પ્ર.1 🔸(અ. ખોરાકના ઘટકો જણાવી. કોઈપણ એક ઘટકના કાર્યો વર્ણવો. 04

ખોરાકના ઘટકો નીચે મુજબ છે.

• (१) (Protiene) પ્રોટીન
• (२) (carbohydrate) કાર્બોહાઈડ્રેટ
• (3) (fat) ફેટ
• (४) (Minerals)મિનરલ્સ
• (५) (Water) વોટર
• (६) (Vitamins)વિટામિન્સ

કાબોહાઈડ્રેટસ ના કાર્યો :

• (૧) શરીરને ગરમી અને શક્તિ પૂરા પાડે છે.
• (ર) ફેટના પાચનમાં મદદ રૂપ થાય છે.
• (3) સેલ્યુલોઝ ની આતરડામાં મુવમેન્ટના લીધે કબજીયાત થતુ અટકે છે.
• (૪) વિટામીન – બી ના સીન્થેસીસ માટે જરૂરી છે.
• (૫) વધારાના કાર્બોહાઈડ્રેટસ નું ગ્લુકોઝમાં રૂપાંતર થઈ સંગ્રહ થાય છે

🔸(બ. પાચનતંત્રમાં આવતા અવયવોની યાદી બનાવી લીવર (યકૃત) વિષે વિસ્તારથી વર્ણવો.04

ઓર્ગન ઓફ ડાયજેસ્ટીવ સીસ્ટમ : પાચન તંત્રના અવયવો :

Alimentary Tract : Mouth (Teeth, Tongue, Salivary glands)

: (માઉથ) મોઢું (ટીથ, ટંગ,સલાઈવરી ગ્લેન્ડસ- દાંત,જીભ,લાળ ગ્રંથીઓ ) :

• Pharynx : ફેરિંગ્સ (ગળું)
• Oesophagus: (ઈસોફેગસ) અન્ન નળી :
• Stomach : (સ્ટમક) જઠર- હોજરી :
• Small Intestine: (સ્મોલ ઈન્ટેસ્ટાઈન) નાનું આંતરડુ :
• Large Intestine: (લાર્જ ઈન્ટેસ્ટાઈન) મોટું આંતરડુ :
• Rectum: (રેકટમ) ગુદા – મળાશય :
• Anal canal: (એનાલ કેનાલ ) મળમાર્ગ

Liver

• લિવર એ શરીરમાં આવેલી સૌથી મોટી ગ્લેન્ડ છે.
• તે પાચન તંત્રનું અગત્યનું સહાયક અવયવ (Accessory organ) છે.
  

Situation : સ્થળ :

• તેનો વધારે ભાગ રાઈટ હાયપોકોન્ડ્રીયાક અને એપીગેસ્ટ્રીક રીજીયનમાં અને બાકીનો ભાગ લેફ્ટ હાયપોકોન્ડ્રીયા, રીજીયન માં આવેલ છે.

• Shape : આકાર : તેનો આકાર અનિયમીત (ઈરેગ્યુલર) હોય છે.
• Colour : (Dark Redish Brown) રતાશ પડતો ધાટો કથ્થાઈ
• Weight : વજન : ૧.૨ થી ૧.૬ કિલોગ્રામ
• Surface : સપાટી :
• Anterior (Upper) Surface : ઉપરની સપાટી : તે સ્મૂથ અને બહિર્ગોળ છે.
• Posterior (Under) Surface : નીચેની સપાટી : તે અનિયમીત અને નીચેની તરફ બહિર્ગોળ હોય છે.

Fossa : ફોસા : ચાર ફોસા આવેલા છે જેથી લિવરના ચાર લોબ (Lobe) (ભાગ) પડે છે.

• (૧) લેફ્ટ સેજાયટલ ફોસા: Left Saggital Fossa : તે સૌથી અગત્યનો ફોસા છે.
• (૨) ટ્રાર્ન્સવર્સ ફોસા : Transverse Fossa : તે ત્રાંસમાં આવેલો છે.
• (3) ગોલ બ્લેડર ફોસા : Gall bladder Fossa : ત્યાં ગોલ બ્લેડર આવેલી છે.
• (૪) ઈન્ફેરીયર વેનાકેવા ફોસા: Inferior venacava Fossa : ત્યાંથી વેસલ્સ બહાર નિકળે છે.

Lobes : લોબ્સ : લિવરના કુલ ચાર લોબ્સ પડે છે.

• (૧) રાઈટ લોબ : Right Lobe : તે સૌથી મોટો લોબ છે.
• (૨) લેફ્ટ લોબ : Left Lobe : તે પ્રમાણમા નાનો લોબ છે.
• (3) કવાડ્રેટ લોબ : Quadrate Lobe : તેનો આકાર ચોરસ જેવો છે.
• (૪) કઉડેટ લોબ : Caudate Lobe : તે પાછળના ભાગે નીચે આવેલ છે તેનો આકાર પુંછડી જેવો હોય છે.

Vessels : વેસલ્સ

• -બે વેસલ્સ દાખલ થાય છે : હીપેટીક આર્ટરી અને પોર્ટલ વેઈન
• -બે વેસલ્સ બહાર નિકળે છે: હીપેટીક વેઈન અને બાઈલ ડકટ

Blood Supply :લિવરને ડબલ બ્લડ સપ્લાય થાય છે જેમાં હીપેટીક આર્ટરી વડે (100% O-2 Saturated) અને પોર્ટલ વેઈન વડે (70 % O-2 Saturated) બ્લડ સપ્લાય થાય છે.
Nerve Supply : વેગસ નર્વ અને થોરેકો-લંબરની શાખાઓ મારફતે નર્વ સપ્લાય થાય છે.

Bile : બાઈલ : પિત :

• બાઈલ લિવરમાં આવેલા કુપર (Kupffer’s cell) સેલ વડે ઉત્પન્ન થાય છે.
• આ બાઈલ ફાઈન (નાજુક ) બાઈલ કેપીલરી (બાઈલ કેનાલીકયુલી)વડે બહાર નિકળે છે. આ બાઈલ કેનાલીકયુલી એ બે લિવર સેલ વચ્ચે આવેલી હોય છે, પરંતુ બ્લડ કેપીલરીથી અલગ હોય છે જેથી બાઈલ અને બ્લડ મિકસ થતું નથી.
• આ બાઈલ કેપીલરી લોબ્યુલના છેડે આવી બાઈલને ઈન્ટરલોબ્યુલર બાઈલ ડક્ટમાં ઠાલવે છે જે જોડાઈને હીપેટીક ડક્ટ બનાવે છે.
• મોટી બાઈલ ડકટના બહારના ફ્રાઈબસ તેમજ મસ્કયુલર પડના સંકોચનને લિધે બાઈલ લિવરમાંથી બહાર આવે છે.

Functions of Liver : લિવરના કાર્યો :

• (૧) લિવર દરરોજ આશરે ૮૦૦ થી ૧૨૦૦ સી.સી. બાઈલ ઉત્પન્ન કરે છે .
• (ર) લિવર ગ્લુકોઝનું ગ્લાયકોજનમાં રૂપાંતર કરી તેનો સંગ્રહ કરે છે અને જયારે શરીરને ગ્લુકોઝની જરૂર પડે ત્યારે ફરી ગ્લાયકોજનનું ગ્લુકોઝમાં રૂપાંતર કરી આપે છે.
• (૩) લિવર પ્રેગ્નન્સી દરમ્યાન ફીટલ લાઈફમાં આર.બી.સી. તૈયાર કરે છે.
• (૪) લિવર આયર્ન અને કોપરનો સંગ્રહ કરે છે.
• (૫) લિવર પ્રોથ્રોમ્બીન અને ફાઈબ્રીનોજન તૈયાર કરે છે જે લોહીને જામી જવાની ક્રિયામાં મદદ કરે છે.
• (૬) લિવર હીપેરીન તૈયાર કરે છે જે બ્લડ ક્લોટિંગની ક્રિયામાં મદદ કરે છે.
• (૭) લિવર વડે કેરોટીન (Carotin) નામના પદાર્થમાંથી વિટામીન -એ તૈયાર થાય છે.
• (૮) લિવર વિટામીન- એ,ડી,ઈ,કે નો સંગ્રહ કરે છે.
• (૯) તે એમીનો એસીડના વેસ્ટ પ્રોડકટ જેવા કે યુરીયા, યુરીક એસીડ વગેરેને શરીરમાંથી બહાર કાઢવામાં મદદ કરે છે.
• (૧૦) લિવર બ્લડનું વોલ્યુમ જાળવી રાખવામાં મદદ કરે છે.
• (૧૧) લિવરના બાઈલ સોલ્ટ એ ફેટના પાચન અને શોષણ માટે જરૂરી છે.
• (૧૨) લિવર આર.બી.સી. નાશ થવાની ક્રિયામાં ભાગ લે છે.
• (૧૩) લિવર બ્લડમાંથી બીલીરૂબીન દૂર કરે છે.
• (૧૫) તે મોટા ભાગના પ્લાઝમા પ્રોટીન બનાવે છે.
• (१६) (Detoxication):

• કેટલીક બાર્બિચ્યુરેટ ડ્રગ અને આલ્કોહોલનો લિવર નાશ કરે છે.
• હીપ્નોટીક ડ્રગ પોઈઝનિંગના મોટા ડોઝથી લિવર સેલનો નાશ થાય છે.

🔸ક. પાણી પ્રદુષિત થવાના કારણો જણાવી તે ન થાય તે માટે લોકોને શું આરોગ્ય શિક્ષણ આપશો ? તે લખો .04

પાણી પ્રદૂષિત થવાના કારણો

1. રાસાયણિક ઉદ્યોગો: ઉદ્યોગોમાંથી રાસાયણિક કચરો નદીઓ અને પાણીનાં સ્ત્રોતોમાં વિસર્જિત થાય છે, જે પાણી પ્રદૂષણનું મુખ્ય કારણ છે.
2. ઘરેલું ગંદા પાણી: ઘરની સફાઈ અને રસોઈમાં ઉપયોગમાં લેવાયેલા ગંદા પાણીનો ઠોકાણ નદીઓમાં કરવામાં આવે છે.
3. કૃષિમાં રસાયણનો ઉપયોગ: કૃષિમાં વપરાતા રાસાયણિક ખાતર અને જીવાતનાશક દવાઓના કારણે જમીનમાંથી પાણીને પ્રદૂષિત કરે છે.
4. પ્લાસ્ટિક અને અન્ય કચરો: પાણીનાં સ્ત્રોતોમાં પ્લાસ્ટિક અને બાયો ડિગ્રેડેબલ ન થતો કચરો ફેંકવાથી પ્રદૂષણ થાય છે.
5. માનવ ગંદકી: ખેતરોમાં મનુષ્ય અને પશુઓની ગંદકી અને મલમૂત્ર મળવું.
6. માત્રિક પ્રદૂષણ: હવાઈ પ્રદૂષણ પણ પાણીનાં સ્ત્રોતોમાં પહોંચીને તેને પ્રદૂષિત કરે છે.

લોકો માટે આરોગ્ય શિક્ષણ

1. પાણીનું મહત્ત્વ સમજાવવું: લોકો ને સ્વચ્છ અને શુદ્ધ પાણીનાં આરોગ્ય પર પડતાં ફાયદા વિશે માહિતગાર કરવું.
2. પ્રદૂષણનાં અસરો: પ્રદૂષિત પાણી પીવાથી થતી બિમારીઓ જેવી કે ટાઈફોઈડ, હેપેટાઈટિસ, કોલેરા વગેરે વિશે માહિતી આપવી.
3. સ્વચ્છતા જાળવવી: ઘરની આસપાસ અને જળાશયો પાસે કચરો ન ફેંકવો. પાણીનાં સ્ત્રોતોને સાફ રાખવું.
4. પ્રતિબંધિત રસાયણોનો ઉપયોગ: કૃષિ અને ઉદ્યોગોમાં પર્યાવરણને અનુકૂળ અને પર્યાવરણમિત્ર રસાયણોનો ઉપયોગ પ્રોત્સાહિત કરવો.
5. સામુદાયિક સ્વચ્છતા અભિયાન: ગામ અને શહેરમાં પાણીનાં સ્ત્રોતો ને સ્વચ્છ રાખવા માટે સામુદાયિક સ્વચ્છતા અભિયાન ચલાવવું.
6. પુનઃચક્રીકરણ અને ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ: ઘરમાં અને ઉદ્યોગોમાં વપરાયેલા પાણીનું પુનઃચક્રીકરણ (રીસાયકલિંગ) અને ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ લગાવવું.
7. જળ સંરક્ષણ: લોકોમાં જળ સંરક્ષણની જાગૃતિ લાવવી અને તેમને પાણી બચાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવું.
8. વર્તન પરિહાર: નદીઓ અને તળાવોમાં સીધા સ્નાન કે કપડાં ધોવા જેવી પ્રવૃત્તિઓ ન કરવા સમજાવવું.

પ્ર.2 નીચેના પ્રશ્નોના જવાબ આપો.

🔸અ. ૬0 વર્ષના શાંતાબેન તમારી પાસે વૃધ્ધત્વની સમસ્યાઓ (Geriatic problem) લઈ ને આવે છે. આ માટે તમે એ.એન. એમ. તરીકે શું સારવાર અને સલાહ આપશો 08

60 વર્ષના શાંતાબેનને વૃદ્ધત્વની સમસ્યાઓ લઈને ANM (Auxiliary Nurse Midwife) તરીકે સલાહ અને સારવાર આપવાની છે. અહીં કેટલીક સામાન્ય વૃદ્ધાવસ્થાની સમસ્યાઓ અને તેમના ઉપાયો વિશે વિસ્તૃત માહિતી આપું છું:

1. હાડકાં અને સાંધાની સમસ્યાઓ

• ઓસ્ટિઓપોરોસિસ અને આર્થ્રાઇટિસ:
  • કેલ્શિયમ અને વિટામિન D થી ભરપૂર આહાર.
  • વ્યાયામ: હળવા સ્ટ્રેન્થ ટ્રેનિંગ અને ફિઝિકલ થેરાપી.
  • દવાઓ: ડોક્ટરની સલાહ મુજબ ઓસ્ટિઓપોરોસિસ માટેની દવાઓ.
  • બોન ડેન્સિટી ટેસ્ટ: હાડકાંની ઘનતાની ચકાસણી.

2. હૃદય અને રક્તવાહિની તંત્રની સમસ્યાઓ

• હાઈપરટેન્શન અને હાર્ટ રોગ:
  • સ્વસ્થ આહાર: ઓછું મીઠું, ઓછું કોજવાળું ખોરાક, વધુ ફળ અને શાકભાજી.
  • નિયમિત વ્યાયામ: યોગા, વોકિંગ.
  • દવાઓ: હાઈપરટેન્શન અને હાર્ટ રોગ માટે ડોક્ટરની ભલામણ મુજબ.
  • નિયમિત ચકાસણી: બ્લડ પ્રેશર અને હાર્ટ રેટ.

3. મસ્તિષ્ક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય

• ડિમેન્ષિયા, અલ્ઝાઇમર્સ અને ડિપ્રેશન:
  • માનસિક આરોગ્ય માટેની સલાહ: રેગ્યુલર મેન્ટલ એક્ટિવિટીઝ, વિચારશક્તિ વધારવા માટે રમતો.
  • સામાજિક જોડાણ: પરિવાર અને મિત્રો સાથે સમય વિતાવવો.
  • તબીબી સારવાર: ડોક્ટરની સલાહ પ્રમાણે મેડીકેશન અને થેરાપી.

4. જાહેર આરોગ્ય સમસ્યાઓ

• ડાયાબિટીસ, મોટાપો અને કોલેસ્ટેરોલ:
  • સંતુલિત આહાર: શુગર અને ફેટ ઓછું કરવું, વધુ ફાઇબર.
  • નિયમિત વ્યાયામ: વજન નિયંત્રિત કરવા માટે.
  • નિયમિત આરોગ્ય ચકાસણી: બ્લડ શુગર અને કોલેસ્ટેરોલ લેવલ.

5. દૈનિક જીવન અને સ્વતંત્રતા

• અનિન્દ્રા:
  • સ્વસ્થ જીવનશૈલી: નિશ્ચિત સમય પર સૂવું અને ઉઠવું.
  • શાંતિપૂર્ણ વાતાવરણ: સૂવાની જગ્યા આરામદાયક રાખવી.

6. દ્રષ્ટિ અને સુનાવણી

• આંખ અને કાનની સમસ્યાઓ:
  • નિયમિત તપાસ: આંખ અને કાનની ચકાસણી.
  • ચશ્મા અને હેરિંગ એઇડ: જો જરૂર હોય તો ઉપયોગ.

7. મૂત્ર વિસર્જન સંબંધિત સમસ્યાઓ

• ઇનકન્ટિનેન્સ:
  • કેગલ એક્સરસાઇઝ: પેલ્વિક મસલ્સ મજબૂત કરવા માટે.
  • સલાહ: ડોક્ટર પાસે મેડીકલ ટ્રીટમેન્ટ.

8. દૈનિક જીવનમાં સહાયતા

• સામુદાયિક સહાયતા: જો શારીરિક રીતે કોઈ કામગીરી કરવામાં મુશ્કેલી હોય તો ઘરકામ માટે સહાય મેળવવી.
• સલામતી માટે ઉપાય: ઘર અને બહાર સલામત રીતે ચાલવા અને રહેવા માટે વ્યવસ્થા.

9. આરોગ્ય અભિયાન અને શિક્ષણ

• જાગૃતિ પ્રોગ્રામ: આરોગ્ય જાગૃતિ અને નિયમિત ચકાસણીના મહત્વ વિશે સમુદાયમાં જાગૃતિ ફેલાવવી.
• સંસ્થાઓની મદદ: જરૂરી સેવા અને સહાયતા મેળવવા માટે સ્થાનિક આરોગ્ય સંસ્થાઓ સાથે જોડાવું.

10. અન્ય ઉપાય

• અલ્ટરનેટિવ થેરાપી: યોગ, મસાજ થેરાપી અને એક્યુપ્રેસર.
• પોઝિટિવ એપ્રોચ: જીવનને પોઝિટિવ રીતે જીવવું અને હંમેશાં શીખવાની પ્રકિયા ચાલુ રાખવી.

શાંતાબેનને આ ઉપાયો અને સલાહોથી આરોગ્ય અને જીવનની ગુણવત્તામાં સુધારો થશે. ANM તરીકે, તેમનું સંપૂર્ણ આરોગ્ય ધ્યાનમાં રાખવું અને યોગ્ય સલાહ આપવી મહત્વપૂર્ણ છે.

🔸બ . ફીમેલમાં ન્યુટ્રીશનલ એનીમીયા અટકાવવા માટે તમે એ. એન. એમ તરીકે કયા કયા ઉપાયો બતાવશો? 04

મહિલાઓમાં ન્યુટ્રીશનલ એનિમિયા અટકાવવા માટે ANM તરીકે કેટલાક મહત્વપૂર્ણ ઉપાયો બતાવા શકું છું. આ ઉપાયો પોષકતત્વોની ભરપાઈ કરીને એનિમિયાને અટકાવવામાં સહાયક બની શકે છે:

1. આહાર અને પોષણ પર ધ્યાન

• લોહતત્વ (Iron): લોહતત્વથી ભરપૂર આહાર ખાવાનું પ્રોત્સાહન આપવું.
  • લોહતત્વ વાળા આહાર: મીટ (લાલ માંસ), લીલાં પત્તાવાળાં શાકભાજી (સ્પિનાચ, મેથી), ફળ (અનાર, બીર, તાંબડા દ્રાક્ષ), ડુંગળી, બીજ અને દાળ.
  • Iron-rich supplements: જો જરૂરી હોય તો ડોક્ટરની સલાહ મુજબ આયર્નની ગોળીઓ.
• ફોલિક એસિડ (Folic Acid): ફોલિક એસિડથી ભરપૂર આહાર.
  • ફોલિક એસિડ વાળા આહાર: લીલાં શાકભાજી, મકાઇ, કેળા, કાંદા, સિતાફળ.
• વિટામિન B12: વિટામિન B12થી ભરપૂર આહાર.
  • વિટામિન B12 વાળા આહાર: દહીં, પનીર, દૂધ, ઇંડા.
• વિટામિન C: આયર્નના શોષણને વધારવા માટે વિટામિન Cનો સહકાર લેવું.
  • વિટામિન C વાળા આહાર: લીંબુ, કેરી, કીવી, સ્ટ્રોબેરી, સંત્રા, બેર.

2. શિક્ષણ અને જાગૃતિ

• માહિતગાર બનાવવું: મહિલાઓને પોષકતત્વોની જરૂરિયાત અને એનિમિયાની અસર વિશે માહિતગાર કરવી.
• પોષણ શિક્ષણ કાર્યક્રમો: સમુદાયમાં આરોગ્ય અને પોષણ સંબંધિત કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવું.
• આહારયોજનાની સલાહ: સંતુલિત અને પોષક આહારયોજનાની સલાહ આપવી.

3. નિયમિત ચકાસણી

• હિમોગ્લોબિન ટેસ્ટ: હિમોગ્લોબિન સ્તર માટે નિયમિત આરોગ્ય ચકાસણી.
• ફોલો અપ: આહાર અને દવાની અસરને નિયંત્રિત કરવા માટે નિયમિત ફોલો અપ.

4. જળ અને સફાઈ

• સ્વચ્છ પાણી: સંતુષ્ટિત અને સ્વચ્છ પાણી પીવું.
• સ્વચ્છતા જાળવવી: ઘરની અને ખાવાની જગ્યા સાફ રાખવી.

5. કૃષિ અને ગૃહઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન

• કિચન ગાર્ડનિંગ: ઘરે પોષક શાકભાજી અને ફળ ઉગાડવાનું પ્રોત્સાહન આપવું.
• સ્થાનિક ફૂડ પ્રોડક્શન: સ્થાનિક સ્તરે પોષક ખોરાકનું ઉત્પાદન અને વેચાણ.

6. અન્ય આરોગ્ય સેવા

• જંતુ અને પરોપજીવી નિયંત્રણ: આહારમાં જંતુઓ અને પરોપજીવીઓની ઉપस्थितिને ઓછું કરવા ઉપાય.
• જન્મ નિયંત્રણ: હાડકાંના આરોગ્ય માટે યોગ્ય જન્મ નિયંત્રણ અને બાળકમાં પારિવારિક આહાર પૂરવઠો.

7. સંપૂર્ણ આરોગ્ય ધ્યાન

• આયર્ન-ફોલિક એસિડ સપ્લિમેન્ટેશન: જરૂરી હોય તો ડોક્ટરની સલાહ મુજબ આયર્ન અને ફોલિક એસિડની ગોળીઓ.
• મલ્ટી વિટામિન: જરૂરી હોય તો મલ્ટી વિટામિન અને મિનરલ સપ્લિમેન્ટેશન.

8. પોષણ અને આરોગ્ય સર્વેક્ષણ

• જરૂરિયાત ઓળખવું: સમુદાયના પોષણ અને આરોગ્ય જરૂરિયાતોનું સર્વેક્ષણ.
• અભ્યાસો: વિશેષજ્ઞ અને આરોગ્યકાર્યો સાથે મળીને પોષણ અભ્યાસો.

મહિલાઓમાં ન્યુટ્રીશનલ એનિમિયાને અટકાવવા માટે આ ઉપાયો અત્યંત અસરકારક છે. આ ઉપાયોની મદદથી મહિલાઓનું આરોગ્ય સુધરશે અને એનિમિયાની તકલીફમાંથી રાહત મળશે.

પ્ર-3 નીચેનામાંથી કોઈપણ બે ના ટુંકમાં જવાબ આપો :- 12

🔸અ. સમતોલ આહાર એટલે શું? કીશોરાવસ્થામાં કેવો ખોરાક લેવા માટે સુચવશો ?

બેલેન્સ ડાયેટ એટલે કે જે ખોરાક માંથી શરીર ને જરુરી એવા તમામ ઘટકો જેવાકે પ્રોટીન,ફેટ, કાર્બોહાઈડ્રેટસ,વિટામીન તથા મીનરલ્સ અને પાણી તેમજ શરીરની તંદુરસ્તી જાળવવા માટે ની તમામ આવશ્યક ક્રિયા કરવા માટેની શકિત અને બીમારીના પ્રસંગે સંગ્રહ કરેલ શકિતના ઉપયોગ થઈ શકે તેવા પ્રકારના ખોરાક ને બેલેન્સ ડાયેટ કહેવાય છે.

(૧) વધુ પ્રોટીન યુક્ત ખોરાક લેવો જોઈએ.
♦ દુધ અને દુધની બનાવટો,

• માસ,
• માછલી,
  ઈંડા
  લીવર
  ચીઝ

તમામ પ્રકારના કઠોળ મગફળી

• અનાજ,
• બધા પ્રકારની દાળ,

• નટ(દાણા),
• સોયાબીન,
• સુકોમેવો,વગેરે

(ર) વિનીંગ પીરીયડમાં ધાવણ સાથે પ્રોટીન મળે તેવું કરવું જોઈએ.

🔸બ. હવા દુષિત થવાના કારણો જણાવી તેના અટકાયત પગલાં જણાવો.

હવા દૂષિત થવાના કારણો

1. ઉદ્યોગો અને ફેક્ટરીઓ:
   • રાસાયણિક અને ફેક્ટરીઓમાંથી નીકળતો ધુમાડો.
   • કારખાનાઓમાં બળતર થતી વેલ્શન બળીથી વાયુઓ.
2. પરિવહન:
   • વાહનોના ધુમાડા અને ઉદભવન (એમિશન) ગેસ.
   • ટ્રાફિક જામી અને જૂના વાહનોના કારણે વાયુ પ્રદૂષણ.
3. પારિવારિક કાર્યો:
   • ઘરમાં લાકડા, કુંડાઓ અથવા કોલસાનો ઉપયોગ.
   • રસોઈ અને ગરમ પાણી માટે બાયોમાસનો બળતર.
4. કૃષિ પ્રવૃત્તિઓ:
   • ખેતીમાં જ્વલન માટેના જુસ્સા અને બાયોમાસનું બળતર.
   • રાસાયણિક ખાતર અને પેસ્ટિસાઇડ્સનો ઉપયોગ.
5. હોર્ન અને અવાજ:
   • વાહનોના હોર્ન અને ઉદ્યોગોના અવાજ પ્રદૂષણ.
   • મોટા ઉદ્યોગોમાં મશીનરીનો અવાજ.
6. બાંધકામ પ્રવૃત્તિઓ:
   • બાંધકામના કારણે ઊડી રહેલી ધૂળ અને કચરો.
7. કચરાના બળતર:
   • ઘરના અને ઔદ્યોગિક કચરાના બળતર.

હવા પ્રદૂષણની અટકાયતના પગલા

1. ઉદ્યોગો માટે નિયમન:
   • ઉદ્યોગો અને ફેક્ટરીઓમાં પ્રદૂષણ નિયંત્રણ ઉપકરણોનો ઉપયોગ.
   • રાસાયણિક છોડ અને ઉદ્યોગોમાંના નિસ્સરણ નિયંત્રણ.
2. વાહન નિયંત્રણ:
   • પબ્લિક ટ્રાન્સપોર્ટને પ્રોત્સાહન આપવું.
   • જૂના અને પ્રદૂષણકારક વાહનોને બદલી નવું ટેક્નોલોજી વાળા વાહનો.
   • ઇલેક્ટ્રિક અને હાઇબ્રિડ વાહનોને પ્રોત્સાહન.
3. પર્યાવરણમિત્ર ઘરેલું ઉપાયો:
   • રસોઈ અને ગરમ પાણી માટે સ્વચ્છ અને પર્યાવરણમિત્ર બળતણનો ઉપયોગ.
   • સોલાર એનર્જી અને બાયોગેસ પ્લાન્ટનો ઉપયોગ.
4. કૃષિ નિયમન:
   • ખેતીમાં પર્યાવરણમિત્ર પદ્ધતિઓ અપનાવવી.
   • જૈવિક ખેતી અને પ્રાકૃતિક ખાતરોનો ઉપયોગ.
5. ધૂળ અને કચરા નિયંત્રણ:
   • બાંધકામ સ્થળોએ ધૂળ નિયંત્રણ માટે પાણીનો છંટકાવ.
   • કચરા અને બાયોમાસના બળતણને રોકવું અને રિસાયકલિંગ પ્રોત્સાહિત કરવું.
6. રસ્તા અને બાંધકામ:
   • માર્ગોને યોગ્ય રીતે મરામત કરવી અને પાંખા વિસ્તારોમાં વૃક્ષારોપણ.
   • ધૂળ ને નિયંત્રણ માટે પાણી છાંટવું.
7. જાગૃતિ અને શિક્ષણ:
   • લોકોમાં પર્યાવરણ જાગૃતિ અને પ્રદૂષણના પરિણામો વિશે જાણકારી ફેલાવવી.
   • સ્કૂલો અને કોલેજોમાં પર્યાવરણ શિક્ષણ કાર્યક્રમો.
8. કાનૂની પગલાં:
   • પ્રદૂષણ વિરોધી કાયદાઓ અને નિયમોનો સખત અમલ.
   • હવા પ્રદૂષણના નિયમોનું પાલન કરવા માટે ટ્રાફિક નિયંત્રણ.
9. પ્રદૂષણ મોનીટરીંગ:
   • હવા ગુણવત્તા મોનિટરિંગ સ્ટેશન્સ સ્થાપિત કરવી.
   • રિયલ ટાઇમ મોનિટરીંગ અને રિપોર્ટિંગ સિસ્ટમ.

આ પગલાંઓનો અમલ કરીને હવા પ્રદૂષણને ઘટાડવા અને શ્રેષ્ઠ પ્રાકૃતિક વાતાવરણ જાળવવામાં સહાય મળી શકે છે.

🔸ક. પર્સનલ હાઇજીન (વ્યકિતગત સ્વચ્છતા) માટે તમે શું સલાહ આપશો.

વ્યક્તિગત સ્વચ્છતા (પર્સનલ હાઈઝીન) આરોગ્ય અને આરામ માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. ANM તરીકે, અહીં કેટલીક મહત્વપૂર્ણ સલાહ આપું છું જે દરેકને તેમની દૈનિક જીવનશૈલીમાં અનુસરવી જોઈએ:

1.દૈનિક નાહવું

• નિયમિત નાહવું: દૈનિક નાહવાથી શરીરના પસીના અને ધૂળને દૂર કરવામાં મદદ મળે છે, જે ત્વચાને સ્વચ્છ રાખે છે.
• સાબુ અને પાણી: સારી ગુણવત્તાવાળી સાબુ અને સ્વચ્છ પાણીનો ઉપયોગ કરવો.

2. દાંત અને મોઢાની સફાઈ

• બ્રશ કરવું: ઓછામાં ઓછું બે વખત (સવારે અને રાત્રે) દાંત બ્રશ કરવો.
• મોઢા ધોવું: ખાવા પછી મોઢું ધોવું અને ફલોસનો ઉપયોગ કરવો.

3. હાથની સફાઈ

• હાથ ધોવું: ખાવા પહેલા અને પછી, ટોઇલેટનો ઉપયોગ કર્યા પછી, અને બહારથી ઘરમાં પ્રવેશવા સાથે હાથ ધોવું.
• સાબુ અને પાણી: હાથ ધોવા માટે સાબુ અને પાણીનો ઉપયોગ કરવો, જો શક્ય ન હોય તો હેન્ડ સેનિટાઈઝરનો ઉપયોગ.

4. નખ અને વાળની સંભાળ

• નખ કાપવા: નિયમિત નખ કાપવા અને સફાઈ રાખવી.
• વાળ ધોવું: નિયમિત રીતે શેમ્પૂ અને કંડિશનર સાથે વાળ ધોવું.

5. શરીરની સંભાળ

• કપડાંની સફાઈ: રોજિંદા સ્વચ્છ કપડાં પહેરવા.
• અંડરગારમેન્ટ્સ: દરરોજ સ્વચ્છ અંડરગારમેન્ટ્સ બદલવા.

6. સ્વચ્છ ટોઇલેટની આદતો

• સ્વચ્છ ટોઇલેટ: ટોઇલેટનો ઉપયોગ કર્યા પછી ઠીક રીતે સાફસૂફ રાખવું.
• ટોઇલેટ પેપર્સ: ટોઇલેટ પેપર્સ અથવા પાણીનો યોગ્ય ઉપયોગ.

7. માસિક ધર્મ દરમ્યાન સ્વચ્છતા

• સૅનિટરી નેપકિન: માસિક ધર્મ દરમ્યાન સૅનિટરી નેપકિન અથવા મેનસ્ટ્રલ કપનો યોગ્ય ઉપયોગ.
• સફાઈ: નિયમિત રીતે પેડ અથવા કપ બદલીને સ્વચ્છતા જાળવવી.

8. પાણી અને પીણાની સ્વચ્છતા

• સ્વચ્છ પાણી પીવું: માત્ર શુદ્ધ અને સંતુષ્ટિત પાણી પીવું.
• બંદ બોટલનું પાણી: જો બહાર હોવ તો બંદ બોટલનું પાણી ઉપયોગ કરવું.

9. પોષણયુક્ત આહાર

• સ્વસ્થ આહાર: પોષક તત્વોથી ભરપૂર આહાર લેવો, જેનાથી રોગપ્રતિકારક શક્તિમાં વધારો થાય.
• ફળો અને શાકભાજી: વધુમાં વધુ તાજા ફળો અને શાકભાજી ખાવા.

10. વિશ્વાસ અને આરામ

• પર્યાપ્ત આરામ: પૂરતો આરામ અને ઊંઘ જાળવવી.
• સ્ટ્રેસ મેનેજમેન્ટ: ધ્યાન, યોગ અને શારીરિક કસરતથી માનસિક અને શારીરિક આરોગ્ય સુધારવું.

11. નિજી વસ્તુઓનું શેરિંગ ન કરવું

• વ્યક્તિગત વસ્તુઓ: ટૂથબ્રશ, ટાવેલ, કાંસા, અને રસોઈ ઉપકરણો જેવી વ્યક્તિગત વસ્તુઓનો શેરિંગ ટાળવું.

12. જંતુ અને પરોપજીવી નિયંત્રણ

• મચ્છરદાની: મચ્છરદાની અને રેપેલેન્ટનો ઉપયોગ.
• ગંદકી અને કચરાનો નાશ: ઘરની આસપાસની ગંદકી અને કચરાનો યોગ્ય નાશ.

13. પર્યાવરણની સંભાળ

• પાણીનો બચાવ: પાણીનો સમજી-વિચારીને ઉપયોગ.
• પર્યાવરણમિત્ર પ્રોડક્ટ્સ: બાયો ડિગ્રેડેબલ પ્રોડક્ટ્સનો ઉપયોગ.

આ ઉપાયોની મદદથી વ્યક્તિગત સ્વચ્છતા જાળવીને આરોગ્યમય જીવન જીવવું સરળ બને છે. આ સલાહોને અનુસરીને શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો લાવી શકાય.

પ્ર.4 નીચેનામાંથી કોઈપણ ત્રણની ટુંકનોંધ લખો :- 12

🔸૧ વિટામીન ‘એ’

Vitamin-A Retenol – Carotine

• તે પાણીમાં દ્રાવ્ય છે. અને વનસ્પિતીમાં કેરોટીન સ્વરૂપે છે. આની શોધ ૨૦ મી સદીમાં હાકીન નામના વૈજ્ઞાનીકે કરી હતી. શરીરમાના આંખ જેવા ભાગ માટે આ વિટામીન ખુબ જ જરૂરી છે.

પ્રાપ્તી સ્થાન :

• પ્રાણીજન્ય ખોરાક : દુધ અને દુધની બનાવટો,માસ,માછલી,ઇંડા અને કોર્ડ લીવર ઓઈલ
• વનસ્પિતીજન્ય ખોરાક : લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી,પાકાપીળા ફળો, પાલકની ભાજી, સરગવો, ગાજર, જામફળ, કેરી, કેળા,વગેરે

રોજીદી જરૂરીયાત :

• ડબલ્યુ એચ.ઓ. એ ૧૯૬૭ માં પહેલા જે ઈન્ટરનેશનલ યુનિટમાં માપ હતુ તેમાંથી માઈક્રોગ્રામમાં માપ ફેરવેલ છે જે મુજબ
• પુખ્ત વય ની વ્યક્તિમાં . ૩૫૦ માઈક્રોગ્રામ
• સગર્ભા માતા ને .૮૫૦ માઈક્રોગ્રામ
• ધાત્રી માતા ને ૧૧૫૦ માઈક્રોગ્રામ
• બાળકો ૪૦૦ થી ૬૦૦ માઈક્રોગ્રામ
• ૧ ઈન્ટરનેશનલ યુનિટ એટલે ૦.૩ માઈક્રોગ્રામ

વિટામીન એ ના કાર્યો :

• (૧) આપણા શરીરને ગરમી અને શકિત પુરી પાડે છે.
• (ર) ચામડી સુવાળી અને ચળકતી રાખે છે.
• (૩) રોપ્રતિકારક શકિત આપે
• (૪) આંખની તંદુરસ્તી માટે ખુબ જ જરૂરી છે.
• (૫) કીડનીના નોર્મલ કાર્યો માટે જરૂરી છે.

વિટામીન એ. ની ઉણપ થી થતા રોગો : ખોરાક માં વિટામીન એ ની ઉણપ રહેવા થી નીચે પ્રમાણે ની કન્ડીશન જોવા મળે છે.

(૧) નાઈટ બ્લાઈન્ડનેશ :રતાંધળાપણું

• ઓમાં આંખમાં ઝાંખપ આવે છે.
• વ્યકિત ઝાંખા પ્રકાશમાં દેખાતુ નથી.
• આની સારવારમાં વીટામીનએ સોલ્યુશનના નિયમીત ડોઝ આપવાથી નિવારી શકાય છે.

(૨) ઝેરોપ્થેલમીયા :

• આમાં આંખ સુકી થઈ જાય છે.
• આંખમાં બળતરા થાય છે.
• ઓખમાં ખંજવાળ આવે છે.
• આંખ થોડી વાર વધુ ખુલ્લી રહેવા થી આંખ ડ્રાય થઈ જાય છે.
• ફોટોફોબીયા જેવી કન્ડીશન થાય છે.

(3) કેરેટોમલેશીયા :

• આંખની કોનિર્યા સુકાય જાય છે.
• ચળકાટ વગરની થઈ જાય છે.
• કયારેક અપારદર્શક થઈ જાય છે.
• સમયસર સારવાર કરવામાં ન આવે તો અંધાપો આવે છે.
• કોનીયામાં અલ્સર થાય છે.

(૪) બીટોટ સ્પોટ : આંમાં આંખનાણફેદ તથા ગ્રે ભાગમાં સફેદ કલરના પેચ જોવા મળે છે.આ મોટા ભાગે બાળકો માં જોવા મળે છે.

🔸૨ કચરાના નિકાલની પધ્ધતિઓ.

કચરાના નિકાલની વિવિધ પદ્ધતિઓ છે, જે પર્યાવરણને નુકસાન ન પહોંચે તે રીતે કચરાનું સંચાલન કરે છે. નીચે કેટલીક મુખ્ય પદ્ધતિઓ દર્શાવવામાં આવી છે:

1. લેન્ડફિલ (Landfilling): કચરાને જમીનમાં દબાવી દેવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિ સૌથી સામાન્ય છે, પણ તેમાં જમીન પ્રદૂષણ અને પાણી પ્રદૂષણના ખતરા છે.
2. ઇન્સીનેરેશન (Incineration): કચરાને બળાવી દેવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિ ઊર્જા ઉત્પન્ન કરવા માટે સારા છે, પણ વાયુ પ્રદૂષણનું જોખમ રહેલું છે.
3. રીસાયક્લિંગ (Recycling): કચરાને ફરી ઉપયોગ કરી શકાય તેવું બનાવવામાં આવે છે. પ્લાસ્ટિક, કાગળ, મેટલ વગેરે કચરાનો પુનઃપ્રયોગ કરવામાં આવે છે.
4. કોમ્પોસ્ટિંગ (Composting): જૈવિક કચરાને કંપોસ્ટમાં પરિવર્તિત કરવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિ થીક અને હાનિકારક કચરાને ખાતર તરીકે ઉપયોગમાં લઇ શકાય છે.
5. બાયોમેથેનેશન (Biomethanation): જૈવિક કચરાને બાયોગેસમાં પરિવર્તિત કરવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિ ઊર્જા ઉત્પન્ન કરવા માટે ઉપયોગી છે.
6. વર્મી-કમ્પોસ્ટિંગ (Vermicomposting): કચરાને કીડીઓ (worms) દ્વારા હુમસમાં પરિવર્તિત કરવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિ પર્યાવરણમિત્ર છે અને જમીન માટે લાભકારી છે.
7. પ્લાઝમા ગેસિફિકેશન (Plasma Gasification): કચરાને પ્લાઝમા ટોર્ચ વડે ગેસમાં પરિવર્તિત કરવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિથી ઊર્જા અને સાફ ગેસ ઉત્પન્ન થાય છે.

વૈવિધ્યસભર પદ્ધતિઓનું સંયોજન કચરાના નિકાલ માટે વધુ સારી અને સ્થિરતા પ્રદાન કરી શકે છે.

🔸૩.માણસની મૂળભૂત જરૂરિયાતો.

માણસની મૂળભૂત જરૂરિયાતો ત્રણે પ્રકારમાં વિભાજિત થઈ શકે છે: શારીરિક, માનસિક અને સામાજિક. નીચે આ દરેક શ્રેણી હેઠળની મુખ્ય જરૂરિયાતો દર્શાવવામાં આવી છે:

1.શારીરિક જરૂરિયાતો:

• આહાર (Food): યોગ્ય પોષણ માટે સ્વસ્થ અને સંતુલિત આહાર જરૂરી છે.
• પાણી (Water): સ્વચ્છ પીવાનું પાણી જીવન માટે અત્યંત આવશ્યક છે.
• નિવાસ (Shelter): જલવાયુ અને પર્યાવરણીય સ્થિતિથી સુરક્ષા માટે નિવાસ જરૂરી છે.
• કપડા (Clothing): પર્યાવરણના પરિબળોથી સુરક્ષા અને આરામ માટે યોગ્ય કપડાં જરૂરી છે.
• આરોગ્ય (Health): સારી તંદુરસ્તી માટે આરોગ્ય સેવા અને આરામ જરૂરી છે.

2.માનસિક જરૂરિયાતો:

• સ્નેહ અને પ્રેમ (Affection and Love): વ્યક્તિને પ્રેમ, સ્નેહ અને લાગણીયુક્ત આધારની જરૂર છે.
• માન-સન્માન (Respect and Esteem): માણસને સન્માન અને સ્વમાનની ભાવના માટે સન્માન અને પ્રોત્સાહન જરૂર છે.
• સુરક્ષા (Security): માનસિક અને શારીરિક સુરક્ષા માટે ભયમુક્ત વાતાવરણ જરૂરી છે.

3.સામાજિક જરૂરિયાતો:

• સંપર્ક (Social Interaction): સમાજમાં લોકો સાથે સંબંધ સ્થાપિત કરવો અને જોડાવું મહત્વનું છે.
• સમૂહમાં સ્થાન (Sense of Belonging): સમાજમાં સ્થાન અને ઓળખ મેળવવી.
• મુલ્ય અને જીવનના ધોરણો (Values and Morals): નૈતિક મૂલ્યો અને જીવન ધોરણોને અનુસરવું.

આ જરૂરીયાતો પુરાઈ જાય ત્યારે જ માણસ સંપૂર્ણ અને સંતોષકારક જીવન જીવી શકે છે.

🔸૪.કવોશિયોરકોર

Kwasiokor કવાસીયોકોર: આ પ્રોટીન ની ખામી થી હતો નાના બાળકો નો રોગ છે.

ચિન્હો અને લક્ષણો :

• શરીરનો વૃધ્ધી અને વિકાસ અટકી જાય છે.
• બાળક ચિડીયુ થઈ જાય છે.
• બાળનો ચહેરો મુન સેઈપ Moon Shape થઈ જાય છે
• મોઢા તથા હાથ પગ પર સોજા આવી જાય છે.
• વાળ ભુખરા પાંખા અને બરછટ થઈ જાય છે.
• ચામડી નિસ્તેજ થઈ જાય છે.
• 4 રોગ પ્રતિકારક શક્તિ ઘટી જાય છે.
• લાંબા સમયે લીવર ઉપર સોજો આવે છે.

સારવાર:

• (૧) વધુ પ્રોટીન યુક્ત ખોરાક લેવો જોઈએ.
• (૨) વિનીંગ પીરીયડમાં ધાવણ સાથે પ્રોટીન મળે તેવું કરવું જોઈએ.
• (૩) ખોરાક બાબતે માર્ગદર્શન આપવું જોઈએ.
• (૪) રેગ્યુલર મેડીકલ ચેકઅપ કરાવવું જોઈએ.

૫- પઅ. નીચેનામાંથી કોઈપણ ત્રણની વ્યાખ્યા આપો. 06

🔸૧.ન્યુટ્રીશન

• ન્યુટ્રીશન એટલે શું ?
• ન્યુટ્રીશન એ એક એવું વિજ્ઞાન છે કે જેમાં ખોગક ના જુદા જુદા ઘટકો, કો. તેનું બંધારણ, કાર્યો તથા તથા પાચનક્રિયાનો જ્ઞાન ને લગતી તમામ માહીતી નો સમાવેશ થાય તેવા શાસ્ત્રને ન્યુટ્રીશન કહેવાય છે.

🔸૨ માલ એડજસ્ટમેન્ટ

• Maladjustment : માલએડજેસ્ટમેન્ટ : કોઈપણ કારણસર વ્યકિતની બધી જ જરૂરીયાતો પુરી ન થવાના કારણે વ્યક્તિ ઉપસ્થિત પરિસ્થિતીને અનુકુળ રહી શક્તો નથી અને તે હતાશા તથા બેચેની અનુભવે છે આવા વાતાવરણમાં પોતાની જાતને એ જેસ્ટ ન કરી શકવાની સ્થિતીને માલ એડજેસ્ટમેન્ટ કહેવાય છે.

🔸૩.આદર્શ કુવો

• યોગ્ય જગ્યાએ હોય.
• બરાબર સારી રીતે બાંધેલ હોય
• પ્રદુષિત વાતાવરણથી રક્ષિત હોય
• સલામત પાણીનો પુરવઠો મળતો હોય
• આવા કુવાને આદર્શ કુવો કહેવામાં આવે છે.

🔸૪.વેન્ટીલેશન VENTILATION

• Definition: વેન્ટીલેશન એટલે Air નું એક્સચેન્જ અથવા હવાની ફેરબદલી જેમાં ચોખ્ખી હવા ઘરની અઁદર આવે અને પ્રદુષિત હવા ઘરની બહાર તેવા વાતાવરણનું નિર્માણ કરવું તેને વેન્ટીલેશન કહેવાય છે.

બ. નીચેનામાંથી કોઈપણ ત્રણના હેતુઓ જણાવો 06

🔸૧.નેઇલ કટીંગ Nail Cutting

અશક્ત અને પોતાની જાતે પધ્ધતિને નેઇલ કટિંગ કહેવાય છે. નખ ન કાપી શકે તેવા દર્દીને નખ કાપી આપવાની

હેતુઓ

• નખની સુંદરતા વધારવા માટે
• નખને ચોખ્ખા રાખવા માટે
• પેથોજનિક ઑર્ગેનિઝમ ને જી.આઈ. ટ્રેકમાં જતા અટકાવવા માટે
• દર્દીને તેમજ આપણને પોતાને ઇન્ફેકશન ન લાગે તે માટે
• મોટા નખ વડે થતી ઈજા અટકાવવા માટે

🔸૨ બેક કેર

હેતુઓ

• 1) બેડ શોર થતા અટકાવવા માટે
• 2) દર્દીને રિફ્રેશ કરવા માટે તથા થાક દૂર કરવા માટે
• 3) બેક ના ભાગમાં બ્લડ સર્ક્યુલેસન સારુ થાય તે માટે
• 4) દર્દીના બેકની કંડિશનનું નિરીક્ષણ કરવા માટે
• 5) દર્દીને પોઝીશન ફેરવવાની તક આપવા માટે જેથી કોમ્પ્લીકેશન થતા અટકાવવા માટે

🔸૩ સોપ વોટર એનીમા

હેતુઓ

• 1) બોવેલમાંથી સ્ટુલ કે ગેસ ખાલી કરવા માટે
• 2) ઓપરેશન કે ડિલેવરી પહેલા બોવેલ ખાલી કરવા માટે
• 3) સ્ટુલને સોફ્ટ કરવા માટે
• 4) કોલમને ઉત્તેજીત કરવા માટે

🔸૪ ઈન્હાલેશન

હેતુઓ

• શરદી કે સાઈન્યુસાઇટીસ ઓછુ કરવા
• લેરિંક્સ ઉપરનો સોજો ઓછો કરવા માટે
• ઉઘરસ ઓછી કરવા માટે
• ટ્રેકીયાના ઓપરેશનના રોગમાં ઇન્ફેકશન ઓછુ કરવા માટે ઇન્હેલેશન લેવામાં આવે છે.
• . રેસ્પિરેટરી સીસ્ટીમના રોગમાં ઇન્ફેકશન ઓછુ કરવા માટે ઇન્હેલેશન લેવામાં આવે છે.

બ. નીચેનાં વિધાનો ખરા છે કે ખોટા તે લખો.05

૧. વિટામીન બી ની ખામીથી વંધત્વ આવે છે. ❌

૨. વધારે પડતુ પ્રોટીન લેવાથી ઓબેસીટી આવે છે. ❌

૩. બંને કીડની પર એડ્રીનાલીન ગ્લેન્ડ આવેલીછે. ✅

૪. જન્મની નોંધણી જન્મનાં એક માસ બાદ જ કરાય છે. ❌

૫. ૧૪ નવેમ્બરને બાળદીન તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. ✅

ક. ખાલીજગ્યા પુરો. 05

૧. સાયનો કોબાલ્મીન એટલે વિટામીન-૧૨ વિટામીન .

૨. દાંત અને હાડકા માટે કેલ્સીયમ મીનરલ જરૂરી હોય છે.

૩. આયોડીનની ખામીથી ગોઈટર રોગ થાય છે.

૪. એડલ્ટ માણસનાં શરીરમાં 206 હાડકા હોય છે.

૫. ગ્લુટીયલ મસલ્સમાં ઈન્જેક્શન આપવાથી સાયેટીક ચેતામાં (નવ) ઈજા થવાની સંભાવનાં રહે છે.