F.Y.GNM-GNC-COMMUNITY HEALTH NURSING-I-2023-COMMUNITY HEALTH NURSING-I

Date:- 14/10/2023

Q-1

🌟 a) Write down objectives of home visiting – હોમ વિઝિટના ઓબજેકટીવ લખો. -03

Answer :-

1. હેલ્થની સ્થિતિનું એસેસમેન્ટ (Health Assesment): ઘરના સભ્યોની હેલ્થની સ્થિતિ અને તેમના હેલ્થની સંબંધિત જરૂરિયાતોનું એસેસમેન્ટ કરવું.

   – ઘરના દરેક સભ્યની તબીબી સ્થિતિ વિશે માહિતગાર થવું.

2. પ્રાયમરી હેલ્થની સર્વિસીસ આપવી (to provide primary health services): તાત્કાલિક અને સામાન્ય હેલ્થની સમસ્યાઓ માટે જરુરી પ્રાયમરી હેલ્થની સર્વિસીસ આપવી કરવી.

   – પ્રાયમરી ટ્રીટમેન્ટ અને ડીસીઝના કંટ્રોલ માટે માર્ગદર્શન આપવું.

3. હેલ્થ એજ્યુકેશન અને અવેરનેસ: હેલ્થ અને સ્વચ્છતા વિશે માહિતી અને અવેરનેસ ફેલાવવી.

   – હેલ્થની સુધારણાના ઉપાયો, વેક્સિનેશન, અને ન્યુટ્રીશન વિશે જાગૃત કરવું.

4. ડીસીઝ પ્રતિકારક વેક્સીન: બાળકો અને વિમુકતગ્રસ્ત લોકો માટે જરૂરી વેક્સીન સુનિશ્ચિત કરવું.

   – સમયસર વેક્સીન અને ફોલો-અપ પર ધ્યાન આપવું.

5. પરિવારના સભ્યો સાથે સંલગ્નતા: પરિવારના સભ્યો સાથે હેલ્થની સંબંધિત ચર્ચાઓ અને દિશાનિર્દેશ કરવું.

   – હેલ્થની સુધારણા માટે પરિવારના સભ્યોને શામેલ કરવું અને પ્રોત્સાહિત કરવું.

6. *બાળક નાં ગ્રોથ અને ડેવલપમેન્ટ ની તપાસ*: બાળકો અને નવજાત ઇન્ફટના વિકાસનું મોનીટરીંગ કરવું.

   – ઇન્ફટ ના ફિઝીકલ અને મેન્ટલ વિકાસ પર નજર રાખવી.

7. *અણધારી પરિસ્થિતિઓ માટે તૈયાર*: મૌસમ માં જીવાય એવી પરિસ્થિતિઓને હલ કરવા માટે પરિવારોને તૈયાર કરવું.

   – ઘરઆંગણામાં હેલ્થની અને સલામતી માટેના પગલાં.

8. *જરૂરી સર્વિસીસ સાથે જોડાણ*: જરૂરિયાતવાળા લોકોને જરૂરી હેલ્થની સર્વિસીસ સાથે જોડવું.

   – હેલ્થની કેન્દ્રો, દવાખાનાઓ, અને વિશેષજ્ઞોથી પરામર્શ સુનિશ્ચિત કરવું.

9. *ફોલો-અપ મુલાકાતો*: પૂર્વ નિદાન અને ટ્રીટમેન્ટ માટે ફોલો-અપ મુલાકાતો કરવી.

   – પેશન્ટ ની હેલ્થની સુધારણા પર નજર રાખવી.

10. *હેલ્થની સુધારણા માટે માર્ગદર્શિકા*: હેલ્થની સુધારણા માટે યોગ્ય માર્ગદર્શિકા અને સલાહ આપવી કરવી.

   – હેલ્થની સમસ્યાઓનું નિરાકરણ અને સારી આદતોનું નિર્માણ.

આ હેતુઓ Home Visit ની મહત્વતા અને અસરકારકતા માટે માળખું બનાવે છે, જે આપણા સમાજમાં હેલ્થની કાળજીને આગળ વધારવામાં મદદરૂપ થાય છે.

🌟 B) Write down national immunization schedule for lyear child. એક વર્ષના બાળકનું નેશનલ ઈમ્યુનાઈઝેશન સેડયુલ લખો.04

🌟 c) Write the factors affecting on health. આરોગ્ય પર અસર કરતા પરિબળો જણાવો. 05

1. લાઈફ સ્ટાઈલ (Lifestyle)

– *ડાયટ (Diet):* સંતુષ્ટ અને ન્યુટ્રીટીવ ડાયટ ન લેતા હેલ્થ સમસ્યાઓ, જેમ કે ન્યુટ્રીશનની ડેફિસીયન્સી અને ઓબેસિટી.

– *એક્સેરસાઈઝ (Exercise):* નિયમિત એક્સેરસાઈઝના અભાવને કારણે હ્રદયડીસીઝ, ઓબેસિટી અને અન્ય બિમારીઓ.

– *તંબાકુ અને આલ્કોહોલ (Tobacco and Alcohol):* સ્મોકિંગ અને આલ્કોહોલનો અતિરેક એન્વાયર્મેન્ટમાં હાનિકારક છે.

– *નશીલા પદાર્થો (Substance Abuse):* નશીલા પદાર્થોનો ઉપયોગ હેલ્થને ગંભીર અસર પહોંચાડે છે.

2. ડાયટ અને ન્યુટ્રીશન (Diet and Nutrition)

– *ન્યુટ્રીશનના તત્વો (Nutrients):* વિટામિન, પ્રોટીન, અને મિનરલ્સનું પૂરતું પ્રમાણ હેલ્થ માટે જરૂરી છે.

– માલ ન્યુટ્રીશન અને ઓવર ન્યુટ્રીશન (Malnutrition and Overnutrition):* ન્યુટ્રીશનની ડેફિસીયન્સી અથવા અતિરેક બંને હેલ્થને નુકસાન પહોંચાડે છે.

3. એન્વાયર્મેન્ટ (Environment)

– *હવા અને વોટરનું પ્રદૂષણ (Air and Water Pollution):* પ્રદૂષિત હવા અને વોટરથી વિવિધ બિમારીઓ થાય છે.

– *હાઉસીંગ અને સેનિટેશન (Housing and Sanitation):* ગંદકી અને અયોગ્ય હાઉસીંગ પરિસ્થિતિ હેલ્થ પર ખરાબ અસર પાડે છે.

4. ઈકોનોમીકલ ફેકટર્સ (Economic Factors)

– *ઈકોનોમીકલ સ્થિતિ (Economic Status):* ગરીબી અને ઈકોનોમીકલ મુશ્કેલીઓ હેલ્થ સર્વિસીસ અને ન્યુટ્રીશનમાં અવરોધ સમાન છે.

– *નોકરી અને રોજગાર (Employment and Occupation):* નોકરીના પ્રકાર અને કાર્ય એન્વાયર્મેન્ટ હેલ્થ પર પ્રભાવ પાડે છે.

5. સમાજ અને સંસ્કૃતિ (Society and Culture)

– *એજ્યુકેશન (Education):* એજ્યુકેશનની કમી હેલ્થ જાગૃતિ અને હેલ્થ સર્વિસીસના ઉપયોગમાં અવરોધ સમાન છે.

– *પરિવાર અને સોશ્યલ આધાર (Family and Social Support):* મજબૂત પારિવારિક અને સોશ્યલ આધાર મેન્ટલ હેલ્થ અને સુખાકારીમાં સુધારો લાવે છે.

6. જીનેટિક્સ (Genetics)

– *જીનેટિક ડીસીઝ (Genetic Disorders):* ફેમીલીમાં ચાલતા ડીસીઝ, જેમ કે ડાયાબિટીસ, હ્રદયડીસીઝ, અને અન્ય જીનેટિક ફેકટર્સ હેલ્થ પર અસર કરે છે.

                           OR

🌟 A) Objectives of family health nursing care – ફેમીલી હેલ્થ નર્સિંગ કેરના ઓબ્જેકટીવ લખો. 03

1. *ફેમીલીના હેલ્થને પ્રોત્સાહન આપવું

   – ફેમીલીના દરેક સભ્યના સામૂહિક અને વ્યક્તિગત હેલ્થને સુધારવા માટે તકેદારી અને એજ્યુકેશન પૂરી પાડવું.

2. *હેલ્થના જોખમોને ઘટાડવા*

   – ડીસીઝ નાં પ્રિવેન્શન અને હેલ્થનાં પ્રમોશન માટે યોગ્ય માર્ગદર્શન અને કોમ્યુનીટી આધારિત સેવાઓનો ઉપયોગ.

3. *સમયસર ટ્રીટમેન્ટ અને રેફરલ

   – જરૂરિયાત પ્રમાણે મીડીસીન અને ટ્રીટમેન્ટ ની ઉપલબ્ધિ સુનિશ્ચિત કરવા અને સમયસર સારવાર આપવાની વ્યવસ્થા કરવી.

4. *હેલ્થ એજ્યુકેશન અને જાગરૂકતા વધારવી*

   – ફેમીલીના સભ્યોને હેલ્થ સંબંધિત મુદ્દાઓ પર જાગરૂક કરવી અને યોગ્ય હેલ્થ વ્યવહાર વિકસાવવામાં સહાય કરવી.

5. *હેલ્થ સર્વિસીસ નો યોગ્ય ઉપયોગ સુનિશ્ચિત કરવો

   – ફેમીલીને ઉપલબ્ધ હેલ્થ સેવાઓ અને સંસાધનો વિશે માહિતી આપવી અને તેમને યોગ્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવી.

6. *મેન્ટલ અને સોશ્યલ હેલ્થનું ધ્યાન રાખવું

   – ફેમીલીના સભ્યોના મેન્ટલ હેલ્થ અને સોશ્યલ સુખાકારી માટે માર્ગદર્શન અને સહાયતા પૂરી પાડવી.

7. *હેલ્થની ગુણવત્તામાં સુધારો*

   – ઘરઆધારિત હેલ્થ સંભાળ અને કોમ્યુનિટી હેલ્થ પ્રોગ્રામના અમલ દ્વારા હેલ્થ સેવાઓની ગુણવત્તામાં સુધારો લાવવો.

8. *ઇમ્યુનીટી પાવર અને હેલ્થ સર્વિસીસ માં સુધારો

   – ડીસીઝ સામે પ્રોટેકશન માટે વેક્સીન પ્રોગ્રામ અને અન્ય પ્રિવેન્ટીવ ઉપાયોનું આયોજન અને અમલ.

🌟 b) Write the health assessment of postnatal mother. -પોસ્ટનેટલ મધરનું હેલ્થ અસેસમેન્ટ લખો .

પોસ્ટનેટલ મધરની એસેસમેન્ટ (Postnatal Mother Assessment) એ મધરના હેલ્થ અને ભલામણની જાળવણી માટે મહત્વપૂર્ણ છે. તે મધરને ફિઝીકલ, મેન્ટલ અને સોશ્યલ રીતે સમર્થ બનાવવા માટે જરૂરી છે. અહીં પોસ્ટનેટલ મધરની એસેસમેન્ટની વિગતવાર આપવામાં આવી છે:

1. ફિઝીકલ એસેસમેન્ટ (Physical Assessment)

(a) વાઈટલ સાઈન (Vital Signs)

– બ્લડ પ્રેશર (Blood Pressure):* સામાન્ય બ્લડ પ્રેશર છે કે કેમ તે ચકાસવું.

– પલ્સ (Pulse):* પલ્સની ગતિ અને રિધમ ચકાસવું.

– ટેમ્પરેચર (Temperature):* શરીરનું તાપમાન સામાન્ય છે કે કેમ તે ચકાસવું.

– રેસ્પીરેશન (Respiration):* શ્વાસની ગતિ અને સરળતા ચકાસવી.

(b) બ્રેસ્ટ અને લેક્ટેશન (Breast and Lactation)

– *બ્રેસ્ટનું એસેસમેન્ટ:* બ્રેસ્ટના આકાર, કદ, અને કોઈ દુખાવો છે કે કેમ તે ચકાસવું.

– *લેક્ટેશન:* મિલ્કની પુરતી ઉપલબ્ધિ અને બાળકોને મિલ્ક પીવડાવવા મમ્મી સમર્થ છે કે કેમ તે નિરીક્ષણ.

(c) એબ્ડોમન અને ડાઈઝેશન (Abdomen and Digestion)

– *સ્ટમકનું એસેસમેન્ટ:* સ્ટમકના આકાર અને કોઈ દુખાવો કે સોજો છે કે કેમ તે ચકાસવું.

– *મૂત્રશંકા અને યુંરીનેશન:* સામાન્ય રીતે યુંરીનેશન થવું અને કોઈ મુશ્કેલી છે કે કેમ તે ચકાસવું.

(d) યુટ્રસ (Uterus)

– *યુટ્રસનું સંકોચન:* યુટ્રસનો કદ અને સંકોચનની સ્થિતિ ચકાસવી.

– *લોચિયા (Lochia):* લોચિયાનો રંગ, ગંધ, અને માત્રા ચકાસવી.

(e) પેરીનીયમ (Perineum)

– *પેરીનીયમ (Perineal Area):* પરીનિયમ વિસ્તારમાં કોઈ દુખાવો, સોજો કે ચિરાયેલી જખમ છે કે કેમ તે ચકાસવું.

2. મેન્ટલ એસેસમેન્ટ (Psychological Assessment)

– મૂડ અને ભાવનાઓ (Mood and Emotions):* મધરની ભાવનાત્મક સ્થિતિ, તણાવ, અને મૂડનું એસેસમેન્ટ.

– સોશ્યલ સહાયતા (Social Support):* મધરને પરિવાર અને મિત્રો દ્વારા મળી રહેલી સહાયતાનું એસેસમેન્ટ.

– માતૃત્વમાં ઉત્સાહ:* બાળક સાથે મધરની જોડાણ અને માતૃત્વનો અનુભવ.

3. ઇન્ફટનું એસેસમેન્ટ (Infant Assessment)

– *ઇન્ફટનું હેલ્થ:* ઇન્ફટનું વજન, ઊંચાઈ, તાપમાન, અને ઇમ્યુનીટી ક્ષમતા ચકાસવી.

– *મિલ્ક પીવા અને ન્યુટ્રિશન:* ઇન્ફટની મિલ્ક પીવાની ક્ષમતા અને ન્યુટ્રીશન સ્તર.

4. એજ્યુકેશન અને ગાઇડન્સ (Education and Guidance)

– હેલ્થ જાગૃતિ:* હેલ્થ સુધારણા માટે માહિતી અને ગાઇડન્સ.

– દૈનિક સલાહ:* ન્યુટ્રીશન, આરામ અને ફિટનેસ માટેની સલાહ.

– માયલ્ડ એક્સરસાઇઝ:* હળવા એક્સેરસાઈઝ માટે ગાઇડન્સ.

5. ફોલોઅપ (Follow-up)

– નિયમિત તપાસ:* મધરની સ્થિતિ પર અનુક્રમિત નિરીક્ષણ.

– આગામી મુલાકાતો:* હેલ્થ સુધારણા માટે આગામી મુલાકાતોની યોજના.

6. મીડીસીન અને ટ્રીટમેન્ટ (Medications and Treatment)

– જરૂરી મીડીસીન:* પ્રેસ્ક્રાઇબ્ડ મીડીસીન અને તેમના નિયમિત ઉપયોગ.

– સારવાર:* કોઈપણ ફિઝીકલ અથવા મેન્ટલ સમસ્યાઓ માટે યોગ્ય સારવાર.

પોસ્ટનેટલ મધરની એસેસમેન્ટ નિયમિત અને સંપૂર્ણ હોવી જોઈએ, જેથી મધરનું હેલ્થ અને સુખાકારી સુનિશ્ચિત થઈ શકે.

7. હેલ્થ સર્વિસીસ (Healthcare Services)

– *સર્વિસીસની ઉપલબ્ધિ (Availability of Services):* હેલ્થ સર્વિસીસની ઉપલબ્ધિ અને ગુણવત્તા હેલ્થ સુધારણામાં મહત્વપૂર્ણ છે.

– *ઇમ્યુનાઈઝેશન પ્રોગ્રામ (Immunization Programs):* વેક્સીન અને પ્રિવેન્શન પ્રોગ્રામ હેલ્થ સુરક્ષા માટે જરૂરી છે.

8. મેન્ટલ ફેકટર્સ (Mental Factors)

– તણાવ અને ચિંતાઓ (Stress and Anxiety):* વધતો તણાવ અને ચિંતાઓ ફિઝીકલ અને મેન્ટલ હેલ્થને હાનિ પહોંચાડે છે.

– મેન્ટલ સ્થિરતા (Mental Stability):* મેન્ટલ હેલ્થની કાળજી હેલ્થ સુધારણામાં મહત્વપૂર્ણ છે.

🌟 c) Describe family as a unit of health. – ફેમીલી એ હેલ્થ યુનિટ છે તે સમજાવો.05

કોમ્યુનિટી માં હેલ્થ કેર પ્રેક્ટિસ કરતી વખતે ફેમિલી એ યુનિટ છે

કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સિંગ પ્રેકટીસીસ એ ફેમીલીનાં પ્રકાર પર આધારીત છે જે ફેમીલીનાં સભ્યો અથવા ફેમીલીની નીડનાં વિચારો દ્વારા જાણી શકાય છે. આનો આધાર કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સિંગ સર્વિસીસમાં ફેમીલીની એક યુનીટ તરીકે કઇ રીતે રજુઆત કરવામાં આવે છે તેનાં પર છે.

કોઇપણ ફેમીલી માટે આરોગ્યનું ધોરણ અથવા ફેમીલીની સુખાકારી જાળવવી એ ફેમીલીની કેપેસીટી ઉપર આધારીત છે.

હેલ્થ વિશે નકકી કરવા માટે ઘણા આઉટસાઇડ અને ઇનસાઇડ ફેકટર્સ વચ્ચેની પ્રતિક્રિયા જે ફેમીલી માટે લાભદાયક છે કે નુકશાનકારક અસર કરશે તેનાં ઉપર આધારીત છે. તેની સંપૂર્ણ અસર ચોકકસ સમય દરમ્યાન પોઝીટીવ અને નેગેટીવ એટીટયુડ પ્રમાણે વિચારી શકાય. આ ઉપરાંત ઘણા મુદાઓ નિચે મુજબ છે.

(1) ફેમીલી એ સમાજનું એક નેચરલ અને મુળભૂત યુનીટ છે.

(2) ફેમીલી સાથે રહેલા સભ્યો વચ્ચે ઉપસ્થિત થતા પ્રોબ્લેમ્સ સુધારે છે અને તેનું સાથે મળી ને નિવારણ કરે છે.

(3) ફેમીલીનાં હેલ્થ પ્રોબ્લેમ એકબીજા સાથે જોડાયેલા હોય છે.

(૪) ફેમીલી કટોકટીનાં સમયમાં સહકાર આપે છે.

(5) ફેમીલીમાં હેલ્થ અંગેના નિર્ણયો અને પર્સનલ કેર માટે મર્યાદાઓ હોય છે.

(6) ઘણા ખરા કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સિંગનાં પ્રયત્નો માટે ફેમીલી માટે એ ઇફેકટીવ અને અવેલેબલ ચેનલ છે.

🌟 Q-2 a) Explain epidemiology triad. એપીડેમિયોલોજી ટ્રાઈડ વિશે લખો.08

એપિડેમિયોલોજિકલ ટ્રાયડ અથવા એપિડેમિયોલોજિકલ ત્રિકોણ એ કોમ્યુનીટી મા કેવી રીતે ચેપી રોગો થાય છે અને ટ્રાન્સમિટ થાય છે એ સમજાવવા માટેનું પરંપરાગત મોડેલ છે આ મોડેલ ખૂબ જ સરળ છે અને ચેપી રોગો થવા માટે ના અને તેના ક્ન્ટ્રોલ અને ઈરાડીકેશન માટે ખુબ જરુરી છે.

ડિસિઝ થવા માટે આ ત્રણ પરિબળો જવાબદાર છે એજ્ન્ટ ,હોસ્ટ અને ઇંવાયર્મેન્ટ જો તેમાથી કોઇ એક ની પણ ગેરહાજરી હોય તો રોગ થતો નથી.તેથી રોગો નો ઉદભવ તેમજ ઉપાય માટે આ મોડેલ નો ઉપયોગ થાય છે.

એપિડેમિયોલોજિકલ ટ્રાયોડ (Epidemiological Triad) એ કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝના પ્રવર્તમાનને સમજવા માટેનો મૂળભૂત મૉડલ છે. આ ટ્રાયોડ ત્રણ મુખ્ય ઘટકોમાંથી બનેલી છે: એજન્ટ, હોસ્ટ, અને એન્વાયર્મેન્ટ.

1. એજન્ટ (Agent):

   – એજન્ટ તે તત્વ છે કે જે ડીસીઝપ્રક્રિયા (ઇન્ફેક્શન અથવા નોનઇન્ફેક્શન)નું કારણ બને છે. આ માં બેક્ટેરિયા, વાઈરસ, પેરાસાઈટ્સ, ફંગસ વગેરે સામેલ છે.

   – ઉદાહરણ: હેપાટાઈટીસ બી વાઈરસ એ એજન્ટ છે જે હેપાટાઈટીસ બી ડીસીઝનું કારણ બને છે.

2. હોસ્ટ (Host):

   – હોસ્ટ તે વ્યક્તિ અથવા જીવ છે જે કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝ ના એજન્ટ માટે સંવેદનશીલ છે. હોસ્ટના જન્મજાત અથવા પ્રાપ્ય લક્ષણો, જેવા કે ઉંમર, જાતિ, ઈમ્યુંનીટી પાવર, અને આનુંવાન્શિકતા, એજન્ટની અસરકારકતા પર અસર કરી શકે છે.

   – ઉદાહરણ: વ્યક્તિ કે જેનો પ્રતિકારક પાવર ઓછો છે તે ફુગના ઇન્ફેકશન માટે વધુ સંવેદનશીલ હોઈ શકે છે.

3. એન્વાયર્મેન્ટ (Environment):

   – એન્વાયર્મેન્ટ તે બાહ્ય ફેકટર્સનો સમૂહ છે જે હોસ્ટ અને એજન્ટ વચ્ચેના પ્રસારને પ્રભાવિત કરે છે. આમાં ફીઝીકલ, બાયોલોજીકલ, સોશ્યલ અને ઈકોનોમીકલ ફેકટર્સનો સમાવેશ થાય છે.

   – ઉદાહરણ: ગંદકીનું વાતાવરણ અને વોટરનો અભાવ એન્વાયર્મેન્ટનાં ફેકટર્સ છે જે કોલેરાના ફેલાવાને સહાય આપી શકે છે.

એપિડેમિયોલોજિકલ ટ્રાયોડ:

            એજન્ટ

              / \

             /   \

            /     \

         હોસ્ટ — એન્વાયર્મેન્ટ

ઉદાહરણ: મેલેરિયા

– એજન્ટ:* પ્લાસ્મોડિયમ પેરાસાઈટ

– *હોસ્ટ:* હ્યુમન

– *એન્વાયર્મેન્ટ:* વોટરના સંગ્રહવાળા વિસ્તારો (જેમાં મચ્છરોની વસ્તી વધુ હોય)

મહત્વ:

એપિડેમિયોલોજિકલ ટ્રાયોડ એ કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝના પ્રિવેન્શન અને કંટ્રોલ માટે મહત્વપૂર્ણ છે. આ મોડલના આધારે, કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝના પ્રિવેન્શન માટે વિવિધ વ્યવહારાત્મક પગલાં લેવામાં આવે છે, જેમ કે:

– એજન્ટને નાશ કરવા માટે મીડીસીનનો ઉપયોગ.

– હોસ્ટની પ્રતિકારક પાવર વધારવા માટે વેક્સીન.

– એન્વાયર્મેન્ટને સ્વચ્છ રાખવા માટે સજીવ નિકાલ અને વોટરનું સંચાલન.

આ મોડલ હેલ્થકેર પ્રોફેશનલ્સને કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝના ફેલાવાને અસરકારક રીતે સમજવામાં અને નિયંત્રિત કરવામાં સહાય કરે છે.

નોઈઝ કંટ્રોલ (Noise Control) એ અવાંછિત અવાજને ઘટાડી તેની હાનિકારક અસરોથી લોકોને સુરક્ષિત રાખવાના ઉપાયો છે. આમાં વિવિધ તકનીકો અને પદ્ધતિઓનો સમાવેશ થાય છે, જેને શ્રમસ્થળો, રહેણાંક વિસ્તારો અને જાહેર જગ્યાઓમાં લાગુ કરી શકાય છે.

🌟 b) Write down about noise control. અવાજના કંટ્રોલ વિશે લખો.04

નોઈઝ કંટ્રોલ (Noise Control) એ અનિચ્છીત અવાજને ઘટાડી તેની હાનિકારક અસરોથી લોકોને સુરક્ષિત રાખવાના ઉપાયો છે. આમાં વિવિધ તકનીકો અને પદ્ધતિઓનો સમાવેશ થાય છે, જેને શ્રમસ્થળો, રહેણાંક વિસ્તારો અને જાહેર જગ્યાઓમાં લાગુ કરી શકાય છે.

Noise Control ના મુખ્ય ઉપાયો:

1. સોર્સ કંટ્રોલ (Control at the Source):

   – *સાધનો અને ઉપકરણો નું કન્ટ્રોલ:* જેમ કે મશીનોને યોગ્ય રીતે જાળવી રાખવું, તેલ અને ગ્રીસ કરવાનો સમયાંતરે ઉપયોગ.

   – *કલાકો અને સાપેક્ષ અવાજ:* ઓછી અવાજ કરતા સાધનો અને મશીનોનો ઉપયોગ.

   – *નોઈઝ સપ્રેસર (Noise Suppressors):* નોઈઝને ઘટાડવા માટે અવાજ સપ્રેસર અથવા સાયલેન્સર્સનો ઉપયોગ.

2. ફેકટર્સનું કન્ટ્રોલ (Control in the Path):

   – બેરિયર્સ અને અવરોધો:* નોઈઝને રોકવા માટે અવાજ શોષક બેરિયર્સ (જેમ કે દિવાલો, પરદાઓ)નો ઉપયોગ.

   – *અંતર્ગત ડિઝાઇન ફેરફાર:* ઇમારતોની ડિઝાઇનમાં નોઈઝને રોકવા માટે ખાસ ધ્યાન આપવું.

   – *વિસ્તારનું આયોજન:* ઉદ્યોગો અને રહેણાંક વિસ્તારોની યોગ્ય અલગવણી.

3. હોસ્ટ પર કંટ્રોલ (Control at the Receiver):

   – *કાનના પ્રોટેકશન ઉપકરણો:* કાનના પ્લગ્સ અને earmuffsનો ઉપયોગ.

   – *અવેરનેસ અને તાલીમ:* કામદારો અને રહેવાસીઓમાં નોઈઝના જોખમો અને તેમના પ્રિવેન્શન અંગે અવેરનેસ વધારવી.

   – *નિયમિત હેલ્થ ચકાસણી:* શ્રમસ્થળના કામદારોની કાનની નિયમિત તપાસ.

Noise Control ની અમલ પદ્ધતિઓ:

1. નોઈઝ માપન અને મોનિટરિંગ:

   – નોઈઝના સ્તરનું માપન કરીને તે યોગ્ય મર્યાદામાં છે કે નહીં તે તપાસવું.

   – નોઈઝ મોનિટરિંગ ઉપકરણોનો ઉપયોગ.

2. નોઈઝ નીતિઓ અને નિયમન:

   – સરકાર અને સ્થાનિક સંસ્થાઓ દ્વારા નોઈઝ કંટ્રોલ માટે કડક નિયમો બનાવવામાં આવે છે.

   – ઔદ્યોગિક સ્તરે નોઈઝ કંટ્રોલ માટેના નિયમો અને માર્ગદર્શિકા.

3. મકાન અને ઇમારત ડિઝાઇન:

   – આર્કિટેક્ચરલ ડિઝાઇનમાં નોઈઝ ન્યાયતંત્રોના ઉપયોગ.

   – અવાજ શોષક સામગ્રી (જેમ કે કેરેટેડ પેનલ્સ) નો ઉપયોગ.

4. નોઈઝ કંટ્રોલ માટે ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ:

   – આધુનિક ટેક્નોલોજી, જેમ કે એક્ટિવ નોઈઝ કન્સેલેશન (ANC) ઉપકરણો.

OR

🌟 a) Explain the disease cycle. ડિઝીસ સાઈકલ વિશે સમજાવો.08

ડીસીઝ સાયકલ (Disease Cycle) એ એક પ્રક્રિયા છે જેમાં ડીસીઝ (Disease) હોસ્ટમાં (Host) પ્રવેશ કરી તેને અસર કરે છે અને અંતે સંભવિત રીતે અન્ય હોસ્ટમાં પ્રસરી શકે છે. ડીસીઝ સાયકલના વિવિધ તબક્કાઓ છે જે કોઈ ડીસીઝના ફેલાવાને અને તેના કંટ્રોલને સમજવામાં મદદ કરે છે.

1. ઇન્ફેકશન સ્રોત (Source of Infection)

– *મૂળ સ્રોત:* ડીસીઝ કોઈ જીવિત અથવા અજીવિત સ્રોતમાંથી શરૂ થાય છે. આ સ્રોત બેક્ટેરિયા, વાઈરસ, ફંગસ અથવા પેરાસાઈટ હોઈ શકે છે.

– *ઉદાહરણ:* કોલેરા માટેનું વોટર, મેલેરિયા માટેના મચ્છર.

2. ઇન્ફેકશનનો માર્ગ (Path of Transmission/Disease Transmission )

– *સિદ્ધાંત:* ડીસીઝ એક હોસ્ટથી બીજા હોસ્ટમાં કેવી રીતે ફેલાય છે.

– *વિભાગ:* આ સ્રોત છે:

  – *ડાયરેક્ટ કોન્ટેક્ટ (Direct Contact):* વ્યક્તિગત સંપર્ક, જેમ કે હાથે હથ મેળવો.

  – * ઇન ડાયરેક્ટ કોન્ટેક્ટ (Indirect Contact):* પોઈઝન ના વિતરણ કરનાર વસ્તુઓ, જેમ કે ઇન્ફેકટેડ ખોરાક અથવા વોટર.

  – *વેક્ટર દ્વારા (Vector-borne):* મચ્છરો, ટીક્સ જેવા જીવોથી.

3. હોસ્ટ પ્રવેશ (Host Entry/portal of entery)

– *પ્રવેશના માર્ગ:* ડીસીઝ હોસ્ટના શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે.

  – *શ્વાસમાર્ગ (Respiratory Tract):* શ્વાસ દ્વારા.

  – *ખાદ્યમાર્ગ (Gastrointestinal Tract):* ખોરાક અથવા વોટર દ્વારા.

  – *ચામડી (Skin):* ખૂણ અથવા કટ દ્વારા.

4. હોસ્ટની પ્રતિક્રિયા (Host Response)

– *પ્રતિકારક પાવર (Immune Response):* હોસ્ટનો કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝને પ્રતિસાદ.

  – *પ્રતિકાર (Resistance):* ડીસીઝ સામે લડવાની ક્ષમતા.

  – *સંવેદનશીલતા (Susceptibility):* કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝને પ્રભાવિત થવાની શક્યતા.

5. પ્રસાર (Spread)

– *પ્રાયમરી હોસ્ટ: ડીસીઝ મુખ્ય હોસ્ટમાં ફેલાય છે.

– *સેકન્ડરી હોસ્ટ:*  ડીસીઝ  અન્ય હોસ્ટમાં ફેલાય છે.

6. પુનરાવર્તન (Reproduction)

– *મલ્ટીપ્લીકેશન:* ડીસીઝ નો માઈક્રોઓર્ગેનીઝમ હોસ્ટના શરીરમાં મલ્ટીપ્લીકેશન કરે છે અને તેની સંખ્યા વધે છે.

– *પ્રસાર:* નવી સર્જતા ડીસીઝ નો માઈક્રોઓર્ગેનીઝમ અન્ય હોસ્ટમાં ફેલાવા માટે સક્રિય થાય છે.

7. વિસર્જન (Exit-portal of exit)

– *વિસર્જનના માર્ગ:* એપીડેમેક હોસ્ટના શરીરમાંથી બહાર નીકળે છે.

  – *સ્વેદન (Sweat):* પરસેવાથી.

  – *યુંરીનેશન (Excretion):* યુંરીનેશન દ્વારા.

  – *અન્ય માર્ગો:* કફિંગ, શ્વાસ, વગેરે.

ઉદાહરણ: મેલેરિયા

1. *ઇન્ફેકશન સ્રોત:* મેલેરિયા પરસાઈટ્સ (પ્લાસ્મોડિયમ).

2. *ઇન્ફેકશનનો માર્ગ:* મચ્છર દ્વારા.

3. *હોસ્ટ પ્રવેશ:* મચ્છરના કટમાં પ્રવેશ.

4. *હોસ્ટની પ્રતિક્રિયા:* ફિઝીકલ પ્રતિસાદ.

5. *પ્રસાર:* રક્તકોષોમાં પેરાસાઈટનું મલ્ટીપ્લીકેશન.

6. *પુનરાવર્તન:* વધુ મચ્છરો દ્વારા કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝનો પ્રસાર.

7. *વિસર્જન:* મચ્છરના કટ દ્વારા કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝનો પુન: પ્રસાર.

### ડીસીઝસાયકલ ની મહત્વતા:

ડીસીઝ સાયકલને સમજવાથી કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝના કંટ્રોલ અને પ્રિવેન્શન માટેની વ્યૂહરચનાઓ વિકસાવવામાં મદદ મળે છે. આમાં યોગ્ય સ્રોત કંટ્રોલ, પ્રતિબંધીય ઉપાયો અને યોગ્ય ટ્રીટમેન્ટનો સમાવેશ થાય છે.

🌟 b) Write down disadvantages of hardness of water. હાર્ડ વોટરના ગેરફાયદાઓ લખો.04

હાર્ડ વોટર (Hard Water) એ વોટર છે જેમાં ખનિજો, ખાસ કરીને કેલ્શિયમ અને મેગ્નેશિયમ, વધુ માત્રામાં રહેલા હોય છે. હાર્ડ વોટરના ઉપયોગ સાથે કેટલીક સમસ્યાઓ અને ડીસએડવાન્ટેજીસ (Disadvantages) જોડાયેલી છે.

1. ઘરેલુ ઉપકરણો પર અસર (Effects on Household Appliances)

– *સ્કેલ ડિપોઝિટ (Scale Deposits):* હાર્ડ વોટરમાં રહેલા કાલ્શિયમ અને મેગ્નેશિયમના અણુઓ ઉકળતામાં અથવા ગરમીમાં સ્કેલ (ચોખ્ખી પડ)ના રૂપમાં જમા થઈ જાય છે, જે વૉટર હીટર, વૉશિંગ મશીન, અને ડિશવોશર જેવા ઉપકરણોની કાર્યક્ષમતામાં ઘટાડો કરે છે અને તેમની આયુષ્ય ઘટાડે છે.

– *મેન્ટેનન્સ ખર્ચ (Maintenance Costs):* સ્કેલ ડિપોઝિટને કારણે ઉપકરણોની મરામત અને જાળવણી ખર્ચ વધી જાય છે.

2. દૈનિક કામકાજમાં મુશ્કેલીઓ (Daily Chores)

– *સાબુ અને ડીટર્જન્ટની અસર:* હાર્ડ વોટરમાં સાબુ અને ડીટર્જન્ટ સારી રીતે ફોમ નથી બનાવતા, જેના કારણે સાફસફાઈ કરવામાં મુશ્કેલી પડે છે.

– *કપડાં ધોવા:* હાર્ડ વોટરના ઉપયોગથી કપડાં ધોતા સમયે કપડાંમાં ભુરા પાટા પડી શકે છે અને કપડાંની નરમાઈ ઓછું થાય છે.

3. સ્કિન અને વાળ પર અસર (Effects on Skin and Hair)

– સ્કિન સમસ્યાઓ:* હાર્ડ વોટર સ્કિન માટે ખરાબ છે, કારણ કે તે સ્કિનને સૂકાં બનાવે છે અને એલર્જી અથવા ખંજવાળ જેવી સ્કિનની સમસ્યાઓ ઉત્પન્ન કરે છે.

– વાળની સમસ્યાઓ:* હાર્ડ વોટર વાળને સૂકાં અને ખંજવાળભર્યા બનાવે છે, જેનાથી વાળ તૂટી જવાની અને વાળના રંગમાં ફેરફારની સમસ્યા થાય છે.

4. પાઈપલાઈન અને પ્લંબિંગ પર અસર (Effects on Plumbing)

– પાઈપલાઈન બ્લોકેજ:* હાર્ડ વોટરના સ્કેલ ડિપોઝિટ પાઈપલાઈન અને ફ્લોઉરેટ્સમાં જમા થઈને બ્લોકેજ ઉત્પન્ન કરી શકે છે, જે વોટરના પ્રવાહમાં અવરોધ ઉત્પન્ન કરે છે.

– પાઈપલાઈન જંગ:* હાર્ડ વોટર પાઈપલાઈનમાં જંગ ઉત્પન્ન કરી શકે છે, જેનાથી લીકેજ અને મરામતની જરૂરિયાત વધે છે.

5. વોટરનાં ઉપકરણોની કાર્યક્ષમતા (Efficiency of Water-Based Systems)

– ગાઈઝર અને બોઇલર:* હાર્ડ વોટરના સ્કેલ ડિપોઝિટ ગાઈઝર અને બોઇલરમાં જમા થઈને તેમની ગરમીની કાર્યક્ષમતા ઘટાડે છે.

– વોટર હીટર:* વોટર હીટરમાં હાર્ડ વોટરથી સ્કેલ ડિપોઝિટ થવાથી વધારે ઉર્જા ખર્ચ થાય છે અને વોટર હીટરની કાર્યક્ષમતા ઘટે છે.

6. ઉદ્યોગિક ઉપયોગ (Industrial Use)

– ઉત્પાદન પ્રક્રિયા:* ઉદ્યોગોમાં હાર્ડ વોટરની ઉપયોગીતા ઘટે છે, કારણ કે સ્કેલ ડિપોઝિટ ઉત્પાદન પ્રક્રિયામાં અવરોધ ઉત્પન્ન કરી શકે છે.

– *મશીનરી જાળવણી:* હાર્ડ વોટરનો ઉપયોગ ઉદ્યોગિક મશીનરીમાં વધારે જાળવણી અને મરામત ખર્ચ ઉત્પન્ન કરે છે.

7. પીવાના વોટરની ગુણવત્તા (Quality of Drinking Water)

– *સ્વાદ:* હાર્ડ વોટરમાં ખનિજોની માત્રા વધારે હોવાથી વોટરનો સ્વાદ કડવો લાગે છે.

– *હેલ્થ પર અસર:* લાંબા ગાળામાં હાર્ડ વોટરનું સેવન હેલ્થ માટે હાનિકારક હોઈ શકે છે, ખાસ કરીને કિડની પથરી જેવી સમસ્યાઓના જોખમને વધારવી શકે છે.

હાર્ડ વોટરના આ ડીસએડવાન્ટેજીસને કારણે તેના બદલે મૃદુ વોટર (Soft Water) કે જેના માટે વૉટર સોફ્ટનિંગ ઉપકરણોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, વધુ સારું માનવામાં આવે છે.

🌟 Q-3 Write short answer (any two) ટૂંકમાં જવાબો લાખો.( કોઈ પણ બે) 6×2-12

🌟 a) Discuss about verbal & nonverbal communication.વર્બલ અને નોનવર્બલ કોમ્યુનીકેશન વિશે સમજાવો.

વર્બલ અને નોન વર્બલ કોમ્યુનીકેશન (Verbal and Non-Verbal Communication) બંને કોમ્યુનીકેશનની મહત્વપૂર્ણ પદ્ધતિઓ છે, જે વ્યક્તિઓ વચ્ચેની માહિતીના આદાનપ્રદાન માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે.

### વર્બલ કોમ્યુનીકેશન (Verbal Communication)

વર્બલ કોમ્યુનીકેશન એટલે શબ્દો દ્વારા થયેલ કોમ્યુનીકેશન. આમાં બોલતી ભાષાનો ઉપયોગ થાય છે. અહીં વર્બલ કોમ્યુનીકેશનની પદ્ધતિ અને લક્ષણોની ચર્ચા કરવામાં આવી છે:

લક્ષણો:

1. ભાષા (Language):

   – ભાષા મુખ્ય સાધન છે.

   – ગુજરાતી, હિન્દી, અંગ્રેજી વગેરે ભાષાઓનો ઉપયોગ.

2. બોલવું (Speaking):

   – વ્યક્તિનું બોલવું અને ઉચારો.

   – સરળ અને સ્પષ્ટ ભાષાનો ઉપયોગ.

3. શબ્દો (Words):

   – યોગ્ય શબ્દોની પસંદગી.

   – કોમ્યુનીકેશનમાં સ્પષ્ટતા અને વાસ્તવિકતા.

4. ધ્વનિ (Tone):

   – અવાજનો ટોન અને વોલ્યૂમ.

   – ભાવના વ્યક્ત કરવામાં મદદ.

પદ્ધતિ:

1. ચર્ચા (Discussion):

   – સહકર્મીઓ વચ્ચે ચર્ચા.

   – મુદ્દાઓ અને વિચારોનું આદાનપ્રદાન.

2. સક્ષમતા (Presentations):

   – પ્રસ્તુતિઓમાં માહિતી આપવી.

   – દર્શકોને સમજાવવામાં મદદ.

3. મીટિંગ્સ (Meetings):

   – મિટિંગ્સમાં ચર્ચા અને નિર્ણય લેવો.

   – સરળ અને અસરકારક વાતચીત.

નોન વર્બલ કોમ્યુનીકેશન (Non-Verbal Communication)

નોન વર્બલ કોમ્યુનીકેશનમાં શબ્દોની જરૂર નથી, પરંતુ શરીર ભાષા, મોઢા પરના અભિવ્યક્તિ, આખ્યાઓ અને ફિઝીકલ ક્રિયાઓનો ઉપયોગ થાય છે.

લક્ષણો:

1. શરીરભાષા (Body Language):

   – હાથના ઇશારા, મોઢાની અભિવ્યક્તિ.

   – ફિઝીકલ સ્થિતિ અને આકીડી-બાકીડી.

2. ફેસિયલ એક્સપ્રેશન (Facial Expressions):

   – સ્મિત, ભ્રુકુટી, આશ્ચર્ય.

   – લાગણીઓ વ્યક્ત કરવામાં મદદ.

3. આંખનો સંપર્ક (Eye Contact):

   – આંખના સંપર્ક દ્વારા કોમ્યુનીકેશન.

   – વિશ્વાસ અને ધ્યાનના સંકેત.

4. હાવભાવ (Gestures):

   – હાથ અને આંગળીઓના હાવભાવ.

   – સંકેત અને અભિપ્રાય આપવું.

5. પ્રાકૃતિક અવાજો (Paralanguage):

   – અવાજનો ટોન, ઊંચું અથવા નીચું બોલવું.

   – ભાવના અને મૂડનો સંકેત.

પદ્ધતિ:

1. ફિઝીકલ હાવભાવ (Gestures):

   – સંકેતો દ્વારા કોમ્યુનીકેશન.

   – સંવેદના અને ભાવના વ્યક્ત કરવી.

2. અભિવ્યક્તિઓ (Facial Expressions):

   – મોઢાની ભાવના દ્વારા કોમ્યુનીકેશન.

   – આનંદ, દુઃખ, ગુસ્સો વગેરે.

3. પ્રદર્શન (Posture):

   – ફિઝીકલ સ્થિતિ અને આંકડા.

   – સ્વસ્થતા અને આત્મવિશ્વાસનો સંકેત.

4. સ્પર્શ (Touch):

   – હાથ મલકાવવી, ચુંબન.

   – લાગણી અને સ્નેહ વ્યક્ત કરવું.

વર્બલ અને નોન વર્બલ કોમ્યુનીકેશનના મહત્વ:

– કોમ્યુનીકેશન સક્ષમતા (Effective Communication):

  – વર્બલ અને નોન વર્બલ બંને કોમ્યુનીકેશનનો સમન્વય જરૂરી છે.

  – સારી કોમ્યુનીકેશન કૌશલ્ય.

– વિશ્વાસ અને સંબંધ (Trust and Relationship):

  – વિશ્વાસ ઉભું કરવાનો સમર્થ કોમ્યુનીકેશન.

  – સારી સોશ્યલ અને વ્યાવસાયિક સંબંધ.

વર્બલ અને નોન વર્બલ બંને કોમ્યુનીકેશનની પદ્ધતિઓ વ્યક્તિઓ વચ્ચેની માહિતીના યોગ્ય અને અસરકારક આદાનપ્રદાન માટે આવશ્યક છે.

🌟 b) Describe the methods of cooking. રાંધવાની પધ્ધતીઓ વર્ણવો.

ખોરાકને રાંધવા માટે નીચે મુજબ જુદી જુદી પધ્ધતીનો ઉપયોગ કરાય છે.

(1) Boiling (ઉકાળવુ)

(2)Steaming (વરાળ થી બાફવું)

(3) Fraying (તળવુ)

(4) Rousting (શેકવું)

(5) Baking (બેકિંગ)

(6). Grilling (ગ્રિલિંગ)

   (1)Boiling (બોઇલિંગ):-

     પાણીને 100* સે. ગ્રેડ ઉકાળીને તેમાં ખોરાક રાંધવામાં આવે છે. આ પધ્ધતી થી દાળ, ભાત, શાક, કઠોળ, કંદમુળ, તથા બીજા શાકભાજી બનાવાય છે.

        આ રીત માં પાણી વધુ વપરાતુ હોવાથી વિટામીન અને ક્ષાર નાશ પામે છે. જેથી બોઇલીંગ મેથડ માં પુરતા પ્રમાણમાં પાણીનો ઉપયોગ કરાય છે.

(2)Steaming (વરાળ થી બાફવું ):- 

     આમાં ગરમીની વરાળ થી ખોરાક ને રાંધવામાં આવે છે. આ નિયમ પર પ્રેશર કુકર કાર્ય કરે છે. તેમાં પ્રેશર કુકર ઉપર સ્ટીમ વધુ હોય છે. તેના દ્રારા બધા પોષક તત્વો જળવાય રહે છે. આમાં સમય તેમજ બળતણ નો બચાવ થાય છે. જેથી આ પધ્ધતી ઉતમ છે. 

 (3) Faying (તાળવુ) :- 

    આની અંદર થેપલા, ઢોસા, દરેક પ્રકારના પુડલા, તેલ સુકીને બનાવવામાં આવે છે. એ જ રીતે પુરી, ભજીયા, વડા, કચોરી વગેરે તે પણ તેલ માં તળી શકાય છે. 

(4) Rousting (શેકવું)

     થોડુ તેલ કે ઘી મુકીને બનાવાય છે. ત્યાર પછી તેને direct heat ઉપર મુકવામાં આવે છે. આ પધ્ધતી થી ચિકન બનાવાય છે. આ પધ્ધતી પણ સારી છે.

(5) Baking (બેકિંગ)

   આમાં ડ્રાય હિટ દ્રારા ખોરાક રાંધવામાં આવે છે. તેમા ઓવન નો ઉપયોગ કરી તેની ગરમ હવા દ્વારા દ્વારા ખોરક રાંધવા મા આવે છે. આ પધ્ધતી સારી છે. તેમાં બિસ્કીટ, બ્રેડ, તથા કેક બનાવાય છે.

(6) Grilling (ગ્રિલીંગ)

    આની અંદર ડ્રાય હિટ ના ઉપયોગ કરવા મા આવે છે મેટલ ની ઝાળી ઉપર ગરમ કરી ખોરક ને રાંધવા મા આવે છે.

🌟 c) Write the sources of refuse. રેફયુઝ (કચરો) ના સ્ત્રોતો જણાવો.

કચરાના સ્ત્રોતો (Sources of Refuse) એ વિવિધ સંજોગોમાં અને સ્થળો પર ઉત્પન્ન થતો કચરો છે. અહીં કેટલીક મુખ્ય જગ્યાઓ અને ફેકટર્સ જણાવ્યા છે જ્યાંથી કચરો ઉત્પન્ન થાય છે:

1. ઘરો (Residential Sources)

– *રાંધણખાનુ કચરો:* શાકભાજી, ફળો, અનાજ અને અન્ય ખાદ્ય વસ્તુઓના અવશેષો.

– *પેકેજિંગ કચરો:* પ્લાસ્ટિક, ગ્લાસ, કાગળ, અને મેટલના ડબ્બા.

– *જીવંત કચરો:* જૂના કપડા, કાગળ, ફર્નિચર, અને ઘરગથ્થુ ઉપકરણો.

2. ઉદ્યોગો (Industrial Sources)

– *ઉત્પાદન અવશેષો:* ઉદ્યોગોમાં ઉત્પન્ન થતા વેસ્ટ મટિરિયલ, કેમિકલ્સ અને ફેક્ટરીના અવશેષો.

– *પેકેજિંગ અને સ્ટોરેજ કચરો:* પ્લાસ્ટિક, કાર્ડબોર્ડ, પેલેટ્સ અને અન્ય પેકેજિંગ સામગ્રી.

3. વ્યાપાર અને વાણિજ્ય (Commercial Sources)

– *દુકાન અને સ્ટોર:* ફળ, શાકભાજી, પેકેજિંગ સામગ્રી અને અન્ય ખાદ્ય અને અખાદ્ય વસ્તુઓના કચરા.

– *ઑફિસ અને કાર્યો:* કાગળ, ઈલેક્ટ્રોનિક વેસ્ટ, પ્લાસ્ટિક અને અન્ય ઑફિસ પ્રોડક્ટ્સ.

4. કૃષિ (Agricultural Sources)

– *ફસલો અને પાક:* પાકના અવશેષો, વનસ્પતિ અવશેષો, અને પશુપાલનનું કચરું.

– *કૃષિ રાસાયણ:* કૃષિ રાસાયણ અને ખાતરના ખાલી કન્ટેનર અને પેકેજિંગ મટિરિયલ.

5. બાંધકામ અને ડીમોલીશન (Construction and Demolition)

– *મકાન અને માર્ગ નિર્માણ:* ઇંટ, સિમેન્ટ, સ્ટીલ, કાચ અને અન્ય બાંધકામ સામગ્રી.

– *નાશ પામેલ મકાનો:* જૂના મકાનોના નાશ પામેલ સામગ્રી.

6. હેલ્થ સંસ્થાઓ (Healthcare Facilities)

– *હોસ્પિટલ અને ક્લિનિક:* બાયોલોજીકલ કચરો, વનસ્પતિ કચરો, ઇલેક્ટ્રોનિક અને રેડિયેશન કચરો.

– *સારવાર ઉપકરણો:* સરજિકલ gloves, સિરીંજ, અને બીજા મેડિકલ કચરા.

7. સામૂહિક અને જાહેર સ્થળો (Public and Community Places)

– બાગબગીચા અને પાર્ક:* વૃક્ષો અને છોડના પાંદડા, કચરાપેટીનો કચરો.

– જાહેર સ્થળો:* ફુટપાથ, માર્ગો, અને અન્ય જાહેર સ્થળોએ પડેલો કચરો.

કચરાના વિવિધ સ્ત્રોતોને ઓળખીને અને તેને યોગ્ય રીતે વ્યવસ્થિત કરીને એન્વાયર્મેન્ટની શુદ્ધતા અને સ્વચ્છતા જાળવી શકાય છે.

Q-4 Write short notes. ટૂંકનોંધ લખો. (કોઈપણ ત્રણ)-12

🌟 a) Bio medical waste જૈવિક કચરો

બાયો મેડીકલ વેસ્ટ એ હેંલ્થ હકેર સંસ્થાઓ દ્વારા ઉત્પન્ન થયેલા વેસ્ટ માટેની ટર્મ છે, જે સંભવિત રીતે ઈનફેક્ટેડ, ટોક્સિક અથવા જોખમકારક હોઈ શકે છે. આ પ્રકારનો વેસ્ટ નો યોગ્ય રીતે સંગ્રહ અને નિકાલ કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તે માનવ હેંલ્થ અને પર્યાવરણ માટે ગંભીર જોખમ ઊભા કરી શકે છે.

બાયો મેડીકલ વેસ્ટના પ્રકારો

1. ઈનફેક્ટેડ વેસ્ટ સર્જરી, ઈન્જેક્શન અથવા લેબોરેટરી પ્રક્રિયાઓમાંથી ઉત્પન્ન થયો હોય છે, જેમ કે બિનઉપયોગી બેડ-શીટ, બૅન્ડેજ,કોટન સ્વોબ, અને .

2. શાર્પ્સ વેસ્ટ : જેવી કે  નીડલ, બ્લેડ્સ, અને અન્ય ધારદાર ઉપકરણો, જે બોડીમાં પ્રવેશી શકે છે અને ઇન્ફેક્શન ફેલાવી શકે છે.

3. કેમિકલ વેસ્ટ: રસાયણો અને દવાઓ, જેમ કે રાસાયણિક પ્રયોગશાળાઓના ઉત્સર્જન, બિનઉપયોગી દવાઓ, Disinfectants, અને ઉદ્યોગો દ્વારા ઉત્પન્ન થતી રાસાયણિક બિન-જંતુનાશક દવાઓ.

4. ફાર્માસ્યુટિકલ વેસ્ટ: બિનઉપયોગી, સમય સમાપ્ત થયેલી અને બિનકામદાર દવાઓ.

5. બાયો-લોજીકલ વેસ્ટ: હ્યુમન એનાટોમીકલ પાર્ટ, ટીસ્યુ, સ્પેસીમેન, બ્લડ, બોડી ફ્લુઇડ, અને પ્લાસેંટા.

6. રેડિયોકટીવ વેસ્ટ: રેડિયોકટીવ આઇસોટોપ્સથી સંકળાયેલા વેસ્ટ, જેનો ઉપયોગ ડાયગ્નોસ્ટીક પ્રોસીઝર અને ટ્રીટમેન્ટ માટે થાય છે.

હોસ્પિટલ માથી ઉત્પન્ન થતા બાયો મેડિકલ વેસ્ટ નો નિકાલ

1. પીળી બેગ (yello Bag)

ટિસ્યુ, હ્યુમન એનાટોમિકલ પાર્ટ ,ડ્રેસિંગ વગેરે ઇંફેક્ટેડ વસ્તુઓ આ બેગ મા નાખવા મા આવે છે

૨.રેડ બેગ (Red Bag)

પ્લાસ્ટિક આઇટમ જેવી જે કે આઇ. વી સેટ, સિરિંજ, કેથેટર વગેરેઆ બેગ મા નાખવા મા આવે છે

૩.બ્લુ બેગ (Blue Bag)

કાચ ની વસ્તુ ઓ જેમ કે વાયલ, એમ્પ્યુલ વગેરે

4.સફેદ વોટર પ્રુફ કન્ટેનર (water proof container)

જેમા ધારદાર ઇન્ફેક્ટેડ વસ્તુ જેમ કે નીડલ ,સ્કાલ્પેલ , આ કંટેનર મા નાખવા મા આવે છે

🌟 b) Water born disease વોટર બોર્ન ડિસિઝ

વોટરથી થતી બીમારીઓ (Waterborne Diseases) એ એવી બીમારીઓ છે જે પ્રદૂષિત વોટર દ્વારા ફેલાય છે. આ બીમારીઓ મોટે ભાગે જળસંચય, પીવાનું વોટર, અને ખોરાકમાં રહેલા જીવાણુઓ અથવા વાયરસો દ્વારા ફેલાય છે.

1. ડાયરિયા (Diarrhea)

– *લક્ષણો:* પેટમાં દુખાવો, વોટર જેવી માલવિસર્જન, ઊલટી.

– *કારણ:* બેક્ટેરિયા (E. coli), વાઇરસ (Norovirus), પરસાઈટ (Giardia).

– *પ્રિવેન્શન:* શુદ્ધ પીવાનું વોટર, હેન્ડ વોશિંગ, સેનેટેશન સુધારણા.

2. કોલેરા (Cholera)

– *લક્ષણો:* વારંવાર વોટર જેવી ડાયરિયા, ઊલટી, ફિઝીકલ નબળાઈ.

– *કારણ:* વાઇબ્રિયો કોલેરા બેક્ટેરિયા.

– *પ્રિવેન્શન:* શુદ્ધ પીવાનું વોટર, હેલ્થપ્રદ ખોરાક, વેક્સિનેશન.

3. ટાઇફોઈડ (Typhoid)

– *લક્ષણો:* ઊંચુ તાપમાન, માથાનો દુખાવો, પેટમાં દુખાવો.

– *કારણ:* સેલમોનેલા ટાઇફી બેક્ટેરિયા.

– *પ્રિવેન્શન:* શુદ્ધ પીવાનું વોટર, હેન્ડ વોશિંગ, વેક્સિનેશન.

4. હેપેટાઇટિસ A (Hepatitis A)

– *લક્ષણો:* તાવ, ઊલટી, આંખો અને સ્કિનનો પીલાપણું.

– *કારણ:* હેપેટાઇટિસ A વાઇરસ.

– *પ્રિવેન્શન:* શુદ્ધ વોટર, સૈનિકતા સુધારણા, વેક્સિનેશન.

5. મેલેરિયા (Malaria)

– *લક્ષણો:* તાવ, શરદી, કંપારી, સ્વેદ, માથાનો દુખાવો.

– *કારણ:* પ્લાસ્મોડિયમ પરસાઈટ (મચ્છરો દ્વારા ફેલાતું).

– *પ્રિવેન્શન:* મચ્છરદાનીનો ઉપયોગ, મચ્છરનાશક મીડીસીન, વોટર જમા થવાના સ્થળોને દૂર કરવું.

6. ડેંગ્યુ (Dengue)

– *લક્ષણો:* તાવ, માથાનો દુખાવો, જ્વર, સ્નાયુ અને સાંધાનો દુખાવો.

– *કારણ:* ડેંગ્યુ વાઇરસ (એડિસ મચ્છરો દ્વારા ફેલાતું).

– *પ્રિવેન્શન:* મચ્છરદાનીનો ઉપયોગ, મચ્છરનાશક મીડીસીન, વોટર જમા થવાના સ્થળોને દૂર કરવું.

7. શિગેલ્લોસિસ (Shigellosis)

– *લક્ષણો:* ડાયરિયા, જ્વર, પેટમાં દુખાવો, લોહયુક્ત મલ.

– *કારણ:* શિગેલા બેક્ટેરિયા.

– *પ્રિવેન્શન:* શુદ્ધ પીવાનું વોટર, હેલ્થપ્રદ ખોરાક, સૈનિકતા સુધારણા.

8. એમિબિયાસિસ (Amoebiasis)

– લક્ષણો: પેટમાં દુખાવો, ડાયરિયા, ઊલટી.

– *કારણ:* એન્ટામીબા હિસ્ટોલિટિકા પરસાઈટ.

– પ્રિવેન્શન: શુદ્ધ પીવાનું વોટર, હેન્ડ વોશિંગ, હેલ્થપ્રદ ખોરાક.

9. ગાર્ડિયાસિસ (Giardiasis)

– *લક્ષણો:* ડાયરિયા, પેટમાં દુખાવો, ગેસ.

– *કારણ:* Giardia lamblia પરસાઈટ.

– *પ્રિવેન્શન:* શુદ્ધ પીવાનું વોટર, હેન્ડ વોશિંગ, હેલ્થપ્રદ ખોરાક.

10. લેપ્ટોસ્પાયરોસિસ (Leptospirosis)

– લક્ષણો: તાવ, માથાનો દુખાવો, સ્નાયુઓમાં દુખાવો, આંખમાં લાલાપણું.

– કારણ: Leptospira બેક્ટેરિયા.

– પ્રિવેન્શન: શુદ્ધ વોટર, ઇન્ફેકટેડ વોટરને ટાળો, હેન્ડ વોશિંગ.

પ્રિવેન્શન અને કંટ્રોલ

1. શુદ્ધ પીવાનું વોટર (Clean Drinking Water):* ફિલ્ટરેશન અને બોઇલિંગ.

2. સેનેટેશન સુધારણા (Improved Sanitation):* શૌચાલયની યોગ્ય વ્યવસ્થા.

3. હેન્ડ વોશિંગ (Hand Washing):* શૌચાલય પછી અને ખાવા પહેલા.

4. સામાન્ય હેલ્થપ્રદ આચાર (General Hygiene Practices):* ખોરાકને આવરી રાખવું, મચ્છરોને રોકવું.

🌟 C) Advantages of breast feeding c બ્રેસ્ટ ફિડિંગના ફાયદાઓ

મધરના મિલ્ક થી (Breastfeeding) બાળક અને મધર બંનેને અનેક ફાયદા છે. અહીં મધરના મિલ્કના કેટલાક મુખ્ય ફાયદાઓ ગુજરાતીમાં આપવામાં આવ્યા છે:

બાળક માટેના ફાયદા (Advantages for the Baby)

1. ન્યુટ્રીશન (Nutrition):*

   – મધરનું મિલ્ક સંપૂર્ણપણે સંતુલિત છે અને બાળકના વિકાસ માટે જરૂરી તમામ ન્યુટ્રીટીવ તત્વો આપે છે.

   – કૉલોસ્ટ્રમ (Colostrum) નામના પ્રથમ મિલ્કમાં પ્રોટીન, વિટામિન અને એન્ટિબોડીઓની ઉંચી માત્રા હોય છે.

2. *ઇમ્યુનીટી પાવર (Immunity):*

   – મધરનું મિલ્ક એન્ટિબોડીઓ અને ઇમ્યુનીટી તત્વો પૂરા પાડે છે, જેનાથી બિમારીઓ અને ઇન્ફેકશન સામે સુરક્ષા મળે છે.

   – ઈમ્યુનોગ્લોબ્યુલિન્સ અને લ્યુકોસાઈટ્સ જેવી તત્વો બેક્ટેરિયા અને વાઇરસ સામે પ્રોટેકશન આપે છે.

3. ડાયજેસન (Digestion):*

   – મધરનું મિલ્ક સહેલાઈથી પચી જાય છે અને એટલે તે બાળક માટે ઉત્તમ છે.

   – ગેસ, કબજિયાત અને પેટની અન્ય સમસ્યાઓ ઓછું થાય છે.

4. *ઇન્ફટના વિકાસ માટે (Development):*

   – મસ્તિષ્કના વિકાસ અને IQ વધારવા માટે મધરનું મિલ્ક મહત્વપૂર્ણ છે.

   – તે આંખોના અને નર્વસ સિસ્ટમના યોગ્ય વિકાસ માટે જરૂરી છે.

5. *ફિઝીકલ કાંટાળા ડીસીઝ (Chronic Conditions):*

   – ડાયાબીટીસ, અસ્થમા, અને એલર્જી જેવી બીમારીઓનો જોખમ ઘટાડે છે.

   – હાર્ટ ડિસીઝ અને બીજા લાંબા ગાળાના ડીસીઝના જોખમ ઘટાડે છે.

મધર માટેના ફાયદા (Advantages for the Mother)

1. તુરંત ફાયદો (Immediate Benefits):

   – બ્રેસ્ટપાન શરીરમાં ઓક્સિટોસિન હોર્મોનને ઉત્તેજિત કરે છે, જે મરડના કોન્ટ્રાક્શનને ઉત્તેજિત કરે છે અને યુટ્રસને માવા કરવા મદદ કરે છે.

   – પ્રસવ પછી વધુ ઝડપથી શરીર પુર્વવત થાય છે.

2. ઈકોનોમીકલ ફાયદા (Economic Benefits):

   – મધરનું મિલ્ક મફત છે અને તે માટે કોઈ પણ ખર્ચ કરવાની જરૂર નથી.

   – ઇન્ફટના ખોરાક પર ખર્ચમાં બચત થાય છે.

3. સંતોષ અને જોડાણ (Bonding):

   – મધર અને બાળક વચ્ચે એક ખાસ જોડાણ અને પ્રેમના સંબંધનું નિર્માણ થાય છે.

   – આ સંબંધ ઇન્ફટના ભાવનાત્મક વિકાસ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

4. હેલ્થ ફાયદા (Health Benefits):

   – બ્રેસ્ટ કૅન્સર અને ઓવેરીયન કૅન્સરનો જોખમ ઘટાડે છે.

   – હાડકાંની મજબૂતી માટે મદદરૂપ થાય છે અને ઓસ્ટિયોપોરોસિસનો જોખમ ઘટાડે છે.

5. કેલરી બર્ન (Calorie Burn):

   – બ્રેસ્ટપાન મધરની લગભગ 500 કેલરી પ્રતિ દિવસ બર્ન કરવામાં મદદ કરે છે, જેનાથી પ્રગ્નેન્સી પછી વજન ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે.

સોશ્યલ અને પર્યાવરણીય ફાયદા (Social and Environmental Benefits)

1. પર્યાવરણીય ફાયદા (Environmental Benefits):*

   – બોટલ અને ફોર્મ્યુલા મિલ્કની પૅકેજિંગ અને ટ્રાન્સપોર્ટથી પર્યાવરણીય પ્રદૂષણ નથી.

   – તે એક પ્રાકૃતિક અને એન્વાયર્મેન્ટ માટે સસ્પષ્ટ પસંદગી છે.

2. સમાજમાં હેલ્થ સુધારણા (Improved Public Health):*

   – સામાન્ય રીતે, બ્રેસ્ટપાનથી બાળકોની બિમારીઓનો દર ઘટે છે, જેનાથી હેલ્થ સર્વિસીસ પરનો બોજ ઘટે છે.

   – મહામારીઓ અને ઇન્ફેકશનગ્રસ્ત ડીસીઝની અસર ઘટાડે છે.

🌟 d) Importance of vital statistics વાઈટલ સ્ટેટીસ્ટીકનું મહત્વ

જીવંત આંકડાઓ (Vital Statistics) એ માહિતીનો એક સંગ્રહ છે જે પ્રજા પર વિવિધ જીવન ઘટનાઓ, જેમ કે જન્મ, મૃત્યુ, લગ્ન, વિધુરાવસ્થા અને અન્ય લોકસંક્યા સંબંધિત ઘટનાઓ પર આધારિત છે. જીવંત આંકડાઓનો મહત્ત્વ ગુજરાતીમાં નીચેની રીતે સમજાવી શકાય છે:

1. પોપ્યુલેશન અને હેલ્થ પ્લાનીગ (Population and Health Planning)

– *વ્યક્તિગત અને સોશ્યલ હેલ્થ નીતિઓ:*

  – જન્મદર, મૃત્યુદર અને કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝના આંકડાઓ દ્વારા હેલ્થ નીતિઓ બનાવી શકાય છે.

  – બિમારી અને મૃત્યુના મુખ્ય કારણોનો અભ્યાસ કરીને હેલ્થ સર્વિસીસની વ્યૂહરચના કરવામાં મદદ.

2. સરકારી નીતિઓ અને પ્લાનીગ (Government Policies and Planning)

– સરકારી પ્લાનીગ:

  – જીવંત આંકડાઓ દ્વારા સરકારને નીતિઓ અને પ્લાનીગઓ બનાવવા માટે મહત્વપૂર્ણ માહિતી મળી શકે છે.

  – મુખ્ય આકરાઓ આધારિત નીતિઓ અને બજેટના વિતરણમાં મદદ.

3. હેલ્થ સર્વિસીસનું એસેસમેન્ટ (Evaluation of Health Services)

– *એસેસમેન્ટ અને સુધારણા:*

  – હેલ્થ સર્વિસીસની કાર્યક્ષમતા અને અસરકારકતાનું એસેસમેન્ટ કરવામાં મદદ.

  – હેલ્થ સર્વિસીસમાં સુધારણા માટે આકરાઓના આધાર પર ફેરફારો કરી શકાય.

4. લોકસંક્યા અને લોકોની સુખાકારી (Population and Welfare)

– *જન્મ અને મૃત્યુ આંકડાઓ:*

  – પોપ્યુલેશન વૃદ્ધિ અને ઘટાડાના ધોરણોનું નિર્માણ.

  – કોમ્યુનીટીની ઈકોનોમીકલ અને સોશ્યલ સુખાકારીની સ્થિતિને સમજવામાં મદદ.

5. એજ્યુકેશન અને રિસર્ચ (Education and Research)

– *શૈક્ષણિક સંશોધન:*

  – શૈક્ષણિક સંશોધન માટે મહત્વપૂર્ણ આંકડા.

  – સમાજની વિવિધ સમસ્યાઓ અને પરિવર્તનો પર સંશોધન માટે આધારભૂત માહિતી.

6. કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝ અને વાયરોનો કંટ્રોલ (Epidemic and Disease Control)

– *કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝનું નિરીક્ષણ:*

  – કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝના ફેલાવા અને તીવ્રતાનું નિરીક્ષણ.

  – કોમ્યુંનીકેબલ ડીસીઝના કંટ્રોલ માટે યોગ્ય વ્યવસ્થાપન અને કંટ્રોલ વ્યૂહરચનાઓ.

7. વિકાસ અને સોશ્યલ સુધારણા (Development and Social Improvement)

– *વિકાસ પ્રોગ્રામ:*

  – સમાજના વિવિધ વર્ગો અને ક્ષેત્રો માટે વિકાસ પ્રોગ્રામ બનાવવામાં મદદ.

  – સોશ્યલ સુખાકારી સુધારવા માટે સુધારણા પ્રક્રિયાઓ.

8. પ્રધાન આકરાઓનો પ્રભાવ (Influence of Major Indicators)

  – પોપ્યુલેશન વૃદ્ધિ દર, ઇન્ફટ મૃત્યુ દર, અને જીવન આપે છે કે કેવી રીતે સમાજના હેલ્થ અને સુખાકારીની સ્થિતિ બદલાઈ રહી છે.

9. નિવૃત્તિ અને વીમા પ્લાનીગઓ (Retirement and Insurance Plans)

– *લાઇફ ઈન્શ્યોરન્સ:*

  – જીવન વીમા અને નિવૃત્તિ પ્લાનીગઓ માટે આકરાઓનો ઉપયોગ.

  – લોકોની જીવન અપેક્ષા અને અન્ય ઈકોનોમીકલ પ્લાનીગ માટે આધાર.

10. આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સહકાર (International Cooperation)

– *વિશ્વ હેલ્થ સંગઠન (WHO):*

  – આંતરરાષ્ટ્રીય હેલ્થ સંગઠનો માટે આધારભૂત માહિતી.

  – વૈશ્વિક હેલ્થની સ્થિતિ અને વૃદ્ધિનો અભ્યાસ.

Q-5 Define following (any six) નીચેની વ્યાખ્યા લખો. (કોઈપણ છ) 12

🌟 a) Primary health care પ્રાઇમરી હેલ્થ કેર

ANSWER:-

પ્રાઇમરી હેલ્થ કેર એ ખૂબ જ જરૂરી હેલ્થ કેર છે જે દરેક જગ્યાએ વ્યક્તિ ફેમિલી અને સમાજના સંપૂર્ણ સહયોગથી સ્વીકારેલ મેથડ અને ટેકનોલોજી દ્વારા પ્રેક્ટીકલી અને વૈજ્ઞાનિક રીતે દરેક જગ્યાએ આપી શકાય તેવી દેશ દ્વારા એફોર્ડ થઈ શકે તેવી આપવામાં આવતી આરોગ્ય સેવાઓને પ્રાઇમરિ હેલ્થ કેર કહેવામાં આવે છે

🌟 b) Family planning – ફૅમિલી પ્લાનિંગ

ફેમિલી પ્લાનિંગ એટલે ફેમિલી એ પોતાના બાળકોની સંખ્યા નક્કી કરવી અથવા બે બાળકો વચ્ચે યોગ્ય અંતર રાખવું તેમના માટે તે ઘણી જુદી જુદી જાતની કોન્ટ્રાસેપ્ટિવ મેથડ અને ફર્ટિલિટી ટ્રીટમેન્ટ નો ઉપયોગ કરે છે. આ માટે તે જુદી જુદી એજ્યુકેશનલ સોશિયલ અને મેડિકલ સર્વિસિસ નો ઉપયોગ કરે છે જેનો મુખ્ય હેતુ તે કપલ પોતાની કેટલા બાળકો ને જન્મ આપવો છે તે નક્કી કરે છે તેથી તે તેની ઇચ્છિત ફેમેલી સાઈઝ રાખી શકે આ સિવાય તેની સાથે સેક્સ્યુઅલ હેલ્થ એજ્યુકેશન અને રીપ્રોડક્ટિવ અને ચાઈલ્ડ હેલ્થ ની સર્વિસીસને પ્રમોટ કરવામાં આવે છે

🌟 c) Community – કૉમ્યુનિટી

કોમ્યુનિટી એટલે કે સમાજ કે જેમાં ઘણાં બધા માણસોના ગ્રુપ ચોકકસ ભૌગોલિક વિસ્તારમાં રહેતા હોય પોતાની પાયાની જરૂરીયાત પુરી પાડતા હોય. આવા ગ્રુપમાં સ્ત્રી, પુરૂષ, યુવાન, બાળકો વગેરે હોય અને તેઓ અલગ અલગ વલણ ધરાવતા હોય જુદી જુદી માન્યતા અને ધર્મ હોય છે, આવા સમૂહને કોમ્યુનિટી કહે છે

or

• A community can be described as a group of persons who socially interact because of shared goals and interests (McEwen & Nies, 2019).

સમુદાયને વ્યક્તિઓના જૂથ તરીકે વર્ણવી શકાય છે જેઓ વહેંચાયેલા લક્ષ્યો અને રુચિઓને કારણે સામાજિક રીતે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરે છે (McEwen & Nies, 2019).

🌟 d) Family – ફૅમિલી

Family એટલે એવુ ગ્રુપ કે જે વ્યક્તિગત રીતે બાયોલોજીકલ રીલેટેડ હોય અને સાથે રહેતા હોય અને કોમન રસોડે જમતા હોય તેને ફેમીલી કહે છે.

– Family એટલે મેચ્યોર ગ્રુપ ઓફ પીપલ ભેગા જ રહેતા હોય અને લગ્ન દ્રારા બંધાયેલ હોય, એકબીજા સાથે ઇન્ફોરમેશન શેર કરતા હોય, તેમનું એક બીજા સાથેઇન્ટર કોમ્યુનીકેશન હોય તેને ફેમીલી કહે છે

🌟 e) Isolation – આઈસોલેશન

આઈલેશન એટલે એક એવી પ્રેક્ટિસ છે કે જેમાં ઇન્ફેક્ટેડ વ્યક્તિને કે જેને કોઈ કન્ટીજીયસ ડીસીઝ થયો હોય તેને હેલ્ધી વ્યક્તિથી દૂર રાખવાની એક પ્રક્રિયા છે કે જેથી હેલ્ધી વ્યક્તિને તેનું ઇન્ફેક્શન લાગે નહીં તેમના માટે ઘણી બધી સેટિંગની વેરાઈટી રાખવામાં આવે છે જેમ કે હોમ આઇસોલેશન ,હોસ્પિટલ આઇસોલેશન એરિયા હોય કે જ્યાં આવા પેશન્ટને રાખવામાં આવે જેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય કોમ્યુનિકેબલ ડીઝિઝને કંટ્રોલ કરવો. વનરેબલ પોપ્યુલેશનને પ્રોટેક્ટ કરવી અને ઇન્ફેકશન સામે જરૂરીપગલા લઈ શકાય

🌟 f) Pandemic – પેન્ડેમિક

જ્યારે કોઇ ચેપીરોગ આખા વિશ્વ મા ફેલાય ત્યારે તે ડિસિઝ પેંન્ડેમિક થયો કહેવાય.દા.ત. કોવિડ -19

or

પેન્ડએમિક એટલે કે કોઈપણ રોગ એક સ્ટેટમાંથી બીજા સ્ટેટ અને એક કન્ટ્રીથી બીજા કન્ટ્રીમાં ફેલાય અને આખા વિશ્વમાં જોવા મળે તેને પેંડામિક કહે છે

🌟 g) Infant mortality rate – ઇન્ફન્ટ મોર્ટાલિટી રેટ

“વર્ષ ના 1000 લાઈવ બર્થ ની સામે એ જ વર્ષ ના જન્મ થી એક વર્ષ ના બાળક ના થતાં ડેથ થતા ડેથ ને બાળ મૃત્યુ દર કહે છે “

I.M.R=એ જ વર્ષ ના જન્મ થી એક વર્ષ ના બાળક ના થતાં ડેથ / એજ વર્ષ ના ટોટલ લાઈવ બર્થ x1000

🌟 h) Immunity – ઈમ્યુનિટી

Immunity is defined as the ability of the body to recognize, destroy and eliminate antigenic material (bacteria, virus, proteins) foreign to its own.

• ઇમ્યુનીટી
• Immunity host ની એ શકિત છે કે જે બહારથી શરીરમાં આવતાં antigenic material – બેક્ટેરીયા, વાઇરસ, પ્રોટીન – ને ઓળખી, નાશ કરી બહાર કાઢે છે. 
• Infectious disease સામે મળતું રક્ષણ એ immune response નું પ્રભાવી પરીણામ છે. સંપૂર્ણપણે શરીરનાં બહાર નાં (foreign) antigen સામેનું reaction છે. 

Q-6(A) Fill in the blanks – ખાલી જગ્યા પૂરો.05

🌟 a) Vitamin B6 is known as ……. વિટામીન બી નું બીજું નામ……..Pyridoxine (પાયરીડોકઝિન)

🌟 b) Xerophthalmia is caused by the deficiency of …………. ઝેરોપ્થેલમીયાએ…………… ની ઉણપથી થાય છે. vitamin-A (વિટામીન-A)

🌟 c) ……………bacteria works in septic tank. સેપ્ટીક ટેન્કમાં………બેકટેરિયા કામ કરે છે.anaerobic bacteria (એનેરોબીક બેક્ટેરિયા)

🌟 d) WHO day is celebrated on……….
ડબલ્યુ.એચ.ઓ દિવસ_……દિવસે ઉજવાય છે. 7th April (દર વર્ષે 7 એપ્રિલ)

🌟 e) Nurses day celebrated on……….
નર્સિસ દિવસ……… દિવસે ઉજવાય છે. 12th May (દર વર્ષે 12th મેં )

🌟 B) Match the following – જોડકા જોડો.05

A B

a) Vitamin B1 a) 9 Month

b) Malaria b) Tamiflu

c) Measles c) Paramyxo virus

d) Mumps d) Primaquine

e) Swine flu e) Thiamine

f) Ebola virus

🌟(C) Write down the full name- પૂરું નામ લાખો.05

Answer:-

a) Av Aid → ઓડિયો વિજ્યુઅલ એઇડ (Audio visual aid)

b) RCH → રીપ્રોડક્ટીવ અને ચાઈલ્ડ હેલ્થ (Reproductive & Child Health)

c) D.D.T →  ડાઈક્લોરો-ડાઈફિનાઈલ-ટ્રાયક્લોરોઈથેન (dichloro-diphenyl-trichloroethane)

d) NSSK → નવજાત શિશુ સુરક્ષા કાર્યક્રમ

e) P.E.M → પ્રોટીન એનર્જી માલ ન્યુટ્રીશન (Protein Energy Mal Nutrition )

💪 💥☺☺☺ALL THE BEST ☺☺☺💥💪

નોંધ :-MCQ ANSWER APP ની યુનિક પેટર્ન માં બંને ભાષા માં આગળ paper solution /click here ની નીચે આપેલા છે. ” અ ” પર ક્લિક કરવાથી ભાષા ચેન્જ થશે.

IF ANY QUERY OR QUESTION,REVIEW-KINDLY WATSAPP US No. – 84859 76407