કાંકરે કાંકરે પાળ બંધાય: થોડુંથોડું કરતાં પણ મોટું કામ પાર પડે છે.
કામ કર્યા તેણે કામણ કર્યા: કામ કરનાર સૌને પ્રિય લાગે છે.
કુમળું ઝાડ વાળીએ તેમ વળે: નાનપણમાં જેટલી સારી ટેવો પાડવી હોય તેટલી પાડી શકાય.
સસ્તું ભાડું અને સિધ્ધપુર ની જાત્રા : મર્યાદિત સાધનોથી સુંદર કામ કરવું.
સૂકા ભેગું લીલુ બળે: હલકા માણસોના સંગથી, સારા માણસો પણ આપત્તિનો ભોગ બને.
દીવા પાછળ અંધારું: વડીલ તેજસ્વી અને વારસદાર નપાવટ.
હસવું અને લોટ ફાકવો એ કેમ બને: એકી સાથે બે કામ ન થઈ શકે.
નાચવા જવું ને ઘુંઘટો તાણવો?: જરૂરત હોય તો શરમ મૂકી દેવો.
બાપ તેવા બેટા અને વડ તેવા ટેટા : પુત્રના લક્ષણ પારણામાં.
ઓળખાણ મોટી ખાણ છે: ઓળખાણ હંમેશા લાભદાયી નીવડે છે.
અક્કરમીનો પડ્યો કાણો: કમનસીબ ગમે તેટલા પ્રયત્નો કરે, પણ સિદ્ધિ ન મળે.
કોલસાની દલાલીમાં હાથ કાળા: દુર્જન સાથે કામ કરવાથી કલંક લાગે છે.
ગાંડા ના ગામ નો વસે: મૂરખ ને માથે કાંઇ શિંગડાં ન હોય.
પ્રભુ પાધરા તો વેરી આંધળા: રામ રાખે તેને કોણ ચાખે?
મર કહેવાથી કોઈ મરતું નથી: બિલાડી ના કહેવાથી શીકાં ન તૂટે.
મફત કા ચંદન ઘસ બે લાલજી: મફતના મરી કોને તીખા લાગે?.
બાંધે પોટલે વેપાર થાય નહીં: બોલે તેના બોર થઈને વેચાય.
સો ઉંદર મારીને બીલ્લીબાઈ પાટે બેઠા છે: ખૂબ પાપ કરીને સાધુતા આચરે છે.
હોઠ સાજા તો ઉત્તર ઝાઝા: વાણી શક્તિ હોય તો ગમે તેનો ઉપાય કરી શકાય.
હૈયુ બાળવા કરતાં હાથ બાળવા: કોઈની પાસે કામ કરાવી પસ્તાવું એના કરતાં જાતે જ કરી લેવું સારું.
મન હોય તો માળવે જવાય: પ્રબળ ઇચ્છા હોય તો સફળ થવાય.
મોરના ઈંડા ચીતરવા ન પડે : મા- બાપનાં લક્ષણો બાળકમાં સહજ ઊતરે.
અણી ચુક્યો સો વરસ જીવે: એક વખત નિષ્ફળતા કે આફતમાંથી ઉગરી જનાર સફળતાની પરંપરા નો લાભ મેળવે.
રાત થોડીને વેશ ઝાઝા: સમય થોડો ને કામ વધુ.
બોલે તેના બોર વેચાય: કહ્યા વિના કોઈ કામ થાય નહીં.
એકડા વગરના મીંડા થવા: કિંમત વગરનું થવું.
ચળકે તેટલું સોનું નહિં : બાહ્ય દેખાવથી છેતરાવું નહીં.
ઊજળું તેટલું દૂધ નહીં: બાહ્ય દેખાવથી છેતરાવું નહીં.
એક પંથ દો કાજ: એક જ વસ્તુથી ઘણાં કામ થાય.
જેવી દ્રષ્ટિ તેવી સૃષ્ટિ : જેવા પોતે તેવા બીજા.
ખાડો ખોડે તે પડે: કોઈનું બૂરું કરવા મથનાર અંતે તો પોતે જ નુકસાનમાં ઉતરે.
માં એ સવા શેર સૂંઠ ખાવી: તાકાત હોવી.
પાણીમાં રહેવું ને મગર સાથે વેર રાખવું: જેના હાથ નીચે રહેતા હોઇ તેની સાથે વેર બાંધવું ઠીક નહીં
વખાણાયેલી ખીચડી દાંતે વળગે: ઘણી વાર વખાણીયે તે જ વસ્તુ કે વ્યક્તિ ખરાબ નીવડે.
કરણી તેવી પાર ઉતરવી: કરે તેવું પામે અને વાવે તેવું લણે.
જીવતો નર ભદ્રા પામે: જીવતો માણસ ગમે ત્યારે સાજો થાય.
ચાલતા બળદને આળ ખોસવી : કામ કરતા માણસને ખોટી સતામણી કરવી.
માં તે માં બીજા વગડાના વા : માં ની સરખામણી અન્ય સાથે ન થઈ શકે.
જેણે મૂકી લાજ તેનું નાનું સરખું રાજ: લાજશરમ છોડનારનું કોઈ નામ ન લે.
ચમડી ટૂટે પણ દમડી ના છૂટે: અત્યંત લોભી હોય તેવી વ્યક્તિ પોતાને ગમે તેટલું નુકસાન થાય તો પણ પૈસા ખર્ચવા તૈયાર થતી નથી.
હીરાની પરખ ઝવેરી જ જાણે : ગુણની કદર ગુણવાન જ કરી શકે.
સાપને ઘેર પરોણો સાપ : સમાન ગુણસ્વભાવ હોય તો એકબીજા સાથેના વ્યવહાર માં અનુકૂળતા રહે.
સૂંઠ ને ગાંગડે ગાંધી ન થવાય : અલ્પ પ્રયત્નથી મોટી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત ન થાય.
પારકી આશા સદા નિરાશા : પારકા ઉપર આધાર રાખવાના અંતે સહન જ કરવું પડે છે. કોઈ કામ અન્ય વ્યક્તિ કરી આપશે એવી આશા મોટે ભાગે નિરાશા જ પ્રગટાવે છે.
સુથાર નું મન બાવળિયે: દરેક વ્યક્તિ પોતાના હિતનું જ જુએ, સ્વાર્થમાં નજર હોવી.
ગાજ્યા મેહ વરસે નહીં : બોલે તે કંઈ ન કરે.
આપ સમાન બળ નહિ ને મેઘ સમાન જળ નહિ : જાત મહેનત સર્વશ્રેષ્ઠ છે. આવડત, પુરુષાર્થ, ખંત, ધીરજ, કુનેહ-જેવા ગુણો એ આપણું આપબળ છે.
આપબળ દ્વારા દરેક કાર્ય સારી રીતે સંપન્ન કરી શકીએ પરંતુ જો અન્ય એ કાર્ય કરે તો એ કામ સારી રીતના પાર પડતું નથી.
હાથીના દાંત ચાવવાના જુદા અને દેખાડવાના જુદા : કહેવું કંઈ અને કરવું કંઈ
સંપ ત્યાં જંપ : સંપથી શાંતિ ને સુખ મળે છે.
ઉતાવળે આંબા ન પાકે : ઉતાવળ થી સારું કામ થાય નહિ.
કૂવામાં હોય તો હવાડામાં આવે: ઘરમાં હોય તો બહાર આવે.
હૈયે તેવું હોઠે : જેવા વિચાર હોય તે વાણીમાં ઊતર્યા વિના ન રહે.
અધુરો ઘડો છલકાય ઘણો : જેનામાં ઓછી આવડત હોય તે વધારે દેખાવ કરે.
વિનાશકાળે વિપરીત બુદ્ધિ : વિનાશ થવાનો હોય ત્યારે બુદ્ધિ બગડે.
ખાલી ચણો વાગે ઘણો : અલ્પજ્ઞાની જ વિદ્વતાનો ડોળ કરે છે.
કૂવામાં હોય તો હવાડામાં આવે : મૂળ માં શક્તિ હોય તો બહાર દેખાયા વગર રહે નહિ.
સ્ત્રીની બુદ્ધિ પગની પાનીએ: સ્ત્રીને બહુ લાંબી સમજ ન હોય.
હાથના કર્યા હૈયે વાગે : જેવું કાર્ય કર્યું હોય તેવું ફળ મળે.
શિર સલામત તો પઘડિયા બહોત : કોઈપણ રીતે માનવી બચી જાય તો સાધન-સંપત્તિ ઘણી મળી આવે છે.
સાચને નહીં આંચ : સત્યનું સદા જય થાય છે.
છોરું કછોરું થાય પણ માવતર કમાવતર ન થાય : સંતાન કદાચ માબાપ પ્રત્યેની પોતાની ફરજ ભૂલી જાય, પણ માબાપ ક્યારેય પોતાની ફરજ ભૂલતા નથી.
પાકા ઘડે કાંઠા ન ચડે : વખત વીત્યા બાદ પરિસ્થિતિમાં ફેરફાર ન થાય.
કાંટા વિના ગુલાબ ના હોય : સુખ અને દુઃખ સાથે જ હોય.
આડી રાત તેની શી વાત: ભવિષ્યના પરિણામ વિશે અગાઉથી અનુમાન અયોગ્ય.
માણસ માણસમાં આંતરો, કોઈ ઝવેર ને કોઈ કાંકરો: માણસે માણસે ફેર, કોઈ રતન ને કોઈ પથ્થર.
પારકે ભાણે મોટો ભાડુ : પોતાની વસ્તુ કરતાં બીજાની વસ્તુ સારી લાગે.
દયા ડાકણને ખાય : દયા કરવા જતાં આફત વહોરવી.
આડે લાકડે આડો વેહ: જેવાની સાથે તેવો જ વ્યવહાર થાય.
દૂધનો દાજ્યો છાશ ફૂકીને પીએ : એક વાર અનુભવ થયા પછી સાવચેતી પૂર્વક વર્તવું.
અન્ન એવો ઓડકાર : જેવો ખોરાક એવા વાણી વર્તન.
ઘેર ઘેર માટીનાં ચૂલા : બધા ઘરે એક સરખી પરિસ્થિતી હોવી.
ગાય લેવી દૂઝણી ને વહુ લેવી શોભતી : ગાય અને કન્યાની પસંદગી બહુ વિચારપૂર્વક કરવી.
કર્યું તે કામ ને વીંધ્યું તે મોતી : કામ કરવામાં વિલંબ ન કરવો.
જાગ્યા ત્યાંથી સવાર : દોષ સમજાય કે તરત છોડવો.
જેને કોઈ ના પહોંચે એને પેટ પહોંચે : જેનું બીજા કોઈ ન બગાડે એનું સંતાનો જ બગાડે.
સાસરે સમાય નહિ ને પિયરે માય નહિ: ક્યાંય અનુકૂળ થઈને ન રહે તેવા સ્વભાવની સ્ત્રી.
ઘરના ભૂવા ને ઘરના જાગરિયા: બધો લાભ આપસમાં થાય એવો ઘાટ કરવો.
બકરી આદું ખાતાં શીખી : નબળી વ્યક્તિ પણ સમય આવે હોશિયાર થઈ જાય છે.
આપકી તો લાપસી, પરાઈ તો કુશકી: પોતાનાં કાર્યની કિંમત વધુ આંકવી.
હલકું લોહી હવાલદારનું : નાના માણસને માથે દોષ આવે.
લીલા વનનાં સૂડા ઘણા : લાભ દેખાય ત્યાં ઘણા આવે.
વાડ વિના વેલો ન ચડે : ઊંચું સ્થાન મેળવવા કોઈ મોટાની ઓથ હોવી જોઈએ.
ચડે તે પડે ને ભણે તે ભૂલે : જે કામ કરે તેનાથી ભૂલ પણ થાય. કંઈ કામ ન કરનાર ભૂલ ન કરે.
ચોરનો ભાઈ ઘંટીચોર : બંને સરખા
આપ ભલા તો જગ ભલા: ભલા સાથે સૌ ભલું.
ગરજ સરી એટલે વૈદ વેરી: સ્વાર્થ પૂરો થતા સંબંધ ન રાખવાની વૃતિ.
નવી ગીલ્લી નવો દાવ : નિરાશા ખંખેરી ફરીથી ઉદ્યમ કરવા માટે તૈયાર થવું./ નવી શરૂઆત કરવી.
વર મરો કન્યા મરો પણ ગોરનું તરભાણું ભરો: બીજાનું જે થવાનું હોય તે થાય પણ પોતાને તો લાભ થવો જ જોઈએ.
કરે તેવું પામે : માણસ જેવું કામ કરે છે, તેવું ફળ મેળવે છે.
વાવે તેવું લણે : માણસ જેવું વાવે છે , તેવું ફળ પ્રાપ્ત કરે છે.
બે ઘરનો પરોણો ભૂખે મરે: અનિશ્ચિતતાથી દુઃખી થવાય.
ઘરકી મુરઘી દાલ બરાબર : ઘરની વ્યક્તિની કોઈ કદર થતી નથી.
ઠગ વિદ્યા ઠાઠે નહિ : ઠગની વિદ્યા ટકે નહીં કે સફળ ન થાય.
લૂંટાયા પછી ભો શો : બધું ગુમાવ્યા પછી ડરવું નકામું.
એક કાંકરે બે પક્ષી મારવા : એક પ્રયાસે બે કાર્યો સિદ્ધ કરવા.
લોભિયા વસે ત્યાં ધુતારા ભૂખે ન મળે: લોભ કરનાર છેતરાય છે.
કામ જાય ને કહેણી રહે : અવસર પ્રમાણે ન વર્તતા પાછળથી કાયમ સાંભળવાનું થાય.
ઝાઝા હાથ રળિયામણા : વધારે માણસો હોય તો કામ જલ્દી અને સારું થાય.
લખિયા લેખ માટે નહીં : નસીબમાં લખ્યું હોય તે થાય જ.
છાશ લેવા જવું ને દોણી સંતાડવી : જે કામ માટે જઈએ તેનો નિર્દેશ પર ન કરવો, કામ કરવું અને તેની શરમ પણ રાખવી ઠીક નહિ.
ખાતર પર દિવેલ : ખર્ચ ઉપર વધુ ખર્ચ.
આપણાં હાથ જગન્નાથ : જાતબળ સિવાય કોઈ કામ થાય નહીં.
આંગળી આપે તેનો પોંચો ન પકડાય : મદદ કરે તેનો દુરપયોગ ન કરાય.
જુવાનીનું રળ્યું ને પરોઢિયાનું દળ્યું : સમયસર કામ કરેલું જ ઉપયોગી બને છે.
નેવનાં પાણી મોભે ન ચડે : અશક્ય શક્ય ન બને
અતિ લોભ તે પાપનું મૂળ: વધુ પડતું લોભ પાપ ને આમંત્રણ આપે છે.
જાગતાની પાડીને ઊંઘતાનો પાડો :સાવધાન રહેનાર સુખી થાય.
પગ જોઈને પાથરણું તાણો : શક્તિ પ્રમાણે કામ કરો.
ગરજે ગધેડાને પણ બાપ કહેવો પડે : ગરજ હોય ત્યારે અયોગ્ય વ્યક્તિને પણ માન આપવું પડે.
આપડી તે રુડી ને બીજાની તે બાપડી : જાતે-જાતે વખાણ કરવા / પોતાની બાબત પોતાને ગમે.
પાડાને વાંકે પખાલીને ડામ : લાભ એકને મળે અને વગર વાંકે બીજો શિક્ષા ખમે.
છછૂંદર ના છયે સરખાં : કોઈમાં વિશેષ ગુણ નહીં.
નાચવું નહીં ત્યારે આંગળું વાંકું : કામ કરવાની ઈચ્છા ન હોય ત્યારે અનેક બહાના કાઢે છે.
પાકા ઘડે કાંઠા ન ચડે : ન બને એવી : મિથ્યા
મહેનત કરવી.
ઉતર્યો અમલદાર કોડીનો : સત્તા ગયા પછી માણસની કિંમત રહેતી નથી.
ઉજ્જડ ગામમાં એરંડો પ્રધાન : જ્યાં બહું સારી વસ્તુ ના મળે ત્યાં ઓછી ખરાબ પણ સારી ગણાય.
આંખનું કાજળ ગાલે ઘસવું : મૂર્ખાય રજૂ કરવી.
દોરડું બળે પણ વળ ન છોડે : સ્વભાવ ન બદલાય
પાણી પહેલા પાળ બાંધવી : આગમચેતી વાપરવી
દૂર ડુંગર ળિયામણા : દૂર થી બધું બધુ સુંદર દેખાય છે.
ધોબીનો કુતરો નહિ ઘર નો નહિ ઘાટનો : બંને પક્ષ ને ખુશ રાખવા મથનાર નિષ્ફળ જાય છે.
પારકી મા જ કાન વીંધે : લોહીનો સંબંધ ન હોય તેવી વ્યક્તિ જ કઠિન છતાં ઉત્તમ કેળવણી આપી શકે.
કમાઉં દીકરો કુટુંબને વહાલો : જે વ્યક્તિ ઉદ્યમ કરી ધન મેળવે છે તે સૌને પ્રિય થઈ પડે છે.
ડૂબતો માણસ તરણું પકડે: હતાશ થયેલો માણસ વિવેક શૂન્ય બનીને ક્ષુલ્લક આધારનો પણ સહારો લે છે.
ગરજવાનને અક્કલ ન હોય : સ્વાર્થી માણસ પોતાનું સ્વાર્થ સાધવા સારાનરસા નો વિચાર ન કરે.
ઝાઝી કીડીઓ સાપને તાણે: ઓછા બળવાન પણ વધારે માણસો વધુ બળવાનને હંફાવે.
એક સાંધે ત્યાં તેર તૂટે : એક કામ કરવા જતા બીજા દસ કામ બગડે.
દોરડી બળે પણ વળ ન છોડે : પાયમાલ થઈ જાય તો પણ અકળાઈ ન છોડે.
ટકે શેર ભાજી , ટકે શેર ખાજા : સારું નરસું સૌ સરખું.
સાપ ગયાને લિસોટા રહ્યા : સમય ગયો પણ રુઢિ-રિવાજ એમ જ રહ્યા.
કાગનું બેસવું ને ડાળનું પડવું : આકસ્મિક સંજોગોનું પરિણામ.
દુઃખનું ઓસડ દહાડા : સમય પસાર થતાં દુઃખની માત્રા ઘટતી જાય છે.
ઘર ફૂટ્યે ઘર જાય : ઘરની વ્યક્તિઓમાં કુસંપ થાય તો ઘરના બધાને નુકસાન પહોંચે.
એક મ્યાનમાં બે તલવાર ન સમાય : બંને સમર્થો એક જ સ્થાને ન રહી શકે.
ગજા વગરનું ગધેડું ને વીરમગામ નું ભાડું: તાકાત બહારનું કોઈ કામ કરવું.
કજિયાનું મૂળ હાંસી ને રોગનું મૂળ ખાસી : મશ્કરીમાંથી કજિયો થાય ને ઉધરસ માંથી રોગ થાય.
ધરમ કરતા ધાડ પડી : સારું કામ કરવા જતા નુકસાન થવું.
ઊંટે કર્યા ઢેકા તો માણસો કર્યા કાઠા: એક જણ મુશ્કેલી ઉભી કરે તો કરે તો બીજો માણસ તેનો ઉપાય શોધી કાઢે.
કજિયાનું મોં કાળું :કંકાસથી દૂર રહેવું સારું.
આભ ફાટે ત્યારે થીંગડું દેવું :ખૂબ મુશ્કેલીઓ આવી પડવી, જેનું નિવારણ અશક્ય હોવું.
ઊલમાંથી ચૂલમાં પડવું : મુશ્કેલી દૂર કરવા જતા વધારે મોટી મુશ્કેલીમાં મુકાવું.
આપણે વેંત નમીએ તો કોઈ ગજ નમે : થોડુંય માન આપીએ તો સામે વધુ માન મળે.
આભ જમીન એક કરવાં : ભગીરથ પ્રયાસ કરવો.
મન ચંગા તો કથરોટમાં ગંગા : અંતઃકરણ પવિત્ર હોય તો યાત્રા કરવાની જરૂર નથી.
આવો ભાઈ હરખા આપણે બે સરખા: બંને સમદુઃખિયા છીએ.
આદર્યા અધૂરાં રહે; હરિ કરે સો હોય : ભગવાનની ઈચ્છા પ્રમાણે કામ થાય છે.
ભાવતું હતું તે વૈઘે કહ્યું : પોતાને ગમતું હોય તે જ હિત કરનાર પણ સૂચવે.
આરતી ઉતારું ને મંગળ ગાઉં બીજાને આપું તો હું શું ખાઉં ?:પોતાની મતલબ સરવી જોઈએ.
આવ્યા મળવા ને બેસાડયા દળવા : મહેમાન બનીને આવેલા માણસનું સન્માન કરવાને બદલે તેની સાથે અવિવેક દાખવવો.
આણું કરવા ગયો ને ભૂલી આવ્યો વહુ :મુખ્ય કામની વાત જ ભુલાઈ ગઈ.
ભેંસ ભાગોળે, છાશ છાગોળે અને સોદો બજારમાં : અનિશ્ચિત વસ્તુની અગાઉથી આશા બાંધવી તે.
આથમ્યા પછી અસુર શું ને લૂંટાયા પછી ભો કેવો ?: સર્વસ્વ ગુમાવ્યા પછી ચિંતા કેવી ?
ભસતો કૂતરો ભાગ્યે જ કરડે : બહુ બોલબોલ કરનાર ભાગ્યે જ કંઈ કરી શકે.
આદત જાય મૂએ : પ્રાણ ને પ્રકૃતિ સાથે જ જાય.
રામ રાખે તેને કોણ ચાખે ? : પ્રભુ રક્ષે તેને કોઈ નુકસાન પહોંચાડી શકે નહીં.
આદમી આદમી અંતર; કોઈ દીવા કોઈ કંકર: વ્યક્તિ વ્યક્તિએ વ્યક્તિત્વ અને શક્તિ
ભિન્નભિન્ન હોય છે.
આરે આવેલું વહાણ ડૂબવું ? : છેક છેલ્લી ઘડીએ નિષ્ફળતા મળવી.
મુખમાં રામ અને બગલમાં છૂરી : દેખાવે સારો પણ દિલમાં કપટી.
ભણ્યો પણ ગણ્યો નહિ : પુસ્તકિયા જ્ઞાન માત્રથી નહિ. પણ અનુભવથી આવડત વધે.
આપવીતી સહુ જાણે;પરવીતી કોઈ ન જાણે: પોતાને દુઃખ પડે ત્યારે બીજાની વેદના સમજાય.
આપવો દોકડો ને લેવો બોકડો:ઓછી કિંમત આપીને મોટી વસ્તુ લેવાનો પ્રયાસ કરવો.
આવ બલા ને પકડ ગલા : પારકી મુશ્કેલી ગળે વળગી.
દીકરીને ગાય દોરે ત્યાં જાય : દીકરી અને ગાયને બીજાની ઈચ્છા મુજબ જ વર્તવાનું હોય છે.
હલકી ગાલ્લી વધારે દોડે : જેને માન મોભાનું અભિમાન છે તે વધુ સ્ફૂર્તિથી-સફળતાથી કામ કરે.
હવેલી જોઈ ઝૂંપડું પાડી ન નખાય : કોઈનો વાદ થાય નહિ.
હસ્યાં તેનાં વસ્યાં અને રોયાં તેનાં ખોયાં : આવેલી પરિસ્થિતિને આનંદથી વધાવવી ને આનંદ સાથે
કાર્ય પરિપૂર્ણ કરવું; સંજોગોનો પડકાર ઝીલવાને બદલે જે રોદડાં રડે છે તે કંઈ પામી શકતું નથી.
હાડ હસે ને લોહી તપે : આનંદ અને ગુસ્સો બંને સાથે હોવાં.
હરામનો માલ પચે નહિ : પ્રામાણિક કમાણી ભોગવવી.
હસે તેનું ઘર વસે : આનંદમાં રહેવાથી જીવન સમૃદ્ધ બને છે.
જે ગામ જવું નહિ તેની શી વાત ? : જે કામ ન કરવું તેની શી કથા?
હા અને નાને વેર છે : મતમતાંતર હોવા , કહેવાથી ઊલટું જ કરવું.
હસવામાંથી ખસવું થવું : મજાક કરવા જતાં માઠું પરિણામ આવવું.
હાથનાં કર્યાં હૈયે વાગ્યાં : પોતાની ભૂલનો પોતે ભોગ બનવું.
હાડિયાના મનને હસવું ને દેડકાના પ્રાણ જાય : એકને મન ગમ્મત બીજાને મન પ્રાણ જાય – તકલીફ.
ચોરની મા કોઠીમાં મોં ઘાલી રહે : પોતાની ભૂલ સમજાતાં મનોમન પશ્ચાતાપ અનુભવવો.
હંસ ગયા ને બગલા રહ્યા : અસલ વસ્તુ જતી રહી ને નકલી વસ્તુ રહી.
હાથ ભરે પણ તસુ ન ફાડે : નિરર્થક દેખાવ કર્યા કરવું.
ચોર કોટવાળને દંડે : શઠ (હરામી) માણસ ન્યાયની વાત કરે.
હાથ ચાંપ્યે કંઈ પેટ ન ભરાય : કોઈ વસ્તુ માટે વ્યર્થ વલખાં મારવાથી તે પ્રાપ્ત થતી નથી.
હંસની ચાલ ચાલવા જતાં કાગડો પોતાની ચાલ ભૂલ્યો: નકલ ન કરવી.
ઘાણીનો બળદ ઠેરનો ઠેર : પ્રગતિ કર્યા વિના, હતાં ત્યાં ને ત્યાં.
હરામનું ખાવું ને મસીદમાં સૂવું :આળસુ પડી રહેવું.
ઘરના છોકરાં ઘંટી ચાટે ને ઉપાધ્યાયને આટો : પોતાનાંને ભૂખે મારવાં ને પારકાંને પોષવાં.
હવનમાં હાડકું : શુભ કાર્યમાં વિઘ્ન નાખવું.
હરિગુણ ગાતી ને હૈયામાં કાતી : નામ ભગવાનનું લે પણ કામ શેતાનનું કરે.
ખોટો રૂપિયો વધારે ચળકે : ઓછો જ્ઞાની ભારે જ્ઞાની હોવાનો દેખાવ કરે.
હવે પાછલાં બારણાં કેમ લીધાં?: પાછલે બારણેથી-છાનામાનાં-નાસી છૂટવું.
હવેલી લેતાં ગુજરાત ખોઈ : વગર વિચાર્યું પગલું ભરવાથી પરિણામ સારું આવતું નથી.
ખાળે ડૂચાને દરવાજા મોકળા : એક પૈસાની ચિંગુસાઈ કરવી ને રૂપિયો વાપરતાં સહેજ પણ ન અચકાવું.
હાજર સો હથિયાર: અણીને વખતે હાથ પર હોય તે જ ઉપયોગી બને.
આશા અમર છે :જીવન જીવવા આશા અમૃત સમાન છે.
બે હાથ વગર તાળી પડે નહિ : કોઈ કામ સહકાર વિના ન બને, બીજાની મદદ જોઈએ જ.
આંગળા ચાટ્ય કંઈ પેટ ભરાય ? : ખોટી કરકસરનો કોઈ અર્થ નથી.
પોથીમાંના રીંગણાં : મિથ્યા ઉપદેશ આપવો.
હુકમ ઉઠાવવો : આજ્ઞા પાળવી.
નવરો નખોદ વાળે : નવરો માણસ નુકસાન કરે.
બાર ગાઉએ બોલી બદલાય : અમુક અંતરે ભાષામાં ફેરફાર જણાય.
પાણી પહેલાં પાળ બાંધવી : અગમચેતી વાપરવી.
દગો કોઈનો સગો નહિ : કપટ કરનારને નુકસાન થયા વિના રહેતું નથી.
બળિયાના બે ભાગ : બવવાન વધુ લાભ મેળવે.
મુખ માં રામ ને બગલ માં છૂરી : દેખાવે સારું પરંતુ દિલ થી કપટી હોવુ.
પ્રાણ અને પ્રવૃત્તિ સાથે જાય : સ્વભાવ બદલવો મુશ્કેલ છે.
બાપ તેવા બેટા ને વડ તેવા ટેટા : વસ્તુના મૂળ કારણના ને વસ્તુના બંનેના ગુણ સરવાળે તો સરખા જ હોય.
નેવાનાં પાણી મોભે ન ચઢે : અશક્ય કામ સિદ્ધ ન થઈ શકે.
દોરડી બળે પણ વળ ન મૂકે : ગમે તેટલી ઠોકર વાગે છતાં માણસનો સ્વભાવ બદલાતો નથી.
નાદાનની દોસ્તી જીવનું જોખમ : કમઅક્કલ વ્યક્તિ સાથેની મિત્રતા નુકશાનકારક છે.
પોદળો પડે તોય ધૂળ લીધા વિના ન રહે : ગમે તેવી પરિસ્થિતિમાં પણ લાભ શોધવો.
પાડાના વાંકે પખાલીને ડામ : જેનો વાંક હોય તેને બદલે બીજાને શિક્ષા કરવી.
ધોબીનો કૂતરો નહીં ઘરનો ને નહીં ઘાટનો : બંને પક્ષને સારું લગાડવા જતાં સમૂળગા ફેંકાઈ જવું.
દુકાળમાં અધિક માસ : મુશ્કેલીમાં ઉમેરો થવો.
પાઘડીનો વળ છેડે : કામના પરિણામથી જ કામ પરખાય.
➡️રાંક ને ઘેર રતન: ગરીબ મા-બાપનું તેજસ્વી સંતાન.
સબસે બડી ચૂપ : શાંત રહેવામાં જ લાભ છે.
શેઠની શિખામણ ઝાંપા સુધી : મોટા માણસની સલાહ થોડો જ સમય સુધી ધ્યાનમાં લેવાય છે. તરત “હા હા” કરવામાં આવે છે, પણ તેનાથી દુર થયા એટલે મનમાં આવે તેમ કરવાનું.
લક્ષ્મી ચાંલ્લો કરવા આવે ત્યારે મો ધોવા ન જવાય : મળેલી તકને ચુકાય નહીં.
સોનાની કટાર પેટમાં ન મરાય : યોગ્ય વસ્તુ યોગ્ય જગ્યાએ જ શોભે.
નહીં ઘરના કે નહીં ઘાટના : ન આ બાજુના કે ન તે બાજુના
ખાયા સો ખોયા ખિલીયા સો પાયા : જાતે ઉપયોગ ન કરતા બીજાને ખવડાવીને રાજી થવા માટેનો બહુ સરળ પ્રયોગ.
સોના કરતાં ઘડામણ મોંઘું : મૂળ વસ્તુ કરતાં તેનો ખર્ચ વધારે.
બોડીને ત્યાં વળી કાંહકી કેવી ? : અત્યંત દરિદ્રતા હોવી.
કપાળમાં ઊગે વાળતો ભાલમાં ઊગે ઝાડ : સાવ ઉજ્જડ.
સો દિવસ સાસુનાં તો એક દિવસ વહુનો : વારાફરની વારો આવે જ.
સોનીના સો ને લુહારનો એક : નાના પ્રયત્નો કરવા કરતાં એક મોટો પ્રયત્ન સારો.
રૂડી પુત્તર શાહજાદા : વિધવાના છોકરાં સ્વચ્છંદી થઈ જાય.
શિયાળ તાણે સીમ ભણીને કૂતરું તાણે ગામ ભણી : વિરુદ્ધ દિશાની ખેંચતાણ થવી.
દશેરા એ ઘોડું ન દોડવું : ખરે સમયે ઉપયોગમાં ન લાગવું.
સત્તા આગળ શાણપણ નકામું : અધિકારીને ઉપદેશ ન દેવાય.
લગામ વગરનો થોડો : શક્તિશાળીને અંકુશ ન હોય તેવું.
લંકાની લાડીને ઘોઘાનો વર : બે ભિન્ન પ્રદેશના લોકોનું મિલન.
ખોટો રૂપિયો વધારે ચળક : ઓછો જ્ઞાની ભારે જ્ઞાની હોવાનો દેખાવ કરે.
લાગે તો તીર નહીં તો તુક્કા : લાભ થાય તો ઠીક નહી તો નુકસાન થવાનુ નથી.
વાઢ કાનને આવ્ય શાન : અનુભવે બધું સમજાય.
સતી શાપ દે નહીં ને શંખણીનો શાપ લાગે નહીં : સજ્જન શાપ આપે નહીં ને દુર્જનનો શાપ લાગે નહીં.
ચોર કોટવાળને દંડે : શઠ (હરામી) માણસ ન્યાયની વાત કરે.
લાકડાના લાડુ : દુરથી સારી લાગતી વસ્તુ.
મામાનું ઘર કેટલે દીવા બળે એટલે : વખત આવ્યો ખરેખર શું છે. તેની ખબર પડી જવી.
લાડી ને પાડી નીવડે વખણાય : વહુ અને વાછરડી તો એના કામથી જ પરખાય.
➡️આપ્યું વાણિયાએ ને ખાધું પ્રાણિયાએ :પરિણામનો વિચાર ન કરવો.
તરસ લાગે ત્યારે કૂવો ખોદવા બેસાય છે ? : સંકટ આવી પડે ત્યારે ઉપાય શોધવાથી શું વળે ?
ઈન, મીન ને સાડા તીન : ખૂબ જ થોડા માણસો હોવા.
અલ્લાહ દેતા હે તો છપ્પર ફાડકે દેતા હે : ઈશ્વરને આપવાની મરજી હોય તો ગમે તે રીતે આપે.
વાઢ કાન ને આવ્ય સાન : અનુભવે બધું સમજાય.
આવ્યો આસોને મેઘ નાસો : આસો માસ આવતા વર્ષાઋતુ પૂરી થાય છે, સમય ગતિશીલ છે.
આગળ ઉલાળ નહિ ને પાછળ ધરાળ નહીં :કોઈ ચિંતા ન હોવી.
આંખનું કાજળ ગાલે ઘસવું : મૂર્ખાઈ રજૂ કરવી.
દરદ કરતાં દવા વધુ અનિષ્ટ : રોગ કે પીડા કરતાં તેનું ઔષધિ કે તેનો ઉપચાર વધારે કષ્ટદાયક હોય.
આંધળુ દળે ને કૂતરાં ખાય : મૂર્ખાની કમાણી વ્યર્થ જાય.
જનસેવામાં જ પ્રભુસેવા : માનવીની સેવા એ જ સાચી પ્રભુભક્તિ.
આખું કોળું શાકમાં જવું : બહુ મોટી ગફલત થવી.
ઉપર આભ અને નીચે ધરતી : નિરાધાર : કોઈ આધાર નહી.
આડી રાત તેની શી વાત ? : વિલંબ યોગ્ય નથી.
આટો વેચી ગાજર ખાવાં : મોંઘી ચીજવસ્તુનાં બદલામાં સોંઘી વસ્તુ મેળવવી.
અફીણનો જીવડો સાકરમાં ના જીવે : ખરાબ વાતાવરણમાં રહેવા ટેવાયેલાને સારું વાતાવરણ ન ગમે.
હૈયે તેવું હોઠે : મનમાં હોય તે બહાર આવવું.
અભી બોલા અભી ફોક : વચનભંગ કરવું.
પિયરમાં પેઠેલી છોકરી ને ડુંગરે ચઢેલો ભીલ કદીય કોઈનું ન માને : પોતાના માતાપિતાને ત્યાં ગયેલી છોકરી સર્વરીતે સ્વતંત્ર વાતાવરણમાં વસે છે. કોઈની અયોગ્ય વાત સાંખી શકતી નથી. એવી જ રીતે ભીલને માટે ડુંગર પર રખડપટ્ટી કરવી રમત વાત હોય છે. તે ડુંગર પર ચઢે તો સંપૂર્ણ રીતે આઝાદ હોય તેમ વર્તે છે.
આભ ફાટયા પછી થીંગડાં કયાં દે? : ચારે તરફથી આફતો આવી હોય ત્યારે તેને નિવારવાના ઉપાયો વ્યર્થ જ જાય છે.
આગળ અગવાડું ને પાછળ પછવાડું : નિર્વંશ સ્થિતિ થવી.
ડુંગરા રૂઠયા ત્યાં શરણું કોનું શોધે? : ડુંગરા રૂઠે, ઉજજડ થઈ જાય તો કોઈ પણ પ્રાણી, પશુ, પક્ષી, માનવો-બધાંને હાનિ પહોંચે. સૌ નિરાધાર થઈ જાય.
માનઠગ વિદ્યા કાઠે નહિ : ઠગની વિદ્યા ટકે નહિ સફળ ન થાય.
અતિ સર્વત્ર વર્જયતે : કોઈ વસ્તુનો અતિરેક સારો નહીં.
આગળ ઉલાળ ને પાછળ ધરાર : કંઈ લેવા દેવા નહીં.
➡️જૂવાનીનું રળ્યુ ને પરોઢિયાનું દળ્યું: સમયસર કામ કરેલું જ ઉપયોગી બને.
કડવું ઓસડ માં જ પાય : હિતની વાત હિતેચ્છુ જ કરે.
થોડી છૂટે થોડો છૂટે :ભવિષ્યમાં શું થવાનું છે કોને ખબર ?
છાણમાં માખણ જાય ને વહુ ફૂસડ કહેવાય : નુંકશાન થાય અને મુર્ખ ગણાય.
ઘરડી ઘોડી ને લાલ લગામ : ઘડપણ માં શૃંગાર કરવો.
ઘો મરવાની થાય ત્યારે વાઘરી વાડે જાય : નુકસાન થવાનું હોય ત્યારે કુમતિ સૂઝે.
જાત વિના ભાત ન પડે : જાતે રસ લીધા વિના સાચું પરિણામ ન આવે.
છીંડે ચડ્યો તે ચોર : ચોરીની જાગ્યા એ પકડાયે તે ચોર.
ઘેરબેઠાં ગંગા : સામે ચાલીને ફાયદો થવો.
ઘરડાં ગાડાં વાળે : અનુભવી જ ઉપાય બતાવે.
જર ચાહ્ય શો કર : પૈસાથી બધું જ થાય.
ઘર વેચીને તીરથ કરવું : નુકસાન સહન કરવું.
છછુંદરી ના છયે સરખાં : કોઈમાં વિશેષ ગુણ નથી.
જ્યાં સુધી શ્વાસ ત્યાં સુધી આશ : જીવનભર આશા મૂકાતી નથી.
કજિયા નું મૂળ હાંસી : કોઈની મશ્કરી થી જ કજિયો થાય.
જાનમાં કોઈ જાણે નહીંને હું વરની ફઇ : જાતે જ વખાણ કરીને ફૂલાવુ.
છાણના દેવને કપાસિયાની આંખો : લાયકાત મુજબનું માન.
જીવ્યા કરતાં જોયું ભલું : અનુભવથી સિદ્ધિ મળે.
છાસ લેવા જવું ને દોણી સંતાડવી : મૂળ વાતને ને છુપાવવી.
જેવો દેશ તેવો વેશ : જયાં રહીએ ત્યાંના રિવાજ પાળવા.
જેવી દ્રષ્ટિ તેવી સૃષ્ટિ : જેવા પોતે હોય તેયા બીજા દેખાય.
કુંભાર કરતાં ગધેડા ડાહ્યા : શેઠ કરતા ગુલામ ચડિયાતા.
➡️અગ્નિને ઊધઈ ન લાગે : અગ્નિની માફક જે શુદ્ધ છે તેને ડાઘ લાગતો નથી.
અક્કલ વેચાતી મળે તો કોઈ ધનવાન મૂર્ખ રહે ખરો? : અક્કલ જન્મજાત દેન છે જે યોગ્ય રીતે પોતાના જીવનમાં વાપરે છે તે પ્રગતિના શિખરો ચડે છે.
અણદીઠનું દીઠું અને જે ખાધું તે મીઠું : અનધિકાર લાભ થાય તે પચાવી ન શકાય.
કર્યું તે કામ ને વીંધ્યું તે મોતી : કામ કરવામાં વિલંબ ન કરવો.
બારસો ચૂહા મારી બિલ્લી હજ કરવા ચાલી :અંદરખાને પાપ વૃતિ કરવી અને બહાર લોકો વચ્ચે પરમાર્થ કરવો.
વરસાદને અને વહુને જશ નહિ : બંનેની અનિવાર્યતા છતાં તેમની ટીકાઓ થાય છે.
કાગડાનું બેસવુંને ડાળનું ભાંગવું:અચાનક કોઇ બનાવ કે કામ બનવું.
બાવા બેઠા જપે ને જે આવે તે ખપે: અનાયાસે જે મળે તેનો લાભ લેવો.
ઘર ફૂટે ઘર જાય : અંદરો અંદર દુશ્મનાવટ થી બહારનો વ્યક્તિ ફાવી જાય.
અક(ક્ક)ર્મી (અકર્મી કર્મ નહિ કરનારાને બેઠાડુ રહેનાર) ધણી બૈયર પર શૂરો : અક્કર્મી પતિ પોતાનું જોર પત્ની પર જ ચલાવે.
ભોગવે તે ભાગ્યવાળી : જે ભોગવી જાણે કે વાપરી જાણે તે ભાગ્યશાળી ગણાય છે.
આગે આગે ગોરખ : અગાઉથી ચિંતા કરવી.
બુંદથી બગડી તે હોજથી ન સુધરે: ગયેલી આબરૂ પાછી આવતી નથી.
વાવડી ચસકી : અક્કલ વગરની વાતો કરવી.
તપ કીધે બાવો ન થવાય : નામના દેખાવથી ખરું પદ મળતું નથી.
મધદરિયામાં ખારવા ખૂટ્યા : જેની પર વિશ્વાસ મૂક્યો હોય તે જ માણસ દગો દે.
ખારા જળનું માછલું મીઠા જળમાં મરે: જીવન જીવવા માટે અનુકૂળ વાતાવરણ જરૂરી છે.
લોભને થોભ ન હોય : લોભ કરનાર વ્યક્તિ અટકતો નથી.
ઊગતા સૂરજને સૌ નમે : સત્તાને સૌ આધીન બનવા જાય.
અક્કલનો ઓથમીર મંગાવી ભાજીને લઈ આવ્યો કોથમીર : મૂર્ખ માણસ એકને બદલે બીજું જ કામ કરે.
અખણ ગયા, દખણ ગયા, પણ લખણ ન ગયાં : એવી વ્યક્તિ જે ગમે ત્યાં જાય પણ એની પ્રકૃતિ ન બદલાય.
અણવીંધ્યું મોતી નીવડ્યે વખાણ : અનુભવ કર્યા પછી જ વસ્તુનાં વખાણ થાય.
અક્કલ બડી કે ભેંસ? : પશુબળ કરતાં બુદ્ધિબળ ચઢિયાતું છે. ભેંસ તો મરી પણ જાય પણ અક્કલ તો લાંબો કાળ રહેવાની છે; એ વપરાતાં વધતી જવાની છે; ખૂટવાની નથી.
➡️ખાખરાની ખિસકોલી સાકરનો સ્વાદ શું જાણે? : કંઈ અનુભવ હોય નહીં ને અનુભવીઓનો ડોળ કરે તે ખોટો.
સંઘર્યો સાપ પણ કામમાં આવે: શંઘરેલી વસ્તુ પણ વખતે ઉપયોગી થઈ પડે.
ઉતર્યો અમલ કોડીનો: સત્તાધારી નો માન સત્તા ગુમાવ્યા પછી ન ટકે.
ભેંસ આગળ ભાગવત: અણ સમજુ ને ઉપદેશ આપવો નકામો છે.
જાણે ખાળે ડૂચા ને દરવાજા મોકળા: થોડા પૈસાની ચિંગુસાઈ કરીને રૂપિયાના રૂપિયા વાપરતા સહેજ પણ ન અચકાયા.
વિનાશ કાળે વિપરીત બુદ્ધિ:વિનાશ થવાનો હોય ત્યારે બુદ્ધિ બગડે
તેજીને ટકોર ને ગધેડાની ડફણાં : બુદ્ધિશાળી તો અણસારમાં જ સમજે, મૂરખ જોડે જ લમણા ઝીંક કરવી પડે.
ભેસના શિંગડા ભેંસને ભારે : અમુકને અમુક વસ્તુ કેટલી ભારરૂપ થતી હશે એવા વિચાર કરવા નકામા.
સઈ નો દીકરો જીવે ત્યાં સુધી સીવે : બાપદાદાના ધંધાને વળગી રહે.
નહિ મામા કરતા કહેણો મામો સારો : કશું ન હોય તેના કરતા થોડું પણ હોય તે સારુ.
ચેતતા નર સદા સુખી : વિચારીને પગલું ભરવું સારું.
માને તો દેવ નહીં તો પથ્થર:શ્રદ્ધા જ ફળે.
જેટલા ભોગ એટલા રોગ : બહુ ભોગનું પરિણામ અનેક રોગમાં આવે.
મુઈ ભેંસના મોટા ડોળા : વસ્તુની હયાતી બાદ તેની કદર થાય.
ડાંગે માર્યા પાણી જુદા ન પડે : એક લોહિયામાં ઝટ કુસંપ ન કરાવી શકાય.
લીલા વનના સુડા ઘણા : લાભ દેખાય ત્યાં ઘણા આવે.
પહેલું સુખ તે જાતે નર્યા :તંદુરસ્તી તે પ્રથમ સુખ.
ડૂબતો માણસ તરણું ઝાલે :શ્વાસ ત્યાં સુધી આશ.
ટાઢે પાણીએ ખસ ગઇ : બલા ટળી.
પૂછતા નર પંડિત : પૂછીએ તો જાણીએ.
પેટનો બળ્યો ગામ બાળે: પોતાના દુ:ખે સૌને દુઃખમાં નાખે.
કડવું ઓસડ માં જ પાય : કડવી શિખામણ વહાલા જ આપે.
લોભે લક્ષણ જાય : લોભથી નુકસાન થાય.
એક કાંકરે બે પંખી મારવા :એક જ પ્રયત્નથી બે કામ શક્ય બનવા.
➡️ગામ હોય ત્યાં ઉકરડો; નદી ત્યાં ઓવારો. : સિક્કાની બે બાજુ હોય છે. હંમેશાં સારી વસ્તુની બીજી બાજુ પણ હોય.
એક એક કોદરે કાળ જાય : ધીરજ રાખવાથી કપરો કાળ પણ વીતે.
ગરીબનો બેલી પરમેશ્વર. : ઈશ્વર હંમેશાં ગરીબોનું રક્ષણ કરે છે.
ઊંટનાં અઢારે વાંકા : નબળા માણસોમાં મર્યાદાઓ ઘણી.
અત્તરના છાટણા હોય, એના વારા ન હોય : જે તે ચીજ જરૂરી જેટલી જ વાપરવી
નવી ગિલ્લી નવો દાવ : નિરાશા ખંખેરી ફરીથી ઉદ્યમ કરવા તૈયાર થવું./ નવી શરૂઆત કરવી.
એઠું ખાય તે ચોપડ્યાને ભરોસે: ‘કાંઈ મળશે તેની લાલચમાં થતી પ્રવૃત્તિ.
ઉંદર ફૂંક મારતો જાય અને કરડતો જાય : મીઠું મીઠું બોલે અને ખબર ન પડે એ રીતે સ્વાર્થ સાધે.
જમવામાં જગલો ને કૂટવામાં ભગલો: ‘મહેનત બીજું કરે અને ફળ પણ બીજા કોઇ મેળવે.
દયા ડાકણ ને ખાય : દયા કરવા જતાં આફત વહોરવી.
અખણ ગયા દખણ ગયા પણ લખણ ન ગયા : ગમે ત્યાં જાય પણ પ્રકૃતિ ન બદલાય.
એક જાળામાં સોસાપ દેખ્યા: ‘બડાઈ હાંકતી મોટી ગપ જેવી વાત કરી.
કરમ માં તેલ તો ઘી કયાંથી મળે : નસીબમાં જ કઠણાઈ તો સુખ કર્યાંથી મળે.
લીલા વન નાં સૂડા ઘણા : લાભ દેખાય ત્યાં ઘણા આવે.
એક મરણિયો સોને ભારે પડે : મરવાની તૈયારી હોય તો સફળ થવાય.
કપાળે પરસેવો થવો : ખૂબ જ મહેનત કરવી.
સોડ તાણીને સૂઇ જવું : મૃત્યુ પામવું.
ભરમ ભારીને ખિસ્સાં ખાલી: વગર પૈસે ડોળ કરવો.
સહિયારી સાસુને ઉકરડે મોંકામ : જે સહિયારું છે તેની દેખભાળ કોઈ રાખતું નથી.
ગામ ચલાવે તે ગામનો વેરી ને ઘર ચલાવે તે ઘરનો વેરી : જવાબદારીવાળી કે કામ કરનાર વ્યક્તિનો જ વિરોધ થાય.
ગજા વગરનું ગધેડું ને વીરમગામ નું ભ! : તાકાત બદ્ધારનું કોઈ કામ કરવું.
દશેરાએ ઘોડ નો દોડવું : ખરે સમયે ઉપયોગમાં ન લાગવું.
સો આંધળા માં કાણો રાજા : સાવ ન હોય તેના કરતાં થોડું હોવુ પણ સારું.
ઉજ્જડ ગામમાં વાગે ઢોલ : નિર્જન ગામમાં જાહેરાત કરવાનો કોઈ અર્થ રહેતો નથી.
કરવા ગયા કંસાર અને થઈ ગઈ થૂલી : સારુ કરવા જતાં કામ બગડી ગયું.
ખાટલે મોટી ખોડ પરથમ પાયો જ ના મળે. : એક એવો મોટો દુર્ગુણ કે જેથી બીજા બધા સદ્ગુણ નિરર્થક ગણાય.
ઘા ભેગો ઘસરકો : મોટા દુઃખ ભેગું નાનું દુઃખ.
ચટ મંગની; પટ શાદી : વિના વિલંબે તરત જ કામ પૂર્ણ કરવું.
ચાકરી કરે તો ભાખરી મળે : નોકરી કરે તો આજીવિકા મળે.
ચિંતા કરતાં ચિતા ભલી : ચિંતા મરણ કરતાંય ખરાબ છે.
છાબડે સૂરજ ઢાંક્યો ના રહે. : સત્ય વસ્તુ છુપાવવાથી છુપાય નહીં.
➡️જાત મહેનત ઝિંદાબાદ : પોતાની જાતે મહેનત કરવાથી જ સફળતા મળે.
જ્યાં પંચ ત્યાં પરમેશ્વર : એકતામાં પ્રભુતાનો વાસ છે.
મોસાળે જમણ ને મા પીરસનારી : સર્વ પ્રકારની અનુકૂળતા મળવી. / બેવડો લાભ
ભલા ની દુનિયા નથી : ભલા માણસોને બહુ દુઃખ આવે
ભરમ ભારી ને ખિસ્સાં ખાલી : વગર પૈસે ડોળ કરવો.
નવરો બેઠો નખ્ખોદ વાળે : કામ વગરનો માણસ મુશ્કેલી ઊભી કરે.
જુઠ્ઠા ની આવરદાર ચાર ઘડી : અસત્ય બહુ ટકતું નથી.
બળ્યો અવતાર : કોઈ ખાસ કર્મ કર્યા વગરનો નકામો અવતાર.
પાપનું ધન પ્રાયશ્ચિતમાં જાય : અણહકની કમાણી અયોગ્ય માર્ગે જ વપરાય.
ભણતા પંડિત નીપજે : મહાવરાથી કૌશલ્ય વિકશે છે.
આગે આગે ગોરખ જાગે : અગાઉથી ચિંતા ન કરવી
મોર પીછે રળિયામણો :વધારાના ગુણ હોય તે શોભે
મધ પર મકોડા થાય : સ્વાર્થ દેખાય ત્યાં સૌ દોડે.
કસાઈ ને ઘેર ગાય બાંધવી : દયાહીન કૃત્ય કરવું.
શેરને માથે સવા શેર થવું : કોઈ કશાથી ચડિયાતું હોવું.
વિશ્વાસે વહાણ ચાલે : વિશ્વાસ જીવનનો શ્વાસ છે.
યથા રાજા તથા પ્રજા : જેવો રાજા તેવી પ્રજા.
બોડી બામણી નું ખેતર : મજબૂત માલિકી વગરનું.
દુકાળમાં અધિક માસ : ખરાબ વખતમાં વળી વધારો થવો.
માથા કરતા પાઘડી મોટી :વ્યક્તિ કરતાં જવાબદારી વધારે
પેટમાં ટાંટીયા હોવા : કપટ કરવું/ દગો કરવો.
નહીં ઘરના કે નહીં ઘાટના : ન આજુ બાજુના કે ન તે બાજુના.
ભણ્યો ભૂલે ને તર્યો ડૂબે : ક્યારેક સમજુ વ્યક્તિ પણ ભૂલ કરે.
ઊંઘ વેચીને ઊજાગરો કરવો : હાથે કરીને દુઃખ કે પંચાતમાં પડવું.
કુલડીમાં ગોળ ભાંગવા જેવું : છૂપું છૂપું કરવું/ જાનુ કરવું.
બોડીને ત્યાં વળી કાંહકી કેવી? : અત્યંત દરિદ્રતા હોવી.
➡️ચિંતા ચિતા સમાન : ચિંતા માણસને બાળે છે.
ચઢ ચૂલા ખાઉ : જેવું બન્યું નથી કે વાપર્યું નથી.
ઊલેચે અંધારું ન જાય : મિથ્યા પ્રવૃત્તિથી ઉકેલ ન આવે.
આંધળે બહેરું કુટાવું : એકના બદલે બીજું સમજવું.
ઓરડાનું ધન ઓટલે આવવું : ઘરની દોલતનો દેખાવ કે ઠઠારો કરવો.
પીઠ પાછળ ઘા કરવો : વિશ્વાસઘાત કરવો.
ઊંટને વળી ઉકરડે ચડવું : છૂપું ન રહેવું.
ચકલી નાની ને ફૈડકો મોટો : ગજા ઉપરાંતની વાત.
પેટ કરાવે વેઠ : ભૂખ સ્વાભિમાન મુકાવે છે.
એક એક કોદરે કાળ જાય : ધીરજ રાખવાથી કપરો કાળ પણ વીતે.
ચડ જા બેટા શૂળી પર : વહાલ બતાવી કાસળ કાઢવું.
બહુ ડાહ્યો બહુ ખરડાય : વધારે ચીવટ કરતાં કામ બગડે.
એક જાળામાં સો સાપ : બડાઈ હાંકતી મોટી ગપ જેવી વાત કરવી.
દાઢીમાં હાથ ઘાલવા : કાલાવાલા કરવા.
દિલ્લી બહુ દૂર છે : હજી ઘણું કરવાનું બાકી છે.
એક પૈસા માટે ધોળકે જવું : અતિશય કંજૂસ હોવું.
ચમત્કાર ત્યાં નમસ્કાર : ડર વિના નમે નહીં.
તું બડીમાં કાંકરા : સમજી ન શકાય તેવી વાત.
ગાજે તેનું વાજે : પ્રચારથી પ્રસિદ્ધિ મળે.
જર ચાહ્ય સો કર : પૈસાથી બધું જ થાય.
રેવડી દાણાદાણ : મહામુશ્કેલી હોવી.
ઊજળે લૂગડે ડાઘ નહિ : વેશવર્તન સારા હોય તો લાંછન ન લાગે.
પાપડી ભેગી ઈયળ બફાય : ખરાબ માણસ સાથે સારાને પણ નુકસાન થાય.
એકનું નામ ને બીજાનું કામ : ખોટી રીતે કામ કરાવી લેવું.
➡️ખાડો ખોદે તે પડે : બીજાનું અહિત કરવા કોઈ માણસ દાવ ખેલે તો અંતે તો એને જ નુકસાન થાય.
કૂતરાંનો સંઘ કાશીએ ન પહોંચે : લડાઇ કરનારા કદી સફળતા ન મેળવી શકે.
જાગતાની પાડીને સૂતેલાનો પાડો : જાગતા માણસને બીજા કરતાં વધુ લાભ થાય છે.
ડૂબતો માણસ તરણું પકડે : હતાશ થયેલી વ્યક્તિ નાની વાત ના સહારે પણ તરી જાય છે
પ્રથમ ગ્રાસે મક્ષિકા: ‘શરૂમાં વિઘ્ન નડવું.
ચોરનું મોં કાળું : ખરાબ કામ કરનારની હમેશા ટીકા થતી હોય છે.
મોં એવી થપ્પડ ને ગાલ એવો તમાચો : યોગ્યતા મુજબ રાત્કાર કરવો.
રાજા કરે રાજ્ય અને પ્રજા સુખી : રાજા સારું કાર્ય કરે તો પ્રજા સુખી રહે છે.
ભેંશ કૂદે તે ખીલાને જોરેઃપીઠબળ વિના ઉત્સાહ ન હોય.
રાત અને વાત નીઠાતાં નીઠે નહિ : રાત અને વાત જલ્દી ખૂટે નહિ.
મણ ભાતને સવામણ કૂસકીઃ ‘વસ્તુ શુદ્ધન હોવી.
કાગડો ઊજળો થાય એટલે હંસ ન બને” : દુર્જન ક્યારે પણ સજ્જન બની શકતો નથી.
જીભ ન ઉપડવી : વાત કરતાં ખચકાટ થવો.
જમવામાં જંગલો ને ફૂટવામાં ભગલો : મહેનત કરનાર કોઈ ને મહેનતનાં ફળ અન્ય કોઈ મેળવે.
રોગ આવે તો ઘોડા વેગે જાય કીડી વેગે : રોગ આવે ઝડપથી પણ દૂર થતાં વિલંભ લાગે.
કાચના ઘરમાં રેહવું ને કાંકરી મારવી : પોતાનો દોષ હોવા છતાં બીજાનો દોષ કાઢવો.
ફરતે એકાદશીને વચમાં ગોકુળ આઠમ : ભૂખમરાની દશા આવવી.
પાણી વલોવ્યે માખણન નીકળે: વ્યર્થ મહેનત કરવી.
ગોર પરણાવી દે, ઘર ન માંડી દે : વ્યક્તિ એક વાર મદદ કરી દે દરવખતે તેના પર આધારિત ના રહેવાય.
ડાહી સાસરે ન જાયને ગાંડીને શિખામણ આપે : પોતે કાર્ય ન કરે અને બીજાને કાર્ય સોંપે.
➡️ફરે તે ચરે, બાંધ્યો ભૂખે મરે : પુરુષાર્થ કરે તે પામે, નવરો ભૂખે મરે.
પડી પટોળે ભાત ફાટે પણ ફીટે નહીં: માણસ નો સ્વભાવ જન્મજાત હોય છે, મરે પણ બદલાય નહી.
હથેળીનો ગોળ જ્યારે ખાવો હોય ત્યારે ખવાય : પોતાની પાસે જે વસ્તુ હાજર હોય તે જ ઉપયોગમાં આવે.
ભાંગ્યું ભાંગ્યું તોય ભરૂચ : પડતીમાં હોવા છતાંય આબરૂ જાળવવાની શક્તિ ધરાવવી./પડતી અવસ્થામાં પણ પોતાનું ગૌરવ ટકાવી રાખવું.
ખાવામાં જગલો અને કૂટવામાં ભગલો : કામ એક વ્યક્તિ કરે અને ફળ બીજી વ્યક્તિને મળે.
ઘરનાં ઊઠયાં વનમાં ગયા ને વનમાં ઊઠી લાય : કમનસીબી હોય તો તેનાથી છુટકારો થતો નથી.
ગુરુ ગરમાં રહી ગયાને ચેલા ચમકી ગયા : નેતૃત્વ કરતી વ્યક્તિ કરતાં એના હાથ હેઠળના માણસો આગળ વધી ગયા.
તાંબાની તોલડી તેર વાનાં માગે : ઘરસંસાર માંડો ત્યારે ઘણી ચીજસામગ્રી જાઈએ.
નાણા વગરનો નાથિયો ને નાણે નાથાલાલ : માણસની કિંમત તેની આર્થિક સધ્ધરતા ઉપરથી થાય છે.
ડોશી મરે એનો વાંધો નહીં પણ જમ ઘર ભાળી જશે : એકવાર નુકસાન થાય ભલે પણ તેને બદલે અનિષ્ટ કાયમી બની જાય તે યોગ્ય નથી.
દીકરો થઈને મંગાય બાપ થઈને નહીં : નમ્રતાથી મંગાય સામા થઈને નહીં.
કડી ઉપર તાળું નહિ ને લાડુ ઉપર વાળું નહીં : મૂળ વસ્તુ જ સમર્થ હોય પછી એના ઉપર વધારાની વસ્તુની જરૂર ન રહે.
બુંદની બગડી તે હોજથી ન સુધરે : ગયેલી આબરું પાછી આવતી નથી.
આંખે આંધળો પણ ગાંઠે પૂરો : દેખીતી રીતે અશક્તિમાન લાગે પરંતુ સ્વાર્થમાં સંપૂર્ણ સજાગ હોય.
સીદીભાઈ સો મણ સાબુ ચોળે તો પણ કાળાને કાળા : જે જેવું હોય તેવું જ રહે.
મામા લગી મોસાળ ને કાકા લગી કુટુંબ : મામા જીવતા હોય ત્યાં સુધી મોસાળનું અને કાકા જીવતા હોય ત્યાં સુધી પરીવારનું સુખ.
બહારની ડોશીને બાળવા જાય ને ઘરની ડોશીને કૂતરાં ખાય : ઘરનું કામ ન કરવું પણ બહારનું કામ કરવું.
ઘેલી થઈને છૂટે ને ગામ બધું લૂંટે : ભોળપણનો ડોળ કરીને પોતાના માટે કમાણી કરવી.
હજાર કામ મૂકીને નહાવું ને સો કામ મૂકીને ખાવું : જીવન માટે સ્નાન અને અન્ન જરૂરી.
મિયાંબીબી રાજી તો કયા કરે કાજી : બે વ્યક્તિઓ એક હોય તો ત્રીજો શું કરે ?
➡️ગાંઠે પુરોને બોલાવ્યે શૂરો : સંપત્તિ અને વાણીવર્તન બંને પાસે હોવાં.
ચાર દિન કી ચાંદની ફીર અંધેરી રાત : સુખ કાંઈ સદાય રહેતું નથી.
બોલે તે બે ખાય : પોતાની ઉપસ્થિતિ જાહેર કરે તો નિશ્ચિત લાભ થાય.
મોર વગડામાં નાચ્યો કોણે જોયો? : સાચી સાબિતીનો અભાવ હોવો.
સિંહ પાંજરે પડયો ગરીબ : ગુલામી દુઃખકર છે.
ચોરની મા કોઠીમાં મો ઘાલીને રડે : ગુનેગારને થયેલું નુકસાન કોને કહે.
ઘાણી/ઘાંચીનો બળદ ઠેરનો ઠેર : અર્થ વગરના કામમાં પ્રગતિ ન થાય.
ખાધી ખીચડી ને ગયા વીસરી : કરેલા ઉપકારને ભૂલી જવો.
બધું ગામ ઘોરે ત્યારે ઘેલી ઘેંશ ઓરે : આળસુ અને ઉધમાતિયા વ્યક્તિ.
ખાળે દાટા ને દરવાજા ઉઘાડા : ખોટી કરકસર.
પિયરમાં બારસ બોલે ને તેરસ ટૌકા કરે : ભૂખમરાની દશા હોવી.
કોટમાં માળા અને હૈયે લાળા : બહારનું અને અંદરનું વર્તન જુદું હોવું.
નાતરે જવુંને દહાડા ભાંગવા : મનની ઇચ્છા પુરી કરવામાં વિલંબ શા માટે ?
અન્ન આહારે ને ઘી વ્યવહારે : જ્યાં જેમ ઘટે તેમ વર્તન કરવું જોઈએ.
સાકડાં કપાળમાં સો ભમરા : ગરીબનું નસીબ ગરીબ.
શાણું માણસ લાભત નાહીં : ડાહ્યો માણસ લાંબુ જીવન જીવે નહીં.
ચમરબંધીના ચમર વછોડે તેવું : ભારે હિંમતવાળું.
તારું મારું સહિયારું ને મારું મારું આગવું : ખૂબ જ સ્વાર્થી હોવું.
ઠોઠ નિશાળિયાને વતરણાં ઘણાં : ભણવું ન હોય તે દેખાવ વધારે કરે.
ધમધમતી વહેલે સૌ બેસે : શ્રીમંતાઈમાં સૌ સુખ સાહ્યબી માણવા આવે.
➡️મધ દરિયામાં ખારવા ખૂટ્યા :જેની ઉપર વિશ્વાસ મૂક્યો હોય તે જ માણસ દગો દે.
જે મોઢે પાન ચાવ્યા તે મોઢે કુશકા ન ચવાય : માનમર્યાદા ત્યજીને શરમજનક કામ ન થાય.
જપ માળાના નાકા જવા : માળાનાં અનેક મણકાં ઘસાઈ જાય ત્યાં સુધી માળા ફેરવવી.
આંગળી સૂજે થાંભલો ન થાય : વસ્તુને વધવાની કે મોટી થવાની મર્યાદા હોય.
બુઢ્ઢી ઘોડીને લાલ લગામ : વૃદ્ધાવસ્થામાં રંગરાગ કે શણગાર શોભાસ્પદ ન ગણાય.
ઘેટી ચરવા જાય ને ઊન મૂકીને આવે : લાભ લેવા ગયા હોય અને નુકસાન વેઠીને આવે.
આપવો દોકડો ને લેવો બોકડો : સૌ નાની વસ્તુ આપીને મોટી લેવાનો પ્રયાસ કરે. / ઓછી કિંમત આપીને મોટી વસ્તુ ખરીદવાનો પ્રયાસ કરવો.
કરમમાં તેલ તો ઘી ક્યાંથી મળે : નસીબમાં જ કઠણાઈ તો સુખ ક્યાંથી મળે.
બેઠું ખાય તે એંઠું ખાય : જે પરાવલંબી છે તે સ્વમાની જીવન જીવી શકતું નથી.
ઠોઠ સુથાર વાંસલા – વીધણા નો વાંક કાઢે : અજ્ઞાની માણસ અન્ય કારણ બતાવે.
લિયે લાલો ને ભરે હરદા : એક વ્યક્તિ ન કરવાનાં કામ કરે અને અન્ય નિર્દોષને એની સજા ભોગવવી પડે.
હનુમાન હડિયુ કાઢે ને ભૂત ભૂસકા મારે : ઘરમાં ખાવાનું ન હોવું ; આર્થિક સ્થિતિ ખરાબ હોવી.
ઊંધે માથે પડને ઊંડા ધરામાં : સાચી સલાહ ન માને ત્યારે કહેવું કે, તારે જે કરવું હોય તે કરને, થાને દુઃખી.
કૂકડો હોય ત્યાં જ વહાણુ વાય ? : કોઈના વિના કોઈ કામ અટકી નથી રહેતું.
ગુજરાતી બેટીને સોનાની પેટી : ગુજરાત ધન-ધાન્યથી સમૃદ્ધ છે તેથી અહીં રોજીરોટી મળે છે.
ઓછું પાત્રને અદકું ભણ્યો : જ્ઞાન ઓછું હોય તો પણ ડોળ વધારે કરે.
કંકાસે ગોળાના પાણી સુકાય : કલેશ અને કંકાસ ઘરનો જ સર્વનાશ નોતરે છે.
દૂઝણી ની ગાયની લાત ભલી : ફાયદો કરવાના દોષ ન જોવાય.
ગાંધીનો ગાંધી ને પોઠીનો પોઠી : શેઠનો શેઠને નોકરનો નોકર.
ઢમઢોલ માંહે પોલ : બહારથી સારું દેખાતું હોય તે અંદરથી ખરાબ પણ હોય.
ફૂડના દાંડિયા કપાળમાં વાગે : કપટનું પરિણામ શુભ અને સુખદાયક ન મળે.
ઇન્સાફ આંધળો છે : ન્યાય માટે સબળ અને સંપૂર્ણ પુરાવા આવશ્યક છે.
➡️સંપત પ્રમાણે સોડ ભણો : શક્તિ પ્રમાણે કામ કરો.
છઠ્ઠીનું ધાવણ ઓકાવવું : મરણતોલ માર મારવો.
ચિતા કરતા ચિંતા કઠણ : ચિંતા મરણ કરતા પણ ખરાબ છે.
સેવા કરે તો મેવા મળે : પરોપકારનું ફળ અવશ્ય મળે.
હવનમાં હાડકું : શુભ કાર્યમાં વિઘ્ન નાખવું.
દી વાળે ઈ દીકરા : સારા દીકરા કુળને ઉજ્જ્વળ કરે.
કીડી સાંચે ને તેતર ખાય: પુરુષાર્થ એકનો અને ફળ બીજાને.
ઘરમાં હાલ્લાં કુસ્તી કરે : અત્યંત ગરીબાઈ હોવી.
વેળાવેળા ની છાંયડી : મનુષ્ય કરતા સમય વધુ બળવાન છે.
પ્રેમપંથ પાવકની જ્વાળા: પ્રેમ અને ભક્તિનોમાર્ગ વિકટ છે.
ધોળામાં ધૂળ નાખી : વૃદ્ધાવસ્થામાં લાંછન લાગ્યું.
વાવડી ચસકી :અક્કલ વગરની વાતો થવી.
આજની ઘડી ને કાલનો દી: અશક્ય વાયદો, ગયું તે ગયું.
સૂતો સાપ જગાડવો નહીં: સામેથી દુઃખ સ્વીકારવું નહીં.
ગરદન કાંટા ઉપર ન હોવી : ઉદ્ધતાઈ ને મગરૂરી નો પાર ન હોવો.
રાણાને કાણો કેમ કહેવાય ?: શાસકના દોષ ન જોવાય.
સૂકા ભેગું લીલું બળે : દુર્જનો ભેગા સજ્જનોય દુઃખી થાય.
રખ પત તો રાખ પત : જાતે સાચવીએ એટલી જ આબરૂ સચવાય.
સોમાં નવાણુની ભૂલ : હિસાબમાં ગોટાળો.
જાત વિના ભાત પડે નહિ : સારા જ સારી વસ્તુ ગ્રહણ કરે.
મારે તેની તલવાર : બળવાન બેવડો લાભ મેળવે.
સમો વરતે સાવધાન : વખત જોઈ વર્તન કરવું.
વૈકુંઠ નાનું ને ભગતડા બહુ : સ્થળનો લાભ લેવા ઘણા માણસો મથે.
➡️ભાત મેલીએ પણ સાથ ન મેલીએ : દુઃખ વેઠીને પણ મિત્રતા જાળવીએ.
સાચને નહીં આંચ : સત્યનો હંમેશાં વિજય થાય છે.
મખમલની મોજડી માથે ન શોભે : જે વસ્તુ જ્યાં શોભતી હોય ત્યાં શોભે
વખત તેવા વાજાં : સમય પ્રમાણે વર્તવું.
ધકેલ પંચે દોઢસો : આડેધડ કશી વ્યવસ્થા વિના કામ કરવાથી શું?
વગ કરે પગ : લાગવગથી પ્રવેશ મળી શકે.
પગ આગળ અને જીભ પાછળ : દ્વિધાભરી મનઃસ્થિતિ.
ઊઠ પાંચશેરી પગ ઉપર પડ : સામેથી મુશ્કેલી નોતરવી.
થોરે કેળાં ન પાકે : જાત નીચી તો ફળ ઊંચું જોવા ન મળે.
અરધમાં રામને અરધમાં ગામ : અસમાન વહેંચણી.
બાંધે પોટલે વેપાર થાય નહીં : ધંધા માટે બતાવવું જરૂરી છે.
સબસે બડી ચૂપ : શાંત રહેવામાં જ લાભ છે.
પાંચમે ભાગે રાજ : કમાણીનો પાંચમો ભાગ રાજ્યને દાન આપશું.
સંગ તેવો રંગ : સોબતની અસર થાય જ.
સોનાની કટાર પેટમાં ન મરાય : યોગ્ય વસ્તુ યોગ્ય જગ્યાએ જ શોભે.
ઘા ભેગો ઘસરકો : મોટાં દુઃખ ભેગું નાનું દુઃખ.
આંધળા ખરચનું અંતકાળે સરવૈયું : બહુ ઉડાઉ માણસ છેવટે દેવાળું કાઢે.
સાઠે બુદ્ધિ નાઠે : ઉમર વધે એટલે બુદ્ધિ ઘટે.
આશીર્વાદનો ઉધારો શો ? : સારા કામમાં ઢીલ ન કરવી.
નરો વા કુંજરો વા : વિકલ્પ બતાવી સત્ય ને ઢાંકવાનો પ્રયત્ન કરવો.
➡️ઊજળે લૂગડે ડાઘ લાગે : સારા માણસોનો નાનો દોષ પણ જણાઈ આવે છે.
કાકા દીઠે કુટુંબ દીઠું ; મામા દીઠે મોસાળું દીઠું : સગપણ છેવટે કામમાં આવે.
સાકરથી મરે તેને ઝેર શું કરવા આપવું ? : મીઠું બોલવાથી પતી જતું હોય તો કડવું ન કહેવું.
કાશીનું કરવત જતાયે વહેરે ને આવતાંયે વહેરે : ઇચ્છિત વસ્તુ મેળવવી હોય તો મુશ્કેલી તો રહે જ.
ભૂત જાય વસવાથી ને ડાઘ જાય ઘસવાથી : વસવાથી કે રહેવાથી વહેમ દૂર થઈ જાય અને કપડાં પર પડેલો ડાઘ ઘસવાથી દૂર થાય છે.
ગામમાં બધાં અભણ નેમીચંદ એકલા ભણેલા : ‘ઉજ્જડ ગામમાં એરંડો પ્રધાન એટલે ગામ આખામાં નેમીચંદનો ભાવ પુછાય.’
મણનું માથું જજો, પણ નવટાંકનું નાક ન જશો : જીવ કરતાં પણ આબરૂ મોટી વસ્તુ છે.
રાત અંધારી ને તલ કાળા લે વાણિયા તારા ને તારા : અંધેર વ્યવસ્થા ( વાણિયાનેય છેતરનાર નીકળ્યો તે તેના જ આપેલા દાણા આપી બોલ્યો.)
માના રેંટિયામાં સમાય; બાપના રાજમાં ન સમાય : સંતાનોનું પાલન માતા પેટે પાટા બાંધી કરે ; પરંતુ પિતા માતા જેટલું કષ્ટ સહન ન કરે.
બારે બુદ્ધિ, સોળે જ્ઞાન, આવ્યા તો નહિ તો પથ્થર પહાણ : વયના વિકાસ પ્રમાણે ગુણો ન વિકસે તો જીવન દુઃખમય બને છે.
પાણી પીને ઘર પૂછવું : કરવાનું કરી બેઠા પછી તેની યોગ્યતા – અયોગ્યતાનો વિચાર કરવો.
બહેડાં ખાવા ને જાયફળનો કેફ રાખવો : ગરીબ હોવા છતાં વૈભવનાં સ્વપ્ન જોવાં.
શાલિગ્રામ પર મરી ન વટાય : જે પૂજ્ય અને શ્રદ્ધેય છે તેનો આદર કરવો ; વિવેકભર્યો ઉપયોગ કરવો.
દીવા પાછળ અંધારું : સારા માણસની પાછળ સારા માણસો તૈયાર થતા નથી.
મકોડાને પાંખ આવે તો મરવાની નિશાની : ન જોયાનું જોવાથી અભિમાન થવું.
આંખ મીંચાઈ ને નગરી લૂંટાઈ : પોતાની હયાતીમાં સઘળું સુરક્ષિત હોવું.
નમાજ કરતા મસ્જિદ વળગે : ધરમ કરતા ધાડ પડે, ધરમના કામમાં મુશ્કેલી આવે.
એક કસરને સો સફર : અલ્પ નુકસાનની ખોટ પૂરવા ઘણા પુરુષાર્થ કરવા પડે.
પ્રેમ પંથ પાવકની જવાળા : પ્રેમ અને ભક્તિનો માર્ગ વિકટ છે.
વાંસના કજિયામાં વન બળે : નાની વસ્તુને કારણભૂત બનાવી મોટું રૂપ આપવું કે ભારે નુકસાન કરવું.
નકટાને નાક નહિ ને નફફટને સાન નહિ : શરમ છોડીને વર્તવું.
➡️કળથી થાય તે બળથી ન થાય : બળ કરતાં બુદ્ધિ ચડે.
દૂબળા ઢોરને બગાઈઓ ઘણી : નિર્બળ વ્યક્તિને દુઃખ વધારે.
ઊલેચે અંધારું ન જાય : મિથ્યા પ્રવૃત્તિથી ઉકેલ ન આવે.
વીતી હોય તે જાણે : દુઃખનો અનુભવ તો દુઃખી જ જાણે.
ઈટનો જવાબ પથ્થરથી આપવો : જોરદાર પ્રતિકાર કરવો.
સાપ મરે નહીં ને લાઠી ભાંગે નહીં : નુકસાન થયા વિના કામ થાય.
એક નર હજાર હુન્નર : માણસ છે તો હજાર કામ મળી રહેશે.
વાડ સાંભળે વાડનો કાંટોય સાંભળે : ગુપ્ત વાત કોઈ જાણી જાય.
જીભમાં ઝેર તો જગતથી વેર : કટુવાણીથી દુશ્મનો વધે.
ફૂલ નહીં તો ફૂલની પાંખડી : યથાશક્તિ.
ભર્યાં તળાવમાંથી કોરા નીકળવું : માણસ લાગણીશૂન્ય હોય છે.
વહેલો તે પહેલો : જાગૃત હોય તેને લાભ મળે.
ભીખનાં હોલ્લાં શીકે ન ચડે : ભીખ માંગે શ્રીમંત ન થવાય.
કૂકડીનું મોં ઢેફલે રાજી : નાના માણસને થોડાકથી સંતોષ થાય છે.
વઢકણી વહુએ દીકરો જણ્યો : ઉગ્ર સ્વભાવમાં અભિમાન વધારે..
એક સાથે બે ઘોડે ન ચડાય : એક સાથે બે ક કામ ન થઈ શકે.
આઠ સિદ્ધિને નવ નિધિ : સુખ–વૈભવથી ભર્યુંભર્યું જીવન હોવું.
કાયા કાચો કુંભ : જીવન ક્ષણભંગુર છે.
હજામનાં હાથમાં આરસી આવવી : ચંચળ વ્યક્તિ ભારે અનર્થ પેદા કરે.
તાણ્યો વેલો થડથી જાય : બળજબરી કરવાથી આધાર જ તૂટી જાય.
આદાની થઈ ગઈ સૂંઠ : વધુને વધુ ભીંસ અનુભવવી.
ઓરડાનું ધન ઓટલે આવવું : ઘરની દોલતનો દેખાવ કે ઠઠારો કરવો.
➡️વ્હાલા થઈને રહીએ તો પોતાના કરી લઈએ : આવડત હોય તો પારકાને પણ વશ કરી શકાય.
શિખામણ લાગે ગળી તેની દશા મળી : કોઈની સાચી વાત માને તો તે સુખી થાય.
ઘડીની નવરાશ નહિ ને પાઈની પેદાશ નહિ : લાભ વગર દોડધામ કરવી.
એક ભવ મીઠો: પરભવ કોણે દીઠો ? : વર્તમાનમાં મળતું સુખ કે મળતો લાભ વર્તમાનમાં જ ભોગવી લેવો.
સગપણ ને કામ ટાળ્યાં ટળે નહીં : જીવન વ્યવહાર માટે જે અનિવાર્ય છે તેને નિવારી શકાતું નથી.
પારકાં છોકરાંને જતિ કરવા સૌ તૈયાર : અન્યને મુશ્કેલીમાં નાખવા માણસ તૈયાર હોય છે.
કાળા કાળા મંકોડાને રાતી રાતી ઝિમેલો : તદ્દન નિરાધાર હોવું / તદ્દન અભણ હોવું.
રોગનું આવે આયખું ત્યારે વૈદ્ય વિશ્વંભરનાથ : રોગ મૃત્યુ આવવાથી મટી જાય છે.
રમાડયું કોઈ ન જાણે રોવડાવ્યું સૌ જાણે : મેળવેલ ફાયદાને ભાગ્યે જ યાદ કરે છે ; પણ થયેલું નુકસાન હંમેશ માટે ગવાયા કરે છે.
ધોબીના ઘરમાં ખાતર પડે ને ઘરાકનું જાય : કોઈની આફત બીજાને નુકસાન પહોંચાડે.
આવરદાનો ઉધારો પણ રંડાપો રોકડો : આયુષ્ય ઉછીનું મળી શકે પરંતુ વૈધવ્ય ટાળી શકાતું નથી.
ખાતરના ગાડા સાથે ચોપદાર ન શોભે : ચીજવસ્તુની સાચવણી માટે અનુરૂપ વિવેક દાખવવો.
પાડે પાડા લડે ને ઝાડનો ખો : બળિયા લડે તે નિર્બળને નુકસાન થાય.
ન કરું વરો, જમું ખરો, મને શેઠ કરો: કશું કર્યા વિના પોતાનું મહત્ત્વ ઠસાવવાનો હાંસીપાત્ર પ્રયત્ન.
ખોટું ખોવાય નહીં ને ભૂંડું મરે નહીં : અનિષ્ટ તત્વોનો જલદી અંત આવતો નથી.
ઉંદર ફૂંક મારતો જાય અને કરડતો જાય : મીઠું મીઠું બોલે અને ખબર ન પડે એ રીતે સ્વાર્થ સાધે.
પડી પટોળે ભાત ફાટે પણ ફીટે નહીં : માણસનો સ્વભાવ જન્મજાત હોય છે, મરે પણ બદલાય નહીં.
આદુ ખાઈને પાછળ પડવું જોઈએ : લીધેલી વાત એની પાછળ સતત પડી જઈને પૂરી કરવી જોઈએ.
સગપણમાં સાઢુ ને જમણમાં લાડુ : જમણમાં લાડુ જેમ ઉત્તમ ગણાય છે તેમ સગાઈમાં સાઢુ નું સમજવું.
આંખ ઊઠી ખમાય પણ ફૂટી ન ખમાય : ક્રોધ સહન થાય પણ સંબંધ સાવ તોડી નાખ્યો ન ખમાય.
સમંદર તરીને ખાબોચિયામાં ડૂબ્યાં : મોટા સાહસ સફળતાપૂર્વક પાર પાડયાં અને નજીવાં કામ કરતાં નિષ્ફળ જવાયું
આદર્યા અધૂરાં રહે; હરિ કરે સો હોય : શરૂ કર્યા છતાં ભગવાનની ઇચ્છા પ્રમાણે જ કામ થાય છે.
➡️નમે તે સૌને ગમે : નમ્રતા એ સૌથી મોટો ગુણ છે.
ઓળખાણ સોનાની ખાણ : પરિચય કામ આવે.
ઘી ઢોળાયું તો ખીચડી માં : પોતાના જ માણસને લાભ થાય.
હાડ હશે ને લોહી તપે : આનંદ અને ગુસ્સો બંને સાથે હોવાં.
કામ કામને શીખવે : કામથી નવું જાણવા મળે.
ઉના પાણીએ ઘરના બળે : વિવેકથી કઠણ કામ લઈએ તો લાભ જ થાય.
દશે આંગળીઓ ઘીમાં : ખૂબ જ લાભ થવો.
કોઈની ટોપી કોઈના માથે : જવાબદારી બીજાને સોંપવી.
બાર ગાઉએ બોલી બદલાય : અમુક અંતરે ભાષા બદલાય છે.
ઘોડી છુટે ઘોડો છૂટે : ભવિષ્યમાં શું થવાનું છે કોને ખબર?
માગ્યા મેહ વરસે નહીં : ઈચ્છા પ્રમાણેનું કામ થાય નહીં.
રેવડી દાણાદાણ : મહામુશ્કેલી હોવી.
ચેતતા નર સદા સુખી : તકલીફ પહેલા ઉપાય કરવો સારો.
પડ્યો પોદળો ધૂળ ઉપાડે : જ્યાં જાય ત્યાં લાભ શોધે.
ઝેર ઝેરને મારે : બુરાઈનો સામનો બુરાઈ કરે.
કુતરા બિલાડા નો મેળ: ભારે દુશ્મનાવટ , અણબનાવ.
ભાદરવાનો ભીંડો : અલ્પકાલીન અસ્તિત્વ.
જ્યાં દેવ ત્યાં જાત્રા : શુભ અને સારા સ્થળ ની મુલાકાતે સૌ આવે.
તમાશાને તેડું ન હોય : ઝઘડો થાય ત્યાં માણસ ભેગું થતા વાર ન લાગે.
પાપ છાપરે ચડીને પોકારે : ખરાબ કાર્ય છૂપું ન રહે.
ભાગતાં ભૂત ની ચોટી ભલી : બધું ગુમાવ્યા કરતાં જે બચે તે બચાવી લેવું સારું.
➡️શીરા સારુ શ્રાવક થવું : લાભ માટે થઈને પોતાપણું છોડવું.
રખ પત તો રાખ પત : જાતે સાચવીએ એટલી જ આબરૂ સચવાય.
વૈકુંઠ નાનું ને ભગતડા બહુ : સ્થળનો લાભ લેવા ઘણા માણસો મથે.
સેવા કરે તો મેવા મળે : પરોપકારનું ફળ અવશ્ય મળે.
કાકા મટીને ભત્રીજા થવું : ઊંચા પગથિયેથી ઊતરીને નીચે પગથિયે બેસવાનું થવું.
રાંટી ઘોડીએ પલાણ માંડી : હલકી વસ્તુથી કામ લીધું.
બોલે નહીં હસી તો સૌ જાય ખસી : જો જીભમાં–વાણીમાં કટુતા હોય તો તેને કોઈ સાથે સંબંધ રહેતો નથી.
મિયાંની મીંદડી થઈ જવું : બીકણ કે નામર્દ દેખાવું.
ભાંગ્યાં હાલ્લામાં બધા પગ મૂકે : નબળી હાલતમાં આવેલા માણસનો સહુ લાભ લેવા નીકળે.
માંદા ઢોરને બગાઈ ઘણી : ગરીબોને જ વધારે પીડવામાં આવે છે.
ભર્યાં પેટ ઉપર ખાંડવી ખારી : જમીને તૃપ્ત થયેલો માણસ ભાવતા ભોજન પણ ખાઈ શકે નહીં.
માયા દેખી મુનિવર ચળે: લક્ષ્મી જોઈને જોગીઓ પણ લલચાઈ જાય છે.
મા મૂળોને બાપ ગાજર: વર્ણસંકર જાતિ.
‘બાઈ બાઈ ચાળણી’ : પોતાની જવાબદારી બીજાની શિરે ઢોળી દેવી.
આઠ વારને નવ તહેવાર : હંમેશા આનંદમંગલમાં રહેવું.
મૂછ પહેલા માંડવો: યોગ્યતા વિનાના તરંગો કરવા.
સાંભળ્યાનો સંતાપ અને દીઠાનું ઝેર : સાંભળવાથી અને નજરે જોવાથી દુ:ખ થાય છે.
સુખે સાંભરે સોની ને દુઃખે સાંભરે રામ : સુખ કે વૈભવને ભોગવતાં પ્રભુનું સ્મરણ નથી થતું.
સિંહ મરે પણ ઘાસ (ખડ) નહિ ખાય : ટેકીલા માણસો પોતાની ટેક કે પોતાનો સ્વભાવ ક્યારેય છોડતા નથી.
સીદીભાઈનો ડાબો કાન : કામ કરવાની સહેલી રીત પડતી મૂકી અઘરી રીત લેવી.
➡️સાકરને કડવી કોઈ કહે નહિ : સારા માણસને કોઈ દુર્જન ન કહે.
સાત પગલાં સાથે ચાલતાં મૈત્રી-સંબંધ બંધાઈ જાય છે : સારા માણસ સાથે થોડું પણ બેસવા- ચાલવાથી મિત્રતા થઈ જાય છે.
સાત દીકરીએ બાપ વાંઝિયો : પુત્રી એ પારકું પન છે, પુત્ર દ્વારા વંશવેલો જીવંત રહે છે.
સવેળાએ સંઘર્યું હોય તો અવસરે આવે કામ : નકામી ચીજ ગણીને સંઘર્યું હોય તે પણ વખત આવ્યે કામ લાગે છે.
સાપના મોંમાંથી અમૃત ન નીકળે : દુષ્ટ લોકો પાસેથી સારાની આશા ન રાખવી.
સસરાની શૂળી સારી પણ પિયરની પાલખી ભૂંડી : સ્ત્રીનું સ્થાન તેના સાસરે જ શોભે.
સાપ કાઢતાં ઘો પેઠી : એક મુશ્કેલી દૂર કરતાં બીજી મુશ્કેલી બેઠી.
સહુ પોતપોતાનાં ગીત ગાય : સૌને પોતાની જ વાતો કરવી ગમે.
સાતમાં શૂરું ને પાંચમાં પૂરું: ગમે તેમ ગબડે એવું.
સહેજે આવ્યું દૂધ બરાબર : સહેજમાં મળી જાય તેનું મૂલ્ય ઘણું હોય.
સળગતી સગડી માથે લઈ ફરિયાદ કરવા જવું : બળાપા સાથે ફરિયાદ કરવી.
સાત દીકરાનો બાપ ટોપલે ઢંકાય ; એક દીકરાનો બાપ ચરુએ પંકાય : સાત દીકરાઓ દ્વારા થતાં કાર્યોથી પિતાને જે નામના મળે ; એથી અધિક નામના એક દીકરાનાં કાર્યોથી બાપને મળે.
સંઘર્યો સાપ પણ કામમાં આવે : દુનિયામાં કોઈ ચીજ નકામી નથી.
સાજે લૂગડે થીંગડું ન હોય : કારણ વગર કોઈ કાર્ય ન થાય.
સાજા ખાય અન્ન ને માંદા ખાય ધન : બીમાર માણસ પાછળ ધન વધારે વપરાય.
સંભારીને નામું લખે, ઊંટે ચડીને ઊંઘે : જેમ ઊંટ ચડીને ઊંઘવાથી પડવાનો ભય છે તેમ ઉધાર આપેલ વસ્તુ તરત જ ન લખવાથી ભૂલવાનો પાકો ભય છે.
સાગરનું નીર ગાગરમાં ન સમાય : અતિશયપણું અને અગાધતા સાથે ન જોવા મળે.
સાકરે મરે તેને ઝેર શું કરવા આપવું જોઈએ ? : મીઠું બોલવાથી પતી જતું હોય તો કડવું ન કહેવું
સાગ સીસમ ને સોનું કદી ન થાય જૂનું : સાગ સીસમ અને સોનું ક્યારેય જૂનાં થતાં નથી.
હજામના હાથમાં આરસી આવવી : ચંચળ વ્યક્તિ ભારે અનર્થ પેદા કરે છે.
▶️ સતી શાપ દે નહિ ને શંખણીના લાગે નહિ : જે ખરેખર સતી સ્ત્રી હોય તે કદાપિ કોઈનું બૂરું ઇચ્છે નહિ અને જે બૂરું ઇચ્છે તે સતી હોય જ નહીં.
શ્રમ વગર પ્રારબ્ધ લૂલું : પુરુષાર્થ આગળ પ્રારબ્ધ પાંગળું છે.
સત્તરસોના સરવાળામાં ઓગણીસોની ભૂલ : હિસાબ વ્યવસ્થિત રાખવો નહિ-લખવો નહિ એ બરાબર નથી.
સઈની સાંજ ને મોચીનું વહાણું : ખોટા વાયદા કરવા.
સકકર્મીની જીબ ને અકર્મીના ટાંટિયા : નસીબદાર માણસો હુકમ કરવા ને કમનસીબ તે હુકમો ઉપાડવા સર્જાયેલા હોય છે.
શ્રાવણ ઊતર્યો નથી ને ભાદરવો ચડયો નથી : શરીર એવું ને એવું રહેવું.
સગા સગાની થોર ખોદે : પોતાનાં સગાં હોય એ જ ખરાબ કરે.
સઘળું પાછું મળે; શરીર, સાહોદર ને મૂઆં માબાપ ફરી મળે નહીં : મનુષ્ય જીવન નાશવંત છે.
શ્રાદ્ધ સરાવ કે બાપ બતાવ : સત્ય વસ્તુ ન હોય તેને અસ્તિત્વ વિનાની ગણવી.
સટ્ટો જરૂર બેસાડે બટ્ટો : જુગારી ધંધો પ્રતિષ્ઠા ઘટાડે છે.
શેરી જોઈ ચાલીએ કંથડો જોઈ મહાલીએ : શક્તિ પ્રમાણે કામ કે ખર્ચ કરવું, પછેડી જોઈ સોડ તાણવી.
શેરને માથે સવા શેર : દુનિયામાં એકબીજાથી બળવાન મળી આવે છે.
સત બરાબર તપ નહિ ને જૂઠ બરાબર પાપ નહિ : સાચું બોલવું એ ઉત્તમ પ્રકારનું તપ છે, જૂઠું બોલવું એ મહાપાપ છે.
શેરડીનો સાંઠો પૂંછડા લગી ગળ્યો ન હોય : માણસ સર્વગુણસંપન્ન નથી.
શેરડી ભેગો એરંડો પાણી પીએ: એકની સાથે બીજું પણ લાભ પામે.
શેઠની શિખામણ ઝાંપા લગી : ડાહ્યા માણસના બોધની અસર થોડો સમય જ રહે છે.
શેઠ આવ્યા તો કહે નાખો વખારે : ઘટિત સત્કારનો અભાવ.
શેક્યો પાપડ ભાંગે એવા ન હોવું : એટલા બધા નબળા હોવું કે કાંઈ થય શકે નહીં.
શૂળીનો ઘા કાંટે સરવો : મોટું જોખમ જોઇ નાની આપત્તિથી પતી જવું.
સઘળું કરવું સહેલું, એક સત્ય પાળવું દોહેલું : સત્યપાલન દોહેલું છે.
▶️વૈદ્ય ને ગુરુ આગળ જૂઠું બોલવું નહિ : વૈદ્ય અને ગુરુ સમક્ષ અસત્ય વિગત રજૂ કરવામાં આવે તો સાચી સલાહ ન મળે.
શરીર કટાઈ જાય તે કરતાં કસાઈ જાય તે સારૂં : આળસ કરતાં ઉદ્યમથી શરીર પણ સારું રહે છે અને આર્થિક લાભ પણ મળે છે.
શિંગડે ઝાલે તો ખાંડો ને પૂછડે ઝાલે તો બાંડો : દરેક રીતે વાંકું પડવું.
વો દિન કહાં કે મિયાંકે પાંવમે જૂતી ? : શેખીખોરની વાણીમાં બધું હોય પણ એના શરીર કે ઘરમાં કશું ન હોય.
શરીરનું પોષણ ખોરાકથી ને આત્માનું પોષણ સંતોષથી : અન્નથી શરીર અને જ્ઞાનથી આત્મા પોષાય છે.
શૂળીનું દુ:ખ કાંટે : નાની આપત્તિથી મોટી ઉપાધિ આપોઆપ દૂર થઈ જાય.
શત્રુ ને રોગ ઊગતાં ડામવાં : દુઃખ દર્દના કારણોનું નિવારણ તરત જ કરવું.
શાલીગ્રામ પર મરી ન વટાય : જે પૂજ્ય અને શ્રદ્ધેય છે તેનો આદર કરવો; વિવેકભર્યો ઉપયોગ કરવો.
વ્યાજમાં રાજ ડૂબે : દેવું દુ:ખ સમાન છે; વ્યાજ ભરવાથી અર્થતંત્ર ખોરવાઈ જાય.
વિવેકથી બંને રહે; દોણી ને વળી દૂધ : વિવેકી તથા બુદ્ધિશાળી માણસ બેવડો લાભ મેળવી શકે છે.
વાસી ફૂલમાં વાસ નહિ ને જોબન બારે માસ નહિ : સમય જાય એમ બધું પલટાવ; શક્તિ સદા ન ટકે.
વિશ્વાસે વહાણ ચાલે : એકમેક પરના વિશ્વાસથી સમાજજીવન ચાલે છે.
વાસી ફૂલ ચીમળાઈ જાય ; રૂપ જોબન તેમ નાસી જાય : માનવનું શરીર નાશવંત છે.
વૈદનાં મરે નહિ ને જોશીનાં રાંડે નહિ : ઓસડ અને ભવિષ્યકથન માત્ર મન મનાવવા પૂરતાં છે.
શહેરનો ગરીબ તે ગામડાનો શાહુકાર : માણસનું વ્યક્તિત્વ સ્થળ મુજબ પરિવર્તન પામતું હોય છે.
શિયાળો ભોગીનો ઉનાળો જોગીનો : રાગ અને ત્યાગના રસ્તા નિરાળા છે.
શંકા ભૂત ને મંછા ડાકણ : ભૂત અને ડાકણ એ આપણી જ માન્યતાઓ અને શંકાઓ છે.
શિખામણ તો તેને દઈએ જેને શિખામણ લાગે : શિખામણ કે જ્ઞાન યોગ્ય વ્યક્તિને આપવાથી અર્થ સરે.
શરમાય તે ભૂખ્યું રહે : જે શરમમાં રહે તેને પોતાને જ ગેરલાભ થાય.
શહેરમાંથી નીકળી વનમાં ગયાં ત્યાં પણ લાગી આગ : શાંતિ મેળવવાના પ્રયત્નોમાં નિષ્ફળ જવું.
વૈદ્યને તેડવા ગયો ને મૂઆનાં સાજ પણ લેતો આવ્યો : અગમચેતી વિચારીને અવળું કામ કરવું.
▶️વાડ એવો વેલો ને ગુરુ એવો ચેલો : જેનો સંગ લાગ્યો હોય એના ગુણ આવે જ.
વાડ રાખે ખેતરને ખેતર રાખે વાડને : અન્યોન્યનો સહકાર જરૂરી.
વા વાતને લઈ જાય: કશું જ છાનું ન રહેવું.
વાઘના મોંમાં ગયું પાછું આવે નહિ : દુર્જનના સંગમાં અહિત જ થાય.
વાઘને કોણ કહે તારું મોં ગંધાય છે ?: શક્તિશાળી માણસોનો વાંક હોય છતાં સમાજ તેઓને કંઈ કહી શકતો નથી.
વા જોઈ વહાણ હંકારવું : સમય અને સંજોગો પારખીને કામ કરવું.
વાએ ઊડ્યા હાથી જાય ને ડોસી કહે મારી પૂણીઓ કયાં ?: મોટાં નુકસાનમાં નાનાં નુકસાન બદલ દિલગીર થવું.
વાવણી ને તાવણી ઉતાવળી સારી : વાવણી અને તાવણી વખતે ત્વરા અને કુશળતા રાખવી.
વાર્યા ન વળે હાર્યા વળે : કંઈ ઉપાય ન ચાલે ત્યારે આપમેળે ઠેકાણે આવે.
વાત કરવી હુંકારે ને લડાઈ લડવી તુંકારે : જેવું કામ હોય તે પ્રમાણે વર્તવું.
વાડ વેલાને ગળી જાય ત્યારે ફરિયાદ કોને કરવી ? : રક્ષણ કરનાર જ જ્યારે ભક્ષક બને ત્યારે કોને કહેવું?.
વાઢી આંગળી ઉપર ન મૂતરે તેવા : કોઈનું કામ ન કરનાર વ્યક્તિ.
વાણિયાનો જીવ પેટમાં : સ્વાર્થીને સ્વાર્થની જ મતલબ રહે.
વાણોતરનો વેચ્યો શેઠ વેચાય : નોકર પર ભરોસા મૂકી દેવામાં આવે ને પોતે કામકાજમાં ધ્યાન ન આપે તો ધંધામાં નુકસાન જાય.
વહેવાર વધાર્યો વધે ને ઘટાડ્યો ઘટે : અપનાવેલા અભિગમ અનુસાર જાહેરજીવનમાં પરિણામ મળે છે.
વાણિયાભાઈ અબી બોલ્યા ને અબી ફોક : વચન ન પાળવું તે.
વાઘ ને બકરી એક ઓવારે પાણી પીએ : પ્રેમ અને સહિષ્ણુતાને વર્તનમાં ઉતારવાં.
વાણિયો રીઝયો તાલી આપે : વાણિયાની ખાસિયત-ખુશ થાય તો માત્ર તાલી જ આપે.
વળીને એક ખીલાનું દુઃખ તો મોભ ને હજારનું : નાનાને થોડી ને મોટાંને વધારે જવાબદારી તેથી તેને વધુ પીડા સહન કરવી પડે છે.
વાણિયો સાંચે પળી પળી ને ઉઠાવે કુપ્પા : વાણિયો આપે ઓછું ને તેના બદલામાં લે વધુ.
વા એટલા ઘા, બફા સો નફા : બાફ લેવો એ સારું પણ પવન નુકસાનકારક છે.
▶️વડા થઈએ પણ વડાની હારમાં ઊભા રહીએ ત્યારે ખરા : મોટાઈ રાખવાની નહિ પણ મોટા સજજનો જેવાં સત્કર્મ કરી તેઓની કક્ષા સુધી પહોંચીએ તો જ મોટાઈ ગણાય.
લાંબું જોઈને ડરવું નહીં ને ટૂંકું જોઈને લડવું નહિ : દેખાવ પરથી કોઈની શક્તિનો અંદાજ ન કઢાય.
લેવા ગયો બકરી ને ખોઈ આવ્યો ઊંટ : થોડું સુખ લેવા જતાં મોટી પીડા આવી પડવી.
લાંબા જોડે ટૂંકો જાય મરે નહિ તો માંદો થાય : કોઈનો વાદ કરવો નહિ, પોતાની શક્તિ પ્રમાણે વર્તવું.
વરસાદને અને વહુને જશ નહિ : બંનેની અનિવાર્યતા છતાં તેમની ટીકાઓ થાય છે.
વખત તેવાં વાજાં : સમય પ્રમાણે વર્તવું.
લીમડાને સો મણ સાકરમાં સીચે તો પણ કડવો ને કડવો : ગમે તેટલા પ્રયત્નો કરવાં છતાં અસલ પ્રકૃતિ યથાવત્ રહે.
વહુની રીસ ને સાસુનો સંતોષ :જે પરસ્પર વિરોધી છે તે એકબીજાને નુકસાન થવાથી સંતોષ અનુભવે છે. આનંદમાં રાચે છે.
લોકની લાજે કે પેટની દાઝે : લાચાર પરિસ્થિતિ.
લાંબા હાથ હોય તે કાંઈ વાડમાં ખોસાય નહીં : શક્તિ હોય તે કંઈ નિરર્થક વેડફી ન દેવાય.
વહેતી ગંગા ને ચાલતો ધર્મ : પોતાનો સ્વાર્થ સિદ્ધ થાય એ પ્રમાણે ધર્મના સિદ્ધાંતોનું પાલન કરવાનું પાખંડ કરવું.
વખત જાય પણ વાત રહી જાય : કાળ જાય પણ કહેણ રહી જાય.
વખતનાં ગીત વખતે ગવાય : જેવો સમય હોય તેને અનુરૂપ વર્તન કરાય.
લૂલી વાસીદું વાળે ને સાત જણ ઝાલવા જોઈએ : પોતાનાં કામમાં બીજાં માણસોને પણ રોકી રાખવાં.
વખત આવ્યો ખોટો ને બાપ કરતાં દીકરો મોટો : ક્યારેક એવી વિપરીત વેળા આવે છે જ્યારે અનુચિત અને જેમાં તર્કબદ્ધતા નથી એવા સંજોગોને પ્રાધાન્ય મળે છે.
વગર બોલાવ્યું બોલે એ તણખલાને તોલે : આપબોલો પોતાનું સ્વમાન ગુમાવે છે.
લોકવાણી તે દેવવાણી : લોકના અભિપ્રાયનો સ્વીકાર કરવો.
લૂંટાયા તો લૂંટાયા પણ ચોર તો દીઠા : લૂંટાયા પછી અફસોસ નહિ.
લાલો લોભ વગર લોટે નહિ : લોભી માણસ સ્વાર્થ સાધવા બધા ચાળા કરે.
લોભ ત્યાં થોભ નહિ : લાલસા કદી તૃપ્ત થતી નથી.
વધાયું વધે ને ઘટાડયું ઘટે : જે પ્રમાણે વાપરીએ તે પ્રમાણે વધ-ઘટ થાય.
વખત તેવી વાત ને પવન તેવી પીઠ : લાગ જોઈને ઘા કરવો.
લીલો ઘડો ટપલા ખમે પણ સૂકો ન ખમે : સહન કરવાની શક્તિ સૌની એકસરખી હોતી નથી.
વહેલો તે પહેલો ને ભૂલે તે ઘેલો: પહેલાની પહેલ.
⏩લખતાં લહિયો નીપજે ભણતાં પંડિત થાય : કોઈ પણ કાર્ય કરતાં રહેવાથી એમાં પ્રવીણતા આવે છે.
લક્ષ્મી શોભે દાને : ધનનો યશસ્વી ઉપયોગ દાન છે.
લડાઈમાં ઘા ને રમતમાં દાવ ચૂકવા નહિ : લડાઈ જીતવા અનુકૂળ તક જે મળે તે જતી ન કરવી.
લંગડાનો વૈદ કાણો : વિકલાંગની ગત વિકલાંગ જાણે.
લાખના ટૂટવા કોડીએ ન સંધાય : જેણે મોટી રકમની ખોટ ખાધી; તે નાની રકમથી પૂરી શકાતી નથી.
રોતો જાય ને મારતો જાય : દેખાવ રડવાનો કરે પણ બીજાનું અહિત કરતો હોય.
રૂપે રૂડા ને ક્રર્મે કૂડા : રૂપ એ દોષનું કારણ છે.
રૂપે રૂડી પણ ક્રર્મે ભૂંડી : રૂપ હોય પણ ગુણ ન હોય.
લખાણું તે વંચાણું : જે લખાયું હોય તે જ અમલમાં મુકાય.
લાખ મળ્યા નહિ ને લખેશરી થયા નહિ : ફળપ્રાપ્તિ માટે પુરુષાર્થ પૂરેપૂરો કર્યો નહિ.
લકડી આગળ બકરી નાચે : ધમકી આપવાથી જ સીધું ઊતરે.
લખતો ભૂલે ને તરતો ડૂબે : જે કામમાં પડે તેની જ ભૂલ થાય.
લાખે લેખાં ને કોડી ને દેખા : લાખો રૂપિયાનો હિસાબ લખે પણ ધન ન કમાય.
લક્ષ્મી વગરનો લપોડ; ગરથ વગરનો ગાંગલો : લક્ષ્મી માનમોભાનું કારણ છે.
લખણ લખેસરીનાં ને કરમ ભિખારીનાં : પુરુષાર્થ પ્રમાણે પુરસ્કાર ન મળવો
લાકડાના લાડુ ખાય તે પસ્તાય અને ન ખાય તે પણ પસ્તાય : બંને બાજુથી ગેરલાભ.
રોગ, ઋણ ને શત્રુ તેને ઊગતાં જ ડામવાં જોઈએ : રોગ અને દેવું વધે તથા શત્રુ બળવાન બને એ પહેલાં જ તેમને નષ્ટ કરવાં.
રોતો જાય ને અણચી કરતો જાય : રોઈને ઘર રાખે તેવો.
લંકામાં સોનું તે શા કામનું ? : સારી કે સસ્તી છતાં દૂરની વસ્તુ શા કામની ?.
લગને લગને કુંવારા : જીવનમાં આવતી દરેક મંગળ ઘડીએ ઉત્સુક બનવું.
➡️રામ નામ જપના, પરાયા માલ અપના : ભક્તિનો ડોળ કરી, ઠગાઈ કરી અન્યનું હડપ કરવું.
રહે ઝૂંપડીમાં ને ખ્વાબ જુએ મહેલનાં : પાસે કોડી પણ ન હોય અને હવાઈકિલ્લા બાંધવા.
મેરી બી ચૂપ તેરી બી ચૂપ : એકબીજાની વાત એકબીજાએ મળીને છાની રાખવી.
રાહનાં ગાંડા કાંઈ રાહમાં અટકવાનાં છે ? : સમય સમય પછીનું કામ કરે છે; કશું જ અટકી પડતું નથી.
રાંટી ઘોડે પલાણ માંડી : હલકી વસ્તુથી કામ લેવું.
મેલે લૂગડે વહેવારિયો ધોવે લૂગડે દેવાળિયો : દેવાદાર વધારે દંભથી ફરે.
રાજા કહે તે હા ને બાપ પરણે તે મા : સત્તા આગળ શાણપણ નકામું છે.
રાંડયા પછીનું ડહાપણ : નુકસાન થયા પછી ડહાપણ આવે તો કામ આવતું નથી.
મોટા માનના ભૂખ્યા ગરીબ ધાનના ભૂખ્યા : મોટા આડંબરી લોકો પ્રતિષ્ઠાના ભૂખ્યા હોય જ્યારે ગરીબ માણસ ધાન માટે આતુર હોય છે.
રાજા દંડે તેને પહોંચાય પણ નસીબ દંડે તેને ન પહોંચાય : રાજાનો દંડ અમુક સમય સુધી હોય જયારે પ્રારબ્ધનો દંડ જીવનભર વેઠવો પડે.
રાંધે કોઈ ને જમે કોઈ : જે જેના પ્રારબ્ધ નું હોય તેને જ મળે.
રાજા, વાજા ને વાંદરા, એને જેમ ભંભેરીએ તેમ ભમે : રાજા, વાજા ને વાંદરાં-ત્રણમાંથી એકેયનો ભરોસો નહિ; આડું પડતાં વાર લાગે નહિ.
મેસથી કાળું કલંક : ખરાબ કર્મનું કલંક કાજળ કરતાં પણ વધુ કાળું એટલે કે તે ક્યારેય ભૂંસાતું નથી.
મોટાનાં ઘરના પોલા વાંસા : મોટાની રહેણી કરણીમાં મોજમઝા અને વિલાસિતા હોવાથી ક્યારેક નીતિનિયમનો ભંગ થતો હોય છે; મોટો હોય પણ વાસ્તવિક રીતે કંઈ ન હોય.
રૈવત રાજા રામની નથી થઈ : દુનિયા સ્વાર્થથી ભરેલી છે.
રાત અંધારી ને તલ કાળા લે વાણિયા તારા ને તારા : અંધેર વ્યવસ્થા.
મૂખાંઓના ગામમાં પૂતારા વસે, ધપ્પા પડે ને ખડખડ હસે : મૂરખ જલદી છેતરાય છે; તેથી મૂર્ખાઓ સાથેના વ્યવહારમાં પૂર્વ માણસો લાભ લે છે.
રાંક ને ઘેર રતન : ખૂબ જ હર્ષજનક બાબત બનવી.
રહે તો આપથી ને જાય તો સગા બાપથી : સમજે તો પોતાની મેળે સમજે અને ન સમજે તો સગા બાપને કહે પણ ન સમજે.
મોટાંનાં પરણે રીતે ને ગરીબનાં પરણે ગીતે : મોટા માણસો ધનસંપત્તિથી લગ્ન-વિવાહ ઊજવે જ્યારે ગરીબ લોકો લગ્ન પ્રસંગે ગીતો ગાઈ આનંદ માણે છે.
રામને રળવું નહિ ને સીતાને કળવું નહિ : પતિ-પત્ની બેઉ આળસુ.
રંગનાં ચટકા હોય કાંઈ કૂંડાં ભરાય : અતિશયમાં સાર નહિ; દરેક વસ્તુ મર્યાદામાં શોભે.
➡️માણસનો તોલ એક બોલમાં : વાણીથી માણસની પરખ થઈ જાય છે.
માખ શોધે ચાંદું ને વૈદ શોધે માંઠું : સૌ પોતાનો લાભ જુએ.
માયા દેખી મુનિવર ચળે : લક્ષ્મી જોઈને જોગીઓ પણ લલચાઈ જાય છે.
માણસ ધારે કાંઈક ને ઈશ્વર કરે કાંઈક : ધારવું માણસને હાથ; કરવું ઈશ્વરને હાથ છે.
મારનાર કરતાં બચાવનાર મોટો છે : મારનાર ઘણો બળવાન હોય પણ રક્ષણ કરનાર તેનાથી મહાન છે.
માછલાંને તરતાં શીખવવું પડે નહિ : જાતિ સ્વભાવ પ્રમાણે કામ કરે.
માથું મુંડાવે જતી નહિ ને ઘૂમટો તાણે સતી નહિ : બાહ્ય દેખાવથી આંતરિક ગુણ પામી શકાતા નથી.
માગ્યાં મોત પણ નથી આવતાં : આપણી અપેક્ષા પ્રમાણે જ જીવનમાં સુખ દુઃખ નથી આવતાં.
માથું દુઃખે ને ફૂટે પેટ : જેની જરૂર હોય તે નહિ ને અન્ય વાત કરવી.
માલ કરતાં હેલ ભારી : સોના કરતાં ઘડામણ મોંઘું.
માગવી ભીખ ને કરવી શીખ : માગીને ખાવુંને ઉપરથી તોર દાખવવો.
માથા કરતાં પાઘડી મોટી : ગજા બહારનું કામ કે જવાબદારી.
મરતાંને સૌ મારે : દુબળાને સૌ દુઃખ દેવા તૈયાર થાય.
માગનારને વાયદો દેવાય કાંઈ પેટને વાયદો દેવાય ? : ભૂખ કદી ખમી શકાતી નથી.
માંદા ઢોરને બગાઈ ઘણી: ગરીબોને જ વધારે પીડવામાં આવે,નબળાને પીડાઓ પણ ઘણી હોય.
મારે તેની તલવાર : સાધનનો ઉપયોગ કરે તેનું સાધન ગણાય.
માળી રૂઠયો ફૂલ લેશે; કાંઈ ચોટલી તો નહિ લે ! : શક્તિ ઉપરવટ કોઈ નુકસાન કરી શકતું નથી.
માર માર્યા ભુલાય; પણ કટુ વચન ન ભુલાય : કડવાં વેણ માર કરતાં વધુ દુ:ખદાયી હોય છે.
મારે તેની તલવાર : સાધનનો ઉપયોગ કરે તેનું સાધન ગણાય.
➡️ભૂલચૂક લેવીદેવી : નાણાકીય વ્યવહારમાં ભૂલ હોય તો પછીથી સુધારી લેવી.
મકોડાને પાંખ આવે તે મરવાની નિશાની : ન જોયાનું જોવાથી અભિમાન થવું.
મખમલની મોજડી માથે ન પહેરાય : જે વસ્તુ જ્યાં શોભતી હોય ત્યાં જ શોભે.
મગનું નામ મરી ન કહેવું છે : કાંઈપણ બોલ્યા વિના જોયા કરવું.
મઠ વાવીને બાજરો લણવો : પરિશ્રમ કરવાથી જીવન જીવવા રોટલો કમાઈ શકાય.
મડદાં બાળવા જનાર ભેગાં ન બળે : એકનું કષ્ટ બીજો ન વેઠી શકે.
મણ ભાત ને સવામણ કૂસકી : વસ્તુ તદ્દન ખરાબ હોવી.
ભેંશ આગળ ભાગવત ને અંધા આગળ આરસી : અણસમજુને ઉપદેશ આપવો નકામો છે.
ભેંશ કૂદે તે ખીલાને જોરે : પીઠબળ વિના ઉત્સાહ ન હોય.
ભેંશ જીરવે ખાણ ને ભાર જીરવે વહાણ : ગજા પ્રમાણે ભાર વહી શકે.
ભેંશ ભાગોળે ને ઘેર ઝેડકાં : શેખચલ્લી જેવી ખોટી ધમાલ.
ભેંશનાં શિંગડાં ભેંશને ભારે : પોતાનો ભાર પોતે જ વેઠવો પડે.
ભોક્તા વિણ કલા નહિ : રસ માણનાર ન હોય તેને કલાનું મૂલ્ય ન સમજાય.
વાપરે એનું ધન : જે ભોગવી જાણે કે વાપરી જાણે તે ભાગ્યશાળી ગણાય છે
ભૂલ્યાં ત્યાંથી ફરી ગણવું : પાછલી ભૂલ ભૂલી જઈ ફરી ભૂલ ન થાય તે રીતે શરૂઆત કરવી.
ભૂવો ધૂણે તોયે નાળિયેર તો ઘર ભણી જ નાખે : સ્વાર્થી માણસ સર્વદા પોતાનો સ્વાર્થ સિદ્ધ થાય એવું કામ કરે.
ભૂંડા માણસથી ભૂત બી નાસે : ભૂંડા ભૂત કરતાંયે ખરાબ.
ભૂંડાથી નહિ બીવું, પણ ભૂંડાના ફેલથી અથવા ભૂંડાની ભલાઈથી બીવું : ભૂંડા માણસની ભલાઈમાં કપટ રહેલો હોય છે માટે ચેતતા રહેવું સારું.
ભૂંડાના દોસ્ત ઘણા ને ભલાના દુશ્મન ઘણા : અનિષ્ટોનું સંગઠન જલદી થાય છે.
ભૂંડું તાકે તેનું ભૂંડું થાય : જેવું કરે તેવું ભોગવે.
ભૂખ ઘણી હોય પણ બે હાથે ન ખવાય : કામની રીતે કામ થાય; ખોટી ઉતાવળ વ્યર્થ નિવડે.
ભે વિનાની પ્રીત નહિ : કોઈપણ જાતના ભયરૂપી અંકુશ વગર વસ્તુ કે વ્યક્તિને દાબમાં રાખી શકાય નહિ.
➡️ભરે ગજના ગજ પણ ફાડે તસુ ભી નહિ : વાતો મોટી મોટી કરે પણ નાનું સરખું કામ પણ કરી ન શકે.
ભાવ તેવી ભક્તિ : મનમાં પ્રગટેલી ભાવના મુજબ ભક્તિ થઈ શકે.
ભર્યા પેટ ઉપર ખાંડવી ખારી : જમીને તૃપ્ત થયેલું માણસ ભાવતાં ભોજન પણ ખાઈ શકે નહિ.
ભસતાં કૂતરાં કરડે નહિ : બણગાં ફૂંકનાર કે બડાઈ હાંકનાર કંઈ કરી શક્તા નથી.
બહાર બકરી ને ઘરમાં વાઘ : જાહેરમાં કંઈ ન કરી શકનાર માણસ ઘરમાં શુરાતન બતાવે.
ભલો ભલાઈ નહિ છોડે ને ભૂંડો ભૂંડાઈ નહિ છોડે : પ્રાણી પોતાનો મૂળ સ્વભાવ છોડી શકતો નથી.
ભર્યે ભાણે ભૂખ્યો ને ભર્યે તળાવે તરસ્યો : વસ્તુ નજર સમક્ષ હોવા છતાં ઉપભોગ ન કરી શકે.
ભર્યો છલકે નહિ છલકે સો આધા; થોડા ફૂંકે નહિ ભૂંકે સૌ ગળ્યા : જ્ઞાની માણસ છકી ન જાય- અર્ધજ્ઞાની વધુ દંભ કરે.
ભલાનો ભાઈ ને ભૂંડાનો જમાઈ : વ્યક્તિ જેવી હોય એ રીતે એની સાથે વર્તવું.
ભાત મેલીએ પણ સાથે ન મેલીએ : ખાવાનું છોડવું પડે તો છોડવું પણ મિત્રતા દુ:ખ વેઠીને પણ નિભાવવી.
ભાવ વિના ભક્તિ નહિ : ભાવના કે શ્રદ્ધા હોય તો જ ભક્તિ થઈ શકે.
બાઈ બાઈ ચાળણી : ઘેર ઘેર ફરવું અને જેતેની માગણી કરવી.
બહારનો બહાર ને અંદરનો અંદર : બહારથી ભોળું દેખાય ને અંદરથી પાકું.
ભસતો કૂતરો ભાગ્યે જ કરડે: લાંબીચોડી વાત કરનારથી કંઈ થતું નથી.
બહેરો બે વાર હસે : અયોગ્ય રીતે પોતાની ખામીઓ છુપાવનાર મિથ્યાભિમાની હોય છે.
બાઈને કોઈ લેનાર નહિ ને ભાઈને કોઈ દેનાર નહિ : બાઈ કે ભાઈ બંનેમાંથી કોઈની આબરૂ ન હોવી
ભાલાની અણી ને ચોખાની કણી; માર્યા વગર રહે નહિ : નાની વસ્તુ પણ નુકસાનકારક થઈ પડે છે.
બાપનું બારમું ને બાઈડીનું સીમંત કરી કરીને આવે નહિ : જિંદગીમાં અમુક પ્રસંગ એક જ વાર આવે.
બંદા પહોળા ને શેરી સાંકડી : ઉડાઉ અને ખર્ચાળ માણસને આખરે મર્યાદાઓ નડે છે.
બહુચરાજીનો કૂકડો પેટમાં બોલે : પાપ કર્યું હોય તે પચે જ નહિ; વહેલું મોડું પણ એ પ્રકાશમાં આવે જ.
બહુ બીએ તેને બહુ ખાય : કાયર અથવા નબળા માણસને લોકો વધુ પરેશાન કરે.
બલા જવી : અણગમતું દૂર થવું.
▶️ નસીબના એવા બળિયા કે રાંધી ખીચડીને થઈ ગયા ઠળિયા : નસીબમાં જે લખાયું હોય તે થાય.
પાણી વલોવ્યે માખણ ન નીકળે : વ્યર્થ મહેનત કરવી.
ફાંસ કાઢતાં પેસે સાલ : એક દુ:ખ નિવારતાં બીજું મોટું દુ:ખ આવી પડે.
પેટ પાળે વેર બાળે : દીકરા ઘડપણમાં પાળે; વેર વંશવેલો બાળીની નિર્વંશ કરે.
ફૂલ નહિ ને ફૂલની પાંખડી : નજીવી ભેટ.
પિયરમાં બારસ બોલે ને તેરશ ટીકા કરે : ભૂખમરાની દશા હોવી.
પાંચે મિત્ર, પચીસે પડોશી ને સોએ સગો : આટલી રકમ તેમને ધીરતાં પાછી ન આવે તો ખમી જવું; પણ તેમની સાથે સંબંધ બગાડવો નહિ.
ફૂવડનો મેલ ફાગણે ઊતરે : ફાગણ ઉત્સવનો સમય છે; એ એવો સમય છે કે ફૂવડ પણ ઉત્સવ માણે.
પુત્રનાં લક્ષણ પારણામાંથી ને વહુનાં લક્ષણ બારણામાંથી : સંસ્કાર કે ગુણ તો શરૂઆતથી જ દેખાઈ આવે છે.
બધાં પાલખીએ બેસે ત્યારે ઊંચકે કોણ ? : શાસક અને શ્રમિક બંને જરૂરી.
પાસે ન મળે કોડી ને ઊભી બજાર દોડી : ધનવાન હોવાના અબળખા કરવા.
પોચું દેખે ત્યાં સૌ દબાવે : નબળાને સૌ કોઈ નમાવે.
પેટે પાટા બાંધવા : ભુખ્યું રહેવું; ખૂબ કરકસર કરવી.
પૂછતા નર પંડિત : પૂછતાં પૂછતાં જ્ઞાન મેળવી શકાય.
પેટમાં પેસી નીકળવું : કોઈના અંતઃકરણની વાત જાણવી.
પોતાની માનમરજાદ પોતાને હાથ : સ્વમાન જાળવો તેટલું માન પામો.
પારકી જણી કાન વીંધે : દયાલાગણી બતાવ્યા વિના અન્ય કામ કઢાવે – કામ શીખવે, પોતીકાનું ન ખમે એ પરાયાનું વેઠી લે.
પાશેરામાં પહેલી પૂણી : કાર્યની શરૂઆત કરવી.
પારકાં છોકરાંને જતિ કરવા સૌ તૈયાર : પોતાનાં અને પારકાં વચ્ચેનો ભેદ; અન્યને મુશ્કેલીમાં નાખવા માણસ તૈયાર હોય છે.
બધું ગામ ઘોરે ત્યારે ઘેલી ઘેંશ ઓરે : આળસુ અને ઉધમાતિયા વ્યક્તિ.
પેટમાં ટાંટિયા હોવા : કપટ કરવું; દગો કરવો.
પાંચે આંગળીએ પહોંચો રૂડો : સહકારથી સફળતા મળે.
પેટ કરાવે વેઠ : પેટના પોષણ માટે બીજાની મજૂરી કરવી પડે.
પોપાંબાઈનું રાજ : નબળા કે પ્રમાદી માણસનો કારભાર.
નાક નીચું ને પેટ ઊંચું : બીજાની ખુશામત કરીને પેટ ભરવું.
પીઠી ચોળે રંગ ન બદલાય: અમુક વસ્તુ એવી હોય કે ગમે તેટલા ઉપાયે પણ એમાં ફેરફાર ન જ થાય.
નમાઝ પઢતાં મસીદ કોટે વળગી : સારું કામ કરવા જતાં આફત આવવી.
પ્રથમ ગ્રાસે મક્ષિકા : શરૂમાં વિઘ્ન નડવું.
પેટનો બળ્યો ગામ બાળે : પોતાને દુ:ખે સૌને દુ:ખી કરે.
➡️