2nd year Child health nursing 22/02/2018 PAPER SOLUTION NO.10

Q-1

a. Define growth and development. ગૌથ અને ડેવેલોપમેન્ટ ની વ્યાખ્યા આપો.03

Growth- ગ્રોથ

ગ્રોથ એ ફિઝિકલ મેચ્યુરેશન છે જેમા શરીરની ટીશ્યુના નંબર અને સાઈઝમા વધારો થાય છે તથા શરીરના ઓર્ગન ના સાઈઝ અથવા નંબરમાં વધારો થાય છે.જેમા ગ્રોથમા વધારો એ સેલના વિભાજનના કારણે અને સેલની અંદરના ઘટકો મા વધારો થવાથી બોડી નુ ગ્રોથ થાય છે.બોડીમા ગ્રોથના કારણે થતા ચેન્જીસ એ ઇંચ/સેન્ટીમીટર અને પાઉન્ડ/કિલોગ્રામમા માપવામા આવે છે.ગ્રોથ એ પ્રોગ્રેસિવ અને માપી શકાય તેવુ હોય છે જેમા હાઇટ અને વેઈટમા વધારો થાય છે.સારા ન્યુટ્રીશન થી ગ્રોથમા યોગ્ય રીતે વધારો એ ઉમર પ્રમાણે જોવા મળે છે આથી સારો ખોરાક લેવાથી સારો ગ્રોથ થાય છે.

OR

ગ્રોથ એટલે ફિઝિકલ મેચ્યુરેશન જેમા બોડી ના વેરિયસ ઓર્ગન ની સાઈઝ અને શેપ મા વધારો થાય છે. જે સેલનુ મલ્ટિપ્લિકેશન અને ઇન્ટ્રા સેલ્યુલર સબસ્ટન્સ મા વધારો થવાના લીધે જોવા મળે છે. ગ્રોથના ચેન્જ ને મેજર કરી શકાય જે સેન્ટીમીટર અને કિલોગ્રામ મા હોય છે.

Development : ડેવલોપમેન્ટ:

ડેવલોપમેન્ટ એ એવી પ્રોસેસ છે કે જેમા ફંકશનલી અને ફિઝિયોલોજીકલ બોડી મેચ્યોર જોવા મળે. ડેવલોપમેન્ટમા સ્કીલ અને ફંકશન કરવાની કેપેસિટી મા વધારો થાય છે. જેમા સાયકોલોજીકલ, ઈમોશનલ અને સોશિયલ ચેન્જ થાય છે. ડેવલોપમેન્ટને મેજર કરવુ ડીફીકલ્ટ છે પરંતુ તેને મેઝર કરી શકાય છે.

b. Write the principles of growth and development. ગ્રોથ અને ડેવેલોપમેન્ટ ના સિધ્ધાંતો લખો.04

• ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ એ એકબીજા સાથે ક્લોઝલી જોડાયેલા છે. બાળકમા ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ એકસાથે પેરેલલ જોવા મળે છે અને કંટીન્યુઅસ ચાલતા રહે છે.
• ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ બંને શબ્દો એકબીજાના બદલે વાપરીએ છીએ. પરંતુ બંને શબ્દો એક સરખા નથી. બંનેના મતલબ અલગ અલગ છે. બંને એકબીજાના બદલે વાપરી શકાતા નથી આપણે સરળતા ખાતર બંને શબ્દોનો એકસાથે ઉપયોગ કરીએ છીએ.
• બાળકમા ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ ની કેરેક્ટરિસ્ટિક્સ અને પ્રિન્સિપલ્સ સમજવા ખૂબ જ જરૂરી છે, જે નીચે મુજબ આપેલા છે.
• ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ એ કંટીન્યુઅસ પ્રોસેસ છે. દરેક બાળકો માટે યુનિક જોવા મળે છે. તેની સાથે સાથે તે ઈન્ડિવિજ્યુલ ડિફરન્સીસ ની પેટર્ન પણ ફોલો કરે છે.
• દરેક બાળકોમા ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ની પેટર્ન એ તેના સ્ટેજ મુજબ જોવા મળે છે. તેને અનુમાન કરી શકાય છે. બધા જ બાળકો માટે સ્ટેજ મુજબ સરખી જ જોવા મળે છે પરંતુ તે સ્ટેજ અચીવ કરવાના સમય અલગ અલગ હોઈ શકે છે. દા. ત. દરેક બાળક બેસતા શીખે છે, બોલતા શીખે છે પરંતુ બધા બાળકોમા આ ફંક્શન અચીવ કરવા માટેનો સમય અલગ અલગ હોય છે.
• ગ્રોથ મા દરેક ઓર્ગેન્સની સાઈઝ મા અને શેપ મા વધારો થવો અને તેમા કો-ઓર્ડિનેશન જોવા મળે છે.
• ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ એ સેફેલોકોડલ (Cephalo-caudal) એટલે કે હેડ થી ટેઈલ તરફ અને પ્રોકઝીમોડિસ્ટલ (Proximo-distal) એટલે કે મિડલાઈન અને સેન્ટર તરફથી પેરીફરી તરફ આ પ્રિન્સિપલ્સ મુજબ જોવા મળે છે.
• ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ એ સિમ્પલ ટુ કોમ્પલેક્ષ (Simple to Complex) છે. જેમા શરૂઆતમા માસ મુવમેન્ટ અને એક્ટિવિટી એ સિમ્પલ પેટર્ન મા જોવા મળે છે. સમય જતા તે સ્પેસિફિક એક્શન અને રિસ્પોન્સમા એટલે કે કોમ્પ્લેક્સ કાર્ય તરીકે જોવા મળે છે.
• ડેવલપમેન્ટ એ મુખ્યત્વે સ્ટીમ્યુલેશનના કારણે જોવા મળે છે. આમા બાળક ને જેમ જેમ સ્ટીમ્યુલેશન આપવામા આવે તેમ તેમ તેનુ ડેવલપમેન્ટ વધારે સારુ જોવા મળે છે.
• ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ એ હેરિડિટરિ તથા એનવાયરમેન્ટ જેવા ઘણા ફેક્ટર્સ પર ઇન્ટરડીપેન્ડેન્ટ હોય છે.
• સોસાયટી નુ ઇનફ્લુઅન્સ એ બાળકના ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ પર ખાસ જોવા મળે છે. ડેવલપમેન્ટ એ કલ્ચરલ આસ્પેકટ પર પણ આધારિત હોય છે.
• ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટમા ફિઝિકલ, મેન્ટલ, સોશિયલ, ઈમોશનલ એક્ટીવીટી એ પોઝિટિવ કો-રીલેશન મા જોવા મળે છે અને તે બધા ફેક્ટર એકબીજા સાથે જોડાયેલા હોય છે.
• ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ એ અમુક સમયે fast અમુક સમયે slow અને અમુક સમયે stable પણ જોવા મળે છે.

c. Write the factors affecting on growth and development. ગ્રોથ અને ડેવેલોપમેન્ટ ને અસર કરતા પરિબળી વિશે લખો.05

ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટને અફેક્ટ કરતા ફેક્ટર્સ

કેટલાક ફેકટર જે ગ્રોથ ની પ્રોસેસને પ્રોમોટીંગ અથવા ઇનહીબિટ કરે છે. જેમા બે ફેક્ટર હોય છે. એન્વાયરમેન્ટલ ફેક્ટર
હેરીડીટરી ફેક્ટર

(1) હેરિડિટરી ફેક્ટર

• જિનેટિક ફેક્ટર તે ઈમ્પોર્ટન્ટ ફેક્ટર છે. જે બાળકના ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ ને અફેક્ટ કરે છે. જે હાઈટ, બોડી સ્ટ્રક્ચર , સ્કીન નો કલર ,આઈ, અને હેરને અફેક્ટ કરે છે.
• જે પેરેન્ટ્સના જીન ઉપર આધાર રાખે છે. જો પેરેન્ટ્સ ની હાઈટ વધારે હોય તો તેના બાળકની પણ હાઈટ વધારે હોઈ , જેના પેરેન્ટ્સ હાયલી ઇન્ટેલિજન્ટ હોય તો તેનું બાળક પણ હાઈલી ઇન્ટેલિજન્ટ બને, જેવા કેટલાક ફેક્ટર જે બાળકને અફેક્ટ કરે છે.
• કેટલીક જીનેટીક બીમારીઓ જે બાળકના ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટને અફેક્ટ કરે છે જેમ કે થેલેસેમિયા, હિમોફીલિયા.
• તો બાળક તે બીમારીની સાથે ક્રોમોઝોમલ એબનોર્માલિટી પણ જોવા મળે છે જેમાં ડાઉન જોવા મળે છે.
• આ ઉપરાંત જાતિ એ પણ બાળકના ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટ ને અફેક્ટ કરે છે. જો મેલ બેબી તે હેવી અને લોંગર હોય છે ફીમેલ બેબી કરતા, ગર્લ્સ તે બોઇસ કરતા પહેલા મેચ્યોર થાય છે. પરંતુ હાઈટ અને વેટ તે બોઇસ ની કંપેરમાં ઓછો હોય છે.
• રેસ અને નેશનાલીટી માં પણ અલગ અલગ રેસિયલનુ અલગ અલગ ટાઇમે ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટ થાય છે અને તેની ફિઝિકલ કેરેક્ટરિસ્ટિક તે નેશનલ ગ્રુપ વાઇસ અલગ હોય છે.

(2)એનવાયરમેન્ટલ ફેક્ટર્સ

પ્રિનેટલ ફેક્ટર

ઇન્ટ્રા યુટેરાઈન એન્વાયરમેન્ટ તે ફીટલના ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટને અફેક્ટ કરે છે

મેટરનલ માલ ન્યુટ્રીશન

જો મધર તે ડ્યુરિગ પ્રેગ્નેન્સી પ્રોપર ડાયટ નહીં લે અને એનિમિયા જો હોય તો ઇન્દ્રા યુટેરાઇન ગ્રોથ રીટારડેશન જોવા મળે, લો બર્થ-વેટ, પ્રીટર્મ બેબી અને આગળ ની લાઇફમા તેના ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટમા ડિસ્ટર્બન્સ આવે છે.

મેટરનલ ઇન્ફેક્શન

કેટલાક ઇન્ટરા યુટેરેટ ઇન્ફેક્શન જેવા કે એચઆઇવી, હિપેટાઇટિસ જે પ્લેસેન્ટા દ્વારા ફીટલમા ટ્રાન્સમિટ થાય છે અને તેના ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટને અફેક્ટ કરે છે. જેના કારણે કંજેનાઈટલ એનોમલીઝ અને કંજેનાઈટલ ઇન્ફેક્શન જોવા મળે છે.

મેટરનલ સબસ્ટન્સ એબ્યુસ

કેટલીક ટેરાટોજીનિક ડ્રગ જ્યારે પ્રેગ્નેન્સીમા લેવામા આવે તો તેના કારણે કંજેનાઈટલ માલ ફોર્મેશન થાય છે અને સ્મોકિંગ, ટોબેકો, આલ્કોહોલ તે પણ ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટને અફેક્ટ કરે છે.

મેટરનલ ઇલનેસ

હાઈપરટેન્શન, એનિમિયા, હાર્ટ ડીસીઝ, હાયપોથાઈરોડીઝ્મ, ડાયાબિટીસ, ક્રોનીક રીનલ ફેલ્યોર, હાઇપર પાઇરેક્સિયા વગેરે કન્ડિશન્સ જે ફીટલ ના ગ્રોથને અફેક્ટ કરે છે. આયોડિન ડેફીસીયન્સી મધર મા જોવા મળે તો તેના કારણે બેબી મેન્ટલી રિટારર્ડેસન જોવા મળી શકે છે.

મિસેલેનિયસ

પ્રિ નેટલ કન્ડિશન તે ફિટસના ગ્રોથને અફેક્ટ કરે છે. જેમા યુટેરાઇન માલફોર્મેશન, માલ પોઝીશન ઓફ ધ ફીટસ, બાઈ કોર્નું યુટ્રસ, ઓલીગો હાઈડ્રો એમ્નીઓસ, પોલી હાઈડ્રોમિનસ વગેરે ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટમાં અફેક્ટ કરે છે.

પોસ્ટ નેટલ એન્વાયરોમેન્ટલ ફેક્ટર્સ:

ગ્રોથ પેટર્ન

ગ્રોથ પેટર્ન તે એટ બર્થ બાળકની સાઈઝ પ્રમાણે હોય છે. જો બાળક તેનો બર્થ વેટ ઓછો હોય તો આગળ જતા કોમ્પ્લિકેશન થઈ શકે છે.

ન્યુટ્રીશન

ન્યુટ્રીશન તે બાળકના ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટ માટે ખૂબ જ જરૂરી છે. તે ક્વાલીટી અને કવાનટીટિવ ન્યુટ્રીશન હોવુ જોઈએ. જેમા પ્રોટીન, કાર્બોહાઇડ્રેટ, વિટામીન, ફેટ અને મિનરલ્સ હોવા જોઈએ પૂરતા પ્રમાણમા જે બાળકનુ ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટમા મદદ કરે છે. જો બાળક વેલ નરીશ હોય તો ફિઝિકલ અને મેન્ટલ ગ્રોથ સારો જોવા મળે છે.

ચાઈલ્ડહુડ ઇલનેસ

હાર્ટ ડિસીઝ, કીડની, લીવર મેલિગનેશી, ડાઈજેસ્ટીવ ડીસ ઓર્ડર, મેટાબોલિક ડિસઓર્ડર જેવી તે બાળકના ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટને અફેક્ટ કરે છે.

ફિઝિકલ એન્વાયરમેન્ટ

એન્વાયરમેન્ટ કન્ડિશન જેવી કે હાઉસિંગ તેની લિવિંગ કન્ડિશન એન્વાયરમેન્ટલ સેનિટેશન વેન્ટિલેશન ફ્રેશ એર હાઈજીન સેફ વોટર સપ્લાય છે ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટ
અફેક્ટ કરે છે.

સાયકોલોજીકલ એન્વાયરમેન્ટ

ગુડ સાયકોલોજીકલ એન્વાયરમેન્ટ જેવુ કે હેલ્દી ફેમિલી, સારો બાળક અને માતા-પિતા વચ્ચેનો સંબંધ અને હેલ્દી ઇન્ટરેક્શન ફેમિલીના અધર મેમ્બર સાથે જે ઈમોશનલ સોશિયલ અને ઇન્ટેલકચ્યુલ ડેવલોપમેન્ટ કરવામા મદદ કરે છે. જો બાળકને લવ, અફેક્શન અને સિક્યુરિટી પ્રોપર ના મળે તો તે ઈમોશનલી ડિસ્ટર્બ જોવા મળે છે.

કલ્ચરલ ઇન્ફ્લુન્સ

કલ્ચર તે ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટ ને અફેક્ટ કરે છે. કલ્ચર પ્રમાણે તેની ફૂડ ની હેબિટ, તેની માન્યતાઓ, તેનો લિવિંગ સ્ટાન્ડર્ડ, એજ્યુકેશન લેવલ વગેરે ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટને અફેક્ટ કરે છે.

સોસીયો ઇકોનોમિક સ્ટેટ્સ

પુઅર સોસીયો ઇકોનોમિકલ સ્ટેટસ ના કારણે બાળકનુ પ્રોપર ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટ થઈ શકશે નહીં અને પ્રોપર ન્યુટ્રીશનલ ડાયટ મળી શકશે નહીં.

ક્લાઈમેટ અને સીઝન.

ક્લાઈમેટ અને સીઝન ગ્રોથ ને અફેક્ટ કરે છે. સમરમા વેટ ગેઈન થાય છે. રેઇની સીઝન કરતા જ્યારે સ્પ્રિંગ સીઝનમાં હાઈટમાં વધારો થાય છે.

પ્લે અને એક્સરસાઇઝ

પ્લે અને એક્સરસાઇઝ દ્વારા ફિઝિયોલોજીકલ એક્ટિવિટી મા વધારો થાય છે અને મસ્ક્યુલર ડેવલોપમેન્ટ થાય છે તેમજ તેમા ફિઝિયોલોજીકલ, સોશિયલ, મોરલ, ઈન્ટેલેક્સ્યુલ ડેવલોપમેન્ટ થાય છે અને ફિઝિકલ એક્સરસાઇઝ ના કારણે હેલ્થ ઇમ્પ્રુવ થાય છે.

ઇન્ટેલિજન્સી

જે મેન્ટલ અને સોશિયલ ડેવલોપમેન્ટને અફેક્ટ કરે છે. જો બાળક હાય ઇન્ટેલિજન્સ હશે તો એન્વાયરમેન્ટમા એકજેસ્ટ થઈ જશે. જો લો ઇન્ટેલિજન્સ હશે તો તે એકજેસ્ટ થઈ શકશે નહી.

હોર્મોનલ ઈનફ્લુઅન્સ

હોર્મોન્સ બાળક ના ગ્રોથ અને ડેવલોપમેન્ટને ખૂબ જ અફેક્ટ કરે છે. તેમા ઇમબેલેન્સ થવાના કારણે ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ મા પ્રોબ્લેમ્સ જોવા મળે છે.

OR

a. Define Acute Rheumatic Fever.એકપુટ રૂમેટીક ફીવર ની વ્યાખ્યા આપો.03

રયુમેટીક ફિવર એ ઓટોઇમ્યુન કોલેજન ડિસીઝ છે જે સામાન્ય રીતે ગ્રુપ A , B-હિમોલાઇટીક સ્ટેપ્ટોકોકલ(GABHs) ઇન્ફેક્શન ની હાઇપરસેન્સિટીવિટી રિએક્શન ના કારણે જોવા મળે છે.
રયુમેટીક ફિવર મા કનેક્ટીવ ટીશ્યુસ તથા એન્ડોથેલીયલ ટિસ્યુઝ નુ ઇન્ફલામેટ્રી લિઝન્સ થાય છે. તે સામાન્ય રીતે હાર્ટ ,જોઇન્ટ, બ્લડ વેસલ્સ, તથા બીજી કનેક્ટિવ ટીશ્યુસ ને અફેક્ટ કરે છે મેઇન્લી તેમા કાર્ડીયાક વાલ્વ( મેઇન્લી માઇટ્રલ વાલ્વ) એ અફેક્ટ થાય છે. આ ડીસીઝ એ સામાન્ય રીતે 5 થી 15 વર્ષના બાળકોમાં મેઇન્લી જોવા મળે છે.
રયુમેટીક ફિવર એ સામાન્ય રિતે જીનેટીક કન્ડિશનના કારણે, એન્વાયરમેન્ટલ ફેક્ટરના કારણે, અનહાઇજીનીક લીવિંગકન્ડિશન ના કારણે,
Poor ડાયટરી ઇન્ટેક કરવાના કારણે જોવા મળે છે.

b. Enlist the clinical manifestations of Rheumatic fever, રૂમેટીક ફીવર ના કલીનીકલ મેનીફેસ્ટેશન્સ ની યાદી બનાવી.04

• ફીવર આવવો ,
• જોઇન્ટ પેઇન થવું,
• કાર્ડિયાક સીમટોમ્સ જોવા મળવા જેમકે,
• કારડાઇટીસ,
• હાર્ટ મરમર,
• ચેસ્ટ પેઇન.
• સ્કીન રેસીસ જોવા મળવા,
• સબક્યુટેનિયસ નોડ્યુલ થવી,
• કોરિયા(ઇનવોલ્યુન્ટરી, રેપીડ મુવમેન્ટ ),
• થાક લાગવો,
• એબડોમીનલ પેઇન થવુ,
• હેડએક,
• ટેકીકાર્ડીયા,
• મલેઇસ,
• સ્વેટિંગ,
• સ્કિન રેસિસ થવા,
• એપીસ્ટેક્સિસ,
• એનીમીયા,
• વેઇટ લોસ થવો,
• નબળાઇ આવવી,
• સોટૅનેસ ઓફ બ્રીધ થવુ,
• લિમ્ફનોડ મા સ્વેલિંગ થવુ,
• એબડોમીનલ પેઇન થવુ.

c. Describe the nursing management of Rheumatic fever. રુમેટીક ફીવરનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ વર્ણવો05

• ચાઇલ્ડને કંટીન્યુઅસલી બેડરેસ્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.
• ચાઇલ્ડ નુ કંટીન્યુઅસલી બોડી ટેમ્પરેચર મોનિટરિંગ કરવું.
• ચાઇલ્ડ ને એટીક્યુએટ ન્યુટ્રિશિયસ તથા બ્લાન્ડ ડાયટ પ્રોવાઇડ કરવો.
• ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ પાસેથી એડિકયુટેડ ઇન્ફોર્મેશન લેવી.
• ચાઇલ્ડ ના બધા જ લેબોરેટરી ટેસ્ટ કરાવી લેવા.
• ચાઇલ્ડ ની સ્લીપપેટનૅ વિશે ઇન્ફોર્મેશન લેવી.
• ચાઇલ્ડ ને કમ્પ્લીટ બેડ રેસ્ટ આપવો.
• ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન ચેક કરવા જેમ કે ટેમ્પરેચર, પલ્સ , રેસ્પીરેશન , બ્લડ પ્રેશર વગેરે ચેક કરવા.
• ચાઇલ્ડ ના હાર્ટ સાઉન્ડ ચેક કરવા.
• ચાઇલ્ડ ને પ્રિસ્ક્રાઇબ કરેલી મેડિસિન આપવી.
• ચાઇલ્ડ ના બ્રીધીંગ રેટ સાંભળવા અને તેમાં કોઇપણ એબનોર્માલીટીસ છે કે કેમ તે જોવું.
• ચાઇલ્ડ ની દર બે કલાકે પોઝિશન ચેન્જ કરવી.
• ચાઇલ્ડ ને કહેવું કે દર 1 થી 2 કલાક પછી ઊંડા ઊંડા શ્વાસ વાડી કસરત કરવી.
• ચાઇલ્ડ ને થોડા થોડા પ્રમાણમાં અને વારંવાર ફુડ આપવું.
• ચાઇલ્ડ ને જો ઓક્સિજન ની જરૂરિયાત હોય તો તેને ઓક્સિજન આપવો.
• ચાઇલ્ડ ના ઇન્ટેક આઉટપુટ ચેક કરવા.
• ચાઇલ્ડ નો ડેઇલી વેઇટ ચેક કરવો.
• જો જરૂરી જણાય તો સપ્લીમેન્ટસ આપવું.
• ચાઇલ્ડ ને મોનિટર કરવું કે કોઇપણ પ્રકારના કોમ્પ્લીકેશન્સ છે કે કેમ તે જોવું.
• ચાઇલ્ડ નું જમવાનું થોડું ઓછું મીઠું વાળું ઓછા તેલવાળું અને ઓછી કેલરી વાળુ આપવું.
• ચાઇલ્ડ ને કહેવું કે જમવામાં ઉપર થી મીઠું ન નાખવું .
• ચાઇલ્ડ ને કહેવું કે તે તેમની ડેઇલી રૂટીન એક્ટિવિટી થોડા થોડા પ્રમાણમાં કરવી.
• ચાઇલ્ડ ને સાઇકોલોજીકલ સપોર્ટ આપવો.
• ચાઇલ્ડ ને પોતાની લાગણી વર્ણવવા માટે કહેવું.
• ચાઇલ્ડ ને માઇન્ડ ડાઈવર્સનલ થેરાપી કરવા માટે કહેવું.
• ચાઇલ્ડ અને તેના ફેમિલીમેમ્બર્સ ને ડીઝીઝ માટેની તથા તેની ટ્રીટમેન્ટ માટેની બધી જ પ્રોસિજર સમજાવવી.
• ચાઇલ્ડ ના ડાયટ અને ફોલોઅપ માટે પ્રોપર રીતે નોલેજ આપવું.

Q.2

a. Define tracheo esophageal fistula and Explain its type. ટ્રેકીયો એસોફેજીયલ ફીસ્યુલા ની વ્યાખ્યા આપો અને તેના પ્રકારો સમજાવો.08

ટ્રેકિયોઇસોફેજીયલ ફિસ્યુલા એટલે ઇસોફેગસ (એવી ટ્યુબ કે જે ફૂડને માઉથમાંથી સ્ટમક માં પાસ કરવા માટે જવાબદાર હોય છે.) તથા ટ્રેકિયા ( એવી ટ્યુબ કે જે એર ને લંગ્સ સુધી પહોંચાડે તથા લંગ્સ માંથી એર ને લેવા માટે વર્ક કરે) આ બન્ને ટ્યુબ એટલે કે ઇસોફેગસ અને ટ્રેકીયા વચ્ચે એબનોર્મલ કોમ્યુનિકેશન હોય છે.

ટ્રેકિયોઇસોફેજીયલ ફિસ્ટયુલા એ એક કંજીનાઇટલ એનોમાલિસ છે કે જેમા ઇસોફેગસ તથા ટ્રેકિયા વચ્ચે એબનોર્મલ કોમ્યુનિકેશન/કનેક્શન થાય છે. આ પ્રકાર નુ કંજીનાઇટલ ડીશઓર્ડર છે કે જે સામાન્ય રીતે પ્રીમેચ્યોર ચાઇલ્ડ,લો બર્થ વેઇટ તથા જે મધર ને પોલીહાઇડ્રોએમ્નિઓસ ની કન્ડિશન હોય તેવા ચાઇલ્ડ મા વધારે પ્રમાણમાં TEF ની કન્ડિશન જોવા મળે છે. જે ચાઇલ્ડ ને આ ટ્રેકિયોઇસોફેજીયલ ફિસ્ટ્યુલા ની કન્ડિશન હોય તેવા ચાઇલ્ડ માં કંજીનાઇટલ હાર્ટ ડીસીઝ તથા ગેસ્ટેરો ઇન્ટેસ્ટાઇનલ( GI ) એનોમાલિસ પણ જોવા મળે છે.

ટ્રેક્યોઇસોફેજીયલ ફિસ્ટ્યુલા ના પાંચ ટાઇપ(5 types of tracheo esophageal fistula).

Type A : વિધાઉટ ફિસ્ટ્યુલા( Without Fistula):

આ ટાઇપ માં ઇસોફેગસ તથા ટ્રેકીયા વચ્ચે કોઇ કોમ્યુનિકેશન હોતું નથી તેમાં બ્લાઇન્ડ પાઉચ હોય છે તથા ઇસોફેગસ નો અપર સેગમ્ન્ટ ( પ્રોક્ઝીમલ) એ બ્લાઇન્ડ પાઉચ તથા તેનો લોવર સેગમેન્ટ( ડિસ્ટલ) પણ બ્લાઇન્ડ પાઉચ હોય છે.

Type B : ટ્રેકિયોઇસોફેજીયલ ફિસ્યુલા (અપર સેગમેન્ટ)(Trachiooesophagas Fistula/ upper Segment):

આ ટાઇપ માં ઇસોફેગસનો અપર સેગમેન્ટ( પ્રોક્ઝીમલ) એ ટ્રેકિયા સાથે ફિસ્ટયુલા (એબનોર્મલ કોમ્યુનિકેશન) નું ફોર્મેશન કરે છે જ્યારે ઇસોફેગસ નો લોવર સેગમેન્ટ (ડિસ્ટલ) એ બ્લાઇન્ડ પાઉચ હોય છે.

Type C :ટ્રેકિયોઇસોફેજીયલ ફિસ્યુલા ( લોવર સેગમેન્ટ)(Trachiooesophagas Fistula/ Lower Segment):

આ ટાઇપ માં ઇસોફેગસ નો અપર સેગમેન્ટ(પ્રોક્ઝીમલ) એ બ્લાઇન્ડ પાઉચ હોય છે જ્યારે ઇસોફેસગ નો લોવર પાર્ટ(ડિસ્ટલ) એ ટ્રેકિયા સાથે ફિસ્ટ્યુલા નું ફોર્મેશન કરે છે.

Type D : ટ્રેકિયોઇસોફેજીયલ ફિસ્યુલા (અપર સેગમ્ન્ટ એન્ડ લોવર સેગમેન્ટ કોમ્યુનિકેશન)(Tracheoesophagus Fistula):

આ ટાઇપ માં ઇસોફેગસ નો અપર પાર્ટ તથા લોવર પાર્ટ એ ટ્રેકિયા સાથે એબનોર્મલ કોમ્યુનિકેશન કરે છે.

Type E : H Type( H Type):

આ ટાઇપ માં ઇસોફેગસ નું બ્લાઇન્ડ પાઉચ હોતું નથી પરંતુ તે ટ્રેકિયા સાથે એબનોર્મલ કોમ્યુનિકેશન કરી H શેપ ટ્રેકિયોઇસોફેજીયલ ફિસ્યુલા નુ ફોર્મેશન કરે છે.

b. Write importance of play and play material.પ્લે અને પ્લે મટીરીયલ નું મહત્વ લખો.04

પ્લે (play) અને પ્લે મટેરિયલ (play material) નું ઇમ્પોર્ટન્સ:

ઇન્ટ્રોડક્શન (Introduction):

પ્લે એ બાળકના જીવનની એક કુદરતી અને આવશ્યક ક્રિયા છે. એ માત્ર મનોરંજન પૂરતી સીમિત નથી, પરંતુ બાળકના સંપૂર્ણ વિકાસ માટે તે એક મેડીકલી માન્ય સાધન તરીકે કાર્ય કરે છે. પ્લે અને યોગ્ય પ્લે મટેરિયલ બાળકના ન્યુરોલોજીકલ (neurological), કૉગ્નિટીવ (cognitive), ઇમોશનલ (emotional), અને સોશિયલ (social) ડેવલોપમેન્ટ માટે અત્યંત જરૂરી છે. વિવિધ પ્રકારની પ્લે એક્ટીવીટીસ દ્વારા પેશન્ટના મગજમાં સિનાપ્ટીક કનેક્શન્સ (synaptic connections) મજબૂત થાય છે, જે તેના લર્નિંગ પૉટેન્શિયલ (learning potential) ને વધારવામાં મદદરૂપ બને છે.

1.ન્યુરોલોજીકલ અને કૉગ્નિટીવ વિકાસ(Neurological and Cognitive Development):

પ્લે દરમિયાન બાળકનો મગજ વિવિધ પ્રકારની નવી જ્ઞાનસભર પ્રવૃત્તિઓ સાથે સંકળાય છે, જેના કારણે બ્રેઇનના સેરેબ્રલ કોર્ટેક્સ (cerebral cortex) અને હિપોકેમ્પસ (hippocampus) માં સક્રિયતા વધી જાય છે. પ્લે મટેરિયલ જેવા કે પઝલ (puzzle), ક્યુબ્સ (cubes), અને બોર્ડ ગેમ્સ (board games) દ્વારા કૉગ્નિટીવ સ્કિલ્સ જેમ કે અટેન્શન (attention), મેમરી (memory), અને પ્રોબ્લેમ-સોલ્વિંગ એબિલિટી (problem-solving ability) માં વધારો થાય છે.

2.ફાઇન અને ગ્રોસ મોટર ડેવલપમેન્ટ(Fine and gross motor Development):

બાળક જ્યારે ફિઝીકલ એક્ટિવિટીઝ (physical activities) કરે છે ત્યારે તેનું મોટર ડેવલપમેન્ટ થાય છે. પ્લે મટીરિયલ જેમ કે બોલ (ball), સ્કિપિંગ રોપ (skipping rope), અથવા ક્લેમ્બિંગ ફ્રેમ (climbing frame) વડે ગ્રોસ મસલ્સ (gross muscles) મજબૂત થાય છે. જ્યારે બ્લોક્સ (blocks), ક્રેફ્ટ ટૂલ્સ (craft tools), વગેરે વડે ફાઇન મોટર સ્કિલ્સ (fine motor skills) નું સંચાલન થાય છે. આ પ્રવૃત્તિઓ મસ્ક્યુલોસ્કેલેટલ સિસ્ટમ (musculoskeletal system) ને ડેવલપ કરે છે.

3.ઇમોશનલ અને બિહેવિયરલ રેગ્યુલેશન(Emotional and behavioral Regulation):

પ્લે પેશન્ટને પોતાની ઇમોશન્સને સમજવા અને વ્યક્ત કરવા માટે પ્લેટફોર્મ આપે છે. થેરાપ્યુટિક પ્લે (therapeutic play) પેશન્ટમાં એન્ઝાયટી (anxiety), ફિયર (fear), અને સ્ટ્રેસ (stress) જેવી નેગેટિવ ઇમોશનલ સ્ટેટ્સ (emotional states)ને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. મેડિકલ પ્લે (medical play) તો ખાસ કરીને તે પેશન્ટ માટે ઉપયોગી છે જેને કોઈ સર્જિકલ (surgical) અથવા લાંબી ટ્રીટમેન્ટ ની જરૂર હોય.

4.સોશિયલ એન્ડ કોમ્યુનિકેશન સ્કિલ્સ(Social and Communication skills):

ગ્રુપ પ્લે અથવા કોરોકેરેટિવ પ્લે (cooperative play) પેશન્ટમાં શેરીંગ (sharing), ટર્ન ટેકિંગ (turn taking), અને લીડરશીપ (leadership) જેવી સામાજિક કુશળતાઓનું ઉત્પાદન કરે છે. પ્રી-સ્કૂલ એજ ગ્રુપમાં, રોલ પ્લે (role play) દ્વારા બાળકો અન્ય લોકોના પર્સપેક્ટિવ (perspective) સમજી શકે છે, જે એમ્પેથી (empathy) અને ઇન્ટરસ્પર્સનલ રિલેશનશિપ (interpersonal relationship) વિકસાવવાનો આધાર આપે છે.

5.હેલ્થકેર એન્ડ થેરાપ્યુટિક વેલ્યુ(Health care and therapeutic value):

હૉસ્પિટલમાં એડમીટ પેશન્ટ માટે પ્લે એ થેરાપી છે. પેઇન દરમ્યાન પેશન્ટના મગજમાંથી એન્ડોર્ફિન (endorphin) ને રિલીઝ થવામાં પ્લે હેલ્પ કરે છે, જેને નેચરલ પેઇનકિલર (painkiller) કહેવાય છે. બાળકોના કેસમાં ચાઇલ્ડ લાઇફ સ્પેશિયાલિસ્ટ પ્લેનો ઉપયોગ મેડિકલ ઇન્ટરવેન્શન્સ (interventions) દરમિયાન નેગેટિવ રીએક્શન્સ ઘટાડવા માટે કરે છે. પ્લે, પેશન્ટના ટ્રોમા રીસ્પોન્સ (trauma response) ને મેનેજ કરવા માટે પણ ઉપયોગી છે.

પ્લે અને પ્લે મટેરિયલ બાળકના મલ્ટી-ડાઇમેન્શનલ ગ્રોથ માટે આધારે તક્કાવારી હોય છે. તે મેડિકલ, સાયકોલોજીકલ અને સોશિયલ એન્ગલથી ઉપયોગી છે. દરેક પેશન્ટને યોગ્ય ઉંમર અનુસાર પ્લેનો અવકાશ અને પ્લે મટેરિયલ મળવો જરૂરી છે. એ ના માત્ર મનોરંજન માટે, પણ એક થેરાપ્યુટિક ટૂલ તરીકે કામ કરે છે જે બાળકના જીવનમાં લોન્ગટર્મ ઇફેક્ટ આપે છે.

Q.3 Write Short Answers (Any Two) ટૂંકમાં જવાબ આપો. (કોઇપણ બે) 2X6=12

a. Internationally accepted rights of child-

યુનાઇટેડ નેશન્સ દ્વારા 20 નવેમ્બર 1959 ના રોજ બાળકો માટેના રાઇટસ ડિકલેર કરવામા આવેલા હતા. જે બાળકની સ્પેશિયલ નીડ ને ધ્યાનમા રાખી તે પૂરી થાય તે હેતુથી બનાવવામા આવેલા હતા.
આ રાઈટ્સ નીચે મુજબના છે..

• ફ્રી એજ્યુકેશન માટે નો રાઈટ.
• નેમ અને નેશનાલિટી માટે નો રાઈટ.
• જો બાળક હેન્ડીકેપડ હોય તો સ્પેશિયલ કેર મેળવવા માટેનો રાઈટ. અફેકશન , લવ અને સારી અન્ડરસ્ટેન્ડિંગ મેળવવા માટેનો રાઈટ.
• પૂરતુ ગુણવત્તા સભર નુ ન્યુટ્રીશન મેળવવા માટેનો રાઈટ. કોઈપણ આફત કે તકલીફ ના સમયમા સૌપ્રથમ ટ્રીટમેન્ટ કે રાહત મેળવવા માટેનો રાઈટ.
• સારી મેડિકલ કેર મેળવવા માટે નો રાઈટ. સારી રીતે રમવાની અને રી ક્રિએશનલ ફેસીલીટી મેળવવાનો રાઈટ.
• પોતાનામા રહેલી એબિલિટીઝ ને ડેવલપ કરી સોસાયટીમા સારામા સારા યુઝફૂલ મેમ્બર તરીકે બનવા માટેનો રાઈટ. શાંત અને ભાઈચારાના વાતાવરણમા ઉછેર મેળવવાનો રાઈટ.
• ઉપરોક્ત બધા રાઈટ એ ધર્મ, જાતિ, જ્ઞાતિ, સેકસ, કલર વગેરે ના ભેદભાવ વિના દરેક બાળકો સમાન રીતે બધા રાઈટ્સ નો ઉપયોગ કરી શકે તે માટેનો રાઈટ પણ બાળકોને મળેલ છે.

b. Trends in pediatric nursing- ટ્રેન્ડસ ઇન પીડિયાટ્રિક નર્સિંગ

• પહેલાના સમયમા એડલ્ટ અને ચાઈલ્ડને એક જ સરખી ટ્રીટમેન્ટ આપવામા આવતી હતી. પરંતુ હાલમા પીડિયાટ્રીક એઈજ ગ્રુપમા મોર્ટાલીટી અને મોર્બીડીટી વધારે જોવા મળવાના લીધે બાળકોને અને ચાઈલ્ડ કેરને વધારે ઈમ્પોર્ટન્સ આપવામા આવ્યુ છે.
• આ ઉપરાંત મેડિકલ અને સર્જીકલ બ્રાન્ચમા ડેવલપમેન્ટ આવવાના લીધે ચાઈલ્ડ હેલ્થ ના સ્પેશિયલ એરીયા પર ફોકસ કરવામા આવે છે.
  પીડીયાટ્રીક મા ચાઈલ્ડ હેલ્થ કેર મા નીચે મુજબના ટ્રેન્ડ્સ અને પ્રેક્ટિસ જોવા મળી રહી છે.
• હાલમા પીડીયાટ્રીક કેર એ પીડીયાટ્રીશીયન અને ટ્રેઇન્ડ રજીસ્ટર નર્સ દ્વારા આપવામા આવે છે.
  ઇન્ફન્સી થી એડોલેશન્સ પિરિયડ સુધી કેર મા સાયન્ટિફિક ટ્રીટમેન્ટ એપ્રોચ રાખવામા આવે છે.
• ડીઝીઝના પ્રિવેન્શન માટે ખાસ વેક્સિન એડમિનિસ્ટર કરવામા આવે છે.
  બાળકના ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ નુ રેગ્યુલર એસેસમેન્ટ કરવામા આવે છે.
• ક્યુરેટીવ કેર ના બદલે પ્રિવેન્ટીવ સર્વિસીસ અને હેલ્થ પ્રમોશન પર ભાર મૂકવામા આવેલ છે.
  મેડિકલ ફિલ્ડમા ટેકનોલોજી અને સાયન્સ ના એડવાન્સમેન્ટ જોવા મળે છે. જેથી હાઈ ક્વોલીટી કેર આપી શકાય છે.
• બાળકોની કેરમા એવિડન્સ બેઇઝ પ્રેક્ટિસ જોવા મળે છે.
  બાળકોને કોઈપણ પ્રકારની કેર માટે હોમ કેર ના બદલે ઇન્સ્ટિટ્યૂશનલ કેર પર વધારે ભાર મૂકવામા આવે છે. આ ઇન્સ્ટિટયૂટ એટલે કે હોસ્પિટલ જેને આધુનિકરણ દ્વારા બાળકોના ગમતા ફેરફારો સાથે ડેવલપ કરવામા આવેલ છે.
• બાળકની દરેક કેરમા હેલ્થ કેર મેમ્બર્સના સુપરવિઝન હેઠળ પેરેન્ટ્સ અને ફેમિલી મેમ્બર્સ ના સપોર્ટ દ્વારા ફેમિલી સેન્ટર્ડ કેર આપવામા આવે છે. બીમારીમા પણ બાળકને તેના પેરેન્ટ્સ અને ફેમિલી મેમ્બર થી સેપરેટ કરવામા આવતું નથી.
• રૂમિંગ ઈન એટલે કે બાળકને મહત્તમ તેની માતા સાથે જ રાખવુ તેની દરેક કેર માં માતાને સાથે રાખી આગળ વધવુ તે પ્રકારની પ્રેક્ટિસ અમલમા મૂકવામા આવે છે.
• બાળકોના હોસ્પિટલાઈઝેશન સમય દરમિયાન તેના વીઝીટીંગ અવર્સમા વધારો કરવામા આવેલ છે અને ફ્લેક્સિબલ અવર્સ રાખવામા આવેલ છે.
• પેરેન્ટ્સ માટે સપોર્ટીવ ગ્રુપ હોય છે, જે પેરેન્ટ્સ ની એન્ઝાઈટીમા ઘટાડો કરવામા મદદ કરે છે. તથા બાળકોની પ્લે અને રીક્રિયેશનલ નીડને ધ્યાનમા રાખવામા આવે છે.
• બાળકોની કેરમા પીડીયાટ્રીક સર્વિસીસની સબ સ્પેશિયાલિટી જેમકે પીડીયાટ્રીક મા ન્યુરોલોજી, કાર્ડિયોલોજી, નેફોલોજી વગેરે નો વિકાસ થયેલ છે.
• કોસ્ટ કન્ટેનમેન્ટ એટલેકે લો કોસ્ટ મા બેસ્ટ કેર પ્રોવાઇડ કરવામા આવે છે અને નર્સિંગ કેરને ડુપ્લીકેશન થતા પ્રિવેન્ટ કરવામા આવે છે.
• પ્રિવેન્ટિવ કેર મા એવા એફર્ટ હોય કે બાળકને લો કોસ્ટ મા હેલ્થને ઇમ્પ્રૂવ કરી શકાય અને ડીસીઝ સામે પ્રોટેક્ટ કરી શકાય એ મુજબ ની કેર આપવામા આવે છે.
• કંટીન્યુ ઓફ કેર મા કેરને કંટીન્યુ આપવામા આવે છે. કોઈ ઇન્ટરફિયર વિના જો બાળક ને એક્યુટ ડીસીઝના કારણે હોસ્પિટલાઇસ થયુ હોય તો થોડા દિવસો હોસ્પિટલમા ટ્રીટમેન્ટ આપીને આગળની ટ્રીટમેન્ટ બાળકને આઉટડોર આપવામા આવે છે. તેમ ડ્રગની કંટીન્યુટી મેઈન્ટેન કરવામા આવે છે.
• કલર કોડેડ મેનેજમેન્ટ જેમા ગ્રીન ક્લાસીફીકેશન=જેમા બાળકને મેડિસિન ની જરૂર નથી પરંતુ એડવાન્સ હોમ કેર ની જરૂર છે. પિંક ક્લાસીફીકેશન=ચાઈલ્ડ ને પેશન્ટની જેમ કેર પ્રોવાઇડ કરવા ની જરૂર છે. યેલો ક્લાસિફિકેશન=બાળકને સ્પેસિફિક ટ્રીટમેન્ટની જરૂર છે એટ હોમ હોય છે.

c. Enlist the congenital anomaly of Cardio vascular and Neurological system. કાર્ડિયો વાસકયુલર સીસ્ટમ અને ન્યોરોલોજીકલ સીસ્ટમની જન્મજાત થતી ખોડખાંપણની યાદી બનાવો.

Congenital Anomalies of the Cardiovascular System

(કાર્ડિયોએસ્ક્યુલર સિસ્ટમની જન્મજાત ખામીઓ)

1. Atrial Septal Defect (ASD) – એટ્રિયલ સેપ્ટલ ડીફેક્ટ
2. Ventricular Septal Defect (VSD) – વેન્ટ્રિક્યુલર સેપ્ટલ ડીફેક્ટ
3. Patent Ductus Arteriosus (PDA) – પેટેન્ટ ડક્ટસ આર્ટેરિયોસસ
4. Tetralogy of Fallot (TOF) – ટેટ્રાલોજી ઓફ ફેલોટ
5. Transposition of the Great Arteries (TGA) – ટ્રાન્સપોઝિશન ઑફ ધ ગ્રેટ આર્ટરીઝ
6. Tricuspid Atresia – ટ્રાઇકસપિડ એટ્રેસિયા
7. Pulmonary Stenosis – પલ્મોનરી સ્ટેનોસિસ
8. Aortic Stenosis – ઍઓર્ટિક સ્ટેનોસિસ
9. Coarctation of Aorta – કોઆર્કટેશન ઑફ ઍઓર્ટા
10. Total Anomalous Pulmonary Venous Connection (TAPVC) – ટોટલ ઍનોમલસ પલ્મોનરી વીનસ કનેક્શન
11. Truncus Arteriosus – ટ્રન્કસ આર્ટેરિયોસસ
12. Pulmonary Atresia – પલ્મોનરી એટ્રેસિયા
13. Hypoplastic Left Heart Syndrome – હાયપોપ્લાસ્ટિક લેફ્ટ હાર્ટ સિન્ડ્રોમ
14. Ebstein’s Anomaly – એબસ્ટેઇન એનૉમાલી
15. Double Outlet Right Ventricle (DORV) – ડબલ આઉટલેટ રાઇટ વેન્ટ્રિકલ
16. Single Ventricle Defect – સિંગલ વેન્ટ્રિકલ ડીફેક્ટ

Congenital Anomalies of the Neurological System

(ન્યૂરોલોજિકલ સિસ્ટમની જન્મજાત ખામીઓ)

1. Anencephaly – ઍનેન્સેફેલી
2. Spina Bifida – સ્પાઇના બિફિડા
   • Meningocele – મેનિન્ગોસેલ
   • Myelomeningocele – માઇએલોમેનિન્ગોસેલ
3. Hydrocephalus – હાઇડ્રોસેફેલસ
4. Microcephaly – માઇક્રોસેફેલી
5. Lissencephaly – લિસેન્સેફેલી
6. Dandy-Walker Syndrome – ડૅંડી-વોકર સિન્ડ્રોમ
7. Chiari Malformation – કિયારી મેલફોર્મેશન
8. Cerebral Palsy – સિરીબ્રલ પalsy
9. Encephalocele – એન્સિફેલોસેલ
10. Holoprosencephaly – હોલોપ્રોસેન્સેફેલી
11. Tuberous Sclerosis – ટ્યૂબરસ સ્ક્લેરોસિસ
12. Sturge-Weber Syndrome – સ્ટર્જ-વેબર સિન્ડ્રોમ
13. Congenital Muscular Dystrophy – જન્મજાત મસ્ક્યુલર ડિસ્ટ્રોફી
14. Neural Tube Defects (NTDs) – ન્યૂરલ ટ્યુબ ડિફેક્ટ્સ
15. Craniosynostosis – ક્રેનિઓસાઇનોસ્ટોસિસ

Q.4 Write Short notes (ANY THREE) 3X4=12

a. APGAR score-

Apgar સ્કોરિંગ એ વર્ષ 1952 માં ઓબ્સ્ટ્રેટ્રિક એનેસ્થેસિયોલોજિસ વર્જિનિયા અપગાર દ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યું હતું અને તે ન્યુબોર્ન નું ઇવાલ્યુએશન કરવા માટે સ્ટાન્ડર્ડ મેથડ બની ગયું છે.અપગાર એ નીયોનેટલ અથવા ન્યુબોર્ન ના હેલ્થ નું ઇનસ્ટન્ટ, ક્વિક અને કમ્પલીટ અસેસમેન્ટ છે અથવા તે નીયોનેટ અથવા ન્યુબોર્ન નું ઇવાલ્યુએશન કરવાની એક પ્રેક્ટિકલ મેથડ છે.APGAR સ્કોર એ ઇમીડિયેટ ન્યુબોર્ન કેર નો મોસ્ટ ઇમ્પોરટન્ટ પાટૅ છે.

APGAR સ્કોર એ,

1) બર્થ પછી ઇમિડીયેટલી,
2) બર્થ પછીના ના 1 મીનીટ બાદ
3) બર્થ પછીના 5 મીનીટ પર અસેસ કરવુ.એક મિનિટે કરવામાં આવેલ અપગર સ્કોરિંગ એ માહિતી આપે છે બાળક ના શારીરિક સ્વાસ્થ્ય વિશે અને ફિઝિશિયન ને અસેસમેન્ટ કરવામાં અને તે નક્કી કરવામાં મદદ કરે છે કે શું ઇમિડીયેટ અથવા ફ્યુચર મા મેડિકલ ટ્રીટમેન્ટ ની જરૂર પડશે.

જ્યારે, 5 મિનિટ નો અપગાર સ્કોર, જો કરવામાં આવે તો, રિસક્સીટેશન ના અગાઉ ના મેઝર્સ માટે બાળકો ના રિસ્પોન્સ વિશે ઇન્ફોર્મેશન પ્રોવાઇડ કરે છે.

APGAR સ્કોર મા,

A:= અપીરીયન્સ
(સ્કિન કલર),
P:=પલ્સ (હાટૅરેટ),
G:=ગ્રાઇમેઝ (રિફ્લક્સ ઇરિટેબીલિટી),
A:=એક્ટિવીટી
(મસલ્સ ટોન),
R:= રેસ્પીરેસન (રેસ્પીરેટરી એફોર્ટ્સ)
ને અસેસ કરવામા આવે છે.

ફાઇવ ક્રાઇટેરિયા ઓફ ધ ઓફ અપગાર સ્કોર:

1) (A : અપીરિયન્સ) સ્કીન કલર:

સ્કોર 0 : આખી બોડી બ્લુ અથવા પેલ હોવી.
સ્કોર 01: બોડી પિન્ક તથા એક્સટ્રીમિટીસ બ્લુ.
સ્કોર 02: બોડી અને એક્સ્ટ્રીમિટી પિંક હોય સાયનોસીસ જોવા ન મળવા.

2) P: પલ્સ રેટ:

સ્કોર 0 : સેબસન્ટ.
સ્કોર 01 : પ્રતિ મિનિટ 100 થી ઓછા પલ્સ.
સ્કોર 02 : પ્રતિ મિનિટ 100 થી વધારે પલ્સ.

3) G : ગ્રીમેસ ( રિફ્લેક્સ ઇરિટેબીલિટી)

સ્કોર 0 : સ્ટીમ્યુલેશન માં કોઇ રિસ્પોન્સ ન આપવો.
સ્કોર 01 : સક્શન અથવા એગ્રેસિવ સ્ટીમ્યુલેશન પર ગ્રીમેસ.
સ્કોર 01 : સ્ટીમ્યુલેશન પર ક્રાય કરવું.

4) A : એક્ટિવિટી:

સ્કોર 0 : કોઇ નહિ.
સ્કોર 01 : અમુક ફ્લેક્સન.
સ્કોર 02 : ફ્લેક્સન વાળા હાથ અને પગ જે એક્સટેન્શન ને રેઝીસ્ટ કરે છે.

5) R : રેસ્પીરેટ્રી એફ્ટ્સ:
સ્કોર 0 : એબસન્ટ,
સ્કોર 01 : વીક ઇરરેગ્યુલર તથા ગાસ્પિંગ,
સ્કોર 02 : સ્ટ્રોંગ તથા લસ્ટિક્રાય.

APGAR સ્કોર નો ટોટલ સ્કોર એ 0-10 હોય છે.

•> APGAR સ્કોર એ બર્થ પછીના 1 મીનીટ પર:

જો અપગાર સ્કોર એ 7-10 જેટલું હોય તો તે નોર્મલ કહેવાય એટલે કે નો ડિપ્રેસન છે જેમાં બેબીને નોર્મલી પોસ્ટ ડિલિવરી રૂટીન કેર પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે.

જો APGAR સ્કોર એ 4-6 વચ્ચે હોય તો તે માઇલ્ડ ડિપ્રેશન ઇન્ડિકેટ કરે છે જેમાં ચાઇલ્ડને બ્રિધિંગ માટે આસીસ્ટન્સ ની જરૂરીયાત રહે છે.

જો APGAR સ્કોર એ 0-3 વચ્ચે હોય તો તે સિવ્યર ડિપ્રેશન ઇન્ડિકેટ કરે છે જેમાં ચાઇલ્ડને રિસક્સીટેસન ની જરૂરીયાત રહે છે.

•> APGAR સ્કોર એ બર્થ પછીના 5 મીનીટ પર:

APGAR સ્કોર એ 7-10 વચ્ચે હોય તો તે નોર્મલ કહેવામાં આવે છે ,
પરંતુ જો અપગાર સ્કોર એ 7 થી નીચે જોવા મળે તો બેબી ને બીજી હાફ અવર માટે મોનિટર કરવાની જરૂરિયાત રહે છે.

d. Anemia –

એનીમિયાએ ઇન્ફન્ટ તથા ચિલ્ડ્રન માં જોવા મળતો મોસ્ટ કોમન બ્લડ ડિસઓર્ડર છે. તે સામાન્ય રીતે પુઅર સોસીયોઇકોનોમિક કન્ડિશનવાળા વિસ્તાર માં વધારે પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. એનિમિયા એ એવી કન્ડિશન છે જેમાં સર્ક્યુલેટિંગ રેડ બ્લડ સેલ તથા હિમોગ્લોબીન લેવલ એ તેના નોર્મલ લેવલ કરતા ઓછા પ્રમાણ ( રિડ્યુસ નંબર )માં હોય છે. તેના કારણે રેડ બ્લડ સેલ ની ઓક્સિજન કેરિંગ કેપેસીટી એ ડીક્રીઝ થાય છે. તે સામાન્ય રીતે જુદા જુદા કારણોના લીધે જોવા મળે છે જેમ કે ન્યુટ્રીશનલ ડેફિશીયન્સી( આયૅન,વિટામીન B12 , ઓર ફોલેટ. ), ક્રોનિક ડિસીઝ, જીનેટીક કન્ડિશન,તથા બ્લડ લોસ.

ડિફરન્ટ બ્લડ લેવલ અકોરડિંગ ટુ એજ
ચિલ્ડ્રન્સ 6 મંથ ટુ 6 યર્સ:= 11gm/ dl.

ચિલ્ડ્રન્સ 6 યર્સ ટુ 14 યર્સ:= 12 gm/ dl.

અબોવ 14 years ઇન મેલ:=13 gm/ dl.

ફિમેલ:= 12 gm/ dl.

જો ચાઇલ્ડ માં હિમોગ્લોબીન નુ લેવલ એ 10 gm/ dl – 11 gm/ dl ની વચ્ચે હોય તો તેને માઇલ્ડ એનિમિયા કહેવામાં આવે છે.

જો ચાઇલ્ડ માં હિમોગ્લોબીન નુ લેવલ એ 7 gm/ dl – 10 gm/ dl ની વચ્ચે હોય તો તેને મોડરેટ એનિમિયા કહેવામાં આવે છે.

જો ચાઇલ્ડ માં હિમોગ્લોબીન નુ લેવલ એ 7 gm/ dl થી ઓછુ હોય તો તેને સિવ્યર એનિમિયા કહેવામાં આવે છે.

Etiology/ cause of the Anemia (એનિમિયા ના કારણ ):

• ન્યુટ્રીશનલ ડેફિસિયન્સી ના કારણે.
• ક્રોનિક ડીસીઝ ના કારણે.
• જીનેટીક ફેક્ટરના કારણે.
• બ્લડ લોસ થવાના કારણે.
• ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે.
• બોનમેરો ડીસઓર્ડર ના કારણે.
• વિટામીન ડેફીશીયન્સી ના કારણે.
• રેડ બ્લડ સેલ નું પ્રોડક્શન Impaired થવાના કારણે.
• એકસેસિવ અમાઉન્ટ માં બ્લડ લોસ થવાના કારણે.
• રેડ બ્લડ સેલ્સ નું પ્રોડક્શન ડીક્રીઝ થવાના કારણે.

Clinical manifestation/ sign and symptoms of the Anemia (એનિમિયા ના લક્ષણો તથા ચિન્હો):

• થાક લાગવો,
• નબળાઈ આવવી,
• સ્કિન,કંજક્ટાઇવા તથા મ્યુકસ મેમ્બરેન એ પેલ થવી,
• શોર્ટનેસ ઓફ બ્રિધિંગ થવું,
• ચક્કર આવવા,
• માથું દુખવું,
• રેપિડ તથા ઇરરેગ્યુલર હાર્ટબીટ થવા,
• હાથ તથા પગ એ કોલ્ડ થવા.
• નેઇલ્સ એ બ્રિટલ થવા.
• કોન્સન્ટ્રેશન પુઅર થવું.
• કોગ્નિટિવ ડીફીકલ્ટીઝ થવી.
• ગ્રોથ તથા ડેવલોપમેન્ટ ડીલે થવા.
• ભૂખ ન લાગવી.
• ચક્કર આવવા.
• ટેકીપ્નીયા.
• ટેકીકાર્ડીયા.
• પાલ્પીટેશન.
• ડાયરિયા એન્ડ વોમીટીંગ થવી.
• કાર્ડીયાક એમ્લાર્જમેન્ટ વીથ મરમર સાઉન્ડ.
• અમુક કેસીસ માં જોન્ડીશ, પેટેચાઇ તથા ઇકાઇમોસીસ પણ પ્રેઝન્ટ હોવું.
• હિપેટોમેગાલી થવું.

Diagnostic evaluation of the Anemia (એનિમિયા ના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન):

• History tacking and physical examination,
• કમ્પ્લીટ બ્લડ કાઉન્ટ ટેસ્ટ.
• પેરીફેરલબ્લડસ્મીયર.
• એડિશનલ બ્લડ ટેસ્ટ.
• બોનમેરો એસ્પીરેશન એન્ડ બાયોપ્સી.
• ઇમેજિંગ ટેસ્ટ.
• એક્સ રે.
• સીટી સ્કેન.
• એમ .આર .આઇ.
• જીનેટીક ટેસ્ટીંગ.
• સ્ટૂલ એક્ઝામિનેશન

management of the Anemia (એનિમિયા ના મેનેજમેન્ટ):

• ચાઇલ્ડ ને એનીમિયા થવા માટેના કારણ ને અસેસ કરવું.
• જો ચાઇલ્ડ ને એનીમિયાની કન્ડિશન એ ન્યુટ્રીશનલ ડેફીશીયનસી ના કારણે હોય તો ચાઇલ્ડ ને એડીક્યુએટ ન્યુટ્રીશનલ સપ્લિમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવી જેમ કે આયૅન, વિટામીન B12 તથા ફોલેટ.
• ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી આયર્ન યુક્ત ન્યુટ્રિશિયસ ડાયટ પ્રોવાઇડ કરવું.
• ચાઇલ્ડ ને ન્યુટ્રીશનલ ડેફીશીયન્સી પ્રમાણે એડીક્યુએટ સપ્લીમેન્ટ્રી ડાયટ પ્રોવાઇડ કરવું.
• જો ચાઇલ્ડ ને એનીમિયાની કન્ડિશન કોઇપણ ઇન્ફેક્શન અથવા ક્રોનિક ડીઝીઝ ના કારણે હોય તો ચાઇલ્ડ ને તે કન્ડિશન ને ઇમીડીએટલી ટ્રીટ કરવી.
• જો ચાઇલ્ડ ને સિવ્યર એનીમિયા ની કન્ડિશન હોય તો પ્રોપરલી બ્લડ ટ્રાન્સફ્યુઝન કરવું.
• ચાઇલ્ડ ને રેગ્યુલરલી મોનિટરિંગ કરવું.
• જો ચાઇલ્ડ ને એનિમિયાની કન્ડિશન એ એક્સેસિવ બ્લડ લોસ થવાના કારણે હોય તો તેને સ્ટોપ કરી ઇન્ટરાવિનર્સ ઇન્ફ્યુઝન ઇમીડીએટલી સ્ટાર્ટ કરવું.
• ચાઇલ્ડ તથા તેના ફેમિલી મેમ્બર્સને ચાઇલ્ડ ની કન્ડિશન, તેને થવા માટેના કારણો, તેના લક્ષણો તથા ચિન્હો અને તેની ટ્રીટમેન્ટ વિશે કમ્પ્લીટ એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• ચાઇલ્ડ ના બધા લેબોરેટરી ઇન્વેસ્ટિગેશન કરવા.
• ચાઇલ્ડ ને એનિમીયાની કન્ડિશનમાંથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે ચાઇલ્ડ નું રેગ્યુલરલી સ્ક્રિનિંગ કરવું.

b. Advantages of breast feeding

• બ્રેસ્ટ ફીડીંગ થી મધર અને બેબી મા સાયકોલીજિકલ બોન્ડ ડેવલપ થાય છે.
• બેબી માટે હ્યુમન મિલ્ક એ બોડી ના ટેમ્પરેચર ની જરૂરિયાત મુજબ જ અવેલેબલ હોય છે.
• મિલ્ક એ ફ્રેશ અને સ્ટ્રરાઈલ અને ર્ફ્રી ફ્રોમ કંટામીનેશન હોય છે જે ડાયરેક્ટ બેબીના માઉથમાં આવે છે.
• રેડીલી અવેલેબલ હોય છે હ્યુમન મિલ્ક એ આઈડિયલ હોય છે .
• બ્રેસ્ટ મિલ્ક એ સેફ અને પ્રોટેકટીવ ફૂડ હોય છે ,ઈનફન્ટ માટે પરફેક્ટ ફૂડ હોય છે .
• બાળક માટે પહેલા છ મન્થ માટે ટોટલ ન્યુટ્રીયંટ ની જરૂરિયાત પૂરી કરે છે .
• બાળકના બ્રેન ગ્રોથ માટે ખૂબ જ જરૂરી હોય છે કારણ કે બ્રિસ્ટ મિલ્કમાં વધારે પ્રમાણમાં લેકટોઝ અને ગેલેક્ટોઝ હોય છે .
• બ્રેસ્ટ મિલ્કમાં વિટામીન, મિનરલ્સ ,ઇલેક્ટ્રોલાઇટ અને વોટર હોય છે જે ઇન્ફન્ટ ના ઇન્ટેસ્ટાઇનલ સિસ્ટમના મેચ્યુરેશન માટે ખૂબ જ જરૂરી છે.
• બ્રેસ્ટ મિલ્ક એવી ફેસીલીટી પ્રોવાઇડ કરે કે જેમાં કેલ્શિયમનું એબ્ઝસોપ્શન વધે છે જેથી બેબી ના બોન નો ગ્રોથ સારો થાય છે.
• બ્રેસ્ટ મિલ્ક સરળતાથી ડાઈજેસ્ટેડ હોય છે.
• બ્રીસ્ટ મિલ્ક થી બેબી માં જરૂર હોય તે બધા જ જરૂરી ન્યુટ્રીયંટ ધરાવે છે .
• બ્રિસ્ટ મિલ્ક બેબી ને ઇન્ફેક્શનથી તથા ડેફિશિયનસી થી પ્રોટેક્ટ કરે છે .
  બ્રિસ્ટ મિલ્ક પહેલેથી જ પ્રિપેર હોય છે .
  બ્રીસ્ટ ફીડિંગ એ ફેમિલી પ્લાનિંગ ની મેથડ છે, બ્રીસ્ટ ફીડિંગ એ નેચરલ કોન્ટ્રાસેપ્શન છે જે ડેવલપિંગ કન્ટ્રી માટે મેજર ઇફેક્ટ પોપ્યુલેશન પર કરે છે .
• તે બાળકોને ડાયરિયા થી પ્રિવેન્ટ કરે છે તથા તેની લેગ્ઝેટીવ એક્શન પણ હોય છે .
• બ્રેસ્ટ ફેડિંગ ની કોઈ ડેન્જર એલર્જીક અસર થતી નથી.
• બ્રેસ્ટ ફીડિંગ થી ટાઈમ અને મની એન્ડ એનર્જી બચાવી શકાય છે.
• બ્રેસ્ટ ફીડિંગ મધર એન્ડ ચાઈલ્ડ ના હેલ્ધી રિલેશનશિપ બનાવવામાં મદદ કરે છે.
• કન્સેપશન ના ચાન્સ લેકટેશન દરમિયાન ઓછા થઈ જાય છે.
• બેસ્ટ ફીડીંગ ઇન્વોલ્યુશન ઓફ યુટરસ કરવામાં મદદ કરે છે (એટલે કે ગર્ભાશયને પ્રિ પ્રેગનેન્ટ સ્ટેટમા લાવવામા).
• બ્રીસ્ટ ફીડિંગ ના કારણે સૌર બટક્ષ ,ગેસ્ટ્રો ઇન્ટેસ્ટાઈનલ ઇન્ફેક્શન અને એકટોપીક એક્ઝેમા ના ચાન્સ ઓછા થઈ જાય છે ,
  તથા સ્કરવી અને રીકેટસ ના ચાન્સ પણ ઓછા થઈ જાય છે .
• બ્રેસ્ટ ફીડીંગ ને કારણે બ્રેસ્ટ કેન્સરના ચાન્સ ઓછા થાય છે.
• બ્રિસ્ટ મિલ્કમાં આઈજીએ (IgA) અને આઈજીએમ(IgM) મેક્રોફેસ, લીમફોસાઈટ, લાઇસોજોમ વગેરે ધરાવે છે જેને કારણે બેબી માં ડાયરીયા એન્ડ એક્યુટ રેસ્પાયરેટરી ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.
  તથા મેલેરીયા અને વાયરલ અને બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન સામે પ્રિવેન્ટ કરે છે .
• બ્રિસ્ટ મિલ્ક પ્રોટેક્ટ કન્વર્ઝન , હાઈપોકેલ્શિયમ ,ટીટેની ,ડેફીિશિયન્સી ઓફ વિટામીન ઈ અને ઝીંક.
• એક્સક્લુઝિવ બ્રિસ્ટ ફીડીંગ થી ચાઈલ્ડ માં માલન્યુટ્રીશન પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.
• બ્રીસ્ટ ફીડિંગ થી બાળક ની ઇન્ટેલિજન્સીમાં વધારો થાય છે, તથા બાળકને સિક્યુરિટી ફિલ થાય છે (ઇન્ફન્ટ એન્ડ મધર બોન્ડને કારણે)
• બાળકમાં ઇલનેસના ચાન્સ ઓછા થઈ જાય છે .
• બ્રીસ્ટ ફીડિંગ થી પોસ્ટ પાર્ટમ હેમરેજ (જેમાં ડીલેવરી પછી જનાઈટલ ટ્રેકમાંથી વધારે પ્રમાણમાં બ્લેડિંગ થાય છે) ના ચાન્સ ઓછા થાય છે.
• ઓવેરિયન કેન્સરના પણ ચાન્સ ઓછા થાય છે .
• પ્રેગનેન્સી દરમિયાન જે વધારાનું ફેટ મધર માં સ્ટોર થયું હોય છે તેને ઓછું કરવામાં હેલ્પ કરે છે.

c. Prevention of accidents in toddler -ટોડલર માં થતા અકસ્માતો નો અટકાવ.

ટોડલર માં થતા અકસ્માતો નો અટકાવ
(Prevention of Accidents in Toddler)

ટોડલર અવસ્થા એ જીવનનો તે તબક્કો છે જ્યાં બાળકની મોટર સ્કિલ્સ ઝડપથી વિકસે છે અને તેનો આસપાસના વાતાવરણ સાથેનો સંપર્ક પણ વધી જાય છે. આ અવસ્થામાં પેશન્ટ ખૂબ જ ચંચળ અને કૌતૂહલભર્યો હોય છે પરંતુ તેને જોખમોની સમજ હોતી નથી. પરિણામે, આવા પેશન્ટ્સમાં અનેક પ્રકારના અકસ્માતો થવાની શક્યતા વધી જાય છે જેમ કે ફોલ ઇન્જ્યુરી (Fall), બર્ન ઇન્જ્યુરી (Burn), પોઈઝનિંગ (Poisoning), ડ્રાઉનિંગ (Drowning), ઇલેક્ટ્રિકલ ઇન્જ્યુરી (Electrical), અને ટ્રોમા (Trauma).
ટોડલરમાં થતા આવા અકસ્માતોનો અટકાવ કરવા માટે નીચે દર્શાવેલા પગલાં અભ્યાસપૂર્વક અપનાવવા જરૂરી છે:

૧. સતત અવલોકન અને સુપરવિઝન (Continuous observation and Supervision):
ટોડલર પેશન્ટને કોઈપણ સમયે એકલાં ન છોડવા. દરેક ગતિવિધિ દરમિયાન એક વ્યસ્ક પર્સનનું વિઝ્યુઅલ અવલોકન અનિવાર્ય છે.

૨. ઘરના જોખમોને (Hazards) દૂર કરવાં:
ફર્નિચરના ધારદાર ખૂણાઓ, કાચના વાસણો, શાર્પ ઑબ્જેક્ટ્સ (Sharp), ઝેરી પદાર્થો, દવાઓ (Medications) વગેરેને ટોડલરની પહોંચ બહાર રાખવા.

૩. ઇલેક્ટ્રિકલ સલામતી(Electrical Safety):
પાવર સોકેટમાં સેફ્ટી કવર લગાવવાં. લૂઝ વાયરિંગ, અનપ્રોટેક્ટેડ ઇલેક્ટ્રિકલ એક્વિપમેન્ટ, ચાર્જિંગ પોઈન્ટ વગેરે ટોડલરના આસપાસ ન હોવા જોઈએ.

૪. સ્ટેરકેસ (Staircase) અને ઊંચી જગ્યાઓ પર સુરક્ષા:
સ્ટેરકેસ પર ચાઇલ્ડપ્રૂફ ગેટ લગાવવાં અને તમામ ઊંચી જગ્યાઓ પર ફોલ પ્રોટેક્શન (Protection) રાખવી.

૫. ગરમ વસ્તુઓથી બચાવ(Prevention from hot thing):
સ્ટોવ, હોટ વોટર, હીટર કે હોટ ફૂડ ટોડલરના સંપર્કમાં ન આવે તેની ખાસ કાળજી લેવી.

૬. પોઈઝનિંગ (Poisoning) અટકાવ:
ઝેરી પદાર્થો જેમ કે ક્લીનિંગ એજન્ટ (Cleaning), ઇનસેક્ટીસાઇડ (Insecticide), બાથરૂમ પ્રોડક્ટ્સ વગેરે ચાઇલ્ડપ્રૂફ બોક્સમાં સ્ટોર કરવા.

૭. ડ્રાઉનિંગ (Drowning) અટકાવ:
પાણીથી ભરેલા ટબ, બકેટ, પોટ વગેરેમાં ટોડલરને એકલાં ન રહેવા દેવું. વોટર બોડી નજીક મજબૂત સુપરવિઝન રાખવી.

૮. શ્વાસમાં અવરોધ (Aspiration) અટકાવ:
નાના ભાગ ધરાવતા રમકડાં, બીડ્સ, નટ્સ વગેરે ટોડલરને ન આપવી. ટૉઈઝ (Toys) એજ-એપ્રોપ્રિયેટ હોવા જોઈએ.

૯. ફાયર સેફ્ટી(Fire Safety):
ઘરમાં સ્મોક ડિટેક્ટર હોવો જોઈએ. પેરેન્ટ્સ અથવા કેરગિવર્સને CPR (Cardiopulmonary Resuscitation) અંગે ટ્રેઇનિંગ હોવું જોઈએ જેથી ઇમરજન્સી સચુએશનમાં પેશન્ટને તરત રેસ્પોન્સ આપી શકાય.

૧૦. સુતા સમયે સુરક્ષા(Safety during sleeptime):
ક્રિબ અથવા બેડના ખૂણે રોલ ઓવર ગાર્ડ લગાવવાં. ખાટલા પર સ્લીપિંગ એરીયા ફ્લેટ અને ઓબસ્ટ્રક્શન ફ્રી હોવું જોઈએ.

૧૧. વાહનચાલન દરમ્યાન સુરક્ષા:
ટોડલર પેશન્ટને કારમાં ચાઇલ્ડ સીટ વિના કે લેપ પર લઈ જવું સુરક્ષિત નથી. વેહિકલ સેફ્ટી માટે પ્રોપર રીસ્ટ્રેઇનિંગ (Restraining) જરૂરી છે.

૧૨. રમતી જગ્યા (Play Area) સલામત હોવી:
પ્લે એરિયા નોન-સ્લીપરી હોવો જોઈએ અને ત્યાં ઇલેક્ટ્રિકલ કે મિકેનિકલ જોખમો ન હોવા જોઈએ.

Conclusion:
ટોડલરમાં થતા અકસ્માતો તેમના વિકાસને પ્રભાવિત કરે છે તેમજ ફિઝિકલ અને મેન્ટલ ટ્રોમા (Trauma) ઊભું કરી શકે છે. આવા અકસ્માતો ન બને એ માટે પેરેન્ટ્સ અને કેરગિવર્સ દ્વારા સક્રિય અવલોકન, ઘરની અંદર સેફ્ટી Precautions અને ટોડલર પેશન્ટ માટે સજાગ રહેવું ખૂબ જ આવશ્યક છે. રોગથી વધુ સારી સારવાર એ એડવાન્સ્ડ પ્રોટેક્શન છે, અને ટોડલરની સુરક્ષા માટે આ પદવિ આધારભૂત છે.

Q.5 Write Definition (ANY SIX) વ્યાખ્યા આપો. (કોઇપણ છ) 6X2=12

a. Fracture-

ફ્રેક્ચર એટલે બોનની કંટીન્યુટીમાં બ્રેકડાઉન થવું તેને ફ્રેક્ચર કહેવામાં આવે છે.
ફ્રેકચરમાં બોનના સ્ટ્રકચરમાં બ્રેક ડાઉન થાય છે.ફ્રેક્ચરમાં બોન, તેના ટીશ્યુસ , બોન મેરો તથા પેરીઓસ્ટીયમ નો પણ સમાવેશ હોય છે.
બોનનું ફ્રેકચર એ પાર્શિયલી તથા કમ્પલિટલી બંને રીતે હોય છે.

e. Hirschprung’s disease

હિર્શસ્પ્રુંગ ડીસીઝ( Hirschsprung Disease) એ કંજીનાઇટલ( congenital) ન્યુરોજેનિક (neurogenic) ઇન્ટેસ્ટાઇન (intestine )ની ડીસીઝ disease છે, જેમાં લાર્જ large ઇન્ટેસ્ટાઇન intestine ના નિશ્ચિત ભાગમાં ગૅન્ગ્લિયન સેલ્સ ganglion cells એટલે કે નર્વ સેલ્સ nerve cells હાજર હોતાં નથી, જેના કારણે તે ભાગ પેરિસ્ટાલ્ટિક મૂવમેન્ટ peristaltic movement કરી શકતાં નથી અને સ્ટૂલ stool આગળ ખસતું નથી, પરિણામે ઓબસ્ટ્રક્સન obstruction સર્જાય છે. આ ડીસીઝ disease ખાસ કરીને રેક્ટમ rectum અને સિગ્મોઈડ કોલોન sigmoid colon ને અસર કરે છે અને નવજાતમાં મેકોનિયમ meconium ના વિલંબિત વિસર્જન, પેટનું ફૂલેવું abdominal distension અને કબજિયાત constipation જેવા લક્ષણો રૂપે દેખાય છે. ડાયગ્નોસીસ માટે રેક્ટલ બાયોપ્સી rectal biopsy, મેનોમેટ્રી manometry અને બેરિયમ એનિમા barium enema નો ઉપયોગ થાય છે અને સારવાર રૂપે સર્જરી surgery થકી અફેક્ટેડ ઇન્ટેસ્ટાઇન intestine દૂર કરવામાં આવે છે.

f. Enuresis – એન્યુરેસીસ

એન્યુરેસીસ એ એક કોમન પીડીયાટ્રીક પ્રોબ્લમ છે કે જેમાં ચાઇલ્ડ ને સ્લીપિંગ સમયે વારંવાર ઇનવોલ્યુન્ટરી યુરિનેશન થાય છે.જ્યારે વોલ્યુન્ટરી યુરિન કન્ટ્રોલ સામાન્ય રીતે પ્રાપ્ત કરવું જોઈએ ત્યારે વારંવાર ઇનવોલ્યુન્ટરી રીતે સ્લિપીંગ સમયે યુરિનેશન થઇ જાય તે કન્ડિશન ને એન્યુરેસીસ કહેવામા આવે છે. અને આ કન્ડિશન એ ચાઇલ્ડ માં 5 years બાદ પણ જોવા મળે છે.એન્યુરેસીસ ( બેડવેટિંગ) ને નાઇટટાઇમ ઇનકન્ટીનંસી પણ કહેવામાં આવે છે.

b. Spina Bifida – સ્પાઇના બિફિડા

સ્પાઇના બિફિડા એ એક કંજીનાઇટલ ન્યુરલટ્યુબ ડિફેક્ટ છે ન્યુરલ ટ્યુબ એ સામાન્ય રીતે અર્લી એમ્બ્રીઓનીક ડેવલોપમેન્ટ સમય દરમિયાન સ્પાઇનલ કોડ તથા બ્રેઇન ને ફોમૅ તથા ક્લોઝ કરવા માટે જવાબદાર હોય છે જ્યારે સ્પાઇનલ કોડ એ ફોર્મ થતી હોય ત્યારે કમ્પલીટલી ક્લોઝ થતી નથી અને વર્ટીબ્રા વચ્ચે ગેપ રહી જાય છે આ ઇનકમ્પ્લીટ સ્પાઇનલ કોર્ડ ક્લોઝ થવાના કારણે સ્પાઇનલ કોડ તથા સ્પાઇનલ કોલમ ની જુદા જુદા પ્રકારની માલફોર્મેશન જોવા મળે છે.
જ્યારે વરટેબ્રલ કોલમ એક ક્લોઝ થવામાં ડિફેક્ટ હોય છે અને તેમની વચ્ચે સ્પેસ રહી ગઇ હોય ત્યારે આ બોની સ્પેસ માંથી ટીશ્યુસ એ એક્સપોઝ થાય છે અને સેક (કોથડી) જેવા સ્ટ્રકચરલ નુ બહાર ની તરફ પ્રોટ્રુઝન થાય તેને સ્પાઇના બિફિડા કહેવામાં આવે છે.

c. Breath Holding Spells-બેથ હોલ્ડિંગ સ્પેલ્સ

બ્રિધ હોલ્ડિંગ સ્પેલ એ એક કોમન સિચ્યુએશનલ ડિસઓર્ડર છે.
બ્રીધ હોલ્ડિંગ સ્પેલ ને” ઇન્ફન્ટાઇલ સિંકોપ ” પણ કહેવામાં આવે છે.
બ્રીધ હોલ્ડિંગ સ્પેલ એ ઇનવોલ્યુન્ટરી રિફલેકસિવ એપિસોડ્સ તથા સાયકોસોમેટીક ડિસઓર્ડર છે કે જે મુખ્યત્વે યંગ ચિલ્ડ્રન એટલે કે છ મહિનાથી લઇ છ વર્ષ સુધીના ચાઇલ્ડ માં જોવા મળે છે. બ્રીધ હોલ્ડીંગ સ્પેલ માં ચાઇલ્ડ એ જ્યારે ક્રાઇંગ કરે ત્યારે ઇન્વોલ્યુન્ટરી રીતે થોડા સમય માટે તેનું બ્રિધિંગ એ હોલ્ડ થાય છે. બ્રિધિંગ એ ટેમ્પરરી હોલ્ડ થાય છે અને તેના કારણે ચાઇલ્ડ નુ કંન્સિયસનેસ લોસ થય જાય છે. આ બ્રીધ હોલ્ડિંગ સ્પેલ એ એંગર, ફેસ્ટ્રેશન સમયે જોવા મળે છે.
બ્રીધ હોલ્ડિંગ સ્પેલ સમયે ચાઇલ્ડ નું કંસિયસનેસ એ લોસ થાય,સાયનોસિસ જોવા મળે છે તથા ચાઇલ્ડ મા ટ્વીચિંગ અને ટોનિક – ક્લોનીક મુવમેન્ટ પણ જોવા મળે છે ચાઇલ્ડ એ લિમ્પ , લાઇફલેસ તથા એકદમ પેલ થઇ જાય છે. તથા હાર્ટ રેટ એ સ્લો થઇ જાય છે અને લેરીન્જીયલ સ્પાઝમ જોવા મળે છે તથા આ પ્રકાર નો એટેક એ એક થી બે મિનિટ માટે જોવા મળે છે.

g Meningitis- મેનીજાઇટીસ

મેનેન્જીસ: મેનેન્જીસ એ બ્રેઇન તથા સ્પાઇનલ કોર્ડ નું પ્રોટેક્ટીક મેમ્બરેન છે કે જે બ્રેઇન અને સ્પાઇનલ કોર્ડ ને કવર કરે છે.આ મેનેન્જીસ માં ત્રણ અધર 3 લેયર આવેલા હોય છે.

1) ડ્યુરામેટર
(આઉટર મોસ્ટ લેયર),

2)એરાકનોઇડ મેટર
(ઇન્ટરમીડીએટ લેયર),

3)પિયા મેટર
(ઇનરમોસ્ટ લેયર)

આમ, મેનેન્જિસ ના આ ત્રણ લેયર હોય છે કે જે બ્રેઇન અને સ્પાઇનલ કોર્ડ ને કવર કરી તેને પ્રોટેક્ટ કરવા માટેનું વર્ક કરે છે.

મેનિંન્જાઇટીસ: બ્રેઇન તથા સ્પાઇનલ કોડ ની સરાઉન્ડીંગ માં આવેલા મેનેન્જિસ લેયર માં ઇન્ફેક્શન તથા ઇન્ફ્લામેશન થાય તો તે કન્ડિશન ને મેનિન્જાઇટિસ કહેવામાં આવે છે. આ ઇન્ફેક્શન એ બેક્ટેરિયા વાઇરસ તથા માઇક્રોઓર્ગેનિઝમ ના કારણે થઈ શકે છે.

d. Undescended testis-અનડીસેનડેડ ટેસ્ટીસ

અનડેસેન્ડેડ ટેસ્ટીસ, જેને “ક્રિપ્ટોર્ચિડિઝમ” તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં એક અથવા બંને ટેસ્ટિસ એ બથૅ પહેલાં એબડોમન માંથી નીચે સ્ક્રોટમ માં મુવ થવામા ફેઇલ્યોર થાય છે.આ કન્ડિશન એ ટેસ્ટીસ ના ડેવલોપમેન્ટ અને ફંક્શન ને અફેક્ટ કરી શકે છે. આ કન્ડિશન એ સામાન્ય રીતે પ્રી ટમૅ ઇન્ફન્ટ માં વધારે કોમન્લી જોવા મળે છે.સામાન્ય રીતે ઇન્ટ્રાયુટેરાઇનલાઇફ ના 7 મહિના સુધી ટેસ્ટીસ એ ફીટસ ના એબડોમીનલ એરિયા મા પ્રેઝન્ટ હોય છે અને આ ટેસ્ટીસ એ ઇન્ટ્રાયુટેરાઇન લાઇફ ના 8 થી 9 મહિના ની વચ્ચે ના સમયગાળા દરમિયાન ટેસ્ટીસ એ સ્ક્રોટમ માં ડિસેન્ડ થાય છે.જ્યારે અમુક પ્રકાર ના ફેક્ટર ના કારણે આ ટેસ્ટીસ એ સ્ક્રોટમ માં ડિસેન્ડ થતી નથી અને ટેસ્ટીસ એ ન્યુબોર્ન ના એબડોમનીલ એરિયામાં જ પ્રેઝન્ટ રહે છે આ કન્ડિશન ને અનડિસેન્ડેડ ટેસ્ટિસ કહેવામા આવે છે.

Q.6 A. Fill in the blanks, 05

1.Phototherapy is used in management of ………………. ફોટોથેરાપી ……………………………..રોગ ની સારવાર માં અપાય છે.

✅ Neonatal Jaundice.
    ફોટોથેરાપી ન્યુનટલ જૉન્ડિસ (નવજાત પીળા પડવાની બીમારી) ની સારવાર માં અપાય છે.

2……………….surgery performed in pyloric stenosis. પાથલોરીક સ્ટેનોસિસ માં………………. સર્જરી કરવામાં આવે છે.

✅ Pyloromyotomy
    પાથલોરીક સ્ટેનોસિસ માં પાયલોરોમાયોમોટોમી સર્જરી કરવામાં આવે છે.

3. Inflammation of middle ear known as……………. મધ્યકણૅ ના ઇન્ફલામેશન ને …………….કહે છે.

✅Otitis media.   middle ear ના ઇન્ફલામેશન ને ઓટાઈટિસ મિડિયા કહે છે.   middle ear ના ઇન્ફલામેશન ને ઓટાઈટિસ મિડિયા કહે છે.

4. Sleep walking is also known as…………….. સ્લીપ વોકિંગ ને………………… નામે પણ ઓળખાય છે.

✅Somnambulism.
સ્લીપ વોકિંગ ને સોમ્નામ્બ્યુલિઝમ નામે પણ ઓળખાય છે.

5 Projectile vomiting occurs in ………………. disease. પ્રોજેકટાઇલ વોમીટીંગ ………………….રોગ માં થાય છે.

✅Pyloric stenosis disease.
 પ્રોજેક્ટાઇલ વોમિટીંગ પાયલોરિક સ્ટેનોસિસ રોગ માં થાય છે.

B. State whether following statements are True or False નીચેના વિધાનો ખરા છે કે ખોટા તે લખો.05

1. Rotavirus is a causative organism for diphtheria. રોટા વાઇરસ થી ડિપ્થેરીયા નામનો રોગ થાય છે: ❌
   ✅ Correct: Rotavirus is a causative organism for diarrhea.
   🔁 રોટા વાયરસ થી ડાયરિયા થાય છે. ડિપ્થેરીયા માટે કારણ હોય છે — Corynebacterium diphtheriae.
2. 1 dose of Vitamin A is given at 9 months. વિટામીન એ નો પ્રથમ ડોઝ નવ મહિને અપાય છે : ✅ 1 dose of Vitamin A is given at 9 months.👍 વિટામિન A નો પ્રથમ ડોઝ નવ મહિને અપાય છે.
3. KMC (Kangaroo Mother Care) is used in management of hyperthermia. કાંગારૂ મધર કેર હાઇપરથર્મિયા ની સારવાર માં અપાય છે : ❌
   ✅ Correct: KMC is used in management of hypothermia (low body temperature).
   🔁 કાંગારૂ મધર કેર હાઇપોથીર્મિયા (શરીરનું ઓછું તાપમાન) ની સારવારમાં ઉપયોગ થાય છે.
4. Nuchal rigidity is a manifestation of meningitis. ગરદનની અકકડતા એ મેનીન્જાઇટીસ નું લક્ષણ છે : ✅ Nuchal rigidity is a manifestation of meningitis.👍 ગરદનની અકડાટ પણ મેનીન્જાઇટીસ નું લક્ષણ છે.
5. Exclusive breast feeding is given for 6 months. ફકત માતાનું ધાવણ છ મહિના સુધી અપાય છે : ✅ Exclusive breast feeding is given for 6 months.👍 ફક્ત માતાનું દુધ છ મહિના સુધી અપાય છે.

C. Match the following. નીરાનાં જોડક’ જોડો. A 05

‘A’ ‘ B ‘

a. Labyrinthitis- લેબરીથાઇટીસ i. Candida albicans-કેનડીડા આલબીકેસ

b. Oral thrush-ઓરલ થ્રશ ii. Thiamine

c. Vitamin ‘C’ – વિટામિન C iii. Child welfare worker

d. Vitamin ‘A’ – વિટામિન A iv. Inner ear infection-ઇનર ઇથરનું ઇન્ફેક્શન

e. Anganwadi – આંગણવાડી v, Ascorbic Acid -એસ્કોર્બિક એસીડ

vi. Retinol– રેટિનોલ

✅ Matching Order(Answer):
a → iv
b → i
c → v
d → vi
e → iii