવે છે.

2)સ્પાઇનલ એનેસ્થેસિયા:- જ્યારે એનેસ્થેસિયા સ્પાઇનલકોર્ડ ના સબએરેકનોઇડ જગ્યામા ઇન્જેક્ટ કરવામા આવે છે, ત્યારે તેને સ્પાઇનલ એનેસ્થેસિયા કહેવામા આવે છે.

સ્પાઇનલ એનેસ્થેસિયાનો ઉપયોગ:-

ઓર્કિડેક્ટોમી

સિઝેરિયન

હર્નીયા સર્જરી

હાઇડ્રોસિલ સર્જરી

પીનાઇલ સર્જરી

પ્રોસ્ટેટ સર્જરી વગેરે..

Complication :-

યુરીનરી રીટેન્શન

મેનિન્જાઇટિસ

CSF લિકેજ

હાયપોટેન્શન

પેરાલીસીસ

એલર્જી, હેડેક વગેરે …

3) જનરલ એનેસ્થેસિયા:- જ્યારે આખા બોડી મા સંવેદના (સેંસેશન ) લોસ કરવાની હોય છે, ત્યારે વ્યક્તિને બેભાન કરવામા આવે છે. તેને જનરલ એનેસ્થેસિયા કહેવામા આવે છે. જનરલ એનેસ્થેસિયા નીચે પ્રમાણે આપી શકાય છે-

1.ઇન્ટ્રાવિનસ દ્વારા

2. ઇન્હેલેશન દ્વારા

ઇન્ટ્રાવિનસ દ્વારા:-

I.V. ઈન્જેક્શન દ્વારા જનરલ એનેસ્થેસિયા મા નીચે મુજબ ની દવાઓનો ઉપયોગ થાય છે.

થિયોપેન્ટલ સોડિયમ 2.5%

હેક્સાબાર્બિટોન 10%

મેથોહેક્સિટલ સોડિયમ 1%

પ્રોપોફોલ

મિડાઝોલમ

ફેન્ટાનીલ

કેટામાઇન હાઇડ્રોક્લોરાઇડ

ડ્રોપેરીડોલ

ઇન્હેલેશન એનેસ્થેટિક્સ:-

 આ એનેસ્થેસિયા શ્વાસ મારફતે આપવા મા આવે છે જેનાથી દર્દી અન કોન્સિયસ થાય છે.

આ એનેસ્થેસિયા આપતા પહેલા દર્દી ને અમુક સેડેટીવ આપવામા આવે છે પછી એન્ડો ટ્રેકિયલ ટ્યૂબ ને એર વે મા માખવામા આવે છે પછી ઇન્હેંલેશન દ્વારા આપવામા આવે છે.

આમા નીચે પ્રમાણે ની દવા ઓ નો ઉપયોગ કરવામા આવે છે.

સેવોફ્લુરેન

નાઈટ્રસ ઓક્સાઇડ

ઈથર

સાયક્લોપ્રોપેન

મેથોક્સીફ્લુરેન

એન્ફ્લુરેન

પેન્થ્રેન

Responsibility  of Nurse :-

 એનેસ્થેસિયા આપવાનુ કામ એનેસ્થેસિયાના ડૉક્ટર અથવા એનેસ્થેટિસ્ટ દ્વારા કરવામા આવે છે પરંતુ નર્સ તેમા મદદ કરે છે અને નર્સની જવાબદારી નીચે મુજબ છે.

સૌ પ્રથમ, એનેસ્થેસિયા આપવામા આવનાર દર્દી નુ  નામ પુછીનેઓળખ કરવી

રિટન કન્સન્ટ લેવી.

દર્દી દ્વારા એનેસ્થેસિયા વિશે પૂછવામા આવેલા પ્રશ્નોના જવાબ  યોગ્ય રીતે નર્સે આપવા જોઇએ જેથી દર્દીની ચિંતા ઓછી થઈ શકે.

જરૂરી સાધનો તૈયાર કરવા.

નર્સ દર્દીને એનેસ્થેસિયા માટે તૈયાર કરે છે અને ગાઉન, શૂ કવર, કેપ વગેરે આપવુ.

એનેસ્થેસિયા આપવાની જગ્યાને એસેપ્ટિક ટેકનીકથી ક્લીન કરવી.

એનેસ્થેસિયા માટે જરૂરી દવા ઓ યોગ્ય જગ્યાએ રાખવી.

દર્દી ને એનેસ્થેસિયા દરમિયાન કન્ટીન્યુ ઓબઝરવેશન કરવુ.

દર્દી ના વાઈટલ સાઈન ચેક કરવા.

દર્દી નુ કોન્સીયસનેસ લેવલ ચેક કરવુ.

નર્સે એનેસ્થેસિયા ના લીધે થતા કોમ્પ્લિકેશન માટે ઓબઝરવેશન કરવુ.

એનેસ્થેસિયા આપ્યા પછી સર્જરી માટે તૈયાર કરવું.

રેકોર્ડ અને રિપોર્ટ મેંટેન કરવો.

એનેસ્થેસિયા આપ્યા પછી એનેસ્થેસિયા મશીન ને ક્લીન કરાવવુ.

c) Lung abscess લંગ એબ્સેસ

lung abscess (લંગ એબ્સેસ):

લંગ એબ્સેસ માં લંગ પેરેન્કાઇમા માં પસ ફિલ્ડ કેવીટી જોવા મળે છે અને તેની આજુબાજુના ટીશ્યુ માં ઇન્ફલામેશન જોવા મળે છે અને તેમાં નેક્રોસીસ જોવા મળે છે.

Etiolohy /causes of lung abscess (લંગ એબ્સેસ ના કારણ):

બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન

• લંગ એબ્સેસ મોટા ભાગે બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન ને કારણે જોવા મળે છે. સ્ટ્રેપ્ટોકોકસ ન્યુમોનિયા, ક્લેબસિએલા ન્યુમોનિયા, સ્ટેફાયલોકોકસ ઓરિયસને બેક્ટેરિયાને કારણે જોવા મળે છે.
• ફોરેન બોડી ઇન્હાલેશન
• ફોરેન બોડી એસ્પિરેશન
• ટ્રોમા
• ટ્યુબરક્યુલોસિસ
• ક્રોનિક લંગ ડિઝીસ

clinical manifestations/ Sign and symptoms of lung abscess( લંગ એબ્સેસ ના લક્ષણો તથા ચિન્હો):

• પર્સિસ્ટન્ટ કફ(Persistent cough)
• બ્લડ ઇન સ્ફુટમ(Blood in sputum)
• ફાઉલ સ્મેલિંગ ઇન સ્ફુટમ(foul smelling in sputum)
• ચેસ્ટ પેઇન(chest pain)
• ડીપ્સનીયા(Dyspnea)
• શોર્ટનેસ ઓફ બ્રિથ(Shortness of breath)
• ફીવર(Fever)
• ચિલ્સ(Chills)
• વિકનેસ(Weakness)
• ડાયાફરેસીસ(Diaphoressis)
• સાયનોસીસ(Cynosis)

Diagnostic evaluation of lung abscess ( લંગ એબ્સેસ ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન):

• હિસ્ટ્રી કલેક્શન(History collection)
• ફિઝિકલ એક્ઝામીનેશન(Physical examination)
• એક્સ રે(X ray)
• સીટી સ્કેન(Ct scan)
• એમ. આર. આઇ(M.R.I.)
• સ્પુટમ કલ્ચર(Sputum culture)
• કમ્પ્લીટ બ્લડ કાઉન્ટ(Complete blood count)
• સી રીએક્ટિવ પ્રોટીન(C-reactive protiene)
• એરિથ્રોસાઇટ્સ સેડિમેન્ટેશન રેટ(Erythrocyte sedimentation rate)
• બાયોપ્સી(Biopsy)

medical management of lung abscess (લંગ એબ્સેસ ના મેડિકલ મેનેજમેન્ટ):

એન્ટીબાયોટિક થેરાપી

બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન ને ટ્રીટ કરવા માટે બ્રોડસ્પેક્ટમ એન્ટિબાયોટિકનો (એમોક્સિસિલિન, ક્લિન્ડામાયસિન) ઉપયોગ કરવો.

ઓક્સિજન થેરાપી

જો જરૂર જણાય તો સપ્લીમેન્ટલ ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવુ.

પરક્યુટેનેસ ડ્રેઇનેજ

જો એબ્સેસ એ લાર્જ હોય અને એન્ટિબાયોટિક તેને ટ્રીટ કરવામાં ફેઇલ જાય તો ડ્રેઇનેજ કરવું જરૂરી છે .સીટી સ્કેનની હેઠળ પરક્યુટેનેસ ડ્રેનેજ કરવું.

સપોર્ટીવ કેર

સપોર્ટીવ કેરમાં પેઇન મેનેજમેન્ટ, ઓક્સિજન થેરાપી, હાઇડ્રેશન લેવલ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

ટ્રીટ અન્ડરલાઇન કન્ડિશન

લંગ એબ્સેસ સાથે સંકળાયેલ અન્ડરલાઇન કન્ડિશનને ટ્રીટ કરવી .

સર્જરી

સિવ્યર કેસિસમાં પલ્મોનરી રિસેકશન (લોબેક્ટોમી) કરવું.

Nursing management of lung abscess (લંગ એબ્સેસ ના નર્સીન્ગ મેનેજમેન્ટ):

• પેશન્ટ ને ટ્રીટમેન્ટ તરીકે એન્ટિબાયોટિક મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને એડીક્યુએટ ન્યુટ્રીશન સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવું જેથી તેની ઇમ્યુન સિસ્ટમ ને ઇમ્પ્રુવ કરી શકાય અને વેઇટ ગેઇન કરી શકાય.
• પેશન્ટ ને કન્ડિશન વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું અને તેનું કાઉન્સેલિંગ કરવું. પેશન્ટ અને તેના ફેમિલી મેમ્બરને ઇન્ફેક્શન કંટ્રોલ મેઝર વિશે સમજાવવું.
• પેશન્ટ ના બોડી ટેમ્પરેચર ને મેઇન્ટેન રાખવા માટે તથા પેશન્ટ ને ફિવર ની કન્ડિશન હોય તો પ્રોપર્લી એન્ટિપાયરેટીક મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શનને ટ્રિટ કરવા માટે એન્ટીબાયોટિક ડ્રગ પ્રોવાઇડ કરવી.
• કફ એક્સપેકટેરોન્ટ ડ્રગ પ્રોવાઇડ કરવી જેથી કફને બહાર કાઢી શકાય.
• કન્જેસન ને દુર કરવા માટે નેઝલ ડીકન્જેસટન્ટ પ્રોવાઇડ કરવી.
• એડિક્યુએટ રેસ્ટ કરવો અને પ્લેનટી ઓફ ફલુઇડ ઇન્ટેક કરવું.
• ઇરીટન્ટસ સાથેનો કોન્ટેક અવોઇડ કરવો.
• પેશન્ટ નું પ્રોપર્લી તથા કમ્પલીટ્લી અસેસમેન્ટ કરવું.
• પેશન્ટ નુ રેસ્પીરેટ્રી સ્ટેટસ પ્રોપર્લી અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ ના વાઇટલ સાઇન કમ્પ્લીટ્લી અસેસ કરવા.
• પેશન્ટ નુ ઓક્સિજન સેચ્યુરેશન પ્રોપર્લી અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ ની કન્ડિશન ને પ્રોપર્લી અસેસ કરવા માટે પેશન્ટ નુ રેસ્પીરેટ્રી સ્ટેટસ તથા ઓક્સિજન સેચ્યુરેશન નું કંટીન્યુઅલી મોનિટરિંગ કરવું.
• પેશન્ટ નુ બોડી ટેમ્પરેચર કંટીન્યુઅસલી મોનિટરિંગ કરવું.
• પેશન્ટ ના હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ ને મેઇન્ટેન રાખવા માટે તથા મ્યુકસ ને થીન રાખવા માટે કન્ટીન્યુઅસલી ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી કમ્ફર્ટેબલ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ની બોડી નું ઓક્સિજન સેચ્યુરેશન મેઇન્ટેન રાખવા માટે તથા રેસ્પીરેટ્રી સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે એડીક્યુએટ ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી પ્રિસ્ક્રાઇબ કરેલી મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ તથા તેના ફેમિલી મેમ્બર્સને પેશન્ટ ની કન્ડિશન, તે થવા માટેના કારણો, તેના લક્ષણો તથા ચિન્હો અને તેની ટ્રીટમેન્ટ વિશે કમ્પ્લીટ એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ ને પ્રોપર્લી કામ અને કમ્ફર્ટેબલ એન્વાયરમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવું.

d) Benign prostatic hypertrophy. બિનાઇન પ્રોસ્ટેટિક હાઇપરટ્રોફી.

1.ડેફીનેશન (Definition – ડેફીનેશન)

Benign Prostatic Hypertrophy (BPH – બિનાઇન પ્રોસ્ટેટિક હાઇપરટ્રોફી) એ એક નોન-કેન્સેરીયસ (Non-Cancerous ) કન્ડિશન છે જેમાં પ્રોસ્ટેટ ગ્લેન્ડ (Prostate Gland ) ની સાઇઝ (Size) વધે(ઇન્ક્રીઝ થાય) છે. આ કન્ડિશન એ મુખ્યત્વે ઓલ્ડ એજ (Old Age) માં જોવા મળે છે અને મેન (Men)માં કોમન હોય છે.

2.કારણો (Causes – કોઝિસ)

• એજ રિલેટેડ હોર્મોનલ ચેન્જીસ (Hormonal Changes – હોર્મોનલ ચેન્જીસ)
• એન્ડ્રોજેન-એસ્ટ્રોજન ઇમ્બેલન્સ (Androgen-Estrogen Imbalance – એન્ડ્રોજન-એસ્ટ્રોજન ઇમ્બેલન્સ)
• ટેસ્ટોસ્ટેરોન (Testosterone – ટેસ્ટોસ્ટેરોન)માંથી ડાઈહાઈડ્રોટેસ્ટોસ્ટેરોન (Dihydrotestosterone – ડાઈહાઈડ્રોટેસ્ટોસ્ટેરોન)નું વધારે ઉત્પાદિત થવું
• ફેમિલી હિસ્ટરી (Family History – ફેમિલી હિસ્ટરી)

3.લક્ષણો (Symptoms – સિમ્પટમ્સ)

• ફ્રીક્વન્ટ યુરિનેશન (Frequent Urination – ફ્રીક્વન્ટ યુરિનેશન)
• નોક્ટ્યુરિયા (Nocturia – નોક્ટ્યુરિયા) – રાત્રે વારંવાર યુરિન માટે ઊઠવું
• યુરિન હેસિટન્સી (Urine Hesitancy – યુરિન હેસિટન્સી)
• વીક યુરિન સ્ટ્રીમ (Weak Urine Stream – વિક યુરિન સ્ટ્રીમ)
• ઈન્કમ્પ્લીટ બ્લેડર એમ્પ્ટીંગ (Incomplete Bladder Emptying – ઈન્કમ્પ્લીટ બ્લેડર એમ્પ્ટીંગ)
• યુરિનરી રિટેન્શન (Urinary Retention – યુરિનરી રિટેન્શન)

4.કોમ્પલીકેશન્સ (Complications – કમ્પ્લિકેશન્સ)

• રિકરન્ટ યુરિનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન (Recurrent Urinary Tract Infections – રિકરન્ટ યુરિનરી ટ્રેક્ટ ઈન્ફેક્શન્સ)
• બ્લેડર સ્ટોન્સ (Bladder Stones – બ્લેડર સ્ટોન્સ)
• એક્યૂટ યુરિનરી રિટેન્શન (Acute Urinary Retention – એક્યૂટ યુરિનરી રિટેન્શન)
• કિડની ડેમેજ (Kidney Damage – કિડની ડેમેજ) જો લાંબા સમય સુધી સારવાર ન થાય

5.ડાયગ્નોસિસ (Diagnosis – ડાયગ્નોસિસ)

• ડિજિટલ રેક્ટલ એક્ઝામ (Digital Rectal Exam – ડિજિટલ રેક્ટલ એક્ઝામ)
• પીએસએ લેવલ ટેસ્ટ (PSA Level Test – પીએસએ લેવલ ટેસ્ટ)
• યુરિન ફ્લો સ્ટડી (Urine Flow Study – યુરિન ફ્લો સ્ટડી)
• યુલ્ટ્રાસાઉન્ડ (Ultrasound – યુલ્ટ્રાસાઉન્ડ)
• સાયસ્ટોસ્કોપી (Cystoscopy – સાયસ્ટોસ્કોપી) જો જરૂરી થાય

6.ટ્રીટમેન્ટ (Treatment – ટ્રીટમેન્ટ)

A. મેડિકલ ટ્રીટમેન્ટ (Medical Treatment – મેડિકલ ટ્રીટમેન્ટ)

• અલ્ફા બ્લોકર્સ (Alpha Blockers – અલ્ફા બ્લોકર્સ) – જેમ કે ટામ્સુલોસિન (Tamsulosin – ટામ્સુલોસિન)
• 5-એલ્ફા રીડક્ટેઝ ઇન્હિબીટર્સ (5-alpha Reductase Inhibitors – ફાઈવ-અલ્ફા રીડક્ટેઝ ઇન્હિબીટર્સ) – જેમ કે ફિન્સ્ટેરાઈડ (Finasteride – ફિન્સ્ટેરાઈડ)

B. સર્જિકલ ટ્રીટમેન્ટ (Surgical Treatment – સર્જિકલ ટ્રીટમેન્ટ)

• TURP (Transurethral Resection of Prostate – ટ્રાન્સયુરિથ્રલ રીસેક્શન ઑફ પ્રોસ્ટેટ) – સૌથી કોમન પ્રોસિજર
• Laser Therapy (લેસર થેરાપી)
• Prostatectomy (પ્રોસ્ટેટેક્ટોમિ) – Large પ્રોસ્ટેટ હોય ત્યારે

7.લાઇફસ્ટાઇલ ચેન્જીસ(Lifestyle Modifications – લાઈફસ્ટાઈલ મોડિફિકેશન્સ)

• રાતે વધારે પ્રવાહી પીવાથી બચવું.
• કાફીન અને અલ્કોહોલ અવોઇડ કરવું.
• યુરિન રોકી ન રાખવી.
• નિયમિત યુરિન કરો.
• ફિજિકલ એક્ટિવિટી વધારવી.

8.પેથોફિઝિયોલોજી (Pathophysiology – પેથોફિઝિયોલોજી)

BPHમાં પ્રોસ્ટેટ ગ્લાન્ડનો સાઇઝ ધીમે ધીમે વધતી જાય છે. તે યુરિથ્રા (Urethra – યુરિથ્રા) પર પ્રેસર કરે છે, જેને કારણે યુરિન ફ્લો ઓછો થાય છે. બ્લેડર વધારે દબાણથી યુરિન ફોર્સ કરે છે અને સમય જતાં બ્લેડર મસલ્સ પણ નબળી પડી જાય છે, જેના પરિણામે યુરિન હોલ્ડ અને રિલીઝ કરવાની એબિલિટી ઘટે છે.

Benign Prostatic Hypertrophy (BPH) એ ઓલ્ડ એજ મેનમાં બહુ જ કોમન, પરંતુ યોગ્ય ટ્રીટમેન્ટ ન મળે તો સીવ્યર બને તેવી કન્ડીશન છે. સમયસર ડાયગ્નોસિસ, યોગ્ય મેડીકેશન અને જરૂર પડે તો સર્જરી દ્વારા તેનો સફળતાપૂર્વક ટ્રીટમેન્ટ થઈ શકે છે. લાઇફસ્ટાઇલ માં થોડીક ચેન્જીસ થી પણ કેર શક્ય બને છે.

Q-5 Define following (any six) નીચેની વ્યાખ્યા લખો. (કોઈપણ છ ) 12

a) Anaphylaxis એનાફાઇલેક્સિસ

જ્યારે હ્યુમન બોડી એ કોઈપણ એન્ટીજન ના એક્સપોઝરમાં આવે ત્યારે હ્યુમન બોડીમાં ઇમિડીયેટ એલર્જીક રીએક્શન સ્ટાર્ટ થાય છે અને તે હાઇપર એક્ટિવ એમ્યુન રિસ્પોન્સ પ્રોવાઈડ કરે છે તથા વિધિન અ મિનિટ એલર્જીક રિએકશન સ્ટાર્ટ થાય છે અને બોડીમાં સાઇન અને સીમટોમ્સ જોવા મળે છે તેને anaphylaxis કહેવામાં આવે છે.

C)Guillain-Barré Syndrome (GBS – ગુલેન બારે સિન્ડ્રોમ)

Guillain-Barré Syndrome (GBS – ગુલેન બારે સિન્ડ્રોમ) એ એક રેર ઓટોઇમ્યુન ન્યુરોલોજીકલ ડિસઓર્ડર (Autoimmune Neurological Disorder) છે, જેમાં બોડીની ઇમ્યુન સિસ્ટમ (Immune System ) પોતાની જ પિરિફેરલ નર્વસ સિસ્ટમ (Peripheral Nervous System ) પર અટેક કરે છે. પરિણામે નર્વસ ની માઈલિન શીથ (Myelin Sheath ) ડેમેજ થાય છે, જેનાથી નર્વ સિગ્નલ ટ્રાન્સમિશન (Signal Transmission) ધીમી અથવા અડચણભરી(Obstacle)બની જાય છે. આ કન્ડિશન એ અચાનક શરુ થાય છે અને ઝડપથી પ્રોગ્રેસ કરે છે. તેમાં પ્રથમ પગમાંથી શરુ થતાં કમજોરી અને સેન્સેશન લોસ (Sensation Loss) હાથ, ચહેરા કે શ્વાસ લેવામાં પણ ફેલાઈ શકે છે. Guillain-Barré Syndrome ઘણીવાર વાઇરલ અથવા બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન (Infection) પછી થાય છે અને તેમાં ટેમ્પરરી પેરાલિસિસ (Paralysis) પણ થઇ શકે છે. જો કે, મોસ્ટ કેસમાં યોગ્ય મેડિકલ ઈન્ટર્વેન્શન (Medical Intervention )થી પેશન્ટ એ ધીરે ધીરે રિકવર થાય છે.

b) Homeostasis હોમિયોસ્ટેસિસ

હોમિયોસ્ટેસિસ (Homeostasis) એ એક ફીઝીયોલોજીકલ પ્રોસેસ (Physiological Process) છે, જેમાં શરીર ઇન્ટર્નલ એન્વાયરમેન્ટ (Body Internal Environment) ને સ્ટેબલ (Stable) અને બેલેન્સ (Balanced) રાખે છે. આ પ્રક્રિયા નર્વસ સિસ્ટમ (Nervous System) અને એન્ડોક્રાઇન સિસ્ટમ (Endocrine System) દ્વારા સંચાલિત થાય છે, જે રિસેપ્ટર (Receptor), કંટ્રોલ સેન્ટર (Control Center) અને ઇફેક્ટર (Effector) ની મદદથી ટેમ્પરેચર (Temperature), બ્લડ પ્રેશર (Blood Pressure), પીએચ લેવલ (pH Level), અને ગ્લુકોઝ લેવલ (Glucose Level) જેવા પેરામીટર્સ (Parameters) ને નિયમિત રાખે છે. જ્યારે આ પેરામીટર્સ માં ફેરફાર થાય છે ત્યારે શરીર હોમિયોસ્ટેટિક રિસ્પોન્સ (Homeostatic Response) આપે છે, જેથી નોર્મલ ફિઝિયોલોજીકલ ફંક્શન્સ (Normal Physiological Functions) જાળવાઈ શકે

F) Emphysema એમ્ફાયસેમા

એમ્ફાયસેમા એ ગ્રીક વર્ડ છે જેનો મિનિંગ ‘ઇન્ફ્લેશન’ થાય છે.એમ્ફાયસેમા એ ક્રોનીક લંગ્સ ડીઝીસ છે. જેમાં લંગ્સ માં આવેલ ટર્મિનલ બ્રોન્કીઓલ્સ ના એઇરસેક (એલ્વીયોલાય) માં ઓવર ડિસ્ટેન્સન અને ઓવર ઇન્ફ્લેશન જોવા મળે છે અને એઇરસેક એ ગ્રેજ્યુઅલી ડેમેજ થાય છે.જેના કારણે શોર્ટનેસ ઓફ બ્રિધિંગ જોવા મળે છે. એમ્ફાયસેમાને ‘પિંક પફર(Pink puffer)’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
કોઇ કારણ ના કારણે એલ્વીઓલાય માં હાઇપર ઇન્ફ્લેશન જોવા મળે છે.જેના કારણે એલ્વીઓલાય કેપીલરી ની વોલમાં ડિસ્ટ્રક્શન જોવા મળે છે.આથી એલ્વીઓલાય ની ઇલાસ્ટિકસીટી લોસ થાય છે આ ઉપરાંત એલ્વીઓલાય ની ગેસ એક્સચેન્જની કેપેસિટી લોસ થાય છે.એલ્વીઓલાય માં એર ટ્રેપ થાય છે.એમ્ફાયસેમા ની કન્ડિશન જોવા મળે છે.

c) Epilepsy એપીલેપ્સી

જો પેશન્ટને વારંવાર સીઝર્સ ના એપિસોડ આવે તો તે કન્ડિશન એ એપીલેપ્સી માં કન્વર્ટ થાય છે.એપીલેપ્સી એ મેન્ટલ એબનોર્માલીટી છે કે જેમા વ્યક્તિના બ્રેઇન માં ન્યુરોનના ઇલેક્ટ્રિક ઇમ્પલ્સીસ એ ખૂબ જ ડિસ્ટર્બ થાય છે જેના કારણે ન્યુરોન મા એબનોર્મલ ઇલેક્ટ્રિકલ એક્ટિવિટી જોવા મળે છે અને એપીલેપ્સી ની કન્ડિશન થાય છે જેના કારણે બોડીમાં જર્કિંગ મુમેન્ટ અરાઇસ થાય છે.

g) Nursing process નર્સિંગ પ્રક્રિયા

Nursing process HALL એ 1955 મા introduced કર્યું હતુ. આ એક systemic decision making process છે. જેમાં assessment, Nursing diagnosis , planning implementation, evaluation ના steps થી problem solve કરવામા આવે છે. આ એક સતત ચાલતી process છે. સમયાંતરે દર્દીના health status અને health problem ને assess કરતા રહેવામા આવે છે. અને તેમાંથી મળતા feed back અથવા  evaluation ના આધારે નર્સીંગ કેર ને modify કરવામા આવે છે. આમ nursing process એ સતત ચાલતુ cycle છે. આમા ઉપર બતાવેલ સ્ટેપ્સ એકબીજા સાથે interrelated અને interdependent. છે.

d) Pneumonia ન્યુમોનિયા

લંગ પેરેન્કાઇમા (એલ્વીઓલઇ)ના ઇન્ફેક્શન તથા ઇન્ફ્લામેશન ને ન્યુમોનિયા (Pneumonia) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે જે બેક્ટેરિયલ, વાયરલ અથવા ફંગલ ઇન્ફેક્શન ને કારણે જોવા મળે છે. જેમાં એઇરસેક એ ફ્લુઇડ અથવા પસ વડે ભરાઇ જાય છે અને તે સોલિડ બની જાય છે.એલ્વીઓલાઇ એ સામાન્ય રીતે ગેસ ને એક્સચેન્જ કરવા માટેનું વર્ક કરે છે પરંતુ ન્યુમોનિયા ની કન્ડિશન માં ઇન્ફેક્શન તથા ઇન્ફ્લામેશન થવાના કારણે તથા પસ નુ એક્યુમ્યુલેશન થવાના કારણે ગેસ એક્સચેંજ મા ઇન્ટરફેરન્સ થાય છે.

h) Epididymo orchitis – એપીડીડીમો ઓર્કાઈટીસ

એપિડિડાઇમો ઓર્કાઇટિસ (Epididymo Orchitis) એ મેલ રીપ્રોડક્ટિવ સિસ્ટમ (Male Reproductive System) ને અસર કરતી એક ઇન્ફ્લામેટ્રી કન્ડિશન (Inflammatory Condition) છે, જેમાં એપિડિડાઇમિસ (Epididymis) અને ટેસ્ટિસ (Testis) ની સાઇમલટેનીયસલ્લી(simultaneously) ઇન્ફ્લામેશન (Inflammation) થાય છે. આ કન્ડિશન એ સામાન્ય રીતે બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન (Bacterial Infection) અથવા વાઇરલ ઇન્ફેક્શન (Viral Infection) ના કારણે થાય છે અને તેમાં પેઇન (Pain), સ્વેલિંગ (Swelling), રેડનેસ (Redness) અને સ્ક્રોટલ ટેન્ડરનેસ (Scrotal Tenderness) જોવા મળે છે. યૂરીનરી ટ્રેક્ટ ઇન્ફેક્શન (Urinary Tract Infection) અથવા સેક્ષ્યુઅલી ટ્રાન્સમિટેડ ઇન્ફેક્શન્સ (Sexually Transmitted Infections) જેવી કન્ડીશન્સ પણ આ ઇન્ફ્લામેશન માટે જવાબદાર હોઇ શકે છે.

Q-6(A) Fill in the blanks ખાલી જગ્યા પુરો.05

1.The presence of stones in urinary track is called ………યુરીનરી ટ્રેકમાં રહેલ પથરીને …….કહે છે.યુરોલિથિયાસિસ (Urolithiasis)

2.Inflammation of tongue is called………. જીભના ચેપને…… કહે છે.ગ્લોસાઈટિસ (Glossitis)

3.COPD stands for……… COPD નું આખું નામ ……છે. Chronic Obstructive Pulmonary Disease (ક્રોનિક ઓબસ્ટ્રક્ટિવ પલ્મોનરી ડીસીઝ).

4.In hemiplegia the paralysis occurs in………. side sides.
હેમિપ્લેઝીયામાં પેરેલીસીસ સાઈડ………..સાઈડસમાં થાય છે.એક સાઇડ (Single Side)

5.Alzheimer’s disease is called………. dementia અલ્ઝેઈમર ડીસીઝને………. . ડેમેન્સીયા પણ કહે છે.સેનાઇલ ડેમેન્શન (Senile Dementia)

(B) Multiple Choice Questions- નીચેના માંથી સાચો વિકલ્પ લખો. 05

1.Bell’s palsy is a disorder of which cranial nerve? બેલ્સ પાલ્સીએ કઈ કોનીયલ નર્વ ડીસઓર્ડર છે?

a) Cranial Nerve IV- ક્રેનીઅલ નર્વ IV

b) Cranial Nerve IX- ક્રેનીઅલ નર્વ IN

c) Cranial Nerve VII- ક્રેનીઅલ નર્વ VII

d) Cranial Nerve XII- ક્રેનીઅલ નર્વ

2.Physical examination is helpful in collecting શારીરિક તપાસ આ એકત્ર કરવામાં મદદરૂપ થાય છે

aj Subjective data – સબજેકટીવ ડેટા

b) a&c- a અને c

c) Objective data – ઉદ્દેશ્ય ડેટા

d) None of the above ઉપરોક્તમાંથી કોઈ નહીં

3.Movements of particles from region of higher concentration to lower concentration by semipermeable membrane is called પાર્ટીકલ્સનું વધારે રુદ્રતાથી ઓછી સાંદ્રતા તરફ અર્ધપારગમ્યપડ દારા વહન થવું તેને કહે છે

a) Osmosis – ઓસ્મોસીસ

b) Ultrafiltration – અલ્ટ્રાફિલ્ટરેશન

c) Diffusion – પ્રસરણ

d) None of the above ઉપરોક્તમાંથી કોઈ નહીં

4.Lack of oxygen in tissue is called પેશીઓમાં ઓકસીજન અભાવને કહે છે

а) Нурохеmіа- હાયપોક્ષેમીયા

b) Hypoxia – હાયપોક્ષીઆ

c) Cynosis – સાયનોસીસ

d) Apnea – એપનીઆ

5.Normal serum potassium level in blood is લોહીમાં નોર્મલ સીરમ પોટાશિયમનું લેવેલ છે

a) 1.5 to 2.0 mEq/L

b) 0.8 to 1.0 mEq/L.

c) 10 to 12 mEq L

d) 3.5 to 5.0 mEq L

(C) Match the following – નીચે ના જોડકા જોડો 05

1. Diabetes mellitus–1.Hypercortisolism
2. Myxedema–2. Antidiuretic hormones
3. Addison’s disease–3.Insulin
4. Diabetes insipidus– 4.Hypocortisolism
5. Cushing’s syndrome–5.Hyperthyroidism

Diabetes mellitus – 3. Insulin

Myxedema – 6. Hypothyroidism

Addison’s disease – 4. Hypocortisolism

Diabetes insipidus – 2. Antidiuretic hormones

Cushing’s syndrome – 1. Hypercortisolism