GNM-F.Y-CHN-1-F.Y.- 2018 -PAPER SOLUTION

▶️Q.1 🔸a. Explain family is a unit of health. – – કુંટુંબ એ હેલ્થનો યુનિટ છે સમજાવો.. 03 Marks

કોમ્યુનિટી માં હેલ્થ કેર પ્રેક્ટિસ કરતી વખતે ફેમિલી એ યુનિટ છે

કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સિંગ પ્રેકટીસીસ એ ફેમીલીનાં પ્રકાર પર આધારીત છે જે ફેમીલીનાં સભ્યો અથવા ફેમીલીની નીડનાં વિચારો દ્વારા જાણી શકાય છે. આનો આધાર કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સિંગ સર્વિસીસમાં ફેમીલીની એક યુનીટ તરીકે કઇ રીતે રજુઆત કરવામાં આવે છે તેનાં પર છે.

કોઇપણ ફેમીલી માટે આરોગ્યનું ધોરણ અથવા ફેમીલીની સુખાકારી જાળવવી એ ફેમીલીની કેપેસીટી ઉપર આધારીત છે.

હેલ્થ વિશે નકકી કરવા માટે ઘણા આઉટસાઇડ અને ઇનસાઇડ ફેકટર્સ વચ્ચેની પ્રતિક્રિયા જે ફેમીલી માટે લાભદાયક છે કે નુકશાનકારક અસર કરશે તેનાં ઉપર આધારીત છે. તેની સંપૂર્ણ અસર ચોકકસ સમય દરમ્યાન પોઝીટીવ અને નેગેટીવ એટીટયુડ પ્રમાણે વિચારી શકાય. આ ઉપરાંત ઘણા મુદાઓ નિચે મુજબ છે.

• (1) ફેમીલી એ સમાજનું એક નેચરલ અને મુળભૂત યુનીટ છે.
• (2) ફેમીલી સાથે રહેલા સભ્યો વચ્ચે ઉપસ્થિત થતા પ્રોબ્લેમ્સ સુધારે છે અને તેનું સાથે મળી ને નિવારણ કરે છે.
• (3) ફેમીલીનાં હેલ્થ પ્રોબ્લેમ એકબીજા સાથે જોડાયેલા હોય છે.
• (4) ફેમીલી કટોકટીનાં સમયમાં સહકાર આપે છે.
• (5) ફેમીલીમાં હેલ્થ અંગેના નિર્ણયો અને પર્સનલ કેર માટે મર્યાદાઓ હોય છે.
• (6) ઘણા ખરા કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સિંગનાં પ્રયત્નો માટે ફેમીલી માટે એ ઇફેકટીવ અને અવેલેબલ ચેનલ છે.

🔸b. Write the health assessment of Antenatal mother. 04 – સગર્ભા મહિલાનું હેલ્થ એસેસમેન્ટ લખો.

એન્ટિન્ટિનેટલ હિસ્ટ્રિ :-

(1) જનરલ હેલ્થ હિસ્ટ્રિ :- જેમા મધરની જનરલ હીસ્ટરી સંપૂર્ણ પ્રિનેટલ એકઝામીનેશન જેમા ટયુબર કલોસીસ, એનીમીયા અને માલ ન્યુટ્રીશન, હાર્ટડીસીઝ, ડાયાબીટીસ, સેકસુયલી ટ્રાન્સમીટેડ ડીસીઝ, કીડની ડીસીઝ અથવા બીજા કોઇ કોમ્પ્લીકેશન્સ જોવામાં આવે છે.

(2) ફેમિલી હિસ્ટ્રિ :- જેમાં પતિનો ધંધો.તેની હેલ્થ, આગળના બાળકોની ઉંમર અને તેનું આરોગ્ય, કુટુંબમાં અથવા નજીકનાં સગા-સંબંધીમાં કોઇ બિમારી છે કે કેમ તે પૂછવું.

(3) ઇન્વાર્મેંટલ અને સોશ્યલ હિસ્ટ્રિ :- જેમા ઘરનો પ્રકાર, કેટલા રૂમ, પીવાનુ પાણી કયાંથી લાવે છે. હ્ કચરાનો નિકાલ કેવી રીતે કરે છે, પર્સનલ હાયજીન, ડોમેસ્ટીક હાયજીન ખોરાક કેવા પ્રકારનો લે છે વગેરે પૂછવુ,

(4) પાસ્ટ ઓબ્સ્ટ્રેટિક્સ હિસ્ટ્રિ :- અગાઉ ગાયનેકને લગતી દા.ત ડીલીવરી જેમાં અગાઉની પ્રેગનન્સી, સીઝેરીયન, એબોર્સન ,બ્લડ ટ્રાન્સફયુઝન, એકટોપીક પ્રેગનન્સી, વગેરે વિશે પુછવુ.ટોકસીમીયા ઓફ પ્રેગનન્સી વગેરે જાણવામાં આવે છે.

(5) હાલ ની પ્રેગનન્સિ ની હિસ્ટ્રિ :-

• (i) ડેટા કલેકટ કરવા : જેમાં મધરનું નામ, એડ્રેસ, ઉંમર, જીવિત બાળકોની સંખ્યા, નાના બાળકની ઉંમર, LMP (લાસ્ટ મેન્સ્ટૃએશન પીરિયડ) ની તારીખ, તેના પરથી E.D.D (એક્સ્પેક્ટેડ ડિલેવરી ડેટ)
• (ii) પ્રેગનન્સી અનવોન્ટેડ છે કે નહીં.
• (iii) માતાને સતત વોમીટીંગ,હેડેક,વજાયનલ બ્લીડીંગ કે ડીસ્ચાર્જ છે કે કેમ ? હાલમાં માતા બાળકને બ્રેસ્ટ ફીડ આપે છે કે કેમ ?
• (iv) ખોરાકમાં તેણી શું લે છે.
• (v) રોજીંદુ કાર્ય શુ કરે છે.
• (vi) માતા બાળકનું હલન ચલન અનુભવી શકે છે કે કેમ વગેરે એન્ટીનેટલ હીસ્ટરી લઇ તેનો રેકોર્ડ મમતા કાર્ડમાં કરવો
  

(6) પ્રિનેટલ એક્ઝામિનેશન :- મધરની હિસ્ટ્રિલેવાઇ ગયા પછી પ્રિનેટલ એક્ઝામિનેશન કરવી જેમાં,

(7) રુટિન એક્ઝામિનેશન:- જેમાંT.P.R, B.P, હાઇટ,વેઇટ, યુરિન સુગર આલ્બ્યુમિન,બ્લડ ગ્રુપ., હિમોગ્લોબિન (Hb%), RH ફેક્ટર, સ્ટુલ એક્ઝામિનેશન,VDRL ટેસ્ટ- વેનેરીયલ ડીસીસ સીફીલીસ ગાર્નારીયા માટે.

(8) ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન:- આમાં હેડ ટુ ટૉ એક્ઝામિનેશન કરવામાં આવે છે. દા.ત: ફેસની એકઝામ દરમ્યાન ફેસ પર પફિનેસ્૩(સોજા આવી જવા) પેલોર (ફિકાસ), પગની તપાસમાં પીટીંગ ઇડીમા આ બધી વસ્તુ જોવી ખૂબ જ અગત્યની છે.

(9) ઓબ્સસ્ટ્રેટિક્સ એક્ઝામિનેશન:-જેમા બાળક ની પોઝીશન, પ્રેઝનટેશન , એક કે વધુ બાળકો છે કે કેમ, યુટ્રસમા તેમજ બીજી કોઇ abnormality હોય તો તે જોવું. આ એકઝામીનેશન માં પેલ્વીમેટરી એકઝામનો પણ સમાવેશથાય છે. તેમજ એબ્ડોમિનલ એક્ઝામ નો જેમાં ઇન્સપેકશન, પાલ્પેશન અને અસ્કલ ટેશન, ફીટલ હાર્ટ સાઉન્ડ માટે કરવામાં આવે છે. વલ્વાનું ઇન્સપેકશન કરવુ અને વજાયનલ એકઝામીનેશન કરવામાં આવે છે.

🔸c. Describe the direct transmission of disease. 05 ડાયરેક્ટ ટ્રાન્સમીશન ઓફ ડિસીઝ વિશે વર્ણવી.

• (1) ડાયરેક્ટ કોન્ટેક :- અમુક ડિસીઝ એક વ્યક્તિમાંથી બીજી વ્યક્તિમાં ડાયરેકટ કોન્ટેકટ થી ટ્રાન્સમીટ થાય છે. દા:ત. કીસીંગ , સેક્સયુઅલ કોન્ટેકટ,કન્ટામિનેટેડ ક્લોથ. જે રોગો ડાયરેકટ કોન્ટેકટ થી થાય છે. તેમાં S.T.D જેવા કે, સિફિલિસ,ગોનોરિયા,એઇડ્સ વગેરેને ગણવામાં આવે છે. તેમજ સ્કિન ના રોગો વગેરેની ગણતરી પણ કરવામાં આવે છે.

• (2) ડ્રોપ્લેટ ઇંફેક્શન :- કફિંગ,સ્નિઝિંગ, સલાઇવા વગેરેમાં પુષ્કળ પ્રમાણમાં બેકટેરીયા હોય છે જે રેસ્પાઇરેટરી ટ્રેક્ટ દ્વારા જે ઇન્વાયરમેન્ટ માં સ્પ્રેડ થાય છે. વ્યક્તિનાં શ્વાસ દ્રારા તેનાં બોડીમાં આ માઇક્રો-ઓર્ગેનિઝમ દાખલ થાય છે અને તેનામાં ડીસીઝ ઉત્પન્ન કરે છે. આ રીતે ફેલાતા ડીસીઝમાં કોમન કોલ્ડ,વુપિંગ કફ, ટ્યુબર-ક્યુલોસિસ,ડિપ્થેરિયા વગેરે…

• (3) સોઇલ ના ડાયરેક્ટ કોન્ટેક્ટ દ્વારા :- ઇંફેક્ટેડ સોઇલ દ્રારા પણ ઇંફેક્શન સ્પ્રેડ થાય છે. દા.ત: ટીટેનસ.

• (4) ડાયરેક્ટ સ્કિન ની મ્યુકોઝા દ્વારા દાખલ થઈ ને :- માઇક્રો-ઓર્ગેનિઝમડાયરેક્ટ સ્કિન ની મ્યુકોઝા દ્વારા દાખલ થઈ ને પણ ઇંફેક્શન ફેલાવે છે . દાત. ડોગ બાઇટ દ્વારા રેબિઝ થાય છે.કન્ટામિનેટેડ નિડલ ના ઇનોક્યુલેશન દ્વારા હિપેટાઇટિસ -B વગેરે થાય છે.

• (5) વર્ટીકલ ટ્રાન્સમિશન :- માતા ના પ્લેસેન્ટા દ્રારા ઇન્ટ્રા યુટેરાઇન લાઇફ દરમ્યાન ડીસીઝ માતા થી બાળક મા ટ્રાન્સમીટ થાય છે, જેને વર્ટીકલ ટ્રાન્સમીશન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, દાત. રુબેલા, ટોક્સોપ્લાઝ્મોસિસ વગેરે આ રિતે ફેલાય છે.

OR

🔸a. Write the diseases spread by mosquito, 03 મચ્છરથી ફેલાતાં રોગોના નામ લખો.

• મેલેરિયા
• ફાઇલેરિયા
• ડેંગ્યુ
• યલો ફિવર
• ચિકંનગુનિઆ
• જિકા વાઇરસ
• વેસ્ટ નાઇલ વાયરસ
• જાપાનિઝ એંન્સેફેલાઇટિસ

🔸b. Write the functions of primary health center. 04 – પ્રાયમરી હેલ્થ સેન્ટરના કાર્યો લખો.

• પ્રાયમરી હેલ્થ સેન્ટરના કાર્યો નીચે મુજબ છે
• આલ્મા આટાએ જણાવ્યા મુજબ પી.એચ.સી.એ નીચે પ્રમાણેના
• કાર્યો કરવાનાં હોય છે.

• (1) મેડિકલ કેર :-આમાં પેશન્ટને તેના પેશન્ટને રોગ મુજબ સારવાર આપવામાં આવે છે જેમાં ઇન્જેક્શન કે દવાઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે આ ઉપરાંત પ્રિવેન્ટીવ ,પ્રોમોટીવ ,ક્યુરેટિવ ટ્રીટમેન્ટ આપવામાં આવે છે તેમજ માઇનોર ડિસિઝ ની સારવાર કરવામાં આવે છે
• (2) M.C.H. સર્વિસ અને ફેમિલી પ્લાનીંગ:- મેટરનલ અનેચાઇલ્ડ હેલ્થ કેર જેમા એન્ટીનેટલ પિરિયડ થી લઇને ચાઇલ્ડ હેલ્થ ની તમામ સેવાઓ જેવી કે ઇમ્યુનાઇઝેશન, એન્ટિનેટલ ચેકઅપ,પોસ્ટ નેટ્લ ચેકઅપ,ન્યુટ્રિશન વગેરે આપવા મા આવે છે.
• (3) સેફ વોટર સપ્લાય અને બિઝિક સેનીટેશન:- લોકો ને પીવા માટે સેફ પાણી મળે તે માટે કુવાઓ મા ક્લોરીનેશન કરવું ,સેનીટેશન પ્રોગ્રામ ચલાવવા વગેરે…
• (4) પ્રિવેન્સન એન્ડ કંટ્રોલ ઓફ લોકલી એન્ડેમિક ડીસીઝ:- કોમ્યુનીટી મા વારંવાર જોવા મળતા ડિસિજ પર કન્ટ્રોલ કરવો અગત્ય નો છે.
• (5) કલેક્શન અને વાઇટલ સ્ટેટેસ્ટિક્સ નુ રિપોર્ટીંગ.:- જન્મ, મરણ,ડિલેવરી,એપિડેમિક ડિસિજ નુ નોટીફિકેશન વગેરે જેવા વાઇટલ કલેક્શન અને વાઇટલ સ્ટેટેસ્ટિક્સ નુ રિપોર્ટીંગ કર્વુ
  
• (7) નેશનલ હેલ્થ પ્રોગ્રામ:- દરેક હેલ્થ પ્રોગ્રામ નુ ઇમ્પલિમેન્ટેશન પ્રાયમરી હેલ્થ સેન્ટર થી જ થાય છે.જેવા કે સ્કુલ હેલ્થ પ્રોગ્રામ, મેલેરીયા, ફાઇલોરીયા, લેપ્રસી,ટયુબરકયુલોસીસ, એઇડ્સ વગેરેમાં ભાગ લેવો.
• (8) રેફરલ સર્વિસીઝ પુરી પાડવી.:- જરુરીયાત મુજબ રેફરલ સર્વિસ પુરી પાડવી.
• (9) હેલ્થ ગાઇડ, હેલ્થ વર્કર અને હેલ્થ આસિસ્ટન્ટ ને ટ્રેનીંગ આપવી.:- આરોગ્ય કાર્યકર ને ટ્રેનીંગ આપવા માટે સગવડ્તા
• (10) બેઝિક લેબોરેટરી સર્વિસ આપવી:- હિમોગ્લોબિન ટેસ્ટ, યુરિન ટેસ્ટ, મેલેરિયા માટે બ્લડ સ્મિયર વગેરે જેવી બેઝિક લેબોરેટરી સર્વિસ પુરી પાડવી વગેરે..

🔸c. Write the principles of home visit. હોમ વિઝિટનાં સિદ્ધાંતો લખો. 05

હોમ વિઝિટનાં સિદ્ધાંતો નીચે મુજબ છે.

• (1) લોકોની જરૂરીયાત પ્રમાણે પ્લાનીંગ કરવુ જોઇએ. દા.ત: અમૂક એરીયામાં અમુક પ્રકારનો હેલ્થ પ્રોબ્લેમ હેલ્થ પ્રોબ્લેમ હોય છે. તે મુજબ હેલ્થ નીડનાં અનુસંધાને હોવી જોઇએ.
• (2) ફેમીલીની તમામ માહિતી ચોકસાઇપૂર્વક એકઠી કરવી તેમજ કોમ્યુનીટીની જનરલ ઇન્ફોર્મેશન પણ એકઠી કરવી. જેમાં ફેમીલીની સાઇઝ, ઇન્કમ, રીલીજીયન, કસ્ટમસ વગેરે વિશે પૂછવુ.
• (3) વિઝીટ દરમ્યાન વ્યક્તિની લાગણી અને જરૂરીયાત પ્રત્યે સેન્સેટીવ થવુ.
• (4) નર્સિંગ પ્રોસિઝર હંમેશા સલામત રીતે અને ટેકનીકલ સ્કીલ વાપરી કરવા.
• (5) કામના પ્રમાણ કરતા ગુણવત્તાને વધારે મહત્વ આપવું.
• (6) ફેમીલી સાથેનો એપ્રોચ હંમેશા નમ્રતાપૂર્વકનો અને વિશ્વાસ બેસે તેવો હોવો જોઇએ.

▶️Q.2 🔸a. Define community and explain the principles of community health nursing– કોમ્યુનીટીની વ્યાખ્યા આપો અને કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સિંગના સિદ્ધાંતો સમજાવો, 08

કોમ્યુનીટીની વ્યાખ્યા નીચે મુજબ છે.

કોમ્યુનીટી એટલે કે સમાજ કે જેમાં ઘણાં બધા માણસોનું ગ્રુપ ચોકકસ ભૌગોલિક વિસ્તારમાં રહેતાં હોય પોતાની પાયાની જરૂરીયાત પુરી પાડતા હોય, આવા ગ્રુપમાં સ્ત્રી, પુરૂષ, યુવાન, બાળકો વગેરે હોય અને તેઓ અલગ અલગ વલણ ધરાવતા હોય જુદી જુદી માન્યતા અને ધર્મ હોય છે.આવા સમૂહને કોમ્યુનીટી કહે છે.

Principles of Community health Nursing:

કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સિંગના સિદ્ધાંતો નિચે મુજબ છે.

• 1. કોમ્યુનિટી હેલ્થ નર્સિંગ એ કોમ્યુનિટી પર ફોકસ્ડ હોવાથી જ્યાં કોમ્યુનિટી માં નર્સિંગ કેર આપવાની છે તેની જાણકારી મેળવવી તેના માટે નકશો બનાવવો અને સારા કાર્યકારી સબોધઓ પ્રસ્થાપિત કરવા 
• 2. કોમ્યુનિટી અને વ્યક્તિગત ની જરૂરિયાત મુજબ ની કેર આપવી. હેલ્થ પ્રોગ્રામ અને સંસાધનો થી હેલ્થ પ્રોબ્લેમ નું નિરાકરણ થવું જોઈએ 
• 3. કોમ્યુનિટી હેલ્થ ટીમ માં માં ડોકટર, ફીમેલ હેલ્થ વર્કર, ફીમેલ હેલ્થ સુપરવાઇઝર, મલ્ટીપરપઝ વર્કર અને બીજા હેલ્થનાં કર્મચારીઓ સાથે કામ કરવુ, નર્સે હેલ્થ પ્રોગ્રામના પ્લાનિંગમાં, ઇવાલ્યુએશનમાં મદદ કરવી, લોકોના ઘેર જઇને સલાહ આપવી, સેનિટેશન પ્રોબ્લેમ, ન્યુટ્રીશનલ પ્રોબ્લેમ, માતા અને બાળકનું આરોગ્ય જાળવવું અને હેલ્થ એજયુકેશન આપવું.
• 4. હેલ્થ વર્કર ઓર્થોરાઇઝડ, હેલ્થ ઓથોરીટી દરેક હેલ્થ વર્કર માટે જવાબદાર હોય છે.દરેક હેલ્થ વર્કર સ્ટેટ, મ્યુનિસિપાલીટી, લોકલ કે પ્રાઇવેટ બોડી કે એજન્સી દ્રારા નિમણુક પામેલી હોય છે. નર્સ જે એરીયામાં કામ કરે છે. તે પબ્લીક હેલ્થ ઓથોરીટીનાં કોન્ટેકટમાં રહેવુ જોઇએ 
• પોતાના કાર્યનું પ્લાનિંગ અને ઓર્ગેનાઇઝેશન કરવું જોઇએ.આ બધું હેલ્થ પ્રોગ્રામમાં એકસુત્રતા અને સહકાર જળવાય તે માટે જરૂરી છે. કારણકે હેલ્થ ઓથોરીટી વ્યક્તિગત રીતે જવાબદાર ગણાય છે.
• 5. હેલ્થ સર્વિસીઝ લોકોન તેમની ઉમર, જાતિ , ધર્મ, રાષ્ટ્રિયતા, સામાજિક, રાજકીય કે આર્થિક સ્તર પ્રમાણે મળવી જોઇએ., દરેકને સારી પર્સનલ હેલ્થ અને એન્વાયર મેન્ટ મળી રહે તેવુ વાતાવરણ હોવુ જોઇએ. હેલ્થ વર્કર નોન- પોલીટીકલ અને પક્ષપાતી વલણ ધરાવતા ન હોવા જોઇએ. પબ્લીક હેલ્થ વર્કર બે લોકોની રાષ્ટ્રીય, ધાર્મિક માન્યતામાં દખલગીરી ન કરવી જોઇએ પણ બીજી બધી માન્યતાઓ અને સામાજીક બાબતોની રીતભાત સમજાવવા તેણી શક્તિમાન હોવી જોઇએ.
• 6. પબ્લીક હેલ્થ વર્કરે કયારેય કોઇ ગીફટ કે લાંચ રુશ્વત લેવી ન જોઇએ. પરંતુ કેટલીક હેલ્થ કેર માટે અમુક ચાર્જ સરકારે નક્કી કર્યા હોય તો તે પ્રામાણિકતા થી લેવા જોઈએ 
• 7. પબ્લીક હેલ્થ વર્કમાં કામ કરવા માટે ફિમીલી અને કોમ્યુનીટી એક યુનીટ ગણાય છે. દરેક આરોગ્ય એવાઓ માટે ટીચીંગ મહત્વનો ભાગ છે.
• 8.  પ્લાનીંગ અને પ્રોગ્રેસ માટે સેવાઓનું સમયાંતરે કોમ્યુનિટી માં આપેલી નર્સિંગ સેવ નું મૂલ્યાંકન ખૂબ જ અગત્યની બાબત
• 9. કોમ્યુનિટી હેલ્થ નર્સિંગ માટે કોમ્યુનિટી સાથે પ્રોફેશનલ રિલેશન અને શિસ્ત રાખવા જોઈએ 
• 10 પબ્લીક હેલ્થ નર્સિસ સર્વિસીઝ માટે માર્ગદર્શન અને સુપરવિઝન માટે વ્યવસ્થા હોવી જોઇએ
• 11. કોમ્યુનિટી માં કરેલા દરેક કામ નો વ્યવવસ્થિત રેકોર્ડ અને રિપોર્ટ રા ખવો નિભાવવા જોઈએ 
• 12.  સતત આપવામાં આવતી હેલ્થ સર્વિસીઝ આપવી અસરકારક ગણાય છે.
• 13. બ્લીક હેલ્થ વર્કમાં કામ કરવા માટે ફિમીલી અને કોમ્યુનીટી એક યુનીટ ગણાય છે. દરેક આરોગ્ય એવાઓ માટે ટીચીંગ મહત્વનો ભાગ છે.
• 14 આરોગ્ય એવાઓ વ્યક્તિગત તેમજ સાનુકૂળતા પ્રમાણે મળવી જોઇએ.
• 15. બીજા સભ્યો કે જેઓ વીલેજ પીપલ સાથે કામ કરે છે. તેઓ પણ હેલ્થ પ્રોગ્રામમાં મદદ કરી શકે
• 16. સંપૂર્ણ સંતોષકારક કામગીરી માટે કાર્યસૂચી મળેલી હોવી જોઇએ.

• 17. વ્યક્તિનો પ્રોફેશન પ્રત્યેનો ઇન્ટરેસ વિકસાવવો જોઇએ તેમજ જાળવી રાખવો જોઇએ.

🔸b. Write the function of ASHA. આશાના કાર્યો લખો. 04

• હેલ્થ એજ્યુકેશન: કોમ્યુનિટી મા જાગૃતિ લાવવા અને સમુદાયને આરોગ્ય, પોષણ, વ્યક્તિગત સ્વચ્છતા અને સ્વચ્છતા વિશે હેલ્થ એજ્યુકેશન આપવું
• M.C.H અને ફેમિલી પ્લાનીંગ સર્વિસ અપાવી: સુરક્ષિત ગર્ભાવસ્થા, ડિલિવરી, સ્તનપાન અને પૂરક આહાર અને રસીકરણ, ગર્ભનિરોધક અને પ્રજનન માર્ગના ચેપ અને નાના બાળકની સંભાળ સહિત સામાન્ય ચેપના નિવારણ અંગે મહિલાને સલાહ આપો.નાના પારિવારિક ધોરણો અપનાવવા માટે સ્ત્રીને સલાહ આપો.
• જરુરિ દવાઓ અપાવી :ઓઆરએસ, આયર્ન અને ફોલિક એસિડની ગોળીઓ, ક્લોરોક્વિન ગોળીઓ, ઓરલ પિલ્સ, કોન્ડોમ અને ડિસ્પોઝેબલ ડિલિવરી કીટ જેવી આવશ્યક દવાઓ માટે ડેપો ધારક.
• પ્રાથમિક સારવાર અપાવી: ફિવર, ઝાડા અને પ્રાથમિક સારવાર જેવી નાની સમસ્યાઓ માટે પ્રાથમિક તબીબી સંભાળ પૂરી પાડે છે.
• રેફરલ સર્વિસ: સબસેન્ટર અને પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રમાં આરોગ્ય સેવાઓ મેળવવા માટે સમુદાયને એકત્ર કરો સગર્ભા સ્ત્રીને વગેરે ને જે સારવારની જરૂર હોય છે તે આપવા મા આવે છે
• હેલ્થ પ્રોગ્રામ:નેશનલ હેલ્થ પ્રોગ્રામ મા ભાગ લેવો. DOTS થેરાપી અપાવી
• વાઇટલ સ્ટેસ્ટિક્સ:-:ગામડામાં જન્મ અને મૃત્યુ વિશે અને સબ-સેનટર અને પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રને અસામાન્ય આરોગ્ય સમસ્યાઓ ફાટી નીકળવાની માહિતી આપો
• સેનિટેશન;સંપૂર્ણ સ્વચ્છતા અભિયાન હેઠળ ઘરના શૌચાલયોના ઉપયોગ પ્રોત્સાહન આપો તે ગ્રામ પંચાયતની ગ્રામ આરોગ્ય અને સ્વચ્છતા સમિતિ સાથે તુલનાત્મક ગ્રામ આરોગ્ય યોજના ઘડશે

OR

🔸a. Define epidemiology and write the spectrum of disease. એપીડેમાયોલોજીની વ્યાખ્યા આપી સ્પેક્ટ્રમ ઓફ ડિસીઝ વિશે લખો. 08

એપીડેમાયોલોજીની વ્યાખ્યા:

“” ઉલ્લેખિત વસ્તીમાં હેલ્થ સંબંધિત પરિસ્થિતિઓ નું વિતરણ (ડિસ્ટ્રિબ્યુશન )અને નિર્ધારકો (ડિટર્મિનન્ટ ) નો અભ્યાસ આ અભ્યાસ ના ઉપયોગ થી હેલ્થ સંબંધિત સમસ્યા નું નિયંત્રણ કરવું ” …………….જહોન એમ લાસ્ટ (1988 )

અથવા

” એપીડેમિયોલોજી એટલે એવા રોગો નો અભ્યાસ જે ખૂબ વધુ પ્રમાણ માં જોવા મળે છે “

ગ્રીન વૂડ (1934)

સ્પેક્ટ્રમ ઓફ ડિસીઝ : ડિસીઝ ની સીવીયારીટી પ્રમાણે ડીસીઝના સાઇન અને સિપટમ્સ ઓછા કે વધુ હોય છે એટલે કે એક વ્યક્તિમાં ઓછા તો બીજી વ્યક્તિમાં વધુ કે ઘણા વધુ હોય શકે છે. આ કોન્સેપ્ટ ને સ્પેક્ટ્રમ ઓફ ડિસીઝ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જે નીચે પ્રમાણે જોઇ શકાય છે.

(1) સબ ક્લિનિકલ : જે કલીનીકમાં સારવાર આપી શકાય છે.

(2) માઇલ્ડ કેસ :-કે જેમાં ઘરે રહી મેડીસીન લેવાથી સારૂ થઇ શકે છે.
(3) મોડરેટ :- જેમાં મધ્યમ પ્રકાર ની ડીસીઝ ની સિવિયારીટી હોય છે

(4)સિવિયર :- ગંભીર સ્થિતિ ધરાવાતા હોય છે.કે જે બીજાને ઇન્ફેકશન આપી શકે છે અને વધુ નુકશાનકારક હોય છે. તેને કલોઝ ઓબર્ઝર્વેશનમાં રાખવા જોઇએ.

(5 ) ડેથ : આમાં જીવલેણ ડાયગ્નોસીસ વાળા દર્દીઓ હોય છે. જેને હોસ્પીટાલીટી કરવા જરૂરી છે. જેથી હોસ્પીટલમાં તેઓની લાઇફ બચાવવા માટેનાં પ્રયત્નો કરી શકાય છે.

કોઇ એક જ ડીસીઝ એક વ્યક્તિમાં ખૂબ જ માઇલ્ડનો બીજી વ્યક્તિમાં ખૂબ જ સીવીયર જોવા મળે છે, જયારે અમુક વ્યક્તિઓમાં ડિસિજ સબક્લિનિકલ સ્ટેજ માં જ રહે છે અને બીજાઓમાં ખૂબ જ વધુ જોવા મળે છે. જેમાં સબકલીનીક અને માઇલ્ડ કેસ, બીજા કેશ કરતાં કોમ્યુનિકેબલ disij સ્પ્રેડ કરે છે. આ રીતે વધુ નુકશાનકારક ગણાય છે.

🔸b. Write the immunization schedule up to one year of child. 04 – એક વર્ષ સુધીના બાળકનું રસીકરણ પત્રક લખો.

▶️Q.3 Write Short Answers (Any Two) ટૂંકમાં જવાબ આપો. (કોઇપણ બે) 6×2=12

🔸a. Write the advantages and disadvantages of home visit. હોમ વિઝિટના ફાયદાઓ અને ગેરફાયદાઓ લખો

હોમ વિઝિટના ફાયદાઓ:

• (1 ) નર્સને ઘર અને ફેમીલીની એકચ્યુઅલ સીચ્યુએશનનો ખ્યાલ આવી શકે છે.
• (2 ) ફેમીલી મેમ્બર્સને આપણી વાતમાં પૂરતો વિશ્વાસ હોવાથી તે પોતાના ઘરે આપણા પ્રોગ્રામમાં વધારે રસ ધરાવે છે તેમજ પોતાના ઘરમાં વધુ રીલેક્ષ હોય છે.
• (૩) ફેમીલીનાં ઘરનું શોસીયલ, ઇકોનોમીક બેક ગ્રાઉન્ડ જાણી શકાય છે. જેથી morial માપ સારૂ ટીચીંગ આપી શકાય છે.
• (4 ) ફેમીલીનાં નવા નવા હેલ્થ પ્રોબ્લેમ જાણી શકાય.
• (5 ) ફેમીલી મેમ્બર્સને મળવાથી તેને મળતી હેલ્થ સર્વિસીસનો લાભ લે છે કે
• નહિ તે જાણવા મળે છે.
• (6 ) અન્ય હેલ્થ એજન્સીની સેવાઓ ફેમીલી સુધી મળે છે કે નહિ તે જોવાની તક મળે છે.

હોમ વિઝિટ ના ગેર ફાયદા :-

• (1 ) હોમ વિઝીટ એ ટાઈમ કન્ઝ્યુમીંગ છે લોકોની જરૂરી નીડ આપવા માટે ટ્રાવેલિંગ માટેના સમયની જરૂરિયાત રહે છે
• (2) ઇમરજન્સી ની પરિસ્થિતિ માટે હેલ્થ પ્રોફેશનલ પાસે ઈમરજન્સી સાધનો હોતા નથી
• (3 ) ઘણી કોમ્યુનિટી ની અંદર વિઝીટના કારણે ઈસ્યુ ઊભા થતા હોય છે નર્સિંગ સ્ટાફની સેફટી ના પ્રશ્નો ઉદ્ભવતા હોય છે
• (4 ) ઘરે જઈને કેર આપતા હોવાથી કેર આપવા માટેના સેટિંગ પર નર્સનો ખૂબ જ ઓછો કંટ્રોલ હોય છે દાખલા તરીકે ક્લિનિક ,નોઈસ, પ્રાઇવેસી ,ડિસ્ટરેક્શન વગેરે

🔸b, Describe Millennium development goal. મીલેનીયમ ડેવલપમેન્ટ ગોલ વર્ણવો.

મિલેનિયમ ડેવલપમેન્ટ ગોલ્સ (MDGs)

[1] ભારે ગરીબી અને ભૂખ નાબૂદ કરો.

[2] સાર્વત્રિક પ્રાથમિક શિક્ષણ પ્રાપ્ત કરો.

[૩] જાતિય સમાનતાને પ્રોત્સાહન આપો અને મહિલાઓને સશક્તિકરણ કરો.

[4] બાળ મૃત્યુદરમાં ઘટાડો.

[5] માતાના સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો.

[6] HIV/AIDS, મેલેરિયા અને અન્ય રોગો સામે લડવું.

[7] પર્યાવરણીય ટકાઉપણું સુનિશ્ચિત કરો.

[8] વિકાસ માટે વૈશ્વિક ભાગીદારી.

🔸c. Explain Purification of water at large scale. મોટા પાયા પર પાણીનું શુદ્ધિકરણ સમજાવો.

મોટા પાયા પાણીનું શુદ્ધિકરણ સેન્ડ ફિલ્ટરશન દ્વારા કરી શકાય છે આ ફિલ્ટરશન બે પ્રકારના હોય છે જેને અનુક્રમે સ્લો સેન્ડ ફિલ્ટરેશન or બાયોલોજીકલ સેન્ડ ફિલ્ટરેશન ૨) રેપિડ સેન્ડ ફિલ્ટરેશન or મિકેનિકલ સેન્ડ ફિલ્ટરેશન કહેવા

આમાં પ્રથમ raw water શુદ્ધ કરવામાં આવે છે તેને સેટલમેન્ટ ટેન્ક માં બે દિવસ સ્ટોર કરવામાં આવે છે અને આ ટૂંકા ગાળામાં પાણીનું મોટા જથ્થામાં પ્યુરિફિકેશન થાય છે અને તેમાંથી 90% અશુદ્ધ દૂર થાય છે આ કુદરતે રીતે થાય છે બીજી રીતે કહીએ તો આ તબક્કામાં raw water કો ડોહળાશ ઓછી થાય છે.

બીજા તબક્કામાં આ પાણીને સ્લો સેન્ડ ફિલ્ટરમાં દાખલ કરવામાં આવે છે તેને ફિલ્ટર bed કહે છે આ bed ની રચના ઉપર થી નીચે તરફ આ રીતે થયેલી હોય છે
જેમાં 1.4 મીટર માં પાણી હોય છે તેની નીચે 1.2 લીટર ઝીણી રેતી હોય છે તેની નીચે 0.4 મીટર માં મોટા કાકરા હોય છે.

સેન્ડ bed માં રેતીએ મુખ્ય ફિલ્ટરિંગ માધ્યમ છે આની જાડાઈ 1.2 મીટર હોય છે તળિયાના ભાગે રેતી હોય છે જે રેતીનું layer છે તે sand bed ને support કરે છે આ send bed ના તળિયાના ભાગમાં પાઇપ હોય છે જે હોલ વાળા હોય છે તેના દ્વારા ફિલ્ટર થયેલું પાણી ભેગું થઈને બહાર મુખ્ય ટાંકીમાં પાઇપ દ્વારા આવે છે આ રીતે send ફિલ્ટર દ્વારા પાણીને શુદ્ધ કરવાની ના બીજા ઘણા મિકેનિકમ જવાબદાર છે જે નીચે પ્રમાણે
1) mechanical (મિકેનિકલ )
2) sendamentation (સેડમેન્ટેશન )
3) absorption (એબસોરપ્શન )
4) ઓક્સિડેશન ઓફ એમ્પ્યોરિટી
5) bacterial action (બેક્ટેરિયલ એક્શન )
આ દરેક બાબતો પોતાનો થોડો ઘણો ભાગ water purification માં ભજવે છે. પરંતુ મહત્વનો ભાગ send bed ઉપર or જુગલિયર layer or vital layer ઉપર હોય છે. આ એક પાતળું અને ચીકાશવાળું layer છે. જેમાં ઘણા પ્રકારના આલ્કલી પ્રોટોજુ અને bactria હોય છે. આ layer બનતા બે થી ત્રણ દિવસનો સમય લાગે છે.

vital layer ને slow layer દ્વારા હાનિકારક bacteria નો નાશ થાય છે અને પાણી 98% જેટલું શુદ્ધ બને છે આથી નવી send bed ઉપર જ્યાં સુધી વાઈટલ layer તૈયાર ના થાય ત્યાં સુધી filter થયેલ પાણી વપરાશમાં લેવું હિતાવહ નથી slow sand filtration માં 2+03 મિલિયન ગેલન પાણી filter માં દર 1 કલાક એ 2 ગેલન પાણી filter કરી શકાય છે. Filter bed પર vital lamer ની thickness વધી જાય તો તેમાંથી પાણી બરાબર filter થઈ શકતું નથી અને filtration નું પ્રમાણ ઘટી જાય છે.

Filter bed ની ક્ષમતા થોડા અઠવાડિયા કે દિવસો પછી ઘટી જાય છે. જેને લોસ of bed કહે છે. જ્યારે આનું પ્રમાણ 4 foot જે વધી જાય ત્યારે. પાણી filtration કરવું હિતા ગણાય નહીં. આવા વખતે vital layer ઉપરના ભાગેથી. 2 to 3 am જેટલું સ્ક્રેચ કરવામાં આવે છે.

આ સ્ક્રેચ કરવાની ક્રિયાને ક્લીનીંગ the filter કહેવામાં આવે છે. જે bed મા વારંવાર કરવી જોઈએ. જ્યારે sand bed ની thickness 30 to 40 CM જેટલી ઓછી થઈ જાય ત્યારે ક્લોઝ કરી દેવામાં આવે છે. અને bed નો કન્સ્ટ્રક્શન કરી process ફરી ચાલુ કરવામાં આવે છે. Slow sand filtration માં મુખ્ય ગેરફાયદો એ છે કે તેમાં થોડા થોડા સમયે bed બદલાવવાની જરૂર પડે છે!

નોંધ :-રેપિડ સેન્ડ ફિલટરેશન (પેપર -1 માં થી વાંચવું )

🔸d. Write the principles of cooking, ખોરાક રાંધવાના સિદ્ધાંતો લખો.

• 1 ) શકય હોય ત્યાં સુધી ભોજનની વાનગીઓ પૌષ્ટીક હોવી જોઈએ. ”
• (ર) ભોજન માટે તળેલા પદાર્થો બનાવવાનું શકય હોય ત્યાં સુધી ટાળવું.
• (૩) શાકભાજી સારી રીતે ધોઈને જ રાંધવા. 
• (4 ) શાકભાજી ઢાંકેલા વાસણમાં રાખવા. 
• (5 ) રોજ તાજા શાકભાજી ખાવા. 
• (6 ) ફણગાવેલા કઠોળ નો બને તેટલો વધુ ઉપયોગ કરવો.
• (7 ) મુળા, ડુંગળી, જેવા શાકભાજી ના પાન નાખી નહીં દેતા તેનો પણ ભોજનમાં રોગ્ય ઉપયોગ કરવો. (
• 8 )સરધવાની સિંગો કરતા સરધવાના પાન અને ફૂલો નો વધુ ઉપયોગ કરવો. કા કે તે વધુ પોષ્ટી છે.
• (9 )ભાતનું ઓસામણ વધારીને અથવા દાળમાં રેડીને અથવા શાકભાજીના રા તરીકે વાપરવું જોઈએ.
• (10 ) એકવાર તળવામાં વપરાયેલુ તેલ ફરી તળવા માટે વાપરવુ નહી. 
• (11 ) ભોજન રાંધતી વખતે હંમેશા પોતાના હાથના નખ કાપેલા હોવા જોઇએ.
• (12 ) રસોઈ કરતી વખ, soap water થી હાથ ધોવા જોઈએ.
• (13 ) રસોઈ કર્યા પછીથી બધી જ રસોઈ વ્યવસ્થિત ઢાંકીને gas ઉપર મુકવી. 
• (14) રસોઈનો બગાડ થવો જોઈએ નહી.
• (15 ) રસોઈ ને હંમેશા પ્રમાણસર બનાવવી કે જેથી સાંજે ફરીથી ઉપયોગમાં લેવી પડે નહી,
• (16 ) રસોઇ હંમેશા ફરતી બનાવવી જોઈએ કે જેથી ખાવાની મજા પડે.
• (17 ) રસોઈ બનાવનાર ના હાથે ખસ, ખરજવું, દાદર જેવા ચેપી રોગ થયા હોય તો રસોઈ ન બનાવવી
• (18 ) રસોઈ બનાવનાર વ્યકિતએ હંમેશા પોતાના વાળ બાંધેલા રાખવા
• (19 ) રસોઈ બનાવનાર વ્યક્તિ એ હંમેશા એપ્રન પહેરવુ.

▶️Q.4 Write Short notes. (Any Three) ટૂંકનોંધ લખો. (ગમે તે ત્રણ) 4×3=12

🔸a. Kitchen garden કિચન ગાર્ડન

Kitchen Garden:-ઘરના આંગણા માં કિંચન ને જરૂરી તેવા છોડ ને ઉછેરી ને કિચન ગાર્ડન બનાવી શકાય છે. કિચનની નજીક માં અને જયાં ખુલ્લી જગ્યા રહેલ હોય ત્યાં કિચન ગાર્ડન બનાવી શાય છે. 

1. ઘરની નજીક માં અને જયાં સહેલાઇ થી તેની સંભાળ લઇ શકાય તેવો હોવો જોઈએ.
2. પાણી ની આવ જા થઈ શકે તેવી વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ.
3. ગાર્ડન ની આજુબાજુ તાર ની વાડ કરેલી હોવી જોઈએ. 
4. ગાર્ડન ને સાચવવા માટે માળી ની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ.

કિચન ગાર્ડન ના ફાયદાઓઃ-

• (1 ) સમય નો સદ ઉપયોગ
• (2 ) વાતાવરણીય સ્વછતાં જળવાઇ રહે છે.
• (3 ) કવોલીટી અને કવોન્ટીટી મા શાકભાજી માં મેળવી શકીએ,
• (4) ઘરની શોભા માં અભિવૃદ્ધિ પામે છે.
• (5 ) ધરની ઈકોનોમિક કન્ડિશન જળવાઇ રહે.
• (6 ) ઘરના સભ્યોનો ઇન્ટરેસ્ટ કેટલો છે, તે જાણી શકાય છે. 
• (7) ફેમિલી ના ડાયેટ માં સુધારો થાય છે .
• (8 ) રસોડાનો નકામો કચરો અને પાણીનો આરોગ્યની દ્રષ્ટિ એ નિકાલ થાય છે.

🔸b. Importance of Records and Reports. રેકોર્ડ્સ અને રિપોર્ટ્સનું મહત્વ

1. તે કોમ્યુનીકેશન માટે અસરકારક માધ્યમ છે,
2. વ્યક્તિગત અને ફેમિલી અને કોમ્યુનીટીમાં સારા પ્રકારની સેવા આપવામાં મદદરૂપ થાય છે
3. ટાઇમ અને એનર્જી બચાવી શકાય છે.
4. હેલ્થ વર્કર ને તેનાં કામનું આયોજન કરી તેનાં સમયનું અસરકારક રીતે ઉપયોગ કરી શકે છે.
5. હેલ્થ એજયુકેશન નાં માધ્યમ તરીકે તે ઉપયોગમાં લઇ શકાય. દા.ત ગ્રોથ માટે
6. રીસર્ચ માટે ઉપયોગી છે.
7. હેલ્થ માટે લોંગ ટર્મ અને શોર્ટ ટર્મ પ્લાનીંગમાં નર્સને ઉપયોગી છે.
8. નર્સે પોતે આપેલી કેર અને ટીચીંગનાં મૂલ્યાંકન માટે ઉપયોગી છે,
9. ડોકટરને ડીસીઝનાં પ્રોગ્રેસની જાણકારી મળે છે, સામાન્ય રીતે જે રોકોર્ડ જાળવવામાં આવે છે. તેની કાર્ય પધ્ધતિ
10. ફેમિલીના હેલ્થની પરિસ્થિતિનું નિદાન કરી ચોક્કસ જજમેન્ટ આપવા માટે
11. રેકોર્ડ કાયદાકીય રક્ષણ આપે છે
12. રેકોર્ડ ના માધ્યમ દ્વારા ટ્રીટમેન્ટ બરાબર અપાય છે કે કેમ તેનો ખ્યાલ આવે છે તેમજ હેલ્થ વર્કર તથા પેશન્ટ વચ્ચે માર્ગદર્શક બને છે
13. રેકોર્ડ દ્વારા દરેક કર્મચારીઓને તેની જવાબદારીનું ભાન થાય છે
14. ભૂતકાળની કોઈપણ બાબત રેકોર્ડ કરેલી હોય તો તેના દ્વારા માહિતી મેળવવા માટે

🔸c. Determinants of health, આરોગ્યના માપદંડ.

હેલ્થ પર ઘણાં પરિબળો અસર કરે છે, જેમાં વ્યકિત જે સોસાયટીમાં રહે છે તે પરિબળો અસર કરે છે.

(1) બાયોલોજીકલ ડિટર્મિનન્ટ :-:દરેક વ્યક્તિની શારિરીક અને માનસિક હેલ્થ તેને વારસામાં મળેલા જીન્સ પર આધારિત છે. ધણા બધા રોગો વારસાગત જોવા મળે છે. જેમ કે ડાયાબિટીસ, હાયપર ટેન્શન મેન્ટલ રીટાર્ડેશન વગેરે.

વ્યક્તિનાં જીન્સ તંદુરસ્ત હોય તે સારી તંદુરસ્તી માટેનું એક અગત્યનું પરિબળ છે. આ ઉપરાંત વ્યક્તિની આજુબાજુ રહેલા વાઇરસ બેકટેરીયા, એનિમલ્સ વગેરે પણ ડીસીઝ ના એજન્ટ તરીફ ગર હેલ્થ પર અસર કરે છે.

(2) બિહેવીયરલ અને સોસ્યો કલ્ચરલ :-વ્યક્તિ ફેમીલી તેમજ સોસાયટી સાથે કેવું બીહેવીયર કરે છે. તેની પણ હેલ્થ પર અસર થાય છે. કલ્ચરલ અને બિહેવિયરલ પેટર્ન તથા પર્સનલ હેબીટસ જેવી કે સ્મોકિંગ, આલ્કોહોલીઝમ, વગેરેની પણ હેલ્થ પર અસર થાય છે. વ્યકતીના પેરેન્ટસ, ગ્રુપ, મિત્રો તથા માસમિડીયા વગેરેની પણ લાઇફ સ્ટાઇલ પર અસર થાય છે. હેલ્થી રહેવા માટે હેલ્દી લાઇફસ્ટાઇલ જરૂરી છે. ઘણા પ્રોબ્લેમ્સ વ્યક્તિની લાઇફસ્ટાઇલ સાથે જોડાયેલ હોય છે. દા.ત : કોરોનરી હાર્ટડીસીઝ, ડ્રગ્સ એડીશન વગેરે….

ઇન્ડિયા કે જયાં ટ્રેડીશનલ લાઇફસ્ટાઇલ છે, ત્યાં બીમારી અને મૃત્યુ થવા માટે પુઅર સેનીટેશન, પુઅર ન્યુટ્રીશન, પુઅર પર્સનલ હાઇજીન તથા ક્સ્ટમ અને હેબીટસ જવાબદાર છે.

(3) ઇન્વાયર્મેન્ટલ :-:આ ઇન્ટર્નલ અને એક્ષ્ટર્નલ હોય છે. ઇન્ટર્નલ ઇન્વાયર્મેન્ટ એટલે બોડી પાર્ટ ,સેલ . ટીસ્યુ વગેરે જયારે એક્ષ્ટર્નલ ઇન્વાયર્મેન્ટ માં ફિઝિકલ ,મેન્ટલ , સોસ્યોલોજીકલ નો સમાવેશ થાય છે.

એ એક હકિકત છે કે ઇન્વાયર્મેન્ટ સીધી રીતે ફીઝીકલ, મેન્ટલ અને સોશિયલ વેલબેઇન્ગ સા થે સંકળાયેલ છે. જ્યારે આપણે પોપ્યુલેશન નાં હેલ્થ સ્ટેટસની વાત કરતા હોઇએ ત્યારે આ ત્રણેય એકબીજા સાથે સંકળાયેલા છે. જો વાતાવરણ અનુકુળ હોય તો વ્યકતીની શારિરીક અને માનસિક શક્તિનો વિકાસ થાય છે.

(4) સોસ્યો-ઈકોનોમિક કન્ડિશન :-:આ હ્યુમન હેલ્થ પર અસર કરતુ અગત્યનું પરિબળ છે, વિશ્વનાં મોટાભાગનાં લોકોની હેલ્થનું સ્ટેટસ તેમની Socioeconomic કંડીશન કેવી છે તેના પરથી જાણી શકાય છે. Nutrition, housing, education તેમજ દેશની પોલીટીકસ સીસ્ટમ,

(1) ઈકોનોમિક સિસ્ટમ :-:મોટાભાગનાં ડેવલોપીંગ વિસ્તારમાં આર્થિક પ્રગતીનાં લીધે માંદગીનું પ્રમાણ ઘટયુ છે અને લાઈફ સ્પાન વધ્યુ છે, તથા લાઇફની કવાલીટી સારી થાય જ્યારે તે તેમની ખરિદશક્તિ, રહેવાનું ઇમ્પ્રુવ થઇ છે. લોકોનું આર્થિક સ્તર કેવું રહેણીકરણી, કવાલીટી ઓફ લાઇફ આના આધારે નક્કી થાય છે.

(2) Education :આ હેલ્થ સ્ટેટસ પર અસર કરતું બીજું અગત્યનું પરિબળ છે. વિશ્વમાં જ્યાં ગરિબાઇ, માલન્યુટ્રીશન, તથા હાઇઇન્ફન્ટ અને ચાઇલ્ડ મોટાલીટી રેટ વધુ છે ત્યાં અજ્ઞાનતા વધુ :છે,આ પણ હેલ્થ પર અસર કરે છે,

(3) ઓકયુપેશન :જેમની પાસે ધંધો નથી તે લોકો હેલ્થ અથવા ડેથ માટે કારણરૂપ બને છે. કામ ઘટવાના કારણે ઇન્કમ ઘ ટે છે, જેના કારણે શોસીયલ સ્ટેટસ ઘટે છે અને તેનાં કારણો સાયકોલોજીકલ અને સોશીયલ ડેમેઝ મળે છે.

(4) પોલિટિકલ હેલ્થ સિસ્ટમ :હેલ્થ એ દેશની પોલીટીકલ સીસ્ટમ સાથે પણ સંકળાયેલ છે. હેલ્થ ટેકનોલોજીનાં ઇમ્પલીમેન્ટેશન માટે ટેકનીકલ કરતા પોલીટીકલ કારણ વધારે જવાબદાર હોય છે.

(5) હેલ્થ અને ફેમિલી વેલ્ફેર સર્વિસ:lહેલ્થ અને ફેમિલી વેલ્ફેર સર્વિસ વ્યકતી તેમજ કોમ્યુનીટીની હેલ્થ જાળવી રાખવા, લોકોની સારવાર તેમજ માંદગી અટકાવવી આ દરેક બાબતોને સાંકળી હેલ્થ સર્વિસીઝનો હેતુ લોકોની હેલ્થ જાળવી રાખવાનો છે. દા.ત. બાળકોને ઇમ્યુનાઇઝેશન (રસીકરણ) કરવાથી પર્ટીકયુલર રોગ સામે રક્ષણ મળે છે.

(6) પોપ્યુલેશન:જેમાનાં ૨/૩ લોકો ડેવલોપીંગ દેશોમાં હશે. આમાનાં મોટાભાગના સારી હેલ્થ ધરાવે છે, પરંતુ ઝડપથી થતો વસ્તી વધારો તેમજ ક્રોનિક ડીસીઝ અને ડીસએબીલીટીનાં કારણે સ્પેશિયલ એટેન્શન આપવાની જરૂર છે.

‘(7) જેન્ડર (જાતિ) :-1990 થી ફીમેલ પર વધુ ધ્યાન આપવાનાં આવે છે. 1993 થી સ્ત્રીઓની હેલ્થમાં ન્યુટ્રીશન, રિપ્રોડક્ટિવ સ્થિતિ વગેરે માટે સ્ત્રીઓની હેલ્થને લગતી પોલીસી બનાવવામાં વધુ જાગૃતિ આવી છે. તેમજ તેનાં વિકાસને લગતા દરેક પ્લાનને મહત્વ આપવામાં આવી છે.

8. બીજા પરિબળો:આપણે જાણીએ છીએ કે ઇનફોર્મેશન અને કોમ્યુનીકેશન ટેકનોલોજીમાં હાલમાં ધણી કાતિ આવી છે. આ ક્રાતિને લીધે લોકોને મેડીકલ ઇન્ફોમેશન સહેલાઇથી મળી શકે છે. આમાં આખા વિશ્વમાંથી ધણાં ફિઝીશ્યન, હેલ્થ પ્રોફેશનલ, બાયોમેડીકલ, સાયન્ટીસ્ટ તથા રીસર્ચસની સેવાઓનો લાભ માસ મિડીયા દ્વારા પબ્લીકને મળે છે. લોકોની હેલ્થ જાળવવામાં બીજી હેલ્થ કેર સીસ્ટમ પણ ઘણો અગત્યનો ભાગ ભજવે છે

🔸d. Classification of minor ailments. નાની બીમારીઓનું વર્ગીકરણ

નાની બીમારીઓ ને મુખ્ય બે રીતે વર્ગીકરણ કરવા માં આવે છે

1.સામાન્ય બીમારી
જેમાં એકસીડન્ટ અને ઇમરજન્સીસ કે જેમાં તાત્કાલિક ફર્સ્ટ એઇડ ની જરૂરિયાત હોય જેમકે પડી જવું, ડોગ બાઈટ, બર્ન્સ, હીટ સ્ટ્રોક , ડાયરિયા અને ચક્કર આવવા વગેરે..

2.સિસ્ટમેટિક નાની બીમારીઓ

• આઈ (Eye)
  • આઈ એકસીડન્ટ
  • ફોરેન બોડી
  • ઇન્ફેક્શન
  • ડ્રાય આઈ
  • નાઈટ બ્લાઇન્ડનેસ
• ઈયર (Ear)
  • કાનમાં દુખાવો
  • કાનમાંથી ડિસ્ચાર્જ
  • ફોરેન બોડી
  • ઓટાયટીસ મીડિયા
  • બહેરાશ
• રેસ્પાયરેટરી ટ્રેકટ
  • એલર્જીક રાઈનાઇટીસ
  • કોમન કોલ્ડ
  • સોર થ્રોંટ
  • કફ
  • ચેસ્ટ પેઈન
  • અસ્થમા
• કાર્ડિયો વાસ્ક્યુલર સીસ્ટમ
  • હાયપર ટેન્શન
  • એનેમિયા
  • RHD
• ડાયજેસ્ટિવ સિસ્ટમ
  • ડાયેરીંયા
  • વોમિટીંગ
  • કોનસ્ટીપેશન.
  • ટુથ એક
  • સોમેટાઈટિસ
  • ઈનડાઆઈજેશન
• યુરીનરી સિસ્ટમ
  • રિનલ સ્ટોન (પથરી )
  • બર્નિંગ મીચ્યુરેશન (પેશાબ માં બળતરા)
  • રિટેન્સન યુરીન (પેશાબ નો ભરવો )
  • યુરીનરી ઇન્ફેકશન
• ન્યૂરો મસ્ક્યુલર સિસ્ટમ
  • હેડ એક
  • બેક એક
  • કનલવજન (આંચકી )
• રિપ્રોડકટીવ સિસ્ટમ
• ડીસમેનોરીયા (પેઇન ઇન પિરિયડ )
• ડિસ્ચાર્જ
• બ્રેસ્ટ લંપ

🔸e. Methods of health education હેલ્થ એજયુકેશનની રીતો.

(1) વ્યકિતગત આરોગ્ય શિક્ષણઃ-

•       જયારે વ્યકિત હોસ્પિટલ માં દાખલ થાય ત્યારે અને હોસ્પિટલ માંથી રજા આપી હોય ત્યારે ડૉક્ટર અને હેલ્થ વર્કર વ્યકિતગત રીતે આરોગ્ય શિક્ષણ આપે છે. 
• – દર્દી જયારે પોતાની માંદગી ની સારવાર લેવા આવે ત્યારે આરોગ્ય શિક્ષણ આપી શકાય છે.
• – વ્યકિતગત સ્વચ્છતા માંદગીના કારણે સારવાર અને અટકાવ વિશે સમજણ આપી શકાય છે.
• – પબ્લિક હેલ્થ નર્સ વ્યકિતગત રીતે ઘરોમાં આરોગ્ય શિક્ષણ આપી ચર્ચા કરે છે. અને સાચી સમજ આપે છે.
• – વ્યકિતગત આરોગ્ય શિક્ષણ આપવા માટે ફ્લિપ બૂક નો ઉપયોગ થાય છે. વ્યકિતગત શિક્ષણની મર્યાદાઓ એટલી છે કે ઘણી ઓછી સંખ્યામાં લોકો ને આરોગ્ય શિક્ષણ આપી શકાય છે. 
• – સાચી, સચોટ, ચોકકસ માહીતી જે તેઓ અપનાવે છે.

(ર) જુથ આરોગ્ય શિક્ષણ :-

•                આપણો સમાજ જુદા જુદા જુથોમાં વંહેચાયેલો છે. વિધાર્થી જુથ, સગર્ભા માતાનું જુચ વગેરે માં આ એપ્રોચ અસરકારક છે.
• – group teacliing નો વિષય group માં રસ હોવો જોઈએ. તો જ તેઓ ધ્યાનથી સંભળે છે. – દશ્ય, શ્રાવ્ય, સાધનોની મદદથી group teaching આપી શકાય છે.
• – student, pre school, children, ANC, PNC, body care, nutrition, industrial workers નું group તથા બાળકો અને વૃધ્ધોમાં ખાસ પ્રકારનું health education જેમ કે prevention of accident, nutrition વગેરે ઉપર health education આપી શકાય છે.

જુથ આરોગ્ય શિક્ષણ આપવા ના તેના બે પ્રકાર છે

1 . વન -વે મેથડ:જેમાં ગ્રુપ ના વક્તા કે હેલ્થ એજ્યુકેશન આપનાર સાથે ઓડિયન્સ નું ઇન્ટર એક્શન હોતું નથી .

દા . ત :- લેકચર મેથડ

2. ટુ વે મેથડ: ગ્રુપ ના વક્તા કે હેલ્થ એજ્યુકેશન આપનાર સાથે ઓડિયન્સ નું ઇન્ટર એક્શન હોય છે. બંને નું એક્ટિવ પાર્ટીસિપેશન હોય છે.

દા . ત. ગ્રુપ ડિસ્કશન ,સેમિનાર ,સઇમ્પોઝિયમ વગેરે

▶️Q.5 Define the following (Any Six) વ્યાખ્યા આપો ( કોય પણ છે ) 6×2=12

1.Disease -ડિસીઝ:આ એક પેથોલોજીકલ પ્રોસેસ છે જે બોડી હેલ્થને અસર કરે છે જેમાં સ્પેસિફિક સાઇન્સ જોવા મળે છે જેમાં બોડી ફંક્શન માં એબનોરમાલીટી જોવા મળે છે

2. Communication-કોમ્યુનીકેશન:કોમ્યુનિકેશન એ એક એવો પ્રોસેસ છે જેમાં બે કે વધુ વ્યક્તિઓ પોતાના વિચારો સુચનાઓ અને લાગણીઓની આપ લે અથવા વહેંચણી કરે છે એટલે કે વિચારોનું આદાન પ્રદાન કરવું તેને કોમ્યુનિકેશન કહે છે

3. Pandemic-પેન્ડેમિક:પેન્ડેમિક એટલે કે કોઈપણ રોગ એક સ્ટેટમાંથી બીજા સ્ટેટ અને એક કન્ટ્રીથી બીજા કન્ટ્રીમાં ફેલાય અને આખા વિશ્વમાં જોવા મળે તેને પેંડામિક કહે છે દાખલા તરીકે સ્વાઇન ફ્લુ કોવિડ 19 વગેરે

4. Cold Chain-કોલ્ડ ચેઇન:જ્યાંથી વેક્સિનનું ઉત્પાદન થાય ત્યાંથી લાભાર્થી સુધી પહોંચે ત્યાં સુધી તેનું ટેમ્પરેચર જાળવી રાખવા માટે જે પ્રોસેસ અપનાવવામાં આવે છે તેને કોલ્ડ ચેન્જ કહે છે

5. K-calorie-કિલો કેલેરી:એક કિલો પાણી ના તાપમાન ને 1* C વધારવા માટે જરૂરી હિટ એનર્જી નો જથ્થો છે જેને કિલો કેલરી કહે છે

6. Isolation-આઇસોલેશન:ઇન્ફેક્શન નો ફેલાવો કોમ્યુનિટીમાં અટકાવવા માટે ઇન્ફેકસીએસ પેશન્ટને જ્યાં સુધી ઇન્ફેક્શન ફેલાવવા માટે કેપેબલ હોય ત્યાં સુધી અલગ રાખવાની વ્યવસ્થાને આઇસોલેશન કહે છે એટલે કે એવો કોઈ ડીસીઝ કે જે ઇન્ફેક્ટેડ હોય તેવા વ્યક્તિને હેલ્ધી વ્યક્તિથી અલગ રાખવામાં આવે તેને isolation કહે છે

7. Carrier – ‘કેરીયર:કેરિયર એટ્લે કે જે પેથોજન નું વહન કરતા હોય તેમની અંદર પેથોજન ની હાજરી હોય પરંતુ કોઇ તેમા ડિસિઝ ના કોઇ સાઇન સિમ્ટમ્સ જોવા મળતા નથી પરંતુ બીજી વ્યક્તિ ને ચેપ લગાવી શકે છે જેને કેરિયર કહે છે.

8. Community Health Nursing-કોમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સિંગ :કોમ્યુનિટી હેલ્થ નર્સિંગ એ નર્સિંગની એક સ્પેશિયલ લાઈટ ફિલ્ડ છે જેનું ફોકસ વ્યક્તિ ફેમિલી અને કોમ્યુનિટી ની હેલ્થ ઉપર હોય છે જે કોમ્યુનિટીમાં પ્રિવેન્ટીવ પ્રોમોટીવ અને ક્યુરેટિવ કેર આપે છે

▶️c .Mateh the following નીચેનાં જોડકા જોડો

” A “ ” B “

a. .dehydration ડીહાઇડ્રોશન i. tuberculosis ટ્યુબારક્યુલોસીસ

b. eradication એરાડીકેશન ii. home visit હોમ વિઝીટ

c. sputum slide સ્પુટમ સ્લાઈડ iii. lodine આયોડીન

d. bag technique બેગ ટેકનીક iv. diarrhoea ડાયેરીયા

e. goiter ગોઈટર v. elimination એલિમિનેશન

💥☺☺☺ALL THE BEST ☺☺☺💥💪

નોંધ :-MCQ ANSWER APP ની યુનિક પેટર્ન માં બંને ભાષા માં આગળ paper solution /click here ની નીચે આપેલા છે. ” અ ” પર ક્લિક કરવાથી ભાષા ચેન્જ થશે.

IF ANY QUERY OR QUESTION,REVIEW-KINDLY WATSAPP US No. – 84859 76407