GNC CHILD HEALTH NURSUNG DATE: 04/07/2023

⏩Q-1 🔸a) Define Hydrocephalus. હાઈડ્રોસેફેલસની વ્યાખ્યા આપો. (03)

હાઇડ્રોસેફેલસ એ એક ગ્રીક વર્ડ છે .કે જેમા હાઇડ્રૉ મીનિંગ “વોટર” એન્ડ સેફેલસ મીનિંગ “હેડ” હાઇડ્રોસેફેલસ એ એક એબનોર્મલ કન્ડિશન છે કે જેમાં સેરેબ્રો સ્પાઇનલ ફ્લુઇડ નુ વેન્ટ્રીક્યુલર સિસ્ટમ તથા સબએરેક્નોઇડ સ્પેસ માં એબનોર્મલ એક્યુમ્યુલેશન થાય છે.તેના કારણે સ્કલ ની ઇન સાઇડ મા પ્રેસર ઇન્ક્રીઝ થાય છે.

આ હાઇડ્રોસેફેલસ ની કન્ડિશન એ સામાન્ય રીતે CSF પથવે મા ઓબ્સટ્રકસન થવાના કારણે સેરેબ્રોસ્પાઇનલ ફ્લુઇડ નુ પ્રોડક્શન તથા એબ્ઝોબસન માં ઇમબેલેન્સ થવાના કારણે જોવા મળે છે. તેના કારણે સેરેબ્રલ વેન્ટ્રીક્લ્સ નુ ડાયલેટેશન થાય, હેડ નુ એનલાર્જમેન્ટ થાય ,કોગ્નિટિવ ઇમ્પેરમેન્ટ,સિઝર તથા બીજી ન્યુરોલોજીકલ પ્રોબ્લેમ્સ જોવા મળે છે.

🔸b) Write the clinical manifestations of Hydrocephalus. હાઈડ્રોસેફેલસના કલીનીકલ મેનીફેસ્ટેશન લખો.(04)

બ્રેઇન ના વેન્ટ્રીકલ્સ માં સેરેબ્રો સ્પાઇનલ ફ્લુઇડ નું એક્યુમ્યુલેશન થવું.
હેડનું એક્સેસિવ એન્લાજર્મેન્ટ થવું.
સાઇની સ્કલ થવુ.
હેડના એન્લાર્જમેન્ટ થવાના કારણે ક્રેનિયલ સુચર્સ સેપરેટ થવા.
ફોન્ટાનેલ્સ એ બલ્જીંગ થવા,સ્કાલ્પ એ સાઇનીંગ તથા વેઇન એ ડાયલેટ થવી.
સ્કલ ના પરકશન કરવાથી ” cracked pot ” જેવો રેઝોનન્સ થવો ( macewen’s sign).
સનસેટ સાઇન (આઇરીસ ના અબોલ વિઝીબલ સ્કલેરા) જોવા મળવા.
હેડ ની સાપેક્ષે તેનું ફેસ એ નાનું દેખાવુ.
ઇન્ટ્રાક્રેનીયલ પ્રેશર ઇન્ક્રીઝ થવું.
હેમીપ્લેજિયા થવું.
ક્રાઇ એ કર્કશ થવી.
ઘણી વખત પેપીલોએડીમાં થવું.
સ્પાસ્ટીસીટી થવી.
એટેક્સિયા.
યુરીનરી ઇનકન્ટિનન્સી થવું.
મેન્ટલ ફંકશન પ્રોગ્રેસિવલી ડિટોરિયેશન થવુ.
નોઝીયા.
વોમીટીંગ.
રેસ્ટલેસનેસ.
ઇરિટેબીલિટી.
ઇરરેગ્યુલર તથા ડિક્રિઝ રેસ્પીરેશન થવુ.
પલ્સ એ ડિક્રિઝ થવા.
કન્વલ્ઝન આવવી.
થાક લાગવો.
સ્ટુપર તથા કોમા .
હેડએક.
લેથાર્જી.
એપથી.
પરસનાલિટી મા ચેન્જીસ થવી.
ઇરિટેબીલિટી થવી.
કન્ફ્યુઝન.
વિઝ્યુઅલ પ્રોબ્લેમ થવી.

🔸c) Describe the nursing management of client with Hydrocephalus. હાઈડ્રોસેફેલસના દર્દીનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ લખો.(05)

પ્રી ઓપરેટિવ નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ

ચાઇલ્ડ નું પ્રોપર્લી તથા કંટીન્યુઅસલી અસેસમેન્ટ કરવું જેમા બેઝલાઇન હેલ્થ સ્ટેટસ,વાઇટલ સાઇન, ન્યુરોલોજિકલ સ્ટેટસ તથા ચાઇલ્ડ નું હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ અસેસ કરવું.

ચાઇલ્ડના ઇન્ટ્રાક્રેનીયલ પ્રેસર નું કંટીન્યુઅસલી મોનિટર કરવું.

ચાઇલ્ડ ના હેડ સરકમફ્રેરન્સ નુ કંટીન્યુઅસલી મેઝર કરવું.

ચાઇલ્ડ ના ફોન્ટાનેલ્સ ને પાલ્પેટ કરવું તેમાં કોઇપણ ઇન્ટરા ક્રેનીયલ પ્રેસર ઇન્ક્રીઝ થયેલ છે કે નહીં તે અસેસ કરવા માટે.

ચાઇલ્ડ ના પ્યુપીલરી રિસ્પોન્સ તથા તેના કંસિયસનેસ લેવલ ને અસેસ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન ને કંટીન્યુઅસલી મોનિટર કરવા.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી કામ અને ક્વાઇટ એન્વાયરમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને નોઝોકોમીયલ ઇન્ફેક્શન માંથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે તેને હેન્ડલ કરતી સમયે એસેપ્ટિક ટેકનીક મેઇન્ટેન રાખવી.

ચાઇલ્ડ ની પોઝીશન કંટીન્યુઅસલી ચેન્જ કરતું રહેવું.

ચાઇલ્ડ નું ન્યુટ્રીશન સ્ટેટસ પ્રોપર્લી મેઇન્ટેઇન રાખવું.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી ઇન્ટ્રા વિનસ ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને નીલ પર ઓરલ( Nil Per Oral) રાખવું.

ચાઇલ્ડ નો ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ કંટીન્યુઅસલી મોનિટર કરવો.

ચાઇલ્ડ ની પ્રોપરલી કેર માટે અધર હેલ્થ કેર પર્સનલ સાથે પ્રોપરલી કોલાબોરેશન કરવું.

ચાઇલ્ડ તથા તેના ફેમિલી મેમ્બર્સ માટે સર્જરી એ એક સ્ટ્રેસફુલ કન્ડિશન છે તેથી તેના વિશે ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને પ્રોપરલી એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું તથા તેને સાયકોલોજીકલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને પ્રોપરલી એશ્યોરન્સ તથા ઇમોશનલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

પોસ્ટ ઓપરેટિંવ મેનેજમેન્ટ

ચાઇલ્ડ ની સર્જરી થયા બાદ તેને કંટીન્યુઅસલી તથા ક્લોઝલી મોનિટરિંગ કરવું.

ચાઇલ્ડના વાઇટલ સાઇન દર પંદર થી વીસ મિનિટે ફ્રીકવન્ટલી મોનિટરિંગ કરવા.

ચાઇલ્ડ ના ન્યુરોલોજીકલ સ્ટેટસ ને પ્રોપરલી મોનિટરિંગ કરવું.

ચાઇલ્ડ ની જો બોડી ટેમ્પરેચર માં અલ્ટ્રેશન હોય તો તેનું ફ્રિકવંટલી મોનિટરિંગ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને નોન ઓપરેટિવ સાઇટ પર પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી જેના કારણે શન્ટ પર પ્રેશર આવતુ પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

સર્જરી થયા પછી સામાન્ય રીતે ચાઇલ્ડ ને 24 કલાક સુધી બેડ પર ફ્લેટ પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ના ફોટાનેલ્સ ને અસેસ કરવા જો ડિપ્રેશ્ડ હોય તો ઇમિએટલી નોટિસ્ડ કરવું.

જો ચાઇલ્ડ ને પેઇન થતું હોય તો તેને રિલીવ કરવા માટે એનાલજેસીક મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ને સર્જરી પછી કોઇપણ કોમ્પ્લીકેશન છે કે નહીં તે અસે કરવું.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવુ તથા તેનું હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ મેઇન્ટેન રાખવું. ચાઇલ્ડ ના ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ ને કંટીન્યુઅસલી મોનિટર કરવા. તથા ચાઇલ્ડ નું ઇલેક્ટ્રોલાઇટ લેવલ કંટીન્યુઅસલી મેઇન્ટેન રાખવુ.

ચાઇલ્ડ ને સર્જીકલ સાઇડ પ્રોપરલી એસેપ્ટીક ટેક્નિક મેઇન્ટેન રાખી ડ્રેસીંગ પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ તથા તેના ફેમિલી મેમ્બર્સ ને પ્રોપરલી સપોર્ટ તથા એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવુ.

🔸 OR🔸

🔸a) Define Nephrotic Syndrome (03) નેફોટીક સિન્ડ્રોમની વ્યાખ્યા આપો.

નેફ્રોટીક સિન્ડ્રોમ એ બે શબ્દો ભેગા મળી ને બને છે.

નેફ્રોન મીનિંગ કિડની નુ બેઝીક સ્ટ્રકચર.

સિન્ડ્રોમ મિનિંગ ગ્રુપ ઓફ સિમ્ટોમ્સ.

ચિલ્ડ્રન્સ મા નેફ્રોટિક સિન્ડ્રોમ એ એક કિડની ડિસઓર્ડર છે જેમાં ગ્લોમેરુલાઇ કે જે કિડનીનું ફિલ્ટરિંગ યુનિટ છે તે ડેમેજ થવાના કારણે અથવા ગ્લોમેરુલાઇ ની પરમીએબિલીટી ઇન્ક્રીઝ થવાના કારણે બોડી માંથી યુરિન દ્વારા પ્રોટીન નું એક્સક્રીસન થાય છે જેમાં મેઇન્લી આલબ્યુમીન એ બોડીમાંથી એક્સક્રીટ થાય છે.

આ યુરીન દ્વારા બોડી માંથી પ્રોટીન નું એક્સક્રીશન થવાના કારણે બ્લડમાં પ્રોટીનનું અમાઉન્ટ ડીક્રીઝ થાય છે જેના કારણે એડીમાં (સ્વેલિંગ) પર્ટિક્યુલરલી આઇસ ની અરાઉન્ડ મા, એન્કલ તથા એબડોમન મા એડિમા ની કન્ડિશન થાય છે. જેના કારણે બ્લડ માં લિપિડ અને કોલેસ્ટ્રોલ લેવલ પણ ઇન્ક્રીઝ થાય છે.

નેફ્રોટીક સીમટોમ્સ એ સિમટોમ્સ નું કલેક્શન છે કે જે મુખ્યત્વે કિડની માં રહેલી ગ્લોમેરુલાઇ (glomeruli) ડેમેજ થવાના કારણે જોવા મળે છે.

નેફ્રોટીક સિન્ડ્રોમ મા મુખ્યત્વે ચાર સિમ્ટોમ્સ જોવા મળે છે.

1) યુરીન માં હાય લેવલનું પ્રોટીન બોડી માથી એક્સક્રીસન થવું ( પ્રોટીનયુરિયા).

2) બ્લડમાં પ્રોટીન નું અમાઉન્ટ ડિક્રિઝ થવું. ( હાઇપો આઇલ્બ્યુનેમિયા).

3) બ્લડ માં લિપિડનું અમાઉન્ટ ઇન્ક્રીઝ થવું ( હાઇપર લિપિડેમિયા).

4) બોડી પાર્ટમાં સ્વેલિંગ આવવુ ( એડીમાં).

નેફ્રોટીક સિન્ડ્રોમમાં આ ચાર મેઇન સિમ્ટોમ્સ જોવા મળે છે.

નેફ્રોટીક સિન્ડ્રોમ એ ગમે તે એજ ના વ્યક્તિને અફેક્ટ કરે છે.
બાળકોમાં મુખ્યત્વે 1 થી 7 વર્ષના ચાઇલ્ડ મા વધારે પ્રમાણ મા જોવા મળે છે.

🔸b) Write the clinical manifestations of Nephrotic Syndrome. (04) નેફોટીક સિન્ડ્રોમના કલીનીકલ મેનીફેસ્ટેશન લખો.

સ્વેલિંગ થવું.
ચાઇલ્ડ માં વેટ ગેઇન થવો.
સ્વેલિંગ એ મુખ્યત્વે આઈ સોકેટ ની લાઇનિંગ પર તથા આઇ ની અરાઉન્ડમાં જોવા મળે છે( પેરીઓરબીટલ એડીમાં).
સ્વેલિંગ એ મુખ્યત્વે લાંબા સમય થી બેસવા અથવા ઉભા રહેવાના કારણે પગમાં તથા એન્કલ માં જોવા મળે છે.
ફેસ એ પફીનેશ થવું.
પ્રોટીન્યુરિયા.
હાઇપોઆલબ્યુનેમીયા.
હાઇપરકોલેસ્ટ્ર્રેમીયા.
ડાયરિયા .
વોમીટીંગ .
એનોરેક્ઝીયા.
લીવર એનલાર્જમેન્ટ થવું.
બ્લડ પ્રેશર ઇન્ક્રીઝ થવું.
એનિમિયા.
રેસ્પિટરી ટ્રેક, પેરીટોનિયમ તથા સ્કીન નું ઇન્ફેક્શન થવું.
સ્કીન એ પેલ થવી.
સ્કેલેટલ મસલ્સ વાસ્ટીંગ થવા.
ઘણી વખત વોલ બોડીમાં પણ સ્વેલિંગ જોવા મળે છે જેને એનાસારકા ( Anasarka) કહેવામાં આવે છે.
એસાઇટીસ,
પીટીંગ એડિમા,
ઓલીગોરીયા (યુરીન આઉટપુટ ડીક્રીઝ થવું).
વેઇટ ગેઇન થવું.
હિમેચુરિયા ( યુરીન મા બ્લડ આવવુ.)
રેસ્પીરેટરી ડિસ્ટ્રેઝ થવુ.
બ્લડ પ્રેશર ઇન્ક્રીઝ થવું.
કિડની ફેઈલ્યોર થવી.
બોડીમાં કોલેસ્ટ્રોલ લેવલ ઇન્ક્રીઝ થવુ.
થાક લાગવો.
બોડીમાં એક્યુમ્યુલેશન થવું
ઈમીડિએટલી ઇન્ફેક્શન થવું.
ભૂખ ન લાગવી.
થાક લાગવો.

🔸c) Describe the nursing management of client with Nephrotic (05) Syndrome.નેફોટીક સિન્ડ્રોમના દર્દીનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ લખો.

ચાઇલ્ડ નુ પ્રોપરલી એસેસમેન્ટ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન મોનિટર કરવા.

ચાઇલ્ડ નું ફ્લુઇડ બેલેન્સ મોનિટર કરવું.

ચાઇલ્ડ નો રેગ્યુલરલી વેઇટ મોનિટર કરવો.

ચાઇલ્ડ નો ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ મોનિટર કરવો.

જો ચાઇલ્ડ ને એડીમા ની કન્ડિશન હોય તો એક્સ્ટ્રીમેટીસ ને એલિવેટ કરવી.

જો ચાઇલ્ડ ને એડીમાની કન્ડિશન હોય તો ડાયયુરેટિક મેડિસિન તથા ફ્લુઇડ લેવલ મોનિટર કરવું.

ચાઇલ્ડ નું ન્યુટ્રીશનલ સ્ટેટસ કંટીન્યુઅસ મેઇન્ટેન રાખવું.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોટીન,સોલ્ટ અવોઇડ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને તેની ડીસીઝ કન્ડિશન,તેના કારણો ,તેને લક્ષણો અને ચિન્હો તથા ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન વિશે કમ્પલીટ માહિતી પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને ઇન્ફેક્શન થી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પર્સનલ હાયજીન મેઇન્ટેન કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને ઇમોશનલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ સાથે પ્રોપરલી ઇન્ટર પર્સનલ રિલેશનશિપ (IPR) મેઇન્ટેન રાખવા.

ચાઇલ્ડ થતા તેના ફેમિલી મેમ્બર્સ ને કમ્પલીટ એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ તથા તેના ફેમિલી મેમ્બર્સ ના બધા જ ડાઉટ્સ ક્લિયર કરવા.

ચાઇલ્ડ ને જુદી જુદી પ્લે એક્ટિવિટીસમાં પાર્ટિસિપેટ કરવા માટે એન્કરેજ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના ફ્રિક્વંટલી વાઇટલ સાઇન મોનિટર કરવા.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી પ્રિસ્ક્રાઇબ કરેલી મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ એ કેટલા અમાઉન્ટમાં ફ્લુઇડ ઇન્ટેક કરે અથવા કેટલા અમાઉન્ટ માં ચાઇલ્ડ ને ઇન્ટ્રા વિનસ ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે તેનું કંટીન્યુઅસલી મોનિટરિંગ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને ન્યુટ્રિશિયસ ડાયટ પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ ને સ્મોલ ફ્રિકવન્ટ ફીડિંગ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

ચાઇલ્ડ ને સોડિયમ રીસ્ટ્રીટેડ ડાયટ પ્રોવાઇડ કરવા માટે તેના પેરેન્ટ્સ ને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવુ.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી સપ્લીમેન્ટરી વિટામીન તથા આયર્ન પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને એડવાઇઝ આપવી કે રેગ્યુલરલી ફોલોઅપ લેવું.

⏩ Q-2 🔸a) Define growth and development. Write down the factors influencing on growth and development. (08 ) ગ્રોથ અને ડેવલધમેન્ટ સમજાવો અને તેને અસરકર્તા પરિબળો વિશે વર્ણવો.

ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ એ ઘણા પરિબળો પર આધારિત છે. આ બધા પરિબળો એ ડાયરેક્ટ કે ઇનડાયરેક્ટ ગ્રોથ ને પ્રમોટ કરવામા કે તેને ઇનહીબિટ કરવામા અગત્યનો રોલ પ્લે કરે છે. આ તમામ ફેક્ટર્સ જો પોઝિટિવલી અસર કરતા હોય તો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ સારા અને નોર્મલ જોવા મળે છે. જો આ પરિબળો ને લગતી કોઈપણ પ્રકારની પ્રોબ્લેમ્સ હોય તો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ મા પ્રોબ્લેમ જોવા મળે છે.

ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ના ટાઈપ નીચે મુજબ જોવા મળે છે.

બાયોલોજીકલ ગ્રોથ.
તેમા હાઈટ, વેઇટ, હેડ સરકમફરન્સ, ચેસ્ટ સરકંફરન્સ વગેરેનો સમાવેશ કરવામા આવે છે.

મોટર ડેવલપમેન્ટ.
જેમા ગ્રોસ મોટર અને ફાઈન મોટર ડેવલપમેન્ટ નો સમાવેશ કરવામા આવે છે.

સેનસરી ડેવલપમેન્ટ.
તેમા સ્કીન, આય, ઈયર વગેરે સેન્સરી ઓર્ગન તરફથી આવતી સેન્સરી સ્ટીમયુલેશન ના લીધે આ ડેવલપમેન્ટ જોવા મળે છે.

ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ પર અસર કરતા પરિબળોમા મુખ્યત્વે હેરીડીટરી ફેક્ટર અને એન્વાયરમેન્ટલ નો સમાવેશ કરવામા આવે છે જેને ડિટેઇલમા નીચે મુજબ વર્ણવવામા આવે છે.

હેરિડિટરિ ફેક્ટર્સ.

તેને જીનેટીકલ ફેક્ટર પણ કહેવામા આવે છે. જે ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટને મુખ્યત્વે અસર કરતુ પરિબળ છે. બાળકમા જોવા મળતી અલગ અલગ પ્રકારની કેરેક્ટરિસ્ટિક્સ જેમ કે હાઈટ, બોડી સ્ટ્રક્ચર, વાળ અને આંખોનો કલર, સ્કિન કલર આ તમામ પરિબળો એ પેરેન્ટ્સ તરફથી મળતા જિનેટિકલ વારસા મુજબ જોવા મળે છે, એટલે જ લંબાઈમા ઊંચા મધર ફાધર ના બાળકો સામાન્ય રીતે પૂરતી લંબાઈ ધરાવતા હોય છે.

આ જ રીતે હેરીડીટરી કે જિનેટિકલ ફેક્ટર એ મધર ફાધરમા જો કોઈપણ ખામીયુક્ત જીનેટીકલ સ્ટ્રક્ચર હોય તો તે પણ બાળકોમા કોઈપણ પ્રકારની ખામી કે ડીસીઝ ઉત્પન્ન કરી શકે છે. જેમ કે થેલેસેમિયા, ડાઉન સિન્ડ્રોમ, હિમોફીલિયા વગેરે જેવા જીનેટીકલ ડીસીઝ પણ મધર ફાધર તરફથી બાળકોમા જોવા મળે છે.

આમ મધર ફાધર તરફથી નોર્મલ જીનેટીકલ સ્ટ્રક્ચર બાળકોમા ટ્રાન્સમિટ થાય તો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ નોર્મલ રહે છે જો કોઈ ખામીયુક્ત જીનેટીકલ સ્ટ્રક્ચર ટ્રાન્સમિટ થાય તો કોઈ ડીસીઝ કે ઇલનેશ ના કારણે તેના ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટમા ઇન્ટરપ્શન જોવા મળે છે.

હેરીડીટરી કે જીનેટીકલ સ્ટ્રકચર મા કન્સેપશન વખતે બાળકની સેકસ એટલે કે જાતિ ના કારણે પણ મેલ ચાઈલ્ડ કે ફીમેલ ચાઈલ્ડ બોર્ન થાય છે. જેના લીધે પણ બંનેમાં ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ની કેરેક્ટરીસ્ટીક્સ અલગ અલગ જોવા મળે છે. જેમકે બોય ચાઈલ્ડ જન્મ વખતે તેનુ વજન વધારે હશે અને આગળ પણ તેનુ બોડી સ્ટ્રક્ચર નો ગ્રોથ એ ફીમેલ ચાઈલ્ડ કરતા વધારે હોય છે. તેવી જ રીતે ફીમેલ ચાઈલ્ડ એ મેલ ચાઈલ્ડ કરતા ગ્રોથ મા ઓછી કેરેક્ટરિસ્ટિક્સ ધરાવતા હોય છે પરંતુ ફીમેલ ચાઈલ્ડ એ મેચ્યુરીટી અને ડેવલપમેન્ટ એ બોય ચાઈલ્ડ કરતા પહેલા પ્રાપ્ત કરે છે. આ તફાવત પણ હેરીડીટરી ફેક્ટરના કારણે જોવા મળે છે.

હેરીડીટરી ના લીધે નેશનાલીટી અને જાતિ મા પણ અલગ અલગ બાળકોમા તેના નેશન (Nation) અને જાતિ (Race) મુજબ અલગ અલગ ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ની પેટર્ન જોવા મળે છે. જેમ કે એક દેશના લોકો બીજા દેશના લોકોથી હાઈટ, બોડી સ્ટ્રક્ચર, સ્કીન કલર, ઇન્ટેલિજન્સી વગેરે બાબતોમા અલગ અલગ હોય છે.

આમ હેરીડીટરી ફેક્ટર ના લીધે પણ ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટમા ઘણા ચેન્જ જોવા મળે છે.

એનવાયરમેન્ટલ ફેક્ટર્સ.

આ ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ પર અસર કરતા મહત્વના ફેક્ટર્સ છે. જેમા નીચે મુજબના ફેક્ટર્સ નો સમાવેશ કરવામા આવે છે.

1. એન્ટિનેટલ એન્વાયરમેન્ટલ ફેક્ટર્સ.
2. પોસ્ટ નેટલ એન્વાયરમેન્ટલ ફેક્ટર્સ.

એન્ટિનેટલ એન્વાયરમેન્ટલ ફેક્ટર્સ.

આમા ફિટસ જ્યારે મધરના યુટ્રસ મા હોય ત્યારે કન્સેપ્સન થી બેબી ના બર્થ સુધીના સમયગાળાને એન્ટિનેટલ પિરિયડ કહેવામા આવે છે. આ પિરિયડ દરમિયાન મધર ને લગતા ઘણા ફેક્ટર્સ બાળકના યુટ્રસ મા ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટને પોઝિટિવ અને નેગેટિવ અસર કરવા માટે જવાબદાર છે. જો આ ફેક્ટર્સ પોઝિટિવલી મધર ને અફેક્ટ કરતા હશે તો બાળકનો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ યુટ્રસ મા સારો થાય છે. તેવી જ રીતે આ ફેક્ટરની નેગેટિવ અસરના લીધે મા બાળકનો ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ ખામીયુક્ત જોવા મળે છે. આ ફેક્ટર્સ નીચે મુજબના છે.

A. ઇન્ફેક્સીયસ કન્ડિશન એન્ડ ઇલનેશ ઓફ મધર.

એન્ટિનેટલ પિરિયડ દરમિયાન મધર ને કોઈપણ પ્રકારના ઇન્ફેક્શન કે કોમ્યુનિકેબલ ડીસિઝ કે કોઈપણ પ્રકાર ની ઈલનેશ હોય તેના કારણે તે પ્લેશન્ટા મારફતે તેના માઇક્રો ઓર્ગેનિઝમ ફીટસ ના ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ ઉપર ખરાબ અસર લાવી શકે છે. આ ઇન્ફેક્શનના કારણે બાળક કોન્જીનેટલ એનોમલી કે ઇન્ફેક્શન સાથે જન્મી શકે છે. જે તેના આગળના ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટને અવરોધે છે.

B. મેટર્નલ માલ ન્યુટ્રીશન.

એન્ટિનેટલ પિરિયડ દરમિયાન મધરને પૂરતો ન્યુટ્રીટીવ ડાયેટ ન મળવાના કારણે અને મધર મા એનિમિયા તથા ન્યુટ્રિશનલ ડેફીસીયન્સી ના કારણે બાળકનો યુટ્રસ મા ગ્રોથ અવરોધાય છે. જેના લીધે પ્રીટર્મ ડિલિવરી, લો બર્થ વેઇટ તથા ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ને લગતા ઘણા પ્રોબ્લેમ્સ બાળક મા જોવા મળે છે.

C. મેટર્નલ સબસ્ટન્સ એબ્યુઝ.

એન્ટિનેટલ પેરિયડ દરમિયાન મધર કોઈપણ પ્રકારના નુકસાનકારક સબસ્ટન્સ નુ સેવન કરતી હોય જેમકે ટોબેકો, આલ્કોહોલ, ડ્રગ્સ વગેરેના દૂર ઉપયોગ ના કારણે તેની સીધી જ આડઅસર યુટ્રસ મા રહેલા ફીટસ પર થાય છે, અને તેનો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ડિસ્ટર્બ થાય છે.

આ ઉપરાંત મધર આ પિરિયડ દરમિયાન કોઈપણ પ્રકારના મેડિસિનનો પ્રિસ્ક્રિપ્શન વિના ઉપયોગ કરવાથી તે મેડિસિનની નુકસાનકારક અસરોના કારણે પણ બાળકમા જન્મજાત પ્રોબ્લેમ જોવા મળી શકે છે, અને તેનો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ અલ્ટર્ડ થાય છે.

D. હોર્મોનલ ઇમબેલેન્સ ઓફ મધર.

એન્ટિનેટલ પિરિયડ દરમિયાન મધર મા કોઈપણ હોર્મોન નુ હાઇપો કે હાઈપર સિક્રીશન થવાના કારણે બાળકમા કોન્જીનેટલ પ્રોબ્લેમ્સ આવી શકે છે. મધર મા હોર્મોનલ ડિસ્ટર્બન્સીસ ના લીધે બાળકોમા ઇન્ટ્રા યુટેરાઇન ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ પર પણ તેની આડઅસર જોવા મળે છે. જેમ કે મધર ને હાઇપો થાઈરોડીઝમ હોય તો તેના બાળક માં જન્મ જાત હાઇપોથાઈરોડીઝમ કે ગ્રોથ રીટાર્ડેશન જોવા મળી શકે છે.

E. અધર મેટર્નલ ફેક્ટર્સ.

એન્ટિનેટલ પિરિયડ દરમિયાન બીજા અગત્યના કારણો જેવા કે રીપ્રોડક્ટિવ ટ્રેક ના અવયવોને લગતા ડિસીઝ કે એબનોરમાલીટી જેવી કે યુટરસના સ્ટ્રક્ચરમા ડીફોરમીટી, પ્લેસંટા ને લગતા માલ ફોર્મેશન, મધર ના ઈમોશનલ ડિસ્ટર્બન્સીસ, ઈનએડીકવેટ એન્ટિનેટલ કેર, નીગ્લીજનસી, એક્સિડેન્ટલ ઇન્જરી વગેરે કારણોના લીધે તેની આડઅસર બાળકના ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ પર જોવા મળે છે.

ઉપરોક્ત તમામ ફેક્ટર્સ એન્ટીનેટલ પિરિયડ દરમિયાન બાળકના ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ઉપર અસર કરે છે.

પોસ્ટનેટલ એન્વાયરમેન્ટલ ફેક્ટર્સ.

મધરની ડિલિવરી પછી એક્સ્ટ્રા યુટેરાઇન એન્વાયરમેન્ટ મા બાળક આવે છે. આ પિરિયડ દરમિયાન બાળકને ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ પર અસર કરતા નીચે મુજબના ફેક્ટર્સ જોવા મળે છે.

A. બર્થ કન્ડિશન.

બાળકના જન્મ વખતે બાળકનુ વજન નોર્મલ હોય તો આગળ જતાં તેનો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ નોર્મલ હોવાની શક્યતાઓ વધી જાય છે. આ ઉપરાંત બર્થ વખતે જો બાળકનો વજન નોર્મલ કરતાં ઓછો હોય તો આ ઓછા વજનવાળા બાળકને ઇન્ફેક્શન તેમજ એડજેસ્ટમેન્ટ ને લગતા ઘણા પ્રોબ્લેમ્સ જોવા મળવાના લીધે આગળ જતા તેનો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ખામીયુક્ત રહેવાની શક્યતાઓ જોવા મળે છે. જેથી બર્થ કન્ડિશન જેમાં બર્થ સમયે બાળક ને કોઈ પણ કોન્જીનેટલ એનોમલી છે કે કેમ બાળકને કોઈ પણ ઇન્ફેક્શન જન્મજાત છે કે કેમ આ તમામ બાબત ખૂબ અગત્યની છે.

B. ન્યુટ્રીશન.

બાળકના જન્મ પછી બાળકની ન્યુટ્રિશનલ રિક્વાયરમેન્ટ ફુલફિલ થાય તો બાળકનો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ નોર્મલ જોવા મળે છે. આ માટે બાળકને જન્મ પછીના છ મહિના એક્સક્લુઝિવ બ્રેસ્ટ ફીડિંગ મળવું જોઈએ. ત્યારબાદ વિનિંગ ડાયટ ની શરૂઆત થવી જોઈએ અને તેમાં યોગ્ય પ્રમાણમાં પ્રોટીન, કાર્બોહાઇડ્રેટ, વિટામિન્સ અને મિનરલ્સ નો સમાવેશ થવો જોઈએ. જો બાળકને ઉપર દર્શાવવામા આવેલા ન્યુટ્રિશનલ સપ્લિમેન્ટ્સ મળતા નથી, તો તેનો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ખામીયુક્ત જોવા મળે છે. આ સાથે તેને ઘણાં ન્યુટ્રીશનલ ડેફીસીયન્સી ડીસોડર પણ જોવા મળી શકે છે.

C. ચાઈલ્ડહુડ ઇલનેશ.

બાળકને ચાઈલ્ડહુડ પિરિયડ દરમિયાન કોઇપણ પ્રકારની ઈલનેસ કે ડીસીઝ ના લીધે હોસ્પિટલાઈઝેશન કરવામા આવેલ હોય તો તેના લીધે પણ બાળકના ગ્રોથ એન્ડ ડેવલોપમેન્ટ પેરામીટર્સ અફેક્ટ થાય છે. આ ઉપરાંત એક્યુટ ઇલનેસ હોય તો બાળકને તે વધારે અસર કરતી નથી પરંતુ જો બાળકને ક્રોનિક ઇનલેશ હોય અને વારંવાર હોસ્પિટલાઈઝેશન કરવામા આવતુ હોય તો તેનો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ મા પ્રોબ્લેમ્સ જોવા મળે શકે છે.

D. ફિઝિકલ એન્વાયરમેન્ટ.

આ ફેક્ટર્સ કે જેમા બાળકના ઘરની કન્ડિશન, ઘરની આસપાસની કન્ડિશન સ્વચ્છતા, પ્યોર વોટર સપ્લાય, વેન્ટિલેશન, ઘરની આજુબાજુની સેફટી વગેરે પરિબળોના લીધે બાળકનો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ અફેકટેડ થાય છે.

E. સાઈકો – સોશિયલ એન્ડ કલ્ચરલ ફેક્ટર્સ.

સાયકોલોજીકલ ફેક્ટર્સ મા બાળકના મધર ફાધર ના રિલેશનશિપ, ઘરના દરેક સભ્યો નું લવ અને અફેકશન, હેલ્ધી અને હેપી ફેમિલી એન્વાયરમેન્ટ વગેરે બાળકના પોઝિટિવ ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ઉપર અસર કરે છે. બ્રોકન ફેમિલી, અન હેલ્થી ફેમિલી મેમ્બર રિલેશનશિપ, લવ, અફેક્શન અને સિક્યુરિટી નો અભાવ, stress તેમજ ફેમિલી મેમ્બર્સ વચ્ચેનું ઈન એપ્રોપ્રિએટ એન્વાયરમેન્ટ આ તમામ ફેક્ટર્સ ના કારણે બાળકના ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ પર તેની ખરાબ અસર પડે છે.

બાળકના શિબલિંગ્સ, સોસાયટીના પડોશીઓ તેમજ આજુબાજુ નુ વાતાવરણ અને સ્કૂલ એન્વાયરમેન્ટ વગેરે પણ બાળકના ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ પર પોઝિટિવ અને નેગેટિવ બંને અસર કરી શકે છે.

બાળકના મધર ફાધર નુ કલ્ચર, હેબિટસ, ટ્રેડિશનલ બીલીફ તથા ફેમિલી મેમ્બરનુ એજ્યુકેશન, જોબ અને તેની ઈકોનોમિકલ કન્ડિશન ના લીધે પણ બાળકના ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ને અસર થાય છે.

આ ઉપરાંત બાળકના બર્થ નો ઓર્ડર એટલે કે ક્રમ પણ ખૂબ જ અગત્યનુ ફેક્ટર છે. જેમા ફર્સ્ટ ચાઇલ્ડને શરૂઆતમા લવ અને અફેકશન ખૂબ સારું મળે છે અને તેને વધારે ઈમ્પોર્ટન્સ આપવામા આવે છે. ત્યારબાદ ફેમિલીમા નવા આવનાર બાળક માટે તેને એટેન્શન મળે છે અને ફર્સ્ટ ચાઈલ્ડ ને નીગલેટ કરવામા આવતુ હોય છે. જેથી બાળકનો બર્થ ઓર્ડર પણ ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ માટે અગત્યનુ ફેક્ટર છે.

F. સીઝનલ ચેન્જ.

અમુક સિઝનમા બાળકનો ગ્રોથ સારો જોવા મળે છે તથા અમુક સિઝન મા બાળક ની હાઇટ માં કે લેન્થ માં વધારો સારી રીતે જોવા મળે છે. સિઝન બાળક ના ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ મા અસર કરે છે.

G. રીક્રિએશન એન્ડ એક્સરસાઇઝ.

બાળકો ફિઝિકલ એક્ટિવિટી કરવાના લીધે તથા એક્સરસાઇઝ થવાના લીધે તેનો ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ પ્રમોટ થાય છે અને તે બાળકના હેલ્ધી ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ માટે ખૂબ જરૂરી છે.

H. અધર ફેક્ટર્સ.

બાળકની ઇન્ટેલિજન્સી, તેના બોડી ના હોર્મોન્સ નુ બેલેન્સ, બાળકનુ બિહેવિયર તથા તેની એકજેસ્ટમેન્ટ કેપેસિટી વગેરે ફેક્ટર્સ પણ ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ઉપર અસર કરતા મહત્વના ફેક્ટર્સ છે.

ઉપરોક્ત તમામ ફેક્ટર્સ ના પોઝિટિવ ઈન્ફલુઅન્સ ના લીધે બાળકનો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ પ્રમોટ થાય છે તેમજ તેના નેગેટિવ ઇનફલુઅન્સ ના લીધે બાળકનો ગ્રોથ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ અટકે છે અથવા તેમાં અલટ્રેશન જોવા મળે છે.

🔸b) Write down about baby friendly hospital initiative. (04) બેબી ફ્રેન્ડલી હોસ્પિટલ ઈનીસિએટીવ વિશે લખો.

બી એફ એચ આઈ એ બ્રેસ્ટ ફીડીંગ ના પ્રમોશન, પ્રોટેક્શન અને સપોર્ટ માટે ડબલ્યુ એચ ઓ (WHO) અને યુનિસેફ દ્વારા પ્રમોટ કરવામા આવે છે.
આના માટેનુ મુખ્ય ધ્યેય એ એક્સક્લુઝિવ બ્રેસ્ટ ફીડીંગ બાળકને છ મહિના સુધી અપાવવાનો છે અને કંટીન્યુઅસ બ્રેસ્ટ ફીડીંગ એ કોમ્પ્લીમેન્ટરી ફીડિંગ તરીકે બે વર્ષનુ બાળક થાય ત્યા સુધી આપવાનો છે.

બેબી ફ્રેન્ડલી હોસ્પિટલ એ બ્રેસ્ટ ફીડીંગ ના સક્સેસફુલ બ્રેસ્ટ ફીડીંગ પ્રમોશન માટે એક પોલીસી તૈયાર કરેલી હોવી જોઈએ. જે પોલીસી એ હોસ્પિટલ ના સ્ટાફ અને મધર દ્વારા બાળકને એક્સક્લુસિવ બ્રેસ્ટ ફીડીંગ ના પ્રમોશન માટે કાર્ય કરતી હોવી જોઈએ. જેના સ્ટેપ્સ રિટર્ન મા હોવા જોઈએ. આ સ્ટેપ નીચે મુજબના છે..

હોસ્પિટલમા બી એફ એચવ આઇ માટેની રિટન (લખેલી) હોવી જોઈએ અને દરેક સ્ટાફને તેની જાણ હોવી જોઈએ.

હોસ્પિટલમા કાર્ય કરતા દરેક સ્ટાફ એ આ પોલીસી જાણતા હોવા જોઈએ અને આ પોલીસીને અમલમા મુકવા માટે ટ્રેઇન થયેલા હોવા જોઈએ.

આ પોલીસી મુજબ દરેક પ્રેગનન્ટ મધરને બ્રેસ્ટ ફીડીંગ ના એડવાન્ટેજીસ અને બ્રેસ્ટ ફીડીંગ વિશેની સંપૂર્ણ માહિતી આપવી જોઈએ.
બાળકના જન્મ પછી અડધા કલાકની અંદર મધર બાળકને બ્રેસ્ટ ફીડીંગ આપે તેના માટે મધર ને મદદ કરવી જોઈએ.

મધર ને બેસ્ટ ફીટીંગ ના તમામ આસપેક્ટ બાબતે સમજાવુ જોઈએ તથા બાળકને લેકટેશન મેન્ટેઇન કરવા માટે મધર ને એજ્યુકેશન આપવુ જોઈએ.
મધર ને સમજાવુ જોઈએ કે તેના બાળકને છ મહિનાના પિરિયડ સુધી બેસ્ટ મિલ્ક સિવાયનુ કોઈ પણ ફૂડ કે પાણી પણ આપવુ જોઈએ નહીં.

આ પોલીસી મુજબ મધર સતત બાળક સાથે જ રહે એટલે કે સંપૂર્ણ મધર અને બાળક એક સાથે રહેવાની પ્રેક્ટિસને રૂમિંગ ઈન કહેવાય છે. આ પ્રેક્ટિસ નુ પ્રમોશન કરવું જોઈએ.
બાળકને ડિમાન્ડ હોય ત્યારે જ બ્રેસ્ટ ફીડીંગ આપવા મધર ને સમજાવું જોઈએ.

બાળકને બ્રેસ્ટ ફીડીંગ માટેના કોઈપણ આર્ટિફિશિયલ પેસિફાયર્સ આપવા જોઈએ નહીં.
બ્રેસ્ટ ફીડિંગ ને સપોર્ટ કરતા ગ્રુપ સાથે મધર ને મળાવવુ જોઈએ અને ડિસ્ચાર્જ દરમિયાન આ પ્રકારના મેમ્બર ને મધર મળી શકે તેવી વ્યવસ્થા કરવી જોઈએ.

🔸 OR🔸

🔸a) List down common behavioral problems in children and write down the nursing responsibilities in behavioral disorder of children. (08) બાળકોમાં જોવા મળતા બીહેવીયરેલ ડીસઓર્ડરનુ લિસ્ટ બનાવી તેમાં નર્સની જવાબદારીઓ લખો.

બિહેવ્યરલ પ્રોબ્લેમ બાળકો મા એ ડિસરપ્ટીવ ( મુશ્કેલી અરાઇઝ કરે તેવા) બિહેવ્યર ની પેટર્ન તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે, કે જે ચાઇલ્ડ ના એજ તથા તેના ડેવલોપમેન્ટલ સ્ટેજ માટે અસાધારણ હોય છે અને જે સમય જતા કંટીન્યુઅસ રહે છે.

આ પ્રકારનું બિહેવ્યર એ ચાઇલ્ડ ની સોશિયલ, એકેડેમિક,તથા ફેમિલી સેટિંગ્સમાં ઇફેક્ટિવ રીતે વર્ક કરવાની એબિલિટીમાં ઇન્ટરફિયર કરે છે. બિહેવ્યરલ પ્રોબ્લેમ ના કારણે ઇમોશન્સ ને મેનેજ કરવામાં, રુલ્સ ને ફોલો કરવામાં, બીજા વ્યક્તિ સાથે પ્રોપરલી વાતચીત કરવામાં તથા ઇમ્પલસિસ ને કંટ્રોલ કરવામાં ડિફિકલ્ટિસ આવે છે.

આ ઇસ્યુ એ બાયોલોજીકલ, સાયકોલોજીકલ, સોશિયલ એન્ડ એન્વાયરમેન્ટ ફેક્ટર્સ ના કારણે એરાઇઝ થઇ શકે છે.

બાળકો મા જોવા મળતા કોમન બિહેવીયરલ પ્રોબ્લેમ્સ નીચે મુજબ છે.

એન્યુરેસિસ

બ્રીધ હોલ્ડિંગ સ્પેલ

ચાઇલ્ડ એબયુઝ

ફેલ્યોર ટુ થ્રાઇવ

નેઇલ બીટિંગ

થંબ શકિંગ

સોમ્નાબુલીઝમ

ટિક્સ

પાઈકા (Pica)

એનોરેકસિયા નર્વોઝા અને બુલેમિયા નર્વોઝા

જુવેનાઇલ ડેલીકવન્સી

ચાઇલ્ડહૂડ ઓબેસિટી વગેરે..

રોલ ઓફ પિડીયાટ્રીક નર્સ ઇન એડ્રેસિંગ બીહેવ્યરલ પ્રોબ્લેમ:

પીડિયાટ્રિક નર્સ એ ચિલ્ડ્રન માં જોવા મળતી બિહેવ્યરલ પ્રોબ્લમ ને મેનેજ કરવામાં અગત્યનો રોલ પ્લે કરે છે જેમ કે:

અસેસમેન્ટ:

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ અને અન્ય હેલ્થ કેર પ્રોફેશનલ્સ સાથે ઓબ્ઝર્વેશન અને કોલાબોરેશન દ્વારા ચાઇલ્ડ માં થતા બિહેવ્યરલ પ્રોબ્લેમ ના મેઇન કોઝ ને આઇડેન્ટિફાય કરવું.

એજ્યુકેશન:

ઇફેક્ટિવ બિહેવ્યર મેનેજમેન્ટ ટેકનીક અને સ્ટ્રેટેજીસ પર પેરેન્ટ્સ અને કેરગીવર્સ ને પ્રોપરલી ગાઇડન્સ પ્રોવાઇડ કરવું.

ઇન્ટરવેશન:

બિહેવ્યર ઇન્ટરવેન્શન અને થેરાપ્યુટિક એપ્રોચેસ નો અમલ કરવો જેમકે,
પોઝિટિવ રીઇનફોર્સમેન્ટ, ટાઇમ આઉટ સ્ટ્રેટેજીસ, તથા બીહેવ્યરલ મોડિફિકેશન પ્લાન વગેરે.

સપોર્ટ:

ચાઇલ્ડ અને તેના ફેમિલી મેમ્બર્સ બંને ને ઇમોશનલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો તેમને બીહેવ્યરલ પ્રોબ્લેમ્સ ને મેનેજ કરવામા આવતા ચેલેન્જીસ નો સામનો કરવામાં મદદ કરવી.

રેફરલ:

જ્યારે જરૂરી હોય ત્યારે વધારે ઇવાલ્યુએશન અને ટ્રીટમેન્ટ માટે ચાઇલ્ડ ને ચાઇલ્ડ સાયકોલોજીસ્ટ, સાઇકીઆટ્રીસ્ટ અથવા કાઉન્સેલર જેવા સ્પેશિયાલિસ્ટ નો ફેમિલી મેમ્બર્સ ને રેફરન્સ પ્રોવાઇડ કરવો.

સ્કૂલ અને કમ્યુનિટી પ્રોગ્રામ સહિત વિવિધ સેટિંગ્સમાં ચાઇલ્ડ ની જરૂરિયાત માટે એડવોકેટ કરવું જેથી ચાઇલ્ડ એ એપ્રોપ્રિએટ સપોર્ટ અને એકોમોડેશન મેળવે તે ખાતરી કરી શકાય.

પિડીયાટ્રીક નર્સિંગમાં બિહેવ્યરલ પ્રોબ્લેમ્સ ના ઇફેક્ટિવ મેનેજમેન્ટ માટે એક કોમ્પ્રાએંસીવ તથા મલ્ટીડિસિપ્લિનરી એપ્રોચની જરૂર છે જે દરેક ચાઇલ્ડ અને તેમના ફેમિલીની યુનિક નીડ ને ફૂલફીલ કરી શકે.

🔸b) Write the advantages of breast feeding. (04) સ્તનપાનના ફાયદાઓ લખો.

બ્રેસ્ટ ફીડીંગ થી મધર અને બેબી મા સાયકોલીજિકલ બોન્ડ ડેવલપ થાય છે.

બેબી માટે હ્યુમન મિલ્ક એ બોડી ના ટેમ્પરેચર ની જરૂરિયાત મુજબ જ અવેલેબલ હોય છે.

મિલ્ક એ ફ્રેશ અને સ્ટ્રરાઈલ અને ર્ફ્રી ફ્રોમ કંટામીનેશન હોય છે જે ડાયરેક્ટ બેબીના માઉથમાં આવે છે.

રેડીલી અવેલેબલ હોય છે હ્યુમન મિલ્ક એ આઈડિયલ હોય છે .

બ્રેસ્ટ મિલ્ક એ સેફ અને પ્રોટેકટીવ ફૂડ હોય છે ,
ઈનફન્ટ માટે પરફેક્ટ ફૂડ હોય છે .

બાળક માટે પહેલા છ મન્થ માટે ટોટલ ન્યુટ્રીયંટ ની જરૂરિયાત પૂરી કરે છે .

બાળકના બ્રેન ગ્રોથ માટે ખૂબ જ જરૂરી હોય છે કારણ કે બ્રિસ્ટ મિલ્કમાં વધારે પ્રમાણમાં લેકટોઝ અને ગેલેક્ટોઝ હોય છે .

બ્રેસ્ટ મિલ્કમાં વિટામીન, મિનરલ્સ ,ઇલેક્ટ્રોલાઇટ અને વોટર હોય છે જે ઇન્ફન્ટ ના ઇન્ટેસ્ટાઇનલ સિસ્ટમના મેચ્યુ રેશન માટે ખૂબ જ જરૂરી છે.

બ્રેસ્ટ મિલ્ક એવી ફેસીલીટી પ્રોવાઇડ કરે કે જેમાં કેલ્શિયમનું એબ્ઝસોપ્શન વધે છે જેથી બેબી ના બોન નો ગ્રોથ સારો થાય છે.

બ્રેસ્ટ મિલ્ક સરળતાથી ડાઈજેસ્ટેડ હોય છે.

બ્રીસ્ટ મિલ્ક થી બેબી માં જરૂર હોય તે બધા જ જરૂરી ન્યુટ્રીયંટ ધરાવે છે .

બ્રિસ્ટ મિલ્ક બેબી ને ઇન્ફેક્શનથી તથા ડેફિશિયનસી થી પ્રોટેક્ટ કરે છે .
બ્રિસ્ટ મિલ્ક પહેલેથી જ પ્રિપેર હોય છે .
બ્રીસ્ટ ફીડિંગ એ ફેમિલી પ્લાનિંગ ની મેથડ છે, બ્રીસ્ટ ફીડિંગ એ નેચરલ કોન્ટ્રાસેપ્શન છે જે ડેવલપિંગ કન્ટ્રી માટે મેજર ઇફેક્ટ પોપ્યુલેશન પર કરે છે .

તે બાળકોને ડાયરિયા થી પ્રિવેન્ટ કરે છે તથા તેની લેગ્ઝેટીવ એક્શન પણ હોય છે .

બ્રેસ્ટ ફેડિંગ ની કોઈ ડેન્જર એલર્જીક અસર થતી નથી.

બ્રેસ્ટ ફીડિંગ થી ટાઈમ અને મની એન્ડ એનર્જી બચાવી શકાય છે.

બ્રેસ્ટ ફીડિંગ મધર એન્ડ ચાઈલ્ડ ના હેલ્ધી રિલેશનશિપ બનાવવામાં મદદ કરે છે.

કન્સેપશન ના ચાન્સ લેકટેશન દરમિયાન ઓછા થઈ જાય છે.

બેસ્ટ ફીડીંગ ઇન્વોલ્યુશન ઓફ યુટરસ કરવામાં મદદ કરે છે (એટલે કે ગર્ભાશયને પ્રિ પ્રેગનેન્ટ સ્ટેટમા લાવવામા).

બ્રીસ્ટ ફીડિંગ ના કારણે સૌર બટક્ષ ,ગેસ્ટ્રો ઇન્ટેસ્ટાઈનલ ઇન્ફેક્શન અને એકટોપીક એક્ઝેમા ના ચાન્સ ઓછા થઈ જાય છે ,
તથા સ્કરવી અને રીકેટસ ના ચાન્સ પણ ઓછા થઈ જાય છે .

બ્રેસ્ટ ફીડીંગ ને કારણે બ્રેસ્ટ કેન્સરના ચાન્સ ઓછા થાય છે.

બ્રિસ્ટ મિલ્કમાં આઈજીએ (IgA) અને આઈજીએમ(IgM) મેક્રોફેસ, લીમફોસાઈટ, લાઇસોજોમ વગેરે ધરાવે છે જેને કારણે બેબી માં ડાયરીયા એન્ડ એક્યુટ રેસ્પાયરેટરી ઇન્ફેક્શન ને પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.
તથા મેલેરીયા અને વાયરલ અને બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન સામે પ્રિવેન્ટ કરે છે .

બ્રિસ્ટ મિલ્ક પ્રોટેક્ટ કન્વર્ઝન , હાઈપોકેલ્શિયમ ,ટીટેની ,ડેફીિશિયન્સી ઓફ વિટામીન ઈ અને ઝીંક.

એક્સક્લુઝિવ બ્રિસ્ટ ફીડીંગ થી ચાઈલ્ડ માં માલન્યુટ્રીશન પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.

બ્રીસ્ટ ફીડિંગ થી બાળક ની ઇન્ટેલિજન્સીમાં વધારો થાય છે, તથા બાળકને સિક્યુરિટી ફિલ થાય છે (ઇન્ફન્ટ એન્ડ મધર બોન્ડને કારણે)

બાળકમાં ઇલનેસના ચાન્સ ઓછા થઈ જાય છે .

બ્રીસ્ટ ફીડિંગ થી પોસ્ટ પાર્ટમ હેમરેજ (જેમાં ડીલેવરી પછી જનાઈટલ ટ્રેકમાંથી વધારે પ્રમાણમાં બ્લેડિંગ થાય છે) ના ચાન્સ ઓછા થાય છે.

ઓવેરિયન કેન્સરના પણ ચાન્સ ઓછા થાય છે .

પ્રેગનેન્સી દરમિયાન જે વધારાનું ફેટ મધર માં સ્ટોર થયું હોય છે તેને ઓછું કરવામાં હેલ્પ કરે છે.

⏩ Q-3 Write short answer (any two) ટૂંકમાં જવાબ લખો. (કોઈપણ બે) (6+6=12)

🔸a ) Write down fundamental rights of children – બાળકોના મૂળભૂત હકકો લખો.

યુનાઇટેડ નેશન્સ દ્વારા 20 નવેમ્બર 1959 ના રોજ બાળકોના રાઇટ્સ ડિકલેર કરવામા આવ્યા હતા. જેનો હેતુ એ બાળકોની સ્પેશિયલ્સ નીડ્સ પૂરી કરવા માટેનો હતો.
ભારતમા પણ બાળકના all over ડેવલપમેન્ટ માટે આ રાઇટ્સનુ ઇમ્પલીમેન્ટેશન કરવામા આવેલ છે. બાળકોના આ રાઇટ્સ નીચે મુજબના છે.

નેમ (નામ) અને નેશનાલીટી માટેનો રાઈટ
ફ્રી એજ્યુકેશન મેળવવાનો રાઇટ

લવ અને અફેક્શનના વાતાવરણમા ગ્રો થવા માટેનો રાઈટ
કોઈપણ પ્રકારના નીગલેટ, એક્સપ્લોઈટેશન, ટ્રાફિકિંગ, વગેરે સામે રક્ષણ મેળવવાનો રાઈટ

ન્યુટ્રીશન, હાઉસિંગ, મેડિકલ કેર વગેરે જેવા બેઝિક બેનિફિટ્સ મેળવવાનો રાઈટ
પ્લે અને રીક્રીએશન માટેની તકો મેળવવાનો રાઈટ

હેન્ડીકેપડ બાળકો માટે સ્પેશિયલ ટ્રીટમેન્ટ, સ્પેશિયલ એજ્યુકેશન અને એપ્રોપ્રિયેટ કેર મેળવવાનો રાઈટ

ડિઝાસ્ટરના સમય દરમિયાન સૌપ્રથમ પ્રોટેક્શન અને રાહત મેળવવાનો રાઈટ
ફ્રીડમ અને ડીગ્નીટીના વાતાવરણમા ઉછેર મેળવવાનો રાઈટ અને સમાજના એક ઉપયોગી સભ્ય તરીકે જીવન જીવવાનો રાઇટ

સમાજમા પરસ્પર ભાઈચારા અને શાંતિની લાગણી વચ્ચે ઉછેર મેળવવાનો રાઇટ

ઉપરોક્ત તમામ રાઈટ એ કોઈપણ પ્રકારના રંગ, સેક્સ, રીલીજીયન કે જાતિ ના ભેદભાવ વિના એન્જોય કરવાનો રાઈટ દરેક બાળકો ને મળેલ છે.

🔸b) Recent national immunization schedule – તાજેતરનું નેશનલ ઈમ્યુનાઈઝેશન શીડયુલ લખો.

🔸c) Tetrology of fallots – ટેટૂલોજી ઓફ ફેલોટ.

ટેટ્રાલોજી ઓફ ફેલોટ એ એક કંજીનાઇટલ હાર્ટ ડિફેક્ટ છે. જેમાં ચાઇલ્ડ મા ચાર હાર્ટ ડિફેક્ટ એ એક સાથે જોવા મળે છે.

1)વેન્ટ્રીક્યુલર સેપ્ટલ ડિફેક્ટ,
2) પલ્મોનરી સ્ટેનોસિસ,
3)ઓવરરાઇડિંગ એઓર્ટા,
4)રાઇટ વેન્ટ્રીક્યુલર હાઇપરટ્રોફી.

••>

1)વેન્ટ્રીક્યુલર સેપ્ટલ ડિફેક્ટ,

વેન્ટ્રીક્યુલર સેપ્ટલ ડિફેક્ટ મા રાઇટ તથા લેફ્ટ વેન્ટ્રીક્લ્સ ને સેપરેટ કરતા સેપ્ટમ માં એબનોર્મલ ઓપનિંગ પ્રેઝન્ટ હોય છે.

2) પલ્મોનરી સ્ટેનોસિસ,

પલ્મોનરી સ્ટેનોસિસ મા પલ્મોનરી આર્ટરી(ડીઓક્સીજીનેટેડ બ્લડ એ રાઇટ વેન્ટ્રીકલ માંથી કેરી કરી લંગ્સ મા પહોચાડતી બ્લડ વેસલ) એ નેરોવિંગ થાય છે કે જેના કારણે રાઇટ વેન્ટ્રિકલ માંથી બ્લડ ફ્લો એ ઓબસ્ટ્રક્ટ થાય છે.

3)ઓવરરાઇડિંગ ઓફ એઓર્ટા,

ઓવરરાઇડિંગ ઓફ એઓર્ટા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં નોર્મલી રીતે એઓર્ટા (ઓક્સિજીનેટેડ બ્લડ એ હાર્ટ માંથી કેરી કરી વોલ બોડી માં ટ્રાન્સપોર્ટ કરતી મેઇન બ્લડ વેસલ) એ હાર્ટ ના લેફ્ટ વેન્ટ્રિકલ માથી ઓરિજીનેશન થાય છે પરંતુ ઓવર રાઇડિંગ ઓફ એઓર્ટા મા એઓર્ટા એ લેફ્ટ વેન્ટ્રીક્લ્સ ના ઉપર ની બાજુએ ડાયરેક્ટલી વેન્ટ્રીક્યુલર સેપ્ટમ ડિફેક્ટ ઉપર થી જ ઓરીજીનેશન થાય છે

4)રાઇટ વેન્ટ્રીક્યુલર હાઇપરટ્રોફી.

જ્યારે પલ્મોનરી આર્ટરી( એવી બ્લડ વેસલ કે જે રાઇટ વેન્ટ્રિકલ માથી ડીઓક્સીજીનેટેડ બ્લડ એ કેરી કરી અને લંગ્સ મા ઓક્સીજીનેશન કરવા માટે બ્લડ ને લંગ્સ પહોચાડતી બ્લડ વેસલ) એ નેરોવિંગ તથા સ્ટેનોસીસ થાય ત્યારે રાઇટ વેન્ટ્રિકલ માંથી બ્લડ ને લંગ્સ માં પહોંચાડવા માટે હાટૅ ના રાઇટ વેન્ટ્રિકલ ને એક્સ્ટ્રા વર્ક (પંપિંગ) કરવાની જરૂરિયાત રહે છે આ એક્સ્ટ્રા પંપિંગ કરવાના કારણે હાર્ટ ના રાઇટવેન્ટ્રીકલ ના મસલ્સ એ થીકનિંગ થાય છે જેને હાઇપરટ્રોફી કહેવામાં આવે છે.

Explain the Etiology/ cause of the the Tetralogy of Fallot (ટેટ્રાલોજી ઓફ ફેલોટ થવા માટેના કારણ જણાવો)

જીનેટીક ફેક્ટર ના કારણે,
એન્વાયરમેન્ટલ ફેક્ટર ડ્યુરિંગ પ્રેગ્નેન્સિ ના કારણે જેમ કે,
મેટરનલએજ,
મેટરનલ હેલ્થ કન્ડિશન જેમકે,ડાયાબિટીસ.
મધર એ પ્રેગનેન્સી સમયે અમુક પ્રકારના ટોક્સિન્સ સબસ્ટન્સ ના કોન્ટેકમાં આવવાના કારણે.
અમુક પ્રકારની મેડીકેશન એ મધર દ્વારા પ્રેગ્નન્સી સમય દરમિયાન લેવાના કારણે.
પ્રેગનેન્સી સમય દરમિયાન ઇમપ્રોપર ન્યુટ્રીશન મધર દ્વારા લેવાના કારણે.
ક્રોમોઝોમલ એબનોર્માલીટીસ ના કારણે.
ફિટસ નુ ઇન્ટ્રાયુટેરાઇન લાઇફ દરમિયાન પ્રોપરલી હાર્ટનું ડેવલપમેન્ટ ન થવાના કારણે.

Explain the Clinical manifestation/ Sign and symptoms of the the Tetralogy of Fallot (ટેટ્રાલોજી ઓફ ફેલોટ માટેના લક્ષણો તથા ચિન્હો જણાવો).

સાઇનોસિસ જોવા મળવું,
લિપ્સ,સ્કિન તથા નેઇલ નુ બ્લુઇસ ડીસ્કલરેશન થવું,
શોર્ટનેસ ઓફ બ્રીધ થવું,
ક્લબિંગ જોવા મડવુ,
થાક લાગવો,
ગ્રોથ એ પુઅર થવો,
બ્રિધિંગ ડિફીકલ્ટી થવી,
એબનોર્મલ મરમર સાઉન્ડ સંભળાવો,
ઇરીટેબીલીટી થવી,
ડિસ્પનીયા,
એપિસોડ્સ ઓફ સાઇનોટિક સ્પેલ(ટેટ સ્પેલ)તેમા ફિડીંગ કર્યા બાદ તથા કોઇ પેઇનફુલ પ્રોસિઝર બાદ ચાઇલ્ડ મા સાયનોસીસ, હાઇપોક્ઝીયા તથા બ્રિધિંગ ડિફીકલ્ટીઝ થવી,
પોલીસાયથેમિયા,
ચાઇલ્ડ ની સ્કિન એ કુલ તથા ક્લેમી થવી,

Explain the Diagnostic evaluation of the the Tetralogy of Fallot (ટેટ્રાલોજી ઓફ ફેલોટ માટેના ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન જણાવો).

History taking and physical examination,
હાર્ટ સાઉન્ડ સ્કલ્ટેશન,
ઇલેક્ટ્રોકાર્ડિયોગ્રામ (ECG),
ઇકોકાર્ડીઓગ્રાફી,
ચેસ્ટ એક્સરે,
કાર્ડીયાક મેગ્નેટિક રેઝોનન્સ ઈમેજિંગ (MRI),
કાર્ડીયાક કેથેટરાઇઝેશન ,

Explain the medical management of the the Tetralogy of Fallot (ટેટ્રાલોજી ઓફ ફેલોટ માટેના મેડિકલ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

ચાઇલ્ડ ના હાઇપોક્ઝીક કન્ડિશન તથા તેના સાઇનોસિસ ની કન્ડિશનને ટ્રીટ કરવા માટે પ્રોપર્લી ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપર્લી સિડેટીવ મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી ઇન્ટ્રા વિનર્સ ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવુ.

ચાઈલ્ડ ના ડિહાઇડ્રેશન ને પ્રોપરલી ટ્રીટ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને એનિમીયા ની કન્ડિશન હોય તો તેને પ્રોપરલી ટ્રીટ કરવી.

ચાઇલ્ડ ના હાઇપોક્ઝીક સ્પેલ ને ટ્રીટ કરવા માટે તેને પ્રોપરલી ની ચેસ્ટ પોઝિશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ને ઇન્ટ્રાવિનસ વાઝોપ્રેશર જેમકે મીથોક્ઝામાઇન એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવું.

જો ચાઇલ્ડ ને સિવ્યર ટેકનોલોજી ઓફ ફેલોટ ની કન્ડિશન હોય તો ચાઇલ્ડ ને ઇન્ટ્રા વિનસલી પ્રોસ્ટાગ્લેન્ડિન E1 પ્રોવાઇડ કરવુ. એના કારણે ડક્ટર્સ નું ડાયલેટેશન થાય છે અને પલ્મોનરી બ્લડ ફ્લો ઇન્ક્રીઝ થાય છે.

જો ચાઇલ્ડ ને એસીડોસીસ ની કન્ડિશન હોય તો તેને પ્રોપરલી ટ્રીટ કરવી.

Explain the Surgical management of the the Tetralogy of Fallot (ટેટ્રાલોજી ઓફ ફેલોટ માટેના સર્જીકલ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો).

ટેકનોલોજી ઓફ ફેલોટ ના સર્જીકલ મેનેજમેન્ટ એ સામાન્ય રીતે ડિફેક્ટ નું કરેક્શન કરવું તથા પેલીએટીવ પ્રોસિઝર પ્રોવાઇડ કરવી. આ પ્રોસિઝર પરફોર્મ કરવાના કારણે લંગ્સ માં બ્લડ ફ્લો એ ઇન્ક્રીઝ થાય છે અને સાઇનોસિસ કન્ડિશન એ ટ્રીટ થાય છે.

મોસ્ટ કોમન સર્જરી માં ઇન્ટ્રાકાર્ડિયાક રિપેર તથા કમ્પ્લીટ રીપેર નું ઇનવોલ્વમેન્ટ થાય છે.

1. કમ્પ્લીટ ઇન્ટ્રાકાર્ડિયાક રીપેર

કમ્પ્લીટ ઇન્ટ્રા કાર્ડિયાક રીપેર એ મોસ્ટઓફ ટેટ્રોલોજી ઓફ ફેલોટ ની કન્ડિશન ને ટ્રીટ કરવા માટે પ્રિફર્ડ સર્જીકલ પ્રોસિઝર છે. આ પ્રોસીઝર માં વેન્ટરીક્યુલર સેપ્ટલ ડિફેક્ટને પેચ દ્વારા ટ્રીટ કરવામાં આવે છે. ત્યારબાદ પલ્મોનરી આર્ટરી કે જે સ્ટેનોસિસ થયેલી હોય તેના ઓબસ્ટ્રકશન ને રીલીવ કરવામાં આવે છે જેના કારણે રાઇટ વેન્ટ્રિકલ માંથી બ્લડ એ પ્રોપરલી લંગ્સ માં ટ્રાન્સપોર્ટ થઇ શકે ત્યારબાદ ઓવરરાઇડિંગ ઓફ એઓર્ટા ને રીપોઝિશનિંગ પ્રોવાઇડ કરવામાં આવે છે. આ પ્રોસિજર કરવા માટેનો એઇમ એ લંગ્સ માં બ્લડ ફ્લોને ઇમ્પ્રુવ કરી પ્રોપરલી ચાઇલ્ડ ની કન્ડિશનને ટ્રીટ કરી શકાય.

2.બ્લાલોક ટોસિંગ અથવા મોડિફાઇડ બ્લાલોક ટોસિંગ સન્ટ.

જ્યારે ટેટ્રોલોજી ઓફ ફેલોટ ની કન્ડિશન ને કમ્પ્લીટલી રીપેર કરવી ઇમ્પોસિબલ હોય તેવી કન્ડિશન માં બ્લાલોકટોસિંગ સન્ટ નો યુઝ કરવામાં આવે છે. આ પ્રોસિઝરમાં સબક્લેવિયન આટૅરી , ઇનનોમીનેટ આટૅરી તથા પલ્મોનરી આટૅરી વચ્ચે કનેક્શન કરવામાં આવે છે જેના કારણે લંગ્સ માં બ્લડ ફ્લોને ઇમ્પ્રુવ કરી શકાય.

3. પલ્મોનરી વાલ્વ સ્ટેનોસિસ

પલ્મોનરી વાલ્વ સ્ટેનોસિસ મા સ્ટેનોસિસ થયેલા વાલ્વ ને પ્રોપરલી રીપેર કરવામાં આવે છે.

Explain the Nursing management of the Tetralogy of Fallot (ટેટ્રાલોજી ઓફ ફેલોટ ના નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ ને જણાવો.)

ચાઇલ્ડ નુ પ્રોપર્લી મોનિટરિંગ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન પ્રોપરલી અસેસ કરવા.

ચાઇલ્ડ નુ કાર્ડીયાક ફંક્શન પ્રોપરલી અસેસ કરવુ.

ચાઇલ્ડ ના સિમ્પટોન્સ જેમકે બ્રિથિગ ડીફીકલ્ટી, સ્વેટિંગ ,ટાયર્ડનેસ ને પ્રોપરલી અસેસ કરવુ.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને ચાઇલ્ડ ની કન્ડિશન ,તેને થવા માટેના કારણો, તેના લક્ષણો તથા ચીન્હો ,તેની ટ્રીટમેન્ટ તથા લાઇફ સ્ટાઇલ મોડીફીકેશન વિશે કમ્પ્લીટ એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.

પ્રિ ઓપરેટીવ નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી પોઝીશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ને ઓક્સિજન પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપર્લી સાયકોલોજીકલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ નું બ્લડ ઓક્સિજન લેવલ રેગ્યુલરલી મોનિટરિંગ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને ઇન્ફેક્શન થી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે તથા ટ્રોમા થતું પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પ્રોપર્લી પ્રોટેક્શન પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ તથા કેરગીવર ને ચાઇલ્ડ ની કન્ડિશન, તેને થવા માટેના કારણો, તેના લક્ષણો અને ચિન્હો વિશે કમ્પલેટ એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ની પ્રોપરલી એસેપ્ટીક ટેકનીક મેઇન્ટેન રાખી કેર પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ના ન્યુટ્રીશનલ સ્ટેટસ ને મેઇન્ટેન રાખવા માટે ઇન્ટ્રા વિનસ ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને હાઇપોથર્મિયા માંથી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે તેને પ્રોપરલી ક્લોથ મા વિટોડી રાખવું.

ચાઇલ્ડ ને ઇન્ફેક્શન થી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પ્રોપર્લી એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

પોસ્ટ ઓપરેટિવ નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ

ચાઇલ્ડ નુ પ્રોપરલી ક્લોઝ મોનિટરિંગ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના વાઇટલ સાઇન ને કંટીન્યુઅસલી મોનિટરિંગ કરવા.

ચાઇલ્ડ ના ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ ને કંટીન્યુઅસલી મોનિટર કરવા.

ચાઇલ્ડ ના ન્યુટ્રીશનલ સ્ટેટસ ને મેઇન્ટેન રાખવા માટે એડીક્યુએટ ઇન્ટ્રા વિનર્સ ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને એડીક્યુએટ રેસ્પીરેટરી સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી ઓક્સિજન એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવું.

ચાઇલ્ડ ના એર પેસેજ ને ક્લિયર રાખવા માટે પ્રોપરલી સક્ષનીંગ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના બોડી ટેમ્પરેચર ને કંટીન્યુઅસલી મેઇન્ટેન રાખવું ચાઇલ્ડ ને એક્સટર્નલ એન્વાયરમેન્ટ ના એક્સપોઝર અવોઇડ કરવુ.

ચાઇલ્ડ ને ન્યુટ્રિશિયસ ડાયટ પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ ને ઇન્ફેક્શન થી પ્રિવેન્ટ કરવા માટે પ્રોપરલી હાઇજીનિક કન્ડિશન મેઇન્ટેન રાખવી.

ઓપરેટીવ સાઇડ પર પ્રોપરલી એસેપ્ટીક ટેકનિક મેઇન્ટેન રાખી ડ્રેસીંગ પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ નો ડેઇલી વેઇટ મોનીટરિંગ કરવો.

ચાઇલ્ડ ને કોઇપણ કોમ્પ્લિકેશન છે કે નહીં તેના માટે કંટીન્યુઅસલી મોનિટરિંગ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને એડીક્યુએટ કેર પ્રોવાઇડ કરવા માટે તેના પેરેન્ટ્સ ને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ની કન્ડિશન વિશે તેના પેરેન્ટ્સ ને કમ્પ્લીટલી એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ તથા તેના ફેમીલી મેમ્બર્સ ની એન્ઝાઇટી ને રીડયુઝ કરવા માટે પ્રોપરલી સાઇકોલોજીકલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને પ્રિસ્ક્રાઇબ કરેલી મેડીકેશન ચાઇલ્ડ ને પ્રોવાઇડ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને પ્રોપરલી સાઇકોલોજીકલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને રેગ્યુલરલી ફોલોઅપ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

🔸d) Diarrhea-ડાયેરિયા.

ડાયરિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં લિક્વિડ, લુઝ તથા વોટરી સ્ટૂલ એ દિવસમાં ( in 24 hours) ત્રણ time કરતાં વધારે time passed થાય છે. અને આ લુઝ , વોટરી સ્ટૂલ ની ફ્રિકવન્સી પણ વધારે હોય છે.

ડાયરિયા થવાના કારણે બોડી માંથી એક્સેસિવ અમાઉન્ટ માં ફ્લુઇડ તથા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ એ લોસ થાય છે તેના કારણે ડીહાઈડ્રેશન ની કન્ડિશન અરાઇઝ થાય છે.

ડાયરિયા એ ડેવલોપિંગ કન્ટ્રીસ માં મોટાલિટી રેટ ના કોઝ માં ટોપ થ્રી માં આવતું ડીઝીઝ છે.

(Diarrhoea is a disease in which passage of loose, liquid or watery stool more than three times per day)

Explain the types of the Diarrhoea. (ડાયરિયા ના ટાઇપ જણાવો)

ડાયરિયા ના મુખ્ય ચાર ટાઈપ પડે છે.

1) Acute Diarrhoea (એક્યુટ ડાયરિયા)

2) Chronic Diarrhoea (ક્રોનિક ડાયરિયા)

3) persistent Diarrhoea (પર્સીસ્ટન્ટ ડાયરીયા)

4) Dysentery (ડિસેન્ટ્રી)

1) Acute Diarrhoea (એક્યુટ ડાયરિયા)

એક્યુટ ડાયરિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમા ડાયરિયા નું ઓન સેટ એ સડ્નલી હોય છે તથા શોર્ટ ડ્યુરેશન માટે હોય છે. તથા બે વીક કરતા ઓછા સમયગાળા માટે હોય છે.

એક્યુટ ડાયરિયા એ મુખ્યત્વે કોઈપણ ઇન્ફેક્શન ના કારણે થાય છે.

 2) Chronic Diarrhoea(ક્રોનિક ડાયરિયા)

ક્રોનિક ડાયરિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં લુઝ વોટરી સ્ટૂલ એ 3 વિકસ કરતા પણ વધારે સમય થી હોય તો તેને ક્રોનિક ડાયરીયા કહેવામાં આવે છે.

ક્રોનિક ડાયરિયા કોઇપણ ઓર્ગેનિક ડિસીસ ના કારણે હોય છે.

3) persistent Diarrhoea (પર્સીસ્ટન્ટ ડાયરીયા) ,

પર્સીસ્ટન્ટ ડાયરિયા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં એક્યુટ ડાયરિયા ના અટેકસ એ બે વીક કરતા વધારે સમય સુધી જોવા મળે છે અને તે ડાયરિયા એ ઇન્ફેક્શનના કારણે થાય છે.

4) Dysentery (ડિસેન્ટ્રી)

ડીસેન્ટ્રી એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં સ્ટૂલમાં બ્લડ , મ્યુકસ અને પસ એ પ્રેઝન્ટ હોય છે તથા તેમાં એબડોમીનલ કોલીક, ફીવર, તથા ટેનીસ્મશ (  આ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં bowel એ ઓલરેડી એમ્પટી થયેલ હોય છતાં પણ સ્ટૂલ પાસ કરવાની જરૂરિયાત પડે છે.) જોવા મળે છે.

Explain the Etiology/ cause of the Diarrhoea (ડાયરિયા થવા માટેના કારણ જણાવો)

અન હાઇજીનીક કન્ડિશન કારણે.

ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે.

વાયરલ ઇન્ફેક્શનના કારણે :=

રોટા વાયરસ,

એન્ટેરો વાઇરસ,

એડીનો વાયરસ ના કારણે,

મીઝલ્સ વાયરસ ના કારણે.

Influenza વાયરસ ના કારણે.

બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શનના કારણે.

E coli,

શિગેલા બેક્ટેરિયા ( Shigella bacteria) ના કારણે,

સાલમોનેલા બેક્ટેરિયાના કારણે.

સ્ટેફાઈલોકોકસ બેક્ટેરિયાના કારણે.

વીબ્રીઓ કોલેરા ના કારણે.

પેરાસાઈટીક ઇન્ફેક્શનના કારણે.

એન્ટઅમીબા હિસ્ટોલાઇટીકા,

જીઆરડીયા લેમ્બલીયા,

ક્રિપ્ટોસ્પોરીડિયમ,

પી ફાલ્સીપેરમ, પી વાઇવેક્સ, પી ઓવેલી અને પી મેલેરિયા.

ફંગાઇ ઇન્ફેક્શન ના કારણે.

કેન્ડીડા આલ્બીકન્સ ના કારણે,

ઇન્ફેક્શિયસ કન્ડિશનના કારણે.

અપર રેસ્પીરેટરી ઇન્ફેક્શનના કારણે,

ઓટાઇટીસ મીડિયા ના કારણે,

ટોન્સીલાઇટીસ  ના કારણે,

ન્યુમોનિયા ના કારણે,

યુરીનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શનના કારણે.

ડાયેટીક તથા ન્યુટ્રીશનલ ફેક્ટર ના કારણે.

ઓવરફીડિંગ,

સ્ટારવેશન ના કારણે,

ફુડ એલર્જી તથા ફુડ પોઇઝનિંગ ના કારણે.

અધર પ્રિડીસ્પોઝીંગ કન્ડિશન ના કારણે

જેમ કે,

Age,

Season,

Artificial feeding,

Explain the Clinical manifestation/ sign and symptoms of the child with the Diarrhoea (ડાયરીયા ના લક્ષણો તથા ચિન્હો જણાવો)

ફ્રિક્વંટલી લુઝ વોટરી સ્ટૂલ પાસ થવું.

ડીહાઇડ્રેશન થવું,

એબડોમિનલ પેઇન થવું.

લો ગ્રેડ ફીવર આવવો.

ભૂખ ન લાગવી.

એબડોમીનલ ડિસ્ટેન્સન થવું.

બિહેવિયરલ ચેન્જીસ થવા જેમકે

ઇરીટેબીલીટી,

રેસ્ટલેસનેસ,

વિકનેસ આવવી,

થાક લાગવું,

પ્રોપરલી ઊંઘ ન આવવી,

ફિઝિકલ ચેન્જીસ જોવા મળવા જેમકે,

 વેઇટ લોસ થવો,

સ્કીન ટર્ગર પુઅર થવી,

મ્યુકસ મેમ્બરેન ડ્રાઇ થવી.

લીપ્સ એ ડ્રાય થવા,

Paleness,

Eyes એ સંકન થવી,

Fontanelle એ ડિપ્રેશ્ડ થવા,

વાઈટલ સાઈન માં ચેન્જીસ જોવા મળવા જેમકે,

બ્લડ પ્રેશર લો થવુ,

ટેકીકાર્ડીયા,

રેસ્પીરેશન રેપિડ થવા,

લિંમ્સ એ કોલ્ડ થવા,

યુરીનરી આઉટપુટ ડિક્રીઝ થવું,

કંસિયસનેસ લોસ થવી,

 Explain the Diagnostic evaluation of the patient with the Diarrhoea. (ડાયરિયા વાળા child નું ડાયગ્નોસ્ટિક ઇવાલ્યુએશન જણાવો)

History taking and physical examination,

સ્ટૂલ એક્ઝામિનેશન,

બ્લડ એક્ઝામિનેશન,

એરિથ્રોસાઈટ  સેડીમેન્ટેશન રેટ ટેસ્ટીંગ (  ESR  ),

સ્ટૂલ કલ્ચર,

ઓવા તથા પેરાસાઇટ અસેસમેન્ટ,

એન્ડોસ્કોપિક એક્ઝામિનેશન.

 Explain the Medical management of the the Diarrhoea. (ડાયરિયા વાળા ચાઇલ્ડ નું મેડિકલ મેનેજમેન્ટ જણાવો)

1) ચાઇલ્ડ ને રિહાઇડ્રેશન થેરાપી પ્રોવાઈડ કરવી.

 ચાઇલ્ડ નુ હાઇડ્રેશન સ્ટેટસ મેઇન્ટેન રાખવા માટે ઓરલ રીહાઇડ્રેશન સોલ્યુશન ( ORS ) પ્રોવાઇડ કરવું.

 ઓરલ રીહાઇડ્રેશન થેરાપી એ માઇલ્ડ થી મોડરેટ ડીહાઇડ્રેશન ને ટ્રીટ કરવા માટેની ઇફેક્ટિવ ટ્રીટમેન્ટ ગણવામાં આવે છે.

 2) ચાઇલ્ડ ને ઇન્ટરા વિનસ ફ્લુઇડ થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.

 જો ચાઇલ્ડ ને ડિહાઇડ્રેશનની કન્ડિશન હોય અને ORS થેરાપી એ પ્રોપરલી effective ન રહેતી હોય ત્યારે ચાઇલ્ડ ને ઇન્ટરા વિનસ ફલુઇડ થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.

3) ચાઇલ્ડ ને ઇન્ટરા વિનસ થેરાપી સાથે પ્રોપરલી feeding પ્રોવાઇડ કરવુ જેના કારણે Malnutrition માંથી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય .

જે ચાઇલ્ડ એ માઉથ દ્વારા ફૂડ લઈ શકતુ હોય તેને ઈઝીલી ડાયજેસ્ટેબલ ફૂડ પ્રોવાઇડ કરવું.

Ex:= Toast, rice,blanned food.

4)  ચાઇલ્ડ નુ એડીક્યુએટલી ફ્લુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ લેવલ મેઇન્ટેન કરવું.

5) ચાઇલ્ડ ને જો કોઈપણ બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શનના કારણે ડાયરિયલ ડીસીઝ થઈ હોય તો એન્ટિબાયોટિક મેડિસિન પ્રોવાઈડ કરવી.

6) ચાઈલ્ડ ને એન્ટીડાયરીયલ મેડિસિન પ્રોવાઈડ કરવી

જેમ કે,

Loperamide,

Bismuth Subsalysilate.

 7) Explain the Nursing management of the child with the Diarrhoeal disease.

ડાયરિયલ ડીસીઝ વાડા ચાઇલ્ડ નું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ જણાવો.

ચાઇલ્ડ નું પ્રોપરલી એસ એસમેન્ટ કરવું.

ડાયરિયલ ડીસીઝ ની સિવ્યારીટી ને અશેસ કરવી.

ડાયરિયા ની ફ્રિકવન્સી વોલ્યુમ તથા કન્સીસ્ટન્સી ને અસેસ કરવી.

ચાઇલ્ડ ને ડીહાઇડ્રેશનના કોઈપણ સિમ્પટોમ્સ છે કે નહીં તે અશેસ કરવું.

ચાઇલ્ડ નું પ્રોપરલી ફલુઇડ તથા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ લેવલ મેન્ટેઇન રાખવું.

ચાઇલ્ડ ના હાઇડ્રેશન સ્ટેટસને મેઇન્ટેન રાખવા માટે ઓરલ રીહાઇડ્રેશન સોલ્યુશન પ્રોવાઇડ કરવું.

જો ચાઇલ્ડ ને સિવ્યર ડીહાઇડ્રેશન થયું હોય તો ઇન્ટરા વિનસ ફલુઇડ થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી ન્યુટ્રીશનલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો.

ચાઇલ્ડ ને કંટીન્યુઅસ બ્રેસ્ટ ફીટીંગ પ્રોવાઇડ કરવું.

જો ચાઇલ્ડ એ માઉથ દ્વારા ફૂડ ઇન્ટેક કરી શકતું હોય તો તે ચાઇલ્ડ ને ઇઝીલી ડાઈજેસ્ટેબલ ફૂડ પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.

જો ચાઇલ્ડ ને કોઇપણ બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શનના કારણે ડાયરિયા ની કંટીશન થઈ હોય તો એન્ટિબાયોટિક મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.

જો ચાઇલ્ડ ને કોઈપણ પેરાસાઇટીક ઇન્ફેક્શન થયું હોય તો એન્ટિપેરાસાઇટીક મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ને કોઈપણ પ્રકારનું ઇન્ફેક્શન લાગી નહીં તે માટે પ્રોપરલી હેન્ડ હાઇજીન ટેકનીક પ્રેક્ટિસ કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

ચાઇલ્ડ ને કંટીન્યુઅસલી મોનિટર કરવુ.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું કે સેફ વોટર તથા ફૂડ હેન્ડલિંગ કરવું જેના કારણે ડાયરિયા ની કન્ડિશન થતી પ્રિવેન્ટ કરી શકાય.

ચાઇલ્ડસ ના પેરેન્ટ્સ ને એડવાઇઝ આપવી કે ચાઇલ્ડ ને રેગ્યુલર મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરે.

 8) Explain the prevention care of the Diarrhoea. (ડાયરિયા ના પ્રિવેન્શન કેર ને એક્સપ્લેઇન કરો)

પેરેન્ટ્સ ને એડવાઇઝ આપવી કે ચાઇલ્ડ ને કંટીન્યુઅસ બ્રેસ્ટ ફીડિંગ  પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને એડવાઇઝ આપવી કે પ્રોપરલી હેન્ડ હાઇજીન મેઇન્ટેન રાખવી.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને એડવાઇઝ આપવી કે પ્રોપરલી સેફ વોટર તથા હાઇજીનીક રીતે ફૂડ પ્રિપેર કરવું.

ચાઇલ્ડ ને પ્રોપરલી હાઇજીનીકલી બોટલ ફીટીંગ પ્રોવાઇડ કરવુ.

કોઇપણ પ્રકારના સ્પેસિફાયર નો યુઝ ન કરવા માટે ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સને એડવાઈઝ આપવી.

ચાઇલ્ડ ના પેરેન્ટ્સ ને એડવાઇઝ આપવી કે પર્સનલ હાયજીન ને સ્ટ્રીક્ટ મેઇન્ટેન રાખવી.

ચાઇલ્ડ ના નેઇલ્સ ને શોર્ટ રાખવા માટે એડવાઇઝ આપવી તથા ચાઇલ્ડ ના હેન્ડ્સ અને ટોયસ હંમેશા ક્લીન રાખવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

ચાઇલ્ડ ને એડીક્યુએટ ફ્લુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.

ચાઇલ્ડસ ને ઇઝીલી ડાયજેસ્ટેબલ ફૂડ જેમકે રાઈસ, દાલ, સુપ, કોકોનટ વોટર જેવું ફૂડ પ્રોવાઇડ કરવા માટે પેરેન્ટ્સને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.

પેરેન્ટ્સને એડવાઇઝ આપવી કે જો જરૂરિયાત રહેતો ચાઇલ્ડ ,ને હોમમેડ ORS સોલ્યુશન પ્રોવાઇડ કરવું.

પેરેન્ટ્સ ને એડવાઇઝ આપવી કે ચાઇલ્ડ ને રેગ્યુલર મેડીકેશન પ્રોવાઇડ કરવી.

ચાઇલ્ડ ની પ્રોપરલી કેર કરવા માટે પેરેન્ટ્સ ને એડવાઇઝ આપવી

⏩ Q-4 Write short notes. ટૂંકનોંધ લખો. (કોઈપણ ત્રણ) (12)

🔸a) Under five clinic- અન્ડર ફાઈવ ક્લીનીક.

બાળકો એ કોઈપણ ડીસીઝ થવા માટે હાઈરિસ્ક ગ્રુપ છે. ખાસ કરીને પાંચ વર્ષથી નીચેના બાળકો એ કોઈપણ ડીસીઝ કે ઇન્ફેક્શન થવા માટે વનરેબલ અને સ્પેશિયલ રિસ્ક વાળુ ગ્રુપ છે.

ડેવલપિંગ કન્ટ્રીમા પાંચ વર્ષથી નીચેના બાળકોમા ડેથ રેટ હાઈ જોવા મળે છે.
બાળકોમા મોર્ટાલિટી અને મોર્બીડીટી માટેના કારણોમા ખાસ કરીને પ્રીમેચ્યોરિટી, લો બર્થ વેઈટ (LBW), એક્યુટ રેસ્પીરેટરી ઇન્ફેક્શન(ARI), ડાયરિયા, ઇન્ફેકશિયસ ડીસીઝ તથા એકસીડન્ટ્સ એ મુખ્ય કારણો છે.

અંડર ફાઈવ ક્લિનિક એ પાંચ વર્ષથી નીચેના બાળકોમા તમામ પ્રકારની પ્રિવેન્ટીવ સર્વિસીસ ની સાથે સાથે ન્યૂટ્રિશનલ સર્વેન્સ, હેલ્થ એજ્યુકેશન અને ટ્રીટમેન્ટ પર ભાર મૂકે છે.

અંડર ફાઈવ ક્લિનિક નો કન્સેપ્ટ વેલ બેબી ક્લિનિક પરથી આવેલ છે. આમા પાંચ વર્ષથી નીચેના બાળકો માટે તમામ પ્રકારની કોમ્પ્રીહેન્સિવ હેલ્થ કેર સર્વિસીસ આપવામા આવે છે.

પાંચ વર્ષથી નીચેના બાળકોમા મોર્ટાલિટી અને મોર્બીડીટી ના મેજોરીટી કારણો પ્રિવેન્ટ કરી શકાય તે પ્રકારના છે. જેથી અંડર ફાઈવ ક્લિનિક દ્વારા આ તમામ પ્રકાર ની સર્વિસીસ ને એક ટ્રાય એંગલ સિમ્બોલ ના સ્વરૂપમા નીચે મુજબ પૂરી પાડવામાં આવે છે.

1. Care in Illness (કેર ઇન ઇલનેસ).

Under 5 ક્લિનિક ની સર્વિસીસ અંતર્ગત કોઈ પણ પાંચ વર્ષથી નીચેના બાળકની કોઈપણ પ્રકારની બીમારી દરમિયાન કે માંદગી દરમિયાન તાત્કાલિક કેર અને ટ્રીટમેન્ટ આપવામા આવે છે.
જેમા કોઈ પણ ડીસીઝ કે ઇલનેસ ને વહેલી તકે નિદાન કરી અને યોગ્ય કેર આપવામા આવે છે.
બાળકોને લગતી તમામ કેર ઇન્સ્ટિટ્યૂશનલ બેઝડ પ્રોવાઇડ કરવામા આવે છે અને જરૂર જણાય ત્યારે રેફરલ સર્વિસીસ નો ઉપયોગ કરી આગળની સારવાર માટે બાળકને રીફર પણ કરવામા આવે છે.

2. Adequate Nutrition (એડીકવેટ ન્યુટ્રીશન).

બાળકના ડેવલપિંગ પિરિયડ દરમિયાન તેના નોર્મલ ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ માટે તેને યોગ્ય ન્યુટ્રીટીવ ડાયટ મળવો તે ખૂબ જ આવશ્યક છે.

બાળકને તેના જન્મથી છ મહિના સુધીના સમયગાળા દરમિયાન એક્સક્લુઝિવ બ્રેસ્ટ ફીડિંગ મળવુ જોઈએ. ત્યારબાદ યોગ્ય વિનિંગ ડાયેટ પ્રોવાઇડ થવો જોઈએ.

બાળકોમા પ્રોટીન એનર્જી માલન્યુટ્રીશન (PEM) તથા એનીમિયા, રીકેટસ અને અલગ અલગ પ્રકારના ન્યુટ્રીશનલ ડેફિસિયન્સી ડીસઓર્ડર પ્રિવેન્ટ કરવા માટે તેને યોગ્ય ન્યુટ્રીટિવ બેલેન્સ ડાયેટ મળવો જોઈએ.

3. Immunization (ઈમ્યુનાઈઝેશન)…

પ્રિવેન્ટીવ પીડીયાટ્રીક સર્વિસીસમા ઇમ્યુનાઈઝેશન એ ખૂબ અગત્યની સર્વિસ છે. જેનાથી વેક્સિન આપી સ્પેસિફિક ડીસીઝને ની સામે સ્પેસિફિક પ્રોટેકશન ડેવલપ કરવામા આવે છે.

ઇમ્યુનાઈઝેશન થી બાળકો મા ડેન્જરિયસ ઇન્ફેક્શન તરીકે જોવા મળતા ડીઝીઝ જેમકે પોલિયોમાઈલાઈટીસ, ડીપ્થેરિયા, પરટુસીસ, મિજલસ, રૂબેલા, હિપેટાઇટિસ B, ન્યુમોનિયા, વાયરલ ડાયેરીયા વગેરે બાળકોમા મોર્ટાલીટી અને મોર્બીડીટી માટે ખાસ જવાબદાર ડીઝીઝ સામે ઇમ્યુનાઈઝેશનથી સ્પેસિફિક પ્રોટેક્શન મળે છે.

બાળકોમા ઇમ્યુનાઈઝેશન થી સ્પેસિફિક ડીસીઝ પ્રત્યે ઇમ્યુનિટી પ્રોડ્યુસ કરવામા આવે છે, અને સ્પેસિફિક ડીસીઝ કે ઇન્ફેક્શનથી બાળકોને બચાવી શકાય છે.

4. Family Planning (ફેમિલી પ્લાનિંગ).

અંડર ફાઈવ ક્લિનિક પ્રોગ્રામ દરમિયાન મધર ને ફેમિલી પ્લાનિંગ તથા તેની મેથડ અને તેની સર્વિસીસ વિશે કાઉન્સેલિંગ અને ગાઈડન્સ આપવુ જોઈએ જેથી તેના બાળકોની હેલ્થ અને તેના વેલ બીઇંગ પર સારી રીતે ફોકસ કરી શકે.

5. Health Education (હેલ્થ એજ્યુકેશન).

આ અંડર ફાઈવ ક્લિનિક ની ખૂબ જ આવશ્યક અને અત્યંત જરૂરી સર્વિસીસ છે. જેમા મધર ફાધર ને તેના બાળકોની કેરના દરેક આસ્પેકટ પર હેલ્થ એજ્યુકેશન આપવામા આવે છે.

તેમા ડીઝીઝના પ્રવેન્શન, હેલ્થના પ્રમોશન, નોર્મલ ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ, બેસ્ટ ફીડીંગ, ન્યુટ્રીશનલ બેલેન્સ ડાયેટ, પીરીયોડીકલી અસેસમેન્ટ, ઇમ્યુનાઈઝેશન, હાઈજીન તેમજ ક્લીન્લીનેસ ના દરેક અસ્પેક્ટ પર હેલ્થ એજ્યુકેશન આપવામા આવે છે.

ઉપરોક્ત તમામ સર્વીસીસ અંડર ફાઈવ ક્લિનિક અંતર્ગત આપવામા આવે છે.

આ ક્લિનિક એ સામાન્ય રીતે ગામડા, પછાત એરિયાઓ તથા દૂરના વિસ્તારોમા ચલાવવામા આવે છે.

ટ્રેઈન્ડ હેલ્થ વર્કર દ્વારા આ ક્લિનિક ને મેનેજ કરવામા આવે છે અને તે હોમ વિઝીટ પણ કન્ડક્ટ કરે છે અને હોમ વિઝીટ દરમિયાન 5 વર્ષથી નીચેના બાળકો અને માતાને તમામ પ્રકારની કોમ્પ્રિહેન્સિવ કેર ઘર સુધી પહોંચાડે છે.

🔸b) UNICEF-યુનિસેફ.

UNICEF(યુનાઇટેડ નેશન્સ ઇન્ટરનેશનલ ચિલ્ડ્રન્સ ઈમરજન્સી ફંડ) એ ચાઇલ્ડના રાઇટ્સ નું એડવોકેટિંગ અને તેને પ્રોટેક્ટ કરવા માટે ડેડીકેટેડ થયેલી ગ્લોબલ ઓર્ગેનાઇઝેશન છે.

1946 માં સ્થપાયેલી યુનિસેફ 190 થી વધારે દેશો અને પ્રદેશોમાં ચાઇલ્ડ અને તેમના ફેમિલી ના જીવન ને સુધારવા માટે વર્ક કરે છે. સૌથી વધુ વુલનરેબલ અને માર્જીનલાઇઝ પોપ્યુલેશન્સ પર ફોકસ કરવામાં આવે છે.
તેના એફોટ્સ એ હેલ્થ,એજ્યુકેશન, ન્યુટ્રીશન, ચાઇલ્ડ પ્રોટેક્શન અને એમરજન્સી રીલીફ સહિતના વિવિધ ક્ષેત્રોમાં ફેલાયેલી છે.

•> કિ એરિયા ઓફ UNICEF

હેલ્થ એન્ડ ન્યુટ્રીશન:

ઇમ્યુનાઇઝેશન,મેટરનલ એન્ડ ન્યુબોર્ન કેર અને માલન્યુટ્રીશન ની ટ્રીટમેન્ટ સહિત આવશ્યક હેલ્થ કેર સર્વિસીસ અને ન્યુટ્રીશન ની એક્સેસ ની ખાતરી કરવી.
HIV/ AIDS, વોટર સેનિટેશન અને હાઇજીન જેવા ઇસ્યુસ પર ભાર મૂકવો.

એજ્યુકેશન:

તમામ ચિલ્ડ્રન ખાસ કરીને ગર્લ્સ અને ક્રાઇસીસ થી અફેક્ટેડ એરિયામાં ક્વોલિટી યુક્ત એજ્યુકેશન પહોંચે તે માટેના મેઝર્સ લેવા.
અર્લી ચાઇલ્ડહુડ ડેવલોપમેન્ટ ને સપોર્ટ આપવો અને એજ્યુકેશનલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને રિસોર્સીસમાં ઇમ્પ્રુવમેન્ટ લાવવી.

ચાઇલ્ડ પ્રોટેક્શન:

હિંસા, શોષણ અને ગેરવ્યવહારથી ચિલ્ડ્રન ને પ્રોટેક્શન પ્રોવાઇડ કરવું.
બાળમજૂરી, હેરફેર અને બાળલગ્ન જેવા મુદ્દાઓ પર ધ્યાન આપવું.
ચિલ્ડ્રન ના રાઇટ્સ નું રક્ષણ કરવા માટે લીગલ અને સોશિયલ સિસ્ટમને સપોર્ટ આપવો.

એમરજન્સી રિસ્પોન્સ:

નેચરલ ડિઝાસ્ટર, કોન્ફલિક્ટ અને એપિડેમિક સહિત ની એમરજન્સી દરમિયાન લાઇફ સેવિંગ સહાય પ્રોવાઇડ કરવી.
ચિલ્ડ્રન અને ફેમિલીઝને સેલ્ટર , ફૂડ , ક્લિન વોટર , મેડિકલ કેર અને સાયકોલોજીકલ સપોર્ટ એ ઇમર્જન્સી સમય દરમ્યાન પ્રોપરલી બધી જગ્યા પર પહોંચે તેની ખાતરી કરવી.

એડવોકેસી એન્ડ પોલીસી:

લોકલ , નેશનલ અને ઇન્ટરનેશનલ સ્તરે ચાઇલ્ડ ના રાઇટ્સ અને વેલ્બીંગ ને પ્રમોટ કરતી પોલીસીસ અને પ્રેક્ટિસ નું એડવોકેટિંગ કરવું.
પોલીસી ચેન્જીસ ને ઇન્ફલુન્સ કરવા અને ચાઇલ્ડ ફિક્સ્ડ પ્રોગ્રામ માટે ફંડને સિક્યોર કરવા માટે ગવર્મેન્ટ , એનજીઓ( NGO )અને અન્ય હિતધારકો સાથે ભાગીદારી કરવી.

યુનિસેફના ગાઇડિંગ પ્રિન્સિપલ્સ:

યુનિસેફ નું વર્ક એ કન્વેન્શન ઓન ધ રાઇટ ચાઇલ્ડ ( CRC ) ના પ્રિન્સિપલ્સ દ્વારા ગાઇડેન્સ આપવામાં આવે છે. જે સર્વાઇવ,ડેવલોપમેન્ટ, પ્રોટેકશન એન્ડ પાર્ટીસીપેસન ના રાઇટ્સ સહિત તમામ ચિલ્ડ્રનના ફંડામેન્ટલ રાઇટ્સ ની રૂપરેખા આપે છે.
ઓર્ગેનાઇઝેશન એ એવી બીલિફ્સ માન્યતા પર વર્ક કરે છે કે દરેક ચાઇલ્ડને તેના બેકગ્રાઉન્ડ તથા સર્કમસ્ટનસીસને ધ્યાનમાં લીધા વગર તેને લાઇફમાં યોગ્ય ચાન્સ મળે.

••>હાઉ યુનીસેફ ઓપરેટ્સ ફંડ રેઇઝીંગ એન્ડ ડોનેસન્સ:

યુનિસેફને સંપૂર્ણપણે ગવર્મેન્ટ, પ્રાઇવેટ ડોનર અને ફંડરેઇઝિંગ કરવાની પહેલ દ્વારા વોલ્યુન્ટરી કન્ટ્રીબ્યુશન દ્વારા ફંડ પૂરું પાડવામાં આવે છે.

પાર્ટનરશીપ:

પ્રોગ્રામ ને ઇમ્પલિમેન્ટ કરવા માટે અને જરૂરિયાત મંદ ચાઇલ્ડ સુધી પહોંચવા માટે ગવર્મેન્ટ , નોન ગવર્મેન્ટ ઓર્ગેનાઇઝેશન ( NGO )સિવિલ સોસાયટી, પ્રાઇવેટ સેક્ટર અને કમ્યુનિટી સાથે કોલાબોરેશન કરે છે.

ફીલ્ડ ઓફિસ:

રિસોર્સીસ એ ચાઇલ્ડ અને તેના ફેમિલી સુધી પહોંચે તે એશ્યોરિંગ કરીને પ્રોજેક્ટ નો સીધો અમલ કરવો અને દેખરેખ રાખવા માટે વર્લ્ડમાં ફિલ્ડ ઓફિસ ને ઓપરેટ કરે છે.

••> કિ પ્રોગ્રામ એન્ડ ઇનીસિટીવ્સ:

ગાવી,વેક્સિન એલાયન્સ:

લો ઇન્કમ ધરાવતા કન્ટ્રીસ માં ઇમ્યુનાઇઝેશન ના એક્સેસ ને વધારવા માટે પાર્ટનર્સ સાથે વર્ક કરે છે.

યુનિસેફ-સ્કૂલ ઇન અ બોક્સ:

ઇમરજન્સી એન્ડ કોન્ફલીક્ટ સીચ્યુએશન માં ચાઇલ્ડ ને પોર્ટેબલ લર્નિંગ સપ્લાઇસ પ્રોવાઇડ કરે છે.

ઇમ્પેક્ટ:

યુનિસેફે ગ્લોબલી ચાઇલ્ડ ની લાઇફ ને સુધારવા માટે નોંધપાત્ર પ્રગતિ કરી છે.
તેમણે ચાઇલ્ડ મોર્ટાલિટી રેટમાં ઘટાડો, સ્કૂલમાં વધારો બેટર ન્યુટ્રીશન અને સ્ટ્રોંગર ચાઇલ્ડ પ્રોટેક્શન માં ફાળો આપ્યો છે.

યુનિસેફ એ ગ્લોબલ એફોટ્સ દ્વારા વાઇટલ ફોર્સ ને ક્રિએટ કરી ને એવા વર્લ્ડ ને ફોર્મ કરે છે કે જ્યા દરેક ચાઇલ્ડ એ હેલ્થી, એજ્યુકેટેડ, પ્રોટેક્ટેડ અને રિસ્પેક્ટેડ હોય.

🔸c) Role of pediatric nurse in child care – ચાઈલ્ડ પીડીયાટ્રિક નર્સનો રોલ.

મેડિસિનના ફિલ્ડમા ચેન્જ આવવાથી અને ટેકનિકલ એડવાન્સમેન્ટ આવવાના લીધે ચાઇલ્ડ હેલ્થ કેર મા નવી નવી ડિમાન્ડ પૂરી કરવા માટે પીડીયાટ્રીક નર્સ ના રોલ મા પણ ખૂબ ચેન્જીસ જોવા મળ્યા છે.
પીડીયાટ્રીક નર્સનો રોલ કેર ના દરેક આસ્પેકટ મા સ્પેશ્યલાઈઝ બન્યો છે. બાળક હેલ્ધી હોય કે બીમાર હોય તેના દરેક સ્ટેજ મા નર્સ દ્વારા કોમ્પ્રિહેન્સિવ એપ્રોચ દ્વારા તમામ કેર પ્રોવાઇડ કરવામા આવે છે.

અલગ અલગ ઇન્સ્ટિટયૂટમા નર્સ નો રોલ ચેન્જ થાય છે, પણ તેની બેઝિક રિસ્પોન્સિબિલિટી અને રોલ દરેક જગ્યાએ સરખો હોય છે.

પીડીયાટ્રીક નર્સ એ પીડીયાટ્રીક મા સ્પેશિયલાઇઝ ટ્રેનીંગ મેળવેલી હોય છે. તેના ડીટેઈલ રોલ ને નીચે મુજબ ક્લાસીફાઈ કરવામા આવે છે.

CARE GIVER.
પીડીયાટ્રીક નર્સ દ્વારા દરેક સેટ અપ મા પ્રિવેન્ટીવ, પ્રોમોટીવ, ક્યુરેટિવ અને રીહેબીલીટેટીવ કેર બાળકને આપવામા આવે છે. આ કેર એ બાળકની નીડ ના આધારે પ્લાન કરવામા આવે છે. તેમા થેરાપ્યુટિક નીડ, કમ્ફર્ટ, સેફટી અને પર્સનલ હાઈજીને લગતી તમામ નિડ નો સમાવેશ કરવામા આવે છે.

HEALTH EDUCATOR.
પીડીયાટ્રીક નર્સ દ્વારા બાળકના પેરેન્ટ્સ અને ફેમિલી મેમ્બર ને ચાઈલ્ડ કેર ને લગતા તમામ બાબતો પર ઇન્સિડેન્સીયલ અને પ્લાન હેલ્થ ટીચિંગ આપવામા આવે છે. જેથી બાળક ને યોગ્ય કેર આપી શકાય.

ADVOCATIVE ROLE.
પીડીયાટ્રીક નર્સ ચાઈલ્ડ હેલ્થ કેર ના સાયન્ટિફિક પ્રિન્સિપલ્સ નો ઉપયોગ કરીને બાળકને ક્વોલીટી કેર મળી રહે તેવા પ્રયત્નો કરે છે. બાળકને તેની કેરમા મેક્સિમમ બેનિફિટ અપાવવા માટે કાર્ય કરે છે.

MANAGER.
બાળકની દરેક કેર ફુલ ફિલ કરવા માટે નર્સ એ મેનેજર ઓફ પીડીયાટ્રીક કેર યુનિટ તરીકે કાર્ય કરે છે અને તેની દરેક કેર પ્રોપરલી ઓર્ગેનાઈઝ કરવામા મદદ કરે છે.

TEAM LEADER.
પીડીયાટ્રીક નર્સ એ તેના યુનિટમા ટીમ લીડર તરીકે કાર્ય કરે છે અને દરેક સ્ટાફ અને સબ ઓર્ડીનેટ વચ્ચે પ્રોપર કોમ્યુનિકેશન કરી દરેકને કેરમા સાથે રાખી બેટર કેર આપવા માટે લીડ કરે છે. દરેક વચ્ચે રિસ્પોન્સિબિલિટીને ડિસ્ટ્રીબ્યુટ કરે છે.

NURSE AS A RECREATIONIST.
બાળકને તેના હોસ્પિટલ ના એડજસ્ટમેન્ટ પ્રોસિજરમા તથા હોસ્પિટલાઇઝેશન દરમિયાન તેના સ્ટ્રેસને મોડીફાઇ કરવા માટે અલગ અલગ પ્રકારની રીક્રિએશનલ એક્ટિવિટી પ્લાન કરે છે અને બાળકના બિહેવિયરને મોડીફાઇ કરવામા મદદ કરે છે.

NURSE AS A COUNSELOR.
બાળકની ક્રિટિકલ કેરના ડિસિઝન વખતે તથા પેરેન્ટ્સમા કોઈ પણ પ્રોબ્લેમ સોલ્વિંગ એપ્રોચ વખતે તેને ડિસિઝન લેવા માટે કાઉન્સેલિંગ કરે છે અને ગાઈડન્સ પ્રોવાઈડ કરે છે.

SOCIAL WORKER.
બાળક અને તેના ફેમિલી મેમ્બર ને લગતા સોશિયલ પ્રોબ્લેમ અને એકજેસ્ટમેન્ટ માટે તે સ્પેશિયલ વેલ્ફેર એજન્સીસ તથા જરૂરી સોશિયલ સપોર્ટ આપવા માટે કાર્ય કરે છે.

NURSE AS A RESEARCHER.
નર્સ પીડીયાટ્રીક યુનિટમા તેની ક્લિનિકલ પ્રેક્ટિસ દરમિયાન અલગ અલગ પ્રકારના રિસર્ચ કંડક્ટ કરે છે અને નવા કન્સેપ્ટ લાવવા માટે ટ્રાય કરે છે. હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ સાથે ડીલ કરવા માટે નવા નવા રસ્તાઓ શોધે છે. નર્સિંગ મા બેટર હેલ્થ કેર ફેસિલિટીઝ આપવા માટે કંટીન્યુઅસ રિસર્ચ તરીકેની ભૂમિકા ભજવે છે.

🔸d) Difference between kwashiorkor and marasmus – કવાશિયોરેકોર અને મરાસમ્સ વચ્ચેનો તફાવત

(આ પ્રશ્ન એ બંને બાજુ એ તફાવત ની જેમ જ લખવો અહી શરળતા ખાતર બંને લાઇન માં આપેલ છે જે ધ્યાને લેવુ. તથા દરેક લાઇન મા પહેલા કવાશીઓરકોર વિષે માહિતી આપેલ છે ત્યાર બાદ મરાસ્મસ વિષે આપેલ છે.)

કવાસીઓરકોર એ મુખ્યત્વે પ્રોટીન ડેફિશિયનસી થી જોવા મળે છે જ્યારે મરાસ્મસ એ પ્રોટીન અને કેલરી બંને ની ડેફિશિયન્સી થી જોવા મળે છે..

તે સામાન્ય રીતે છ મહિનાથી ત્રણ વર્ષના બાળક સુધીમા જોવા મળે છે….તે સામાન્ય રીતે એક વર્ષની અંદરના બાળકમા જોવા મળે છે..

આમા સબ ક્યુટેનીયસ ફેટ નો લોસ જોવા મળતો નથી.. આમા સબ ક્યુટેનિયસ ફેટ લોસ થયેલી જોવા મળે છે..

આમા શરીરમા સોજા જોવા મળે છે.. આમા શરીરમા સોજા જોવા મળતા નથી..

આમા બાળકની રીબ્સ નો ભાગ એ વધારે પ્રોમિનન્ટ જોવા મળતો નથી.. આમા રીબ્સ નો ભાગ એ પ્રોમિનન્ટ જોવા મળે છે..

બાળક આમા લેથાર્જિક જોવા મળે છે… આમા બાળક એલર્ટ અને ઇરીટેબલ જોવા મળે છે..

આમા બાળકમા મસલ્સ વાસ્ટિગ ન જોવા મળે અથવા સામાન્ય જોવા મળે છે… આમા બાળકના મસલ્સમા સિવિયર વાસ્ટિંગ જોવા મળે છે..

આમા બાળકની ભૂખ ઓછી લાગતી હોય એવુ જોવા મળે છે… આમા બાળક ની ભૂખ વધારે લાગતી હોય અને બાળકને ખવડાવવામા આવે જ ત્યારે તે સરસ ખોરાક લે છે.

આમા બાળકનો ફેસ એ મૂન શેપ જોવા મળે છે… આમા બાળક ના ફેસનો શેપ એ મંકી શેપ જોવા મળે છે..

આમા બાળકના હેર ચેન્જીસ ગ્રે અથવા લાલ કલરના જોવા મળે છે… આમા બાળકના હેર ચેન્જીસ વધારે જોવા મળતા નથી..

આ કન્ડિશનમા બાળકને એડિકવેટ પ્રોટીન એમાઉન્ટ આપવામા આવે ત્યારે બાળકની કન્ડિશન સુધરતા ઘણી વાર લાગે છે… આમા બાળકને એડિકવેટ એમાઉન્ટ ઓફ પ્રોટીનની સાથે સાથે કાર્બોહાઇડ્રેટ અને ફેટ આપવામા આવે બાળકની કન્ડિશનમા જલ્દીથી સુધારો આવે છે.

🔸e) Thalassemia -થેલેસેમિયા.

થેલેસેમિયા એ એક પ્રકારનો વારસાગત રોગ છે. જેને વારસાગત હિમોલાઇટીક એનીમિયા તરીકે પણ ઓળખવામા આવે છે.
તેમા હિમોગ્લોબિન ના સિન્થેસિસમા ઘટાડો જોવા મળે છે.
આમા મુખ્યત્વે મેસેન્જર આર એન એ (mRNA) કે જે હિમોગ્લોબિન ની પોલિપેપ્ટાઈડ ચેઇન નુ સિન્થેસિસ કરે છે તેમા ડિફેક્ટ તથા એબનોર્માલીટી જોવા મળે છે.

અલગ અલગ પ્રકારના થેલેસેમિયા મા આ પોલિપેપ્ટાઈડ ની અલગ અલગ ચેઇન મા ડિફેક્ટ હોય છે. જેમા આલ્ફા, બીટા અને ગામા ચેઇન નો સમાવેશ થાય છે.
આ પોલી પેપ્ટાઈડ ચેઇન મા ડિફેક્ટ આવવાના કારણે યોગ્ય હિમોગ્લોબિન નુ સિન્થેસિસ થતુ નથી. જેને થેલેસેમિયા કહેવામા આવે છે.

આર બી સી મા ડિફેક્ટીવ હિમોગ્લોબિન ગોઠવવાના કારણે હાઇપોક્રોમિક માઈક્રોસાઇટીક એનિમિયા આ કન્ડિશનમા જોવા મળે છે.
થેલેસેમિયા એ ગ્રીક શબ્દ થેલાસા એનો મતલબ મોટો સમુદ્ર થાય છે તેના પરથી આવેલો છે.
આ ડીસીઝ એ સૌ પ્રથમ 1925 મા કુલી નામના સાયન્ટિસ્ટ દ્વારા આઇડેન્ટીફાય કરવામા આવ્યો હતો. આથી થેલેસેમિયા મેજર ને કુલીસ એનીમિયા તરીકે પણ ઓળખવામા આવે છે.

થેલેસીમીયાના પ્રકારો.

થેલેસેમિયાને તેની કન્ડિશન ના આધારે નીચે મુજબના પ્રકારમા વહેંચવામા આવે છે.

થેલેસેમિયા મેજર..
તેને કુલીસ એનિમિયા અથવા મેડીટેરાનીયન એનીમિયા તરીકે પણ ઓળખવામા આવે છે. કારણ કે તે મુખ્યત્વે ગ્રીક અને ઇટાલિયન બાજુએ સૌપ્રથમ જોવા મળેલ હતો.

થેલેસેમિયા મેજર એ તેના બધા ટાઈપ મા સૌથી વધારે સિરિયસ કન્ડિશન છે. જે થેલેસેમિયા માટે જવાબદાર જીન એટલે કે બીટા ચેઇન બંને મધર ફાધર તરફથી ડિફેક્ટીવ હોય છે. જેના લીધે વારસાગત આ તકલીફ બાળકમા ટ્રાન્સફર થાય છે.

આમા એરિથ્રોપોએસિસ એટલે કે મેચ્યોર આર બી સી બનવાની ક્રિયા એ પ્રોપર ન થવાના કારણે હિમોલાઈસીસ થાય છે અને તેના લીધે એનીમિયા જોવા મળે છે.

એનીમિયા ના લીધે કિડની દ્વારા વધારે એરિથ્રોપોએટીન આર બી સી પ્રોડક્શન માટે સ્ટીમ્યુલેટ થાય છે અને ફરી ડિફેક્ટીવ એરિથ્રોપોએસીસ ની ક્રિયા થાય છે જેના લીધે બોન ની મેડ્યુલરી કેનાલ મા પણ ડિફેક્ટ જોવા મળે છે.

વારંવાર હિમોલાઈસીસ ની ક્રિયા દ્વારા આર બી સી એ લીવર અને સ્પિલીન મા જમા થતા હોવાના કારણે હિપેટૉસ્પલીનો મેગાલી આ કન્ડિશનમા સમય જતા જોવા મળે છે.

આ કન્ડિશનમા આર બી સી બ્રેક ડાઉન થવાથી બ્લડમા રિલીઝ થાય છે અને તેના લીધે હિમોસાઈડેરોસીસ ડેવલપ થાય છે એટલે કે વધારાનુ આયર્ન એ બોડી ના દરેક ઓર્ગન મા ડિપોઝિટ થાય અને અંતે તે ઓર્ગન ના ફંકશનને ડિસ્ટર્બ કરે છે.

થેલેસેમિયા મેજર એ ડિફેક્ટીવ હિમોગ્લોબીન ના લીધે ઉત્પન્ન થતી હાઈપોપ્રોલીફરેટીવ એનીમિયા ની કન્ડિશન છે.

થેલેસેમિયા ઇન્ટરમીડિયા.. આ થેલેસેમિયા નો પ્રકાર એ આલ્ફા અને બીટા ચેન ના ડિફેક્ટીવ સિન્થેસિસના કારણે જોવા મળે છે. આ કન્ડિશન પણ અમુક અંશે થેલેસેમિયા મેજર સાથે સંબંધિત છે.

થેલેસેમિયા માઈનર.. થેલેસેમિયા ના પ્રકારોમા આ સામાન્ય ઇલનેસ છે. જેમા મધર કે ફાધર તરફથી આલ્ફા અથવા બીટા ડિફેક્ટીવ જીન એ બાળકને વારસામા મળે છે. આમા હેટેરોઝાયગોસીટી ની કેરેક્ટરિસ્ટ જોવા મળે છે એટલે કે મધર અને ફાધર તરફથી આવતા ડિફેક્ટીવ જીનની કોપી મેચ થતી નથી બંને તરફથી કાં તો આલ્ફા અને બીટા અલગ અલગ જિંન ની કોપી ટ્રાન્સફર થાય છે.

બાળકમા આથી આ માઇલ્ડ કન્ડિશન છે. આ કન્ડિશનમા બાળક કમ્પ્લેટલી એસિમ્ટોમેટિક હોય છે અથવા તો બાળકમા માઈલ્ડ એનીમિયા જોવા મળે છે. આ કન્ડિશન વાળા બાળકો નો પ્રોગ્નોસીસ ખૂબ જ સારો હોય છે. બાળકમા માઈલ્ડ એનિમિયા ની સાથે સાથે માઈલ્ડ જોન્ડીસ કે માઈલ્ડ એબડોમિનલ પેઇન પણ જોવા મળી શકે છે. થેલેસેમિયા માઈનર વાળા બાળક એ નોર્મલ લાઈફ જીવી શકે છે અને તેને સામાન્ય રીતે કોઈપણ પ્રકારના મેનેજમેન્ટ ની જરૂર પડતી નથી.

થેલેસીમીયાના દર્દીન મેનેજમેન્ટ.

થેલેસેમીયા વાળા બાળકની કન્ડિશન નુ એસએસએન્ટ કરવુ અને તેમા કોમ્પ્લિકેશન પ્રિવેન્ટ કરવા માટે યોગ્ય સારવાર આપવી જરૂરી છે.
થેલેસેમિયા મેજરવાળા બાળકને વારંવાર હોસ્પિટલાઈઝેશન કરવાની જરૂર પડવાની હોય બાળકને હોસ્પિટલાઈઝેશન માટે સાયકલોજિકલી પ્રિપેર કરવુ ખાસ જરૂરી છે.

આ બાળકને મેડિકલ મેનેજમેન્ટ તરીકે બ્લડ ટ્રાન્સફયુઝન આપવુ અને જરૂરિયાત મુજબ આયર્ન ચીલેટીંગ એજન્ટ આપવા એ થેલેસેમિયા મેજરવાળા બાળકની મુખ્ય સારવાર છે.
આ બાળકને રેસ્ટ અને કમ્ફર્ટનુ ખાસ જરૂર હોય છે જેથી તે પ્રોવાઈડ કરવો.

બાળકને યોગ્ય બેલેન્સ ડાઈટ આપો વિટામીન અને સપ્લીમેન્ટ ખાસ મળી રહે તે પ્રકારનો ડાયટ આપવો અને બાળકના ડાઈટમા આયર્ન બંધ કરવું.
બાળકને ઇન્ફેક્શન લાગતુ અટકાવવા માટે તેને સાથે કમ્પ્લીટ એસેપ્ટિક ટેકનીક થી હોસ્પિટલ દરમિયાન કામ કરવું.

બાળકના માતા પિતાને ડીઝીઝ નો પ્રોગ્નોસીસ અને ટ્રીટમેન્ટ વિશે માહિતી આપવી.
બાળકના માતા પિતાને ખાસ સાયકોલોજીકલ અને ઈમોશનલ સપોર્ટ પૂરો પાડવો.

બાળકને તથા તેના માતા પિતાને ડીઝિઝમા જરૂર હોય ત્યારે સર્જીકલ ઇન્ટરવેશનની પણ જરૂરિયાત ઊભી થાય શકે છે. આ સંબંધિત પેરીઓપરેટિવ નર્સિંગ કેર પ્રોવાઈડ કરવી.
ફોલો અપ કેર બાબતે હેલ્થ એજ્યુકેશન આપવુ તથા માતા પિતાને બાળકની ઘરે સાર સંભાળ લેતા શીખવવુ.

⏩ Q-5 Define following (any six) નીચેની વ્યાખ્યા લખો. (કોઈપણ છ) (12)

🔸a) Pediatric- પીડીયાટ્રિક

પીડીયાટ્રીક નર્સિંગ એ નર્સિંગની એક બ્રાન્ચ છે. જે CONCEPTION થી એડોલેશન્સ એઈજ સુધીના બાળકોમા હોલીસ્ટિક નર્સિંગ કેર પ્રોવાઇડ કરે છે. જેનો મુખ્ય ધ્યેય એ બાળકોનુ ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ યોગ્ય રહે અને બાળકનો ફિઝિકલ, મેન્ટલ અને સોશિયલ વેલબીઇંગ ડેવલપમેન્ટ માટેનો છે. પીડીયાટ્રીક નર્સિંગ મા પ્રિવેન્ટીવ, પ્રોમોટીવ, ક્યુરેટિવ અને રીહેબીલીટેટીવ નર્સિંગ કેર આ ગ્રુપના દરેક બાળકોમા આપવામા આવે છે.

🔸b) Infant Mortality – ઈનફટ મોર્ટાલીટી

એક વર્ષના સમયગાળામા 1000 લાઈવ બર્થ ની સરખામણીમા જન્મથી એક વર્ષની નીચેના બાળકોના મૃત્યુદર ને ઇનફન્ટ મોર્ટાલીટી રેટ (IMR) કહેવામા આવે છે.

🔸c) Weaning- વિનીગ

બાળકને જન્મ પછીથી છ મહિના સુધી એક્સક્લુઝિવ બ્રેસ્ટ ફીડિંગ આપવામા આવે છે. પરંતુ ત્યારબાદ તેના ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટને ધ્યાને લઈ ફક્ત બ્રેસ્ટ મિલ્ક એ તેની જરૂરિયાત પૂરી કરી શકતુ નથી, માટે છ મહિના પછી વધારાના સપ્લીમેન્ટ ફીડીંગ ની જરૂરિયાત ઊભી થાય છે જેને સપ્લીમેન્ટરી ફીડિંગ અથવા વિનિંગ કહેવામા આવે છે.

વિનિંગ એ બાળકને બ્રેસ્ટ ફીડિંગ પરથી ધીરે ધીરે ઘરમા બનતા સામાન્ય ખોરાક પર શિફ્ટ કરવા માટેનો એક અગત્યનો પ્રોસેસ છે.

આ સમય દરમિયાન બ્રેસ્ટ ફીડિંગ બંધ કરવામા આવતુ નથી, પરંતુ બ્રેસ્ટ ફીડીંગ ની સાથે સાથે બાળકને વધારાના ફૂડ ઇન્ટ્રોડ્યુસ કરવામા આવે છે જેમા ક્લિયર લિક્વિડ, સેમીસોલીડ અને ધીરે ધીરે બાળકને સોલિડ ડાયટ તરફ શિફ્ટ કરવામા આવે છે. આ તમામ પ્રોસેસને વીનિંગ કહેવામા આવે છે.

🔸d) Failure to thrive – ફેલ્યુર ટુ થ્રાઈવ

એફ ટી ટી એ ખાસ કરીને ઇન્ફન્ટ અને યંગ ચાઈલ્ડ મા જોવા મળે છે. જેમા બાળકનો એક્સપેક્ટેડ ગ્રોથ જોવા મળતો નથી.

એફ ટી ટી એ પુઅર સોસીયો ઇકોનોમિકલ ગ્રુપના બાળકોમા ખાસ જોવા મળતો પ્રોબ્લેમ છે. આ ટર્મિનોલોજી 1915 મા મેન્શન કરવામા આવી હતી તે પછી તેને ઈમોશનલ ડિપ્રાઈવેશન તરીકે પણ ઓળખવામા આવતી હતી.

એફ ટી ટી એ એક ક્રોનિક અને પ્રોગ્રેસિવલી જોવા મળતો ઇનફન્ટ અને ચિલ્ડ્રન નો ડિસઓર્ડર છે. જેમા બાળક તેની ઉંમર મુજબ એક્સપેક્ટેડ વજન ધરાવતો નથી અને તેનુ વજન લોસ થતુ જાય છે. તેની ઉમર મુજબ તેનું વજન નોર્મલ કરતા ઓછુ જોવા મળે છે.

ફેલ્યોર ટુ થ્રાઇવ મા બાળકની લેન્થ કે હાઈટ પર કે તેના ડેવલપમેન્ટના બધા પાસા પર વધારે તકલીફ જોવા મળતી નથી. ખાસ તેનુ વજન તેની ઉંમર મુજબ નોર્મલ જોવા મળતું નથી એ મુખ્ય કેરેક્ટરિસ્ટિક્સ હોય છે.

એફ ટી ટી ના સાયકોલોજીકલ અને ફિઝિયોલોજીકલ ઘણા કારણો હોય છે તેમજ અમુક એક્સ્ટર્નલ અને ઇન્ટર્નલ ફેક્ટર પણ જવાબદાર હોય છે.

🔸e) Otitis Media – ઓટાઈટીસ મીડીયા

ઑટાઈટીસ મીડિયા એ મિડલ ઇયર મા લાગતુ એક ઇન્ફેક્શન છે. જેમા મિડલ ઈયર મા ઇન્ફ્લામેશન જોવા મળે છે.

બાળકોમા આ એક કોમન પ્રોબ્લેમ છે. જે ખાસ કરીને ઇન્ફન્ટ અને અર્લી ચાઈલ્ડ હૂડ પિરિયડમા જોવા મળે છે.

તે સામાન્ય રીતે અપર રેસ્ટોરેટરી ટ્રેકના ઇન્ફેક્શન સાથે જોડાયેલુ હોય છે, કારણ કે ફેરિંગ્સમા ઇન્ફેક્શન લાગે જે સરળતાથી ઇસ્ટેચીયન ટ્યુબ દ્વારા મિડલ યર મા પહોંચી ઇન્ફેક્શન લગાડી શકે છે.

બાળક ની ઇસ્ટેચિયન ટ્યુબ શોર્ટ હોય એ પણ એક કારણ છે કે તેના દ્વારા ઇનફેક્શન શરળતા થી મિડલ ઈયર માં લાગી શકે છે. આ ઉપરાંત બાળક સૂતા સૂતા બ્રેસ્ટ ફીડીંગ કરતુ હોવાના લીધે પણ ઇનફેક્શન મિડલ ઈયર માં લાગવાની શક્યતાઓ રહેલી છે.

🔸f) Spina bifida- સ્પાઈના બાઈફીડા

આ એક પ્રકારની ન્યુરલ ટ્યુબ ડિફેક્ટ છે. જેમા ડેવલપમેન્ટલ એજ દરમિયાન ગર્ભાવસ્થામા બાળકના વર્ટીબ્રલ કોલમના પોસ્ટીરીયર ભાગે જોડાવામા ફેઇલ જવાથી સ્પાઈનલ કોર્ડ ના સ્ટ્રક્ચરનુ અને મેનેજિસ લેયરનુ બહારની બાજુએ પ્રોટુઝન જોવા મળે છે અથવા પ્રોટ્રોઝન વિના પણ આ ડિફેક્ટ જોવા મળે છે.

તે કૉંજીનેટલ ડિફેક્ટ છે. જેમા spinal કોર્ડ અને વર્ટીબ્રા ના લેમીના ના ભાગેથી જોડાવાનુ સ્ટ્રકચર કમ્પલીટ થતુ નથી. આ ગેપ માથી અંદરનુ સ્ટ્રક્ચર બહારની બાજુએ પ્રોટ્રુડ થાય છે.
અહીં વર્ટીબ્રલ કોલમના પોસ્ટર ભાગે આવેલા લેમીનાનું સ્ટ્રક્ચર મા થોડો ગેપ જોવા મળે છે અથવા તો કમ્પલેટ લેમીના ઓપ્શન્સ હોય એવું પણ જોવા મળે છે.

સ્ટ્રકચરલ ડિફેક્ટ ના આધારે તેના ઘણા ટાઈપ પાડવામા આવે છે જેમ કે સ્પાઇના બાઇફીડા ઓકલ્ટા અને સ્પાઇના બાઈફીડા સિસ્ટિકા.

🔸g) Rheumatic fever – રૂમેંટીક ફીવર

આ ગ્રુપ એ બીટા હિમોલાઈટીક સ્ટ્રેપટોકોકલ પેથોજન દ્વારા લાગતુ ઇન્ફેક્શન છે .
જે સામાન્ય રીતે બોડીના કનેક્ટિવ ટીશ્યુ અને એન્ડોથેલીયલ ટીશ્યુને ઇન્ફ્લામેશન લગાડે છે અને ત્યા ઇન્ફ્લામેન્ટરી લીઝન જોવા મળે છે.

સામાન્ય રીતે આ એક ઓટોઇમ્યુન કોલાજન છે. આ ડીસીઝ ના કારણે બોડીમા હાર્ટ, જોઈન્ટ, બ્લડ વેસલ્સ વગેરે સ્ટ્રકચરને સિરિયસ ડેમેજ અને ઇન્ફ્લામેશન જોવા મળે છે.

રૂમેટિક ફીવર આવવા માટે જીનેટીકલ સ્ટ્રક્ચર, એન્વાયરમેન્ટ ચેન્જ, અનહાઈજેનિક લિવિંગ કન્ડિશન, ઓવર ક્રાઉડેડ પોપ્યુલેશન, અનહેલ્ધી ડાઈટ અને બોડી નુ ઇમ્યુનોલોજીકલ રિસ્પોન્સ પણ જવાબદાર હોય છે.

🔸h) Epispadiasis – એપીસ્પેડીયાસીસ

આ કન્ડિશન મા યુરેથ્રલ ઓપનિંગ એ પેનિસ ની ઉપર ની સરફેસ માં જોવા મળે છે. આમા યુરેથ્રલ ઓપનિંગ પેનિસ ની ઉપર ની સાઈડ મા કોઈ પણ જગ્યા એ હોય શકે છે. તેના લીધે બાળક માં એબનોર્મલ યુરિન પાસ થાય છે જે એક સાઇકોલોજીકલ ડીસકમ્ફર્ટ પણ ક્રીએટ કરે છે.

આ કન્ડિશન ને સર્જીકલી કરેક્ટ કરવામાં આવે છે.

⏩ Q-6(A) Fill in the blanks – ખાલી જગ્યા પૂરો. (05)

1.Toilet training need to be initiated at——— age. ટોઈલેટ ટ્રેનીંગની શરૂઆત——- ઉંમરે કરવાની જરૂર છે.  18 months to 3 years 

2.Universal children’s day celebrated on——- યુનિવર્સલ ચિલ્ડ્રન ડે——-દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. 20 November 

3.ICDS stand for——- ICDS નું પુરૂ નામ————છે. Integrated Child Development Services

4.The causative organism of diphtheria is——– ડીપ્થેરિયાનો ક્રોઝેટીવ ઓર્ગેનિઝમ———-છે. Corynebacterium diphtheriae.

5.ORS solution should be used within———– hours. ORS સોલ્યુશન ——–કલાકમાં વાપરી દેવું જોઈએ છે.  24 hours

⏩ (B) True or False – ખરા ખોટા જણાવો. (05)

1.Poliomyelitis is diagnosed by stool examination. સ્ટુલ એકઝામીનેશન દ્વારા પોલીયોમાઈલાઈટીસનું નિદાન થાય છે.✅

2.The greenstick fracture are commonly occurs in children. ગ્રીન સ્ટીક ફ્રેકચર્સ સામાન્ય રીતે ચિલ્ડ્રનમાં વધારે થાય છે.✅

3.Rickets disease occurs in the children due to deficiency of vitamin-A. બાળકોમાં રીક્રેટ્સ ડીસીઝ વિટામીન એની ઉણપથી થાય છે. ❌

4.Uncontrolled proliferation of immature WBC known as Leukemia. અપરિપકવ WBC ના અનિયંત્રિત પ્રોલીફરેશનને લ્યુકેમિયા કહે છે. ✅

5.Marasmus is also known as edematous malnutrition મરાસ્મસને ઈડીમેટસ માલન્યુટ્રિશન પણ કહેવામાં આવે છે. ❌