GNM-SY-MSN-1-REPEATER-PAPER SOLUTION-09/06/2025

Q-1 a) Define Parkinson’s disease. પાર્કીનસન્સ ડીસીઝની વ્યાખ્યા આપો.

પાર્કિંન્સન્સ ડિસઓર્ડર એ એક એવો ડિસીઝ છે જેમાં ડોપામાઇન નુ લેવલ ઘટી જાય છે જેના કારણે નર્વ ઇમ્પલ્સ ટ્રાન્સમિશન નુ ઓબસ્ટ્રક્શન જોવા મળે છે અને આ ન્યુરોડિજનરેટીવ  ડીસઑર્ડર છે. પાર્કિંન્સન્સ ડિસઓર્ડર એ ક્રોનિક, પ્રોગ્રેસિવ, ન્યુરોલોજીકલ ડિસઓર્ડર છે કે જેમાં મસલ્સ નો કંટ્રોલ, મુવમેન્ટ તથા બેલેન્સ એ ડિસ્ટર્બ થાય છે. પાર્કિન્સન્સ ડિસીઝ એ સ્લોલી, પ્રોગ્રેસિવ ન્યુરોલોજીકલ મુવમેન્ટ ડીસઓર્ડર છે કે જે ડીસએબિલિટી માં પણ પરિણમે છે.પાર્કિન્સન્સ ડિસીઝ એ એક પ્રકાર નો મુવમેન્ટ ડિસઓર્ડર છે. કે જેમાં વ્યક્તિનુ મસલ્સ મુવમેન્ટ એ અલ્ટર થાય છે.

પાર્કિંગસન્સ ડિસીઝ મા 3 main કાર્ડિનલ સાઇન જોવા મળે છે.

1) Tremor ( ટ્રેમર: ધ્રુજારી) ,

2)Muscles Rigidity ( મસલ્સ રિજીડિટી:કઠોરતા),

3) Bradykinesia (બ્રેડીકાઇનેશિયા)

••>

1) Tremor ( ટ્રેમર:ધ્રુજારી) ,

ફિંગર્સ, હાથ, પગ વગેરે માં ઇનવોલ્યુન્ટરી મુવમેન્ટ જોવા મળે છે. ટ્રેમર એ મુખ્યત્વે વ્યક્તિ એ જ્યારે રેસ્ટિંગ સ્ટેજ મા હોય ત્યારે જોવા મળે છે.પરંતુ વ્યક્તિ એ જ્યારે ટાસ્ક મા હોય ત્યારે જોવા મડતુ નથી. ટ્રેમર એ ત્યારે થાય છે જ્યારે વ્યક્તિ એ એક્સાઇટેડ, ટાયડૅ તથા સ્ટ્રેસ મા હોય ત્યારે થાય છે.

2) Muscles Rigidity ( મસલ્સ રિજીડિટી: કઠોરતા),

આમા,limbs તથા ટ્રંક મા સ્ટીફનેસ આવે છે.આ સ્ટીફનેસ એ મુવમેન્ટ કરતી સમયે ઇન્ક્રીઝ થાય છે. રીજીડીટી થવાથી મસલ્સ મા પેઇન તથા Ache થાય છે.

3) Bradykinesia (બ્રેડીકાઇનેશિયા)

બ્રેડીકાઇનેશિયા મા વોલ્યુન્ટરી મુવમેન્ટ એ સ્લોવનેસ થાય છે. અમુક સમયે મુવમેન્ટ મા પણ ડિફીકલ્ટી આવે છે બ્રેડીકાઇનેશિયા મા ફેસિયલ મસલ્સ મા સ્ટીફનેસ આવે છે તેના કારણે
“Mask-Like” appearance જોવા મળે છે.

આમ , પાર્કિન્સન્સ ડિસીઝ મા Cardinal sign મા Tremor, Muscles Rigidity તથા Bradykinesia જોવા મળે છે.

b) List out the causes of Parkinson’s disease. પાર્કીનસન્સ ડીસીઝ થવાના કારણોની યાદી બનાવો.

• બ્રેઈન ઇન્ફેક્શન (Brain Infection)
• એનસેફેલાયટીસ (Encephalitis )
• મેનીંજાયટીસ ( Meningitis )
• હેડ ઇન્જુરી ( Head Injury )
• ઓલ્ડ એજ ( Old Age )
• જિનેટિક ફેક્ટર (Genetic Factor)
• એન્વાયરમેન્ટલ ફેક્ટર (Environmental Factor)
• ડોપામાઇન ને પ્રોડ્યુસ કરતા નર્વ સેલ્સ એ ડિસ્ટ્રોય થવાના કારણે ( due to the destruction of nerve cells that produce dopamine )
• ફેમિલી હિસ્ટ્રી ( Family History )
• આરથેરોસ્કલેરોસીસ ( Atherosclerosis )
• વાઇરલ ઇન્ફેક્શન થવાના કારણે (Due to Occurance of viral Infection )
• હેડ ટ્રોમા ( Head Trauma )
• એન્ટિસાઇકોટિક ડ્રગ નો ક્રોનિક યુઝ કરવાના કારણે ( Due to chronic use of antipsychotic drugs )
• Brain ના Substansia nigra મા ડોપામાઇન ની ડેફીશયન્સી થવાના કારણે.
• એન્ટિસાઇકોટિક ડ્રગ નો યુઝ કરવાના કારણે ( Due To use of Antipsychotic Drug)

c) Write down the nursing management for patient with Parkinson’s disease. પાર્કીનસન્સ ડીસીઝના દર્દી માટેનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ લખો.

Nursing management :-

Impaired Respirarory Function :-

• હાઇ ફાવલર પોઝિશન આપવી.
• જરૂર પડે તો સ્ટીમ ઇન્હાલેશન આપવું.
• SPO2 ચેક કરવુ અને જો 85 કરતા ઓછુ હોય તો ઓક્સિજન આપવો.
• જો દર્દી અનકનસિયસ હોય તો જરૂર પડે તો સક્શન કરવું જોઈએ.

Anxiety:-

• દર્દી ને શાંત વાતાવરણ પ્રોવાઈડ કરવું જોઈએ.
• દર્દી સાથે IPR મેન્ટેન કરવા જોઇએ.
• જો શક્ય હોય તો તેમના જેવા બીજા દર્દી જોડે રહેવા દેવા.
• કોઈ પણ પ્રોસીઝર કરતા પહેલા દર્દી ને જાણ કરવી જોઈએ જેથી તેમની ચિંતા ઓછી કરી શકાય.

Fluid electrolyte imbalance:-

• ડોકટર ઓર્ડર મુજબ Iv infusion આપવું જોઈએ.
• ઇન્ટેક અને આઉટપુટ ચાર્ટ મેન્ટેન કરવો.
• જો જરૂર જણાય તો ડોક્ટર ઑર્ડર મુજબ Blood transfusion ચઢાવવુ.
• જો જરૂર જણાય તો electrolyte ડોક્ટર ના ઑર્ડર મુજબ આપવા.

Inadequate Nutrition:-

• જો દર્દી માં કોઈ કોન્ટ્રાઇન્ડીકેશન ન હોય તો હાઇ પ્રોટીન તેમજ હાઇ કેલરી ડાયટ આપવો.
• દર્દી ને iron supplement આપવું જોઈએ.
• દર્દી ને વિટામિન્સ supplement પણ આપવામાં આવે છે. દાત :- vit b complex.
• કોનસ્ટીપેશન દૂર કરવા માટે માઇલડ લેક્ઝેટીવ આપવી.

In adequate Rest :-

• જો જરૂર જણાય તો sedative આપી શકાય.
  
• દર્દી ને આરામદાયક પોઝિશન આપવી.
• દર્દી ને પુરતી ઊંઘ લેવા માટે એનકરેજ કરવો જોઈએ.
• રાત્રે સૂતી વખતે ડીમ લાઈટ નો ઉપયોગ કરવો.
• રાત્રે સૂતી સમયે શાંત વાતાવરણ પૂરું પાડવુ.

OR

a) Define Hydronephrosis. હાયડ્રોનેફોસિસની વ્યાખ્યા આપો.

હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Hydronephrosis) એ એક મેડિકલ કન્ડિશન છે જેમાં યુરિન (Urine) ની યોગ્ય રીતે ડ્રેઇનેજ (Drainage – નીકાસ) ન થવાને કારણે કિડની (Kidney) ની અંદર યુરિનનુ એક્યુમ્યુલેશન થાય છે, જેના કારણે કિડનીમાં સ્વેલીન્ગ (Swelling) અથવા ડાયલેટેશન (Dilation) જોવા મળે છે. આ કન્ડિશન યુરેટર (Ureter) અથવા યુરેથ્રા (Urethra) માં ઓબસ્ટ્રક્સન (Obstruction), રિફ્લક્સ (Reflux), કે સ્ટોન (Stone – પથરી) જેવી કોઇપણ પ્રોબ્લેમ હોવાને કારણે અરાઇઝ થઇ શકે છે. હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ એક કે બન્ને કિડનીઓમાં થઇ શકે છે અને તે એક્યૂટ (Acute) અથવા ક્રોનિક (Chronic) સ્વરૂપમાં હોઈ શકે છે.

b) Explain the types of Hydronephrosis. હાયડ્રોનેફોસિસના પ્રકારો સમજાવો.

હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Hydronephrosis) ના પ્રકારો :

હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Hydronephrosis) ને તેના ઉદ્ભવના સમય, કન્ડિશન ની સિવ્યારિટી અને પેશન્ટના ઉંમર આધારે વિવિધ પ્રકારોમાં વિભાજિત કરવામાં આવે છે. નીચે હાઇડ્રોનેફ્રોસિસના મુખ્ય તમામ પ્રકારોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે:

1.એક્યુટ હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Acute Hydronephrosis) :

આ પ્રકાર તાત્કાલિક (Sudden Onset) રૂપે ઊભો થાય છે અને સામાન્ય રીતે યુરિનના પ્રવાહમાં અચાનક ઓબસ્ટ્રક્સન (Obstruction) થવાથી બને છે. તે પેશન્ટમાં સિવ્યર પેઇન (Severe Pain) અને યુરિનના રીટેન્શન (Urine Retention) જેવા લક્ષણો ઉત્પન્ન કરે છે.

2.ક્રોનિક હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Chronic Hydronephrosis) :

આ પ્રકાર ધીમે ધીમે અને લાંબા સમયના ગાળામાં વિકસે છે. ક્રોનિક ઓબસ્ટ્રક્સન (Chronic Obstruction), વીસીકોયુરીટેરલ રિફ્લક્સ (Vesicoureteral Reflux) અથવા યુરેટરલ સ્ટ્રિક્ચર (Ureteral Stricture) જેવા કારણોથી થાય છે. લાંબા ગાળે કિડની ફંક્શન (Kidney Function) ઓછું કરી શકે છે.

3.યૂનિલેટરલ હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Unilateral Hydronephrosis) :

જ્યારે ફક્ત એક જ કિડની અસરગ્રસ્ત હોય ત્યારે આ પ્રકારની હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ કહેવાય છે. યુરેટરમાં અવરોધ અથવા પથરી (Stone in Ureter) સામાન્ય કારણ હોય છે.

4.બાઇલેટરલ હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Bilateral Hydronephrosis) :

જ્યારે બન્ને કિડનીઓમાં યુરિન એક્યુમ્યુલેશન થાય છે, ત્યારે આ પ્રકાર થાય છે. સામાન્ય રીતે બ્લેડર આઉટલેટ ઓબસ્ટ્રક્સન (Bladder Outlet Obstruction), યુરેથ્રલ સ્ટ્રિક્ચર (Urethral Stricture), અથવા પ્રોસ્ટેટિક ઓબ્સટ્રક્શન (Prostatic Obstruction) જેવી સમસ્યાઓ પાયાનું કારણ હોય છે.

5.એન્ટીનેટલ હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Antenatal Hydronephrosis) :

આ પ્રકાર પ્રેગ્નેન્સી પીરિયડ દરમિયાન ફિટસ (Fetus) ની અલ્ટ્રાસાઉન્ડ (Ultrasound) સ્કેનમાં દેખાઈ આવે છે. તે પ્રાથમિક રીતે કિડની અથવા યુરિનરી ટ્રેક્ટ (Urinary Tract) ની જનમજાત (Congenital) સમસ્યાના કારણે થાય છે.

6.ઓબ્ઝટ્રક્ટિવ હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Obstructive Hydronephrosis) :

જ્યારે યુરિનના પ્રવાહમાં સ્પષ્ટ ઓબસ્ટ્રક્સન હોય છે, જેમકે પથરી (Stone), ટ્યુમર (Tumor), અથવા સ્ટ્રિક્ચર (Stricture), ત્યારે આ પ્રકાર ઓળખાય છે.

7.નૉન-ઓબ્ઝટ્રક્ટિવ હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Non-obstructive Hydronephrosis) :

આ પ્રકારમાં યુરિનનો પ્રવાહ અવરોધ વગર પણ પાછો વળતો રહે છે, જેમકે વીસીકોયુરીટેરલ રિફ્લક્સ (Vesicoureteral Reflux) માં થાય છે.

હાઇડ્રોનેફ્રોસિસના આ તમામ પ્રકારોનું ડાયગ્નોસીસ (Diagnosis) યોગ્ય ઇમેજિંગ ટેસ્ટ્સ, જેમ કે અલ્ટ્રાસાઉન્ડ (Ultrasound), સી.ટી. સ્કેન (CT Scan), કે એમ.આર.આઈ. (MRI) થી થાય છે અને સારવાર પેશન્ટની સ્થિતિ અને કારણના આધારે નક્કી થાય છે.

c) Write down the medical surgical management of patient with hydronephrosis. હાયડ્રોનેફોસિસ ના દર્દી માટેનું મેડિકલ મેનેજમેન્ટ સમજાવો.

હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Hydronephrosis) માટે પેશન્ટનું મેડિકલ મેનેજમેન્ટ (Medical Management) :

હાઇડ્રોનેફ્રોસિસ (Hydronephrosis) એ યુરિન (Urine) ની એક્સટર્નલ ફ્લોમા ઓબસ્ટ્રક્સન (Obstruction) થવાને કારણે કિડનીમાં યુરિનના એક્યુમ્યુલેશનથી અરાઇઝ થતી કન્ડિશન છે. પેશન્ટના મેડિકલ મેનેજમેન્ટનો એઇમ યુરિનરી ટ્રેક્ટ (Urinary Tract) ની ફંક્શનાલિટી જાળવી રાખવી, ઇન્ફેક્શનને ટ્રીટ કરવું, પેઇન (Pain) કંટ્રોલ કરવું અને કિડનીને ડેમેજ થતી અટકાવવો હોય છે. યોગ્ય મેડિકલ મેનેજમેન્ટ પેશન્ટની કન્ડિશન ના આધારે નીચે મુજબ કરવામાં આવે છે:

1.એન્ટીબાયોટિક થેરાપી (Antibiotic Therapy) :

જો પેશન્ટમાં યુરિનરી ટ્રેક્ટ ઇન્ફેક્શન (Urinary Tract Infection) હોય તો એન્ટીબાયોટિક્સ આપવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે બ્રોડ સ્પેક્ટ્રમ એન્ટીબાયોટિક્સ (Broad-Spectrum Antibiotics) ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે જેમકે સીફ્ટ્રાયઑક્સોન (Ceftriaxone), પીપેરાસિલિન-ટાઝોબેક્ટમ (Piperacillin-Tazobactam) વગેરે.

2.પેઇન મેનેજમેન્ટ (Pain Management) :

પેશન્ટને સિવ્યર પેઇન હોય ત્યારે એનાલજેસિક્સ (Analgesics) અને એનસેઈઆઈડીઝ (NSAIDs – Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs) જેમકે ડાઈક્લોફેનેક (Diclofenac) અથવા આઈબુપ્રોફેન (Ibuprofen) આપવામાં આવે છે. સિવ્યર કેસમાં ઓપિયોઇડ્સ (Opioids) પણ આપી શકાય છે.

3.ડાય્યુરેટિક થેરાપી (Diuretic Therapy) :

યુરિનના એક્સક્રીસન ને પ્રમોટ કરવા માટે કેટલીકવાર ડાય્યુરેટિક્સ (Diuretics) જેવી કે ફ્યુરોસેમાઈડ (Furosemide) નો ઉપયોગ થાય છે. જોકે, આ ટ્રીટમેન્ટ પહેલા ઓબસ્ટ્રક્સન ને દૂર કરવો અત્યંત આવશ્યક છે.

4.ફ્લુઇડ મેનેજમેન્ટ (Fluid Management) :

પેશન્ટને હાઈડ્રેટ રાખવા માટે ઈન્ટ્રાવીનસ ફ્લુઇડ્સ (Intravenous Fluids) આપવામાં આવે છે, ખાસ કરીને જો પેશન્ટ ડિહાઇડ્રેટેડ હોય તો. એસિડ-બેઝ અને ઇલેક્ટ્રોલાઈટ બેલેન્સ (Electrolyte Balance) પણ મોનિટર કરવામાં આવે છે.

5.મોનિટરિંગ રીનલ ફંક્શન (Monitoring Renal Function) :

રીનલ ફંક્શન ટેસ્ટ્સ જેમ કે સીરમ ક્રીએટિનિન (Serum Creatinine), બ્લડ યુરિયા નાઇટ્રોજન (Blood Urea Nitrogen – BUN) ની રેગ્યુલર્લી તપાસ થવી જોઈએ જેથી કિડનીની કાર્યક્ષમતા પર દેખરેખ રાખી શકાય.

6.બ્લડ પ્રેશર કંટ્રોલ (Blood Pressure Control) :

હાઇડ્રોનેફ્રોસિસના કેટલાક પેશન્ટમાં હાયપરટેન્શન (Hypertension) અરાઇઝ થય શકે છે. તેથી એન્ટિહાઇપરટેન્સિવ ડ્રગ્સ (Antihypertensive Drugs) જેવી કે એસીઇ ઇન્હિબિટર્સ (ACE Inhibitors) અથવા કેલ્શિયમ ચેનલ બ્લોકર્સ (Calcium Channel Blockers) ની જરૂર પડે તો આપી શકાય છે.

7.સ્ટોન મેનેજમેન્ટ (Stone Management) :

જો હાઇડ્રોનેફ્રોસિસનું કારણ યુરેટરલ સ્ટોન (Ureteral Stone) હોય તો સ્ટોન ઓગાળવા માટે મેડિકલ થેરાપી આપી શકાય છે, જેમાં અલોપ્યુરિનોલ (Allopurinol) અથવા પોટાશિયમ સીટ્રેટ (Potassium Citrate) ઉપયોગ થાય છે.

મેડિકલ મેનેજમેન્ટ એ હાઇડ્રોનેફ્રોસિસના મુખ્ય કારણોને કન્ટ્રોલ કરવાનું ફર્સ્ટ સ્ટેપ છે. જો ઓબસ્ટ્રક્સન ઇમીડીયેટ્લી દૂર ન થાય તો સર્જિકલ ઇન્ટરવેન્શન જરૂરી બને છે.

સર્જિકલ મેનેજમેન્ટ (Surgical Management) :

• ઓબ્ઝટ્રક્શન દૂર કરવા માટે યુરેટરોસ્ટોમી (Ureterostomy) અથવા પાયલોસ્ટોમી (Pyelostomy) કરવી પડે છે.
• યુરિનના ફ્લો માટે નેફ્રોસ્ટોમી ટ્યુબ (Nephrostomy Tube) મૂકવામાં આવે છે જે સીધા કિડનીમાંથી યુરિન એક્સક્રીટ કરે છે.
• યુરેટેરલ સ્ટેન્ટિંગ (Ureteral Stenting) થી યુરેટરમાં ટ્યુબ મૂકી યુરિન એક્સક્રીટ કરવામાં આવે છે.
• પાયલોપ્લાસ્ટી (Pyeloplasty) જો પેલ્વીસ-યુરેટર જંકશન ઓબ્ઝટ્રક્શન (Pelvis-Ureter Junction Obstruction) હોય તો તેમાં સર્જરીથી ટ્રીટ કરવામાં આવે છે.
• જો સ્ટોન (પથરી) મોટું હોય તો પર્ક્યુટેનિયસ નેફ્રોલિથોટોમી (Percutaneous Nephrolithotomy) અથવા યુરેરોસ્કોપી (Ureteroscopy) જેવી પ્રોસીઝર કરવી પડે છે.
  

Q-2 a) Define diabetes mallietus. Explain the types of diabetes mallietus in details. ડાયાબીટીસ મલાઈટસની વ્યાખ્યા આપો. ડાયાબીટીસ મલાઈટસના પ્રકારો વિસ્તૃતમાં સમજાવો.

ડાયાબીટીસ મલાયટસ એ ક્રોનીક મેટાબોલિક ડિસઓર્ડર છે કે જેમાં કાર્બોહાઇડ્રેટ, પ્રોટીન તથા લિપિડ મેટાબોલિઝમ‌ નુ ઇમ્પેઇર્ડ થાય છે.ડાયાબિટીસ એ મેટાબોલિક ડિસઓર્ડર નુ ગ્રુપ છે કે જેમાં પર્સન ના બ્લડ નું હાઇ બ્લડ સુગર લેવલ જોવા મળે છે આ મુખ્યત્વે બોડી માં ઇન્સ્યુલિન સિક્રીસન તથા ઇન્સ્યુલિન ના એક્સન મા કોઇ ઇમ્પેયરમેન્ટ હોય તો બોડી માં હાઇ બ્લડ સુગર લેવલ એ જોવા મળે છે.

ડાયાબીટીસ મલાયટસ માં ” 3 P ” સિન્ડ્રોમ એ મુખ્યત્વે જોવા મળે છે.

1)P: પોલિયુરિયા (ફ્રિકવન્ટ યુરિનેશન : વારંવાર યુરીન પાસ થવું),

2)P: પોલિડીપ્સિયા (ઇન્ક્રીઝ થર્સ્ટ : ખુબ તરસ લાગવી),

3)P: પોલિફેજીયા (ઇન્ક્રીઝ હન્ગર : ખુબ ભુખ લાગવી).

types of diabetes mallietus (ડાયાબીટીસ મલાઇટસ ના ટાઇપ) :

ડાયાબિટીસ ના મુખ્યત્વે ચાર ટાઇપ પડે છે.

Type:1( IDDM) ઇન્સ્યુલિન ડીપેન્ડન્ટ ડાયાબીટીસ મલાઇટસ.

type: 2 ( NIDDM )નોન ઇન્સ્યુલિન ડીપેન્ડન્ટ ડાયાબીટીસ મલાયટસ.

Type: 3 ડાયાબીટીસ મલાઇટસ અસોસીએટેડ અધર ડિસીઝ કન્ડિશન.

type: 4 GDM જેસ્ટેશનલ ડાયાબિટીસ મલાઇટસ.

Type:1( IDDM) ઇન્સ્યુલિન ડીપેન્ડન્ટ ડાયાબીટીસ મલાઇટસ:

આ એવા પ્રકારનું ડાયાબિટીસ મલાઇટસ છે કે જેમાં બોડી માં રહેલા પેન્ક્રિઆસ beta cell કે જે ઇન્સ્યુલિન નું પ્રોડક્શન કરવા માટે જવાબદાર હોય તે કોઇ પણ ઓટોઇમ્યુન ડિસીઝ ના કારણે ડિસ્ટ્રોય થયા હોય તેના કારણે ઇન્સ્યુલિન ની ટોટલી ડેફિશયન્સી જોવા મળે છે.આમાં ઇન્સ્યુલિનની ટોટલી ડેફિશન્સી હોવાના કારણે ઇન્સ્યુલિન એ ઇન્જેક્શન દ્વારા લેવામાં આવે છે.આ પ્રકારનું ડાયાબિટીસ એ મુખ્યત્વે 30 વર્ષની age પહેલા જોવા મળે છે.

type: 2 ( NIDDM ) નોન ઇન્સ્યુલિન ડીપેન્ડન્ટ ડાયાબીટીસ મલાયટસ:

ટાઇપ ટુ પ્રકાર ના ડાયાબીટીસમાં, શરીરમાં ઇન્સ્યુલિનનું પ્રમાણ સામાન્ય રીતે નોર્મલ હોય છે પરંતુ શરીરના સેલ ઇન્સ્યુલિન પ્રત્યે સંવેદનશીલ ( ઇનસેન્સેટીવ) અથવા રઝીશટન્સ બની જાય છે જેના કારણે ગ્લુકોઝ અથવા કાર્બોહાઇડ્રેટ નુ મેટાબોલિઝ્મ અનિયંત્રિત થઈ જાય છે. તેના લીધે  ડાયાબિટીસ થાય છે.

આ પ્રકારના ડાયાબિટીસમાં શરીરમાં ઈન્સ્યુલિનની માત્રા પર કોઈ અસર થતી નથી.આ કારણોસર તેને નોન ઇન્સ્યુલિન  ડીપેન્ડન્સ ડાયાબિટીસ મેલીટસ કહેવામાં આવે છે. તેથી આની સારવાર ઇન્સ્યુલિનથી થતી નથી.આ પ્રકાર નું ડાયાબીટીસ એ પ્રોપર ડાયટ લેવાના કારણે, એક્સરસાઇઝ કરવાના કારણે તથા લાઇફ સ્ટાઇલ માં ચેન્જીસ કરી અને ફિઝિકલ એક્ટિવિટીની ઇન્ક્રીઝ કરી આ ડાયાબિટીસ થતું પ્રિવેન્ટ કરી શકાય છે.આ પ્રકાર નું ડાયાબીટીસ એ મુખ્યત્વે 30 વર્ષની ઉંમર બાદ જ જોવા મળે છે. તેથી તેને એડલ્ટ ઓનસેટ ડાયાબિટીસ મલાઇટસ પણ કહેવામાં આવે છે. જો આવી રીતે પણ ડાયાબિટીસ એ ટ્રીટ ન થાય તો ઓરલી હાઇપોગ્લાયસેમિક એજન્ટ પણ લેવામાં આવે છે.

Type: 3 ડાયાબીટીસ મલાઇટસ અસોસીએટેડ અધર ડિસીઝ કન્ડિશન.

આમાં બોડીમાં બીજી કોઇપણ ડીઝીઝ ના કારણે પણ ડાયાબિટીસ જોવા મળે છે.

type: 4 GDM જેસ્ટેશનલ ડાયાબિટીસ મલાઇટસ

આ પ્રકાર નું ડાયાબીટીસ એ મુખ્યત્વે વુમન માં જોવા મળે છે અને તે વુમન માં પણ પ્રેગ્નન્સી સમયે ગ્લુકોઝ ઇનટોલરન્સ ના કારણે ડાયાબિટીસ માં મલાઇટસ જોવા મળે છે.

b) Describe nursing management for patient with diabetes mallietus. ડાયાબીટીસ મલાઈટસના દર્દીનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ વર્ણવો.

1)Impaired nutritional status more than body requirement related to Disease Condition.

• ડાયટ પ્લાન નો પ્રાઇમરી goal એ ગ્લુકોઝ લેવલને કંટ્રોલ કરવો એથી પેશન્ટનું ગ્લુકોઝ લેવલ અસેસ કરવું, તથા પેશન્ટની લાઈફ સ્ટાઈલ, કલ્ચરલ બેગ્રાઉન્ડ, એક્ટિવિટી લેવલ, ડાયટરી હેબિટ તથા ફૂડ પ્રેફરન્સ ને અશેસ કરવો.
• પેશન્ટને એડીક્યુએટ અમાઉન્ટ માં ફૂડ લેવા માટે કહેવું તથા વચ્ચે વચ્ચે સ્નેક્સ લેવા માટે પણ કહેવું.
• પેશન્ટ એ ફિઝિકલ એક્ટિવિટી કરે તે પહેલા એક્સ્ટ્રા મિલ નું અરેન્જમેન્ટ રાખવો.
• ડોક્ટર ના ઓર્ડર પ્રમાણે ઇન્સ્યુલિન નું એડમિનિસ્ટ્રેશન કરવું.

2)imbalance fluid volume related to increased stress hormone as evidence by polyuria.

• પેશન્ટ નું ઇન્ટેક આઉટપુટ chart assess કરવું.
• પેશન્ટ ને ઓરલી ફ્લુઇડ લેવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટ ને ઇન્ટ્રા વિનસલી ફ્યુઇડ પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ નુ સિરમ ઇલેક્ટ્રોલાઇટ લેવલ ચેક કરવું.
• પેશન્ટ ના વાઇટલ સાઇન ચેક કરવા.

3)Activity intolerance related to weakness as evidence by limited activities.

• પેશન્ટ નું એક્ટિવિટી લેવલ અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ ની એક્ટિવિટી પ્લાન કરવી.
• એક્ટિવિટી ને રીઝયુમ કરતા પહેલા પેશન્ટ ને Analgesic મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટ ને એક્ટિવિટી વચ્ચે પેશન્ટને રેસ્ટ લેવા કરવા માટે કહેવું.
• પેશન્ટ અને પ્રિસ્ક્રાઇબ કરેલી મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

4)knowledge deficite related to disease as evidence by asking questions.

• પેશન્ટ નું નોલેજ લેવલ અસેસ કરવું.
• પેશન્ટ ને ડાયાબિટીસ ના ડાયટ વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ ને ફૂટ તથા નેઇલ કેર વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ ને એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું કે તેના ફુટ ને સોફ્ટ શૂઝ વડે કવર કરીને રાખે.

5)fear related to insulin injection.

• પેશન્ટ નું બ્લડ ગ્લુકોઝ લેવલ મોનિટર કરવું.
• પેશન્ટ ને ઇન્સ્યુલિન ના સેલ્ફ એડમિનિસ્ટ્રેશન વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટને ઇન્સ્યુલિન થેરાપી ના કોમ્પ્લિકેશન વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટ ને હાઇપરગ્લાયસેમિયા તથા hypoglycemia ના sign and symptom વિશે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવુ.

OR

a) What is diarrhea? Describe the nursing management for patient suffering with diarrhea. ડાયેરીયા એટલે શું ? ડાયેરીયાગ્રસ્ત દર્દીનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ વર્ણવો.

ડાયરિયા એ કોઈપણ disease નથી પરંતુ એ એક સિમ્ટોમ તરીકે વર્તે છે.ડાયરિયા એ ડાઈજેસ્ટીવ સિસ્ટમ ના disease નુ symptom છે. ડાયરિયામાં stool ની ફ્રિક્વન્સી ,તેનું ફ્લુઇડ કન્ટેન્ટ , તથા volume increases થાય છે.diarrhea એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં liquid and more loose સ્ટૂલ એ આખા દિવસમાં ત્રણ થી વધારે વખત પાસ થાય છે તેને ડાયરિયા કહેવામાં આવે છે.Diarrhea એ મુખ્યત્વે કોઈપણ બેક્ટેરિયલ, વાયરલ, તથા પેરાસાઈટીક ઇન્ફેક્શનના કારણે થાય છે.

Nursing management of patients with the Diarrhea. (ડાયરિયા વાડા પેશન્ટનું નર્સિંગ મેનેજમેન્ટ):

1) assessment (અસેસમેન્ટ)

• ડાયરિયા વાડા પેશન્ટની કમ્પ્લીટ હિસ્ટ્રી લેવી તથા તેનું ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન કરવું.
• પેશન્ટ ના વાઈટલ સાઈન મોનિટર કરવા.
• પેશન્ટને કોઈપણ ડીહાઈડ્રેશનના સાઇન અને સિમ્પટોમસ છે કે નહીં તે assess કરવુ .

2)fluid and electrolyte balance ( ફલુઇડ તથા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ બેલેન્સ )

• પેશન્ટનો ઇન્ટેક આઉટપુટ ચાર્ટ maintain કરવો.
• પેશન્ટને ઓરલ રિહાઇડ્રેશન સોલ્યુશન Provide કરવુ.
• patient ને intravenous fluid provide કરી patient નુ ફલુઇડ અને ઇલેક્ટ્રોલાઇટ બેલેન્સ નોર્મલ રાખવું.

3)provide nutritional support to the patient ( પેશન્ટને ન્યુટ્રીશનલ સપોર્ટ પ્રોવાઇડ કરવો)

• પેશન્ટને બ્લાન્ડ ડાયટ( bland diet) લેવા માટે એડવાઈઝ આપવી.
• પેશન્ટને સ્પાઈસી ફૂડ, ફેટી ફૂડ, fried ફૂડ અવોઈડ કરવા માટે એડવાઈઝ આપવી.
• પેશન્ટને સ્મોલ તથા ફ્રીક્વન્ટ અમાઉન્ટ માં ફૂડ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.

4)medication administrations ( મેડિકેશન એડમિનિસ્ટ્રેશન)

• પેશન્ટને પ્રિસ્ક્રાઈબ કરેલી એન્ટિબાયોટિક તથા એન્ટીડાયરિયલ મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.

5)infection control mesures ( ઇન્ફેક્શન કંટ્રોલ મેઝર્સ)

• ઇન્ફેક્શનને કંટ્રોલ કરવા માટે પેશન્ટને પ્રોપરલી hygienic કન્ડિશન મેઇન્ટેન રાખવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને પ્રોપરલી હેન્ડ વોશિંગ કરવા માટે એડવાઈઝ આપવી.
• પેશન્ટ ને તેના હોમ એન્વાયરમેન્ટમાં હાઇજીનીક કન્ડિશન મેઇન્ટેન રાખવા માટે એડવાઈઝ આપવી.
• પેશન્ટને ગરમ કરેલું વોટર ઇન્ટેક કરવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને પ્રોપરલી cooked થયેલું ફૂડ લેવા માટે એડવાઇઝ આપવી.
• પેશન્ટને fruits તથા વેજીટેબલ્સ એ અવોઈડ કરવા માટે એડવાઈઝ આપવી.
• પેશન્ટને પ્રોપરલી પર્સનલ હાઈજીન મેઇન્ટેન રાખવા માટે એડવાઈઝ આપવી.
  

b) Differentiate between the duodenal ulcer & gastric ulcer. ડયુઓડીનલ અલ્સર અને ગેસ્ટ્રીક અલ્સર વચ્ચેનો તફાવત સમજાવો
(અહી આપેલ જવાબ ને તફાવત ના સ્વરૂપ માં વિધ્યાર્થી એ લખવો.)

ગેસ્ટ્રિક અલ્સર અને ડ્યુઓડીનલ અલ્સર એ બે પ્રકારના પેપ્ટીક અલ્સર છે જે ગેસ્ટેરોઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેક ના વિવિધ ભાગોમાં થાય છે.

ગેસ્ટ્રિક અલ્સર અને ડ્યુઓડીનલ અલ્સર વચ્ચેના મુખ્ય તફાવતો અહીં છે:

1.લોકેશન

ગેસ્ટ્રિક અલ્સર ગેસ્ટ્રિક અલ્સર એ સ્ટમક ની લાઇનિંગ માં થાય છે.

ડ્યુઓડીનલ અલ્સર
ડ્યુઓડીનલ અલ્સર નાના આંતરડાના શરુઆત ના ભાગમાં થાય છે, જેને ડ્યુઓડેનમ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

2) સિમ્ટોમ્સ:

ગેસ્ટ્રીક અલ્સર
આ અલ્સર માં પેઇન એ જમ્યા પછી તરત જ અરાઇઝ થાય છે જ્યારે સ્ટમક એ ફૂલ હોય ત્યારે પેઇન થાય છે.
જમ્યા પછી પેઇન એ રિલીવ થતું નથી પરંતુ તે વધારે પ્રમાણમાં થાય છે.
બીજા સિમ્ટોમ્સ માં નોઝીયા, વોમિટિંગ તથા વેઇટ લોસ પણ જોવા મળે છે.

ડ્યુઓડીનલ અલ્સર
ડ્યુઓડીનલ અલ્સર માં પેઇન એ જમ્યા પછીના બે થી ત્રણ કલાક બાદ જોવા મળે છે અને જ્યારે સ્ટમક એ એમ્પટી હોય ત્યારે થાય છે જેમ કે જમ્યા પહેલાંના સમય દરમિયાન અથવા તો રાત્રિના સમય દરમિયાન.
ડ્યુઓડીનલ અલ્સર નું પેઇન એ જમી લીધા બાદ રીલીવ થાય છે કારણ કે ભોજન એ સ્ટમક એસિડને ટેમ્પરરી ન્યુટ્રલાઇઝ કરે છે અને અલ્સર ની આજુબાજુમાં કવર તરીકેનું વર્ક કરે છે.

3) એજ એન્ડ ઝેન્ડર ડિસ્ટ્રીબ્યુશન:

ગેસ્ટ્રીક અલ્સર
ગેસ્ટ્રીક અલ્સર એ સામાન્ય રીતે ઓલ્ર્ડર એડલ્ટસ એટલે કે 60 વર્ષથી ઉપરની એજ માં વધારે પ્રમાણમાં જોવા મળે છે આમાં સામાન્ય રીતે ઝેન્ડર ડિફરન્સ જોવા મળતો નથી.

ડ્યુઓડીનલ અલ્સર
ડ્યુઓડીનલ અલ્સર એ સામાન્ય રીતે યંગ ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ માં એટલે કે સ્પેશ્યલી 30 થી 50 વર્ષની વચ્ચેના એજમાં વધારે પ્રમાણમાં જોવા મળે છે.
ડ્યુઓડીનલ અલ્સર એ સામાન્ય રીતે વુમન કરતા મેનમાં વધારે પ્રમાણમાં જોવા મળે છે.

4) કોઝ:

કોમન કોઝ ફોર બોથ અલ્સર:

હેલિકોબેકટેરિયર પાયલોરી ( H.pylori) ઇન્ફેક્શન : બંને ટાઇપના અલ્સર થવા માટેનું મેઝર કોઝ છે.

નોન-સ્ટિરોઇડલ એન્ટી ઇન્ફ્લામેન્ટ્રી ડ્રગ( NSAID): જેમકે એસ્પિરિન તથા આઇબ્રુપ્રોફેન કે જે સ્ટમક લાઇનિંગ ને ડેમેજ કરે છે.

લાઇફ સ્ટાઇલ ફેક્ટર: સ્ટ્રેસ, સ્મોકિંગ, વધારે પ્રમાણમાં આલ્કોહોલ કોન્ઝપ્શન અને અમુક પ્રકારના ડાયટ એ અલ્સરને ડેવલોપ કરવા માટે જવાબદાર હોય છે.

સ્પેસિફિક ડિફરન્સ: ગેસ્ટ્રીક અલ્સર એ નોન સ્ટીરોઇડલ એન્ટી ઇન્ફ્લામેન્ટરી ડ્રગ ( NSAID )યુઝ સાથે વધારે પ્રમાણમાં જોડાયેલ છે અને તે હેલિકો બેક્ટેરિયમ ( H.pylori )પાયલોરી ઇન્ફેક્શનના કારણે ઓછા પ્રમાણમાં જોવા મળે છે,ડ્યુઓડીનલ અલ્સર ની કમ્પેરિઝન મા.

5) કોમ્પ્લિકેશન:

ગેસ્ટ્રીક અલ્સર
આમાં બ્લીડિંગ થવા માટેના વધારે રિસ્ક હોય છે સ્પેશિયલી જો બ્લડ વેસેલ્સ અફેક્ટ થયેલી હોય ત્યારે તથા મલીગનન્ટ (કેન્સરિયસ) થવાના પણ વધારે રિસ્ક હોય શકે છે.

ડ્યુઓડીનલ અલ્સર:
આ અલ્સર માં ર્પરફોરેશન થવા માટેના રિસ્ક વધારે પ્રમાણમાં રહે છે જ્યાં અલ્સર એ ડ્યુઓડીનલ વોલ માં હોલ ક્રીએટ કરે છે આમા મેલિગનન્સી ના રિસ્ક એ ગેસ્ટ્રીક અલસર ની કમ્પેરીઝનમાં ઓછા પ્રમાણમાં હોય છે.

6) ડાયાગ્નોસિસ:

બંને પ્રકારના અલ્સર એ સિમિલર મેથડ નો યુઝ કરી ડાયગ્નોસીસ કરવામાં આવે છે.

1) એન્ડોસ્કોપી
આ પ્રોસિઝરમાં થીન તથા ફ્લેક્સિબલ ટ્યુબ કે જેમાં કેમેરા હોય તેને માઉથ દ્વારા ઇન્સર્ટ કરી સ્ટમક તથા ડ્યુઓડીનમ ને વિઝ્યુઅલાઇઝ કરવામાં આવે છે.

2) બેરિયમ સ્વેલો X ray
આ પ્રોસિઝર હાલમાં ઓછા પ્રમાણમાં યુઝ થાય છે પરંતુ તે અલ્સર પ્રેઝન્ટ છે કે નહીં તે વિઝ્યુઅલાઇઝ કરવા માટે યુઝ થાય છે.

3)H.pylori ટેસ્ટ
આમાં બ્રિધ,બ્લડ તથા સ્ટુલ ટેસ્ટ કરવામાં આવે છે તથા એન્ડોસ્કોપી સમયે બાયોપ્સી પણ કરવામાં આવે છે.

7) ટ્રીટમેન્ટ

બંને અલ્સર માટે જનરલ ટ્રીટમેન્ટ એપ્રોચીસ છે.

1)H.pylori ઇરાડીકેશન
H.pylori પ્રેઝન્ટ હોય તો એન્ટિબાયોટિક પ્રોવાઇડ કરવી.

2) પ્રોટોન પંપ ઇન્હીબીટર ( PPIs)or H2 રિસેપ્ટર એન્ટાગોનિસ્ટ
સ્ટમક એસિડના પ્રોડક્શન ને રિડયુઝ કરવા માટે તથા હિલિંગ ને પ્રમોટ કરવા માટે.

3) ડીશકંટીન્યુએશન ઓફ નોન સ્ટીરોઇડલ એન્ટી ઇન્ફ્લામેન્ટ્રી ડ્રગ ( NSAID)
જો નોન સ્ટીરોઇડલ એન્ટી ઇન્ફ્લામેન્ટ્રી ડ્રગ ( NSAID) કોઝ હોય તો.

4) લાઇફસ્ટાઇલ મોડીફીકેશન
જેમકે ડાયટરી ચેન્જીસ, આલ્કોહોલ ઇન્ટેક ઓછો કરવો, સ્મોકિંગને સ્ટોપ કરવું તથા સ્ટ્રેસનું મેનેજમેન્ટ કરવું.

ગેસ્ટ્રીક તથા ડ્યુઓડીનલ અલ્સર ના ડીફરન્સ ને અન્ડરસ્ટેન્ડ કરવાથી તેના ડાયગ્નોસીસ તથા મેનેજમેન્ટમાં હેલ્પ થાય છે સાથે સાથે એપ્રોપ્રિએટ ટ્રીટમેન્ટ પણ મળી શકે છે અને કોમ્પ્લિકેશન ને પણ રીડ્યુઝ કરી શકાય છે.

Q.3 Write short answer (any two) ટૂંકમાં જવાબ લખો. (કોઈપણ બે)

a) Write down about acute respiratory distress syndrome. એકયુટ રેસ્પીરેટરી ડીસ્ટ્રેસ સિન્ડ્રોમ વિશે લખો.

ARDS (એક્યૂટ રેસ્પીરેટ્રી ડીસ્ટ્રેસ સિન્ડ્રોમ) એ લાઇફ થ્રેટનિંગ કન્ડીશન) છે જેમાં lungs (લંગ્સ) ની alveoli (એલ્વીઓલાઈ) ફ્લુઇડ થી ભરાઈ જાય છે, જેના કારણે gaseous exchange (ગેસીઅસ એક્સચેન્જ) ઓબસ્ટ્રક્ટ થાય છે બ્રીધીન્ગ મા ડિફીકલ્ટી થાય છે અને oxygen (ઑક્સિજન) ની એક્યુટ ડેફીસીયન્સી થી hypoxemia (હાયપોક્સેમિયા) ની કન્ડિશન થાય છે. આ કન્ડિશન infection (ઇનફેક્શન), trauma (ટ્રોમા), aspiration (એસ્પિરેશન), અથવા sepsis (સેપ્સિસ) જેવી સિવ્યર અન્ડરલાઈંગ કન્ડીશન ના પરિણામે થાય છે અને તેની ટ્રીટમેન્ટ intensive care (ઇન્ટેન્સિવ કેર) દ્વારા થાય છે.

કારણો (Causes):

ARDS થવાના મુખ્ય કારણો નીચે મુજબ છે:

1.Pneumonia (ન્યૂમોનિયા): લંગ્સમાં ઇન્ફેક્શન

2.Sepsis (સેપ્સિસ): બ્લડ સ્ટ્રીમમાં સિવ્યર ઇન્ફેક્શન

3.Trauma (ટ્રોમા): છાતીમાં blunt કે penetrating ઈજા

4.Aspiration (એસ્પિરેશન): પાચક દ્રવ કે વોમીટ લંગ્સમાં પ્રવેશવી

5.Pancreatitis (પેન્ક્રિયાટાઇટિસ): પેન્ક્રીયાસ માં ઇન્ફેક્શન તથા ઇન્ફ્લામેશન

6.Inhalation of toxic substances (ટૉક્સિક પદાર્થોનો શ્વાસ દ્વારા પ્રવેશ)

Pathophysiology (પેથીઓફિઝિયોલોજી):

ARDS દરમ્યાન alveolar-capillary membrane (એલ્વિઓલર કેપિલેરી મેમ્બ્રેન) ડેમેજ થાય છે. પરિણામે, capillaries (કેપિલેરીઝ) માંથી ફ્લુઇડ બહાર આવીને alveoli ( એલ્વીઓલાઇ ) ભરાઈ જાય છે. આવું થવાથી gaseous exchange (ગેસીઅસ એક્સચેન્જ) એટલે કે oxygen uptake (ઑક્સિજન અપટેક) અને carbon dioxide removal (કાર્બન ડાયઑક્સાઈડ રિમૂવલ) ઇમ્પેઇર્ડ થાય છે. જેના કારણે severe hypoxemia (સિવિયર હાયપોક્સેમિયા) થાય છે.

લક્ષણો (Symptoms):

• Severe shortness of breath (સિવિયર શોર્ટનેસ ઑફ બ્રેથ)
• Rapid breathing (રેપિડ બ્રીથિંગ)
• Cyanosis (સાયનોસિસ): હોઠો, જીભ કે નખ નિલા પડવું
• Low oxygen levels (લો ઑક્સિજન લેવલ્સ)
• Confusion or fatigue (કોન્ફ્યુઝન કે ફટિગ)
• Low blood pressure (લો બ્લડ પ્રેશર)

ARDS સામાન્ય રીતે બીજા ગંભીર બીમારીઓની સાથે તાત્કાલિક વિકસે છે.

Diagnosis (ડાયગ્નોસિસ):

• ARDS નું ડાયગ્નોસીસ history, physical examination અને નીચેના પરીક્ષણો દ્વારા થાય છે:
• Chest X-ray (ચેસ્ટ એક્સ-રે): લંગ્સમાં bilateral infiltrates (બાયલેટરલ ઇન્ફિલ્ટ્રેટ્સ)
• ABG – Arterial Blood Gas (આર્ટિરિયલ બ્લડ ગેસ): oxygen saturation ખૂબ જ ઓછી
• Pulse oximetry (પલ્સ ઑક્સિમેટ્રી): ઓક્સિજન લેવલનું મોનિટરિંગ
• CT scan (સીટી સ્કેન): લંગ્સના ડેમેજનું વધુ સ્પષ્ટ ઇવાલ્યુએશન
• Echocardiogram (ઇકોકાર્ડિયોગ્રામ): હાર્ટ રિલેટેડ કારણો અસેસ કરવા માટે

Treatment (ટ્રીટમેન્ટ):

ARDS માટે કોઈ સ્પેસિફિક મેડીસીન નથી. તેનું મૅનેજમેન્ટ સપોર્ટિવ છે અને તાત્કાલિક ICU કેર જરૂરી છે:

1.Mechanical Ventilation (મેકેનિકલ વેન્ટિલેશન): ઓક્સિજન સપોર્ટ માટે વેન્ટિલેટર ઉપયોગ

2.Prone Positioning (પ્રોન પોઝિશનિંગ): પેશન્ટને પેટની બાજુ સૂવડાવીને ઑક્સિજનેશનમાં સુધારો

3.Fluid Management (ફ્લુઇડ મેનેજમેન્ટ): લંગ્સમાં પ્રવાહી થવામાં ઘટાડો

4.Sedation & Analgesia (સેડેશન અને એનાલજેસિયા): પેશન્ટને આરામમાં રાખવા માટે

5.Treat underlying cause (અન્ડરલાઈંગ કોઝનું ટ્રીટમેન્ટ): જેમ કે એન્ટીબાયોટિક્સ દ્વારા સેપ્સિસનો ઈલાજ

6.Nutritional Support (ન્યુટ્રીશનલ સપોર્ટ): બીમારીથી રિકવરી માટે શરીરને પૂરતું ન્યુટ્રીશન.

કોમ્પ્લીકેશન્સ (Complications):

Lung fibrosis (લંગ ફાઇબ્રોસિસ): લંગ્સના ટિશ્યુ કઠણ થવી

Multi-organ failure (મલ્ટી ઓર્ગન ફેલ્યોર): લિવર, કિડની કે હાર્ટ પણ અસરગ્રસ્ત

Prolonged ventilation (પ્રોલોંગ્ડ વેન્ટિલેશન): લાંબો સમય વેન્ટિલેટર પર રહેવું

Nosocomial infections (નોસોકોમિયલ ઇન્ફેક્શન): હૉસ્પિટલસંબંધિત ચેપો

Acute Respiratory Distress Syndrome (એક્યૂટ રેસ્પીરેટ્રી ડીસ્ટ્રેસ સિન્ડ્રોમ) એ એક life-threatening (લાઇફ થ્રેટનિંગ) પણ potential reversible condition (પોટેન્શિયલ રિવર્સિબલ કન્ડીશન) છે. જો સમયસર ઓળખી અને aggressive supportive care (એગ્રેસિવ સપોર્ટિવ કેર) આપવામાં આવે તો જીવ બચાવવો શક્ય છે. ICU management (આઈસીયૂ મેનેજમેન્ટ), multidisciplinary team (મલ્ટી ડિસિપ્લિનરી ટીમ) અને પેશન્ટ નું કન્ટીન્યુઅસ મોનિટરિંગ જરુરી હોય છે.

b) Write down types of pneumonia. ન્યુમોનિયા ના પ્રકારો લખો.

Types of pneumonia (ન્યુમોનિયા ના પ્રકારો):

ન્યુમોનિયાને તેના કોઝ, એનાટોમીક સ્ટ્રકચર અને તેની સીવીયારીટીને આધારે ક્લાસિફાઇ કરવામાં આવેલ છે.

ઓન ધ બેસીસ ઓફ ઇટીયોલોજીકલ ફેક્ટર (On the basis of Etiological Factors):

બેક્ટેરિયલ ન્યુમોનિયા ( Bacterial Pneumonia):
બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન ને કારણે જોવા મળતા ન્યુમોનિયાને બેક્ટેરિયલ ન્યુમોનિયા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. સ્ટ્રેપ્ટોકોકસ ન્યુમોનિયા, માયકોપ્લાઝ્મા ન્યુમોનિયા અને હિમોફિલસ ઇન્ફલ્યુએન્ઝા બેક્ટેરિયા ને કારણે ન્યુમોનિયા જોવા મળે છે.

વાયરલ ન્યુમોનિયા ( Viral Pneumonia):
વાયરલ ઇન્ફેક્શન ને કારણે જોવા મળતા ન્યુમોનિયા ને વાયરલ ન્યુમોનિયા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ઇન્ફ્લુએન્ઝા, કોરોના વાયરસ, એડીનો વાયરસ અને રેસ્પાયરેટરી સિંસીટીયલ વાયરસ વગેરે વાઇરસ ન્યુમોનિયા થવા માટે જવાબદાર છે.

ફંગલ ન્યુમોનિયા (Fungal Pneumonia):
ફંગલ ઇન્ફેક્શન ને કારણે થતા ન્યુમોનિયાને ફંગલ ન્યુમોનિયા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

ઓન ધ બેસીસ ઓફ એનાટોમિક સ્ટ્રક્ચર (On the basis of Anatomical Structure):
એનાટોમિકલ સ્ટ્રક્ચર ને આધારે ન્યુમોનિયાને નીચે મુજબ ક્લાસિફાઇ કરવામાં આવેલ છે

લોબાર ન્યુમોનિયા (Lobar Pneumonia):
લોબાર ન્યુમોનિયામાં લંગ્સ ના એક અથવા એકથી વધારે લોબમાં ઇન્ફેક્શન જોવા મળે છે.

બ્રોન્કો ન્યુમોનિયા (Broncho Pneumonia):
બ્રોન્કો ન્યુમોનિયા માં ઘણા બધા લોબ ઉપરાંત બ્રોન્કાયમાં ઇન્ફેક્શન જોવા મળે છે.

ઇન્ટરસ્ટ્રીશીયલ ન્યુમોનિયા (Interstitial Pneumonia):
ઇન્ટરસ્ટ્રીશીયલ ન્યુમોનિયા માં ઇન્ટરસ્ટ્રીશીયલ ટિસ્યુ અને એલ્વીઓલર સેપ્ટા ઇન્ફેક્ટેડ થાય છે.

ઓન ધ બેસીસ ઓફ બ્રોડ ક્લાસિફિકેશન (On the basis of broad Classification):

કોમ્યુનિટી એકવાઇર્ડ ન્યુમોનિયા (Community Aquired Pneumonia):
કોમ્યુનિટી માં થતા ન્યુમોનિયાને કોમ્યુનિટી એકવાઇર્ડ ન્યુમોનિયા કહે છે.

હોસ્પિટલ એકવાઇર્ડ ન્યુમોનિયા (Hospital Aquired Pneumonia):
હોસ્પિટલાઇઝેશન થયાના 48 કલાક બાદ જોવા મળતા ન્યુમોનિયાને હોસ્પિટલ એકવાઇર્ડ ન્યુમોનિયા કહે છે.

વેન્ટિલેટર એસોસિયેટેડ ન્યુમોનિયા (Ventilatore Associated Pneumonia):
એન્ડોટ્રેકીયલ ઇન્ટ્યુબેશન અથવા મીકેનીકલ વેન્ટિલેશન ને કારણે જોવા મળતા ન્યુમોનિયાને વેન્ટિલેટર એસોસિયેટેડ ન્યુમોનિયા કહે છે.

એસ્પિરેશન ન્યુમોનિયા (Aspiration Pneumonia):
એન્ડોજીનીયસ અથવા એકઝોજીનીયસ સબ્ટન્સ એસ્પીરેટ થવાને કારણે જોવા મળતા ન્યુમોનિયાને એસપીરેશન ન્યુમોનિયા કહે છે.

c) Write about members of surgical team & their responsibilities. સર્જીકલ ટીમના મેમ્બર અને તેમની જવાબદારીઓ વિશે લખો.

દરેક સર્જરી સફળ બનાવવા માટે એક ટ્રેઇન્ડ અને કોઓર્ડિનેટેડ સર્જીકલ ટીમ જરૂરી હોય છે. આ ટીમમાં અલગ અલગ મેડિકલ પ્રોફેશનલ્સ હોય છે જે ઓપરેશન દરમ્યાન પોતપોતાના વિશિષ્ટ રોલ અને રિસ્પોન્સીબીલીટી નિભાવે છે. નીચે સર્જીકલ ટીમના મુખ્ય મેમ્બર્સ અને તેમની એક્યુરેટ રિસ્પોન્સીબીલીટી વિશે માહિતી આપવામાં આવી છે:

1.Surgeon (સર્જન)

રિસ્પોન્સીબીલીટી:
Surgeon ઓપરેશનના મુખ્ય લીડર હોય છે. તે પેશન્ટ ની condition (કન્ડીશન) નું pre-operative (પ્રી-ઑપરેટિવ), intra-operative (ઇન્ટ્રા-ઑપરેટિવ) અને post-operative (પોસ્ટ-ઑપરેટિવ) management (મેનજમેન્ટ) કરે છે. પેશન્ટની surgical (સર્જિકલ) need (નીડ) નું અસેસમેન્ટ કરે છે, યોગ્ય surgical technique (ટેકનિક) પસંદ કરે છે અને operation (ઑપરેશન) perform (પરફોર્મ) કરે છે. Operation દરમિયાન આખી ટીમનું નેતૃત્વ પણ surgeon જ કરે છે.

2.Anesthesiologist (એનેસ્થેસિયોલોજિસ્ટ )

રિસ્પોન્સીબીલીટી:
Anesthesiologist એ પેશન્ટ ને anesthesia (એનેસ્થેશિયા) આપે છે અને operation દરમિયાન તેના vital signs (વાઇટલ સાઇન) જેવા કે heart rate (હાર્ટ રેટ), blood pressure (બ્લડ પ્રેશર), oxygen saturation (ઑક્સિજન સેચ્યુરેશન) વગેરેનું કન્ટીન્યુઅસ મોનીટરીંગ કરે છે. આ પેશન્ટને operation દરમિયાન pain-free (પેઇન ફ્રી) રાખે છે અને surgery (સર્જરી) દરમિયાન તેની safety (સેફટી) સુનિશ્ચિત કરે છે.

3.Surgical Assistant (સર્જિકલ આસિસ્ટન્ટ )

રિસ્પોન્સીબીલીટી:
Surgical Assistant surgeon ને operation દરમિયાન assist (આસિસ્ટ) કરે છે. તે bleeding control (બ્લીડિંગ કન્ટ્રોલ) કરે છે, instruments (ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સ) handle (હેન્ડલ) કરે છે, suction (સક્શન) અને tissue retraction (ટિશ્યૂ રિટ્રેક્શન) જેવા technical tasks (ટેક્નિકલ ટાસ્ક) પર્ફોર્મ કરે છે. Assistant કદાચ physician (ફિઝિશિયન) હોય શકે છે અથવા specially trained (સ્પેશિયલી ટ્રેઈન્ડ) non-physician (નોન-ફિઝિશિયન) પણ હોય શકે છે.

4.Scrub Nurse (સ્ક્રબ નર્સ)

રિસ્પોન્સીબીલીટી:
Scrub Nurse operation theater (ઑપરેશન થિયેટર) માં sterile field (સ્ટેરાઇલ ફિલ્ડ) maintain (મેઇન્ટેઇન) રાખે છે. તે operation પહેલા instruments ને sterilize (સ્ટેરિલાઇઝ) કરે છે અને operation દરમિયાન surgeon ને sterile instruments, sutures (સ્યુચર્સ) અને other surgical supplies (અધર સર્જિકલ સપ્લાયઝ) આપે છે. Operation બાદ instrument અને sponge count (સ્પોન્જ કાઉન્ટ) confirm (કન્ફર્મ) કરે છે.

5.Circulating Nurse (સર્ક્યુલેટિંગ નર્સ ) :

રિસ્પોન્સીબીલીટી:
Circulating Nurse sterile zone (સ્ટેરાઇલ ઝોન) ની બહાર રહીને surgery ને support (સપોર્ટ) આપે છે. તે documentation (ડોક્યુમેન્ટેશન) કરે છે, additional supplies (એડિશનલ સપ્લાયઝ) લાવે છે, patient positioning (પેશન્ટ પોઝિશનિંગ) માં assist કરે છે અને communication (કમ્યુનિકેશન) માટે bridge (બ્રિજ) તરીકે કામ કરે છે. Operation theater ની safety અને coordination (કોઓર્ડિનેશન) માટે તેની ભૂમિકા મહત્વપૂર્ણ હોય છે.

6.Surgical Technologist (સર્જિકલ ટેકનોલોજિસ્ટ )

રિસ્પોન્સીબીલીટી:
Surgical Technologist instruments (ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ્સ) અને equipment (ઇક્વિપમેન્ટ) ને sterilize કરે છે, operation theater set up (સેટ અપ) કરે છે અને scrub nurse તરીકે પણ કામ કરે છે. Operation દરમિયાન instruments surgeon ને efficiently (એફિશિયન્ટલી) આપે છે અને sterile environment (એન્વાયર્નમેન્ટ) maintain કરવામાં મદદ કરે છે.

7.Post Anesthesia Care Unit Nurse – PACU Nurse (પોસ્ટ એનેસ્થેસિયા કેર યુનિટ નર્સ – પોસ્ટ એનેસ્થેસિયા કેર યુનિટ નર્સ)

રિસ્પોન્સીબીલીટી:
PACU Nurse operation પછી recovery room (રિકવરી રૂમ) માં patient નું observation (ઑબ્ઝર્વેશન) કરે છે. તે vital signs monitor (મોનિટર) કરે છે, pain management (પેઇન મેનેજમેન્ટ) આપે છે અને patient ને consciousness (કન્સીયસનેસ) માં આવતાં સુધી close monitoring (ક્લોઝ મોનિટરિંગ) કરે છે. Anesthesia થી recover (રિકવર) થવામાં તેની ભૂમિકા મહત્વની હોય છે.

સર્જીકલ ટીમ multidisciplinary (મલ્ટીડિસિપ્લિનરી) હોય છે અને દરેક member (મેમ્બર) એ પોતાના role (રોલ) અને responsibility (રિસ્પોન્સીબીલીટી) પ્રમાણે surgery ને support આપે છે. Surgeon, anesthesiologist, nurses અને technologist — દરેકના perfect coordination (પરફેક્ટ કોઓર્ડિનેશન) વિના successful surgery (સક્સેસફુલ સર્જરી) શક્ય નથી.

Q-4 Write short notes. (any three) ટૂંકનોંધ લખો. (કોઈપણ ત્રણ)

a) Graft versus host disease- ગ્રાફટ વર્સીસ હોસ્ટ ડીસીઝ

ગ્રાફ્ટ વર્સીસ હોસ્ટ ડીજીસ એ ત્યારે થાય છે જ્યારે કોઇ ઇમ્યુનોડેફિશિયન્ટ પેશન્ટએ immunocompetent સેલ સાથે ટ્રાન્સફર અથવા ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરે ત્યારે graft versus host disease જોવા મળે છે. ગ્રાફ્ટ વર્સીસ host ડીસીઝ એ ત્યારે જોવા મળે છે જ્યારે ડોનર અને રેસીપીઅન્ટ ના હ્યુમન લ્યુકોસાઇટ એન્ટિજન ( human leukocyte antigen HLA) મેચ ન થતા હોય ત્યારે જોવા મળે છે.

GRAFT VERSUS HOST DISEASE occurs after:

1)blood transfusion ,

2)liver, kidney and bone Merrow transplantation,

3)after fetal thymus transplantation,

GRAFT VERSUS HOST DISEASE એ ટ્રાન્સપ્લાન્ટેશનના 100 દિવસ ની અંદર જોવા મળે છે.

તે મુખ્યત્વે
સ્કીન(Skin) ,
લીવર(Liver) ,
અને ગેસ્ટેરોઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેક (Gastrointestinal Track) ને અફેક્ટ કરે છે.

sign and symptoms/clinical manifestation of GRAFT VERSUS HOST DISEASE.(લક્ષણો તથા ચિન્હો):

• macula popular rashes on the skin,palms,hands and soles of feet.
• આ rashes એ entire બોડીમાં સ્પ્રેડ થાય છે.
• પેટમાં દુખવું(Abdominal pain),
• નોઝીયા(nausea),
• વોમીટીન્ગ (vomiting),
• ડાયરીયા (diarrhea),
• માલએબ્ઝોર્બસન્સ (malabsorbtion),
• માઇલ્ડ jaundice થવો અને લીવર enzyme એલિવેટેડ થવા,
• બેક્ટેરિયલ તથા ફંગલ ઇન્ફેક્શન થવું,
• જો સિમ્ટોમ્સ કે માત્ર ગેસ્ટેરો ઇન્ટેસ્ટાઇનલ ટ્રેકમાં તથા સ્કીનમાં જ હોય તો તેનો prognosis સારો રહે છે પરંતુ જો મલ્ટીસિસ્ટમ ઇન્વોલ્વ હોય તો prognosis એ બહુ સારો રહેતો નથી.

treatment of GVHD:

• પેશન્ટને કોર્ટિકોસ્ટીરોઇડ મેડિસિન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને ઇમ્યુનોસપ્રેશન્ટ એજન્ટ (methotrexate, Cyclosporine) પ્રોવાઇડ કરવું.
• જ્યારે બ્લડ ટ્રાન્સફયુઝન કરવાનું હોય ત્યારે તેને પ્રોપર અસેસમેન્ટ કરવું.
• પેશન્ટને કોઇપણ Adverse રિએક્શન છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.
• પેશન્ટને skin Redness, erythema, swelling છે કે નહીં તે અસેસ કરવું.
• પેશન્ટને ઇમ્યુનોસપ્રેસીવ થેરાપી પ્રોવાઇડ કરવી.
• પેશન્ટને બીજા કોઈ સાઇન અને સીમટોમ્સ હોય તો ઇમીડીયેટ્લી ડોક્ટરને જાણ કરવી.

b) Techniques of physical assessment ફીઝીકલ એસેસમેન્ટની પધ્ધતિઓ

ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશનમાં સિસ્ટેમિક એસેસમેન્ટ ટેકનીક અને વિઝ્યુઅલ, ઓડિટરી, ટેક્ટાઈલ,અને ઓલફેક્ટરી સેન્સ નો ઉપયોગ થાય છે. આ બધા સેન્સ નો ઉપયોગ સ્પેસિફિક અસેસમેન્ટ ટેકનિકમાં થશે.

ઉદાહરણ તરીકે.. ઘણી વખત બોડીના વાસ અને પ્રવાહી ઉપરથી તેના ફેરફાર દ્વારા તેને ડિટેક્ટ કરવામાં આવે છે.
ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન માં ચાર સ્પેસિફિક ટેકનીક નો ઉપયોગ થાય છે. જેમાં ઇન્સ્પેક્શન, પલ, પરકશન, અને અસકલ્ટેશન.

1.ઇન્સ્પેક્શન (Inspection):

ઇન્સ્પેક્શન એ દર્દીનું વિઝ્યુઅલ એક્ઝામિનેશન છે. અને બોડી નું વિઝ્યુઅલ એક્ઝામિનેશન છે .જેમાં દર્દીનો જનરલ દેખાવ, બોડી સાઈઝ ,ચાલ ,કદ, આકાર, પોસ્ચર વગેરે કેરફૂલી કરવામાં આવે છે. આ જયારે નર્સ દર્દી સાથે કોન્ટેક્ટ કરે છે કે તરત જ તે શરૂ થાય છે.

ફિઝિકલ એસેસમેન્ટ ના ઇન્સ્પેક્શન ફેસ દરમિયાન નર્સ જોઈ શકાય તેવા ડેટા ને સિસ્ટેમેટીકલી કલેક્ટ કરવા માટે ઓબ્ઝર્વેશન સ્કીલ નો ઉપયોગ કરે છે.
જેમાં દર્દીનો રેસ્પાયરેટરી એફર્ટ, સ્કીન કલર અને વુંડને મેજર કરવાનો સમાવેશ થાય છે.

જનરલ અપિરિયન્સ
કોન્સિયસ ની સ્થિતિ પર્સનલ ગ્રૂમિંગ
એક્સપ્રેસન: ચિંતિત, કમ્ફર્ટેબલ, એલર્ટ ,નર્વસ. બોડી નું નિર્માણ: થીન, ફેટી ,મોડરેટ.આમાં દર્દીના શબ્દો નો બોડી લેંગ્વેજ સાથે પણ જોડવામાં આવે છે.
ઉદાહરણ તરીકે દર્દીનો દુખાવો અનુભવ છે તેની બોડી લેંગ્વેજ સાથે સંબંધ ધરાવે છે.
ઇન્સ્પેક્શનમાં બોડી નો મેક્સિમમ એરિયાને વિઝયુલાઈઝ કરી પછી તેને અધરબોડી ની સાઈડ સાથે કમ્પેર કરવું.
રાઈટ હેન્ડ ને લેફ્ટ હેન્ડ ની પહોળાઈ સાથે કમ્પેર કરવી.
બોડી એરીયા નું પૂરતું એક્સપોઝર ખૂબ જરૂરી છે. જેમાં કલર, ટેક્સચર, મોબિલિટી, સિમેટ્રી,ન્યુટ્રીશનલ સ્ટેટસ વગેરે જોવું.

2.પાલપેશન (Palpation):

પાલપેશન એટલે કે જેમાં સ્પર્શ હાથ અને ફિંગર નો ઉપયોગ કરી ઓર્ગન નું ટેક્સચર, સાઈઝ, શેપ, પ્લેસમેન્ટ ,લોકેશન, વગેરે ફિલ કરવું. જેમાં સ્પેશિયલી હાથની ફિંગર ટીપ્સ નો ઉપયોગ કરી સ્કીન નુ ટેમ્પરેચર ,પલ્સ, ટેક્ચર, મોઈશ્ચર,માસ, ટેન્ડરનેસ અને દુખાવો અસેસ કરવો.

1 cm જેટલું ઊંડું દબાવીને જેંટલ પાલ્પેસન કરી સ્કિન, પલ્સ, પાલ્પેસન, અને ટેન્ડરનેસ અસેસ કરવું.

ત્યારબાદ 4 cm જેટલું દબાવવું બંને હાથની મદદથી જે ડીપ પાલપેશન છે .તેની મદદથી ઓર્ગન ની સાઈઝ અને ડીપ ઓર્ગન (લીવર) ડિટરમાઈન કરવું.

પાલપેશન કરતી વખતે શું શું ધ્યાનમાં રાખવું?

1. પાલપેશન કરતા પહેલા હંમેશા દર્દીને સમજાવું ખૂબ જ જરૂરી છે કારણ કે આપણા કલ્ચરમાં ટચનું ખૂબ જ મહત્વ છે.
2. પાલપેશન કરતા પહેલા હાથ ગરમ અને ટૂંકા નખ રાખવા. ફિંગરની પાલમર સરફેસ એ ફિંગર ટીપ્સ કરતાં વધારે સેન્સીટિવ હોય છે જેમાં અલનાર સરફેસ એ વાઇબ્રેશન માટે વધારે સેન્સિટીવ છે .અને ડોરસલ સરફેસ એ ટેમ્પરેચર માટે ઉપયોગ થાય છે.
3. લીમ્ફનોડ ની સાઈઝ નક્કી કરવા માટે પણ પાલ્પેશન મદદ કરે છે.
4. હંમેશા પહેલા જેન્ટલ પાલપેશન પછી ડિપ પાલપેશન એમ આગળ વધવું. કારણકે તે ટેન્ડરનેસ અથવા ફ્લુઇડ માં વિક્ષેપ થઈ શકે છે.
5. બંને હાથનો ઉપયોગ કરી ફિંગર ટીપ્સ અને ઓર્ગન વચ્ચે કિડની અને યુટરસ ની સાઈઝ અને શેપ અસેસ કરવામાં આવે છે.

3.પરકસન (Purcussion):

સિમ્પલ વર્ડમાં તેને ટેપિંગ કહે છે .સાઉન્ડની ક્વોલિટી મેળવવા માટે તેમાં ફિંગર વડે ટેપિંગ કરી દર્દીના બોડી સામે સાઉન્ડ સંભળાય છે. જેનો ઉપયોગ ઇન્ટરનલ ઓર્ગન ની ડેન્સિટીને રિફ્લેક્ટ કરવા માટે થાય છે .ધ્વનિ ,વાઇબ્રેશન અને અવરોધ જે વિવિધ ડેન્સિટી સાથે પ્રોડ્યુસ થાય છે અને અલગ અલગ ઓર્ગન ટુ ઓર્ગન બદલાય છે અને તેનો ઉપયોગ ઇન્ટર્નલ ઓર્ગનના સાઈઝ, શેપ, પોઝીશન, જાણવા અને ઉપરાંત ફ્લૂઈડ ફિલ્ડ ઓર્ગન ને ડિટેક્ટ કરવા પણ થાય છે.

પરકશન એક એવી ટેકનીક છે જે ફિઝિશિયન પ્રેક્ટિસ નર્સ ટિસ્યુ ની સુસંગતતા નક્કી કરે છે.
પરકશનમાં ટેપિંગ કરી બોડી સરફેસ પર શોર્ટ અથવા શાર્પ સ્ટ્રોક વડે વિવિધ પાલ્પેબલ વાયબ્રેશન સાઉન્ડ પ્રોડ્યુસ કરવામાં થાય છે.
પરકશનનો ઉપયોગ બોડી ના ઘણા ઓર્ગન સાઉન્ડ, લોકેશન ,સાઈઝ, શેપ, કદને ડિટેક્ટ કરવા થાય છે. જેમાં એક્ઝામિનર એ દર્દી ઉપર ટેપ કરે છે. સાઉન્ડ કાઢવા માટે સામાન્ય રીતે મિડલ ફિંગર નોન ડોમિનેટ હેન્ડની ને પરકશન એરિયા પર પ્લેસ કરવી. અને ડોમિનન્ટ હેન્ડ ની મિડલ ફિંગર ને નોન ડોમિનન્ટ પર રાખવી.

જેમાં પરકશન બે રીતે કરવામાં આવે છે.

1.ડાયરેક્ટ પરકસન

આ ઇનફન્ટની ચેસ્ટ અને એડલ્ટના સાઇનસ માટે વપરાય છે. ફિંગર ટીપ્સ ની મદદથી બોડી ના સ્પેસિફિક પાર્ટ પર પ્રહાર કરવામાં આવે છે.
કિડનીની ટેન્ડરનેશમાં. ક્રિએટ કરેલા વાઇબ્રેશન ની સાંભળવા.
એક જ પોઇન્ટ પર બે ત્રણ વખત પર પસંદ કરવું જરૂરી છે બીજા પર કરતા પહેલા. ચોક્કસ રીડિંગ મેળવવા માટે કરવામાં આવે છે. ફેટી દર્દી માટે સ્ટ્રોંગ પર કસન ની જરૂર છે.
_પરકસન ટોન: એર લા ઉટ, ફ્લુઇડ ડલ અને સોલિડ એરિયા સોફ્ટ.

2.ઇનડાયરેક્ટ પરકસન

એરિયા પ્રમાણે આ બદલાય છે જેમાં નોન ડોમિનન્ટ હાથની હથેળી ને નીચે રાખીને CVA પર આંગળીઓને જોડીને અને ડોમિનન્ટ હાથની ફિંગરને જેંટલી સ્ટ્રાઈક કરવામાં આવે છે દા. ત.. કિડનીમાં….
_થોરેક્સ: ડોમિનન્ટ હેન્ડની મિડલ ફિંગર નોન ડોમિનન્ટ હાથના ઇન્ટરફેલેંજિયલ જોઈન્ટ પર સ્ટ્રાઈક કરે છે જે દર્દીની સ્કીનની સામે રહે છે.

પરકશન અવાજ ઉત્પન્ન કરે છે જેમાં ઘણા સાઉન્ડ અને તેની અલગ અલગ લાક્ષણિકતાઓ હોય છે.
સાઉન્ડ ની લાક્ષણિકતાઓ

ટીમપેની સામાન્ય રીતે તે પેટની ઉપર સંભળાય છે.

રેઝોનન્સ જે નોર્મલી લંગની ટીશ્યુમાં.

હાઇપર રેજોનન્સ જે ફૂલેલા ફેફસામાં.

ડલનેસ ફેફસા પર.

ફ્લેટનેસ મસલ્સ પર.

અસકલટેશન ( Auscultation )
અસકલટેશન સામાન્ય રીતે સ્ટેથોસ્કોપ વડે કરવામાં આવે છે સ્ટેથોસ્કોપ નો ઉપયોગ હૃદય બ્લડ વેસલ ફેફસા પ્લુરા અને આંતરડાની કન્ડિશનનું મૂલ્યાંકન કરતી વખતે બહારના અવાજો રોકવા માટે થાય છે.

જેમાં બ્રીધ સાઉન્ડ હાર્ટ વાસ્ક્યુલર સાઉન્ડ અને બોવેલ સાઉન્ડ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

તેનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે એબડોમીનના સાઉન્ડને હાજરીને ડિટેક્ટ અને તેને લાઉડનેસ, સ્પીચ, ગુણવત્તા, ફ્રિકવન્સી, અને duration ને અસેસ કરવા માટે થાય છે.

મોટે ભાગે જે અવાજો સંભળાય છે તેમાં ફેફસાના હૃદય અને એબ ડોમીન અને બ્લડ વેસલ નો સમાવેશ થાય છે.
હાર્ટના સાઉન્ડ સાંભળવા માટે ચેસ્ટને સાંભળવામાં આવે છે. ફેફસાના અવાજો સામાન્ય અને અકસ્મિક ફેફસાના અવાજો માટે આગળ અને પાછળના ભાગમાં સાંભળવામાં આવે છે. બોવેલ સાઉન્ડ માટે એબડોમીન ને સાંભળવામાં આવે છે.

સાઉન્ડની લાક્ષણિકતાઓ:

તીવ્રતા: લાઉડ, મીડીયમ, સોફ્ટ.
પીચ: લો ,હાઇ ,મીડીયમ.
ડ્યુરેશન: શોર્ટ, લોંગ, મીડીયમ.
ક્વોલિટી: બૂમિંગ, હોલો, ડલ અને ડ્રમ જેવુ.

c) Clinical manifestations of Hypothyroidism – હાયપોથાયરોડીઝમ ના ચિહ્નો/લક્ષણો.

• હેઇર લોસ થવા.
• બ્રિટલ નેઇલ થવા.
• ડ્રાઇ સ્કીન.
• નંબનેસ એન્ડ ટીંગલીંગ ઓફ ફિંગર.
• અવાજ જાડો થવો.
• મેસ્ટ્રુઅલ સાયકલમાં ડિસ્ટર્બન્સ આવવું.
• મેસ્ટ્રુઅલ ડિસ્ટર્બન્સ.
• સબનોર્મલ ટેમ્પરેચર એન્ડ પલ્સ.
• પેસન્ટ ગેઇન વેઇટ.
• સ્કીન થીકનેસ.
• ફેસ એ એક્સપ્રેસન લેસ થાય છે.
• ચાઇલ્ડ એ ઇરીટેબલ એન્ડ ફટીગ થાય છે.
• ચાઇલ્ડ ની સ્પીચ સ્લો થાય છે.
• ટંગ એનલાર્જ હેન્ડ એન્ડ ફીટ ઇન્ક્રીઝ ઇન સાઇઝ.
• ડેફશનેસ જોવા મળે છે.
• કોન્સ્ટીપેશનની કમ્પ્લેઇન જોવા મળે છે.
• ઇનએડિક્યુએટ વેન્ટીલેસન.
• પ્લુરલ ઇફ્યુઝન.
• રેસ્પીરેટરી મસલ્સ વીક થવા.
• સિરમ કોલેસ્ટ્રોલ લેવલ ઇંક્રીઝ થાય છે તથા કોરોનરી આર્ટરી ડીઝીઝ જોવા મળે છે.
• મિક્ઝેડેમા કોમા.
• થાક લાગવો.

d) Name of cranial nerves & their functions ક્રેનિયલ નર્વસના નામ અને તેના કાર્યો

CRANIAL NERVES ( ક્રેનિયલ નર્વસ ):

ક્રેનીયલ નર્વ 12 પેર ની સંખ્યામાં હોય છે

આ ક્રેનીયલ નર્વ નો સબંધ ક્રેનિઅલ કેવીટી એટલે કે બ્રેઇન સાથે હોય છે

આ ક્રેનીયલ નર્વ માં સેન્સરી, મોટર અને મિક્સ પ્રકારની નર્વ હોય છે.

આ ક્રેનીયલ નર્વ નીચે મુજબની છે.

1.ઓલફેક્ટરી નર્વ ( Olfactory Nerve ):

આ નર્વ સેંસરી નર્વ છે જે સ્મેલના સેન્સેશન ને બ્રેઇન તરફ લઈ જાય છે.

નેસલ મયુકોઝામા આના રિસેપ્ટર આવેલા હોય છે અને તે સ્ટીમ્યુલેટ થતા સ્મેલના સેન્સેસન ઓલફેક્ટરી ટ્રેક મારફતે બ્રેઇનના ટેમ્પોરલ લોબ સુધી લઈ જાય છે અને સ્મેલ ની જાણ થાય છે.

2. ઓપ્ટિક નર્વ (Optic Nerve):

આ સેન્સરી નર્વ છે. ઓપ્ટિક નર્વ એ સાઈટ એટલે કે વિઝનના સેંસેસન આંખની રટાઈ ના માંથી લઈ ઓપ્ટિક ફોરમેન માંથી પસાર થઈ ઓપ્ટિક ટ્રેક મારફતે પસાર થઈ વિઝન ના સેંસેસંન થેલામસ મા સૌપ્રથમ દાખલ થાય છે અને ત્યાંથી સેન્સેશન એ સેલેબ્રલ કોર્ટેક્સના ઓક્સિપીટલ લોબ માં લઈ જાય છે ત્યાં તેનું ઇન્ટરપ્રિટેશન થાય છે.

3. ઓક્યુલોમોટર નર્વ (Oculomotor Nerve):

આ મોટર નર્વ છે જેના નર્વ ફાઇબર એ મીડબ્રેઇન માંથી ઓરીજીનેટ થાય છે

તેમાં ઓટોનોમિક નર્વ ફાઇબર પણ હોય છે અને તે આઈ બોલના ઇન્ટ્રેન્સિક અને એક્સ્ટ્રીન્સિક મસલ્સ ને નર્વ સપ્લાય કરે છે જેનાથી આંખનું એકોમોડેશન એટલે કે ફોકસિંગ કોઈપણ નજીકની ઓબ્જેક્ટ પર થઈ શકે છે અને આઈ બોલની અલગ અલગ મુવમેન્ટ થઈ શકે છે.

4. ટ્રોક્લીયર નર્વ (Trochlear Nerve):

તે મીડ બ્રેઇન માથી ઓરીજીનેટ થાય છે અને આંખના સુપેરિયર ઓબ્લિક મસલ્સને નર્વ સપ્લાય કરે છે..

5. ટ્રાયજેમીનલ નર્વ (Trigeminal Nerve):

આ મિક્સ પ્રકારની નર્વ છે તેની ત્રણ બ્રાન્ચીસ જોવા મળે છે

1.ઓફથેલમિક નર્વ

2.મેક્સીલરી નર્વ

3.મેન્ડીબ્યુલર નર્વ.

આ નર્વના નર્વ ફાઇબર પોન્સ વેરોલી સાથે જોડાયેલા હોય છે અને તે માસ્ટીકેસન એટલે કે ચાવવાની ક્રિયામાં મદદ કરતાં મસલ્સને નર્વ સપ્લાય કરવા સાથે પણ જોડાયેલા છે..

6. એબડુસન્ટ નર્વ (Abducent Nerve):

તેના નર્વ ફાઇબર્સ એ પોન્સવેરોલી માંથી નિકડે છે અને તે આંખ ના લેટરલ રેક્ટસ મસલ્સ ને નર્વ સપ્લાય કરવા સાથે જોડાયેલ છે.

7. ફેસિયલ નર્વ (Facial Nerve ):

તે પોન્સવેરોલી ના નીચેના ભાગ માંથી નિકડે છે. ફેસ, સ્કાલ્પ અને નેક ના મસલ્સ ને નર્વ સપ્લાય કરે છે.

ફેસિયલ નર્વ ના મોટર નર્વ ફાઇબર્સ એ ફેસિયલ એક્ષપ્રેશન માટે કામ કરે છે.

તેના સેન્સરી નર્વ ફાઇબર્સ એ પોસ્ટીરીયર ટંગ સાથે જોડાયેલ હોય છે જે ટેસ્ટ નું પરસેપ્શન કરાવે છે.

8. વેસ્ટીબ્યુલોકોકલિયર નર્વ ( Vestibulocochlear Nerve ):

તેને ઓડિટરી નર્વ પણ કહેવામાં આવે છે. તે સેન્સરી નર્વ છે. તેમા 2 બ્રાન્ચ આવેલી હોય છે.

1.કોકલિયર નર્વ. તે હિયરિંગ ના ઇમ્પલસીસ કનવે કરે છે. તે ઇનર ઈયર ના ઓર્ગન્સ કોકલિયા ના કોર્ટી સાથે જોડાયેલ હોય છે.

2.વેસ્ટીબ્યુલર નર્વ.. તે ઇકવીલીબ્રિયમ ના ઇમ્પલસીસ કનવે કરે છે.તે સેમિસર્ક્યુલર કેનાલ, સેક્યુલ સાથે ઇનર ઈયર માં જોડાયેલ હોય છે અને પોન્સ વેરોલી તથા સેરેબેલમ મા ઇમ્પલસીસ લઇ જાય છે.  

9. ગ્લાસોફેરીન્જીયલ નર્વ (Glossopharyngeal Nerve ):

તે મિક્સ પ્રકારની નર્વ છે.

તે સલાઈવા ના સિક્રીશન સાથે જોડાયેલ હોય છે.

તેના સેન્સરી નર્વ ફાઇબર્સ એ ટંગ માંથી ટેસ્ટ ના ઇમ્પલસીસ લઈ મેડયુંલા માં લઇ જાય છે અને ટેસ્ટ ની જાણ કરવામા કાર્ય કરે છે.

તે સોલોવિંગ પ્રોસેસ તથા ગેગ રિફલેક્સ માટે પણ કાર્ય કરે છે. 

10. વેગસ નર્વ (Vagus Nerve):

તે મિક્સ નર્વ છે.

તેના સેન્સરી નર્વ ફાઇબર્સ ફેરિન્ગસ, લેરિંગ્સ, ટ્રકિયા, હાર્ટ, બ્રૉનકાઈ, ઇસોફેગસ, સ્ટમક, સ્મોલ ઇન્ટેસટાઈન તથા ગોલ બ્લેડર ને ઇમ્પલસીસ સપ્લાય કરે છે.

મોટર નર્વ ફાઇબર્સ એ સોલોવિંગ પ્રોસેસ માં હેલ્પ કરે છે.

તે બધી ક્રેનિયલ નર્વ મા સૌથી લાંબી બ્રાન્ચ છે. અને પેરાસિમ્પથેટીક નર્વસ સિસ્ટમ ની મુખ્ય બ્રાન્ચ છે.

11. એસેસરી નર્વ ( Accessory Nerve ):

તે મોટર નર્વ છે.

તેના નર્વ ફાઇબર્સ મેડયુંલા માંથી નિકડે છે તે સોલોવિંગ પ્રોસેસ માં હેલ્પ કરે છે.

12. હાઇપોગ્લોસલ નર્વ ( Hypoglossal Nerve ):

તે મોટર નર્વ છે.

તે મેડયુંલા માંથી નિકડે છે.

તેના નર્વ ફાઇબર્સ બોલવા ની ક્રિયા દરમિયાન ટંગ મુવમેન્ટ માટે તથા સોલોવિંગ પ્રોસેસ માટે હેલ્પ કરે છે. 
Q-5 Define following (any six) નીચેની વ્યાખ્યા લખો. (કોઈપણ છ)

a) Craniectomy – ક્રેનીએકટોમી

ક્રેનીએકટોમી એ એક સર્જિકલ પ્રોસીઝર છે જેમાં સ્કલ નો એક ભાગ (ક્રેનિયમ) પર્મેનન્ટ્લી માટે રીમૂવ કરવામા આવે છે જેથી બ્રેઇન પરનુ પ્રેશર ઓછું થઇ શકે, જેમ કે માથામાં ઇજા, સ્ટ્રોક કે બ્રેઇન સ્વેલીન્ગ (એડેમા) દરમિયાન થાય છે.

b) Hemodialysis – હીમોડાયાલીસીસ

હીમોડાયાલીસીસ એટલે રીનલ ફેલ્યોરના કેસ મા શરીરમાથી વધારા ના કચરા ને દૂર કરવાની આ એક પદ્ધતિ છે, જેમાં લોહીમાંથી વધારા ના કચરા ને દૂર કરવામાં આવે છે.હાનિકારક પદાર્થોને દૂર કર્યા પછી, શુદ્ધ બ્લડ દર્દીના શરીરમાં રિટર્ન કરવામાં આવે છે.

Purpose :

• દર્દીના શરીરમાંથી વધારા ના કચરા ને દૂર કરવા.
• શરીરની બફર સિસ્ટમને સકારાત્મક બનાવવા માટે.
• શરીરમાંથી વધારાનું પ્રવાહી દૂર કરવા માટે.
• વોટર રિટેનશન ઓછું કરવા માટે.
• બીજા કોમપ્લીકેશન ને પ્રિવેન્ટ કરવા.
• શરીરમાં ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સનું લેવલ જાળવવા.

c) Pyorrhea – પાયોરિયા

પાયોરિયા ને પેરીડોંટાયટીસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.(pyorrhea is also known as periodontitis) પેરીડોંટાયટીસ એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમાં teeth ને સપોર્ટ કરતાં બોન તથા ligaments મા ઇન્ફેક્શન થતા ઇન્ફ્લામેશન થાય છે. પાયોરીયા એ સીરીયસ gum infection છે કે જેમા teeth ને સપોર્ટ કરતાં soft tissue અને બોન destroy થાય છે.

d) Empyema -એમ્પાયમા

એમ્પાયેમા એ એવી કન્ડિશન છે કે જેમા લંગ્સ તથા ચેસ્ટ વોલ ની ઇનર સરફેસ ના વચ્ચે ના સ્પેસ (પ્લુરલ સ્પેસ) મા પસ નુ એક્યુમ્યુલેશન થાય છે.
પ્લુરલ કેવીટીમાં જોવા મળતા એબ્નોર્મલ પસ કલેક્શન ને એમ્પાયેમા (Empyema) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. એમ્પાયેમા ને બીજા ‘પાયોથોરેક્સ (Pyothorax)’ અને ‘પ્યુર્યુલન્ટ પ્લુરાઇટિસ (purulant pluritis)’ ઓળખવામાં આવે છે.એમ્પાયેમા મુખ્યત્વે ન્યુમોનિયા અને લંગ એબ્સેસ ના કોમ્પ્લિકેશન સ્વરૂપે જોવા મળે છે.

OR

પ્લૂરલ સ્પેસમા પૂરુલન્ટ મટીરીયલ એકઠું થાય છે (જમા) તેને એમ્પાયેમા કહેવાય છે. તેને પાયોથોરેક્ષ પણ કહેવામા આવે છે.

e) Polymyositis -પોલીમાયોસાઈટીસ

પોલીમાયોસાઇટીસ એ એક ક્રોનિક, પ્રોગ્રેસિવ અને ઇન્ફ્લામેટ્રી માયોપેથી (મસલ્સ ડીસીઝ) છે, જે સ્કેલેટલ મસલ્સના ટીશ્યુસ ને અફેક્ટ કરે છે અને તેમની અંદર ગ્રેજ્યુઅલી સ્વેલીન્ગ તથા વિકનેસ અરાઇઝ કરે છે. આ ઑટોઇમ્યુન ડિસઓર્ડર છે જેમાં બોડી ની ઇમ્યુન સિસ્ટમ પોતાના જ મસલ્સ ટિશ્યૂને નુકસાન પહોંચાડે છે. પોલીમાયોસાઇટીસ સામાન્ય રીતે એડલ્ટ એજના લોકોને થાય છે અને તેમાં ફિમેલ એ વધુ અફેક્ટ થાય છે. મેઇન સિમ્પટોમ્સમા ટીશ્યુસમા ગ્રેજ્યુઅલી વિકનેસ ઇન્ક્રીઝ થાય, ફટીગ, ક્યારેક સ્વેલોવિન્ગ કરતી ટિશ્યુસ અફેક્ટ થવાથી સ્લેલોવિન્ગ કરી શકવામાં ડિફીકલ્ટી અને ક્યારેક બ્રીધીન્ગ માં ડિફીકલ્ટી થય શકે છે. ડાયગ્નોસીસ માટે બ્લડ ટેસ્ટ, મસ્ક્યુલર બાયોપ્સી, એમ.આર.આઇ. અને ઇલેક્ટ્રોમાયોગ્રાફી કરવામાં આવે છે. ટ્રીટમેન્ટમા મુખ્યત્વે કોર્ટેિકોસ્ટેરોઇડ્સ અને ઇમ્યુનોસપ્રેસન્ટ મેડીકેશન નો ઉપયોગ થાય છે.

f) Ataxia – એટેક્શિયા

એટેક્શિયા એ એક ન્યુરોલોજિકલ કન્ડિશન છે જેમાં વ્યક્તિની વોલ્યુન્ટરી મુવમેન્ટ માં બેલેન્સ અને કોઓર્ડીનેશન ઇમ્પેઇર્ડ થય જાય છે, જેમ કે ચાલવામાં,વસ્તુ ઉપાડવામાં કે બોલવામાં ઇનએબીલીટી જોવા મળે છે, અને આ હાલત મુખ્યત્વે સેરેબેલમ અથવા તેના પથવે ની ડિસ્ફંક્શન ના કારણે થાય છે.

g) Epilepsy – એપીલેપ્સી

જો પેશન્ટને વારંવાર સીઝર્સ ના એપિસોડ આવે તો તે કન્ડિશન એ એપીલેપ્સી માં કન્વર્ટ થાય છે.એપીલેપ્સી એ મેન્ટલ એબનોર્માલીટી છે કે જેમા વ્યક્તિના બ્રેઇન માં ન્યુરોનના ઇલેક્ટ્રિક ઇમ્પલ્સીસ એ ખૂબ જ ડિસ્ટર્બ થાય છે જેના કારણે ન્યુરોન મા એબનોર્મલ ઇલેક્ટ્રિકલ એક્ટિવિટી જોવા મળે છે અને એપીલેપ્સી ની કન્ડિશન થાય છે જેના કારણે બોડીમાં જર્કિંગ મુમેન્ટ અરાઇસ થાય છે.

h) Incontinence -ઈનકન્ટીનન્સ

ઇનકંટીનન્સી (Incontinence) એ એક મેડિકલ કન્ડિશન છે જેમાં વ્યક્તિને યુરિન (Urine) અથવા સ્ટૂલ (Stool) પર વોલ્યુન્ટરી કંટ્રોલ લોસ થયેલો હોય છે, એટલે કે બોડીની અંદર વેસીકલ (Vesical) અથવા રેક્ટલ (Rectal) કંટ્રોલ ન રહે. આ કન્ડિશનમાં વ્યક્તિને યુરિનરી ઇનકંટીનન્સ (Urinary Incontinence) કે ફીકલ ઇનકંટીનન્સ (Fecal Incontinence) હોઇ શકે છે. યુરિનરી ઇનકંટીનન્સી એ કન્ડિશન છે જેમાં યુરિન પર કંટ્રોલ રહેતું નથી અને ઇનવોલ્યુન્ટરી રીતે યુરિન લિકેજ થતું રહે છે. ફીકલ ઇનકંટીનન્સ એ કન્ડિશન છે જેમાં સ્ટૂલ ઇનવોલ્યુન્ટરી રીતે પાસ થય જાય છે. આ પ્રોબ્લેમ એ સામાન્ય રીતે નર્વસ સિસ્ટમ (Nervous System)ની એબનોર્માલિટીસ, પેલ્વિક મસલ (Pelvic Muscle)ની વિકનેસ, બ્લેડર (Bladder) અથવા બોવેલ (Bowel) ડિસફંક્શન જેવી મેડિકલ કન્ડીશન્સના કારણે થાય છે. ઇનકંટીનન્સી વ્યક્તિના ડેઇલી લાઇફ, મેન્ટલ હેલ્થ અને સોસીયલ હેલ્થ પર અફેક્ટ કરે છે અને તેનો યોગ્ય મેડિકલ ડાયગ્નોસીસ અને ટ્રીટમેન્ટ જરૂરી હોય છે.

Q-6(A) Fill in the blanks (ખાલી જગ્યા પુરો ): 05
1…………is known as father of Indian surgery.
……….એ ભારતીય સર્જરીના પિતા તરીકે ઓળખાય છે : Sushruta ( સુશ્રુત )

2.ABG stands for……… analysis.
એબીજી એટલે ………એનાલાયસિસ : Arterial Blood Gas ( આર્ટિરિયલ બ્લડ ગેસ )

3.Pain at McBurney’s point is seen in……… disease.
મેકબની પોઈન્ટમાં દુખાવો ……..રોગમાં જોવા મળે છે : Appendicitis ( અપેન્ડિસાઈટીસ)

4.Ascites is a accumulation of serous fluid in…….. cavity
એસાઈટીસમાં……..કેવીટીમાં સીરસ ફલ્યુડનો ભરાવો થાય છે. peritoneal ( પેરીટોનિયલ )

5.A surgery for removal of the Gall bladder is called…….
ગોલ બ્લેડર રીમુવ કરવાની શસ્ત્રક્રિયાને ……….કહેવાય છે. Cholecystectomy( કોલિસિસ્ટેક્ટોમિ)

B) True or False – ખરા ખોટા જણાવો. 05

1.Inflammation of Gum is known as gingivitis. પેઢાના ઈન્ફાલેમેશનને જીન્જીવાયટીસ કહેવાય છે:✅ True (સાચું)

2.Hiatus hernia occurs at esophageal opening. હાયેટસ હર્નીયા તે ઈસોફીજીયલ ઓપનિંગ પર થાય છે:✅ True (સાચું)

3.EMG stands for electro mammography. ઈએમજી એટલે ઈલેકટ્રો મેમોગ્રાફી: ❌ False (ખોટું)👉 Correct: EMG = Electromyography (ઈલેક્ટ્રોમાયોગ્રાફી).

4.In epispadias urethral opening is underside the penis. એપીસ્પીડીયાસીસ માં યુરેથ્રલ ઓપનીંગ પેનીસની નીચે તરફ હોય છે:❌ False (ખોટું)
👉 Correct term : In Epispadias, urethral opening is on the upper/dorsal side of penis.

5.CSF leakage from the ear is called Otorrhea. કાનમાંથી સીએસએફ લીક થાય તેને ઓટોરીયા કહે છે : ❌ False (ખોટું)
👉 Correct term: Otorrhea is general ear discharge; CSF leakage from ear is called CSF Otorrhea specifically.

(C) Multiple Choice Questions – નીચે ના મા થી સાચો વિક્લ્પ લખો. 05

1.The normal serum potassium level is….. નોર્મલ સીરમ પોટેશિયમ લેવલ…..હોય છે.

a) 3.5 to 5 mEq/L

c) 2.5 to 3.5 mEq/L

b) 3.5 to 8.5 mEq/L

d) 3.5 to 5.5 mEq/L

✅d) 3.5 to 5.5 mEq/L

📌 Explanation: Normal potassium levels are 3.5 to 5.5 mEq/L. Below 3.5 is hypokalemia, and above 5.5 is hyperkalemia.
નિયમિત પોટેશિયમ સ્તર 3.5 to 5.5 mEq/L હોય છે.

2.Risk factors for developing types 2 diabetes are ટાઈપ-૨ ડાયાબીટીસ થવાના જોખમી પરિબળો

a) Heredity – વારસાગત

b) Obesity – સ્થૂળતા

c) Lack of exercise – કસરતનો અભાવ

d) All above -ઉપરના બધા

✅ d) All above – ઉપરના બધા

📌 Explanation: Type 2 diabetes is associated with heredity, obesity, and lack of physical activity.
વારસાગત, સ્થૂળતા અને કસરતનો અભાવ—all are risk factors.

3.Too much growth hormone secretion in adult results in પુખ્તાવસ્થામાં વધારે પડતો ગ્રોથ હોર્મોનના સ્ત્રાવના લીધે થાય

a) Giantism – જાયનટીઝમ

b) Acromegaly – એક્રોમેગાલી

c) Simmand’s disease – સિમન્ડ્સ ડીસીઝ

d) Diabetes insipidus – ડાયાબીટીઝ ઈન્સીપીડસ

✅ b) Acromegaly – એક્રોમેગેલી

📌 Explanation: In adults, excess growth hormone causes Acromegaly (enlarged hands, feet, jaw). In children, it causes Gigantism.
પુખ્તાવસ્થામાં થાય – Acromegaly, બાળપણમાં – Giantism.

4.What is the first thing a nurse should assess to determine presence of neurological changes? ન્યુરોલોજીકલ ફેરફાર નકકી કરવા માટે નર્સે પ્રથમ શું એસેસમેન્ટ કરવું જોઈએ?

a) Vital sign – વાઇટલ સાઇન

b) Mental status – મેન્ટલ સ્ટેટસ

c) Reflexes – રીફલેકસીસ

d) Level of consciousness – લેવલ ઓફ કન્સીયસનેસ

✅ d) Level of consciousness – શ્વેતનાવસ્થાનું સ્તર

📌 Explanation: Level of consciousness (LOC) is the first indicator of neurological status.
LOCનું બદલે જલદીથી neurological deterioration જાણવી શકાય છે.

5.A comprehensive health assessment of an older person includes વૃધ્ધ વ્યકિતના સર્વાગી હેલ્થ એસેસમેન્ટમાં સમાવેશ થાય છે.

a) Functional assessment – ફંક્શનલ અસેસમેન્ટ

b) Clinical assessment – કલીનીકલ એસેસમેન્ટ

c) Psychosocial assessment – સાયકોસોશિયલ એસેસમેન્ટ

d) All above – ઉપરના દરેક

✅ d) All above – ઉપરના દરેક

📌 Explanation: Functional, Clinical, and Psychosocial assessments are all part of geriatric evaluation.
વૃદ્ધોની યોગ્ય ચકાસણી માટે દરેક પ્રકારના મૂલ્યાંકન આવશ્યક છે.