01/08/2016

⏩પ્ર-૧ 🔸અ.) કામ્યુનીટી ના નેશનલ હેલ્થ પોબ્લેમ ક્યાં કર્યા છે.? 04

ભારતની આરોગ્ય સમસ્યાઓ વિસ્તૃત અને વિવિધ છે. અહીં કેટલીક મુખ્ય આરોગ્ય સમસ્યાઓનો ઉલ્લેખ છે:

ચેપી રોગો (કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝ):

• ટ્યુબરક્યુલોસિસ (ક્ષય): ભારતમાં ટ્યુબરક્યુલોસિસના કેસો ઉંચા પ્રમાણમાં છે.
• મેલેરિયા: ખાસ કરીને આદિવાસી અને ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં મેલેરિયાની અસર જોવા મળે છે.
• ડેન્ગી અને ચિકનગુનિયા: મચ્છરો દ્વારા ફેલાતા આ રોગો દર વર્ષે મોસમી પીડામાં વધારો કરે છે.
• હેપેટાઈટિસ: હેપેટાઈટિસ B અને C વાયરસના કેસો મોટાપાયે જોવા મળે છે.

બિન-ચેપી રોગો (Non-communicable diseases):

• હૃદયરોગ અને સ્ટ્રોક: જીવનશૈલી અને આહારની ખરાબ આદતોને કારણે હૃદયરોગના કેસો વધે છે.
• ડાયાબિટીસ: ભારતમાં મીઠાશની બીમારીના કેસો વધતા જોવા મળે છે.
• કૅન્સર: ખાસ કરીને ફેફસા, સ્તન, મોઢાના અને ગળાના કૅન્સરના કેસોમાં વૃદ્ધિ.

પોષણની અછત:

• પોષણ તત્વોની અછત: ખાસ કરીને લોહી (આયર્ન), વિટામિન A અને Dની અછત.
• મલન્યૂટ્રિશન: બાળકોમાં અયોગ્ય પોષણથી વધેલી મલન્યૂટ્રિશનની સમસ્યાઓ.
• ઓવરનેટ્રિશન: શહેરોમાં વધતા જતા સ્થૂલતા અને તેનાથી જોડાયેલી બીમારીઓ.

માનસિક આરોગ્ય:

• ડિપ્રેશન અને ચિંતા: વધતી જતી માનસિક તણાવ અને ચિંતા.
• સુસાઇડ રેટ્સ: માનસિક આરોગ્ય સમસ્યાઓને કારણે આંકડામાં વધારો.

માતૃ અને શિશુ આરોગ્ય:

• ઉચ્ચ માતૃમૃત્યુ દર: ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં માતૃમૃત્યુ દર હજી પણ ઉંચો છે.
• શિશુ મૃત્યુ દર: નવીનતમ આરોગ્ય સેવાઓની ઉપલબ્ધિ ન હોવાને કારણે.

પ્રદૂષણ અને પર્યાવરણીય રોગો:

• એર પોલ્યુશન: શહેરી વિસ્તારોમાં વાયુ પ્રદૂષણના કારણે શ્વાસ સંબંધિત સમસ્યાઓ.
• જળ પ્રદૂષણ: અસુદ્ધ પાણીથી ફેલાતા રોગો જેમ કે ડાયરીયા, હેપેટાઈટિસ A.

સ્વચ્છતા અને સ્વચ્છ પાણી:

• અપૂર્ણ સ્વચ્છતા સુવિધાઓ: ઘણી જગ્યાએ પાયાની સ્વચ્છતા સુવિધાઓનો અભાવ.
• પીવાના પાણીની ગુણવત્તા: શુદ્ધ પીવાનું પાણી પૂરૂં પાડવાની સમસ્યા.

હેલ્થ કેર ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર:

• અપવ્યવસ્થિત આરોગ્ય સેવામાંટ: આરોગ્ય સુવિધાઓ અને હેલ્થકેર પ્રોફેશનલ્સની અછત.
• અથડાયેલા આરોગ્ય કેન્દ્રો: ઘણી જગ્યાએ આરોગ્ય કેન્દ્રોમાં પુરી સગવડ નથી.

આયુષ્માન અને આરોગ્ય બિમા:

• આરોગ્ય બિમાની અધૂરતા: આરોગ્ય બિમાની પૂરી ઉપાદયકતા ન હોવાને કારણે.

આ તમામ સમસ્યાઓ એકબીજાને પરિપૂર્ણ કરે છે અને તમામ માટે

🔸બ.) ન્યુટ્રીશનલ હેલ્થ પ્રોબ્લેમ વિશે વિગતવાર લખો. 08

ન્યુટ્રીશનલ હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ (પોષણ સંબંધિત આરોગ્ય સમસ્યાઓ) એ એ સમસ્યાઓ છે જે અપૂરતું અથવા અનિચ્છનીય ખોરાકના સેવનના કારણે થાય છે. આવી સમસ્યાઓ આપણા શરીરનાં વિવિધ અંગો અને સ્નાયુઓ પર પ્રભાવ પાડી શકે છે. કેટલીક મુખ્ય ન્યુટ્રીશનલ હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ નીચે મુજબ છે:

1. અપોષણ (Malnutrition):
   • અપુષ્ટિ (Undernutrition): જ્યારે શરીરને પૂરતા પ્રમાણમાં કેલોરીઝ, પ્રોટીન, વિટામિન અને ખનિજ મળતા નથી.
   • અધિક પુષ્ટિ (Overnutrition): જ્યારે શરીરને અતિશય કેલોરીઝ અથવા પોષક તત્વો મળે છે, જેના કારણે વજન વધવું અને અન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ થાય છે.
2. વિટામિન અને ખનિજની ઉણપ (Vitamin and Mineral Deficiencies):
   • વિટામિન D ની ઉણપ: હાડકાં નબળાં બનવા (Rickets) અને હાડકાંમાં દુખાવો (Osteomalacia) થાય છે.
   • આયર્નની ઉણપ: લોહિત રક્તકણોનું ઓછું પ્રમાણ (Anemia) થાય છે, જેના કારણે થાક અને કમજોરી થાય છે.
   • વિટામિન A ની ઉણપ: રાત્રિઆંધળો (Night blindness) અને ટકાઉ રોગપ્રતિકારક શક્તિની ઉણપ.
3. મોટેપો (Obesity):
   • અતિશય ખોરાક સેવન અને શારીરિક ક્રિયાશીલતાના અભાવના કારણે થાય છે. મોટેપાથી હૃદયરોગ, ડાયાબિટીસ અને હાઈપરટેન્શન જેવી સમસ્યાઓ વધે છે.
4. ડાયાબિટીસ (Diabetes):
   • ખોરાકમાં વધુ પ્રક્રિયાવિહિત ખાદ્ય પદાર્થો અને ખાંડના સેવનના કારણે થાય છે. તે રક્તમાં ગ્લૂકોઝના પ્રમાણને વધારવાનું કારણ બને છે.
5. હૃદયરોગ (Cardiovascular Diseases):
   • વધુ ચરબી અને સંગ્રહિત ચરબીયુક્ત ખોરાક (Saturated and Trans fats)નો સેવન હૃદય માટે નુકશાનકારક છે.
6. ઓસ્ટિયોપોરોસિસ (Osteoporosis):
   • આલ્કોહોલનો વધારાના સેવન અને પૂરતી કેલ્શિયમની ઉણપના કારણે હાડકાં નબળાં બને છે.
7. ફૂડ એલર્જી (Food Allergies):
   • કેટલાક લોકોને વિશેષ ખાદ્ય પદાર્થો (જેમ કે નટ્સ, શેલફિશ, ગ્લૂટેન, ડેરી) પ્રત્યે એલર્જી હોય છે, જે તીવ્ર આરોગ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.
8. માઇક્રોન્યૂટ્રીન્ટની ઉણપ (Micronutrient Deficiencies):
   • વિવિધ મહત્વના વિટામિન અને ખનિજોની ઉણપ, જેમ કે આયોડીન, ફોલેટ, વિટામિન B12, જે મગજના વિકાસ, રોગપ્રતિકારક શક્તિ અને અન્ય શરીરનાં કાર્યો માટે જરૂરી છે.

આપણા આહારને સંતુલિત અને પોષણયુક્ત રાખવું મહત્વપૂર્ણ છે જેથી આવી ન્યુટ્રીશનલ હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સથી બચી શકાય. આ માટે તાજા ફળો, શાકભાજી, સંપૂર્ણ અનાજ, અને પ્રોટીનના સ્રોતોનો સમાવેશ કરવો જોઈએ.

⏩પ્ર-૨ 🔸અ.)પી. પી.એચ. સી. ની ઓર્ગેનાઈઝેશન ચાર્ટ દોરો.. 04

🔸બ.)પી.એચ.સી ના કાર્યોની વિગતવાર ચર્ચા કરી. 08

પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રના કાર્યો નીચે મુજબ છે.

મેડીકલ કેર (Medical Care)

• પ્રિવેન્ટીવ કેર

• પ્રમોટીવ કેર
• યુરેટીવ કેર

માતૃબાળ કલ્યાણ સેવા (Maternal & Child Health Care)

• સગર્ભાવસ્થાની સારવાર
• પ્રસૃતિ દરમ્યાનની સારવાર
• પોસ્ટનેટલ કેર
• એડોલેશન કેર
• ૦ થી ૫ વર્ષના બાળકોનું સંપૂર્ણ રસીકરણ
• આઈ.એમ.એન.સી.આઈ. મુજબ બાળકોની સારવાર

સલામતી પાણી અને પાયાની સ્વ્સ્તા (Safe drinking water & basic Sanitation)

• સલામત પાણીની સગવડતા
• કુવાના પાણીનું કલોરીનેશન કરવુ. પર્યાવરણની સ્વચ્છતા જાળવવી
• આરોગ્યપ્રદ વાતાવરણ જાળવવું
• સ્વછતા અભિયાન ચલાવવું

કુટુંબ કલ્યાણ ની સેવાઓ (Family planning & family Welfare)

• ફેમીલી પ્લાનીંગની કાથમી પધ્ધતીની સમજણ આપવી
• ફેમીલી પ્લાનીંગની બિનકાયમી પધ્ધતિની સમજણ આપવી
• બે બાળકો વચ્ચે ગાળો રાખવા માટેની સમજણ આપવી
• એમ.ટી.પી. અંગેની સમજણ આપવી
• વંધત્વ વાળી માતાઓને સમજણ આપવી
• કુટુંબ નિયોજનની નવી મેથડ છાયા અને અંતરા અંગેની સમજણ આપવી

ચેપી રોગોનો અટકાવ અને નિયંત્રણ (Control of Communicable Diseases)

• લોકોને ચેપી રોગો અંગેની માહીતી આપવી
• સંસર્ગજન્ય રોગોનો અટકાવ કરવો
• એઈડસ, હીપેટાઈટીસ-બી વગેરેની માહીતી આપવી
• રસીકરણ કરવુ.
• અટકાયતી પગલાઓની સમજણ આપવી

જીવંત આકડાઓનું અકત્રી કારણ અને રીપોટીંગ (Vital Statistics & Reporting)

• નિયમિત આંકડાઓ ભેગા કરવા
• બરાબર રીપોર્ટીંગ કરવું.
• ડેથ રેઈટ, બર્થ રેઈટ, આઈ.એમ.આર. અને એમ.એમ.આરની માહીતી લેવી. માંદગી તથા મરણના કારણો જાણવા.

આરોગ્ય શિક્ષણ (Health Education)

• ફોર્મલ અને ઈન્ફોર્મલ આરોગ્ય શિક્ષણ આપવું
• બેનર, ભીંત સુત્રો, ટી.વી. પેમ્પલેટ પોસ્ટર વડે માહિતી આપવી પ્રા.આ.કે. ખાતે પોસ્ટર દ્વારા માહીતી આપવી

શાળા આરોગ્ય કાર્યકરમ (School Health Program)

• શાળાના બાળકોની તપાસ કરવી
• જરૂર હોય તેવા બાળકોને સંદર્ભ સેવાઓ આપવી
• નાના નાના રોગની સારવાર કરવી
• આંખની ખામી, કૃમી અને નાના રોણોની તુરત સારવાર કરવી
• વહેલાસરનું નિદાન કરી રીફર કરવા

તાલીમ અને શિક્ષણ (Training):

• દાયણ,એફ.એચ.ડબલ્યુ.એમ.પી.ડબલ્યુ વગેરેને તાલીમ આપવી. પ્રા.આ.કે. પર આવતા એ.એન.એમ. જી.એન.એમ.તથા બી.એસ.સી. કે
• મેડીકલના તાલીમાથી ઓને તાલીમ આપવી
• મેડીકલના તાલીમાર્થી ઓને તાલીમ આપવી આશા, આંગણવાડી વર્કર તથા દાયણને તાલીમ આપવી

રેફરલ સેવા (Referral Services)

• પાયાની સારવાર આપ્યાબાદ નજીકના એફ.આર.યુ.માં રીફર કરવું.

સંશોધન કાર્ય (Research work)

• ડેથ રેઈટ,બર્થ રેઈટ, આઈ.એમ.આર.,એમ.એમ.આર.વગેરની માહીતી મેળવી કેવા પ્રકારના રોગો કયારે થાય છે તે જાણી શકાય છે.
• માંદગી તથા મરણના કારણો જાણી શકાય

તમામ રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય કાર્યક્રમો ચલાવવા (All national Health Program)

• તમામ પ્રકારના રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમમાં ભાગ ભજવવો
• આર.એન.ટી.સી.પી., મેલેરીયા, પોલીયો વગેરે કાર્યક્રમો કરવા મહિલા સશક્તિકરણ કાર્યક્રમ, બેટીબચાવો, બેટી પઢાવો કાર્યક્રમ ચલાવવા

પાયાની લેબોરેટરી સેવાઓ (Basic Lab. Services) •

• અહિ નીચે મુજબની તપાસ કરવામાં આવે છે. • હીમોગ્લોબીનની તપાસ
• બ્લડ સુગર
• યુરીન સુગર અને આબ્યુમીન
• પ્રેગ્નન્સી ટેસ્ટ
• . આર.બી.સી. અને ડબલ્યુ.બી.સી. કાઉન્ટ
• બ્લડ ફોર એમ.પી.
• ઈ.એસ.આર.
• HBsAg
• ‘બ્લડ ગૃપીંગ
• એચ.આઈ.વી. ટેસ્ટ
• પેપ સ્મીઅર
• વિડાલ સ્લાઈડ ટેસ્ટ
• વી.ડી.આર.એલ. રેપીડ ટેસ્ટ
• સ્પુટમ ફોર એ.એફ.બી.

⏩પ્ર-૩ 🔸અ.) ગ્રામ્ય સમુદાય અને સહેરી સમુદાયની ખાસિયતો લખો. 06

ગ્રામ્ય અને સહેરી સમુદાયોના જીવનમાં અનેક વિખ્યાતિ છે. આ વિખ્યાતિઓમાં સામાજિક, આર્થિક, અને સાંસ્કૃતિક પાસાઓનો સમાવેશ થાય છે.

ગ્રામ્ય સમુદાયની ખાસિયતો:

1.લોકોનાં વ્યવસાય:

• કૃષિ અને પશુપાલન મુખ્ય વ્યવસાય.
• હસ્તકલા અને નાના ઉદ્યોગો.

2.આબોહવા અને જળવાયુ:

• હરીયાળી અને કુદરતી વાતાવરણ.
• તાજું હવા અને ઓછી પ્રદૂષણ.

3.અત્યંત સહકાર અને સહાયતા:

• સામાજિક જોડાણ મજબૂત, એકબીજાને સહાયતા અને સહકાર.
• લઘુસમુદાયમાં આત્મીયતા.

4.આરોગ્ય અને શિક્ષણની સુવિધાઓ:

• આરોગ્ય અને શિક્ષણની સીમિત સુવિધાઓ.
• PHCs અને પ્રાથમિક શાળાઓ, મોટા આરોગ્ય કેન્દ્રો અને કૉલેજો સુધી પહોચવી મુશ્કેલ.

5.પરિવહન અને સંચાર:

• ઓછી પરિવહન સુવિધાઓ.
• મજબૂત રસ્તા અને વાહન વ્યવહારનો અભાવ.

6.સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓ:

• પરંપરાગત અને લોક સંસ્કૃતિ.
• તહેવાર અને મેળા જેમ કે ગામડાના તહેવારો.

સહેરી સમુદાયની ખાસિયતો:

1.લોકોનાં વ્યવસાય:

• વિવિધ વ્યવસાય, ઉદ્યોગો, સેવાઓ અને વેપાર.
• મોટા ઉદ્યોગો, ટેકનોલોજી અને કોર્પોરેટ જગત.

2.આબોહવા અને જળવાયુ:

• ભૌતિકવલોણ અને મકાનમાલિકી.
• પ્રદૂષણની સમસ્યા.

3.સ્વતંત્રતા અને ગોપનીયતા:

• વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતા વધારે.
• સામાજિક જોડાણ ઓછું, ખાનગીજીવન મજબૂત.

4.આરોગ્ય અને શિક્ષણની સુવિધાઓ:

• આરોગ્ય અને શિક્ષણની વિપુલ સુવિધાઓ.
• બમણ આરોગ્ય કેન્દ્રો, હૉસ્પિટલ્સ અને ઉચ્ચ સ્તરની શાળાઓ, કૉલેજો.

5.પરિવહન અને સંચાર:

• વિકસિત પરિવહન અને સંચાર સુવિધાઓ.
• રસ્તાઓ, મેટ્રો, બસો, અને એરપોર્ટ્સ.

6.સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓ:

• વૈવિધ્યપૂર્ણ સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓ.
• મ્યુઝિયમ, થિયેટર, સિનેમા, રમતગમતની પ્રવૃત્તિઓ.

સારાંશ:

• ગ્રામ્ય અને સહેરી સમુદાયોમાં જીવન શૈલી અને સુવિધાઓના ધોરણે ભારે ભિન્નતાઓ છે. ગામડાઓમાં કુદરતી અને પરંપરાગત જીવનશૈલી છે, જ્યારે શહેરોમાં આધુનિકતા અને વૈવિધ્યપૂર્ણ સુવિધાઓ છે.

🔸બ.) ટીમ વર્કના ફાયદાઓ લખો. 06

ટીમ વર્કના ફાયદાઓમાં ઘણી બધી બાબતોનો સમાવેશ થાય છે, જે વ્યક્તિગત અને સંગઠન બંને માટે લાભકારી છે.

અહીં કેટલીક મુખ્ય ફાયદાઓનો ઉલ્લેખ છે:

1. વિવિધ કુશળતાઓ અને દ્રષ્ટિકોણોનો ઉપયોગ:

• દરેક ટીમ સભ્યના અલગ-અલગ કુશળતા અને અનુભવના કારણે સમસ્યાઓના નવા અને સર્જનાત્મક ઉકેલ મળે છે.
• વૈવિધ્યપૂર્ણ દ્રષ્ટિકોણોથી નિર્ણયો વધુ સારી રીતે લઈ શકાય છે.

2. ઉત્પાદકતા વધારવી:

• કન્ટિન્યુસ અને કોલાબોરેટિવ કામના કારણે કાર્યક્ષમતા અને કાર્યક્ષમતા વધે છે.
• ટાસ્કના વિભાજનથી ટાઈમ મેનેજમેન્ટ વધુ સારું થઈ શકે છે.

3. સંકલ્પશક્તિ અને નાવિનીકરણ:

• વિવિધ વિચારધારા અને વિચારોના શેયરિંગથી ઇનોવેશન અને ક્રિએટીવિટી વધે છે.
• ટીમના સહકારથી નવા વિચારો અને ઉપાય વિકસાવવામાં સરળતા રહે છે.

4. મોટિવેશન અને મોરાલ વધારવું:

• સફળ ટીમ વર્કથી ટીમ સભ્યોની મોરાલ અને કામ કરવાની ઉત્સાહ વધે છે.
• સહયોગ અને સપોર્ટથી પ્રેરણા અને ઉત્સાહ વધે છે.

5. સફળતા માટે બાહ્ય જવાબદારી:

• ટીમ વર્કમાં દરેક સભ્યની જવાબદારી નક્કી થાય છે, જેનાથી કામ પૂર્ણ કરવાની મજબૂત ઇચ્છા રહે છે.
• પરસ્પર આધાર અને જવાબદારીની ભાવનાથી ઉચ્ચ ગુણવત્તા સાથે કામ પુરૂ થાય છે.

6. વ્યક્તિગત અને વ્યાવસાયિક વિકાસ:

• ટીમમાં કામ કરતા સમયે નવી કુશળતાઓ શીખવાનો અવસર મળે છે.
• અન્ય સભ્યો સાથે કામ કરીને લીડરશિપ અને કોમ્યુનિકેશન સ્કિલ્સનો વિકાસ થાય છે.

7. વિપરિત સંજોગોમાં ઉત્સાહ અને મજબૂતી:

• મુશ્કેલ સમયમાં સહયોગ અને સપોર્ટથી ચિંતાઓ દૂર થાય છે.
• ટીમ વર્કથી સંકટને વધુ સારી રીતે હેન્ડલ કરી શકાય છે.

8. સંચાર અને પરસ્પર સંબંધોનું મજબૂતીકરણ:

• સારું સંચાર અને સમર્પણ ટીમ વર્કને વધુ સારા બનાવે છે.
• ટીમના સભ્યો વચ્ચે મજબૂત પરસ્પર સંબંધો વિકસે છે.

9. લક્ષ્યો પ્રાપ્ત કરવા માટે સહયોગ:

• સહયોગ અને સહકારથી ચોક્કસ લક્ષ્યો પ્રાપ્ત કરવામાં સરળતા રહે છે.
• ટીમની મળીને કામ કરવાની ક્ષમતા માટે મહત્વાકાંક્ષી લક્ષ્યો પ્રાપ્ત થાય છે.

10. આનંદ અને સંતોષ:

• ટીમમાં કામ કરીને કામનું બોજ ઓછું લાગે છે અને આનંદ અનુભવાય છે.
• સફળતાની સાથે મળીને ઉજવણી કરવા મળે છે, જે સંતુષ્ટિનો અનુભવ કરાવે છે.

ટીમ વર્ક દરેક વ્યક્તિ અને સમગ્ર ટીમ માટે અનંત ફાયદા લાવે છે. આ ફાયદાઓના કારણે ટીમની કાર્યક્ષમતા, કાર્યક્ષમતા, અને આનંદમાં વૃદ્ધિ થાય છે, જે સમગ્ર સંગઠનને વધુ સારા પરિણામો આપવા સક્ષમ બનાવે છે.

⏩પ્ર-4 નીચેનામાંથી કોઈપણ ત્રણ ટુંકનોંધ લખો :-12

🔸૧.) પોસ્ટર

પોસ્ટર એ હેલ્થ એજયુકેશન આપવાનું જુનુ અને જાણીતુ માધ્યમ છે. પોસ્ટર ખાસ કરીને મુલાકાતીઓને રૂમ અને કલીનીકમાં બતાવવામાં આવે છે. પોસ્ટર પર સંદેશો એવી રીતે લખવામાં આવે છે કે પોસ્ટર ઉપર નજર નાખતા દરેક ખ્યાલ આવી જાય.

પોસ્ટર એક જાડા પેપરના પુઠામાંથી બનાવેલ હોય છે. તેમાં લખાણ લખી શકાય છે. ચિત્રો દોરી કે ચોટાડી શકાય છે. પોસ્ટર બનાવવાની રીત તેમજ બનાવતી વખતે ધ્યાનમાં રાખવાના મુદ્દાઓ :

• સંદેશો સ્પષ્ટ અને લોકોમાં રસ ઉત્પન કરે તેવો હોવો જોઈએ.
• પોસ્ટર બનાવતી વખતે તેને કલીન એન્ડ ટાઈડી રાખવુ જોઈએ.
• રંગીન પેપર વાપરવુ જોઈએ. જેથી વધુ આકર્ષક લાગે
• સ્થાનિક રીત રીવાજ અને સંસ્કૃતિનો ખ્યાલ રાખવો જોઈએ.
• પોસ્ટરની કિનારી એક ઈંચ સારી રીતે અલગ પાડવી.તે માટે કપડુ,જરી, પાંદડા

કે બીજી આર્ટીફીશીયલ કે નેચરલ વસ્તુ વાપરી શકાય.

• મુખ્ય વિચાર (સંદેશો) નું હેડીંગ યોગ્ય માપના હેન્ડરાઈટીંગથી કરવું.
• વધારે પડતાં કલર વાપરવા નહિં.

અક્ષરો વચ્ચે જગ્યા રાખવી અને એક જ નજરે વાંચી શકાય તેવુ લખાણ કરવું.

• સાદી અને સરળ ભાષાનો ઉપયોગ કરવો.
• ચિત્રો દરેક ટોપિકને સંબંધિત હોવા જોઈએ.

પોસ્ટરનો ઉપયોગ કરતી વખતે ધ્યાનમાં રાખવાના મુદ્દાઓ :

• પોસ્ટરનો ઉપયોગ કરતી વખતે બુલેટીંગ બોર્ડ અને થમ્બપીનનો ઉપયોગ કરવો. પોસ્ટરને દર્શાવવા માટે તેને આઈ લેવલે રાખવું
• પોસ્ટર પર એક થી વધુ ચીત્રો હોય તો ચિત્રો પર ન્યુઝ પેપર કવર કરીને રાખો.
• જે ચિત્ર બતાવવાનું હોય તે ચિત્ર પરથી હળવેથી ન્યુઝ પેપર લઈ લેવું.
• ઉપયોગ પહેલા તેને દીવાલ પાસે ઉધુ મુકી દેવું.
• પોસ્ટરનો ઉપયોગ કર્યો પછી તેને ત્યાં જ લટકાવી રાખવુ નહિ.

પોસ્ટર બનાવતી વખતે ધ્યાનમાં રાખવાની બાબત અથવા તેના કાયટેરીયા:-

સાઈઝ:–

• પોસ્ટર જુદી જુદી સાઈઝ ના હોઈ શકે પરંતુ સર્વ સામાન્ય સાઈઝ ૪૮ ઈંચની હોય છે. २८

સીમ્પલ:–

• પોસ્ટર હંમેશા સીમ્પલ હોવું જોઈએ અને તેને ક્યાં ઉપયોગ માટે બનાવાઈ રહયુ છે તે મુખ્ય હેતુ જળવાઈ રહેવો જોઈએ.

કલીયર:-

• પોસ્ટર પર લખેલ લખાણ વાંચી શકાય તેવું હોવું જોઈએ. વધારે કન્જેક્શન કરવું નહી એટલે કે પોસ્ટર ચોખ્ખુ હોવું જોઈએ.

બોર્ડર (બે આઉટ):-

• પોસ્ટર ની ચારે બાજુ ૧ થી ૧.૫ ઈંચની બોર્ડર બનાવવાની ટોપીક નું હેડીંગ સૌથી ઉપર મોટા અક્ષરે લખવું બાકીનું લખાણ નાના અક્ષરમાં લખવું બોર્ડરને હાઈટલાઈટ કરવી.

કલરીંગ:–

• પોસ્ટર બનાવતી વખતે લાઈટ પોસ્ટરની સાથે ડાર્ક કલર અને ડાર્ક પોસ્ટર સાથે લાઈટ કલરનો ઉપયોગ કરવો એટલે કે કલર કોમ્બીનેશન યોગ્ય કરવું.

ઈન્ટરેસ્ટીંગ:-

• તેને આકર્ષિત બનાવવા માટે જુદા જુદા કટિંગ કરેલા પીક્ચર લગાવી શકાય અથવા પેન્સિલ, માર્કર, સ્કેચપેન, કલરનો ઉપયોગ કરી ચિત્ર ડ્રો કરી શકાય છે. એકચ્યુલ વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરીને પણ પોસ્ટર બનાવી શકાય છે.

પોસ્ટરના ફાયદા:

• ઓછુ ખર્ચાળ છે.
• દરેક વ્યક્તિ જાતે બનાવી શકે છે.
• ચોક્કસ, અસરકારક સંદેશો આપી શકાય છે.
• લઈ જવા અને લાવવા માટે સરળ પડે છે.

ગેરફાયદા:

માણસનું વર્તન બદલવામાં ખાસ મદદ કરતુ નથી.

ઝડપથી અને ટુંકા સમયમાં તેનો નાશ થાય છે. એટલે કે તે ઓછુ ટકાઉ છે.

ફક્ત એક જ વિચાર રજુ કરી શકાતો હોય, પુરેપુરી માહિતી આપી શકાતી નથી.

🔸૨) કાઉન્સેલીન્ગ

કાઉન્સેલિંગ એ વ્યક્તિની સમસ્યાઓને સમજવા અને તેના સંલગ્ન ઉકેલો શોધવા માટે એક વ્યાવસાયિક પ્રક્રિયા છે. આ પ્રક્રિયામાં કેટલીક મહત્વપૂર્ણ કડીઓ છે, જે દરેક સ્ટેપને ધ્યાનમાં રાખી કાર્યવાહી કરવામાં આવે છે. નીચે આપેલા પગલાંઓનો ઉપયોગ કરીને, કેમ કે કાઉન્સેલિંગને અસરકારક રીતે પૂરી પાડવામાં આવે છે:

કાઉન્સેલિંગના મુખ્ય ઘટકો નીચે આપેલા છે:

1. સમજી લેવું: કાઉન્સેલર વ્યક્તિની સમસ્યાઓ અને ચિંતાઓને બિનજરૂરી રીતે વિચાર કરે છે, સાંભળે છે અને સમજાવે છે.
2. ફીડબેક આપવું: વ્યક્તિની સમસ્યાઓને સારી રીતે સમજ્યા પછી, કાઉન્સેલર સમજાવટ, માર્ગદર્શિકા, અને તાત્કાલિક અસરકારક નિવેદન આપે છે.
3. ઉકેલ શોધવો: વ્યક્તિને તેમના પ્રશ્નો અને સમસ્યાઓના ઉકેલ શોધવામાં મદદ કરે છે. આ માટે વિવિધ મંત્રણાઓ, ટેકનિક અને સાધનોનો ઉપયોગ થાય છે.
4. યોજના બનાવવી: કાઉન્સેલિંગના અંતે, વ્યક્તિ માટે વ્યાખ્યાયિત કાર્યો અને ઉપાયોની યોજના તૈયાર કરવામાં આવે છે, જેથી તેઓ તેમના લક્ષ્યો અને આશા મેળવે શકે.
5. મોટિવેશન અને ટેકનોલોજી: વ્યક્તિને તેમની સમસ્યાઓ અને લક્ષ્યો પર મક્કમ રહેવામાં, તેમના સ્વસંકલ્પ અને આત્મવિશ્વાસ વધારવામાં મદદ કરે છે.

કાઉન્સેલિંગનો ઉપયોગ વિવિધ પરિસ્થિતિઓમાં થાય છે, જેમ કે:

• માનસિક આરોગ્ય સમસ્યાઓ (જેમ કે ડિપ્રેશન, એન્ઝાયટી)
• સંબંધ સંબંધી સમસ્યાઓ
• વ્યક્તિત્વ વિકાસ
• શિક્ષણ અને વ્યવસાય માર્ગદર્શન

પરિચય અને સંબંધ સ્થાપિત કરવો (Introduction and Rapport Building):

• પરિચય: કાઉન્સેલર અને ક્લાયન્ટ વચ્ચે પરિચય થાય છે. બંને પક્ષો એકબીજા સાથે સંકળાઈને વાતચીત કરે છે.
• સંબંધ સ્થાપિત કરવો: કાઉન્સેલર મિત્રતા અને વિશ્વસનીયતાનું વાતાવરણ સર્જે છે, જેથી ક્લાયન્ટ આરામદાયક મહસૂસ કરે અને ખૂણાની વાતો ખુલ્લી રીતે કરે.

મૂળભૂત મુદ્દાઓની સમજવું (Understanding the Core Issues):

• સમસ્યાની ઓળખ: ક્લાયન્ટના પ્રસ્તાવિત મુદ્દાઓ અને સમસ્યાઓ સમજવી.
• સંવાદ અને પૂછપરછ: ક્લાયન્ટ સાથે સક્ષમ વાતચીત કરીને, તેની સમસ્યાઓ અને અનુભવને સમજવું.

મકસદ અને લક્ષ્યાંકો નિર્ધારિત કરવો (Setting Goals and Objectives):

• લક્ષ્યાંકો સ્પષ્ટ કરવો: શું હાંસલ કરવું છે, તે નક્કી કરવું.
• અનુકૂળ વ્યૂહરચના વિકસાવવી: ક્લાયન્ટના લક્ષ્યાંકોને સિદ્ધ કરવા માટે જરૂરી પગલાંઓ અને વ્યૂહરચનાઓ ઘડવી.

સમાધાન વિકસાવવું (Developing Solutions):

• વૈકલ્પિક સમાધાનો શોધવાં: સમસ્યાઓ માટે વિવિધ શક્ય ઉકેલો શોધવા.
• પ્રથમ અદા કરવી: દરેક વિકલ્પના ફાયદા અને અવરોધોને વિશ્લેષણ કરીને શ્રેષ્ઠ ઉકેલ પસંદ કરવો.

કાર્યાવિધી અમલમાં મૂકવો (Implementing the Plan):

• કાર્યવિધી સ્થાપિત કરવી: પસંદ કરેલા ઉકેલને અમલમાં લાવવી.
• કાર્યરત ક્રિયાઓ: ક્લાયન્ટ માટે વ્યાવસાયિક અને નૈતિક મર્યાદાઓનું પાલન કરતા પદ્ધતિઓ લાગુ પાડવી.

પ્રગતિની મોનીટરિંગ અને મૂલ્યાંકન (Monitoring and Evaluation):

• પ્રગતિની સમીક્ષા: ક્લાયન્ટના લક્ષ્યાંકો માટે કઈ મર્યાદામાં આગળ વધવામાં આવ્યું છે, તે જોવા.
• ફિડબેક: ક્લાયન્ટના અનુભવ અને પરિણામોને આધારે સુધારણા માટે ફિડબેક આપવો.

નિષ્કર્ષ અને પ્રસારણ (Conclusion and Follow-up):

• સમાપ્તિ: કાઉન્સેલિંગ પ્રક્રિયાની સમાપ્તિ કરવા.
• ફોલોઅપ: સ્થિતિ મર્યાદા પછી, ક્લાયન્ટ સાથે નમ્ર સંબંધ બનાવવો અને આગળ વધવા માટે મદદરૂપ થવું.

🔸૩.) સેન્ટ્રલ સોસીયલ વેલફેર બોર્ડ

સેન્ટ્રલ સોસીયલ વેલફેર બોર્ડ (Central Social Welfare Board – CSWB) એ ભારત સરકાર દ્વારા 1953માં સ્થપાયેલું એક સંગઠન છે, જેનો મુખ્ય હેતુ દેશના સામાજિક વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવો અને સમાજના નબળા વર્ગોના કલ્યાણ માટે કામ કરવું છે. આ બોર્ડ સમાજમાં મહિલાઓ, બાળકો, અને નબળા વર્ગોના જીવનસ્તર સુધારવા માટે વિવિધ સુવિધાઓ અને કલ્યાણકારી યોજનાઓ અમલમાં મૂકે છે.

મુખ્ય હેતુઓ:

1. મહિલા સશક્તિકરણ: મહિલાઓના સામાજિક અને આર્થિક સશક્તિકરણ માટે વિવિધ યોજનાઓ ચલાવવી.
2. બાળક કલ્યાણ: બાળકો માટે શિક્ષણ, આરોગ્ય, અને સુરક્ષાની સુવિધાઓ પૂરી પાડવી.
3. સમાજના નબળા વર્ગોના જીવનમાં સુધારો: વિમુક્ત જાતિઓ, અનાથો, નિરાધાર સ્ત્રીઓ, વૃદ્ધો, અને વિકલાંગ લોકોના કલ્યાણ માટે કાર્ય કરવું.
4. ગામડાઓમાં સામાજિક સેવા પ્રોત્સાહન: ગ્રામીણ વિસ્તારની મહિલાઓ અને બાળકોના વિકાસ માટે સેવાઓ ઊભી કરવી અને સામાજિક પ્રગતિને પ્રોત્સાહન આપવું.

પ્રવૃત્તિઓ અને યોજનાઓ:

• મહિલા મંડળ અને બાળ મંડળોની સહાયતા: બોર્ડ ગ્રામ સ્તરે મહિલા મંડળોને સહાય આપે છે, જે મહિલાઓ અને બાળકોના વિકાસ માટે કામ કરે છે.
• સેવિકાઓ અને વર્કર્સને તાલીમ: સમાજમાં સેવા પૂરી પાડતા કર્મચારીઓને અને સ્વયંસેવકોને તાલીમ આપી, સારી સેવાઓ પૂરી પાડવાનો પ્રયત્ન.
• મહિલા અને બાળ વિકાસ કેન્દ્રો: મહિલાઓ અને બાળકો માટે અભ્યાસ, આરોગ્ય, અને વિકાસ માટે કેન્દ્રો ચલાવવાનું આયોજન.

સેન્ટ્રલ સોસીયલ વેલફેર બોર્ડ ભારતના નાગરિકોના સામાજિક અને આર્થિક કલ્યાણ માટે મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે, ખાસ કરીને નબળા વર્ગોના ઉત્થાન માટે.

🔸4.) W.H.O

W.H.O (World Health Organization) વલ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાંઈઝેશન

• આ વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા છે. જે વિશ્વના મોટાભાગના દેશોની આરોગ્યની ચિંતા કરે છે.આરોગ્ય(હૅલ્થ)ની વ્યાખ્યા પણ ડબલ્યુ.એચ.ઓ. ારા આપવામાં આવેલ છે.
• આ સંસ્થાની સ્થાપના 7 એપ્રિલ 1948 માં થઈ હતી.
• તેનું મુખ્ય મથક સ્વિઝરલેન્ડ છે. અને તેની ઓફિસ જીનીવા ખાતે છે. ભારતમાં તેનું મુખ્ય મથક નવી દીલ્હીમાં છે.
• દર વર્ષે 7 એપ્રિલના રોજ વિશ્વ આરોગ્ય દિવસ તરીકે ઉજવામાં આવે છે. આ માટે સમગ્ર વિશ્વમાં પડતી કોઈપણ એક આરોગ્ય સંસ્થા તેની સમસ્યા પસંદ કરવામાં આવે છે. અને દર વર્ષે નવુ સુત્ર બહાર પાડવામાં આવે છે. ૨૦૨૩ના વર્ષનું તેનું સુત્ર “HEALTH FOR ALL”. છે

હેતુઓ :

• બધાજ લોકોનું આરોગ્યનું ધોરણ ઉંચામાં ઉંચુ હોવુ જોઈએ. માણસની તંદુરસ્તી સારી હોવી એ મૂળભૂત હક છે. તેમાં રીત રીવાજ,ધર્મ,રાજકીય અવરોધ, આર્થિક પરિસ્થતિ તેમજ સામાજિક પરિસ્થિતિ નડતરરૂપ ન હોવી જોઈએ.

W.H.O ના કાર્યો

રોગના અટકાયત અને નિયંત્રણનું કાર્ય:

• રોગોને કાબુમાં લાવવા અને અટકાવવાના પ્રયત્નો કરે છે. જેમાં ખાસ કરીને કેન્સર, દાંતના રોગો હદયના રોગો, ડાયાબિટીસ આ સિવાય ઘણા લોકોને રોગોથી દુર રાખવા પ્રયત્ન કરે છે.

આરોગ્ય સેવાઓ મજબુત કરવી.

• દરેક રાષ્ટ્રમાં પોતાના નાગરીકોને આધુનિક સાધનો પુરા પાડી તેમજ તેની સેવાઓ માટે કાર્યકરને તાલીમ આપી આરોગ્ય સેવાઓનું માળખુ મજબુત કરે છે.

કૌટુંબિક આરોગ્ય જાળવવું

• ઈ.સ. 1970 માં W.H.O એ પોતાના કાર્યક્રમમાં કુટુંબિક આરોગ્યને મહત્વ આપ્યુ છે. જેમાં M.Ch. સેવાઓ, કલીનીક સેવાઓ, પોષણ આહાર, કેન્દ્ર અને આરોગ્ય શિક્ષણ દ્વારા કુટુંબનું આરોગ્ય જળવાઈ રહે તે માટેના પ્રયત્નો કર્યા.

એન્વાર્યમેન્ટલ સેનીટેશન

• વિકાશસીલ દેશોમાં વાતાવરણની સ્વચ્છતા જળવાઈ રહે તેનું ધોરણ ઉંચુ આવે તે માટેના પ્રયત્નો શરૂ કર્યા. કેન્દ્ર સરકાર પોતાના સલાહ સુચન દ્વારા લોકોનું આરોગ્ય જળવાઈ રહે તે માટે સ્વચ્છ હવા, પાણી અને ખોરાક મળી સહે તે માટે તેમજ નોકરી કરવાના સ્થળે દા.ત. મીલોમાં, ફેક્ટરીના સંરક્ષણ મળી રહે તે માટે પ્રયત્નો કર્યા.

આંકડાકિય માહિતી

• જુદા જુદા દેશોમાંથી વિવિધ આંકડાકિય માહિતી મેળવી તેને તારવી તેનો અભ્યાસ કરી મરણનું પ્રમાણ, માંદગીના પ્રમાણ વગેરેમાં ઘટાડો કરવા પ્રયત્ન કરે છે અને માસિક મેગેઝીન બહાર પાડે છે.

સંશોધન

• W.H.O સંસ્થા સંશોધન કાર્ય કરતી નથી. પણ બીજી સંસ્થાઓને કાર્ય કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે અને સહકાર આપે છે.

આરોગ્યનું સાહિત્ય તેમજ માહિતી પુરી પાડવી.

• W.H.0 ની લાઈબ્રેરી તેના ઉપગ્રહ સમાન ગણાય છે. જેના દ્વારા માહિતી દરેક દેશો સુધી પહોંચાડવાનું કાર્ય કરે છે.
• અન્ય સંસ્થા સાથે સહકાર :

W.H.0 યુનિસેફ તથા FAÒ યુનાઈટેડ નેશન એજન્સી સાથે સહકારથી કાર્ય કરે છે. જેમાં હેલ્થ ફોર ઓલ 2000 ને પહોંચી વળવાનો ગોલ નક્કી કર્યો હતો.

⏩(પ્ર- ૫) અ.)નીચેનામાંથી કોઈપણ છ ની વ્યાખ્યા આપો :-12

🔸૧. હેલ્થ

• હેલ્થ એ એવી પરિસ્થતિ છે કે જેમાં શારીરિક, માનસિક અને સામાજિક રીતે તેમજ આધ્યાત્મિક રીતે તંદુરસ્ત હોય તેમજ તેનામાં કોઈપણ રોગ કે ખોડખાંપણ ન હોય તેને હેલ્થ કહેવાય. તેમજ વ્યકિત આર્થિક ઉપાર્જન માટે સક્ષમ હોય તેને > હેલ્થ કહેવાય છે.” by WHO
• “Health as dynamic state of Physical, Mental Social and Spiritual well being and not merely absence of disease or deformity ” In 1990 by WHO

🔸૨ રોલ પ્લે.

• કોઈપણ આદર્શ વ્યક્તિ કે સાહિત્ય કે જે જીવનમાં હેલ્થના બદલાવ લાવી શકે તેવા પાત્રની ભજવણી કરીને એવી રીતે આરોગ્ય શિક્ષણ આપવાની રીત ને રોલ પ્લે કહેવામાં આવે છે.
• પાત્રની ભજવણી કરતા પહેલા અગાઉથી તૈયારી અને પ્લાન કરવો પડે છે.
• સ્ટેજ પર જે તે વિષયની વાસ્તવિકતા દર્શાવવી પડે છે. તેના માટે વ્યક્તિઓની, સાધન સંપતિની અને સ્ટેજની જરૂર પડે છે. અને અન્ય સામગ્રીની પણ જરૂર પડે ७.

🔸૩. કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સિંગ

• કોમ્યુનીટી એટલે એવા પ્રકારનું આર્ટ અને સાયન્સ છે કે ઓર્ગેનાઈઝ એજન્સી મારફતે રોગનો અટકાવ કરવામાં આવે છે. લોકોનું જીવન ધોરણ સુધારવામાં આવે અને શારીરિક તંદુરસ્તી વધારો કરવામાં આવે (જેમ કે એન્વાયરમેન્ટ સેનીટેશન) વ્યક્તિગત આોરગ્ય વિશેનું એજયુકેશન જેમાં વહેલી તકે નિદાન કરી પ્રિવેન્ટીવ, ક્યુરેટીવ અને પ્રમોટીવ સારવાર આપી શકાય જેને કોમ્યુનીટી હેલ્થ કહેવાય છે.”

🔸૪. કોમ્યુનીકેશન

• કોમ્યુનિકેશનએ દરેક એક પ્રક્રિયા છે. જેના દ્વારા બે કે વધુ વ્યક્તિઓ એકબીજાના વિચારોની આપલે કે વહેંચણી કરે છે. જેને કોમ્યુનિકેશન કહેવામાં આવે છે. “
• લોકોને સારૂ આરોગ્ય શિક્ષણ આપવાનો છે. જેથી લોકોના વલણ અને વર્તણૂકમાં સુધારો કરી તેમના આરોગ્યને પ્રમોટ કરી શકાય. લોકોમાં વિવિધ માધ્યમો વડે રસ જાગૃત કરી તેમને આરોગ્ય શિક્ષણ દેવા માટે

🔸૫. પ્રાયમરી મેડીકલ કેર

• “પ્રાવપરી હેલ્થ કેર એટલે પાયાની સેવાઓ દરેક વ્યક્તિઓ મેળવે, પોતે સ્વીકારે, પોતે તેમાં ભાગ લે તેમજ સમાજ અને દેશને પોષય તેવી કિંમતે મળી શકે તેવી સેવાઓને પ્રાયમરી હેલ્થ કેર કહેવાય છે.”

🔸૬. સંદર્ભ સેવા

• સંદર્ભ સેવા એટલે એવા પ્રકારની વ્યવસ્થા કે જેમાં પાયાના આરોગ્ય કર્મચારી દ્વારા પ્રામ્ય કક્ષાએ દર્દીને સારવાર આપવામાં આવે પરંતુ વધુ સારવારની જરૂર જણાય તો આગળના સેન્ટર પર મોકલવાની પ્રક્રિયાને રેફરલ સર્વિસીસ અથવા સંદર્ભ સેવા કહેવાય 8.
• પ્રથમ રેફરલ યુનીટ સુધી જેમ બને તેમ ઝડપથી પહોંચાડી શકે અને તેને તરત જ સેવાઓ મળી રહે તેને પ્રાયમરી હેલ્થ ફેરમાં મુખ્ય કરોડરજજુ ગણવામાં આવે છે.

🔸૭. ઈન્ડીકેટર

• આરોગ્યની સેવાઓની ગુણાત્મક(Qualitative) અને જથ્થાત્મક (Quantitative) રીતે અસર જાણવા માટે વપરાતા વિવિધ માપદંડોને હેલ્થ ઈન્ડીકેટર (Health Indicator) કહેવાય છે.અથવા બીજી રીતે કહીએ તો કોમ્યુનીટીનું હેલ્થ સ્ટેટસ જાણવા માટે ઉપયોગમાં આવતા ઈન્ડીકેટરને હેલ્થ ઈન્ડીકેટર (Health Indicator) કહેવાય છે.

⏩(પ્ર- ૬) અ.) ખાલી જગ્યા પુરો :- 10

1. એક અર્બન હેલ્થ સેન્ટર…….. વસ્તીએ ચલાવવામાં આવે છે. 50000

2. હાલમાં વપરાતી પાંચ ગુણી રસીનું નામ …… છે પેન્ટાવેલેન્ટ

3 ઓરીની રસી સાથે વિટામીન ‘એ’નો પહેલો ડીઝ…….. યુનીટઆપવામાં આવે છે. એક લાખ

4 . એક FHS…… આરોગ્ય કર્મચારી નું સુપરવીજન કરી શકે છે. 4 થી 6

5 .સ્કેબીઝની ટ્રીટમેન્ટ માટે …..દવા વપરાય છે. બી .બી .લોશન

6. રાષ્ટ્રીય ગોઈટર પ્રોગ્રામ …….હેઠળ આપવામાં આવે છે.આયોડાઈઝ સોલ્ટ

7.સધન રસીકરણ માટે હાલમાં……કાર્યક્રમ અમલમાં મુકવામાં આવેલ છે. મિશન ઇન્દ્રધનુષ

8..NIPI એ…… ના નિયંત્રણ માટે નો પ્રોગ્રામ છે. એનીમીયા

9.ગ્રામકક્ષા એ પ્રથમ સંદર્ભ સેવા તરીકે……છે ANM/PHC

10. હાથીપગા (ફાયલેરીયા) ને ……ની સાલ સુધીમાં નાબુદ કરવાનો ધ્યેય છે. 2015

⏩બ. નીચેના જોડકા જોડોઃ- 05

“અ” “બ”

1-5 ૧. વિટામીન ‘ડી’ ની ઉણપ 👉 ૧ પૂર્વ પ્રાથમિક આરોગ્ય શિક્ષણ

2-1 ૨. આંગણવાડી 👉૨. લેપ્રસી

3-2 3. ડેપ્સોન 👉૩. સર્જીકલ ઓપરેશન

4-6 ૪. પ્રોટીનની ઉણપ 👉 ૪. સ્કર્વી

5-3 ૫. મોતિઓ 👉૫. સુકતાન.

👉 ૬..મરાસ્મસ