GNM-F.Y.-CHN-I-GNC-2017 (PAPER SOLUTION)

DATE 11/08/2017

Q.1   🔸a. How rodents can be controlled at home. ઉંદરના અટકાવ માટે ઘરેલું ઉપચાર લખો. 03

           ઉંદર દર અટકાવવાના ઘરેલુ ઉપચાર નીચે મુજબ છે
1. ટ્રેપિંગ
ટ્રેકિંગ એ ઉંદર પકડવાની ખૂબ જ જૂની પદ્ધતિ છે આ રીતે પકડાયેલ ઉંદરોને નાશ કરવામાં આવે છે આ પદ્ધતિમાં પાણીથી ભરેલ એક ટ્રેક હોય છે જેમાં ઉંદરને ડુબાડી શકાય એક સાથે ઘણા બધા ઉંદરોનો નાશ કરી શકાય સામાન્ય રીતે ઉંદર શંકાશીલ પ્રાણી છે જેથી ટ્રેપીંગની જાણ થઈ જતા ટ્રેપ પાસે જતા નથી

2. રેટ પોઈઝનિંગ
હાલના સમયમાં ઘણા પ્રકારના રેટ પોઈઝન માર્કેટમાં મળે છે આપણા દેશમાં મુખ્યત્વે બેરિયમ કાર્બોનેટ અને ઝીંક ફોસ્ફેટ જોવા મળે છે
A.બેરીયમ કાર્બોનેટ
આમાં ઉંદરનો નાશ કરવા માટે ઉંદરોને લલચાવવા માટે ચાર ભાગ ઘઉં અથવા ચોખાનો લોટ અને એક ભાગ બેરિયમ કાર્બોનેટ અને એક ભાગ ઝીંક સલ્ફેટ લેવામાં આવે છે તેથી ગોળી બનાવીને મૂકવામાં આવે છે આ મૂકેલી ગોળી ખાવાથી 10 થી 48 કલાકમાં ઉંદર મૃત્યુ પામે છે

• ઉંદરોના વૃદ્ધિ અને વિકાસમાં ત્રણ વસ્તુઓ જેવા કે ખોરાક પાણી અને આશ્રયનો સમાવેશ થાય છે
• તો આ બધું તેને સહેલાઈથી મળી રહે તો તેની ઉત્પત્તિ વધારે અને ઝડપથી થાય છે તેથી તેના પરમેનેન્ટ કંટ્રોલ માટે ઇન્વાયરમેન્ટલ સેનિટેશન જરૂરી છે
• ઈન્વાયરમેન્ટલ સેનિટેશનમાં નીચે મુજબના પગલાં લઈ શકાય
• ખોરાકને યોગ્ય રીતે સ્ટોર કરવો
• રુટ પ્રુફ બિલ્ડીંગ બનાવવા
• એનીમલ એક્સક્રીતા ગાર્બેજ વગેરેનો યોગ્ય નિકાલ કરવો
• ઉંદરના રહેણાંકની સિમેન્ટથી બંધ કરી દેવું આ રીતે ઉંદરનો નાશ અને કંટ્રોલ થઈ શકે છે

       🔸b. Write the advantages of A.V.aids while giving health education. હેલ્થ એજ્યુકેશન આપતી વખતે એ.વી.એઇડસના ફાયદા લખો. 04

           

• વધુમાં વધુ પબ્લિકમાં તેનો ઉપયોગ કરી શકાય આપણો વિષય અને વિચાર સહેલાઈથી રજૂ કરી શકાય છે
• એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ સહેલાઈથી ખસેડી શકાય છે
• અગત્યની માહિતી એકબીજા સાથે સાંકળી શકાય સાચવીને રાખી શકાય છે અને ફરી ઉપયોગમાં લઈ શકાય છે
• લોકોને ઇફેક્ટિવ હેલ્થ એજ્યુકેશન આપવામાં સરળતા રહે છે કોમ્યુનિકેશન કરવામાં સારી મદદ મળે છે જે બેસ્ટ મીડિયા તરીકે કામ કરે છે
• લોકોનો ઇન્ટરેસ્ટ જાળવી શકાય છે અને લોકોને કંઈક નવું લાગે છે અને તેની ઉત્સુકતા જાળવી શકાય
• એવી એઇડ્સ માં જોયેલા પિક્ચરો દ્વારા લોકોને હંમેશા યાદ રહે છે લોકોને પ્રોત્સાહન મળે છે અને બીજી વખતે હેલ્થ એજ્યુકેશનના પ્રોગ્રામમાં ભાગ લે છે
• એવી એઇડ્સ મદદથી થોડામાં વધુ સમજાવી શકાય છે
• શીખવા માટે જેમ વધારે સેન્સરી ઓર્ગન નો સમાવેશ થાય તેમ વધુ યાદ રહી શકે
• હેલ્થ એજ્યુકેશન ની અસરકારકતા વધારી શકાય

       🔸c. Write classification of vitamins. Describe the sources & functions of VitaminC- વિટામીનના પ્રકારો લખો. વિટામીન સી ના સ્ત્રોત અને તેના કાર્યો લખો. 05

વિટામિન ના મુખ્ય બે પ્રકાર છે ,

1. ફેટ સોલ્યુબલ વિટામિન -A,D,E,K
2. વોટર સોલ્યુબલ વિટામિન- b -કોમ્પ્લેક્સ અને c

• A – રેટિનોલ, આંખો અને ત્વચાની જાળવણી માટે, રતાંધળાપણું
• B1 – થાયામીન, જૈવરાસાયણિક ક્રિયાઓ માટે, બેરીબેરી
• B2 – રિબોફ્લેવિન
• B3 – નિયાસીન
• B5 – પેન્ટોથેનિક ઍસિડ
• B6 – પાઈરિડોકસાઈન
• B7 – બાયોટિન
• B9 – ફેલિક ઍસિડ
• B12 – સાયનોકોબેલેમિન
• C – ઓસ્કોર્બિક ઍસિડ, રોગપ્રતિકારક શક્તિ માટે, સ્કર્વી
• D – કેલ્સિફેરોલ, હાડકાંની વૃધ્ધિ માટે, સુક્તાન
• E – ટ્રોકોફેરોલ, કોષોની અખંડિતતા માટે, પાંડુંરોગ
• K – ફિલોક્વેનિન, રક્તના સંવર્ધન માટે, યકૃતના રોગો

પ્રાપ્તિસ્થાન :- તાજા ફળો અને શાકભાજીમાં VIT-C નું પ્રમાણ ઘણું વધારે હોય છે. મોટે ભાગે તે તાજા ફળ અને શાકભાજીમાંથી મળતુ હોવાથી તેને ‘ તાજા આહારના વિટામિન ‘ તરીકે ઓળખાઈ છે. તાજા ખાટાં ફળો ( citrus fruits ) જેમકે સંતરા, મૌસંબી, લીંબુ, તેમજ જામફળ, આમળા, પપૈયા, પાઈનેપલ, ટમેટા, લીલામરચાં, કેપ્સિકમ, લીલાપાંદળાવાળા શાકભાજી, કોબીજ વગેરે VIT-C ના સારા સ્ત્રોત છે. કંદમૂળ( root vegetables ) જેવાકે બટેટા, શક્કરીયા, સૂરણ વગેરેમાં પણ અમુક પ્રમાણમાં VIT-C હોય છે. આવા ખોરાક મોટા પ્રમાણમાં લેવાથી VIT-C પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. બીજા ખાદ્ય પધાર્થ જેવાકે અનાજ અને દાળો કે કઠોળમાં VIT-C ‘ન’ બરાબર હોય છે. પરંતુ તેને ફણગાવીને અથવા આથો દઈને ખાવાથી તેમાં VIT-C નું પ્રમાણ વધારી શકાય છે. પશુજન્ય આહાર જેમકે માંછલી, માંસ, દૂધ, ઈંડા, મરઘાં( poultry ) માં VIT_C નું પ્રમાણ બહુ ઓછું હોય છે.

આમળા, જામફળ જેવા ફળો તથા લીલાપાંદળાવાળા શાકભાજી તેમજ લીલામરચાં VIT-C ના સારા સ્ત્રોત છે. જેમાં આમળામાં VIT-C અધિક માત્રા હોય છે તેમજ આમળા સૌથી સસ્તા પણ હોય છે. આમળામાં આપણે મોંઘા ખાટાં રસદાર ફળો( citrus fruits ) જેમકે સંતરા, મૌસંબી વગેરેની સરખામણીમાં વીસ ગણુ અથવા એનાથી પણ વધારે VIT-C મળે છે.

કાર્ય

( 1 ) ઘાવ તથા ચોટ ને ભરવાનું કાર્ય -શરીર પર કોઈ ઘા વાગ્યો હોય કે ઈજા થઈ હોય તો તેને ભરવાનું કાર્ય કરે છે. એક વિશેષ પ્રકારનું પ્રોટીન જેને કોલેજન( collagen ) કહે છે, તેના નિર્માણ માટે VIT-C ખૂબ મહત્વનું છે. ઘા વાગ્યો હોય કે શરીર પર ઈજા થઈ હોય તેના પર કોલેજનનું નિર્માણ ઘાને જલદી ભરવામાં મદદ કરે છે. આ કોલેજન જોડાયેલી પેશીઓ ( connective tissue ) માંથી મળી આવે છે. આ પેશીઓ જુદી-જુદી પેશીઓને પરસ્પર એવી રીતે જોડે છે જેવી રીતે સીમેન્ટ ઈંટોને જોડે છે. કોલેજન લોહીની નળીઓને( blood vessels ) ને મજબૂત બનાવે છે. ખોરાકમાં VIT-C ન હોય તો લોહીની નળીઓ નબળી થઈ જાય છે જેને લીધે તે સહેલાઈથી ફાટી શકે છે.

( 2 ) તણાવ( stress )થી મુક્ત કરવાનું કાર્ય ઃ-ઍસ્કૅાર્બિક ઍસિડ ( VIT_C ) એડ્રેનલ ગ્રંથિ ( adrenal gland ) થી એપિનેફ્રીન ( epinephrine ) તથા નાૅરએપિનેફ્રિન( norepinephrine ) નામના બે હોર્મોન ને સ્ત્રાવિત કરવામાં મહત્વનું છે. આ હોર્મોન આપણા જીવનની તણાવપૂર્ણ પરિસ્થિતિઓ જેમકે રોજના જીવનનો તણાવ, ચેપનો તણાવ, ઈજાઓ અને બિમારિયોનો તણાવ વગેરેથી નિપટવામાં મદદ કરે છે

( 3 ) લોહતત્વના શોષણમાં સહાયતાનું કાર્ય ઃ-લોહતત્વ લાલ રક્ત કણો નુ મુખ્ય અવયવ છે. VIT-C લોહતત્વને તેના શોષણ થઈ શકે તેવા રૂપમા બદલીને તેના અવશોષણમાં મદદરૂપ થાય છે.

( 4 ) અમુક જરૂરી પદાર્થોને નષ્ટ થવાથી બચાવવાનું કાર્ય ઃ-VIT-E ની જેમ VIT-C પણ અમુક પદાર્થો જેમકે VIT-A તથા અસંતૃપ્ત ફેટી ઍસિડ ( unsaturated fatty acids ) ને નષ્ટ થવાથી બચાવે છે.

આ ઊપરંત દાંત, પેઢા, ત્વચાના વિકાસ માટે VIT-C ખૂબ મહત્વનું છે

શરીર પર અસર

VIT-C ની ઊણપથી ‘ સ્કર્વી ‘ નામનો રોગ થાય છે. પેઢા પર સોજો આવે છે ને દુઃખાવો થાય છે. પેઢામાંથી લોહી પડે છે. દાંત ઢીલા પડે છે ને પડી પણ જાય છે. સાંધાઓમાં પણ સોજો આવે છે, દુઃખાવો થાય છે અને નરમાશ આવે છે.

                                                    OR

Q.1  🔸 a . Enlist common health problems of school children. સ્કુલે જતાં બાળકોનાં સામાન્ય હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સની યાદી લખો. 03

સ્કૂલ હેલ્થ પ્રોબ્લેમ
શાળાએ જતા બાળકોમાં જોવા મળતા કોમન હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ નીચે મુજબ છે
સૌપ્રથમ માલ ન્યુટ્રીશન જેમાં પ્રોટીન એનર્જી માલ ન્યુટ્રીશન વિટામિન એની ડેફીસીયન્સી એનીમિયા જોવા મળે છે
આઈ પ્રોબ્લેમ જેમાં કનજેકટીવ આઈટીસ ટ્રેકોમાં રિફ્રેકટરી ઇફેક્ટ
જેમાં અસ્થમા ટીવી ન્યુમોનિયા વગેરે
ડાયરિયલ ડીસીઝ ાઈનર પેરાસાઇડ
બિહેવિયર પ્રોબ્લેમ જેવા કે હેબિટ ડિસોડર પર્સનાલિટી ડિસઓર્ડર્સ એજ્યુકેશનલ પ્રોબ્લેમ જેમાં કુલ પિયર
એન્ટી સોશિયલ પ્રોબ્લેમ

🔸b. Write the barriers of communication કોમ્યુનીકેશનનાં અવરોધો લખો. 04

1.ફિઝિયોલોજીકલ બેરિયર
જેમાં સેન્સરી ઓર્ગન કામનો કરતા હોય જેમકે સાંભળીને શકવું જોઈ ન શકું વગેરે તેમજ એક્સપ્રેશન ન કરી શકું. મેસેજ મેળવી ન શકો કે આપી ન શકવુ નો સમાવેશ થાય છે
૨. સાયકોલોજીકલ બેરિયર
જેમાં લાગણીની બાબતોનો સમાવેશ થાય છે જેમાં ચિંતા સ્ટ્રેસ ફિયર ઈન્ટેલિજન્સી ઈગો વગેરે બાબતોનો સમાવેશ થાય છે
૩.એન્વાયરમેન્ટલ બેરિયર
જેમાં પૂરતું લાઈટ અને વેન્ટિલેશન ન હોવું વધારે પડતું હોય તો ખૂબ જ ઓછું ટેમ્પરેચર હોવું ખૂબ જ વધારે પડતો અવાજ અથવા કંજશન વગેરે નો સમાવેશ થાય છે.
4. કલ્ચરલ બેરિયર
જેમાં લોકોની સાંસ્કૃતિક બાબતો જેવું કે તેમનું રિલિજિયન તેમના તેમનું એટીટ્યુડ લેંગ્વેજ પર્સનાલિટીની ખાસિયતો તેનું નોલેજ સમજ શક્તિ વગેરે બાબતોનો સમાવેશ થાય છે

🔸c.  Explain the methods of cooking. રાંધવાની રીતો સમજાવો .05

Method of Preparation – 

ખોરાકને રાંધવા માટે નીચે મુજબ જુદી જુદી પધ્ધતીનો ઉપયોગ કરાય છે.

(1) Boiling (ઉકાળવુ)

(2)Steaming (વરાળ થી બાફવું)

(3) Fraying (તળવુ)

(4) Rousting (શેકવું)

(5) Baking (બેકિંગ)

(6). Grilling (ગ્રિલિંગ)

(1)Boiling (બોઇલિંગ):-

     પાણીને 100* સે. ગ્રેડ ઉકાળીને તેમાં ખોરાક રાંધવામાં આવે છે. આ પધ્ધતી થી દાળ, ભાત, શાક, કઠોળ, કંદમુળ, તથા બીજા શાકભાજી બનાવાય છે.

        આ રીત માં પાણી વધુ વપરાતુ હોવાથી વિટામીન અને ક્ષાર નાશ પામે છે. જેથી બોઇલીંગ મેથડ માં પુરતા પ્રમાણમાં પાણીનો ઉપયોગ કરાય છે.

(2)Steaming (વરાળ થી બાફવું ):- આમાં ગરમીની વરાળ થી ખોરાક ને રાંધવામાં આવે છે. આ નિયમ પર પ્રેશર કુકર કાર્ય કરે છે. તેમાં પ્રેશર કુકર ઉપર સ્ટીમ વધુ હોય છે. તેના દ્રારા બધા પોષક તત્વો જળવાય રહે છે. આમાં સમય તેમજ બળતણ નો બચાવ થાય છે. જેથી આ પધ્ધતી ઉતમ છે. 

 (3) Faying (તાળવુ) :- આની અંદર થેપલા, ઢોસા, દરેક પ્રકારના પુડલા, તેલ સુકીને બનાવવામાં આવે છે. એ જ રીતે પુરી, ભજીયા, વડા, કચોરી વગેરે તે પણ તેલ માં તળી શકાય છે. 

(4) Rousting (શેકવું): થોડુ તેલ કે ઘી મુકીને બનાવાય છે. ત્યાર પછી તેને direct heat ઉપર મુકવામાં આવે છે. આ પધ્ધતી થી ચિકન બનાવાય છે. આ પધ્ધતી પણ સારી છે.

(5) Baking (બેકિંગ): આમાં ડ્રાય હિટ દ્રારા ખોરાક રાંધવામાં આવે છે. તેમા ઓવન નો ઉપયોગ કરી તેની ગરમ હવા દ્વારા દ્વારા ખોરક રાંધવા મા આવે છે. આ પધ્ધતી સારી છે. તેમાં બિસ્કીટ, બ્રેડ, તથા કેક બનાવાય છે.

(6) Grilling (ગ્રિલીંગ): આની અંદર ડ્રાય હિટ ના ઉપયોગ કરવા મા આવે છે મેટલ ની ઝાળી ઉપર ગરમ કરી ખોરક ને રાંધવા મા આવે છે.

Q.2  🔸a. Write immunization schedule. રસીકરણ શીડ્યુલ લખો. 08

🔸b. Write Bag technique. બેગ ટેકનિક લખો. 04

• (1 ) પ્લાસ્ટીક સીટ કે ન્યુઝ પેપર ફલેટ અને કલીન સપાટી પર પાથરવું અને તેમના પર બેગ મૂકવી. જેથી તે containinated ન થાય, જો નીચે ન મૂકી શકાય તેમ હોય અને ઉપર ટાંગવા માટેની જગ્યા હોય તો ઉપર ટાંગવી. બેગને એવી જગ્યાએ મૂકો કે જેને બાળકો ટચ ન કરી શકે,
• (૨) બેગ ખોલતા પહેલા હાથ સાબુ – પાણીથી વોશ કરવા.
• (૩) બેગ માંથી જરૂરી વસ્તુ જ બહાર કાઢવી..
• (4 ) જરૂરીયાત પ્રમાણે નર્સિંગ પ્રોસીઝર કરવો.
• (5 ) પ્રીસીજર થઇ ગથા બાદ દરેક વસ્તુ વોશ કરી, બોઇલ કરી, હેન્ડ વોશ કરી અને પછી જ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ બેગમાં તેની જગ્યાએ મૂકવા જયારે આવુ શક્ય ન હોય ત્યારે દરેક વસ્તુ અલગ મૂકવી,
• (6 ) અંદરની દરેક વસ્તુ નાના નાના પેકેટમાં અલગ રાખવી. જોઇએ.
• (7 ) મેડીસીન દરેક બોટલ પર લેબલ હોવા
• (8) contaminated ડ્રેસીંગ બાળી નાખવુ.
• (9 ) વપરાયેલ ન્યુઝ પેપર, વપરાયેલ વસ્તુ અંદરની બાજુ રહે તે રીતે ફોલ્ડ કરી બેગનાં બહારનાં પોકેટમાં મૂકવી.
• (10) ઉપયોગ માં લીધેલા દરેક આર્ટિલક્સ ક્લીન અથવા ડીસીનફેક્ટ કરીને જ ફરી બેગ માં મૂકવા
• (11)પ્રોસીઝર અને હોમવિઝિટ બેગ થી કરેલા કામ નું રેકોર્ડ રિપોર્ટ કરવું

Q.3   Write Shortnotes (ANY TWO) ટૂંક નોંધ લખો. (કોઇ પણ બે)         2x 6=12

    🔸 a. Define home visit .Write the importance of home visit. હોમ વિઝિટની વ્યાખ્યા આપો. હોમ વિઝિટનું   મહત્વ લખો.

કોમ્યુનીટી મા પેશન્ટ ના ઘરે જઇ ને આપવા મા આવ

• (૧) નર્સને ઘર અને ફેમીલીની એકચ્યુઅલ સીચ્યુએશનનો ખ્યાલ આવી શકે છે.
• (૨) ફેમીલી મેમ્બર્સને આપણી વાતમાં પૂરતો વિશ્વાસ હોવાથી તે પોતાના ઘરે આપણા પ્રોગ્રામમાં વધારે રસ ધરાવે છે તેમજ પોતાના ઘરમાં વધુ રીલેક્ષ હોય છે.
• (3) ફેમીલીનાં ઘરનું શોસીયલ, ઇકોનોમીક બેક ગ્રાઉન્ડ જાણી શકાય છે. જેથી actual માપ સારૂ ટીચીંગ આપી શકાય છે.
• (4 ) ફેમીલીનાં નવા નવા હેલ્થ પ્રોબ્લેમ જાણી શકાય.
• (5 ) ફેમીલી મેમ્બર્સને મળવાથી તેને મળતી હેલ્થ સર્વિસીસનો લાભ લે છે કે નહિ તે જાણવા મળે છે
  (6 ) અન્ય હેલ્થ એજન્સીની સેવાઓ ફેમીલી સુધી મળે છે કે નહિ તે જોવાની તક મળે છે.

  🔸 b. Write the process of communication. કોમ્યુનિકેશન પ્રોસેસ વિશે લખો.

1.જેમાં સેન્ડર / સોર્સ :આ વ્યક્તિ મેસેજની ગોઠવણી કરનાર છે. અસરકારક કોમ્યુનીકેટરમાં નીચે મુજબના ગુણ હોવા જોઈએ તેનો હેતુ સ્પષ્ટ હોવો જોઈએ ઓડિયન્સ ની જરૂરિયાત અને ઇન્ટરેસ્ટ મુજબ મેસેજ હોવો જોઈએ મેસેજ ની અસરકારકતા તેના પોતાના સોશિયલ સ્ટેટસ તેનું નોલેજ અને તેની કોમ્યુનિટીમાં વેસ્ટિજના આધારે જોવા મળે છે

૨. મેસેજ:મેસેજ એટલે કોમ્યુનિકેટર પાસે જે માહિતી હોય તે લોકો સમજવા ઈચ્છા ધરાવે અને તે મુજબ કાર્ય કરવાની ઈચ્છા ધરાવે તેવો હોવો જોઈએ સારા મેસેજમાં હંમેશા નીચે મુજબની બાબતો હોવી જોઈએ મેસેજનો ચોક્કસ હેતુ હોવો જોઈએ મેસેજ સ્પષ્ટ અને સમજી શકાય તેવો હોવો જોઈએ મેસેજની આઉટલાઈન હોવી જોઈએ મેસેજ સમય સૂચક અને માંગણી સાથે નો હોવો જોઈએ

તે જરૂરિયાત ના પાયા પર આધારિત હોવું જોઈએ

કોડિંગ:માહિતી કે વિચારોને એ કન્ટેન્ટને કોડમાં કન્વર્ટ કરવા દાખલા તરીકે શબ્દો ચિત્ર એક્શન વગેરેમાં તેને એન કોડિંગ કહે છે

ચેનલ ઓફ કોમ્યુનિકેશન:ચેનલ એ સેન્ડલ અને રીસીવર વચ્ચેના સંદેશાવ્યવહારનું માધ્યમ છે આખું કોમ્યુનિકેશન તેના ત્રણ માધ્યમની સિસ્ટમ દ્વારા જોવા મળે છે જેમ કે ઇન્ટર પર્સનલ કોમ્યુનિકેશન દાખલા તરીકે કાઉન્સેલિંગ અને ટ્રેડિશનલ મીડિયા જેમ કે પપેટ શો નવતનકી વગેરે આ ઉપરાંત માસ મીડિયા જેમ કે રેડિયો ટેલીફોન ટેલિવિઝન પોસ્ટર ફિલ્મ વિડીયો વગેરે માસ મીડિયા નો ઉપયોગ ખૂબ જ મોટી સંખ્યાની લોકો માટે કરી શકાય હાલના હાઇટેક સમયમાં મોબાઇલ ઇમેલ વોઈસ મેલ ઇન્ટરનેટ અને બ્લોગ વગેરેનો પણ ચેનલ તરીકે ઉપયોગ કરી શકાય

રીસીવર:દરેક કોમ્યુનિકેશનમાં રીસીવર તો હોવો જ જોઈએ ઓડિયન્સ વગર કોમ્યુનિકેશનનો કોઈ જ અર્થ નથી માત્ર ઘોઘાટ છે

ડીકોડિંગ:કોડને ખોલવું તેને ડીકોડિંગ કહે છે એનો મતલબ કે તેમણે જે કન્ટેન્ટ રીસીવ કર્યું છે તેનો તે મિનિંગ એટલે કે અર્થ આપે છે

ફીડબેક:આ રીસીવર કે ઓડિયન્સથી સેન્ટર સુધી માહિતી પહોંચાડતો એક ફ્લો છે જે મેસેજ નું ઓડિયન્સ નું રિએક્શન છે જો મેસેજ ક્લિયર ના હોય તો તે સ્વીકાર્ય નથી તો ઓડિયન્સ તેને રિજેક્ટ કરશે ફીડબેક સિસ્ટમથી સેન્ટરને તેનું તેના મેસેજ ના સ્વીકાર્યતા વધારવાની તક મળે છે સામાન્ય રીતે ફીડબેક પોલ ઇન્ટરવ્યૂ સર્વે વગેરે દ્વારા લેવામાં આવે છે

   🔸c. Discuss the leveIs of prevention of disease. ડિઝીઝ પ્રિવેન્શનના લેવલની ચર્ચા કરો.

(1) પ્રાઇમરી પ્રિવેન્શન:રોગ થતો અટકાવવા અથવા તો થાય કે તરત જ તેને અટકાવવા માટે જે પગલા લેવામાં આવે છે તેને પ્રાઇમરી પ્રિવેન્શન કહે છે, જેમાં

• હેલ્થ પ્રમોશન અને
• સ્પેશીફીક પ્રોટેકશનનો સમાવેશ થાય છે.’

(a) હેલ્થ પ્રમોશન:-આ પ્રિવેન્શનનું પહેલુ લેવલ છે. જેમાં આપણે વ્યક્તિ તેમજ કોમ્યુનીટીનું હેલ્થ ઇમ્પ્રુવ કરીને ધણાં રોગ ફેલાતા અટકાવી શકીએ છીએ. દા:ત. ન્યૂટ્રિશન ડેફિનેશન જે પુરતાં પ્રમાણમાં ન્યુટ્રીશન આપીને અટકાવી શકીએ છીએ.

(b)સ્પેશીફીક પ્રોટેકશન:-કેટલાક disease specific protection દ્વારા અટકાવી શકાય છે. દા.ત : T.B, BCG વેકસીન દ્વારા ડિપ્થેરીયા ટીટનેસ તથા પર્ટુસીસ, DPT વેકસીન દ્વારા જેરોપ્થલ્મીયા વીટામીન A સોલ્યુશન આપીને અટકાવી

ફેકટરી અને ઇન્ડસ્ટ્રીઝમાં પ્રોટેકટીવ, ડીવાઇસ વાપરીને એક્સિડન્ટ અટકાવી શકાય છે. તેમજ બોડીનાં સ્પેશ્યલ ઓર્ગન્સનું પ્રોટેકશન કરી શકાય છે.

દા:ત, વેલ્ડીંગ કરનાર વ્યક્તિ સ્પેશ્યલ ગ્લાસ પહેરે છે. તે જ રીતે X-ray ડીપાર્ટમેન્ટમાં કામ કરતી વ્યક્તિએ સ્પેશ્યલ ગાઉન તથા ચશ્મા પહેરે છે. રૂ ની ફેકટરીમાં કામ કરતી વ્યક્તિઓ માસ્ક પહેરે છે

2. સેકંન્ડરી પ્રિવેન્શન:-રોગને આગળ વધતો અટકાવે છે તથા તેનાં કોમ્પલીકેશન થતાં અટકાવે છે.

• વહેલુ નિદાન
• સારવાર (પૂરતી)

• (a) વહેલુ નિદાન:જેમાં સ્ક્રીનીંગ કેશ, હેલ્થ પ્રોગ્રામ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે,આપણી પાસે બધા જ ડીસીઝ અટકાવવા માટેના વેકસીન નથી. તેથી વહેલુ નિદાન ખુબ જરુરી છે.
• (b) સારવાર (પૂરતી):કેટલાક પ્રકારનાં ડીસીઝ જેમ કે સિફિલસ લેપ્રસી વગેરે માટે વહેલું નિદાન તથા સારવાર એ જ શોલ્યુશન છે. જે કોમ્યુનીટીમાં ડીસીઝ ફેલાતો અટકાવવા ખૂબ જરૂરી છે.
• (3) ટર્સરી પ્રિવેન્શન :-જયારે રોગનો ફેલાવો વધુ થાય અને તે પહેલા સ્ટેજ થી વધુ હોય ત્યારે તેના પ્રીવેન્સન માટે સમય ન હોય ત્યારે તેને ટર્સરી પ્રિવેન્શનકહે છે.
• (a) ડિસેબિલીટી ઓછી કરવી :એટલે કે ખોડખાંપણ ઓછી કરવી,
• (b) રિહેબીલીટેશન :-વ્યક્તિ ને માદગી સબબ જે નુક્શાન થયુ હોય તેનુ મહદ અંશે તેના મુળ સ્થિતિ મા લઈ જવા માટે ના પ્રયત્નો. જેમ કે

• ફંકશનલ રિહેબીલીટેશન
• વોકેશનલ રિહેબીલીટેશન
• સાયકોલોજીકલ રિહેબીલીટેશન
• સોસ્યલ રિહેબીલીટેશન

Q.4   Write Short notes (ANY THREE) ટૂંક નોંધ લખો. (કોઇ પણ ત્રણ)   3 x 4=1

 🔸a. Explain functions of community  health nurse. કોમ્યુનિટીહેલ્થ નર્સના કાર્યો લખો.

કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સનાં કાર્યો:

(1) કોમ્યુનીટી નીડ એસેસમેન્ટ અથવા આઇડેન્ટીફિકેશન ઓફ કોમ્યુનીટી: કોમ્યુનીટી હેલ્થ નીડ જાણવા સર્વે કરવો ઘરે ઘરે જઇને લોકોની નીડ જાણવી. આ સિવાય ભૌગોલિક પરિસ્થિતી, envirnmental આસ્પેકટ,સોશિયોકલ્ચરલ આસ્પેકટ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

(2) પ્લાનીંગ:કોમ્પ્રીહેન્સીવ નર્સિંગ કેર આપવા મેડીકલ તથા બીજા ટીમ મેમ્બર સાથે રહી કામનું પ્લાનીંગ કરે છે, જેમાં સ્કુલ, કલીનીક તેમજ હેલ્થ સેન્ટર પણ હેલ્થ સર્વિસીઝ માટે પ્લાનીંગ કરે છે. આ ઉપરાંત હેલ્થ એજયુકેશન પ્રોગ્રામ માટે પ્લાનીંગ કરે છે.

(3) કેર પ્રોવાઇડર:કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સ કંટીન્યુસ અને કોમ્પ્રિહેન્સીવ કેર વિશાળ કોમ્યુનિટીને પૂરી પાડવાનું કામ કરે છે. હેલ્થ પ્રમોશન અને ડિસિઝન નું કાર્ય કરે છે બીમાર લોકોને સારવાર આપે છે તેમજ તેનો વિશ્વાસ જીતે છે

(4)એજ્યુકેટર: લોકોને એજ્યુકેશન આપે છે કે તેના હેલ્થ પ્રોબ્લેમ તે તેની જાતે રિઝોલ્વ કરી શકે હેલ્થ એજ્યુકેટર તરીકે કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સ ગ્રુપ ફેમિલી અને વ્યક્તિગત રીતે કોમ્યુનિટીમાં લોકોને એજ્યુકેટ કરે છે તેનાથી હેલ્થ પ્રમોશન અને ઇલનેસના પ્રવેન્શન તેમજ રિહેબલીકેટેશન અને ડિસેબલિટી ના પ્રિવેન્શન નું કાર્ય થાય છે કોમ્યુનિટી હેલ્થ નર્સ સ્કૂલ ચિલ્ડ્રન મધર એલિજેબલ કપલ વગેરે લોકો માટે કોમ્યુનિટીમાં હેલ્થ એજ્યુકેશનના સેશન પ્લાન કરે છે અને કંડક્ટ કરે છે

(5)કાઉન્સેલર: કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સ કોમ્યુનીટી માં ફેમિલીને તેના પ્રોબ્લેમ ની ઓછા કરવા માટે સોલ્વ કરવા માટે રિસોર્સિસ મેળવવા માટે કામ કરે છે

(6) હ્યુમન રિસોર્સ:કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સ કમિટીની અંદર વહેલા રિસોર્સીસને ઓળખે છે અને તેનો ઉપયોગ કરે છે

(7) ઓબ્ઝર્વેશન:કોમ્યુનીટી હેલ્થ કોમ્યુનીટી નર્સ તેની આજુબાજુમાં બનતા બધા જ બનાવો અને ઓબ્ઝર્વ કરે છે જેથી હેલ્થની સ્થિતિ મા આવતા કોઈ ફેરફારોને ઓળખી શકાય

(8) કેર મેનેજર: કેર મેનેજર તરીકે કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સ ફેમિલીને હેલ્થ કેર સર્વિસીસ આપે છે

(9) મેડિકલ આસિસ્ટન્ટ:- મેડિકલ ઓફિસર અને હેલ્થ પ્રોગ્રામ મા જરારી જણાય ત્યા મદદ કરવી

🔸b. Write controlling measures of mosquitoes. મચ્છરનો ઉપદ્રવ અટકાવવાના પગલાં લખો.

મચ્છર પાણીમાં ઈંડા મૂકે છે. તે સામાન્ય બાબત છે. આ જગ્યાનું પાણી દૂર કરી જગ્યા બંધ કરી દેવી જોઈએ. દા.ત. ગટર , ગંદા પાણીના ખાબોચિયા વગેરે
આ રીતે larva ને control કરવા ઘણી એવી જગ્યા છે કે જ્યાં મચ્છરોનો ઉદ્ભવ થાય છે. તેથી મચ્છરને control કરવાની આ રીતને source reduction તરીકે ઓળખાવમા આવે છે.

1.ઓઇલ એપ્લાય કરવું

• પાણી ઉપર oil રાખવામાં આવે તો પાણી ઉપર oil દ્વારા પાતળું layer બને છે. જેના કારણે પાણીનું surface tension ઓછું થાય છે. અને Oil મચ્છરની breeding જગ્યા ઉપર છવાય જાય છે. ત્યારે larva અને pupa બંને Oil ની toxic action થી અને થોડા ડૂબવાથી મરી જાય છે. કારણ કે oil ના લીધે તેઓને મળતો air supply બંધ થઈ જાય છે. આના માટે જે તેલ વપરાય છે. તે crude oil કેરોસીન અને petrol હોય છે.

૨. સિન્થેટિક ઈનસેકટી સાઈડ

• સિન્થેટિક બનાવટોમાં D.D.T , B.H.C મેલેથીઓન વગેરે જેવા પાઉડર નો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, આનાથી મચ્છરનો control થઈ શકે પરંતુ larva નો control થઈ શકતો નથી કારણકે તે ઝુમખામાં રહે છે. તેથી જલ્દી મળતા નથી.

૩. બાયોલોજિકલ કન્ટ્રોલ

• અમુક પ્રકારની માછલી મચ્છરના eggs ને ખાઈને જીવનારી હોય છે. જેમાં ગપ્પી ફિશ અને ગંબુશિયા ફિશ તથા માસ્પાડોસ નામની ફિશ વધારે પ્રખ્યાત છે. જેથી ઘણી જગ્યાએ આવી ચોક્કસ પ્રકારની માછલીઓ larva ના control માટે રાખવામાં આવે છે.

4.રેસિડ્યુઅલ ઈનસેકટી સાઈડ

• જેમ કે B.H.O, D.D.T, O.M.S 33 મેલેથીયોન આ બધા જ measure મચ્છર ને control કરવા વપરાય છે. આ ઈન્સેક્ટિસાઇ ઘરની દિવાલ અને છત પર અને દરેક જગ્યાએ સ્પ્રે કરવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત ઠારની ગમાણમાં જ્યાં વધુ પ્રમાણમાં મચ્છર રહેતા હોય તેવી જગ્યાએ સ્પ્રે કરવામાં આવે છે

🔸c. Write the objectives of under five clinic. અન્ડર ફાઇવ ક્લિનિકના હેતુઓ લખો. 

1. કેર ઇન ઇલનેસ
   નાના બાળકોની સાર સંભાળ અને માંદગીમાં ટ્રીટમેન્ટ આપવી 80 થી 9૦ ટકા બાળકોની સંભાળ નર્સ દ્વારા લેવામાં આવે છે તેથી રૂરલ એરિયામાં ક્વોલિફાઇડ ડોક્ટર કે સ્પેશિયાલિસ્ટની ગેરહાજરીમાં નર્સ સારી રીતે કામ કરી શકે
2. પ્રીવેન્ટીવ કેર આપવી
   જેમાં ઈમ્યુઝેશન દરેક બાળકને સિક્સ ડીજી સામે રક્ષણ આપવું તેમ જ એન્ટિનેટર મધરને ઇન્જેક્શન ટીટીના બે ડોઝ આપવા
3. ન્યુટ્રિશનલ સર્વિસપુરી પાડવી
   બાળકોમાં ન્યુટ્રિશનલ સ્ટેટસ પર ધ્યાન રાખવું ખૂબ જરૂરી છે કારણ કે તે આરોગ્ય ઉપર સીધી અસર કરે છે તેથી જન્મથી છ વર્ષના બાળકો એન્ટિનેટર મધર પોસ્ટ નેટલ મધર એડોલેસ્ન્સ ગર્લ અને આ ડેફિશિયન્સી અટકાવવુ
4. હેલ્થ ચેકઅપ
   [ દરેક બાળકનું હેલ્થ ચેકઅપ તેની ઉંમર મુજબ કરવામાં આવે under 5 ક્લિનિક ની આ બેઝિક બાબત છે જેમાં બાળકનો સમયાંતરે હાઇટ અને વેટ કરી તેનો ગ્રોથ મોનિટરિંગ કરવામાં આવે એટલે કે પ્રથમ વર્ષે દર મહિને બીજા વર્ષે દર મહિના ના ત્રણ વર્ષથી પાંચ વર્ષ સુધી દર ત્રણ મહિને આ રીતે બાળકની છ વર્ષની ઉંમર થાય ત્યાં સુધી વેઇટ કરવા માં આવે જેથી તેનો ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ બરાબર થાય છે કે નહીં તે જાણી શકાય
5. ફેમિલી પ્લાન
   લોકોને અન્ડર 5 ક્લિનિક ફેમિલી પ્લાનિંગ થી લોકોને ફેમિલી પ્લાન સર્વિસીસ પહોંચાડી શકાયન જેથી બર્થ કંટ્રોલ કરી શકાય
6. હેલ્થ એજ્યુકેશન
   લોકોને ન્યુટ્રીશન, ઇમ્યુનાઇઝેશન સેનિટેશન વોટર સપ્લાય વગેરે વિશે હેલ્થ એજ્યુકેશન આપવુ

Q.5 Define Folloiwng (ANY SIX) નીચેની વ્યાખ્યા આપો. (કોઇ પણ છ)                     6×2=1

🔸a. Health education – હેલ્થ એજ્યુકેશન  :આલ્મા આટા (1978) મુજબ ” હેલ્થ એજ્યુકેશન એ એક એવો પ્રોસેસ છે કે જે લોકો ની હેલ્થ પ્રેક્ટિસ મા નોલેજ અને વર્તણુક સબંધિત ફેરફારો લાવવા પ્રોત્સહિત થાય તેમજ હેલ્થ બાબતે વ્યક્તિગત હેલ્થી રહી શકે અને જરુરિયાત મુજબ મદદ મેળવી શકે

🔸b. Nursing Process – નર્સિંગ પ્રોસેસ :નર્સિંગ પ્રોસેસ એ એક એવો સિસ્ટમિક અને સાયન્ટિફિક મેથડ છે જેમાં એસેસમેન્ટ અને ઇવોલ્યુશનના સ્ટેપ ફોલો કરીને કેર આપવામાં આવે છે              

  🔸c. Noise   નોઇસ  :નોઈસ શબ્દ લેટિન શબ્દથી આવ્યો છે એવો અપ્રિય અવાજ કે જે માણસ અથવા પ્રાણીઓના જીવનમાં ના સંતુલનમાં વિક્ષેપ પાડે છે તેને નોઇસ પોલ્યુશન કહે છે                                                

 🔸d, Cold chain – કોલ્ડ ચેઇન: જ્યાંથી વેક્સિનનું ઉત્પાદન થાય ત્યાંથી લાભાર્થી સુધી પહોંચે ત્યાં સુધી તેનું ટેમ્પરેચર જાળવી રાખવા માટે જે પ્રોસેસ અપનાવવામાં આવે છે તેને કોલ્ડ ચેન્જ કહે છે                                

🔸e. Pandemic – પેન્ડેમિક: પેન્ડેમિક એટલે કે કોઈપણ રોગ એક સ્ટેટમાંથી બીજા સ્ટેટ અને એક કન્ટ્રીથી બીજા કન્ટ્રીમાં ફેલાય અને આખા વિશ્વમાં જોવા મળે તેને પેંડામિક કહે છે દાખલા તરીકે સ્વાઇન ફ્લુ કોવિડ 19 વગેરે

🔸f. Micro nutrient- માઇક્રો ન્યુટ્રીઅન્ટ: એવા ન્યુટ્રીયંટ કે જેની આપણા બોડીમાં ઓછા પ્રમાણમાં જરૂરિયાત હોય તેને માઇક્રો ન્યુટ્રીયંટ કહે છે દાખલા તરીકે વિટામિન્સ અને મિનરલ્સ

🔸 g. Weaning diet – વિનિંગ ડાયટ: વિનિંગ ડાયટ એટલે એવો ખોરાક કે જે બાળકને છ મહિના પછી ચાલુ કરવામાં આવે છે માતાના ધાવણની સાથે સાથે બાળકના ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ માટે ઉપરથી જે ખોરાક આપવામાં આવે છે દાખલા તરીકે દાળ નું પાણી મગનું પાણી દહીં વગેરે

🔸h. Communication- કોમ્યુનિકેશન:કોમ્યુનિકેશન એ એક એવો પ્રોસેસ છે જેમાં બે કે વધુ વ્યક્તિઓ પોતાના વિચારો સુચનાઓ અને લાગણીઓની આપ લે અથવા વહેંચણી કરે છે એટલે કે વિચારોનું આદાન પ્રદાન કરવું તેને કોમ્યુનિકેશન કહે છે

⏩.Q.6 .Fill in the blanks.ખાલી જગ્યા પૂરો.

a. Filarial is spread by———- types of mosquitoes. ફાયલેરિયા ક્યુલેક્સ પ્રકારના મચ્છરથી ફેલાય છે.

b. CFTRI stands for———. CFTRI નું પૂરૂ નામ લખો.સેન્ટ્રલ ફુડ ટેક્નોલોજીકલ રિચર્સ ઇંસ્ટિટ્યૂટ

c. Head quarterof WHO is in ——— WHO નું હેડક્વાર્ટર જીનીવા એ આવેલું છે.

d. One CHC covers——– population. એક CHC 1,20,000 ની વસ્તીઓં હોય છે.

e. Best method of cooking is——–. સ્ટિમીંગ રાંધવાની ઉત્તમ કાળા છે.

⏩B. State whether following statement are ‘True’ or ‘False’. નીચેના વિધાનો ખરા છે કે ખોટા તે જણાવો.

a. Vitamin’E’ is a water soluble Vitamin. વિટામીન ઇ પાણી દ્રાવ્ય વિટામીન છે. → ❌

b. One ASHA is for every 2000 population. 2000ની વસ્તીએ એક આશા હોય છે. → ❌

c. BCG is given by intra muscular route. BCG ઇન્ટ્રા મસ્ક્યુલર રૂટથી આપવામાં આવે છે. → ❌

d. Only immunization is provided under Mamta clinic. મમતા ક્લિનિકમાં ફક્ત રસીકરણ જ કરવામાં આવે છે. → ❌

e. Injection TT is not necessary for burns patien દાઝેલા દર્દી માટે ટીટનેસનું ઇન્જેકશન જરૂરી નથી → ❌

⏩C. Match ‘A’ with ‘B’‘અ’ સાથે ‘બ’ જોડો

‘A’ ‘B’

1.Iodine – આયોડિન a. Vitamin ‘C’. વિટામીન “C”

2.Intra uterine device ઇન્ટ્રા યુટેરાઇન b. Reproductive health- રીપ્રોડક્ટીવ હેલ્થ

૩. Ascorbic Acid — એસ્કોર્બિક એસિડ c. Tuberculosis -ટ્યુબરક્યુલોસિસ

4 .Sputum Slide -સ્યૂટમ સ્લાઇડd. D. Goiter – ગોઇટર

5.MCH services -MCH-સર્વિસીસ E. Detection of cancer-કેન્સરની ચકાસણી

            f. Copper-T  કોપર-ટી. 

💥☺☺☺ALL THE BEST ☺☺☺💥💪

નોંધ :-MCQ ANSWER APP ની યુનિક પેટર્ન માં બંને ભાષા માં આગળ paper solution /click here ની નીચે આપેલા છે. ” અ ” પર ક્લિક કરવાથી ભાષા ચેન્જ થશે.

IF ANY QUERY OR QUESTION,REVIEW-KINDLY WATSAPP US No. – 84859 76407