CHN-1-UNIT-3-Health Assessment (હેલ્થ એસેસ્મેન્ટ):

Health Assessment
a) Characteristics of a healthy
individual
b) Health assessment of infant,
preschool, school going, adolescent,
adult, antenatal woman, postnatal
woman, and elderly.

CHN-1-UNIT-3-Health Assessment (હેલ્થ એસેસ્મેન્ટ):

Introduction (ઇન્ટ્રોડક્શન) :

ગુડ હેલ્થ એ સક્સેસફુલ લાઇફને લીડ કરવા માટે એસેન્સીયલ હોય છે. હેલ્થ ફોર ઓલ જેને એચીવ કરવું તે એક વર્લ્ડવાઇડ સોશિયલ ગોલ છે.બધા માટે હેલ્થ એજ્યુકેશન અને અવેરનેસ ના ફેલાવાથી વ્યક્તિ, ગવર્મેન્ટ અને સોશિયલ ઓર્ગેનાઇઝેશનના હેલ્થ પ્રત્યેના ઓવરઓલ એટીટ્યુડ માં પોઝીટીવ ચેન્જીસ આવ્યું છે. લોકો માટે ઓપ્ટીમલ હેલ્થ ને એચીવ કરવા માટે ટાર્ગેટ સેટ કરવામાં આવ્યા છે. હેલ્થ અસેસમેન્ટ એ નર્સિન્ગ પ્રોસેસ મા મોસ્ટ ઇમ્પોર્ટન્ટ કમ્પોનન્ટ્સ છે. હેલ્થ અસેસમેન્ટ એ વ્યક્તિ, ફેમિલી અને કોમ્યુનિટી ના હેલ્થ સ્ટેટસ ને અસેસ કરવા માટે વેલ્યુએબલ હોય છે. હેલ્થ અસેસમેન્ટના બેઝ પર આગળ પ્લાનિંગનું ઇમ્પ્લીમેન્ટેશન તથા ઇવાલ્યુએશન કરી શકાય છે. નર્સોને અસેસમેન્ટ સ્કીલ્સ નું ડેપ્થ નોલેજ હોવાની એક્સપેક્ટેશન્સ રાખવામાં આવે છે. હેલ્થ અસેસમેન્ટ રેગ્યુલર અને કંટીન્યુઅસ પ્રોસેસ છે. હેલ્થ અને વેલનેસ પર ધ્યાન ફોકસ કરતા હેલ્થ યુનીટના કોઇપણ સેટિંગમાં, નર્સો પ્રાઇમરી હેલ્થ કેર પૂરી પાડવા માટે રિસ્પોન્સીબલ હોય છે. તેથી હેલ્થ અસેસમેન્ટ કરતાં પહેલા હેલ્થ અસેસમેન્ટ સ્કીલ્સ વધુ મહત્વપૂર્ણ બની ગયું છે.

Advantages (એડવાન્ટેજીસ):

• હેલ્થ એસેસમેન્ટ એ વ્યક્તિ, ફેમિલી અને કોમ્યુનિટીના હેલ્થ સ્ટેટસ નું નોલેજ પ્રોવાઇડ કરે છે.
• હેલ્થ અસેસમેન્ટ એ કોમ્યુનિટીના હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ ને આઇડેન્ટીફાઇ કરવામાં હેલ્પ કરે છે અને પ્લાનને પ્રિપેઇર કરવા માટેની ઇન્ફોર્મેશન પ્રોવાઇડ કરે છે.
• હેલ્થ અસેસમેન્ટ એ કોમ્યુનિટીમાં આવેલા જુદા જુદા એજ ગ્રુપના પીપલ્સ સાથે ડાયરેક્ટ્લી ઇન્ટરેક્શન કરવા માટેની ઓપોરચ્યુનીટી પ્રોવાઇડ કરે છે.
• કોમ્યુનિટીમાં ગુડ રિલેશન્સ ડેવલોપ કરવા માટે હેલ્પ કરે છે.
• હેલ્થ અસેસમેન્ટ એ ડીસીઝ તથા ડિસઓર્ડર નુ અર્લી ડાયગ્નોસીસ કરવામાં હેલ્પ કરે છે.
• કોમ્યુનિટી ના હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ ને આઇડેન્ટીફાઇ કરવામાં હેલ્પ કરે છે.
• પ્લાનને પ્રિપેઇર કરવા માટેની ઇન્ફોર્મેશન પ્રોવાઇડ કરે છે.
• કોમ્યુનિટીમાં એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરી અને ડિસીઝ સામે પ્રોટેક્શન પ્રોવાઇડ કરવામાં પણ હેલ્પફુલ રહે છે.

Characteristics of a healthy individual (કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ ઓફ હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ ):

Characteristics of a healthy individual (કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ ઓફ હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ ):

Health (હેલ્થ) :

• હેલ્થ એ એવી સ્ટેટ છે કે જેમા ફીઝીકલ (Physical), મેન્ટલ ( Mental ) એન્ડ સોસિયલ ( Social ) વેલબિન્ગ હોય છે. માત્ર ડિસીઝ તથા infirmity (ફિઝીકલ વિકનેસ) ની એબ્શન્સ જ નહી. તેથી હેલ્થ નો અર્થ ઇલનેસ થી ફ્રી રહેવું નથી પરંતુ હેલ્થ ની બેસ્ટ સ્ટેટ ને પ્રાપ્ત કરવી છે જે વ્યક્તિને પ્રોડક્ટીવ લાઇફ જીવવા માટે સક્ષમ બનાવે છે અને તે ફક્ત પોતાના માટે જ નહીં પરંતુ અન્ય લોકો માટે પણ ઉપયોગી થઈ શકે છે, તેથી બધી મોર્ડન ફેસેલિટી નો યુઝ કરીને હેલ્ધી રહેવું એ આપણો જન્મસિદ્ધ અધિકાર (Birth right) છે.”
• હેલ્ધી વ્યક્તિના યુનીવર્સલી રીતે એક્સેપ્ટેબલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ નું વર્ણન કરી શકે તેવી કોઇ સિસ્ટમ નથી કારણ કે તે કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ એ એજીન્ગ પ્રોસેસ, લાઇફ ઇવેન્ટ્સ અને પર્સનલ વેલ્યુથી પણ ઇન્ફ્લુઅન્સ થાય છે. હેલ્થ અને ડિસીઝ એ સબજેક્ટીવ સ્ટેટ્સ છે, જેને મેઝર કરવું ડિફીકલ્ટ છે. તેથી, હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલના સિમ્પટોમ્સ નું ઇવાલ્યુએશન એ હેલ્થ ડિસીઝ અને ફંક્શન્સ ના લેવલ અનુસાર કરવામાં આવે છે.

અહીં healthy person ની characteristics છે જે નીચે મુજબ છે…

1. Physical characteristics (ફીઝીકલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ)

2. Social characteristics (સોસિયલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ)

3. Spiritual & cultural characteristics (સ્પીરિચ્યુઅલ એન્ડ કલ્ચરલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ)

4. Mental characteristics (મેન્ટલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ)

Physical characteristics (ફિઝીકલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ ):

Physical characteristics of a healthy individual (ફિઝીકલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ ઓફ હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ ):

• ફિઝિકલ હેલ્થ એ વ્યક્તિના કુલ હેલ્થ માટેનો પાયો છે. જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ હેલ્ધી હોય છે ત્યારે તેના બોડીના દરેક ઓર્ગન્સ અને સિસ્ટમ પ્રોપર્લી રીતે ફંક્શન કરે છે. હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલના ફિઝિકલ લક્ષણો એને મેડિકલ રીતે ઓળખવામાં મદદરૂપ થાય છે. ફિઝિકલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ એ બોડીના સ્ટ્રક્ચર અને ફંકશન રિલેટેડ હોય છે અને તેને હેડ ટુ ટો અસેસમેન્ટ દ્વારા મેઝર કરી શકાય છે. આવા લક્ષણો Head-to-Toe આધારે સમજવામાં વધુ સહેલાઈ રહે છે. નીચે હેલ્ધી પર્સનના ફિઝિકલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ દર્શાવવામાં આવ્યા છે.
• હેલ્ધી વ્યક્તિ પ્લીઝન્ટ (Pleasant), ચીરફુલ (Cheerful : ખુશખુશાલ), હાઇટ (Hight) અને વેઇટ (weight) નોર્મલ સ્ટાન્ડર્ડ મુજબ, ઇન્ટેલિજન્ટ ( intelligent), સ્માઇલીન્ગ ફેસ ( Smiling face ), ફ્રેન્ડ્લી નેચર, વેલ ડ્રેસ્ડ (well Dressed) અને ગુડ પોસ્ચર ધરાવતા દેખાય છે.
• હેલ્ધી ઇન્ડિવિઝ્યુઅલ એ ટાઇમ પ્લેસ અને પર્સન (Time , Place and person) સાથે પણ વેલ ઓરિએન્ટેડ હોય છે.આન્સર ના રિસ્પોન્સ ઇમીડીયેટ્લી આપે છે. આઇ ટુ આઇ કોન્ટેક્ટ મેઇન્ટેન કરે છે. તથા ફુલ્લી કંસિયસ હોય છે અને ગુડ જજમેન્ટ કેપેબીલીટી ધરાવતા હોય છે.
• હેલ્ધિ ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ ની સ્પીચ ક્લિયર તથા એપ્રોપ્રીએટ હોય છે, કરેક્ટ વડ્સ નો યુઝ કરે છે, સેન્ટેન્સીસ અને વરડીન્ગ ( Sentences and wording ) પર સારી પકડ ધરાવે છે.

1.મેઈન્ટેઇન્ડ હેડ અને બ્રેઇન ફંક્શન (Maintained Head and Brain Function):

• હેલ્ધી પર્સનનું બ્રેઇન (Brain) એક્ટીવ હોય છે. તેને ડિઝીનેસ (Dizziness), મેમરી લોસ (Memory Loss), કે એન્ઝાયટી (Anxiety) જેવી ન્યુરોલોજિકલ પ્રોબ્લેમ્સ હોતી નથી. આઇસ બ્રાઇટ અને વિઝન (Vision) ક્લિયર હોય છે. બ્રેઇન સુધી ઓક્સિજન અને બ્લડ સપ્લાય યોગ્ય રીતે પહોંચે છે.ઇયર એ નોર્મલ સાઇઝ અને સિમેટ્રીમાં હોય છે તથા ઇયર માંથી કોઇપણ ડિસ્ચાયર્જ નીકળતું નથી હીયરિન્ગ નોર્મલ હોય છે.નોઝ એ ફેસ ના કલર ને સેમ હોય છે કોઇપણ લીઝન તથા નોડ્યુલ જોવા મળતું નથી ડિસ્ચાર્જ પણ જોવા મળતું નથી નેઝલ સેપ્ટમ એ મીડલાઇનમાં હોય છે અને ઓલફેક્ટરી ફંક્શન નોર્મલ હોય છે.
• હેડ ( Head) : હેલ્થી વ્યક્તિનું હેડ એ સિમેટ્રિકલી રાઉન્ડેડ તથા ફુલ રેન્જ મોશન ધરાવતું હોય છે.સ્કલ એ ફિર્મ સિમેટ્રીકલ અને ઇન્ફ્લામેશન, સિસ્ટ, લિઝન્સ, અને ટેન્ડરનેસ હોતા નથી.

2.ઓરલ હેલ્થ એન્ડ ડેન્ટલ હાઈજીન (Oral Health and Dental Hygiene):

• લિપ્સ એ સિમેટ્રીકલ, સ્મુથ મોઇસ્ટ તથા નોડ્યુલ અને લિઝન હોતા નથી. બકલ મ્યુકોઝા પિન્ક, મોઇસ્ટ તથા ડિસ્કલરેશન્સ હોતા નથી.અલ્સર જોવા મળતા નથી.
• ટીથ એ 28 થી 32 હોય છે તથા વાઇટ , ગુડ કન્ડિશનમા અને સ્ટ્રોંગ હોય છે.તથા ડેન્ટલ કેરીસ જોવા મળતી નથી. ગમ્સ (Gums) એ પિન્ક, ક્લિન હોય છે અને એરિધેમા, સાયનોસીસ, બ્લિડિંગ તથા સ્વેલિન્ગ અને ઇનફ્લામેશન હોતુ નથી. Mouth માં હેલિટોસિસ (Halitosis : દુર્ગંધ) નહિં હોય. ટંગ (Tongue) ક્લિન હોય છે અને ઇન્ફેક્શન કે ફંગલ ગ્રોથ દેખાતી નથી.

3.નોર્મલ સ્કિન એન્ડ હેર કન્ડિશન (Normal Skin and Hair Condition):

• સ્કિન (Skin) મોઇશ્ચરાઇઝ્ડ, ઇલાસ્ટિક અને ઇક્વલ ટોનમાં હોય છે. ઇચિન્ગ, રેશિસ કે ડ્રાઇનેસ નહિં હોય. હેર (Hair) ચમકદાર, મજબૂત અને ઓછી માત્રામાં ફોલ થતો હોય છે.હેઇર ક્લીન, સાઇનીન્ગ ઓઇલ્ડ, વેલ કોમ્બડ ( સારી રીતે ઓડવેલા), વિધાઉટ ડેન્ડ્રફ અને સ્કલ સ્મુથ હોય છે.

4.કાર્ડિયાક એન્ડ રેસ્પિરેટ્રી ફંક્શન (Cardiac and Respiratory Function):

• પલ્સ રેટ(Pulse Rate): 60–100 bpm
• રેસ્પિરેટરી રેટ(Respiratory Function): 12–20 breaths/minute
• બ્લડ પ્રેશર(Blood Pressure): 120/80 mmHg
• કોઈ ડાયસ્પ્નિયા (Dyspnea), ટાકિકાર્ડિયા (Tachycardia) કે બ્રેડીકાર્ડિયા (Bradycardia) ના લક્ષણો હોવા જોઈએ નહિં.

5.નોર્મલ બોડી ટેમ્પરેચર (Normal Body Temperature):

• 98.6°F (37°C) બોડી ટેમ્પરેચર હોવું આદર્શ માનવામાં આવે છે. અત્યાધિક ટેમ્પરેચર ચેન્જિસ : ફીવર (Fever), હાયપોથર્મિયા (Hypothermia) : હેલ્થના ડિસ્ટર્બન્સનું સૂચન કરે છે.

6.હેલ્ધી નેક, શોલ્ડર્સ એન્ડ પોઝ્ચર (Healthy Neck, Shoulders and Posture):

• બોડી પોઝ્ચર (Posture) સ્ટ્રેઇટ અને બેલેન્સ હોય છે. નેક (Neck) અને શોલ્ડર્સ (Shoulders) માં પેઇન કે સ્ટિફનેસ નથી હોતી. પોઝ્ચર, નર્વસ સિસ્ટમ અને મસલ્સના હેલ્ધી કોઓર્ડિનેશનનું હાઇલાઇટ છે.

7.બોડી માસ ઇન્ડેક્સ (Body Mass Index – BMI):

• આદર્શ BMI રેન્જ: 18.5 – 24.9 આ રેન્જ બતાવે છે કે પર્સન Neither અન્ડરવેઇટ (Underweight) છે કે ઓવરવેઇટ (Overweight) કે ઓબીઝ (Obese) નથી. આ પર્સનનું ન્યુટ્રિશન અને મેટાબોલિઝમ (Metabolism) બેલેન્સમાં છે.

8.હેન્ડ મસલ્સ સ્ટ્રેન્થ એન્ડ ગ્રિપ (Hand Muscle Strength and Grip):

• એક્ટીવ હેન્ડ ગ્રિપ અને સ્ટેડી હેન્ડ મૂવમેન્ટ્સ હેલ્ધી ન્યુરોમસ્ક્યુલર ફંક્શન (Neuromuscular Function) દર્શાવે છે. પર્સન writing, holding, or lifting દરમિયાન થાક અનુભવતો નથી.

9.એનર્જી લેવલ એન્ડ ફિઝિકલ ઍક્ટિવિટી (Energy Level and Physical Activity):

• હેલ્ધી પર્સન કોઇપણ ડેઇલી ઍક્ટિવિટી : જેમ કે ચાલવું, ઊભા રહેવું, કામ કરવું : સરળતાથી કરે છે. કંટિન્યુઅસ થાક, લેથાર્જી (Lethargy) કે ફટીગ (Fatigue) જેવી ફરિયાદો ન હોય.

10.હેલ્ધી ડાઇજેસ્ટિવ ફંક્શન એન્ડ એપેટાઇટ (Healthy Digestive Function and Appetite):

• પર્સનને નિયમિત ભૂખ લાગે છે અને ખોરાક યોગ્ય રીતે પચાય છે. કોઈ ગેસ્ટ્રિક ઇશ્યૂઝ જેમ કે એસિડિટી, બ્લોટિંગ કે કબજિયાત હોય નહિ. લિવર (Liver), પેન્ક્રિયાસ (Pancreas), અને ઇન્ટેસ્ટાઇન્સ (Intestines) સારી રીતે કામ કરે છે.

11.યૂરિનેરી એન્ડ એક્સ્ક્રેટરી ફંક્શન (Urinary and Excretory Function):

• યુરીનરી એક્સક્રીશન એ રેગ્યુલર અને ઇઝી હોય છે. યૂરિનનો કલર પેલ યલો હોય છે અને કોઇ બર્નિંગ કે અનઇવન ઓડર નથી. બોવેલ મૂવમેન્ટ્સ (Bowel Movements) રેગ્યુલર હોય છે.

12.સ્લીપ પેટર્ન એન્ડ ક્વોલિટી (Sleep Pattern and Quality):

• હેલ્ધી પર્સનને દરરોજ 7-8 કલાક uninterrupted ઊંઘ મળે છે. સુતા પછી તાજગી અને mental clarity અનુભવાય છે. ઇન્સોમ્નિયા (Insomnia), હાયપરસોમ્નિયા (Hypersomnia), કે સ્લીપ એપ્નિયા (Sleep Apnea) જેવા ડિસ્ટર્બન્સ ન હોય.

13.મસલ ટોન એન્ડ સ્ટ્રેન્થ (Muscle Tone and Strength):

• બોડીની મસલ્સ ફિટ અને પ્રોપર હોય છે. પર્સન સ્ટ્રેંચિંગ, લિફ્ટિંગ કે વોકિંગ જેવી એક્ટીવિટી એ ઇઝીલી કરે છે. સાર્કોપેનિયા (Sarcopenia ) જેવા લક્ષણો નહિં હોય.

14.લેગ ફંક્શન અને સ્ટ્રક્ચર (Leg Function and Structure):

• લેગ સ્ટ્રોન્ગ, બેલેન્સ્ડ અને પેઇનફ્રી હોય છે. હેલ્ધી ગેઇટ (Gait) – એટલે કે ચાલવાની પદ્ધતિ – સ્ટેબલ હોય છે. જોઇન્ટ્સમાં પેઇન, સ્વેલિંગ કે મસલ્સ પ્રેશર નથી હોતું.

હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલના ફિઝિકલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ એ તેના ઓવરઓલ હેલ્થ સ્ટેટસ માટે અત્યંત ઇમ્પોર્ટન્ટ હોય છે. જ્યારે બોડીના દરેક ઓર્ગન્સ એ પ્રોપર્લી રીતે ફંક્શન કરે છે, ત્યારે વ્યક્તિ જીવનના દરેક ક્ષેત્રે એક્ટીવ અને તંદુરસ્ત રહે છે. એના વર્તનથી લઈ બોડીના હાવભાવ સુધી બધું જ હેલ્ધી બેઝલાઈન દર્શાવે છે. આવી ફિઝિકલ હેલ્થ વ્યક્તિને લાંબી, ઊર્જાવાન અને ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળી લાઈફ જીવવામાં હેલ્પફુલ થાય છે.

સોસિયલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ (Social Carecteristics):

હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલની સોસિયલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ (Social Characteristics of Healthy Individual):

સોસિયલ હેલ્થ (Social Health) એ એન્ટાયર હેલ્થનું ઇમ્પોર્ટન્ટ ઓર્ગન છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન (World Health Organization : WHO) મુજબ હેલ્થ એ ફક્ત બોડીમાં રોગ ન હોવું નથી, પણ મેન્ટલ, ફીઝીકલ અને સોસિયલી રીતે કમ્પ્લીટ્લી વેલબિન્ગ હોવી જોઇએ. એટલે કે, કોઇ વ્યક્તિ તંદુરસ્ત ત્યારે જ ગણાય જયારે તે પોતાના સમાજમાં યોગ્ય રીતે મેળ પીરસી શકે, ઇન્ટરએક્ટ (Interect) કરી શકે અને હેલ્ધી રિલેશનશિપ (Healthy Relationships) જાળવી શકે.

હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલની સોસિયલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ નીચે વિસ્તૃત રીતે દર્શાવવામાં આવી છે:

1.ઇફેક્ટિવ કમ્યુનિકેશન એબિલિટી (Effective Communication Ability):

• હેલ્ધી વ્યક્તિની સોસિયલ સક્રીયતા માટે ઇફેક્ટીવ કોમ્યુનીકેશન જરુરી હોય છે. તે અન્ય લોકો સાથે ઓપન્લી અને ક્લીયરલી રીતે વાત કરી શકે છે. શબ્દો, બોડી લેંગ્વેજ અને એક્સપ્રેશન (Expression) ની સમજૂતી પણ યોગ્ય હોય છે. આ ક્ષમતા સોસિયલ એન્ગેજમેન્ટ અને કોન્ફિડન્સને વઘારે છે.

2.એમ્પથી અને સેન્સીટીવીટી (Empathy and Sensitivity):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ બીજા લોકોની લાગણીઓ અને પરિસ્થિતિઓ સમજી શકે છે. તે એમ્પેથીટિક હોવાને કારણે પોતાની વાત લાદે (impose) નહીં પરંતુ સચોટ અને સહાનુભૂતિપૂર્વક રિસ્પોન્સ આપે છે. આ લક્ષણ એ મેન્ટલ અને સોસિયલ હેલ્થ બંને માટે અનિવાર્ય છે.

3.સોસિયલ એડેપ્ટેબિલિટી (Social Adaptability):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ દરેક પ્રકારની સોસિયલ પરિસ્થિતિમાં પોતાને સમાયોજિત કરી શકે છે. તે જૂદા-જૂદા બેકગ્રાઉન્ડના લોકો સાથે ઇઝીલી રિલેશન બાંધી શકે છે. એડેપ્ટેબિલિટી (Adaptability) મજબૂત ઇમોશનલ ઇન્ટેલિજન્સ (Emotional Intelligence) નું નિશાન છે. સોશિયલ ચેન્જ સોશિયલાઈઝેશન પ્રોસેસ અને સોશિયલ કંટ્રોલ ફોલો કરે છે.

4.હેલ્ધી રિલેશનશિપ મેઇન્ટેન કરવી (Maintaining Healthy Relationships):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ પોતાના પરિવાર, મિત્રો, સહકર્મી , સોસાયટી અને કમ્યુનીટી વગેરે સાથે સહકારપૂર્ણ અને હેલ્ધી રિલેશનશીપ જાળવે છે. તેમાં વિશ્વાસ, માન્યતા અને પરસ્પર આદર હોય છે. ઝઘડા કે દુરાવા ટાળવા માટે સકારાત્મક અભિગમ અપનાવે છે.

5.કોન્ફ્લિક્ટ રિઝોલ્યુશન સ્કિલ્સ (Conflict Resolution Skills):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ નેગેટિવ પરિસ્થિતિઓમાં પણ શાંતિથી વાતચીત કરી શકે છે. ઝઘડા ઉકેલવા માટે લોજીકલ અને ઇમોશનલ બેલેન્સ રાખે છે. એગ્રેસિવ કે પેસિવ ન હોય પણ એસર્ટિવ (Assertive) અભિગમ અપનાવે છે.

6.ટિમવર્ક અને કો-ઓપરેશન (Teamwork and Cooperation):

• સ્વસ્થ વ્યક્તિ ટિમમાં સારી રીતે કામ કરી શકે છે. તે સહયોગી હોય છે અને અન્ય લોકોના વિચારનું પણ સન્માન કરે છે. તેના દ્વારા ગ્રુપ એફિશિયન્સી વધે છે. ટિમવર્કમાં પાર્ટિસિપેશન હેલ્ધી સોસિયલ બેહેવિઅર દર્શાવે છે.

7.સોસિયલ રેસ્પોન્સિબિલિટી (Social Responsibility):

• હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ પોતાના સમાજ, પર્યાવરણ અને નૈતિક જવાબદારી માટે જાગૃત હોય છે. તે સ્વચ્છતા, ગ્રીન ઈનિશિયેટિવ્સ, સેવા પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લે છે. પેસિવ ન રહીને સોસાયટી માટે એક્ટિવ યોગદાન આપે છે.

8.લોન્લીનેસ કે આઇસોલેશનથી દૂર રહેવું (Staying Away from Loneliness or Isolation):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ સોસિયલી કનેક્ટેડ રહે છે. તે લોન્લીનેસ (Loneliness) કે સોસિયલ આઇસોલેશન (Social Isolation) થી દૂર રહે છે, કારણકે આ બે વસ્તુઓ ડિપ્રેશન, સ્ટ્રેસ અને ઓછી સોસિયલ હેલ્થ તરફ દોરી શકે છે.

9.સોસિયલ એન્ગેજમેન્ટ અને પાર્ટિસિપેશન (Social Engagement and Participation):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ વિવિધ સોસિયલ એક્ટિવિટીઝ : જેમ કે ફેમિલી ગેધરિંગ, ફેસ્ટિવલ્સ, કમ્યુનિટી સર્વિસ વગેરેમાં ઉત્સાહભેર ભાગ લે છે. આ પ્રવૃત્તિઓ તેને સોસિયલ સપોર્ટ, સેલ્ફ-વેલ્યુ અને મેન્ટલ વેલ્બીંગ આપે છે.

10.રિસ્પેક્ટફુલ બેહેવિઅર અને ટોલરન્સ (Respectful Behaviour and Tolerance):

• સ્વસ્થ વ્યક્તિ અન્ય લોકોના મત, સંસ્કૃતિ, ધર્મ અને જીવનશૈલી માટે સહિષ્ણુ હોય છે. તે ડાઇવર્સિટી (Diversity) નું સન્માન કરે છે અને કોઈપણ પ્રકારના ભેદભાવ કે અનાદરથી દૂર રહે છે.

11.લીડરશીપ અને ઇનિશિયેટિવ લેવલ (Leadership and Initiative Level):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ જ્યારે જરૂરી હોય ત્યારે આગળ આવી ને ઇનિશિયેટિવ લઈ શકે છે. તે ગ્રુપમાં પોતાનું નેતૃત્વ (Leadership) દાખવી શકે છે અને અન્યને પ્રોત્સાહિત કરી શકે છે.

12.સેલ્ફ-ઇમેજ અને સોસિયલ સ્ટેટસ વિશે સંતોષ (Self-Image and Social Satisfaction):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ પોતાની ઓળખ, પોતાના રોલ અને સોસિયલ સ્ટેટસથી સંતુષ્ટ હોય છે. તેને ઇન્સેક્યુરિટી અથવા કમ્પેરિઝનની લાગણી ન હોય, જેના કારણે તે હેલ્ધી સોસિયલ ઇન્ટરએક્શન બનાવી શકે છે.

13.મોરલ એન્ડ એથિકલ વેલ્યૂઝ (Moral and Ethical Values):

• સોસિયલી હેલ્ધી વ્યક્તિમાં મોરલ વેલ્યૂઝ મજબૂત હોય છે, જે તેનાં વર્તન અને સંબંધોમાં જોવા મળે છે. તે જવાબદારીપૂર્વક જીવન જીવવા પર વિશ્વાસ રાખે છે અને બેકારી, જુગાર, અસત્ય વગેરેથી દૂર રહે છે.

14.સ્ટ્રેસ મેનેજમેન્ટ ઇન સોસિયલ કન્ટેક્સ્ટ (Stress Management in Social Context):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ સોસિયલ દબાણ અથવા તણાવને પોઝિટિવ રીતે હેન્ડલ કરી શકે છે. તે મેચ્યુર રિસ્પોન્સ આપે છે અને પોતાની લાગણીઓને નિયંત્રિત રાખી શકે છે, જે સોસિયલ સંબંધોને બગાડે નહીં.

હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલની સોસિયલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ એ તેની સમજૂતિ, લાગણીઓ, વર્તન અને અન્ય સાથેના સંબંધોની ગુણવત્તાને દર્શાવે છે. આ લક્ષણો માત્ર સોસિયલ હેલ્થ પૂરતી મર્યાદિત નથી, પણ તે ફિઝિકલ, મેન્ટલ અને ઇમોશનલ હેલ્થ સાથે પણ જોડી શકાય છે. હેલ્ધી સોસિયલ લાઇફ વ્યક્તિને આનંદ, સપોર્ટ અને આત્મસંતોષ આપે છે – જે આખરે જીવનની ગુણવત્તાને વધારે છે.

સ્પિરિચ્યુઅલ એન્ડ કલ્ચરલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ (Spiritual and Cultural Characteristics):

હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલની સ્પિરિચ્યુઅલ એન્ડ કલ્ચરલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ (Spiritual and Cultural Characteristics of Healthy Individual):

• એક હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ (Healthy Individual) ફક્ત બોડી (Body) કે માઇન્ડ (Mind) થી હેલ્ધી હોય એટલું પૂરતું નથી – તે વ્યક્તિની હેલ્થમાં સ્પિરિચ્યુઅલ (Spiritual) અને કલ્ચરલ (Cultural) હેલ્થ પણ ઇમ્પોર્ટન્ટ પાર્ટ છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) હેલ્થને એક હોલિસ્ટિક સ્ટેટ (Holistic State) તરીકે ઓળખે છે, જેમાં બોડી( Body ), માઇન્ડ (Mind), સોસાયટી (Society) અને સ્પિરિટ (Spirit) – ચારેયમાં બેલેન્સ હોવું જરૂરી છે.
• સ્પિરિચ્યુઅલ અને કલ્ચરલ હેલ્થ વ્યક્તિના જીવન મૂલ્યો, શ્રદ્ધા, સંસ્કાર, ધાર્મિક વ્યવહાર અને સમાજ સાથેના સંવાદમાં પ્રગટ થાય છે.
• સ્પીરિચ્યુઅલ અને કલ્ચરલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ એ હેલ્થમાં ઇમ્પોર્ટન્ટ રોલ પ્લે કરે છે તે પોતાના રિલિજિયન માં બીલીવ કરે છે પરંતુ તે બીજાના રિલિજિયન અને બીલીફ ની પણ સાથે સાથે રિસ્પેક્ટ કરે છે.

1.સેલ્ફ અવેરનેસ અને ઇનર પીસ (Self-awareness and Inner Peace):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ પોતાના સ્પિરિટ અને ઈનર-સેલ્ફને ઓળખે છે. તેની અંદર આત્મવિશ્વાસ અને જીવનનો સ્પષ્ટ હેતુ હોય છે. સ્પિરિચ્યુઅલ હેલ્થ વ્યક્તિને ઇમોશનલ સ્ટેબિલિટી આપે છે. હોર્મોનલ બેલેન્સ અને ન્યૂરૉલૉજીકલ ફંક્શન્સ (Neurological Functions) ને ઇઝીલી રીતે મેનેજ કરે છે.

2.ફેઇથ (શ્રદ્ધા) અને ધર્મની સમજ (Faith and Understanding of Religion):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ પોતાની રિલિજિયસ બેલીફ્સને જાણતો હોય છે, પણ એ બીજાની ધાર્મિક ભાવનાઓ પ્રત્યે પણ રિસ્પેક્ટ રાખે છે. આ શ્રદ્ધા વ્યક્તિને રેસિલિયન્સ (Resilience), હોપ (Hope), અને ક્લેરિટી ઓફ થોટ્સ (Clarity of Thoughts) આપે છે, ખાસ કરીને લાઈફ સ્ટ્રેસ દરમિયાન.

3.મોરલ અને એથિકલ વેલ્યૂઝ (Moral and Ethical Values):

• સ્પિરિચ્યુઅલ હેલ્થ ઇનડિવિજ્યુઅલમાં એથિકલ જજમેન્ટ મજબૂત હોય છે. તે હંમેશા હ્યૂમન વેલ્યૂઝ – જેમ કે ઈમાનદારી, કરુણા અને જસ્ટિસ ના આધારે નિર્ણય લે છે. તેનું વર્તન પર્સનલ અને પ્રોફેશનલ સંબંધોમાં પણ પોઝિટિવ અફેક્ટ નાખે છે.

4.સ્ટ્રેસનું સ્પિરિચ્યુઅલ મેનેજમેન્ટ (Spiritual Stress Management):

• ધ્યાન (Meditation), પ્રાર્થના (Prayer), યોગ (Yoga) વગેરે દ્વારા હેલ્ધી વ્યક્તિ સ્ટ્રેસને નેચરલ રીતે મેનેજ કરે છે. આ પ્રેક્ટિસિસ બ્રેઇનના લિમ્બિક સિસ્ટમ પર પોઝિટિવ અસર કરે છે અને કાર્ટિસોલ લેવલ (Cortisol Level) ઘટાડે છે – જેને સ્ટ્રેસ હોર્મોન કહે છે.

5.કરુણા અને સેવા ભાવના (Compassion and Spirit of Service):

• હેલ્ધી સ્પિરિચ્યુઅલ પર્સન હંમેશા ઓથર્સ માટે હેલ્પફુલ રહે છે. તેની અંદર એમ્પથી (Empathy) અને સેલ્ફલેસ સર્વિસની ભાવના હોય છે. આ પોઝિટિવ એનર્જી સોસાયટીમાં મેન્ટલ હેલ્થને પણ ઇમ્પ્રૂવ કરે છે.

6.જીવનનો હેતુ અંગે સ્પષ્ટતા (Clarity of Life’s Meaning and Purpose):

• સ્પિરિચ્યુઅલ રીતે હેલ્ધી વ્યક્તિ “Purpose-Driven Life” જીવે છે. તેનું જીવન માત્ર નોકરી કે મટિરિયલ ગેઈન માટે નથી, પણ ઈનર ગ્રોથ અને સમાજ માટે યોગદાન આપવા માટે છે. આ જીવન દૃષ્ટિ વ્યક્તિને ડિપ્રેશન અને એન્ઝાયટીથી દૂર રાખે છે.

7.કલ્ચરલ અવેરનેસ અને ઇન્ટિગ્રિટી (Cultural Awareness and Integrity):

• એક હેલ્ધી વ્યક્તિ પોતાની સંસ્કૃતિ (Culture), ભાષા, ઉત્સવ અને પરંપરાઓનો આદર કરે છે. તે બીજી સંસ્કૃતિ પ્રત્યે ટોલરન્સ અને અડોપ્ટેબિલિટી રાખે છે. આવું વર્તન વર્ચ્યુઅલ મલ્ટિકલ્ચરલ સોસાયટીમાં ખૂબ જ જરૂરી બને છે.

8.સ્પિરિચ્યુઅલ કમ્યુનિટી પાર્ટિસિપેશન (Spiritual Community Participation):

• હેલ્ધી સ્પિરિચ્યુઅલ વ્યક્તિ ધાર્મિક કે સ્પિરિચ્યુઅલ ઇવેન્ટ્સમાં ભાગ લે છે. ભજન, કીર્તન, સત્સંગ કે ધર્મસભાઓ માં હાજરી આપીને તે કમ્યુનિટી જોડાણ અને મેન્ટલ વેલ-બીઇંગ અનુભવે છે. આ રીતે તેને એક સોસિયલ સપોર્ટ સિસ્ટમ મળે છે.

9.કલ્ચરલ ટોલરન્સ અને ઇનક્લૂઝિવ એપ્રોચ (Cultural Tolerance and Inclusive Approach):

• હેલ્ધી પર્સન અન્ય રિલિજન્સ અને કલ્ચરલ બેલીફ્સના પ્રત્યે ટોલરન્ટ હોય છે. જાતિ, ધર્મ કે લિંગ આધારિત ભેદભાવ નહિ રાખે. આવો ઇનક્લૂઝિવ એપ્રોચ સામાજિક શાંતિ અને કો-એક્ઝિસ્ટન્સ માટે ફરજિયાત છે.

10.સ્પિરિચ્યુઅલ લીડરશીપ અને ગાઇડન્સ (Spiritual Leadership and Guidance):

• હેલ્ધી સ્પિરિચ્યુઅલ ઇનડિવિજ્યુઅલ પોતાના વર્તન, વિચારધારા અને જીવનશૈલી દ્વારા અન્યને માર્ગદર્શન આપે છે. તેનો લાઈફ એક્સેમ્પલ બીજાને હેલ્પફુલ થાય છે – ખાસ કરીને ટફ ટાઈમ્સમાં.

સ્પિરિચ્યુઅલ એન્ડ કલ્ચરલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલના ઇનર સ્ટેટ, બિહેવિયર અને સોસાયટલ યોગદાનનું પ્રતિબિંબ છે. આવી વ્યક્તિ ફક્ત પોતે જ શાંતિપૂર્વક જીવન જીવતી નથી, પણ અન્ય લોકોને પણ સુખી અને સકારાત્મક બનાવે છે.

સ્પિરિચ્યુઅલ હેલ્થ આત્મવિશ્વાસ, તણાવ પ્રતિકારક શક્તિ અને જીવનનું મહત્વ સમજાવે છે, જયારે કલ્ચરલ હેલ્થ વ્યક્તિને પોતાની રૂટસ સાથે જોડાયેલી રાખે છે અને સોશ્યલીટી ને વધારવા મદદ કરે છે.

મેન્ટલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ (Mental Characteristics):

હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલની મેન્ટલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ (Mental Characteristics of Healthy Individual):

• હેલ્ધી લાઇફ માટે ફક્ત ફિઝિકલ હેલ્થ (Physical Health) જ નહીં, પણ મેન્ટલ હેલ્થ (Mental Health) પણ એટલી જ મહત્વપૂર્ણ છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન (WHO) મુજબ, મેન્ટલ હેલ્થ એ એવુ સ્ટેટ છે જેમાં વ્યક્તિ પોતાનું પોટેન્શિયલ સાચવી શકે, જીવનના સ્ટ્રેસનો સામનો કરી શકે, પ્રોડક્ટિવ રીતે કામ કરી શકે અને સમાજ માટે યોગદાન આપી શકે.
• હેલ્ધી મેન્ટલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ એ એવા લક્ષણો છે, જે દર્શાવે છે કે વ્યક્તિનો માઇન્ડ (Mind) કેવી રીતે કામ કરે છે, અને તે કેવી રીતે વિચારે છે, અનુભવે છે અને પોતાને તથા બીજાને કેવી રીતે સંબોધે છે.

1.ઇમોશનલ સ્ટેબિલિટી (Emotional Stability):

• હેલ્ધી વ્યક્તિમાં ઇમોશન્સ પર કન્ટ્રોલ હોય છે. ગુસ્સો, દુઃખ, આનંદ, ડર વગેરે લાગણીઓનું તેને હેલ્ધી રીતે એક્સપ્રેશન કરવાનું જાણે છે. તે ઓવરરિએક્ટ નહીં કરે, ન પેસિવ રહે તે સચોટ રીતે રેસ્પોન્ડ કરે છે.
• ઇમોશનલ સ્ટેબિલિટી બ્રેઇનના લિમ્બિક સિસ્ટમ અને પ્રીફ્રન્ટલ કોર્ટેક્સ વચ્ચેના હેલ્ધી કોમ્યુનિકેશનને સૂચવે છે.

2.એડેપ્ટેબિલિટી અને કોપિંગ સ્કિલ્સ (Adaptability & Coping Skills):

• હેલ્ધી ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ સાયકોલોજીકલ સ્ટ્રેસ (Psychological Stress) સામે પ્રોપર રીતે કોપ કરી શકે છે. જીવનમાં આવેલ પરિવર્તનો – નોકરી(Job), સંબંધો (Relations) કે હાનિ (Damage) જેવી કન્ડિશનમાં તે પોતાના માઇન્ડને સ્ટેબલ રાખી શકે છે.
• આ વ્યક્તિમાં હેલ્ધી coping mechanisms હોય છે, જેમ કે mindfulness, reasoning, journaling, guided breathing, વગેરે.

3.સેલ્ફ-કોન્ફિડેન્સ અને સેલ્ફ-એસ્ટીમ (Self-confidence and Self-esteem):

• હેલ્ધી માઇન્ડ ધરાવતી વ્યક્તિ પોતાનું મૂલ્ય ઓળખે છે અને પોતાની ક્ષમતા(capacity)માં વિશ્વાસ રાખે છે.તે સકારાત્મક રીતે પોતાને એક્સપ્રેસ કરે છે અને ડીસિઝન લેવામા ડરતો નથી.
• હેલ્ધી સેલ્ફ-ઇમેજ વ્યક્તિની પર્સનલ અને પ્રોફેશનલ ગ્રોથ માટે આધારરૂપ છે.

4.રિયાલિસ્ટિક થિકિંગ અને ઇનસાઈટ (Realistic Thinking & Insight):

• હેલ્ધી મેન્ટલ પર્સન જીવનની પરિસ્થિતિઓ અંગે વાસ્તવિક અને તટસ્થ દૃષ્ટિ ધરાવે છે.
  તે ફેક્ટ્સ અને લોજિક આધારે વિચારે છે અને ઈલ્યુઝન કે મિથ્સમાં નથી ફસાતો.
• આ ગુણવત્તા વ્યક્તિના Executive Functioning ક્ષમતા સાથે જોડાયેલી છે, જે Prefrontal Cortex દ્વારા મેનેજ થાય છે.

5.ડિસીઝન મેકિંગ એબિલિટી (Decision-Making Ability):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ એવી કન્ડિશનમાં પણ યોગ્ય અને સમયસર નિર્ણય લઈ શકે છે, જ્યારે પ્રેશર હોય. તે Relevant facts નું વિશ્લેષણ કરે છે અને શક્ય પરિણામોને ધ્યાને રાખે છે.
• સારો ડિસીઝન મેકિંગ સ્પષ્ટ મગજ અને મજબૂત કૉગ્નિટીવ ફંક્શન્સ (Cognitive Functions) દર્શાવે છે.

6.સોસિયલ ઇન્ટરએક્શન અને કોમ્યુનિકેશન સ્કિલ (Social Interaction & Communication Skills):

• મેન્ટલી હેલ્ધી વ્યક્તિ અન્ય લોકો સાથે સહકારપૂર્ણ અને સકારાત્મક સંબંધ બાંધે છે. તે પોતાનું કહેવું સ્પષ્ટ રીતે કહી શકે છે અને બીજાનું સાંભળવા તૈયાર રહે છે.
• મેન્ટલ હેલ્ધ માટે ઇફેક્ટિવ વર્બલ અને નોન-વર્બલ કોમ્યુનિકેશન અનિવાર્ય છે.

7.મેમરી અને કૉગ્નિટીવ એબિલિટી (Memory & Cognitive Ability):

• હેલ્ધી માઇન્ડ ધરાવતી વ્યક્તિ પાસે સારી મેમરી, એટેન્શન (Attention), લર્નિંગ અને રીઝનિંગ શક્તિ હોય છે. તે નવા વિચાર અપનાવવાની એબેલીટી ધરાવે છે અને ફોકસ રાખી શકે છે.
• કૉગ્નિટીવ ફંક્શન્સ Frontal Lobe, Hippocampus, અને Cerebral Cortex દ્વારા સંચાલિત થાય છે.

8.મૂડ સ્ટેબિલિટી અને અબ્સેન્સ ઓફ મૂડ ડિસઓર્ડર્સ (Stable Mood and Absence of Mood Disorders):

• મૂડ સ્ટેબિલિટી એ એક ઇમ્પોર્ટન્ટ મેન્ટલ કેરેક્ટરિસ્ટિક છે. હેલ્ધી વ્યક્તિમાં મૂડ અપડાઉન ખૂબ જ ઓછું હોય છે અને મુડ કે ડિપ્રેશન જેવી શાર્પ લાગણીઓથી દૂર રહે છે.
• સ્ટેબલ મૂડ એટલે કે કોઈ Mood Disorders જેમ કે ડિપ્રેશન, બાઈપોલર ડિસઓર્ડર વગેરે ના હોવા.

9.ઇમ્પલ્સ કંટ્રોલ (Impulse Control) :

• મેન્ટલી હેલ્ધી વ્યક્તિ પોતાની ઇચ્છાઓ અને તત્કાળ પ્રતિક્રિયાઓ પર નિયંત્રણ રાખી શકે છે. તે કોઈ પરિસ્થિતિમાં તરત જ ઓવરરિએક્ટ નહિ કરે.
• આ રીતે વ્યક્તિ પોતાની નેગેટિવ એનર્જી ને પોઝિટિવ ચેનલમાં ફેરવી શકે છે.

10.હ્યુમર સેન્સ અને ક્રિયેટિવિટી (Sense of Humor and Creativity):

• હેલ્ધી મગજ (Brain) ડિપ્રેશનની કન્ડિશનમાં પણ હાસ્ય અને સર્જનાત્મકતા જાળવી શકે છે. તે વિચારવામાં નવી રીતો અપનાવે છે અને જીવનને લાઇટલી પણ લઈ શકે છે.
• હેલ્ધી સ્પોર્ટિવ અપ્રોચ વ્યક્તિના ઓવરઓલ વેલ-બીઇંગ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

11.લર્નિંગ એબિલિટી અને ઓપન-માઇન્ડેડનેસ (Learning Ability & Open-mindedness):

• હેલ્ધી વ્યક્તિ સતત શીખવા તૈયાર હોય છે અને નવી વસ્તુઓ માટે શીખવા તૈયાર હોય છે. તે ક્રિટિસિઝમ લેવી પણ જાણે છે અને તેના પરથી ગ્રોથ કરે છે.
• આ લક્ષણો એ મેન્ટલ ફ્લેક્સિબિલિટી (Mental Flexibility) દર્શાવે છે.

12.સેલ્ફ-કન્ટ્રોલ અને ડિલેર્ડ ગ્રેટિફિકેશન (Self-control & Delayed Gratification):

• હેલ્ધી પર્સન કોઈ ઇચ્છિત પરિણામ માટે ધીરજથી રાહ જોઈ શકે છે અને તરત મળતી ખુશીને ત્યાગી શકે છે.
• આ લક્ષણ વ્યક્તિના Executive Control System ની મજબૂત કામગીરી દર્શાવે છે.

13.મેન્ટલ રિઝિલિયન્સ (Mental Resilience):

• હેલ્ધી માઇન્ડ સમસ્યાઓ પછી પણ પુનઃ સ્થાપિત થવા (Recovery) માટે સક્ષમ હોય છે. ટફ પરિસ્થિતિઓ બાદ તે હિંમત રાખી આગળ વધે છે.
• રિઝિલિયન્સ એ મેન્ટલ હેલ્થનું મોટું પોઝિટિવ ઇન્ડિકેટર છે.

હેલ્ધી મેન્ટલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ વ્યક્તિના માઇન્ડની મચ્યોરિટી, સ્થિરતા અને સપાટી દર્શાવે છે. આવા 0લક્ષણો વ્યક્તિને માત્ર આજના સમયમાં નહીં, પણ જીવનના દરેક પડાવમાં પોઝિટિવ, સ્ટેબલ અને સક્ષમ બનાવે છે.

અધર મેન્ટલ કેરેક્ટેરાઇસ્ટીક્સ (Other mental Characteristics):

• મેન્ટલી હેલ્ધી વ્યક્તિ એ પોતા સાથે અને સોસાયટીમા વેલ એડજસ્ટેડ હોય છે.
• મેન્ટલી હેલ્ધી વ્યક્તિ એ પોતાની લિમીટ્સથી અવેઇર હોય છે, તે પોતાની સ્ટ્રેન્થ તથા વિકનેસ ને જાણતા હોય છે.
• તે લાઇફ ના બધાજ આસ્પેક્ટ્સમા, વર્કમા એન્ડ બિહેવ્યરમા બેલેન્સ મેઇન્ટેઇન કરે છે.તે પોતાની એક્શન્સ માટે રિસ્પોન્સીબલ હોય છે.
• તેનામા લાઇફ ના સ્ટ્રેઇન તથા સ્ટ્રેસ ને બિયર કરવા માટેની એબીલીટી હોય છે તથા સિચ્યુએશન પ્રમાણે એડજસ્ટ કરવા માટેની એબીલીટી હોય છે.
• મેન્ટલ કોનફ્લીક્ટ્સ અને ટેન્શન થી ફ્રિ હોય છે.
• મેન્ટલી હેલ્ધી પર્સન એ પોતાની જોબ તથા ઓક્યુપેશન થી સેટીસ્ફાઇડ હોય છે.
• તે ફેન્ટસી માં નહીં પરંતુ વર્લ્ડની રિયાલીટી મા લાઇવ કરતા હોય છે.
• તે સોસાયટી ના પીપલ્સ સાથે ગુડ સોસિયલ રિલેશન મેઇન્ટેઇન રાખે છે.
• મેન્ટલી હેલ્ધી પર્સન એ લાઇફમા આવતા બધા જ વર્કને નેચરલ અને મેચ્યોર મેનરમા કોઇપણ પ્રોબ્લેમ વગર જ સોલ્વ કરી શકે છે.
• મેન્ટલી હેલ્ધી પર્સન ને સેલ્ફ કોન્ફીડન્ટ,સેલ્ફ આઇડેન્ટીટી તથા સ્ટ્રોન્ગ સેન્સ ઓફ સેલ્ફ એસ્ટીમ હોય છે.
• તે પોતાની જાતે વિચારી શકે છે તથા પોતાને ડીસીઝન લેવા માટેની એબીલીટી હોય છે.
• લવ પ્રોવાઇડ કરવા માટેની તથા રિસીવ કરવા માટેની એબીલીટી હોય છે.
• તેને વેરાઇટી ઓફ ઇન્ટરેસ્ટ હોય છે તથા વર્ક, રેસ્ટ તથા રિક્રિએશન માં વેલ બેલેન્સ લાઇફ લાઇવ કરતા હોય છે.
• લાઇફમા આવતી ડિમાન્ડ ને સોલ્વ કરવા માટેની એબીલીટી હોય છે. તથા પ્રોબ્લેમ ને સોલ્વ કરવા માટેની એબીલીટી હોય છે.
• મેન્ટલી હેલ્ધી પર્સન એ રિસ્પોન્સીબલ મેનરમા બિહેવ કરે છે તથા તેની ફિલીન્ગ્સ તથા થોટ્સ અને ફિલીન્ગ્સ ને ક્લીયર્લી એક્સપ્રેસ કરી શકે છે.
• મેન્ટલી હેલ્ધી પર્સન એ ન્યુસિચ્યુએશનમા મીનીમમ ડીસકમ્ફર્ટ સાથે એડજસ્ટમેન્ટ કરી શકે છે.

Health Assessment (હેલ્થ અસેસમેન્ટ) :

• હેલ્થ અસેસમેન્ટ એ હેલ્થ અને કોમ્યુનિટી સર્વિસીસ માટેના ડિસિઝન લેવામાં તથા પ્લાનિંગ, ઇમ્પ્લીમેન્ટેશન અને ઇવાલ્યુએશન માટે એસેન્સીયલ હોય છે. હેલ્થ અસેસમેન્ટ એ રેગ્યુલર અને કંટીન્યુઅસ પ્રોસેસ છે. હેલ્થ અસેસમેન્ટ એ વ્યક્તિ, કોમ્યુનિટી અને નેશનના હેલ્થ સ્ટેટસ અસેસ કરવા માટેનું ઇમ્પોર્ટન્ટ ટૂલ હોય છે. હેલ્થ અસેસમેન્ટમા ઘણા બધા આસ્પેક્ટને ઇન્ક્લુડ કરવામાં આવે છે.

Advantages (એડવાન્ટેજીસ):

• હેલ્થ એસેસમેન્ટ એ વ્યક્તિ, ફેમિલી અને કોમ્યુનિટીના હેલ્થ સ્ટેટસ નું નોલેજ પ્રોવાઇડ કરે છે.
• હેલ્થ અસેસમેન્ટ એ કોમ્યુનિટીના હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ ને આઇડેન્ટીફાઇ કરવામાં હેલ્પ કરે છે અને પ્લાનને પ્રિપેઇર કરવા માટેની ઇન્ફોર્મેશન પ્રોવાઇડ કરે છે.
• હેલ્થ અસેસમેન્ટ એ કોમ્યુનિટીમાં આવેલા જુદા જુદા એજ ગ્રુપના પીપલ્સ સાથે ડાયરેક્ટ્લી ઇન્ટરેક્શન કરવા માટેની ઓપોરચ્યુનીટી પ્રોવાઇડ કરે છે.
• કોમ્યુનિટીમાં ગુડ રિલેશન્સ ડેવલોપ કરવા માટે હેલ્પ કરે છે.
• હેલ્થ અસેસમેન્ટ એ ડીસીઝ તથા ડિસઓર્ડર નુ અર્લી ડાયગ્નોસીસ કરવામાં હેલ્પ કરે છે.
• કોમ્યુનિટી ના હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સ ને આઇડેન્ટીફાઇ કરવામાં હેલ્પ કરે છે.
• પ્લાન ને પ્રિપેઇર કરવા માટેની ઇન્ફોર્મેશન પ્રોવાઇડ કરે છે.
• કોમ્યુનિટીમાં એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરી અને ડિસીઝ સામે પ્રોટેક્શન પ્રોવાઇડ કરવામાં પણ હેલ્પફુલ રહે છે.

કમ્પોનનટ્સ ઓફ હેલ્થ અસેસમેન્ટ (Components of health Assessment):

સામાન્ય રીતે હેલ્થ અસેસમેન્ટ માટેના બે કમ્પોનન્ટ્સ નું ઇનવોલ્વમેન્ટ થાય છે.

1) હિસ્ટ્રી ટેકિન્ગ (History Tacking)
2) ફીઝીકલ એક્ઝામીનેશન ( Physical Examination)

1) હિસ્ટ્રી ટેકિન્ગ (History Tacking) :

• પેશન્ટ ના ફેઇથ અને ફીયર, હેલ્થ પ્રત્યેના તેના એટીટ્યુટ, ટ્રીટમેન્ટ પહેલાનું ડ્રિસ્ક્રીપ્શન મેળવવા અને ટ્રીટમેન્ટ માટે હિસ્ટ્રી લેવી જરૂરી છે. હિસ્ટ્રી લેવી એ પર્સન, તેની ફેમેલી, સોસિયોઇકોનોમિક બેકગ્રાઉન્ડ અને ન્યુટ્રીશન, પ્રિવ્યસ ડિસીઝ, એક્સીડન્ટ્સ અને પ્રેઝન્ટ ઇલનેસ વગેરે વિશે ઇન્ફોર્મેશન કલેક્ટ કરવાનું ઇક્વીપ્મેન્ટ છે.
• હિસ્ટ્રી ટેકિંગ એ વ્યક્તિ, તેની ફેમિલી, સોશિયલ ઇકોનોમિક બેગ્રાઉન્ડ, ન્યુટ્રીશન સ્ટેટસ પહેલાની મેડિકલ અને સર્જીકલ હિસ્ટ્રી તથા પ્રેઝન્ટ કમ્પ્લેઇન તથા ઇન્ફોર્મેશન કલેક્ટ કરવા માટેનું ટુલ છે. હિસ્ટ્રી ટેકિંગ એ પર્સનની પ્રિવ્યસ હેલ્થ સ્ટેટસ અને પ્રેઝન્ટ પ્રોબ્લમની ઇન્ફોર્મેશન મેળવવા માટે હેલ્પફૂલ રહે છે. હિસ્ટ્રી કલેક્ટ કરવાથી પેશન્ટના કોન્ફિડન્સને ગેઇન કરી શકાય છે અને રેપોર્ટ્સ (Rapports) ને એસ્ટાબ્લીશ કરી શકાય છે.

ઇમ્પોર્ટન્સ ઓફ હિસ્ટ્રી ટેકિન્ગ ઇન હેલ્થ અસેસમેન્ટ ( Importance of history tacking in health Association ):

• હિસ્ટ્રી ટેકિંગ એ ગમે તે એજ ગ્રુપમાં હેલ્થ અસેસમેન્ટમાં વાઇટલ રોલ પ્લે કરે છે તેથી એવું ડિઝાઇરેબલ હોય છે કે કમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સ એ હિસ્ટ્રી કલેક્ટ કરવા માટેના ડિફરન્ટ આસ્પેક્ટ્સ ને જાણતી હોવી જોઇએ.

ક્લાસિફિકેશન ઓફ હિસ્ટ્રીસ ( Classification of Histories ):

(I) કમ્પ્લીટ હિસ્ટ્રી (Complete history):

• આ પ્રકારની હિસ્ટ્રી એ ફર્સ્ટ મીટીંગ ના ટાઇમ પર લેવામાં આવે છે તેમાં નર્સ અને પેશન્ટ એ હેલ્થ પ્રોબ્લેમ્સને અસેસ કરે છે અને તેને સોલ્વ કરવા માટેના સ્ટેપ્સ લે છે.

(ii) ઇન્વેન્ટરી હિસ્ટ્રી ( Inventory history ):

• અહીં કમ્પ્લીટ હિસ્ટ્રી એ એક કરતાં વધુ સેસન અથવા મીટિંગ્સમાં કલેક્ટ કરવામાં આવે છે.

(iii) પ્રોબ્લેમ ફોકસ્ડ હિસ્ટ્રી ( Problem Focused history ) :

• આ પ્રકારની હિસ્ટ્રી એ ઇમિડીએટ અસેસમેન્ટ કરવા માટે તથા ઇમિડીયેટ એક્શન લેવા માટે હેલ્પફુલ હોય છે.

(iv) ઇન્ટેરિમ હિસ્ટ્રી ( interim history ):

• આ ટાઇપની હિસ્ટ્રીએ લાસ્ટ મીટિંગ પછી અરાઇઝ થતી પ્રોબ્લેમ્સ અને નીડ્સ વિશે ઇન્ફોર્મેશન મેળવવા માટે ઉપયોગી છે. એક્ચ્યુઅલી તે નીડ બેઝ્ડ હિસ્ટ્રી છે.

રિસ્પોન્સીબીલીટીસ ઓફ કમ્યુનીટી હેલ્થ નર્સ ઇન હિસ્ટ્રી ટેકિંગ (Responsibilities of Community health nurse in History tacking ):

• વ્યક્તિ ને તમારો પરિચય આપો.
• પેશન્ટનુ રિસ્પેક્ટફુલી સંબોધન કરવું.
• પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ કન્ડીશનમાં જાળવવા.
• જ્યારે પેશન્ટ સાથે વાતચીત કરતા હોય ત્યારે તેની નજીકમાં બેસવું. (ફર્નિચર નર્સ અને પેશન્ટ વચ્ચે અવરોધ ન બનવું જોઈએ).
• વધુ સાંભળવાનો ટ્રાય કરો, ઓછામાં ઓછા ડાયરેક્શન્સ આપો.
• પ્રેઝન્ટ પ્રોબ્લેમ્સ ને સેપ, ફોર્મ આપો.
• પર્શનલ, ફેમેલી, પ્રિવ્યસ ટ્રિટમેન્ટ, ઇમોશનલ આસ્પેક્ટ અને સોસિયલ બેકગ્રાઉન્ડ વિશે ઇન્ફોર્મેશન કલેક્ટ કરવી.
• પેશન્ટ ના કોઇપણ અનુભવ (Experiance) ને અવગણશો નહીં.
• યાદ રાખો કે કોઈ વ્યક્તિનું જીવન તમારી માન્યતાઓ ( Beliefs ) વિરુદ્ધ હોઇ શકે છે.
• પેશન્ટ ની મેઇન કમ્પ્લેઇન પર કોન્સન્ટ્રેશન કરો (તે એક કરતાં વધુ હોઇ શકે છે).
• પેશન્ટ ની કોન્ફીડેન્સિયાલીટી, સિક્રેસી ( Secrecy ) અને પ્રાઇવસી નું ધ્યાન રાખો.
• એસેન્સિયલ ક્વેસ્ચન્સ પૂછવામાં અચકાશો નહીં (હિસ્ટ્રી જાણવા માટે પ્રશ્નો પૂછવા એ કોઇ પાપ કે ગુનો નથી, આ ખ્યાલ હંમેશા યાદ રાખો).
• પેશન્ટ ની કોઇપણ હેબીટ કે એટીટ્યુડ ને ક્રીટીસાઇઝ ન કરો (જજ ( Judge ) બનવું એ હિસ્ટ્રી કલેક્ટ કરવાનો પાર્ટ નથી).
• પેશન્ટ સમજી શકે તેવી લેન્ગવેજ નો યુઝ કરવો.
• પેશન્ટ પાસેથી હિસ્ટ્રી કલેક્ટ કરતી વખતે ટોલરન્ટ બનો. (હરી ( ઉતાવળ)/અધીરાઇ (impatient)/અસહિષ્ણુતા (intolerance) ન બતાવો).

કમ્પોનન્સ ઓફ હિસ્ટ્રી/ સ્ટ્રક્ચર ઓફ હિસ્ટ્રી ( Component of history / Structure of history):

• પર્સનલ એન્ડ સોશિયલ હિસ્ટ્રી ( Personal and Social history )
• ફેમિલી હિસ્ટ્રી ( Family history )
• પાસ્ટ મેડિકલ હિસ્ટ્રી ( Past medical history )
• પ્રેઝન્ટ ઇલનેસ ( Present illness )
• ચીફ કમ્પ્લેઇન ( Chief Complaint )

કમ્પોનન્સ ઓફ હિસ્ટ્રી/ સ્ટ્રક્ચર ઓફ હિસ્ટ્રી ( Component of history / Structure of history ) :

પર્સનલ એન્ડ સોશિયલ હિસ્ટ્રી ( Personal and Social history ):

• તેમા ઇન્ક્લુડ છે…
• નેમ ( Name )
• સેક્સ ( Sex )
• એજ ( Age )
• એડ્રેસ એન્ડ ફોન નં ( Address and Phone no. )
• એજ્યુકેશન ( Education )
• ઓક્યુપેશન ( Occupation ): ટાઇપ ઓફ વર્ક, ડ્યુરેશન ઓફ એમ્પ્લોયમેન્ટ એન્ડ અવર્સ ઓફ વર્ક (Type of work , Duration of Employment and hours of work)
• મંથલી ઇન્કમ ( Monthly income )
• રિલીજીયન ( Religion )
• હેબીટ્સ ( Habits ) : રેસ્ટ, સ્લિપ, રિક્રીએશન etc. ( Rest , Sleep and Recreation etc)
• ન્યુટ્રીશનલ સ્ટેટસ ( Nutritional Status )
• મરાઇટલ સ્ટેટસ ( Marrital Status )
• નંબર ઓફ ફેમેલી મેમ્બર્સ ( Number of Family members )
• હિસ્ટ્રી ઓફ ટેકિંગ ડ્રગ્સ, આલ્કોહોલ,ઓર સ્મોકિંગ etc.યુરીનરી એન્ડ બોવેલ એક્ટીવિટી, સેક્સ્યુઅલ એક્ટિવીટી ( History of tacking drugs, alcohol or Smoking etc… urinary and bowel Activity, Sexual Activity ).

ફેમિલી હિસ્ટ્રી ( Family history ):

• ટાઇપ ઓફ ફેમેલી ( Type of family )
• ફેમેલી મા રહેલા સભ્યોની સંખ્યા (Number of members in the family)
• ફેમેલી મા રહેલી કોઇપણ સિગ્નીફીકન્ટ ઇલનેસ (Any Significant illness in the family )
• હેલ્થ હિસ્ટ્રી ઓફ ધ ફેમેલી મેમ્બર્સ ( Health history of the family members)
• ફેમેલી ઇન્કમ ( Family income )

પાસ્ટ મેડિકલ હિસ્ટ્રી ( Past medical history ):

• ચાઇલ્ડહુડ મા રહેલી કોઇપણ ઇલનેસ ( Any illness in the Childhood )
• ઇમ્યુનાઇઝેશન ( Immunization )
• H/O એલર્જી ( H/ O Allergy )
• પાસ્ટ મા રહેલી મેડીકલ ઇલનેસ ( Medical illness in the past )
• સિરીયસ એક્સીડન્ટ એન્ડ ઇન્જરી ( Serious Accident and injury )

સર્જીકલ હિસ્ટ્રી ( Surgical History ) :

• કોઇપણ ઓપરેશન ( Any Operation ), કોઇ પણ હોસ્પીટલાઇઝેશન (Hospitalizion if any), હિસ્ટ્રી ઓફ બ્લડ ટ્રાન્સ્ફ્યુઝન ( History of Blood transfusion)

પ્રેઝન્ટ ઇલનેસ ( Present illness ):

ડિસીઝ નું ઓનસેટ ( Onset of Disease ), તેની ડ્યુરેશન ( it’s Duration ), સિમ્પટોમ્સ એન્ડ લોકેશન (Symptoms and location), પ્રેસિપીટીન્ગ ફેક્ટર્સ અસોસિયેટેડ સિમ્પટોમ્સ (Pracipitating Factors Associated Symptoms ), ટ્રીટમેન્ટ ટેકન ( Treatment tacken ), કરન્ટ મેડીકેશન એન્ડ ઇટ્સ પ્રિસ્ક્રીપ્શન ( Current medication and it’s preparation ), મેડીકેશનની કોઇ પણ સાઇડ ઇફેક્ટ ( Side effects of medication if any)

ચીફ કમ્પ્લેઇન ( Chief Complaint ) :

પ્રેઝન્ટ કમ્પ્લેઇન ( Present Complain ),ઓનસેટ (Onset), ડ્યુરેશન ( Duration) મેડીકેશન ( Medication)

ફિઝીકલ એક્ઝામીનેશન ( Physical Examination ):

• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશનમા (1) ઇન્સપેક્શન (2) પાલ્પેશન (3) અસ્કલટેશન ( 4 ) પરકશન ( 5 ) જનરલ અપીરીયન્સ નું ઓબ્ઝર્વેશન ઇમ્પોર્ટન્ટ રોલ હોય છે.
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન માટે પેશન્ટનું કોઓપરેશન મેળવવું એસેન્સીયલ હોય છે.
• ચાઇલ્ડ ના કિસ્સામાં, ફેક્ટ કલેક્ટ કરતા પહેલા મધરને ખાતરી કરાવવી જોઇએ. હેલ્થ અસેસમેન્ટ માટે ફિઝીકલ એક્ઝામીનેશનમાં નીચેના પોઇન્ટ્સ નો સમાવેશ થવો જોઇએ:

• વેઇટ અને હાઇટ નું મેઝરીંગ (‌ Measuring weight and Height )
• ટેમ્પરેચર, પલ્સ, રેસ્પીરેશન, બ્લડ પ્રેશર એન્ડ પલ્સ ઓક્સીમેટ્રી મેળવવું.
• ફિઝીકલ એન્ડ મેન્ટલ ડેવલોપમેન્ટ નું એક્ઝામિનેશન કરવું.
• ઇન્ડીવિઝ્યુઅલ નું લુક, જનરલ ફિગર, શેપ, કલર નું અસેસમેન્ટ.
• હેડ ટુ ટો એક્ઝામિનેશન.
• ફિઝીકલ એક્ઝામીનેશન કરવું અને હિસ્ટ્રી કલેક્ટ કરવી, આ બંને પ્રવૃત્તિઓ એક જ સમયે કરી શકાય છે.

જનરલ સર્વે ( General Survey ) :

જનરલ સર્વેમા ક્લાઇન્ટનું જનરલ અપીરીયન્સ, તેની એજ, સેક્સ, ગેઇટ બોડી મુવમેન્ટ, બોડી ટાઇપ, પર્સનલ હાઇજીન, સ્પીચ, ડ્રેસિંગ નું મુડ તથા મેનર.

વાઇટલ સાઇન ( Vital Sign ): તેમાં ટેમ્પરેચર, પલ્સ, રેસ્પીરેશન અને બ્લડ પ્રેશર ચેક કરવામાં આવે છે.

હાઇટ એન્ડ વેઇટ ( Hight and weight ) : તેમાં હાઇટ તથા વેઇટ રેકોર્ડ કરવામાં આવે છે.

ફિઝીકલ એક્ઝામીનેશન ( Physical Examination ): બધા જ સ્ટ્રક્ચર, ઓર્ગન્સ અને બોડી સિસ્ટમ નું ફિઝીકલ એક્ઝામીનેશન કરવામાં આવે છે.

પ્રિપેરેશન ફોર ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન ( Preparation For Physical Examination) :

• બધા જ રિક્વાયર ઇક્વિપમેન્ટ જેમકે બ્લડ પ્રેશર ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ, સ્ટેથોસ્કોપ, ટંગ ડિપ્રેશર , ક્લિનીકલ થર્મોમીટર, ની હેમર , નીડલ એન્ડ પીન, સોલ્ટ, સુગર, હોટ એન્ડ કોલ્ડ વોટર, etc… પ્રિપેઇર રાખવા.
• ક્લીન ટોપ અને બોટમ શીટ સાથે એક્ઝામિનેશન ટેબલ પ્રિપેઇર કરવું.
• પ્રાઇવસી પ્રોવાઇડ કરવા માટે એક્ઝામિનેશન ટેબલને સ્ક્રીન પ્રોવાઇડ કરવી.
• પોતાનું ઇન્ટ્રોડક્શન ક્લાઇન્ટને પ્રોવાઇડ કરવું.
• પેશન્ટને કમ્ફર્ટેબલ એન્વાયરમેન્ટ પ્રોવાઇડ કરવું તથા ડિસ્ટ્રેક્શન અને ડિસ્ટર્બન્સથી ફ્રી હોવું જોઇએ.
• ઓબ્ઝર્વેશન માટે પ્રોપર્લી લાઇટ હોવી જોઇએ.
• ક્લાઇન્ટ ને ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન માટેના પર્પઝ એક્સપ્લેઇન કરવું જોઇએ.
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન સ્ટાર્ટ કરતા પહેલા ક્લાઇન્ટને બ્લાડર એમ્પટી કરવા માટે એજ્યુકેશન પ્રોવાઇડ કરવું.
• ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન સ્ટાર્ટ કરતા પહેલા હેન્ડને પ્રોપર્લી વાર્મ કરવા.
• ક્લાઇન્ટ ના હાઇટ તથા વેઇટ પ્રોપર્લી રેકોર્ડ કરવા.
• ક્લાઇન્ટને એક્ઝામિનેશન ટેબલ પર પ્રોપર્લી તથા કમ્ફર્ટેબલી લાઇડાઉન કરાવવું.
• ક્લાઇન્ટના ટેમ્પરેચર, પલ્સ, રેસ્પીરેશન તથા બ્લડ પ્રેશરને પ્રોપર્લી રેકોર્ડ કરવું.
• પેશન્ટ ને ટોપ શીટ સાથે કવર કરવું તથા એક્ઝામીનેશન કરવું હોય તેજ પાર્ટને એક્સપોઝ કરવો.
• પેશન્ટની ડિગ્નીટી તથા પ્રાઇવસી ને મેઇન્ટેઇન કરવી.
• અનનેસેસરી ટચ તથા હેન્ડલિંગ અવોઇડ કરવું.
• જ્યારે ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન કરતા હોય ત્યારે પોલાઇટ અને જેન્ટલ રહેવું.
• સેન્સીટીવ એરિયા જેમ કે બ્રેસ્ટ તથા જીનાઇટલ એરિયાનું કેરફુલી એક્ઝામીનીન્ગ કરવું.

ટેક્નીક ઓફ ફીઝીકલ એક્ઝામીનેશન ( Techniques of Physical Examination ):

ફિઝીકલ અસેસમેન્ટમા ચાર બેઝીક ટેક્નીક્સ નો યુઝ કરવામા આવે છે.

ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન એટલે પેશન્ટ ની ફિઝિકલ તથા સાયકોલોજીકલ કન્ડિશનના વિગતવાર ઇન્સ્પેક્શન અથવા તો વિગતવાર સ્ટડીને ફિઝિકલ એક્ઝામિનેશન કહેવામાં આવે છે.

1.ઇન્સપેક્શન ( Inspection )
2.પાલ્પેશન ( Palpation)
3.પરકશન ( Percussion )
4.ઓસ્કલટેશન (Auscultation)

1.ઇન્સ્પેક્શન (Inspection):

• આ મેથડમાં પેશન્ટની જનરલ કન્ડિશન તેના બોડીના ઓબ્ઝર્વેશન પરથી જાણવામાં આવે છે મતલબ કે આમાં પેશન્ટનો જનરલ દેખાવ જોવામાં આવે છે પેશન્ટની સ્કીનનો કલર કેવો છે સ્કીન પર કોઈ રેસિસ છે કે નહીં અથવા શરીરમાં કોઈ પણ જગ્યાએ ડિફર્મેટી હોય તો તેની તપાસ કરાય છે પેશન્ટની ડાયટ હિસ્ટ્રી લેવામાં આવે છે ઇન્સ્પેક્શનમાં પેશન્ટની તમામ ફરિયાદ ડોક્ટર સાંભળે છે અને તેના અનુસંધાને હિસ્ટ્રી લખાઈ છે આમ ઇન્સ્પેક્શન દ્વારા પેશન્ટની બીમારીની હિસ્ટ્રી હાલની કમ્પ્લેન અને બોડી ફંક્શન જાણી શકાય છે.

2.પાલ્પેશન (Palpation):

• એટલે હાથ લગાવીને તપાસ કરવી શરીરના ભાગોને ફીલ કરીને તપાસ કરવાની ક્રિયા પાલ્પેશન માટે ફિંગર્સ નો ઉપયોગ થાય છે તેનાથી ઓર્ગન ની સાઇઝ અને પોઝિશન જાણી શકાય છે આ ઉપરાંત ગરદનના ભાગમાં કોઈપણ ટ્યુમર હોય અથવા એક એક્ઝિલા કે ગ્રોઇન માં ટેન્ડરનેસ જણાય ત્યારે આ એક્ઝામ કરવામાં આવે છે.

3.પરકશન (Purcussion):

• પરકશનમાં પેશન્ટના બોડી પાર્ટ્સ ઉપર ફિંગર્સ રાખીને તેના ઉપર ટેપીંગ કરવામાં આવે છે ટેપિંગ દ્વારા ઇન્ટર્નલ ઓર્ગનનો સાઉન્ડ સાંભળીને અવલોકન કરવામાં આવે છે જેનાથી ઇન્ટર્નલ ઓર્ગન્સની કન્ડિશનનો ખ્યાલ આવે છે પેશન્ટનું બ્લાડર ફૂલ છે કે ખાલી તે પરકશન દ્વારા જાણી શકાય છે આ ઉપરાંત ચેસ્ટ, એડોમીનલ અને બેક ના ભાગ પર પરકશન દ્વારા એક્ઝામિનેશન કરી શકાય છે.

4.અસ્કલ્ટેશન (Auscultation):

આમાં સ્ટેટથોસ્કોપ કે ફીટોસ્કોપ વડે પેશન્ટની બોડી ની અંદરનો સાઉન્ડ સાંભળવામાં આવે છે આમાં ચેસ્ટ નો અવાજ સાંભળવો હાર્ટરેટ સાંભળવા બ્લડપ્રેશર લેવા માટે આ રીતનો ઉપયોગ કરાય છે.

સ્પેશિયલ ઇક્વિપમેન્ટ: અમુક જાતના તપાસ સ્પેશિયલ ઇક્વિપમેન્ટ દ્વારા કરવામાં આવે છે દાખલા તરીકે ઓટોસ્કોપ,ઓપ્થેલ્મો સ્કોપ, સ્પેક્યુલમ સ્કોપ,એક્સ રે સોનોગ્રાફી વગેરે દ્વારા.

: Topic:

Health assessment of infants

Definition: past medical history and nutrition

 1 year થી નાની age ના children ને infant કહેવાય છે.

infant ના health assessment માં Mother નો important role હોય છે.

General health and strength of the child

 health of mother during pregnancy

Birth history

History of neonatal stage

Feeding, breast feeding: present feed

position of hunger: breast feeding એ best natural feeding છે and breast milk એ best milk છે.

Advantage of breast feeding (bf):

 Breast milk એ safest, cheapest and best protective food એ infant માટે best છે કે જે infant ને  6 month સુધી total nutrient requirements પુરી પાડે છે.

 તે malnutrition prevent કરે છે અને and child ના development માં મદદ કરે છે.

delivery ના first 3 દિવસ ના milk ને colostrum કહેવાય છે.

 તેમાં antibodies protein, fats, vitamins હોય છે કે જે baby ને Diseases થી protect કરે છે.

MATERNAL BENIEFITS: –

breast feeding એ postpartum hemorrhage થવાના chances ઘટાડે છે.

.: Assess of growth and development of infant:

GENERAL BODY MEASUREMENT:-

Assessment of Growth, weight, height, chest circumference, head circumference, fontanels closure

 • normal baby weight: 3kg,

First week it reduce 5 to 10 percent less (normal weight)

After 10 day of birth it is equal to birth weight

After 5 month double from the birth weight

After 1 year 9 kg weight treble to the birth weight

* HEIGHT:- average = 50 cm

* HEAD CIRCUMFERENCE:-35 cm at birth (average)

* CHEST CIRCUMFERENCE:-average, it is 3cm les than head circumference

* FONTANELLE CLOSURE: anterior fontanels close

after one and half year and posterior fontanels closure one and half month

* NORMAL PULSE RATE: 130±20 per minute

* RESPIRATION: 35±10 per minute

* BP: 80/50±20/10mmhg

* DEVELOPMENT ASSESMENT: –

✓ Social smile 6 weeks to 8 weeks

✓ Head holding 3 month

✓ Sitting with support = 5 to 6 month

✓ Sitting without support = 7 to 8 month

✓ Crapping 10 to 11 month

✓ Holding small objects between index finger and thumb = 9 month

✓ Standing with support = 9 month Without support standing = 10 month

: Explore family history:

* FINANCIAL

* SOCIAL

* DOMESTIC

* EDUCATIONAL

* NUTRITION CONDITION OF FAMILY

. .: Explain parents’ guidance:

Mother અથવા other guardian પાસેથી guidence મેળવી શકાય છે કારણ કે તે children ની health પર direct or indirect અસર કરે છે.

Children ની તમામ બાબતો માટે વિગતવાર તપાસ કરવામાં આવે છે, નીચેના topic પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવે છે:-

(1) pediculosis or any other skin Diseaseની હાજરી

(ii) Ear discharge

(iii) Excessive running of nose

(iv) Breathing from mouth or other allergic condition

PARENT’S GUIDANCE:-

Immunization ના records રાખવા

late infancy માં children ને self care activty વિશે સમજાવવું.

nutrition ની બાબત માં children માં hygiene વધારે રાખવું.

safety measure and gentle handling

gender bias ને children ની સામે avoid કરવું.

.: Topic:

Health Assessment of preschool (EARLY CHILDHOOD)

.: Assess growth and development of preschool and definition:

Preschool age group:

 3 to 6 year age group (early childhood)

* GENERAL BODY MEASUREMENT: –

✓ Growth:-

* Weight 15kg (normal)

* Height 95cm

* Head circumference 49.6cm

✓ Development: –

* Motor development :- Control bladder and bowel in night

* Know full name and sex – 3 year

* Riding tricycle -3 year, can jump and hop,

* Able to draw a cross (+) by 4 year and tilted a cross (‘x’) by 5 year of age,

* Able to copy letter can tell story and describe recent experience, aggressive physically and verbally.

* Jealous of sibling but gradually improving behavior and manner

* Vocalization = 1500 to 2000 words

. .: provide nutritional counseling and his/her eating habit:

✓ In this age child have complete independency at meal time:

આ સમયગાળામાં nutritional habit વિકસાવવામાં આવે છે જે બાળક માટે lifetime ની habit નો ભાગ બની જાય છે.

બાળકને adult દ્વારા લેવામાં આવતી તમામ ખાદ્ય વસ્તુઓની જરૂર હોય છે પરંતુ balance diet સાથે small quantity વાળો ખોરાક આપવો.

ખોરાક સારા સ્વાદ સાથે attractive હોવો જોઈએ.

જમવાના સમયે calm environment પૂરું પાડો

ભોજન પહેલાં આરામ આપો

Supplementary food આપો

ફળો, ઈંડા, દૂધ, બદામ, કઠોળ, અનાજ, ઓછી ચરબીવાળો ખોરાક, ઓછી ખાંડ અને મીઠું ઓછું હોવું જોઈએ, balance diet આપવા માટે નર્સે માતાપિતાને માર્ગદર્શન આપવું જોઈએ.

ખાતરી કરો કે આહારમાં કેલ્શિયમ અને આયર્ન સમૃદ્ધ છે.

 બાળકને જે ખોરાક પસંકરેલ છે તેની પસંદ અને નાપસંદ વિશે જાણો.

જો ખોરાક ન ખાતા હોય તો બાળકને ઠપકો (scold) ન આપો

દિવસમાં પાંચ વખત જમવાનું આપો. (As a small meal)

.: Describe Major health problems in preschool child:

✓ Common accident injury are in preschool age…..

 falls, burn, cut, injury, bite, and stings vehicles or road traffic accident, sport injury soft tissue surgery, fracture etc..

* PREVENTION ACCIDENT IN CHILDREN AND SAFETY PRECAUTIONS: –

Give proper direction for activity ( કોઇ પણ કામ કરતી વખતે સાચી દિશા સૂચવી.)

provide proper supervision ( બાળક નું proper supervision કરવું.)

Provide safe environment (બાળક ને safe environment provide કરવું.)

Assist in medical care to prevent disability (જો બાળક માં કોઈ injury હોય તો medical care આપતી વખતે assist કરાવવુ જેથી disability prevent કરી શકાય.)

.: Diarrhoea:

Diarrhea is an increase frequency with liquid of the fecal discharge.

* Treatment:

 fluid and electrolyte balance  કરવું.

* maintained: 

fluid નું Amount and અને ક્યાં type નું fluid  આપવું એ stool ની frequently પર આધાર રાખે છે .

જો તે orally fluid લઇ સકે છે તો તેને ors દર કલાકે આપવુ.

* Moderate diarrhea:

ORS solution increase કરવું.

200ml per kg per day આપવું.

* Severe dehydration:

 more than 10 percent weight loss હોય તો..

IV fluid start કરવું-  25ml per kg per day

Isolate the patient

Antibiotic prescribe by doctor

 parental advise – important of hand washing સમજાવવું.

parents ને ORS, early sign of diarrhea,  dehydration, Enuresis management વિશે સમજાવવું.

.: Discuss Health check up and maintain health record:

 preschool age ના બાળકો નું detail health checkup કરવું.

 special like….

 eye examination, nose,

hearing test for each doctor list, growth of measurement, weight and height

Health records ને time to time checkup કરી ને maintain કરવા.

.: Topic:

Health assessment of school going

. .: Wholesome school environment:

વિવિધ socio- economic and culturalal background માંથી આવતા બાળકોના holistic development માટે wholesale (Healthપ્રદ) school environment જરૂરી છે.

School environment માં સમાવેશ થાય છે-

The location and site-

શાળા એવી જગ્યાએ હોવી જોઈએ કે જે તમામ પ્રકારના ઉપદ્રવથી દૂર હોય.

The building structure-

સારી ventilated અને જગ્યા ધરાવતા class સાથે એક માળનું મકાન બનાવવું જોઈએ ત્યાં યોગ્ય boundry wall અથવા framing હોવું જોઈએ.

Furnishing of class room-

ફર્નિચર આરામદાયક હોવું જોઈએ અને તે ‘minus’ પ્રકારનું હોવું જોઈએ.

Sanitary and other facilities –

આમાં પૂરતું પાણી, યોગ્ય સેનિટરી સિસ્ટમ અને ગંદા પાણી અને નકાર યોગ્ય નિકાલનો સમાવેશ થાય છે

Canteen and eating system –

જો શક્ય હોય તો, શાળામાં તેની પોતાની સેનિટરી કેન્ટીનની સુવિધા હોવી જોઈએ અને હાથ ધોવાની સુવિધા હોવી જોઈએ.

.: Maintenance of personal hygiene:

બાળકોના healthને promote કરવા માટે વ્યક્તિગત સ્વચ્છતા જાળવવી ખૂબ જ જરૂરી છે.

તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કે school health authority એ આના પર ભાર મૂકવો જોઈએ.

આમાં શિક્ષક મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે: તેઓ good personal hygiene ને અનુસરી ને role model બની શકે છે.

-તેઓ બાળકોને સારી પર્સનલ hygiene નું પાલન કરવા માટે educate and encourage  કરી શકે છે

-તેઓ બાળકોની personal hygiene નું assessment કરવા માટે તેમની daily inspection કરી શકે છે.

Personal hygiene માં માથાથી લઈને પગ સુધી સમગ્ર શરીરની સંભાળનો સમાવેશ થાય છે. તેના માટે માથું, આંખ, મોં અને દાંત, હાથ અને નખ, શરીરના ફોલ્ડ્સ, પ્રાઈવેટ પાર્ટ્સ, પગ, આંતરડાની આદતોની યોગ્ય સ્વચ્છતા અને કાળજી જરૂરી છે.

તેમાં આહાર, ઊંઘ, વ્યાયામ, કપડાં, ધૂમ્રપાન, માતા-પિતા સાથે સંબંધ, drugs, pure જૂથો, ભાઈ-બહેન, પ્રવાહી વગેરેનો પણ સમાવેશ થાય છે.

સારી personal hygiene ની practice પ્રોત્સાહિત કરવા પ્રેરક પગલાં લઈ શકાય છે.

. .: Good nutrition:

Good nutrition એ માત્ર શાળાના બાળકના optimal health growth and development  માટે જ નહીં પરંતુ તેની educational achievements માટે પણ ખૂબ જ જરૂરી છે.

તેની તપાસ કરવામાં આવી રહી છે અને જાણવા મળ્યું છે કે શાળાના બાળકોમાં વિવિધ પ્રકારનું malnutrition વ્યાપકપણે પ્રચલિત છે. તેથી શાળાએ જોઈએ તે good nutrition જરૂરી છે and improper nutritional status અને બાળકોના educational performance માટે nutrition serviceનો સમાવેશ થાય છે.

School માં બાળકો માટે nutrition mid day meal એ બાળકોમાં malnutrition સામે લડવા માટેનો વ્યવહારુ ઉપાય માનવામાં આવે છે.

.: Physical and recreational activity:

શાળામાં physical exercise અને recreational activity એ muscle-skeletal ના development ને પ્રોત્સાહન આપે, team spirit ને કેળવવામાં અને physical અને mental stress ને ઓછો કરવામાં મદદ કરે છે.

આનાથી બાળક ની health નું growth and development  અને school achievements ને પ્રોત્સાહન મળે છે.

સ્કૂલ health team એ active interest અને efforts કરવા જોઈએ જેથી school authorities school માં physical and recreational activity નું આયોજન કરે.

. .: Promotion of mental health:

School માં તેની આસપાસના overall environment અને studies સાથે યોગ્ય adjustment કરવા માટે બાળકનું mental health and behaviour  ખૂબ જ જરૂરી છે.

Misadjustment એ બાળક ને juvenile deliquency, drug addiction તરફ દોરી જાય છે.

Mental health ના promotion માં school authorities અને school teacher મહત્વની ભૂમિકા ભજવી શકે છે.

તેઓએ study ને plan and organize કરવી જેથી બાળક માથે burden ના લાગે અને study ની સાથે સાથે extracurricular activities કરવી જેથી બાળકો ને sufficient relaxation મળે.

 વિદ્યાર્થીઓને guidence લેવા માટે counselling સુવિધાઓ હોવી જરૂરી છે જેથી તેને જરૂર પડે ત્યારે યોગ્ય guidence મળી રહે.

. .: Health education:

બાળકો માટે health education ખૂબ જ જરૂરી છે.

તે awareness પેદા કરે છે જે તેમને health related બાબતો વિશે knowledgeable બનાવે છે, motivation develop કરે છે અને તેમનામાં health behaviour અને health attitude માં health ને promote કરે છે.

Health education નો ultimate goal વિદ્યાર્થીઓને self Reliance અને નાગરિક (civic scene) ભાવના વિકસાવવા, social responsibility નિભાવવામાં અને સમગ્ર જીવનકાળ દરમિયાન જીવનની સારી ગુણવત્તા પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરવાનો છે.

Health education વિષયવસ્તુના ક્ષેત્રોમાં personal hygiene, environmental health, nutritional prevebtion અને control of communicable and non- communicable Disease , first aid  અને emergency care, home nursing, family life, reproductive health, prevention and control of psychological problems  વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

. .: Immunization:

Immunization of children against specific communicative Disease is necessary to prevent the occurrence of such Disease

(આવા રોગની ઘટનાને રોકવા માટે ચોક્કસ ચેપી રોગ સામે બાળકોનું રસીકરણ જરૂરી છે).

આમ રોગમાં tuberculosis, diphtheria, tetanus ,measles and polio સમાવેશ થાય છે.

બાળક 5-6 વર્ષનું થાય ત્યાં સુધીમાં રસીકરણનું સમયપત્રક પૂર્ણ થઈ જાય છે.

Immunization મા બાળક ના admission સમયે તે શોધવાનું જરૂરી છે કે બાળકની immunization bower habit પૂર્ણ કરી છે કે કેમ તેમાં diet, sleep, exercise ,clothing ,smoking, drugs ,relationship with her parents, siblings, friends વગેરે સાથે સંબંધિત વર્તનનો પણ સમાવેશ થાય છે.

Motivating actions એ good personal hygiene ના અભ્યાસને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે લઈ શકાય છે.

.: First aid and emergency care:

શાળામાં injured and sick બાળકોને first aid  અને emergency care પૂરી પાડવા માટે શાળામાં વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ.

જે શિક્ષકો સ્થળ (spot)  પર ઉપલબ્ધ છે તેઓ આવી care પૂરી પાડી શકે છે આ માટે તેઓએ primary treatment પૂરી પાડવા માટેની મૂળભૂત સુવિધાઓ માટે તૈયાર રહેવાની જરૂર છે અને st. Jhon ambulance association of india દ્વારા નિર્ધારિત ધોરણો મુજબ emergency care હોવી જોઈએ.

Senior student પણ સામેલ થઈ શકે છે તેઓને પણ તે માટે training આપવી જોઈએ.

.: Topic:

Health assessment of adolescent

.: Define adolescence:

Start from puberty to end of physical growth or completion of physical growth is called a adolescent.

* In boy -12 to 20 year age

* In girl-10 to 19 year age

✓ Divided in to three:

✓ 1) EARLY ADOLSCENCE –

boy-12-14 year(testis size change)

Girl-10-12 year(Breast size changed)

✓ 2) MIDDLE ADOLSCENCE-

Boy-14-16 year (Sperm formation start)

Girl-12-14 year (Menarche start)

✓  3 ) LATE ADOLSCENCE –

Boy- 16-20 year (Skeletal growth)

Girl-14-18 year (Reproductive organ growth)

.: Discuss physiological changes on adolescence:

✓ In Girls :

Breast changes-Size & shape increase, areola diameter

Increase and dark.

-Height and weight change Height increase up to age of 15 year, weigh increase.

-Pelvic girth increase in transverse diameter.

-Pubic hair growth

-Axiallry hair present

-Thigh hips, breast – Fat deposition thicken

-voice change

-Labia majora & vaginal epithelium thickened

-Uterus enlarge in size –

-Menstruation start

-Pimples or acne appears

✓ In Male:

 Size increase of testes

height increase rapidly

 pubic hair, axiallry hair, moustache hair, chest hair, thigh, legs, shoulder hair, abdominal hair appeared,

voice change

increase in size penis & scrotum

chest & shoulder brought muscle increase,

pimples & acne appeared,

 nocturnal emissions start.

.: Describe physiological changes in adolescence:

Hormonal changes-

sex hormones ovaries- estrogen & progesterone

Testes- Testosterone,

Adrenal- androgens

Hormonal effect ને કારણે sebaceous and sweat gland- hyper auctioning

Sebaceous gland secretion – skinમાંથી બહાર આવતું નથી અને sebum એ જમા થયેલ pimple and acne  છે.

Apocrine sweat gland- activated secretion એ sweating increase કરે છે જે axilla, areola, anus માં પરસેવો વધારે છે.

Systelolic blood pressure માં વધારો, pulse rateમાં ઘટાડો

Respiratory rate, basal metabolic rate એ adult level એ વધે છે

Respiratory volume and vital capacity વધે છે.

Muscle size, density & strength વધે છે.

.: Explain reproductive changes in adolescence:

✓ In girls:

Menstrual cycle star-12-14 year

Overies એ Female sex hormones છે-  estrogen ના કારણે secondary sexual characteristics develop થાય છે

Uterus માં Endometrial cell increase થાય છે.

endometrial thickened થાય ,endometrial glands, endometrial spiral arteries increase થાય અને water content increase થાય. endometrial, myometrium contractions increase થાય, changes ના કારણે contractions increase થાય.

-Prepare endometrial for implantation of fertilized Ovum

-Water content increase in endometrial

-Myometrium contractions decrease.

-Development of breasts

-Pelvic girth increases

✓ In days:

Testis માં Spermatogenesis ના કારણે spermatozoa ના formation ના કારણે secondary sex characteristics તરીકે શુક્રાણુઓ develop થાય છે.

.: Discuss sexual develpoment in adolescence:

✓ In girls:

 puberty ના સમયે

breast buds appear થાય છે જેને  thelarche કહેવાય છે.

 puberty ના સમયે girls માં appear  pubic hair appear થાય છે જેને adrearche કહેવાય છે.

✓ In boys:

At the time of puberty-

testicular enlargement with thining and reddencing of scrotal skin

. .: Sexual development in girls:

✓ Genital:

Pubic hair not present

Downy hair libamaj Ora thick, thick vagina epithelium

Vaginal ph

Hair darken coarse , curly enlarge Libia, MC start

Hair mare darken curly and in small quantity, only at pubic area, vaginal rugae present

Pubic hair like adult

✓ Extra genital:

Flat chest, areola & papilaa like children

Breast & papilla prominent areola increase, auxiliary hair absent

Breast & areola prominent

Auxiliary hair may be present, breast contour unclear

Breast contour clear, axillary hair present

Breast like adult

.: Sexual development in boys:

✓ Genital:

Public hair not present, pubic & abdominal hair same, testes, penis, scrotum like children

At the base of penis state at fine hair present, testes, penis large and thick comparison of 1st stage

Primary growth is penis, darker, coarse, curly present

Pubic hair more quantity, penis length & diameter increase

Pubic hair like adult testes scrotum penis like adult

✓ Extra genital:

Axillary & facial hair absent, voice like children

Axillary & facial hair absent

Moustache hair present axillary hair present, voice cracking

Moustache large, beard, perineum hair present, axillary hair present

Axillary & facial hair like adult, voice like adult

.: Describe growth and development in adolescence:

✓ 1. Early adolescence:

* Weight-

Male:36-58 kg

Female: 29-48 kg

* Height-

Male:144-169 cm

Female:133-156 cm

* Pulse-65+8/min

* Respiration-19±3 min

* Blood Pressure-

Male: 114/68±10/14 mmhg

Female: 112/66±mmhg

* Secondary sex characteristics develop: 

2 molar teeth come out

* Motor development :-

Motor function like adult,

eye hand coordination like adult

* Manual dexterity present

* Psychosocial development-

Sense of identity, mood swinging, extremes of behavior,

day dreaming,

 interest in peer group,

conflict with parental control,

friendship with same sex

* Cognitive development:

use scientific method in problem solving,

compression between adolescence.

* Language & speech-

 Use anti social language in peer group.

.: ✓ 2. Middle adolescence:-

* Physical development :

* Weight-

Male: 45-62 kg

Female: 36-56 kg

* Height-

Male: 158-178cm Female: 146-165 cm

* Pulse-

Male: 63±8/min

Female: 66-8/min

* Respiration-17±3/min

* B.P.-

Male: 116/70±12/14mmhg

Female: 114/70±14/12 mmhg

* Motor development- as early adolescence

* Psychosocial development :- Idealistic,

self centered,

distance between parents,

interest in opposite sex,

of being in lone, tendency to withdraw feeling of inadequacy.

* Cognitive development – Interest, Political, Social & spiritual problems

* Language & speech development –

as per early adolescence.

[3:14 pm, 8/7/2024] . .: ✓ 3.Late adolescence:

* weight:

Male: 54-80 kg

Female: 44-64 kg

* height:

Male : 163- 182 cm

Female:152-168 cm

* pulse:

Male: 70±10/min

Female: 70±10/min

* respiration:

Male: 17±3/min

Female: 17±3/min

* Blood pressure:

Male: 120/74 mmhg

Female:120/74 mmhg

* Teething-

third molar teeth appear.

* Sexually reproductive complete development.

* Somatic growth completed

* Motor development-

As per early adolescence

* Psychosocial development –

Heterosexual behavior develop

Emotional attachment with parents complete

Interdependent relation development to parent.

Small group of close friends.

Decline importance of per group.

* cognative development:

Abstract thought development

Development of intellectual & functional identity

. .: Describe growth and development in adolescence:

✓ 1. Early adolescence:

* Weight-

Male:36-58 kg

Female: 29-48 kg

* Height-

Male:144-169 cm

Female:133-156 cm

* Pulse-65+8/min

* Respiration-19±3 min

* Blood Pressure-

Male: 114/68±10/14 mmhg

Female: 112/66±mmhg

* Secondary sex characteristics develop: 

2 molar teeth દેખાય

* Motor development :-

Motor function adult જેવા થાય ,

eye અને hand નું coordination adult જેવું લાગે

* Manual dexterity present

* Psychosocial development-

Sense of identity, mood swinging, extremes of behavior,

day dreaming,

 interest in peer group,

conflict with parental control,

friendship with same sex આવું early adolescence મા જોવા મળે

* Cognitive development:

use scientific method in problem solving,

compression between adolescence જેવી charactristic વિકસિત થાય.

* Language & speech-

anti social language પોતાના peer group માં તેઓ use કરે.

.: ✓ 2. Middle adolescence:-

* Physical development :

* Weight-

Male: 45-62 kg

Female: 36-56 kg

* Height-

Male: 158-178cm Female: 146-165 cm

* Pulse-

Male: 63±8/min

Female: 66-8/min

* Respiration- 17±3/min

* B.P.-

Male: 116/70±12/14mmhg

Female: 114/70±14/12 mmhg

* Motor development-

early adolescence ની જેમ જ development થાય.

* Psychosocial development :- Idealistic,

self centered,

distance between parents,

interest in opposite sex,

of being in lone, tendency to withdraw feeling of inadequacy જેવી લાક્ષણિકતા જોવા મળે.

* Cognitive development – Interest, Political, Social & spiritual problems જોવા મળે.

* Language & speech development –

early adolescence ની જેમ જ વિકાસ જોવા મળે છે.

. .: ✓ 3.Late adolescence:

* weight:

Male: 54-80 kg

Female: 44-64 kg

* height:

Male : 163- 182 cm

Female:152-168 cm

* pulse:

Male: 70±10/min

Female: 70±10/min

* respiration:

Male: 17±3/min

Female: 17±3/min

* Blood pressure:

Male: 120/74 mmhg

Female:120/74 mmhg

* Teething-

third molar teeth જોવા મળે છે.

* Sexually reproductive system નું complete development થઈ જાય છે.

* Somatic growth completed થાય.

* Motor development-

early adolescence ની જેમ જ વિકાસ જોવા મળે છે.

* Psychosocial development –

Heterosexual behavior જોવા મળે.

Emotional attachment with parents જોવા મળે.

Interdependent relation development to parent જોવા મળે છે

Small group of close friends સાથે જૉવા મળે, તેને વધારે friends ની જરૂર નથી.

 importance of per group ને decline કરે.

* cognative dev…

.: Topic:

Health assessment of adult

.: Enlist the steps of health assessment:

Steps of health assessment:

* Psychological developments

* Cognitive development

* Moral and spiritual development

* Health protection-accident, infections, sex related problems, drug addiction, obesity, blood pressure & mental disorder એ adult ના health માટેનું મુખ્ય જોખમ છે, adult ના health assessment માં આ બાબતો પર ધ્યાન આપવું જરૂરી છે.

Explore the Purpose & which are the main objective of health assessment:

Multidisciplinary team દ્વારા adultના વ્યાપક ઉદ્દેશ્યનો હેતુ health and functional status ની સ્થિતિને ઓળખવાનો છે અને સંભવિત અને વાસ્તવિક સમસ્યાની strength and weakness ને ઓળખવા માટે health ની જરૂરિયાતો નક્કી કરવામાં આવે છે અને તેમની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે અમલમાં મુકવા માટેના પ્રોગ્રામ વિકસાવવામાં આવે છે.

તેમા નીચેના સમાવેશ થાય છે..

* To prevent breakdown of independent living (સ્વતંત્ર જીવનના ભંગાણને રોકવા માટે)

* To deal with potential problems of breakdown for independent living (સ્વતંત્ર જીવન માટે ભંગાણની સંભવિત સમસ્યાઓનો સામનો કરવો)

* To deal with actual breakdown of independent living (સ્વતંત્ર જીવનના વાસ્તવિક ભંગાણનો સામનો કરવો)

* To support and rehabilitation

. .: Enlist the assessment level:

* primary level:

Primary health care team  દ્વારા primary health care નું માળખું (framework) જેમાં physician community health nurse or health visitor and social worker સાથે મળીને કામ કરે છે.

e.g. UNITED KINGDOM

* Secondary level

* Tertiary level

જેમને secondary levels ની careની જરૂર હોય તેમને secondary અને tertiary level એ આવેલ એજન્સીઓને refer કરી શકાય છે.

.: Discuss the instruments /Performa for assessment:

✓ Information by the interview:

General information or biodata

Social aspects

Nutritional status

Activities of daily living

Previous medical history

Current health problems

Current medical treatment

Substance abuse

Cognition

Information by observation and examination

Making assessment and planning action

Making assessment

Planning future actions

આવી information interview દ્વારા collect કરવામા આવે છે.

.: Explain about Standard assessment tools:

Measure of functional ability

Mental health status

Disability

Psychological functional status

Alcohol screening

Nutritional status

આ tool દ્વારા assessment standard રીતે complete કરવામાં આવે છે.

.: Topic:

Health assessment of antenatal women

.: Medical History:

Taking Medical history એ એક data collection ની important method છે.

antenatal assessment માં નીચે મુજબ history collect કરવામાં આવે છે.

(1) HISTORY REGARDING MENSTRUAL CYCLE:-

(a) menstrual cycle કઈ age એ start થયું started (date of menarche)

(b) menstrual cycle એ regular આવે છે કે નહિ, flow, amount and intervals ની history લેવી.

(c) menstrual cycle related કઈ complication છે કે નહિ તેની history લેવી.

(2) OBSTETRICAL HISTORY :-

(a) Previous pregnancy date જાણવી

(b) Experiences at the time of delivery and in the post delivery period વિશેની mother પાસે થી history લેવી

(c) Age sex and birth weight of the child delivered before the existing pregnancy

(d) present child ની health condition જાણવી

(e) pregnancy planned/ unplanned/unwanted છે કે નહિ તે જાણવું

(f) pregnancy ના Sign & symptoms જાણવા.

(3) PERSONAL AND FAMILY HISTORY :-

(a) Social history વિશે જાણવું

(B) women and તેના husband નું educational status જાણવું.

(c) Marital & sexual history પૂછવી

(d) pregnant women અને તેના husband નું occupation વિશે જાણવું

(e) Habits જેવી કે..exercise, rest, sleep, food recreation and elimination વિશે જાણવું

(f) General status of health નું assesment કરવું

.: Perform physical examination:

PHYSICAL EXAMINATION:-

General examination માં નીચે મૂજબ assesment અને examinaton કરવુ

(a) Measuring weight and height

(b) Taking pulse, temperature, respiration, blood pressure and pulse oximetry.

(c) Gynaecological examination :

1. Examination of breasts

2. Examination of abdomen and palpation

3. Vaginal examination of necessary

.: DISCUSS LABORATORY EXAMINATION:-

Laboratory examination  એ pregnent women ની condition આધારે કરવામાં આવે છે.

 Some important are…

(A) Testing Haemoglobin

(B) Blood group and RH factor

(C) WBC count and DLC count

(D)Urine examination (generally for glucose and albumin and microscopic examination)

(E) Papanicolau smear test (PAP smear)

(F) Blood sugar test

(G) Blood serum examination

(H) Stool test

(1) Chest x-ray

(J) Ultra sonography

.: MONITORING OF GROWTH AND DEVELOPMENT FETUS:

Embryo ના growth and development ના examination માટે pregnant women નું નીચે મુજબ clinic 3 વખત તો ફરજિયાત visit કરીને examination કરાવવું.

(A) once a month till 30th week of pregnancy.

(B) From 30th to 36th week every 15 days.

(C) After that till pain starts once in every 7 days

.: Detecting the high risk pregnancy:

નીચેના factor ના આધારે high risk pregnancy ને assess કરવામાં આવે છે…

(A) Age of the pregnant women is  15 years કરતા ઓછી હોય અથવા 30 years કરતા વધારે હોય

(B)Multipara pregnant women

(C) Anemia

(D) Malpresention

(E) More than one baby in the womb

(F) Pre eclampsia and eclampsia

(G) Antepartum Hemorrhage (APH)

(H) Earlier still birth હોય,

 baby died in womb instrumental delivery caesarean section

(I) Longer period of gestation (2 weeks કરતા વધારે હોય or date of delivery થી વધારે સમય થયો હોય

(J) Hydramnios

(K) Pregnant women કોઈ Disease થી suffer થતી હોય….

જેમ કે..heart Diseases, kidney Diseases, diabetes, TB.etc.

(L) Height of the pregnant women is less than 140 cms.

.: RESPONSIBILITIES OF NURSE :-

Introduce nurse to the individual (nurse એ પોતાનો પરિચય આપવો)

Address the patient respectfully (respect સાથે વાત કરવી)

Keep the patient in the comfortable condition (દર્દી ને comfortable position માં બેસાડવા)

While talking to patient, sit near him (furniture should not be a hurdle between the nurse and the patient) (દર્દી સાથે વાત કરતી વખતે તેની નજીક બેસવું અને furniture દર્દી અને નર્સે વચ્ચે અડચણ ના બને તેનું ધ્યાન રાખવું)

Try to listen more give minimum direction Give shape form to present problem (દર્દી વાત કરે તે સાંભળવાનો બધું માં વધું પ્રયાસ કરવો)

Collect information about personal family, previous treatment emotional aspect and social background

Do not ignore any experience of the patient Concentrate on the main complains of the patients (it can be more than one) ( દર્દી કોઇ પણ વાત share કરે તેને ignore ના કરવુ કેમ કે આપણે તે treatment માં અથવા diagnose કરવાં માટે મદદરૂપ થઇ શકે છે.)

Be careful about the confidentiality secrecy and privacy of the patient. (દર્દી કોઇ પણ વાત કરે તેને confidential રાખવી)

Do not hesitate to ask essential questions

(asking question to know the history is no sin or crime always remember this concept.) (કોઈ પણ પ્રશ્ન પૂછવામાં હિચકિચવું નહિ કેમ કે તે આપણે diagnosis કરવામાં સહેલાય રહે તેથી કોઇ પણ સંકોચ વગર જરૂરી બધા જ સવાલ પૂછી લેવા.)

Do not criticize any habit or attitude of the patient being a judge is not a part of taking history. (દર્દીની કોઈ આદત કે વલણની ટીકા ન કરવી અને તેમને કોઇ પણ જાત ના સંકોચ વગર શાંતિ થી સમજાવવું)

Use the language that patient can understand. (દર્દી સમજી સકે તેવી ભાષા માં વાત કરવી)

 Be tolerant while collecting history from the patient (do not show hurry/impatience / intolerance.) (History collect કરતી વખતે ઉતાવળ ન કરવી)

.: Topic:

Health assessment of elderly

.: Enlist principles and goal of geriatric assessment:

✓ Principle of geriatric assessment:

* Goal

Promote wellness, independence

* Focus

function, performance (gait, balance transfers)

* Scope

physical,

cognitive, psychologic,

social domains

* Approach

multidisciplinary

* Efficiency

ability to perform rapid screens to identify target areas

* Success

Maintaining or improving quality of  life

✓ Goal of  comprehensive geriatric assessment:

To determine a patient’s…

-Medical status

-Functional capabilities

-Psychosocial status check કરવા.

 treatment અને long term follow-up માટે plan ready કરવો.

.: Assess the physical ability of the elderly:

* Physical assessment ના main tool:

-Functional status

-Nutrition

-Vision

-Hearing

* Tool to assess functional status:

Activities of daily living (ADLs) જેવી કે…bathing,

dressing,

transferring, toileting,

groomimg, feeding,

mobility.

disabilities હોય તો તેનું Assessment કરવું

Past medical history જાણવી

Personal and family history મેળવવી

Review of system

Present illness

Chief complaint

Instrumental activities of daily living (IALDs) જેમ કે નીચેના માંથી કોઇ પણ નો ઉપયોગ કરવો…..

telephone, preparing meals, managing finances, taking medications, doing laundry, doing housework, shopping, managing own transportation.

“get up and go” test…

-qualitative,timed, assess gait, balance and transfer

(Means… કે person કેટલો time કામ કરે છે અને કેવું કામ કરે છે અને balance કરી ને કામ કરે છે, વજન વળી વસ્તુ ઉપાડી સકે છે કે નહિ.. વગેરે.)

.: Assess nutritional status:

 malnutrition ની condition નું screening કરવું.

-visual inspection કરવું

-measure height, weight, body mass index (BMI)

-BMI=weight(kg)/height (m²)

-low BMI<20kg/m²

Unintentional weight loss. 10lbs

Poor nutrition ના લીધે medical illness, depression, functional losses, financial hardship જોવા મળે છે.

.: Vision:

Cataracts, glaucoma, macular degeneration જેવી abnormalities ઉંમર વધવાની સાથે વધે છે.

રોજિંદા કાર્ય કરવામા આવતી મુશ્કેલીઓ વિશે પૂછવું.

Ex..-driving, watching T.V.,reading.

Use performance- based screening.

 news paper, magazine વાચવા માટે પૂછવું.

.: Hearing:

Older adult માં hearing loss common છે.

Impaired hearing, depression, social withdrawal જોવા મળે.

Cerumen impaction માટે assist કરવું.

Ear Abnormality માટે ના test માટે hand-held audio નો ઉપયોગ કરવો.

-loss of 40 dB tone at 1000 or 2000 Hz in one or both ear is abnormal

-refer for formal audiometry testing

.: Discuss Importance of cognitive function and how to assess cognitive function:

➤ Screen for cognitive loss:

* Prevalence of Alzheimer’s Disease:

-10% of those aged 65+

-nearly 50% of those aged 85+

* dementia ધરાવતા મોટા ભાગના લોકો memory loss ની complain કરતા નથી.

* Cognitive impaired older persons are attrisk for accidents, delirium,medical Nonadherence, and disability

જ્ઞાનાત્મક ક્ષતિ (cognitive impaired) ધરાવતા વૃદ્ધ વ્યક્તિઓ accidents, delirium,medical Nonadherence, and disability માટે જવાબદાર છે.

➤ Cognitive assessment

* Recall 3 times

* Mental status examination test-

orientation,

registration,

recall,

attention,

Calculation,

language,

visuospatial skills.

* Tests of executive control

-clock drawing test

-listing 4-leg animal test

આ test કરવવા.

.: Explore Strategies to enhance communication with elderly:

➤ Communication strategies:

Room environment સારું રાખવું.

-back lighting avoid કરવું.

-Minimize extraneous noise

-Minimize interruptions

➤ Communication strategies establish a friendly relationship :

Introduce your self

Address the patient by last name

Face the patient directly

Sit a eye level

Speak slowly in a deep tone

Ask open ended questions: “what would you like me to do for you “? (તેમને સીધા પ્રશ્ન પૂછવા… જેમ કે.. તમને તમારા માટે શું કરવુ ગમે છે.)

➤ Communication strategies accommodate :

patient’s need જાણવી.

 hearing deficit’s, raise voice volume ની inquiry કરવી.

If necessary, question ને large print માં લખવો

patient ને answer આપવા માટે time આપવો.

: Perform a psycho social assessment of elderly.:

➤ Assess psychological status:

Older adult માં major depression નો વ્યાપ ઓછો હોવા છતાં (1%-2%),subclinical depression common છે.

-પૂછો કે ..”શું તમે વારંવાર ઉદાસ કે હતાશ અનુભવો છો”?

-જો જવાબ “હા,” તો વધુ evaluation કરો દા.ત. geriatric depression scale

-watch for sign of anxiety

➤ Social assessment:

Availability of personal support system

Caregiver burden.

Economic well-being

Elder mistreatment

home safety

level of personal risk

આ બધા tool નું elderly people માં assesment કરવું.